This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "This copy is for personal use only - distribution prohibited."

Transkrypt

1 Kwart. Ortop. 2011, 1, str. 31, ISSN ZMIANY AKTYWNOŚCI DYSMUTAZY PONADTLENKOWEJ (Cu, ZnSOD) W KRWINKACH PŁYTKOWYCH EKSPONOWANYCH NA PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE EMITOWANE PRZEZ MONITORY LCD BADANIA IN VITRO CHANGES IN SUPEROXIDE DISMUTASE (Cu/ZnSOD) ACTIVITY IN BLOOD PLATELETS EXPOSED TO ELECTROMAGNETIC RADIATION EMITTED BY LCD MONITORS IN VITRO STUDIES Małgorzata Lewicka, Maria Dziedziczak-Buczyńska Ewa Ziemba-Gardyńska, Gabriela Henrykowska, Andrzej Buczyński Zakład Epidemiologii i Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi; ul. Żeligowskiego 7/9, Łódź Streszczenie: Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) jako czynnik środowiskowy negatywnie wpływający na organizm człowieka jest przedmiotem badań od końca lat 70. Od tego czasu doniesienia naukowe dowiodły, że różnorodne składniki i struktury komórkowe mogą stanowić docelową tarczę działania promieniowania elektromagnetycznego. Interesującym modelem badawczym, ze względu na pełnione w organizmie funkcje oraz wielorakie konsekwencje zaburzeń tych funkcji, są krwinki płytkowe. Jednym z zaburzeń powstającym pod wpływem PEM są zmiany metabolizmu tlenowego tych komórek przejawiające się wzrostem stężenia reaktywnych form tlenowych i zmianami aktywności enzymów antyoksydacyjnych, w tym dysmutazy ponadtlenkowej i katalazy. Celem pracy jest ocena wpływu promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez monitory ekranowe na aktywność enzymatyczną dysmutazy ponadtlenkowej (Cu, ZnSOD) w ludzkich krwinkach płytkowych. Zawiesinę płytek krwi poddawano działaniu PEM o częstotliwości 1 khz i natężeniu 150 V/m oraz 220 V/m przez 30 i 60 minut. Pomiar aktywności dysmutazy ponadtlenkowej wykazał jej spadek w stosunku do wartości wyjściowych. Największe zmiany w stosunku do wartości kontrolnych obserwowano przy ekspozycji krwinek płytkowych na pole o natężeniu 220 V/m przez okres 60-ciu minut. Po 30 minutach napromieniowania polem o tym samym natężeniu również odnotowano znaczny spadek aktywności tego enzymu (z x =3429 do x = 1383,01). Przy natężeniu 150 V/m mediana aktywności enzymatycznej dysmutazy ponadtlenkowej zmalała z wartości wyjściowych x =3429 do x =1818,96 (30 minutowa ekspozycja) oraz do x =1809,13 (60-minutowa ekspozycja). Uzyskane wyniki pozwalają na stwierdzenie, że badane PEM powoduje znaczne zmiany aktywności enzymatycznej jednego z enzymów obrony antyoksydacyjnej dysmutazy ponadtlenkowej. Summary: Electromagnetic radiation (EMR) as an environmental factor negatively affecting human body has been the subject of scientific research since the end of 70s. Scientific reports have proved that various components and cellular structures can become the target of electromagnetic radiation. 31

2 Kwart. Ortop. 2011, 1, str. 32, ISSN Blood platelets constitute an interesting experimental model due to their function in the human body and multiple consequences of the function disturbances. Among dysfunctions caused by electromagnetic radiation effect are changes in oxygen metabolism of these cells manifested by the increase in concentration of reactive oxygen species and by changes in antioxidative enzymes activities, including superoxide dismutase and catalase. The aim of the study was to assess the influence of electromagnetic radiation emitted by monitors on enzymatic activity of superoxide dismutase (Cu, ZnSOD) in human blood platelets. A suspension of human blood platelets was subjected to the activity of electromagnetic field (EMF) of 1 khz frequency, 150 V/m and 220 V/m strength for 30 and 60 minutes. The measurement of superoxide dismutase activity revealed its decrease in relation to control values. The highest decrease compared to initial values was observed when blood platelets were exposed to EMF of 220 V/m after 60 min. After 30 minutes of radiation with the same parameters a significant decrease in the enzyme activity was also noted (from x =3429 to x =1383,01). When the field strength was 150 V/m, a median of superoxide dismutase enzymatic activity decreased from control value of x =3429 to x = (30 minute exposure) and to x = (60 minute exposure). The achieved results allow to conclude that the investigated electromagnetic field causes significant changes in enzymatic activity of one of antioxidant defense enzymes the superoxide dismutase. Słowa kluczowe: promieniowanie elektromagnetyczne, dysmutaza ponadtlenkowa, monitory LCD Key words: electromagnetic radiation, superoxide dismutase, LCD monitors Wstęp Monitory ekranowe służą do prezentacji informacji w postaci graficznej lub tekstowej oraz kontroli wzrokowej informacji wprowadzanych przez użytkownika w czasie pracy z komputerem lub innym urządzeniem. Dotychczasowe monitory z lampą kineskopową CRT (Cathode Ray Tube) wypierane są przez monitory z ekranami ciekłokrystalicznymi LCD (Liquid Crystal Display) stanowiącymi integralną część komputerów przenośnych. W przedstawionych badaniach wykazano, że ze względu na zasadę działania monitorów LCD wytwarzają one niesinusoidalne pole elektromagnetyczne, z dominującą składową elektryczną, której parametry okazały się istotne pod względem wpływu na organizm ludzki. Parametry składowej elektrycznej to częstotliwość rzędu 1 khz oraz natężenie 150 V/m, co odpowiada odległości 30 cm od monitora i 220 V/m, odpowiadającemu odległości 15 cm od monitora. Dotychczasowe badania własne dotyczące wpływu promieniowania elektromagnetycznego wskazują na niekorzystne działanie tego czynnika na metabolizm tlenowy krwinek płytkowych. Niekorzystne zmiany stężeń reaktywnych form tlenu pod wpływem promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez monitory potwierdzają szkodliwość tego czynnika [1]. Reaktywne formy tlenu w warunkach homeostazy uwalniane są w ilościach fizjologicznych, odgrywając role mediatorów i regulatorów wielu procesów zachodzących w komórkach. Jednak pod wpływem różnych czynników (np. promieniowania elektromagnetycznego) może dojść do zwiększenia szybkości wytwarzania reaktywnych form tlenu, a co za tym idzie zaburzenia równowagi prooksydacyjno antyoksydacyjnej. 32

