Premiujemy wysoką jakość. Elektryczna 11/2014. Czterech. Model wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii elektrycznej.

Transkrypt

1 KLIENT DYSTRYBUCJA PRZESY Elektryczna ISSN Biuletyn Branżowy 11/2014 Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Towarzystwa Paragraf w sieci Wydarzenia w branży Czterech w jednym przetargu Model wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii elektrycznej Wygrywają wszyscy Automatyzacja sieci i innowacyjne systemy dyspozytorskie Badania pomontażowe linii kablowych WN Maciej Bando: Premiujemy wysoką jakość

2

3 W NUMERZE Zdjęcie: Julia Sheveloff Szanowni Państwo! Prowadzenie biznesu w stabilnym i transparentnym środowisku prawno-podatkowym to marzenie każdego menedżera firmy niezależnie od jej wielkości. Dla OSD, których działalność podlega dodatkowym obostrzeniom, najistotniejsze dla długofalowego planowania, ustalania priorytetów i ukierunkowania działań operacyjnych jest stabilność zasad regulacji. Wiemy, że w tym zakresie spodziewane są istotne zmiany, które będą oddziaływały na plany i bieżącą działalność spółek. Z satysfakcją witamy więc na naszych łamach gościa Rozmowy miesiąca, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Macieja Bando. Dzięki temu spotkaniu możemy bezpośrednio poznać pogląd regulatora na tematy tak istotne, jak wprowadzenie taryfy jakościowej, możliwość uwolnienia cen energii dla gospodarstw domowych czy poziomy stawek dystrybucyjnych. W naszej rozmowie przewija się wątek związany z premiowaniem spółek aktywnych, realizujących cele regulacji jakościowej, a co za tym idzie inwestujących w rozwój i współpracę z innymi uczestnikami rynku energii w celu poprawy jakości oferowanych odbiorcom usług. Na łamach listopadowego wydania Energii Elektrycznej znajdziemy wiele przykładów na to, że spółki i organizacje branżowe, w tym PTPiREE, bardzo poważnie traktują stawiane przed nimi wyzwania. W obszarze regulacji piszemy o rozpoczętych przez Towarzystwo konsultacjach społecznych Koncepcji modelu wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii. Sygnalizujemy też pierwsze na tak dużą skalę porozumienie zakupowe największych OSD, którego celem jest realizacja wspólnego przetargu na dostawę bilansujących liczników energii elektrycznej. Poszukiwanie sposobów pełnego wykorzystania infrastruktury inteligentnej poprzez współpracę z odbiorcami omawiamy, przedstawiając doświadczenia Energii-Operator, która realizowała duży test konsumencki na terenie swojego działania. Również w dziale Technika i technologie wiele miejsca poświęcamy omówieniu doświadczeń związanych z inwestycjami w automatyzację sieci oraz implementacją systemów informatycznych najnowszej generacji. Niektóre z poruszanych tematów stanowią dobry wstęp do organizowanej przez PTPiREE w listopadzie prestiżowej konferencji Systemy Informatyczne w Energetyce SIwE 14. Wydarzenie to jest unikatową w skali kraju platformą wymiany myśli, prezentacji najnowszych rozwiązań i trendów. W obliczu nieustannych poszukiwań rozwiązań podnoszących jakość oferowanych usług, spotkanie z technologiami informatycznymi dedykowanymi energetyce wydaje się zadaniem obowiązkowym dla menedżerów i specjalistów w tej dziedzinie. Obok zaprezentowanych pokrótce tematów w bieżącym wydaniu znajdą państwo aktualności, swoje ulubione rubryki i ich autorów. Zapraszam do lektury! 4 INFORMACJE ZE SPÓŁEK 6 ROZMOWA MIESIĄCA Wywiad z Maciejem Bando, Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki 9 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE RYNEK I REGULACJE 10 Czterech w jednym przetargu 12 Model wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii elektrycznej 14 Wygrywają wszyscy 16 Pomocne w oszczędzaniu energii 17 Paragraf w sieci TECHNIKA I TECHNOLOGIE 19 Badania pomontażowe linii kablowych WN z punktu widzenia producenta kabla 23 Automatyzacja sieci i innowacyjne systemy dyspozytorskie a niezawodność dostaw energii elektrycznej 26 System klasy CIS w dobie rosnącej konkurencji na rynku energii i mediów WYDARZENIA 28 ICHVE 2014 w Poznaniu 29 Wydarzenia w branży 30 FELIETON 31 TERMINARZ KLIENT DYSTRYBUCJA PRZESY Biuletyn Branżowy Energia Elektryczna miesięcznik Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Redaguje zespół: Andrzej Pazda (redaktor naczelny), Małgorzata Władczyk (zastępca redaktora naczelnego), Aleksandra Rakowska (redaktor dział techniczny), Sebastian Brzozowski, Marzanna Kierzkowska Adres redakcji: ul. Wołyńska 22, Poznań, tel , faks , redakcja@e-elektryczna.pl Wydawca: Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, ul. Wołyńska 22, Poznań, tel , faks , ptpiree@ptpiree.pl, ISSN Opracowanie graficzne, skład, łamanie i druk: Media i Rynek, ul. Polna 20/112, Kalisz Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów oraz zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmianę ich tytułów. Nakład: 1000 egzemplarzy Data zamknięcia numeru: 7 listopada 2014 r. Zdjęcie: URE Czterech Model Elektryczna Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Paragraf Wydarzenia Towarzystwa w sieci w branży w jednym przetargu wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii elektrycznej Wygrywają wszyscy Automatyzacja sieci i innowacyjne systemy dyspozytorskie Badania pomontażowe linii kablowych WN ISSN Biuletyn Branżowy 11/2014 Maciej Bando: Premiujemy wysoką jakość Na okładce: Maciej Bando, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 3

