Prawo cywilne I. Podstawy. Pojęcie prawa cywilnego Wykład 1

Transkrypt

1 Prawo cywilne I Wykład 1 Podstawy Prowadzący prof. UO dr hab. Piotr Stec. Czas trwania 2 semestry Sposób zaliczenia: egzamin ustny trzy pytania, na wszystkie trzeba odpowiedzieć, Przedtermin: zaliczenie (II semestru) na min. 4,0. Pojęcie prawa cywilnego Dział prawa regulujący stosunki majątkowe i niektóre niemajątkowe pomiędzy równoprawnymi podmiotami tego prawa (Gniewek) Kryteria wyodrębnienia: charakter stosunków prawnych, swoista metoda regulacji, autonomia woli, równorzędność podmiotów. 1

2 Stosunek cywilnoprawny Relacja między podmiotami prawa cywilnego, w której każda ze stron ma wyznaczone przez przepisy tego prawa uprawnienia i obowiązki. Klasyfikacja: abstrakcyjne i konkretne, proste (jedno uprawnienie i obowiązek) i złożone (wiele uprawnień i obowiązków). Elementy stosunku prawnego Podmiot: uczestnik obrotu cywilnoprawnego, występuje w określonej roli w danym stosunku (jako strona). Przedmiot (dozwolone lub nakazane zachowanie się podmiotów prawa, niekiedy dotyczące rzeczy). Treść (prawa i obowiązki stron). Powstanie stosunków cywilnoprawnych Zdarzenia (niezależne od woli ludzkiej) Zachowania (zależne od woli ludzkiej) czynności (konwencja znaczeniowa zawarta w przepisach prawa wiąże je z wywołaniem określonych skutków cywilnoprawnych) czyny (nie są czynnościami,rodzą skutki cywilnoprawne). 2

3 Źródła prawa cywilnego Materialne i formalne Prawo wewnętrzne Prawo wspólnotowe Nie są źródłami prawa poglądy doktryny orzecznictwo zwyczaje (obecnie tylko element stanu faktycznego) Działy prawa cywilnego Część ogólna Prawo rzeczowe Zobowiązania część ogólna Zobowiązania część szczegółowa Spadki Prawo rodzinne Działy wyspecjalizowane Zasady prawa cywilnego Postulaty doktryny co do pożądanej treści przepisów prawnych LUB Idee przewodnie systemu prawa wyrażone w jego przepisach Zasady prawa cywilnego zasadniczo wyprowadzamy z poszczególnych norm kodeksowych. Katalog zasad nie jest jednolity. 3

4 Zasady prawa cywilnego II Zasada autonomii woli Zasada ochrony własności Zasada ochrony praw nabytych Zasada ochrony dobrej wiary Zasada ochrony praw konsumenta Zasada ochrony dóbr osobistych Stosowanie prawa cywilnego Ustalenie stanu faktycznego domniemania prawne i faktyczne, usuwalne i nieusuwalne, ciężar dowodu. Wybór i wykładnia odpowiedniej normy prawnej Subsumpcja Wydanie rozstrzygnięcia Przepisy prawa cywilnego Reguły zachowania zawarte w jednostce redakcyjnej aktu prawnego. Względnie i bezwzględnie obowiązujące. Odsyłające i blankietowe. Ogólne i szczególne. Klauzule generalne. 4

5 Prawo podmiotowe Wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób przyznana przez normę prawną w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego i przez normę prawną zabezpieczona (Wolter) Prawa podmiotowe Roszczenia (możność domagania się określonego zachowania) Uprawnienia kształtujące (możność jednostronnego ukształtowania lub zniweczenia stosunku prawnego) Zarzuty peremptoryjne (niweczące) dylatoryjne (chwilowo uniemożliwiają realizację prawa) Rodzaje praw podmiotowych Bezwzględne i względne Zbywalne i niezbywalne Dziedziczne i niedziedziczne Majątkowe i niemajątkowe Samoistne i niesamoistne Wolne i związane 5

6 Nabycie praw podmiotowych Sposoby nabycia praw podmiotowych Pierwotne i pochodne Konstytutywne i translatywne Pod tytułem ogólnym (sukcesja uniwersalna) i szczególnym (sukcesja singularna) Utrata praw podmiotowych Przeniesienie na inną osobę. Zrzeczenie się prawa Konfuzja Inne zdarzenia przewidziane ustawą: niewykonywanie prawa upływ czasu śmierć uprawnionego. Wykonywanie praw podmiotowych Wykonywanie prawa: realizacja przyznanych przez prawo uprawnień, jednorazowo lub stale. Nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 kc) Kolizja praw podmiotowych pierwszeństwo jednego z praw redukcja praw kolizję rozstrzyga sąd 6

7 Ochrona praw podmiotowych Zapewnia uprawnionemu możliwość ochrony jego praw. Zasadniczo jest ochroną sądową. Ochrona pozasądowa: obrona konieczna stan wyższej konieczności samopomoc. 7