3 Kwart. Ortop. 2011, 1, str. 33, ISSN Takie zaburzenie określane jest jako stres oksydacyjny [2]. Podczas stresu oksydacyjnego białka obrony antyoksydacyjnej, czyli dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa nie nadążają kompensować niekontrolowanego wzrostu reaktywnych form tlenu, które reagują ze składnikami komórek organizmów żywych. Reakcje te mogą mieć niepożądane, a nawet groźne dla organizmów skutki. Do schorzeń, w których udział reaktywnych form tlenu został potwierdzony należą między innymi: astma, cukrzyca typu I, choroba Parkinsona [3], wodogłowie, zespół Downa, autyzm, urazy mózgu i nowotwory mózgu [4]. Ponadto badania dowiodły, że nowotwory często charakteryzują się obniżoną aktywnością dysmutazy ponadtlenkowej Cu, ZnSOD, regułą natomiast jest obniżenie aktywności innego rodzaju dysmutazy MnSOD [5]. Cel badań Badania miały na celu ocenę wpływu promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez monitory LCD (częstotliwość 1 khz i natężenie: 150 V/m oraz 220 V/m) na jeden z parametrów stresu oksydacyjnego aktywność enzymatyczną dysmutazy ponadtlenkowej. Materiał Materiał do badań stanowiła zawiesina ludzkich krwinek płytkowych o stężeniu 1x109 na cm 3 pozyskiwana na drodze manualnej aferezy z krwi pełnej. Preparat uzyskiwano ze Stacji Krwiodawstwa od honorowych dawców krwi, u których przeprowadzano badania internistyczne, a krew poddano badaniom laboratoryjnym. Materiał płytkowy transportowano do laboratorium w pojemniku z blachy transformatorowej, który ekranował preparat przed działaniem pola elektromagnetycznego. Metody badawcze Parametry pola elektromagnetycznego odwzorowano w warunkach laboratoryjnych. W wykonanym stanowisku, wykorzystywanym do napromieniowania krwinek płytkowych, źródłem pola elektromagnetycznego był kondensator płaski utworzony przez dwie koliste płyty miedziane umieszczone nad i pod wspornikiem z tworzywa sztucznego. Na wsporniku umieszczono 8 probówek polietylenowych z materiałem do badań. W trakcie badań każda probówka zawierała 3 ml preparatu krwinkowego. Na podstawie komputerowych badań symulacyjnych wykonanych w środowisku FEM wyznaczono średnicę płyt kondensatora, ich odległość oraz średnicę okręgu, na którego obwodzie rozmieszczono otwory na probówki. Na elektrody kondensatora, pomiędzy którymi umieszczono probówki z materiałem badawczym podano napięcie ze wzmacniacza separującego. Do wejścia wzmacniacza dołączono natomiast generator sygnałów arbitralnych typu 8010 firmy HAMEG wytwarzający sygnał napięciowy o przebiegu zgodnym z przebiegiem składowej elektrycznej pola emitowanego przez monitor LCD. Do pomiaru wartości natężenia składowej elektrycznej pola występującego pomiędzy płytami tworzącymi w stanowisku pomiarowym kondensator wykorzystano elektrometr typu EF100 firmy TRACER. Badany preparat poddawano działaniu pola elektromagnetycznego o różnym czasie (30 i 60 minut) oraz natężeniu 150 V/m, odpowiadającemu odległości 30cm od monitora i 220 V/m, odpowiadającemu odległości 15cm od monitora. W obu przypadkach częstotliwość wynosiła 1 khz. 33

4 Kwart. Ortop. 2011, 1, str. 34, ISSN Przed ekspozycją jak i bezpośrednio po niej, przeprowadzano badanie określonego parametru stresu oksydacyjnego, czyli aktywności dysmutazy ponadtlenkowej. Pomiaru dokonano przy pomocy spektrofotometru typu CARY 100 BIO firmy VARIAN przy długości fali 480 nm. Mierzono absorbancję próby kontrolnej co 1 minutę w temperaturze +25ºC przez 5 minut oraz absorbancje prób badanych. Wyniki Pomiar aktywności enzymatycznej dysmutazy ponadtlenkowej wykazał jej spadek w stosunku do wartości kontrolnych, zarówno po ekspozycji na pole o natężeniu 150 V/m, jak i 220 V/m niezależnie od czasu (rys.1). Największy spadek aktywności tego enzymu w stosunku do próby kontrolnej obserwowano po 60 minutowej ekspozycji na pole o natężeniu 220 V/m (z x =3429 do x =1077,43). Natomiast po 30-minutowym okresie ekspozycji na pole o tym natężeniu stwierdzono spadek aktywności enzymu z x =3429 do x =1383,01. Po 30-minutowym napromieniowaniu polem o natężeniu 150 V/m odnotowano spadek aktywności dysmutazy ponadtlenkowej z wartości wyjściowych x =3429 do x =1818,96. Po 60 minutowej ekspozycji na pole o tym natężeniu wartość aktywności zmalała do x =1809,13. Rysunek 1. Zmiany aktywności dysmutazy ponadtlenkowej pod wpływem działania pola elektromagnetycznego o różnych parametrach i różnym czasie kontrola ekspozycja 30min ekspozycja 60min ekspozycja 30min ekspozycja 60min 30cm 30cm 15cm 15cm średnia , , , ,43 SD 1147,95 906,41 857,38 623,47 516,18 Dyskusja Obserwowane zmiany aktywności jednego z enzymów obrony antyoksydacyjnej dysmutazy ponadtlenkowej dowodzą, że pod wpływem promieniowania elektromagnetycznego generowanego przez monitory LCD zachodzi proces niekontrolowanego wytwarzania reaktywnych form tlenu. 34

5 Kwart. Ortop. 2011, 1, str. 35, ISSN Odnotowany wówczas znaczny spadek aktywności dysmutazy ponadtlenkowej spowodowany jest prawdopodobnie zbyt dużą ilością reaktywnych form tlenu powstających na skutek promieniowania elektromagnetycznego. Wyniki badań wskazują także na zależność pomiędzy czasem ekspozycji i poziomem spadku aktywności dysmutazy ponadtlenkowej. W czasie dłuższej, 60-minutowej ekspozycji, spadek aktywności jest znaczniejszy, co świadczy o tym, że wraz ze wzrostem czasu napromieniowania dochodzi do coraz większego zaburzenia równowagi prooksydacyjno - antyoksydacyjnej. Z wyników badań wnioskować można także zależność między natężeniem pola a poziomem spadku aktywności enzymu. Im pole silniejsze (220V/m), tym spadek aktywności znaczniejszy, co w konsekwencji prowadzi do pogłębienia stresu oksydacyjnego. Obserwacje z badań własnych zgodne są z doniesieniami innych autorów. Phelan i wsp. również zaobserwowali w swoich eksperymentach spadek aktywności dysmutazy ponadtlenkowej spowodowany wzrostem reaktywnych form tlenu [6]. Niekorzystny wpływ pól elektromagnetycznych na metabolizm tlenowy komórki potwierdzają również badania nad oddziaływaniem PEM o częstotliwości 50 Hz i indukcji 1,2 i 3 mt na poziom reaktywnych form tlenu i enzymów antyoksydacyjnych. Wyniki tych badań wykazały istotne zmiany ich stężeń zależne od parametrów pola i czasu ekspozycji [7]. Badania nad wpływem pola elektromagnetycznego o częstotliwości 1000 Hz i indukcji magnetycznej 0,5 mt na aktywność enzymów obrony antyoksydacyjnej krwinek płytkowych wykazały także obniżenie aktywności dysmutazy ponadtlenkowej we wszystkich badanych przedziałach czasowych (30, 60 i 90 min.) [8]. Obniżenie aktywności dysmutazy ponadtlenkowej obserwowali również inni badacze, poddając działaniu promieniowania generowanego przez telefony komórkowe elementy morfotyczne krwi. Zarówno w erytrocytach, jak i krwinkach płytkowych oznaczono mniejsze poziomy enzymatycznej aktywności dysmutazy ponadtlenkowej przy ekspozycji na wyżej wymienione promieniowanie w różnych przedziałach czasowych [9]. Potwierdzone w licznych badaniach niekorzystne działanie promieniowania elektromagnetycznego o określonych parametrach na metabolizm tlenowy komórek, w tym spadku aktywności enzymów antyoksydacyjnych, których pula ulega zużyciu w reakcji z reaktywnymi formami tlenowymi generowanymi w nadmiernej ilości może polegać na przejściowej lub utrwalonej destabilizacji układów biologicznych. Liczne badania dowiodły, że zmiany spowodowane działaniem pola elektromagnetycznego na poziomie komórkowym mogą powodować różnorakie schorzenia i choroby. Najbardziej na działanie tego czynnika narażone są: układ krążenia, układ nerwowy, układ wydzielania wewnętrznego i układ limfatyczny [7, 10]. Szczególną uwagę poświęca się badaniom nad wpływem promieniowania elektromagnetycznego na powstawanie nowotworów. Opierając się na dotychczasowych wynikach badań Międzynarodowa Agencja do Spraw Badań nad Rakiem (IARC) zakwalifikowała pola elektromagnetyczne niskich częstotliwości jako prawdopodobnie powodujące nowotwory u ludzi (Grupa 2B) [11]. Piśmiennictwo Buczyński A., Pacholski K., Dziedziczak-Buczyńska M., Lewicka M., Henrykowska G.; Zmiany generacji wolnych rodników w krwinkach płytkowych eksponowanych na promieniowanie elektromagnetyczne emitowane przez monitory ekranowe, Polish Hyperbaric Research Nr 1 (30) 2010,