4 INFORMACJE ZE SPÓŁEK PSE wyróżnione Nowy Impuls Nowy Impuls to wyróżnienie przyznawane osobom, firmom i instytucjom, które wnoszą do polskiej gospodarki oraz sektora paliwowo- -energetycznego nową jakość, wskazują ofensywne trendy i dają sygnał do podejmowania niestosowanych wcześniej rozwiązań. Jedno z tegorocznych wyróżnień, rozdawanych podczas XI Kongresu Nowego Przemysłu, trafiło w ręce Henryka Majchrzaka, prezesa zarządu PSE SA. Kapituła konkursu wyróżniła PSE za prowadzenie zasadniczych dla bezpieczeństwa energetycznego kraju inwestycji w modernizację oraz budowę sieci przesyłowych. Z uznaniem przyjęła również niespotykaną w dotychczasowej historii spółki skalę przedsięwzięć inwestycyjnych. Ubiegłoroczna kwota przeznaczona na te cele wyniosła 710 mln zł. Doceniono też realizowany przez PSE Projekt budowy połączenia elektroenergetycznego pomiędzy Polską i Litwą. Obejmuje on m.in. połączenia stacji Ełk Bis ze stacją Alytus na Litwie, budowę i modernizację linii oraz stacji elektroenergetycznych w półncno-wschodniej Polsce. PGE Dystrybucja Zwiększa efektywność PGE Dystrybucja zakończyła 3 fazę Programu Poprawy Efektywności Operacyjnej (PPEO). Kolejne działania spółki ukierunkowane będą na poszukiwanie nowych obszarów, których unowocześnienie lub optymalizacja pozwoli na dalsze zwiększenie efektywności pracy służb eksploatacyjnych. Głównym celem prowadzonego programu jest poprawa efektywności operacyjnej w wyniku zmian organizacji pracy oraz wdrożenie nowych standardów eksploatacji we wszystkich oddziałach PGE Dystrybucja. Oczekiwanym efektem podjętych działań jest zmniejszenie czasu przerw w dostawach energii elektrycznej do odbiorców. RWE w Warszawie Instalacja inteligentnych liczników RWE Stoen Operator rozpoczął program,,realny wymiar energii, który jest kolejnym etapem transformacji warszawskiej sieci elektroenergetycznej w kierunku inteligentnych sieci energetycznych (ISE). Jego pierwsza faza zakłada wymianę 100 tys. liczników na inteligentne na Pradze-Południe. Montaże rozpoczęły się pod koniec września br. i potrwają do grudnia Wartość inwestycji przewidzianych do końca 2015 r. w ramach tego programu to 65 mln zł. Wdrożenie systemu inteligentnego opomiarowania na Pradze-Południe poprzedził pilotażowy program Inteligentna energia RWE, w ramach którego w wybranych budynkach w centrum Energa-Operator Zgłoszenia SMS-em Klienci Energa-Operator mogą zgłosić awarię SMS-em i tą samą drogą dowiedzieć się o jej zakończeniu. To pierwsza tego typu usługa w naszym kraju i druga w Europie. Aby dokonać zgłoszenia, wystarczy wysłać SMS o treści awaria pod numer 3991, a następnie postąpić zgodnie z instrukcją. Do zgłoszenia awarii wystarczą 3 wiadomości. Przy każdym kolejnym kontakcie system będzie już pamiętał dane klienta, co uprości składanie zgłoszeń. Po usunięciu awarii firma wyśle SMS o przywróceniu zasilania, co będzie przydatne dla osób przebywających poza miejscem zgłoszenia. SMS-y uzupełniają działanie numeru Warszawy zainstalowano 600 inteligentnych liczników, a wśród mieszkańców przeprowadzono kampanię edukacyjną na temat potrzeby zmian przyzwyczajeń związanych z energochłonnymi działaniami w domu (pranie, użycie zmywarki, gotowanie wody itp.) oraz przesunięciem ich poza godziny największego poboru energii. Instalacje inteligentnych liczników stanowią część planu inwestycyjnego spółki o wartości 1641,5 mln zł, który będzie realizowany w latach Inwestycje mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa i ciągłości dostaw energii w obliczu prognozowanego zwiększonego zapotrzebowania na moc w stolicy. alarmowego 991, pod który klienci zgłaszają awarie sieci energetycznej. Przerwę w zasilaniu można zgłosić także na stronie internetowej Energa-Operator, gdzie znajduje się także mapka z bieżącymi informacjami o awariach i czasie ich usunięcia. Spółka ma również w planach zwiększenie liczby dostępnych łączy telefonicznych, aby w czasie awarii maksymalnie skrócić czas oczekiwania na połączenie z Telefonicznym Centrum Zgłoszeniowym (TCZ). Na początku listopada zwiększona zostanie przepustowość i wydajność TCZ z 600 analogowych do 2000 łączy cyfrowych. 4 l ENERGIA elektryczna listopad 2014

5 INFORMACJE ZE SPÓŁEK Tauron Dystrybucja Bezpieczeństwo pracy Jak bezpiecznie pracować z prądem, uniknąć zagrożeń, a także udzielić pomocy osobom poszkodowanym to tylko część wiedzy, jaką rozpowszechnia nowy program Tauron Dystrybucja pt.: Bezpieczniki Taurona. Włącz w pracy. Spółka wspólnie z Państwową Inspekcją Pracy chce informować, czym grozi nieodpowiedzialna praca z energią elektryczną. Program stworzono z myślą o pracownikach firm remontowo-budowlanych oraz majsterkowiczach i złotych rączkach. Jego głównym celem jest budowanie świadomości oraz propagowanie wiedzy na temat bezpiecznej pracy z wykorzystaniem urządzeń elektrycznych. Pierwszym regionem w kraju, który będzie objęty akcją informacyjną jest Opolszczyzna. Szczegóły dotyczące Bezpieczników Taurona dostępne są na stronie kampanii: Enea Operator Zmiana sprzedawcy Enea Operator wdrożyła nowoczesną, elektroniczną obsługę umów kompleksowych zawartych na podstawie Generalnej Umowy Dystrybucyjnej dla usługi kompleksowej (tzw. GUD-k). Do października br. podpisano 9 GUD-k, na podstawie których sprzedawcy energii elektrycznej zawarli blisko 300 umów kompleksowych z klientami. Wdrożona modyfikacja systemu do obsługi klienta SKOK, pozwala na elektroniczną oraz zautomatyzowaną obsługę wszystkich zadań wynikających z procesu zmiany sprzedawcy energii elektrycznej. Dzięki temu klienci indywidualni mają łatwiejszy dostęp do rynku energii elektrycznej, bez konieczności zawierania dwóch oddzielnych umów. Modyfikacji uległa również platforma ebok. Dostosowano ją do dokonywania nowych typów zgłoszeń, składania reklamacji, weryfikacji ich aktualnego statusu oraz uzyskania odpowiedzi. Wzbogacony o nowe funkcjonalności system pozwala sprzedawcom na elektroniczne składanie wniosków o wstrzymanie lub wznowienie dostaw energii elektrycznej. Uruchomiono także nowe procesy obsługi zgłoszeń. Dzięki temu obsługa wniosków o dane do umowy kompleksowej (tzw. paszport), zgłoszeń, ich weryfikacja, realizacja zmian umowy, jej rozwiązania, reklamacji złożonych przez sprzedawcę oraz przez klienta, odbywa się automatycznie. Zmodyfikowany SKOK pozwala również na zautomatyzowane prowadzenie windykacji na rzecz sprzedawcy. W sieci PSE Farma morska Baltica 24 października 2014 r. Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA oraz Elektrownia Wiatrowa Baltica-3 Sp. z o.o. zawarły umowę o przyłączenie morskiej farmy wiatrowej Baltica do sieci przesyłowej. Baltica to druga morska farma wiatrowa planowana do przyłączenia do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Będzie przyłączona do rozdzielni 400 kv w istniejącej stacji elektroenergetycznej 400/110 kv Żarnowiec w Pomorskiem. Moc zainstalowana farmy to 1045,5 MW. Przyłączenie zostanie realizowane w 5 etapach i ma trwać do końca 2030 r. Turbiny farmy zlokalizowane będą w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej Morza Bałtyckiego. Przyłączenie MFW Baltica wpłynie istotnie na zwiększenie niezawodności dostaw energii elektrycznej dla obszaru województwa. PGE Dystrybucja Porozumienie biznesu i nauki PGE Dystrybucja Oddział Lublin podpisał umowę o współpracy z trzema miejscowymi uczelniami: Politechniką Lubelską, Uniwersytetem Przyrodniczym oraz Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej. Ma ona na celu zbudowanie realnego partnerstwa pomiędzy lubelskim biznesem a nauką oraz rozwój przedsiębiorczości akademickiej. Jak podkreślają sygnatariusze proponowana współpraca realizowana będzie z dbałością o osiągnięcie najwyższego poziomu nauczania i szkolenia, a także swobodnej i otwartej wymiany poglądów oraz doświadczeń. Kooperacja tego typu jest także wyjątkowo istotna w kontekście nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Spółka oraz uczelnie będą mogły razem ubiegać się o fundusze unijne. Informacje ze spółek zebrała Marzanna Kierzkowska listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 5