6 Kwart. Ortop. 2011, 1, str. 36, ISSN Sies H., Cadenas E.; Oxidative stress: damage to intact cells and organs, Philos. Trans. R. Soc. Lond. B, Biol. Sci. 311, 1985, Adams J.D.J., Chang M.L., Klaidman L.; Parkinson s disease-redox mechanism, Curr. Med. Chem. 8, 2001, Granot E., Kohen R., Oxidative stress in childhood in health and disease states. Clin. Nutr., 2004; 23: Macmillan-Crow L.A., Cruthirds D.L.; Invited review: manganese superoxide dismutase in disease, Free Radic. Res. 34, 2001, Phelan A.M., Lange D.G., Kues H.A., Lutty G.A.; Modification of membrane fluidity in melanin containing cells by low level microwave radiation. Bioelectromagnetics 1992, 13, Canseven A.G., Coskun S., Seyhan N., Effects of various extremely low frequency magnetic fields on the free radical processes, natural antioxidant system and respiratory burst system activities in the heart and liver tissues. Indian. J. Biochem. Biophys. 2008, Oct. 45(5): Buczyński A., Pacholski K., Talar J., Jerominko A., Dziedziczak-Buczyńska M. Ocena aktywności katalazy (CAT) i dysmutazy ponadtlenkowej (SOD-1) krwinek płytkowych eksponowanych na pole elektromagnetyczne emitowane w samochodach. Fizjot. Pol., 4, 4, 385, Moustafa Y., Moustafa R., Belacy A., Abou-El-Ela S., Ali F. Effects of acute exposure to the radiofrequency fields of cellular phones on plasma lipid peroxide and antioxidase activities in human erythrocytes. J. Pharm. Biomed. Anal. 26(4), 605-8, Jankowski W., Henrykowska G., Śmigielski J., Pacholski K., Dziedziczak- Buczyńska M., Kałka K., Buczyński A., Wpływ kształtu pola elektromagnetycznego na wybrane parametry metabolizmu tlenowego krwinek płytkowych badania in vitro, Pol. Merk. Lek., XXIV, 144, IARC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Volume 80, non-ionizing radiation, Part 1: static and extremely low-frequency (ELF) electric and magnetic fields. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer, Adres do korespondencji: Małgorzata Lewicka ul. Żeligowskiego 7/ Łódź

oraz stężenie ceruloplazminy (CER)), stresu oksydacyjnego ((stężenie dialdehydu malonowego (MDA), stężenie nadtlenków lipidowych (LPH) i całkowity

oraz stężenie ceruloplazminy (CER)), stresu oksydacyjnego ((stężenie dialdehydu malonowego (MDA), stężenie nadtlenków lipidowych (LPH) i całkowity STRESZCZENIE Pola elektromagnetyczne może prowadzić do powstania w organizmie żywym stresu oksydacyjnego, który powoduje wzrost stężenia reaktywnych form tlenu, zmianę aktywności układów antyoksydacyjnych,

Bardziej szczegółowo

Polish Hyperbaric Research

Polish Hyperbaric Research Polish Hyperbaric Research A. Buczyński, M. Dziedziczak-Buczyńska, W. Jankowski, R. Olszański, J. Buczyński, K. Pacholski, G. Henrykowska M E T A B O L I Z M T L E N O W Y K R W I N E K P Ł Y T K O W Y

Bardziej szczegółowo

Estimate of influence of microwaves emitted by active electrodes used in the diagnostics and electropoint therapy on human organism in vitro studies

Estimate of influence of microwaves emitted by active electrodes used in the diagnostics and electropoint therapy on human organism in vitro studies 30 Artykuły oryginalne Probl Hig Epidemiol / original 2011, 92(1): papers 30-34 Ocena wpływu na organizm człowieka mikrofal generowanych przez elektrody aktywne wykorzystywane w diagnostyce i terapii elektropunktowej

Bardziej szczegółowo

Tytuł rozprawy na stopień doktora nauk medycznych:

Tytuł rozprawy na stopień doktora nauk medycznych: Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Zakład Patologii Pracownia Medycyny Mitochondrialnej Al. Dzieci Polskich 20 04-730 Warszawa Tytuł rozprawy na stopień doktora nauk medycznych: Ocena parametrów stresu

Bardziej szczegółowo

Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW

Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce

Bardziej szczegółowo

Wolne rodniki w komórkach SYLABUS A. Informacje ogólne

Wolne rodniki w komórkach SYLABUS A. Informacje ogólne Wolne rodniki w komórkach A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok studiów /semestr

Bardziej szczegółowo

ród³a pól elektromagnetycznych monitory ekranowe

ród³a pól elektromagnetycznych monitory ekranowe Ocena, w odniesieniu do pól w ca³ym zakresie czêstotliwoœci (0 Hz 300 GHz), polega na ustaleniu w zasiêgu jakiej stremgr in. KRZYSZTOF GRYZ mgr in. JOLANTA KARPOWICZ Centralny Instytut Ochrony Pracy ród³a

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie

Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie Zastosowanie spektroskopii EPR do badania wolnych rodników generowanych termicznie w drotawerynie Paweł Ramos, Barbara Pilawa, Maciej Adamski STRESZCZENIE Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego

Bardziej szczegółowo

Badanie rozkładu pola magnetycznego w inkubatorach Halina Aniołczyk, Paweł Bieńkowski

Badanie rozkładu pola magnetycznego w inkubatorach Halina Aniołczyk, Paweł Bieńkowski Rozdział 2 Badanie rozkładu pola magnetycznego w inkubatorach Halina Aniołczyk, Paweł Bieńkowski 1. Wprowadzenie Inkubator (cieplarka dla noworodków) jest niezbędnym wyposażeniem szpitali i oddziałów położniczych,

Bardziej szczegółowo

( L ) I. Zagadnienia. II. Zadania

( L ) I. Zagadnienia. II. Zadania ( L ) I. Zagadnienia 1. Pole magnetyczne: indukcja i strumień. 2. Pole magnetyczne Ziemi i magnesów trwałych. 3. Własności magnetyczne substancji: ferromagnetyki, paramagnetyki i diamagnetyki. 4. Prąd

Bardziej szczegółowo

Wpływ cisplatyny i doksorubicyny na układ prooksydacyjno/antyoksydacyjny oraz ekspresję białka p53 w komórkach gruczolakoraka płuc in vitro

Wpływ cisplatyny i doksorubicyny na układ prooksydacyjno/antyoksydacyjny oraz ekspresję białka p53 w komórkach gruczolakoraka płuc in vitro lek. Katarzyna Jędrzejowska Wpływ cisplatyny i doksorubicyny na układ prooksydacyjno/antyoksydacyjny oraz ekspresję białka p53 w komórkach gruczolakoraka płuc in vitro Rozprawa na stopień doktora nauk

Bardziej szczegółowo

POMIARY NATĘŻENIA POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO MAŁYCH CZĘSTOTLIWOŚCI W OBIEKTACH PRZEMYSŁOWYCH

POMIARY NATĘŻENIA POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO MAŁYCH CZĘSTOTLIWOŚCI W OBIEKTACH PRZEMYSŁOWYCH Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej Nr 1 XV Seminarium ZASTOSOWANIE KOMPUTERÓW W NAUCE I TECHNICE 005 Oddział Gdański PTETiS POMIARY NATĘŻENIA POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO

Bardziej szczegółowo

Laboratorium 8. Badanie stresu oksydacyjnego jako efektu działania czynników toksycznych

Laboratorium 8. Badanie stresu oksydacyjnego jako efektu działania czynników toksycznych Laboratorium 8 Badanie stresu oksydacyjnego jako efektu działania czynników toksycznych Literatura zalecana: Jakubowska A., Ocena toksyczności wybranych cieczy jonowych. Rozprawa doktorska, str. 28 31.