6 ROZMOWA MIESIĄCA Premiujemy wysoką jakość Wywiad z Maciejem Bando, Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki. Minęły już 4 miesiące, odkąd formalnie objął Pan Prezes kierowanie URE. Które z zadań zarówno z perspektywy wcześniejszej, jak i obecnej ocenia Pan jako najważniejsze? Przepisy nakładają na Prezesa URE szereg różnorakich zadań o bardzo zróżnicowanym ciężarze gatunkowym. Cześć z tych zadań ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia rozwoju gospodarki, część z nich jest już pewnie mniej newralgiczna i pewnie mogłyby zostać wykreślone w ramach procesu deregulacji gospodarki. Jednak z mojej perspektywy najważniejszą kwestią jest kontynuowanie stosowania przez organ regulacyjny transparentnych i stabilnych zasad regulacji przedsiębiorstw energetycznych. Bardzo istotny z mojego punktu widzenia jest także kontekst europejski. Wspólnota europejska zmierza do ujednolicenia szczegółowych zasad funkcjonowania systemów energetycznych. Dziś te zasady są ustalane na poziomie krajowym. Za chwilę jednak większość tych zasad będzie wynikała z przepisów prawa unijnego. Dlatego tak istotne jest, aby na jak najwcześniejszym etapie przygotowania przepisów unijnych dążyć do uwzględniania naszych interesów. To zadanie realizuję konsekwentnie. Jednak nieodzowny jest również aktywny udział organizacji branżowych w tym procesie. Dlatego zachęcam Państwa do udziału w konsultacjach dokumentów związanych z regulacją rynków energii, które prowadzone są przez Agencję ds. Współpracy Regulatorów, czyli ACER. Kolejnym przedsięwzięciem będzie z pewnością wdrożenie od 2016 r. taryfy jakościowej. Na jakim etapie są prace nad tą taryfą? Jak Pan ocenia zaawansowanie prac i to zarówno w rozumieniu terminów, jak i spodziewanych efektów? Rzeczywiście, prace nad jakościowym modelem regulacji dystrybutorów energii elektrycznej trwają od połowy 2013 r. Prace te zostały podzielone na Współpracując z sektorem ustaliliśmy, że kluczowymi wskaźnikami, mającymi bezpośredni wpływ na przychód OSD, będą kryteria skupiające się na przerwach w dostarczaniu energii elektrycznej (SAIDI, SAIFI) oraz wskaźnik odzwierciedlający czas realizacji przyłączenia odbiorców IV i V grupy przyłączeniowej. Wprowadzane zmiany w regulacji przedsiębiorstw sieciowych powinny zapewnić nie tylko poprawę jakości i niezawodności dostarczania energii oraz jakości obsługi odbiorców, ale także obniżyć straty sieciowe i optymalizować efektywność realizowanych inwestycji. część dotyczącą wskaźników bezpośrednio wpływających na przychód OSD oraz część dotyczącą wskaźników podlegających jedynie monitorowaniu. Przy czym wskaźniki monitorowane w przyszłości mogą być wprowadzone do katalogu wskaźników wpływających na przychód regulowany. Współpracując z sektorem ustaliliśmy, że kluczowymi wskaźnikami, mającymi bezpośredni wpływ na przychód OSD, będą kryteria skupiające się na przerwach w dostarczaniu energii elektrycznej (SAIDI, SAIFI) oraz wskaźnik odzwierciedlający czas realizacji przyłączenia odbiorców IV i V grupy przyłączeniowej. Wprowadzane zmiany w regulacji przedsiębiorstw sieciowych powinny zapewnić nie tylko poprawę jakości i niezawodności dostarczania energii oraz jakości obsługi odbiorców, ale także obniżyć straty sieciowe i optymalizować efektywność realizowanych inwestycji. Niewątpliwie przejście spółek dystrybucyjnych na model taryfy jakościowej będzie dla nich wyzwaniem. Czy przełoży się to także na wymierne korzyści dla operatorów? Celem wprowadzenia regulacji jakościowej jest przede wszystkim poprawa jakości oferowanych odbiorcom usług i zoptymalizowanie kosztów ponoszonych przez odbiorców, a nie zwiększenie korzyści dla przedsiębiorstw. Od 2016 r. każda przerwa w dostawie energii dla odbiorców będzie miała wpływ 6 l ENERGIA elektryczna listopad 2014