Bardziej szczegółowo

( F ) I. Zagadnienia. II. Zadania

( F ) I. Zagadnienia. II. Zadania ( F ) I. Zagadnienia 1. Pole magnetyczne: indukcja i strumień. 2. Pole magnetyczne Ziemi i magnesów trwałych. 3. Własności magnetyczne substancji: ferromagnetyki, paramagnetyki i diamagnetyki. 4. Prąd

Bardziej szczegółowo

Wpływ suplementacji luteiną na wybrane elementy obrony antyoksydacyjnej erytrocytów u ludzi zdrowych doniesienie wstępne

Wpływ suplementacji luteiną na wybrane elementy obrony antyoksydacyjnej erytrocytów u ludzi zdrowych doniesienie wstępne 522 Probl Hig Epidemiol 213, 94(3): 522-526 Wpływ suplementacji luteiną na wybrane elementy obrony antyoksydacyjnej erytrocytów u ludzi zdrowych doniesienie wstępne Impact of lutein supplementation on

Bardziej szczegółowo

Oświetlenie oraz pole elektryczne i magnetyczne na stanowisku do pracy z komputerem.

Oświetlenie oraz pole elektryczne i magnetyczne na stanowisku do pracy z komputerem. Oświetlenie oraz pole elektryczne i magnetyczne na stanowisku do pracy z komputerem. I. Oświetlenie. 1. Przedmiot. Pomiar parametrów technicznych pracy wzrokowej na stanowiskach wyposażonych w monitory

Bardziej szczegółowo

Wpływ wysiłku pływackiego na stężenie mitochondrialnego cholesterolu oraz metabolizm energetyczny w warunkach stresu oksydacyjnego

Wpływ wysiłku pływackiego na stężenie mitochondrialnego cholesterolu oraz metabolizm energetyczny w warunkach stresu oksydacyjnego Wpływ wysiłku pływackiego na stężenie mitochondrialnego cholesterolu oraz metabolizm energetyczny w warunkach stresu oksydacyjnego mgr Damian Józef Flis Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotorzy:

Bardziej szczegółowo

Jankowski W i wsp. Ocena wp³ywu pola elektromagnetycznego na aktywnoœæ enzymatyczn¹ dysmutazy Wstêp Pole elektromagnetyczne towarzyszy cz³owiek

Jankowski W i wsp. Ocena wp³ywu pola elektromagnetycznego na aktywnoœæ enzymatyczn¹ dysmutazy Wstêp Pole elektromagnetyczne towarzyszy cz³owiek 314 Probl Hig Epidemiol 2007, 88(3): 314-319 Ocena wp³ywu pola elektromagnetycznego na aktywnoœæ enzymatyczn¹ dysmutazy ponadtlenkowej w krwinkach p³ytkowych badania in vitro Assessing influence of an

Bardziej szczegółowo

POLISH HYPERBARIC RESEARCH 1(50)2015 Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society STRESZCZENIE

POLISH HYPERBARIC RESEARCH 1(50)2015 Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society STRESZCZENIE POLISH HYPERBARIC RESEARCH 1(50)2015 SUPLEMENTACJA PROPOLISEM A ZMIANY W METABOLIZMIE TLENOWYM KRWINEK PŁYTKOWYCH EKSPONOWANYCH NA PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Gabriela Henrykowska 1), Maria Dziedziczak-Buczyńska

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ZMIENNEGO POLA MAGNETYCZNEGO NA WYTWARZANIE REAKTYWNYCH FORM TLENU PRZEZ NEUTROFILE KRWI CZŁOWIEKA

WPŁYW ZMIENNEGO POLA MAGNETYCZNEGO NA WYTWARZANIE REAKTYWNYCH FORM TLENU PRZEZ NEUTROFILE KRWI CZŁOWIEKA Nowiny Lekarskie 2010, 79, 3, 235 239 HONORATA NAWROCKA-BOGUSZ 1, FELIKS JAROSZYK 1, BARBARA PONIEDZIAŁEK 2, KRZYSZTOF WIKTOROWICZ 2 WPŁYW ZMIENNEGO POLA MAGNETYCZNEGO NA WYTWARZANIE REAKTYWNYCH FORM TLENU

Bardziej szczegółowo

Pola elektromagnetyczne

Pola elektromagnetyczne Materiały szkoleniowe Krzysztof Gryz, Jolanta Karpowicz Pracownia Zagrożeń Elektromagnetycznych CIOP PIB, Warszawa krgry@ciop.pl, jokar@ciop.pl +22 623 46 50 1. Czym są pola elektromagnetyczne? tzw. fizyczny

Bardziej szczegółowo

Do moich badań wybrałam przede wszystkim linię kostniakomięsaka 143B ze względu na jej wysoki potencjał przerzutowania. Do wykonania pracy

Do moich badań wybrałam przede wszystkim linię kostniakomięsaka 143B ze względu na jej wysoki potencjał przerzutowania. Do wykonania pracy Streszczenie Choroby nowotworowe stanowią bardzo ważny problem zdrowotny na świecie. Dlatego, medycyna dąży do znalezienia nowych skutecznych leków, ale również rozwiązań do walki z nowotworami. Głównym

Bardziej szczegółowo

PL B1. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL BUP 23/09. TOMASZ DŁUGOSZ, Bielsko-Biała, PL HUBERT TRZASKA, Wrocław, PL

PL B1. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL BUP 23/09. TOMASZ DŁUGOSZ, Bielsko-Biała, PL HUBERT TRZASKA, Wrocław, PL PL 215545 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 215545 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 385094 (22) Data zgłoszenia: 05.05.2008 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Anna Szabłowska. Łódź, r

Anna Szabłowska. Łódź, r Rozporządzenie MŚ z dnia 30 października 2003r. W sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz.U. 2003 Nr 192 poz. 1883) 1 Anna Szabłowska

Bardziej szczegółowo

Katedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner

Katedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner mgr Anna Machoń-Grecka Cytokiny i czynniki proangiogenne u pracowników zawodowo narażonych na oddziaływanie ołowiu i jego związków Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Polskie Towarzystwo Medycyny i Techniki Hiperbarycznej 33

Polskie Towarzystwo Medycyny i Techniki Hiperbarycznej 33 Polish Hyperbaric Research Małgorzata Lewicka, Maria Dziedziczak-Buczyńska, Andrzej Buczyński prof. dr hab. n. med. Andrzej Buczyński dr n. med. Maria Dziedziczak-Buczyńska mgr Małgorzata Lewicka Zakład

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie elektromagnetyczne w środowisku pracy. Ocena możliwości wykonywania pracy w warunkach oddziaływania pól elektromagnetycznych

Promieniowanie elektromagnetyczne w środowisku pracy. Ocena możliwości wykonywania pracy w warunkach oddziaływania pól elektromagnetycznych Promieniowanie elektromagnetyczne w środowisku pracy Ocena możliwości wykonywania pracy w warunkach oddziaływania pól elektromagnetycznych Charakterystyka zjawiska Promieniowanie elektromagnetyczne jest

Bardziej szczegółowo

Aktywuj geny młodości. Badanie genetyczno-biochemiczne dotyczące własnych możliwości organizmu do spowolnienia procesów starzenia.