7 ROZMOWA MIESIĄCA Zdjęcie: archiwum URE Maciej Bando, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na wartość ocenianego wskaźnika jakości dostawy energii, a co za tym idzie na przychody dystrybutorów. Założeniem taryfy jakościowej jest nagradzanie OSD za wysoką jakość dostarczanej energii elektrycznej oraz karanie za bierność oraz za niską jakość energii. W tym kontekście wdrożenie taryfy jakościowej niewątpliwie będzie wyzwaniem dla spółek dystrybucyjnych. Jedynie efektywne wykonanie wszystkich wspomnianych wcześniej celów regulacji jakościowej będzie mogło przełożyć się na wymierne korzyści dla OSD w postaci stabilnego poziomu przychodu regulowanego. Należy jednak zauważyć, że przy braku odpowiednich działań ze strony OSD można się spodziewać obniżenia ich przychodów. Tak więc przedsiębiorstwa, realizujące cele regulacji jakościowej, powinny mieć np. wyższą stopę zwrotu z kapitału niż przedsiębiorstwa pasywne, nie podejmujące stosownych działań w tym zakresie. Wdrożenie taryfy jakościowej zapewni odbiorcom lepszą jakość energii. Czy może to się wiązać ze wzrostem stawek dystrybucyjnych z tego tytułu? A jeżeli tak, to kiedy to może nastąpić? Na wysokość stawek dystrybucyjnych ma wpływ wiele czynników. Głównie zależą one od efektywności danego OSD, wprowadzania nowoczesnych metod zarządzania, wdrażania programów oszczędnościowych, minimalizacji kosztów. Z pewnością część opłat odbiorców związana z zapewnieniem bezpieczeństwa dostaw będzie w przyszłości zwiększać swój udział w całości należności. Jednak, jak już mówiłem, założeniem taryfy jakościowej jest nagradzanie OSD za wysoką jakość dostarczanej energii elektrycznej oraz karanie za bierność, a tym bardziej za niską jakość dostarczanej energii. Zatem OSD nie spełniające wyznaczonych standardów jakości będą karane, tzn. będą miały zmniejszony przychód regulowany i to może się przełożyć na zmniejszenie wysokości stawek dystrybucyjnych. Raz jeszcze podkreślam, że wszystko zależy od efektywności OSD. Uważam, że stawki tych spółek, które będą funkcjonowały efektywnie, nie powinny rosnąć. W ostatnich dniach września br. Zespół WRE ds. WST przygotował do formalnego zatwierdzenia Wzorcową Specyfikację Techniczną dla postępowań przetargowych na dostawę infrastruktury licznikowej dla systemów AMI. Jakie cele przyświecały opracowaniu tego dokumentu? Ze względu na znaczenie i złożoność infrastruktury liczników zdalnego listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 7

8 ROZMOWA MIESIĄCA odczytu, jej opis funkcjonalny stał się przedmiotem pakietu stanowisk regulatora, publikowanych kolejno, po poddaniu ich projektów publicznej dyskusji. Stanowiska te są efektem naszej wspólnej wizji oraz wyważonych interesów klientów energetyki, operatorów systemów dystrybucyjnych, sprzedawców energii oraz dostawców technologii. Moją intencją było, aby wzorcowa specyfikacja została poddana otwartej dyskusji publicznej, a po jej przeprowadzeniu przyjęta jako oficjalna, uzgodniona w całym środowisku. Obligatoryjność jej wykorzystania w praktyce, wobec braku innych narzędzi prawnych, powinna zostać zapewniona w formie uchwał zarządów poszczególnych dystrybutorów, wzorem analogicznych dokumentów uzgadnianych np. na potrzeby procesów taryfowych. Wprowadzenie wzorcowej specyfikacji technicznej dla postępowań przetargowych na dostawę infrastruktury licznikowej dla systemów AMI pozwoli na zapewnienie interoperacyjności elementów systemu AMI, optymalizację kosztów wdrożenia oraz rozwoju i eksploatacji infrastruktury AMI, zwiększenie konkurencyjności, zapewnienie zainteresowanym producentom rozwiązań AMI stabilności wymagań technicznych na określony czas oraz minimalizację ryzyk związanych z wdrożeniem. Rozmawiając z Prezesem URE, nie sposób nie zadać pytania o uwolnienie cen w taryfie G, czyli gospodarstw domowych. Nie prosimy tutaj o deklarację. Czytelnicy zapewne są jednak ciekawi poglądu Pana Prezesa na to zagadnienie. O tym, że uwolnienie cen dla gospodarstw domowych nie nastąpi ani w 2014, ani w 2015 informowaliśmy rynek od ponad roku. Tę ważką decyzję podejmę z pewnością, kierując się koniecznością ochrony konsumentów przed zbytnimi skokami cen w momencie pełnej liberalizacji. Aby podjęcie tak ważnej decyzji było możliwe, musi zostać spełniony cały katalog warunków wymienionych w ustawie Prawo energetyczne. Poza nimi jest też kilka innych, tak samo O tym, że uwolnienie cen dla gospodarstw domowych nie nastąpi ani w 2014, ani w 2015 informowaliśmy rynek od ponad roku. Tę ważką decyzję podejmę z pewnością, kierując się koniecznością ochrony konsumentów przed zbytnimi skokami cen w momencie pełnej liberalizacji. Aby podjęcie tak ważnej decyzji było możliwe, musi zostać spełniony cały katalog warunków wymienionych w ustawie Prawo energetyczne. Poza nimi jest też kilka innych, tak samo ważnych kwestii. Konieczne jest m.in. to, żeby trend cenowy był przewidywalny. Po zniesieniu taryf nie może dojść do gwałtownego wzrostu cen energii. ważnych kwestii. Konieczne jest m.in. to, żeby trend cenowy był przewidywalny. Po zniesieniu taryf nie może dojść do gwałtownego wzrostu cen energii. Historia uczy nas jednak, że uwolnienie cen z obowiązku taryfowego doprowadza początkowo do znaczącego rozhuśtania cen. Obserwowaliśmy to po wprowadzeniu liberalizacji dla przemysłu, kiedy ceny poszły w górę nawet o 30%. Potem faktycznie spadły i dziś w większości przypadków widzimy walkę o klienta biznesowego i jego twarde negocjacje ze sprzedawcą. Bo z jednej strony to przemysł, a nie odbiorcy indywidualni, decyduje o poziomie zużycia, ale trzeba pamiętać, że choć ci ostatni zużywają 25% energii, to jest to aż 16,5 mln gospodarstw domowych. Należy więc wszelkie decyzje dotyczące tej grupy podejmować w sposób ostrożny i wyważony. Dlatego jestem daleki od przyzwolenia na rządy magicznej ręki rynku i wiary, że nastąpi szybka stabilizacja cen na poziomie akceptowalnym przez wszystkich zainteresowanych. Poza tym, pamiętajmy, że w wielu krajach wciąż jest regulowana cena dla gospodarstw domowych. Prace URE często są wspierane przez stowarzyszenia branżowe. Jakiego rodzaju współpracy oczekiwałby Pan Prezes ze strony Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej? Współdziałanie ze wszystkimi stronami całego procesu wytwarzania, przesyłania, dystrybucji oraz obrotu energią elektryczną, tj. odbiorcami i przedsiębiorcami, ma dla mnie priorytetowe znaczenie. Stowarzyszenia branżowe, takie jak PTPiREE, mają niezwykle istotną rolę do spełnienia w procesie rozwoju rynku energii elektrycznej, jak również w procesie regulacji. W trakcie wspólnych spotkań, dyskusji, wymiany doświadczeń, stowarzyszenia wypracowują, w drodze konsensusu, wspólne stanowiska, które traktować mogę jako stanowisko całego podsektora. Daje to, niezwykle dla mnie istotny, efekt synergii dla różnych procesów. Stowarzyszenia pełnią również funkcję platform wymiany informacji, co przede wszystkim usprawnia proces podejmowania decyzji regulacyjnych. Współpraca z Państwem daje konkretne rezultaty. W zeszłym roku najważniejszym jej przykładem było wypracowanie wzorca generalnej umowy dystrybucji dla usługi kompleksowej przez TOE oraz PTPiREE. W tym roku zaś rozpoczął się trudny proces uzgodnień między użytkownikami systemu, związany z nowym modelem wymiany informacji na rynku detalicznym. Jednocześnie Towarzystwo aktywnie włączyło się w bieżące prace nad modelem regulacji jakościowej w Polsce. Myślę, że działania PTPiREE powinny być nakierowane na realne zwiększenie przez sektor jakości świadczonych odbiorcom usług. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał Andrzej Pazda 8 l ENERGIA elektryczna listopad 2014

9 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE Zespół PTPiREE ds. BHP i Ochrony Środowiska W dniach 2-3 października br. w Zawidowicach odbyło się kolejne spotkanie Zespołu PTPiREE ds. BHP i Ochrony Środowiska. Omawiano aktualne działania legislacyjne PTPiREE związane z przepisami dotyczącymi służb BHP, aspekty formalnoprawne gospodarowania odpadami przemysłowymi w spółkach w świetle nowej ustawy o odpadach, założenia do utworzenia anonimowej bazy o wypadkach w OSD i OSP, wymagania dotyczące ochrony powierzchni ziemi wprowadzone ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw oraz doświadczenia w zakresie prowadzenia eksploatacji przez firmy zewnętrzne w OSD i OSP. Dyskutowano też o awariach w zakładzie w aspekcie konsekwencji środowiskowych i prawnych, organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych w świetle rozwoju mikrogeneracji rozproszonej i jego wpływu na bezpieczeństwo pracy. Analizowano obowiązki spółek wynikające z rozporządzenia (UE) nr 517/2014 w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 842/2006. Kradzieże infrastruktury 14 października 2014 r. w Łodzi odbyło się kolejne spotkanie Zespołu PTPiREE ds. Zapobiegania Kradzieżom Infrastruktury Sieciowej. Jego celem było zapoznanie się z ofertą producentów zabezpieczeń przed kradzieżami oraz sformułowanie oczekiwań OSD i OSP w zakresie funkcjonalności proponowanych rozwiązań oraz wymiana informacji na temat stosowanych w poszczególnych koncernach zasad i czynności od zgłoszenia zawiadomienia na policję o popełnieniu przestępstwa (kradzieży) do wyroku a także formy gromadzenia danych o wszczętych postępowaniach i ich wynikach. PTPiREE oraz PSEW w Berlinie W Berlinie od 30 września do 9 października br. odbyły się warsztaty pt. Przyłączanie odnawialnych źródeł energii i ich współpraca z sieciami OSP i OSD w Niemczech, współorganizowane przez PTPiREE oraz Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej. Ich głównym celem było omówienie zagadnień związanych z przyłączaniem i prowadzeniem ruchu odnawialnych źródeł energii. Spotkanie było adresowane do polskich operatorów systemu. Zespół PTPiREE ds. Ochrony Przeciwporażeniowej i Przeciwprzepięciowej października br. w Łodzi odbyło się spotkanie Zespołu PTPiREE ds. Ochrony Przeciwporażeniowej i Przeciwprzepięciowej. Jego celem było opracowanie projektu specyfikacji technicznej do nowego zapytania ofertowego dotyczącego wykonania zasad budowy, projektowania i eksploatacji ochrony przed przepięciami i ochrony przed porażeniem w OSD i OSP. Kolejne posiedzenie zespołu poświęcone będzie wypracowaniu ostatecznego zapytania ofertowego uwzględniającego uwagi zgłoszone przez oferentów do projektu specyfikacji technicznej. Model wymiany danych października br. w Łodzi odbyło się spotkanie Komisji PTPi- REE: ds. rozliczeń, ds. obsługi umów i zmiany sprzedawcy oraz ds. danych pomiarowych, pracujących nad opracowaniem i wdrożeniem modelu wymiany danych pomiędzy OSD a innymi uczestnikami rynku energii w standardzie ebix. Celem zebrania było odniesienie się do uwag zgłoszonych przez zainteresowane strony do opracowanej koncepcji wymiany danych. II Kongres Elektryki Polskiej W Warszawie 1-2 grudnia br. odbędzie się II Kongres Elektryki Polskiej, organizowany przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP). Energia Elektryczna objęła patronat medialny nad tym wydarzeniem. Kongres stanowił będzie pierwszy od 5 lat, najobszerniejszy przegląd stanu i kierunków rozwoju szeroko rozumianej elektryki. Organizowany jest w szczególnej chwili, gdy SEP, największe i najstarsze stowarzyszenie inżynierskie w naszym kraju, świętuje 95-lecie. listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 9