Aktywuj geny młodości. Badanie genetyczno-biochemiczne dotyczące własnych możliwości organizmu do spowolnienia procesów starzenia. Aktywuj geny młodości. Badanie genetyczno-biochemiczne dotyczące własnych możliwości organizmu do spowolnienia procesów starzenia. mgr Konrad Tomaszewski Dział Nauki, Badań i Rozwoju Marinex International

Bardziej szczegółowo

Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD

Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD Aleksandra Kotynia PRACA DOKTORSKA

Bardziej szczegółowo

Wiesław Krumrych WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA METABOLIZM TLENOWY NEUTROFILÓW ORAZ POTENCJAŁ ANTYOKSYDACYJNY KRWI KONI ROZPRAWA HABILITACYJNA

Wiesław Krumrych WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA METABOLIZM TLENOWY NEUTROFILÓW ORAZ POTENCJAŁ ANTYOKSYDACYJNY KRWI KONI ROZPRAWA HABILITACYJNA Wiesław Krumrych WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA METABOLIZM TLENOWY NEUTROFILÓW ORAZ POTENCJAŁ ANTYOKSYDACYJNY KRWI KONI ROZPRAWA HABILITACYJNA Zakład Chorób Koni Państwowego Instytutu Weterynaryjnego Państwowego

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 5 - Reaktywne formy tlenu

Ćwiczenie nr 5 - Reaktywne formy tlenu Ćwiczenie nr 5 - Reaktywne formy tlenu I. Oznaczenie ilościowe glutationu (GSH) metodą Ellmana II. Pomiar całkowitej zdolności antyoksydacyjnej substancji metodą redukcji rodnika DPPH Celem ćwiczeń jest:

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

E107. Bezpromieniste sprzężenie obwodów RLC

E107. Bezpromieniste sprzężenie obwodów RLC E7. Bezpromieniste sprzężenie obwodów RLC Cel doświadczenia: Pomiar amplitudy sygnału w rezonatorze w zależności od wzajemnej odległości d cewek generatora i rezonatora. Badanie wpływu oporu na tłumienie

Bardziej szczegółowo

Ocena wybranych parametrów stresu oksydacyjnego u chorych z nadczynnością tarczycy

Ocena wybranych parametrów stresu oksydacyjnego u chorych z nadczynnością tarczycy Ocena wybranych parametrów stresu oksydacyjnego u chorych z nadczynnością tarczycy The evaluation of selected oxidative stress parameters in patients with hyperthyroidism Grzegorz Andryskowski, Tomasz

Bardziej szczegółowo

Wpływ pola elektromagnetycznego na { zdrowie }

Wpływ pola elektromagnetycznego na { zdrowie } Wpływ pola elektromagnetycznego na { zdrowie } Czym jest w ogóle promieniowane? Jest to zjawisko polegające na wysyłaniu i przekazywaniu energii na odległość. Energia ta może być wysyłana w postaci cząstek,

Bardziej szczegółowo

Czujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są

Czujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są Czujniki Ryszard J. Barczyński, 2010 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Czujniki Czujniki służą do przetwarzania interesującej

Bardziej szczegółowo

BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO

BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono

Bardziej szczegółowo

inżynierskiej, należy uwzględniać występujące w otoczeniu stacji bazowej inne źródła pól elektromagnetycznych. Wyznaczenie poziomów pól

inżynierskiej, należy uwzględniać występujące w otoczeniu stacji bazowej inne źródła pól elektromagnetycznych. Wyznaczenie poziomów pól Stanowisko Komisji Higieny Radiacyjnej Rady Sanitarno Epidemiologicznej przy Głównym Inspektorze Sanitarnym w sprawie potencjalnej szkodliwości pól elektromagnetycznych (PEM) emitowanych przez urządzenia

Bardziej szczegółowo

Spektrofotometryczna metoda oznaczania aktywności peroksydazy

Spektrofotometryczna metoda oznaczania aktywności peroksydazy Spektrofotometryczna metoda oznaczania aktywności peroksydazy Cel ćwiczenia: Ćwiczenie poświęcone jest zapoznaniu się z metodą oznaczania aktywności peroksydazy chrzanowej jako jednego z enzymów z klasy

Bardziej szczegółowo

Pole elektromagnetyczne. POLE ELEKTROMAGNETYCZNE - pewna przestrzeń, w której obrębie cząstki oddziałują na siebie elektrycznie i magnetycznie.

Pole elektromagnetyczne. POLE ELEKTROMAGNETYCZNE - pewna przestrzeń, w której obrębie cząstki oddziałują na siebie elektrycznie i magnetycznie. Pole elektromagnetyczne POLE ELEKTROMAGNETYCZNE - pewna przestrzeń, w której obrębie cząstki oddziałują na siebie elektrycznie i magnetycznie. INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA zjawisko powstawania siły elektromagnetycznej

Bardziej szczegółowo

STRES OKSYDACYJNY WYSIŁKU FIZYCZNYM

STRES OKSYDACYJNY WYSIŁKU FIZYCZNYM Agnieszka Zembroń-Łacny Joanna Ostapiuk-Karolczuk STRES OKSYDACYJNY W WYSIŁKU FIZYCZNYM STRES OKSYDACYJNY zaburzenie równowagi między wytwarzaniem a usuwaniem/redukcją reaktywnych form tlenu i azotu RONS

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób badania przyczepności materiałów do podłoża i układ do badania przyczepności materiałów do podłoża

PL B1. Sposób badania przyczepności materiałów do podłoża i układ do badania przyczepności materiałów do podłoża RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 203822 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 358564 (51) Int.Cl. G01N 19/04 (2006.01) G01N 29/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

RAPORT z badań tłumienia pola elektrycznego 50 Hz powłok ekranujących NoEM Electro Protektor (zastępuje raport z dnia

RAPORT z badań tłumienia pola elektrycznego 50 Hz powłok ekranujących NoEM Electro Protektor (zastępuje raport z dnia INSTYTUT ENERGETYKI INSTYTUT BADAWCZY Pracownia Oddziaływań Środowiskowych i Ochrony Przeciwprzepięciowej 01-330 Warszawa, ul. Mory 8, tel. 22 3451 355 lub tel/fax. 22 8368 818 e-mail: eos@ien.com.pl www:

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 24 Data wydania: 7 września 2018 r. Nazwa i adres: OŚRODEK BADAŃ

Bardziej szczegółowo

Układ pracy. Wstęp i cel pracy. Wyniki. 1. Ekspresja i supresja Peroksyredoksyny III w stabilnie transfekowanej. linii komórkowej RINm5F

Układ pracy. Wstęp i cel pracy. Wyniki. 1. Ekspresja i supresja Peroksyredoksyny III w stabilnie transfekowanej. linii komórkowej RINm5F The influence of an altered Prx III-expression to RINm5F cells Marta Michalska Praca magisterska wykonana W Zakładzie Medycyny Molekularnej Katedry Biochemii Klinicznej Akademii Medycznej w Gdańsku Przy