10 RYNEK I REGULACJE Czterech w jednym przetargu Czterech operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) ogłosiło wspólne zamówienie na liczniki bilansujące. To pierwsza tego typu inicjatywa w naszym kraju i może nie ostatnia. Sporo wydaje się zależeć od tego, jakie doświadczenia przyniesie pionierski przetarg. Ireneusz Chojnacki Wpaździerniku br., na mocy porozumienia, czwórka OSD energii elektrycznej (Tauron Dystrybucja, RWE Stoen Operator, Enea Operator oraz PGE Dystrybucja) ogłosiła rozpoczęcie wspólnej procedury przetargowej, której przedmiotem jest dostawa sztuk bilansujących liczników energii elektrycznej. To pierwsze tego typu wspólne przedsięwzięcie spółek zajmujących się infrastrukturą sieciową i dystrybucją energii elektrycznej w Polsce. Od strony formalnej wygląda to tak, że postępowanie w imieniu i na rzecz wymienionych wcześniej OSD, wspólnie udzielających zamówienia, prowadzi Tauron Dystrybucja. Jest to pierwsza taka wspólna inicjatywa OSD w kraju, mająca na celu unifikację stosowanych rozwiązań technicznych w zakresie liczników energii elektrycznej. Zakupy realizowane wspólnie pozwolą nam na osiągniecie efektu synergii, rozumianego jako osiągnięcie konkurencyjnej, rynkowej ceny oferowanych urządzeń oraz pozwolą zapewnić jednolitość techniczną. Dziś trudno oszacować możliwą oszczędność. Liczymy jednak na to, że w porównaniu do realizowanych pojedynczo postępowań zakupowych na aparaturę pomiarową dla pomiarów sieciowych ceny powinny być niższe mówi Marek Kleszczewski, wiceprezes Tauron Dystrybucja. Wartościowe zamówienie W ramach zamówienia wolumen dostaw dla Tauron Dystrybucja to liczników, dla PGE Dystrybucja 9200, dla Enea Operator to następne 7 tys. sztuk, a kolejne 2 tys. to pula przeznaczona dla RWE Stoen Operator. Według uzyskanych informacji, ceny liczników bilansujących są dość zróżnicowane w zależności m.in. od funkcjonalności i wahają się pomiędzy 1000 a 1500 zł. To są oczywiście dane orientacyjne, ale wskazują, że wspólny przetarg OSD jest wart kilkadziesiąt milionów złotych. Rozmowy na temat możliwości wspólnego kupowania liczników bilansujących miały miejsce już od kilku miesięcy. Wspólnie doszliśmy do tego, że przy zakupie 36 tys. liczników jesteśmy w stanie wynegocjować lepszą cenę. Dodatkowym atutem tego przedsięwzięcia jest fakt, że będziemy jako OSD mieli zestandaryzowane rozwiązanie podkreśla Michał Jarczyński, prezes zarządu Enea Operator. Zdaniem zarządu PGE Dystrybucja, wspólny przetarg był możliwy ze względu na jednolitą specyfikację techniczną, uzgodnioną z Urzędem Regulacji Energetyki (URE). Firma informuje, że inicjatywa powstała podczas spotkania OSD, zrzeszonych w Polskim Towarzystwie Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, z Prezesem URE. Wskazuje ponadto, że determinantą do działania wspólnego wszystkich OSD jest realizacja tożsamego przedsięwzięcia, tj. opomiarowania stacji i osiągnięcie w rezultacie takiego samego rezultatu. PGE Dystrybucja podobnie jak inni uczestniczący w przedsięwzięciu OSD zakłada, że uzyskany efekt skali wpłynie na korzystniejsze oferty cenowe. Tego samego oczekuje RWE Stoen Operator. Liczymy na efekt skali, czyli na to, że występując w grupie uzyskamy po prostu niższe ceny wyjaśniała Agnieszka Nosal, członek zarządu RWE Stoen Operator ds. inteligentnych sieci, jeszcze przed ogłoszeniem przetargu. Zakupione w jego ramach liczniki bilansujące zostaną zamontowane w stacjach średniego napięcia (SN) i będą odpowiedzialne za pomiary parametrów energii elektrycznej, która z tych stacji jest dostarczana do odbiorców końcowych na niskim napięciu (nn). Ponadto ułatwią wykrywanie nielegalnego poboru energii i ograniczą w ten sposób poziom strat, ewentualnych kradzieży infrastruktury, a wdrożenie warstwy telekomunikacyjnej pozwoli na bieżące monitorowanie obciążenia sieci, co podniesie poziom bezpieczeństwa energetycznego. Instalacja przez OSD liczników bilansujących na stacjach SN/nn będzie pierwszą fazą wdrożenia inteligentnego opomiarowania poprzez umożliwienie monitorowania parametrów pracy urządzeń na stacji (w tym aplikacje smart grid). W zorganizowanym przez największych OSD wspólnym przetargu na liczniki bilansujące nie bierze udziału jeden z nich, a mianowicie Energa-Operator. Energa-Operator nie uczestniczy w przetargu na liczniki bilansujące, ponieważ w przeciwieństwie do innych 10 l ENERGIA elektryczna listopad 2014

11 RYNEK I REGULACJE OSD nie kupuje liczników bilansujących tylko zestawy koncentratorowo- -bilansujące, czyli urządzenia łączące w sobie funkcjonalność licznika bilansującego oraz koncentratora danych pomiarowych. Podejście takie wynika z naszych doświadczeń z trwającego już ponad 4 lata masowego procesu wdrożenia inteligentnego opomiarowania informuje Alina Geniusz-Siuchnińska, rzecznik Energi-Operator. Ciąg dalszy może nastąpi Wspólny przetarg OSD nie uszedł uwagi ekspertów. Jarosław Wajer partner w firmie EY, odpowiedzialny za sektor energetyczny ocenia, że to ciekawa inicjatywa, mogąca prowadzić do ograniczenia kosztów zakupu liczników. Wskazuje, że potencjalne zmniejszenie kosztów wynika głównie z korzyści skali, choć 36 tys. liczników bilansujących dla Polski z pewnością nie wyczerpuje całego krajowego potencjału w zakresie opomiarowania. Rozumiem, że korzyść kosztowa jest zapewne ważna, ale ważniejsze jest rozpoczęcie procesu realnego ujednolicania standardów technicznych w obszarze urządzeń pomiarowych. Trzecią, całkiem ważną korzyścią może być wskazanie pewnego benchmarku kosztowego, który jest ważny zarówno z punktu widzenia OSD, ale również URE, podczas procesu tworzenia taryf. Warunkiem jest oczywiście wspólna specyfikacja techniczna, a jednym z głównych ryzyk prawo zamówień publicznych. Często wygrywają firmy najtańsze, z najmniejszym doświadczeniem komentuje Jarosław Wajer. Termin składania ofert w przetargu na liczniki bilansujące upływa 1 grudnia br. Trudno z góry przesądzić, jak się potoczy, ale wydaje się, że zdobyte przez OSD doświadczenie może mieć wpływ na to, czy w przyszłości zdecydują się na wspólne zamówienia liczników inteligentnych. Enea Operator dotychczas do celów testowych zainstalowała około 2 tys. sztuk liczników inteligentnych i przygotowuje się do programu pilotażowego, który ma pomóc w wyborze docelowego rozwiązania. Spółka deklaruje, że jeżeli pierwszy projekt wspólnych zakupów zakończy się sukcesem, to z pewnością będzie rozważać udział w kolejnych tego typu przedsięwzięciach, Zdjęcie: Stocklib Wspólny przetarg OSD nie uszedł uwagi ekspertów ale obecnie skoncentro wana jest na zakupie i wdrożeniu licz ników bilansujących na stacjach Sn/nn. Energa-Operator konstatuje, że jeżeli w przypadku inteligentnych liczników zostanie zaakceptowana wspólna specyfikacja techniczna, nad którą pracują Warsztaty Rynku Energetycznego, to naturalnym dalszym krokiem mogą być wspólne zakupy infrastruktury licznikowej. To nie muszą być od razu zakupy wszystkich OSD jednocześnie, ale widzimy potencjał np. wspólnych zakupów przez 2 czy 3 OSD. Od początku realizacji projektu AMI mówiliśmy wiele o standaryzacji, która jest kluczem do uzyskania efektu skali oraz obniżenia cen i przyjęcie wspólnej specyfikacji technicznej daje na to realną szansę mówi Alina Geniusz- -Siuchnińska. PGE Dystrybucja uważa, że wyniki wspólnego z innymi OSD przetargu na liczniki bilansujące pozwolą na ocenę, na ile taki sposób zakupów jest efektywny i korzystny, a wtedy możliwe będzie rozważenie wspólnych zakupów innych elementów opomiarowania. PGE Dystrybucja stoi na stanowisku, że wspólny zakup liczników AMI byłby możliwy wyłącznie w przypadku jednolitego SIWZ i modelu kontraktacji, a tego jej zdaniem raczej nie uda się ujednolicić w skali kraju. Skoro tym razem mowa o przetargach, czyli też m.in. pośrednim kreowaniu miejsc pracy, to na koniec warto wskazać, jaki udział mają elektroenergetyczne przedsiębiorstwa sieciowe w tworzeniu wartości dodanej energetyki. Deloitte i DNB Bank Polska w raporcie Kierunki 2014 sektor energetyczny informują, że sektor energetyczny wytwarza w polskiej gospodarce bezpośrednio 3,8% wartości dodanej brutto ogółem, a z uwzględnieniem efektów mnożnikowych 7,9%. Wartość dodana w sektorze energetycznym powstaje głównie w branżach związanych z energią elektryczną 72,4% w 2013 r. Ten tort w ub.r. tworzyły: wytwarzanie energii elektrycznej (28,5%), handel energią elektryczną (12,7%) oraz przesyłanie i dystrybucja energii elektrycznej (31,1%). Autor jest dziennikarzem miesięcznika Nowy Przemysł i portalu wnp.pl listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 11