Bardziej szczegółowo

Zestaw ćwiczeń laboratoryjnych z Biofizyki dla kierunku Fizjoterapia

Zestaw ćwiczeń laboratoryjnych z Biofizyki dla kierunku Fizjoterapia Zestaw ćwiczeń laboratoryjnych z Biofizyki dla kierunku Fizjoterapia 1. Ćwiczenie wprowadzające: Wielkości fizyczne i błędy pomiarowe. Pomiar wielkości fizjologicznych 2. Prąd elektryczny: Pomiar oporu

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu. 1. Budowa monitora CRT 2. Zasada działania monitora CRT 3. Maski 4. Wady i zalety monitorów CRT 5. Testowanie monitora

Plan wykładu. 1. Budowa monitora CRT 2. Zasada działania monitora CRT 3. Maski 4. Wady i zalety monitorów CRT 5. Testowanie monitora Plan wykładu 1. Budowa monitora CRT 2. Zasada działania monitora CRT 3. Maski 4. Wady i zalety monitorów CRT 5. Testowanie monitora Monitor CRT CRT (Cathode-Ray Tube) Kineskopowy Budowa monitora CRT [1]

Bardziej szczegółowo

Protokół z pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku. Nr: LWiMP/056/2017. zakresu częstotliwości: poniżej 300 MHz

Protokół z pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku. Nr: LWiMP/056/2017. zakresu częstotliwości: poniżej 300 MHz str. 1/ 9 Protokół z pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku Nr: LWiMP/056/2017 zakresu częstotliwości: poniżej 300 MHz Zleceniodawca Red Snake sp. z o.o. Niniejszy protokół nie może być reprodukowany

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1333

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1333 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1333 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 15 lutego 2018 r. AB 1333 Nazwa i adres UNI-NET

Bardziej szczegółowo

4 w1 CHROŃMY BLISKICH PRZED POLEM ELEKTRYCZNYM

4 w1 CHROŃMY BLISKICH PRZED POLEM ELEKTRYCZNYM CHROŃMY BLISKICH PRZED POLEM ELEKTRYCZNYM 4 w1 EKRAN POLA ELEKTRYCZNEGO FARBA BIAŁA POWŁOKA ANTYELEKTROSTATYCZNA PODKŁAD GRUNTUJĄCY NoEM ELECTRO PROTECTOR 4W1 Pierwsza taka technologia na świecie, która

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 23 Data wydania: 4 września 2017 r. Nazwa i adres: OŚRODEK BADAŃ

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM BADAŃ RADIACYJNYCH. Wykaz metod akredytowanych Aktualizacja:

LABORATORIUM BADAŃ RADIACYJNYCH. Wykaz metod akredytowanych Aktualizacja: LABORATORIUM BADAŃ RADIACYJNYCH Wykaz metod akredytowanych Aktualizacja: 2014-02-05 Badane obiekty / Grupa obiektów Wyroby konsumpcyjne - w tym żywność Produkty rolne - w tym pasze dla zwierząt Woda Środowisko

Bardziej szczegółowo

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:

Bardziej szczegółowo

W 2016 ROKU LICZBA TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH ZRÓWNAŁA SIĘ Z LICZBĄ LUDNOŚCI NASZEGO GLOBU I PRZEKROCZYŁA Meena and coautors

W 2016 ROKU LICZBA TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH ZRÓWNAŁA SIĘ Z LICZBĄ LUDNOŚCI NASZEGO GLOBU I PRZEKROCZYŁA Meena and coautors W 2016 ROKU LICZBA TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH ZRÓWNAŁA SIĘ Z LICZBĄ LUDNOŚCI NASZEGO GLOBU I PRZEKROCZYŁA 7 000 000 000 Meena and coautors TELEFONIA KOMÓRKOWA MEDYCZNE MITY I FAKTY A. SIEROŃ & K. SIEROŃ i A.

Bardziej szczegółowo

ANTYOKSYDANTY I TOKSYCZNE DZIAŁANIE KADMU NA KOMÓRKI DROŻDŻY Saccharomyces cerevisiae

ANTYOKSYDANTY I TOKSYCZNE DZIAŁANIE KADMU NA KOMÓRKI DROŻDŻY Saccharomyces cerevisiae Proceedings of ECOpole DOI: 1.2429/proc.214.8(1)43 214;8(1) Ewa ŻYRACKA 1 ANTYOKSYDANTY I TOKSYCZNE DZIAŁANIE KADMU NA KOMÓRKI DROŻDŻY Saccharomyces cerevisiae ANTIOXIDANTS AND TOXIC ACTION OF CADMIUM

Bardziej szczegółowo

Stanowisko do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach materialnych

Stanowisko do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach materialnych Stanowisko do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach materialnych Na rys. 3.1 przedstawiono widok wykorzystywanego w ćwiczeniu stanowiska pomiarowego do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach

Bardziej szczegółowo

O czym producenci telefonów komórkowych wolą Ci nie mówić?

O czym producenci telefonów komórkowych wolą Ci nie mówić? Politechnika Lubelska Instytut Podstaw Elektrotechniki i Elektrotechnologii www.ipee.pollub.pl O czym producenci telefonów komórkowych wolą Ci nie mówić? Koło Naukowe ELMECOL www.elmecol.pollub.pl Parys

Bardziej szczegółowo

Recenzja. Promotor: Prof. dr hab. n. med. Adrian Chabowski. Promotor pomocniczy: dr n. biol. Ewa Żebrowska

Recenzja. Promotor: Prof. dr hab. n. med. Adrian Chabowski. Promotor pomocniczy: dr n. biol. Ewa Żebrowska dr hab. n. med. Jolanta Masiak Samodzielna Pracownia Badań Neurofizjologicznych Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Głuska 1 20-439 Lublin Recenzja Rozprawy doktorskiej mgr Mateusza

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 2 APARATURA DO TERAPII POLEM MAGNETYCZNYM W.CZ.

ĆWICZENIE NR 2 APARATURA DO TERAPII POLEM MAGNETYCZNYM W.CZ. ĆWICZENIE NR 2 PRTUR DO TERPII POLEM MGNETYCZNYM W.CZ. Cel ćwiczenia Zapoznanie się z budową, zasadą działania urządzenia. Identyfikacja i pomiary zakłóceń generowanych przez urządzenie do otoczenia. Zbadanie

Bardziej szczegółowo

OKREŚLENIE WPŁYWU WYŁĄCZANIA CYLINDRÓW SILNIKA ZI NA ZMIANY SYGNAŁU WIBROAKUSTYCZNEGO SILNIKA

OKREŚLENIE WPŁYWU WYŁĄCZANIA CYLINDRÓW SILNIKA ZI NA ZMIANY SYGNAŁU WIBROAKUSTYCZNEGO SILNIKA ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2008 Seria: TRANSPORT z. 64 Nr kol. 1803 Rafał SROKA OKREŚLENIE WPŁYWU WYŁĄCZANIA CYLINDRÓW SILNIKA ZI NA ZMIANY SYGNAŁU WIBROAKUSTYCZNEGO SILNIKA Streszczenie. W

Bardziej szczegółowo

WPŁYW TEMPERATURY NA CECHY DIELEKTRYCZNE MIODU

WPŁYW TEMPERATURY NA CECHY DIELEKTRYCZNE MIODU Inżynieria Rolnicza 9(134)/2011 WPŁYW TEMPERATURY NA CECHY DIELEKTRYCZNE MIODU Deta Łuczycka, Antoni Szewczyk, Krzysztof Pruski Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie:

Bardziej szczegółowo

Przeciwwskazania zdrowotne ograniczające możliwości wyboru kierunku kształcenia

Przeciwwskazania zdrowotne ograniczające możliwości wyboru kierunku kształcenia Wybór zawodu a warunki zdrowotne Wkrótce podejmiecie decyzję edukacyjno-zawodową (dotyczącą wyboru szkół ponadgimnazjalnych i zawodu). Ważnym czynnikiem decydującym o tym czy zostaniecie przyjęci do danego

Bardziej szczegółowo

Uzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w

Uzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w Uzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać

Bardziej szczegółowo

Badane cechy i metody badawcze/pomiarowe

Badane cechy i metody badawcze/pomiarowe Zakres akredytacji dla Laboratorium Badań Kompatybilności Elektromagnetycznej i Pomiarów Pól Elektromagnetycznych (LBEMC) Nr AB 171 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji ważny do 16 maja 2018 r. Badane

Bardziej szczegółowo

Hałas na stanowisku pracy

Hałas na stanowisku pracy Hałas na stanowisku pracy Temat: Warunki akustyczne w pomieszczeniu. 1. Przedmiot. Pomiar i ocena hałasu metodą orientacyjną, w miejscu przebywania ludzi na stanowisku pracy. 2. Zastosowanie - badanie

Bardziej szczegółowo

TIENS Tytanowa bransoletka wzmacniająca radość życia-olśniewające złoto kategoria: BIŻUTERIA > Bransoletki

TIENS Tytanowa bransoletka wzmacniająca radość życia-olśniewające złoto kategoria: BIŻUTERIA > Bransoletki Glinka Agency mail;sklep@multistore24.pl Zapraszamy do sklepu www.multistore24.pl Warszawa tel. +48 602 395 051 TIENS Tytanowa bransoletka wzmacniająca radość życia-olśniewające złoto kategoria: BIŻUTERIA

Bardziej szczegółowo

Niniejszy załącznik stanowi uzupełnienie Oceny klinicznej Aplikatora Energy For Life z dnia 30.03.2010 roku.

Niniejszy załącznik stanowi uzupełnienie Oceny klinicznej Aplikatora Energy For Life z dnia 30.03.2010 roku. Niniejszy załącznik stanowi uzupełnienie Oceny klinicznej Aplikatora Energy For Life z dnia 30.03.2010 roku. Właściwości Aplikatorów EFL oraz ich równoważność z innymi wyrobami 1. Wprowadzenie Wskazaniem

Bardziej szczegółowo

MATEMATYCZNY MODEL PĘTLI HISTEREZY MAGNETYCZNEJ

MATEMATYCZNY MODEL PĘTLI HISTEREZY MAGNETYCZNEJ ELEKTRYKA 014 Zeszyt 1 (9) Rok LX Krzysztof SZTYMELSKI, Marian PASKO Politechnika Śląska w Gliwicach MATEMATYCZNY MODEL PĘTLI ISTEREZY MAGNETYCZNEJ Streszczenie. W artykule został zaprezentowany matematyczny

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 22 Data wydania: 11 lipca 2016 r. Nazwa i adres: OŚRODEK BADAŃ

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE / ABSTRACT

STRESZCZENIE / ABSTRACT STRESZCZENIE / ABSTRACT Wstęp: Rtęć jest metalem o silnym działaniu neuro, nefro i hepatotoksycznym oraz zwiększającym ryzyko chorób układu krążenia. Pracownicy zatrudnieni w zakładach przemysłowych wykorzystujących

Bardziej szczegółowo

Key words: etoposide, antioxidant enzyme activities, malondialdehyde,

Key words: etoposide, antioxidant enzyme activities, malondialdehyde, Streszczenie Tworzenie reaktywnych form tlenu (RFT) w komórkach nowotworowych występuje podczas ekspozycji na leki przeciwnowotworowe takie jak: etopozyd, doksorubicyna, holoksan. Hodowlę prowadzono na

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 286 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 20 Data wydania: 8 sierpnia 2014 r. Nazwa i adres: OŚRODEK BADAŃ

Bardziej szczegółowo

Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych

Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych WANDA NOWAK, HALINA PODSIADŁO Politechnika Warszawska Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych Słowa kluczowe: biodegradacja, kompostowanie, folie celulozowe, właściwości wytrzymałościowe,

Bardziej szczegółowo

PROMIENIOWANIE WIDZIALNE ŁUKU SPAWALNICZEGO METODY TIG

PROMIENIOWANIE WIDZIALNE ŁUKU SPAWALNICZEGO METODY TIG 86/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(2/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (2/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 PROMIENIOWANIE WIDZIALNE ŁUKU SPAWALNICZEGO METODY TIG M.

Bardziej szczegółowo

Badania osobniczej promieniowrażliwości pacjentów poddawanych radioterapii. Andrzej Wójcik

Badania osobniczej promieniowrażliwości pacjentów poddawanych radioterapii. Andrzej Wójcik Badania osobniczej promieniowrażliwości pacjentów poddawanych radioterapii Andrzej Wójcik Zakład Radiobiologii i Immunologii Instytut Biologii Akademia Świętokrzyska Świętokrzyskie Centrum Onkologii Fig.

Bardziej szczegółowo

Wrocław, kwiecień 2015 rok

Wrocław, kwiecień 2015 rok WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA WE WROCŁAWIU 51 117 Wrocław, ul. Paprotna 14, tel./fax 71 322-16-17, 71 372-13-06 e-mail: wios@wroclaw.pios.gov.pl BADANIA POZIOMÓW PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH W

Bardziej szczegółowo

ZABURZENIA UKŁADU PROOKSYDACYJNO/ ANTYOKSYDACYJNEGO KOMÓREK GLEJAKA MÓZGU POD WPŁYWEM KARBOPLATYNY IN VITRO

ZABURZENIA UKŁADU PROOKSYDACYJNO/ ANTYOKSYDACYJNEGO KOMÓREK GLEJAKA MÓZGU POD WPŁYWEM KARBOPLATYNY IN VITRO BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 1, str. 113 119 Renata Polaniak, Rafał Jakub Bułdak 1), Małgorzata Latocha 2), Ewa Romuk, Dorota Karbowska, Karol Ochocki, Ewa Birkner ZABURZENIA UKŁADU PROOKSYDACYJNO/

Bardziej szczegółowo

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ ZIEMNIAKÓW NA PRĘDKOŚĆ PROPAGACJI FAL ULTRADŹWIĘKOWYCH

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ ZIEMNIAKÓW NA PRĘDKOŚĆ PROPAGACJI FAL ULTRADŹWIĘKOWYCH Wpływ obróbki termicznej ziemniaków... Arkadiusz Ratajski, Andrzej Wesołowski Katedra InŜynierii Procesów Rolniczych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ ZIEMNIAKÓW NA PRĘDKOŚĆ

Bardziej szczegółowo

Zestaw ćwiczeń laboratoryjnych z Biofizyki dla kierunku elektroradiologia w roku akademickim 2017/2018.

Zestaw ćwiczeń laboratoryjnych z Biofizyki dla kierunku elektroradiologia w roku akademickim 2017/2018. Zestaw ćwiczeń laboratoryjnych z Biofizyki dla kierunku elektroradiologia w roku akademickim 2017/2018. w1. Platforma elearningowa stosowana na kursie. w2. Metodyka eksperymentu fizycznego - rachunek błędów.

Bardziej szczegółowo

(zwane również sensorami)

(zwane również sensorami) Czujniki (zwane również sensorami) Ryszard J. Barczyński, 2016 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Czujniki Czujniki służą do

Bardziej szczegółowo

Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki

Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Na podstawie instrukcji Wtórniki Napięcia,, Laboratorium układów Elektronicznych Opis badanych układów Spis Treści 1. CEL ĆWICZENIA... 2 2.