12 RYNEK I REGULACJE Model wymiany informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii elektrycznej Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej rozpoczęło konsultacje społeczne Koncepcji Modelu Wymiany Informacji pomiędzy uczestnikami rynku energii elektrycznej w Polsce. Jest to kolejny krok, po wcześniejszym uzgodnieniu wspólnych wzorców Generalnej Umowy Dystrybucji (GUD) i Generalnej Umowy Dystrybucji kompleksowej (GUDk), w kierunku dalszego ułatwiania odbiorcom i sprzedawcom energii funkcjonowania na ogólnokrajowym detalicznym rynku energii. Przemysław Kałek KANCELARIA CHADBOURNE & PARKE Przygotowany w ramach PTPiREE model wymiany informacji odwołuje się do standardu wymiany informacji ebix, wypracowanego w ramach organizacji ebix (European Forum for Energy Business Information Exchange). Zrzesza ona podmioty z europejskiej branży energetycznej zainteresowane wsparciem standaryzacji elektronicznej wymiany informacji w procesie obsługi odbiorców na rynku detalicznym. Zgodnie z koncepcją, model wymiany informacji zostanie wdrożony przez wszystkich operatorów systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych działających Polsce. Dzięki temu udałoby się doprowadzić do powstania jednolitego i centralnego zbioru zasad wymiany informacji związanych z szeroko rozumianą obsługą odbiorcy. Główne korzyści wynikające z przyjęcia tego modelu sprowadzałyby się do standaryzacji procesu wymiany informacji pomiędzy operatorami systemów dystrybucyjnych a pozostałymi uczestnikami rynku. Ułatwiałoby to przekazywanie danych związanych z dostarczaniem energii elektrycznej do odbiorców końcowych, poprzez m.in. ustalenie trybu przekazywania danych w formie jednolitych komunikatów w ramach: dokonywania przez sprzedawców zgłoszeń umowy sprzedaży energii elektrycznej/umowy kompleksowej, weryfikowania i akceptowania przez operatora systemu elektroenergetycznego dokonanych przez sprzedawców zgłoszeń umowy sprzedaży energii elektrycznej/umowy kompleksowej, uzyskiwania przez sprzedawców danych dla PPE (punkt poboru energii), udostępniania i przekazywania danych pomiarowo-rozliczeniowych, obsługi procedury reklamacyjnej, dokonywania zmiany podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie (POB), wstrzymywania i wznawiania dostarczania energii elektrycznej. Dla ułatwienia i uproszczenia procesu wymiany informacji przewidywane jest wprowadzenie jednej platformy komunikacji wszystkich uczestników działających na rynku detalicznym energii elektrycznej w postaci tzw. elektronicznej, centralnej szyny wymiany informacji. Dodatkowo co warte jest podkreślenia model ten ma być neutralny wobec rozwiązań technologicznych oraz rozwiązań IT wybranych i stosowanych przez poszczególnych operatorów systemów elektroenergetycznych jak i pozostałych uczestników procesu wymiany informacji. Źródła prawne Zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Pe), zapewnienie należytego poziomu obsługi odbiorców jest jednym z podstawowych obowiązków operatorów systemów dystrybucyjnych, będącym konsekwencją świadczenia przez nich usługi dystrybucji energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych, przyłączonych do ich sieci elektroenergetycznej. Obowiązek ten ciąży na danym operatorze systemu dystrybucyjnego niezależnie od tego, czy usługa dystrybucji realizowana jest na podstawie umowy o świadczenie usługi dystrybucji zawartej z odbiorcą, czy też na podstawie zobowiązania do świadczenia takiej usługi, wynikającego z GUD, zawartej przez takiego operatora ze sprzedawcą. 12 l ENERGIA elektryczna listopad 2014