Bardziej szczegółowo

ODDZIAŁ LABORATORYJNY BADAŃ ŚRODOWISKA PRACY I BADAŃ RADIACYJNYCH. Oferta badań laboratoryjnych na rok 2018

ODDZIAŁ LABORATORYJNY BADAŃ ŚRODOWISKA PRACY I BADAŃ RADIACYJNYCH. Oferta badań laboratoryjnych na rok 2018 DZIŁ LBORTORYJNY SSE ŁODZI ODDZIŁ LBORTORYJNY BDŃ ŚRODOISK PRCY I BDŃ RDICYJNYCH Oferta badań laboratoryjnych na rok 2018 PRCONI BDŃ I POMIRÓ ŚRODOISK PRCY Przedmiot badań Środowisko pracy - hałas Środowisko

Bardziej szczegółowo

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW InŜynieria Rolnicza 6/2006 Beata Ślaska-Grzywna Katedra InŜynierii i Maszyn SpoŜywczych Akademia Rolnicza w Lublinie WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW Streszczenie W niniejszej

Bardziej szczegółowo

A STUDY OF HYDROGEN PEROXIDE CONCENTRATION CHANGES IN ORGANS OF RATS PROTRACTEDLY INTOXICATED WITH ETHANOL, METANOL, AND ETHYLENE GLYCOL

A STUDY OF HYDROGEN PEROXIDE CONCENTRATION CHANGES IN ORGANS OF RATS PROTRACTEDLY INTOXICATED WITH ETHANOL, METANOL, AND ETHYLENE GLYCOL A STUDY OF HYDROGEN PEROXIDE CONCENTRATION CHANGES IN ORGANS OF RATS PROTRACTEDLY INTOXICATED WITH ETHANOL, METANOL, AND ETHYLENE GLYCOL Agnieszka P. JURCZYK, Maciej BARZDO, Ewa MEISSNER, Beata JANKOWSKA,

Bardziej szczegółowo

DZIAŁ LABORATORYJNY WSSE W ŁODZI

DZIAŁ LABORATORYJNY WSSE W ŁODZI DZIŁ LBORTORYJNY SSE ŁODZI ODDZIŁ LBORTORYJNY BDŃ ŚRODOISK PRCY I BDŃ RDICYJNYCH Oferta badań laboratoryjnych na rok 2019 PRCONI BDŃ I POMIRÓ ŚRODOISK PRCY Przedmiot badań Środowisko pracy - hałas Środowisko

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 666

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 666 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 666 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12, Data wydania: 20 grudnia 2018 r. Nazwa i adres: AB 666

Bardziej szczegółowo

7.3 Ocena zagrożenia elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym

7.3 Ocena zagrożenia elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym 7.3 Ocena zagrożenia elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym 7.3.1 Cel i zakres opracowania W niniejszym rozdziale zawarto analizę zagadnienia wpływu na stan klimatu elektromagnetycznego przedsięwzięcia

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 4 ZAKŁÓCENIA ELEKTRYCZNE W APARATURZE ELEKTROMEDYCZNEJ

ĆWICZENIE NR 4 ZAKŁÓCENIA ELEKTRYCZNE W APARATURZE ELEKTROMEDYCZNEJ Cel ćwiczenia ĆWICZENIE NR 4 ZAKŁÓCENIA ELEKTRYCZNE W APARATURZE ELEKTROMEDYCZNEJ Identyfikacja zakłóceń generowanych przez otoczenie i przez aparaturę elektryczną oraz elektromedyczną. Badanie wpływu

Bardziej szczegółowo

Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS

Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS Wzmacniacze napięciowe z tranzystorami komplementarnymi CMOS Cel ćwiczenia: Praktyczne wykorzystanie wiadomości do projektowania wzmacniacza z tranzystorami CMOS Badanie wpływu parametrów geometrycznych

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKI SPEKTRALNE UTLENIONEJ I ZREDUKOWANEJ FORMY CYTOCHROMU C

CHARAKTERYSTYKI SPEKTRALNE UTLENIONEJ I ZREDUKOWANEJ FORMY CYTOCHROMU C Ćwiczenie 4 CHARAKTERYSTYKI SPEKTRALNE UTLENIONEJ I ZREDUKOWANEJ FORMY CYTOCHROMU C REAKTYWNE FORMY TLENU DEGRADACJA NUKLEOTYDÓW PURYNOWYCH TWORZENIE ANIONORODNIKA PONADTLENKOWEGO W REAKCJI KATALIZOWANEJ

Bardziej szczegółowo

Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań

Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań Łukasz Adamkiewicz Health and Environment Alliance (HEAL) 10 Marca 2014, Kraków HEAL reprezentuje interesy Ponad 65 organizacji członkowskich

Bardziej szczegółowo

ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G

ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G PRACE instytutu LOTNiCTWA 221, s. 115 120, Warszawa 2011 ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G i ROZDZiAŁU 10 ZAŁOżEń16 KONWENCJi icao PIotr

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ZWIĄZKÓW PLATYNY NA GENEROWANIE ANIONORODNIKA PONADTLENKOWEGO W PŁYTKACH KRWI ŚWINI

WPŁYW ZWIĄZKÓW PLATYNY NA GENEROWANIE ANIONORODNIKA PONADTLENKOWEGO W PŁYTKACH KRWI ŚWINI ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA BIOCHIMICA ET BIOPHYSICA 11, 1996 Beata Olas, Barbara Wachowicz WPŁYW ZWIĄZKÓW PLATYNY NA GENEROWANIE ANIONORODNIKA PONADTLENKOWEGO W PŁYTKACH KRWI ŚWINI Badano wpływ

Bardziej szczegółowo

Front-end do czujnika Halla

Front-end do czujnika Halla Front-end do czujnika Halla Czujnik Halla ze względu na możliwość dużej integracji niezbędnych w nim komponentów jest jednym z podstawowych sensorów pola magnetycznego używanych na szeroką skalę. Marcin

Bardziej szczegółowo

WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC

WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC 1. WSTĘP Tematem ćwiczenia są podstawowe właściwości jednostopniowego wzmacniacza pasmowego z tranzystorem bipolarnym. Zadaniem ćwiczących jest dokonanie pomiaru częstotliwości

Bardziej szczegółowo

Fizjologia, biochemia

Fizjologia, biochemia 50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.

Bardziej szczegółowo

2

2 Acta Agrophysica, 2004, 3(3), WSTĘPNE BADANIA WPŁYWU STAŁEGO I ZMIENNEGO POLA MAGNETYCZNEGO NA SZYBKOŚĆ WZROSTU KIEŁKÓW PSZENICY Krzysztof Kornarzyński, Stanisław Pietruszewski, Zbigniew Segit 2, Krystyna

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie elektromagnetyczne

Promieniowanie elektromagnetyczne promieniowanie elektromagnetyczne RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2014 roku Promieniowanie elektromagnetyczne Presje Regulacje prawne dotyczące ochrony środowiska przed polami elektromagnetycznymi

Bardziej szczegółowo

Podstawy Elektroniki dla Informatyki. Generator relaksacyjny

Podstawy Elektroniki dla Informatyki. Generator relaksacyjny AGH Katedra Elektroniki Podstawy Elektroniki dla Informatyki 2015 r. Generator relaksacyjny Ćwiczenie 5 1. Wstęp Celem ćwiczenia jest zapoznanie się, poprzez badania symulacyjne, z działaniem generatorów

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 310

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 310 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 310 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15 Data wydania: 17 sierpnia 2016 r. Nazwa i adres AB 310 INSTYTUT

Bardziej szczegółowo