13 RYNEK I REGULACJE Do obowiązków związanych z obsługą odbiorcy zalicza się przede wszystkim, zgodnie z art. 4 ust. 2 oraz art. 4j ust. 2 i ust. 6 Pe: umożliwienie odbiorcy zmiany sprzedawcy w terminie 21 dni od dnia poinformowania operatora o zawarciu umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej z nowym sprzedawcą, zapewnienie dostępu do danych pomiarowo-rozliczeniowych oraz informacji pomiarowych dla miejsc dostarczania energii elektrycznej do odbiorcy końcowego, rozpatrzenie reklamacji odbiorcy na warunki świadczenia usług dystrybucji, zabezpieczenie możliwości bilansowania odbiorcy na zasadach wynikających z odpowiednich aktów prawnych. W art. 9c ust. 3 Pe, zawierającym katalog obowiązków ciążących na operatorach systemów dystrybucyjnych, znalazły się obowiązki, które odnoszą się do procesów wymiany informacji, w szczególności wymiany informacji pomiarowej. Zgodnie z tym katalogiem, operator systemu dystrybucyjnego, stosując obiektywne i przejrzyste zasady zapewniające równe traktowanie użytkowników tych systemów oraz uwzględniając wymogi ochrony środowiska, jest odpowiedzialny m.in. za: współpracę z innymi operatorami systemów elektroenergetycznych lub przedsiębiorstwami energetycznymi w celu zapewnienia spójności działania systemów elektroenergetycznych i skoordynowania ich rozwoju, a także niezawodnego oraz efektywnego funkcjonowania tych systemów, umożliwienie realizacji umów sprzedaży energii elektrycznej zawartych przez odbiorców przyłączonych do sieci poprzez: budowę i eksploatację infrastruktury technicznej i informatycznej, służącej pozyskiwaniu i transmisji danych pomiarowych oraz zarządzaniu nimi, zapewniającej efektywną współpracę z innymi operatorami i przedsiębiorstwami energetycznymi, pozyskiwanie, przechowywanie, przetwarzanie i udostępnianie, w uzgodnionej pomiędzy uczestnikami rynku energii formie, danych pomiarowych dla energii elektrycznej pobranej przez odbiorców wybranym przez nich sprzedawcom i podmiotom odpowiedzialnym za bilansowanie handlowe oraz operatorowi systemu przesyłowego, wdrażanie warunków i trybu zmiany sprzedawcy energii elektrycznej oraz ich uwzględnianie w instrukcji ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnej. Z przepisu tego wynika zatem obowiązek, aby operatorzy systemów dystrybucyjnych wprowadzili takie rozwiązania w zakresie współpracy, które umożliwią spójność i efektywność świadczenia usługi dystrybucji energii elektrycznej także pomiędzy systemami elektroenergetycznymi (systemami dystrybucyjnymi oraz systemem przesyłowym) oraz pozwolą na zapewnienie przejrzystości i obiektywności procesu zmiany sprzedawcy. Pe nie wprowadza szczegółowych wymogów dotyczących kształtu i organizacji współpracy pomiędzy operatorami systemów dystrybucyjnych, odbiorcami a pozostałymi uczestnikami rynku (sprzedawcami) w ramach procesu wymiany informacji. Obecnie ustawodawca pozostawił operatorom systemów dystrybucyjnych swobodę co do wyboru środków i metod pozwalających na osiągnięcie poszczególnych celów określonych przez ten akt prawny odnośnie tworzenia modelu wymiany informacji w procesie obsługi odbiorcy. Jednolite standardy UE Nie bez znaczenia dla konieczności wdrożenia jednolitego systemu wymiany informacji pozostają również wytyczne zawarte w unijnych aktach prawa dotyczących liberalizacji rynku energii elektrycznej, w tym w szczególności dyrektywy III Pakietu Energetycznego (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE), kładącej nacisk na ułatwienia w procesie zmiany sprzedawcy oraz dostarczania odbiorcom jasnej i zrozumiałej informacji, bez stwarzania zbędnych barier o charakterze administracyjnym czy finansowym. Jak pokazuje raport Rady Europejskich Regulatorów Energii (CEER The Council of European Energy Regulators) CEER Benchmarking Report on Meter Data Management Case Studies z 7 listopada 2012 r., w wielu państwach członkowskich Unii Europejskiej podjęto działania zmierzające do ujednolicenia standardów wymiany informacji na rynkach detalicznych. Niektóre z tych państw są już bardziej zaawansowane w tym procesie, np. Niemcy czy kraje skandynawskie, gdzie w odpowiednich aktach prawnych uregulowano w miarę kompleksowo zagadnienia związane z jednolitym i powszechnym systemem wymiany informacji, wskazując wprost podmioty odpowiedzialne za wdrożenie takich systemów, określając warunki ich tworzenia oraz definiując zakres informacji wymienianych w ramach owych systemów. W innych państwach tworzenie systemu wymiany informacji przejęli na siebie operatorzy systemów elektroenergetycznych, którzy tak jak ma to miejsce obecnie w Polsce poprzez uzgodnienia sektorowe wypracowują jednolity standard wymiany informacji (np. w Hiszpanii). Zmiany prawa W niedługiej przyszłości polski sektor detaliczny runku energii czekają zmiany związane z wprowadzeniem inteligentnego opomiarowania i najprawdopodobniej jednego centralnego administratora danymi pomiarowych Operatora Informacji Pomiarowych. Jednym z elementów uwzględnionych przy tworzeniu jednolitego modelu wymiany informacji była jego neutralność wobec tych przewidywanych zmian i możliwość elastycznego dopasowania, poprzez włączenie administratora danych pomiarowych w proces wymiany informacji. W przyszłości zapewne, tak jak zdarzyło się to już w innych państwach UE, kwestie dotyczące warunków i modelu wymiany informacji znajdą uregulowanie w przepisach prawa, czy to rangi ustawowej, czy w rozporządzeniu. listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 13

14 RYNEK I REGULACJE Grupowe zakupy energii Wygrywają wszyscy Czy można podnosić cenę prądu, jednocześnie ją obniżając? Przewrotne, ale możliwe. Pod warunkiem, że kupujący i sprzedający ze sobą współpracują. Danuta Staniszewska OGARNIAMPRAD.PL SP. Z O.O. Ostatnia podwyżka operatorów sieci dystrybucyjnej 1 (OSD), wprawdzie uzasadniona, bo zatwierdzona przez Prezesa URE, a wynikająca z nakładów inwestycyjnych, bije najbardziej w portfele odbiorców niskiego napięcia, czyli Kowalskich i budżety małych firm. Kolejne, biorąc pod uwagę planowane inwestycje OSD, też pewnie nie będą mniej bolesne. Czas więc poszukać rozwiązań, które przynajmniej w części pozwolą amortyzować ich wysokość. Dodatkowo będą podstawą do budowania silniejszych, wzajemnych relacji, ważnych z punktu widzenia rozwoju energetyki prosumenckiej. Długofalowo podwyżki łagodzić będą sami OSD, inteligentnie sterując popytem i dostosowując go do preferencji odbiorców końcowych. Dzięki temu odbiorcy końcowi będą mogli racjonalizować zużycie prądu i tym samym decydować o wysokości swoich rachunków. Wygrani będą ci, którzy najwcześniej włączą się do gry. Obecnie możliwe są działania optymalizacyjne w obszarze sprzedaży energii elektrycznej, dzięki internetowym platformom e-commerce. Te nowoczesne kanały sprzedaży ułatwiają dostęp do odbiorcy, zwiększają możliwości ofertowania, upraszczają procesy wyboru i obsługi klientów, a w rezultacie obniżają koszty sprzedaży. Jednak, aby były skuteczne, wymagają świadomego zaangażowania obu stron transakcji i ekonomii skali. Wychodzącym naprzeciw rozwiązaniem jest internetowa platforma Ogarniamprad.pl, która została stworzona w celu ułatwienia zawierania transakcji zakupu i sprzedaży na zliberalizowanym rynku energii elektrycznej. Wykorzystuje ona formułę grupowych zakupów energii elektrycznej w ramach grupowych aukcji odwrotnych, tj. takich, na których wystawiane są wspólne, profilowane pod kątem zużycia, wolumeny energii elektrycznej odbiorców końcowych i licytowane online przez sprzedawców energii elektrycznej w dół. Sprzedawcom prądu platforma oferuje komplet funkcjonalności, atrakcyjnych pod względem technologicznym, marketingowym i handlowym. Platforma jest systemem zbudowanym w chmurze, dynamicznie dostosowującym się do liczby klientów. Dzięki zastosowaniu strukturalnego języka zapytań (SQL), pozwala na wygodne zarządzanie bazą danych. Wykorzystuje zaawansowane oprogramowanie JAVA EE, które umożliwia szybkie i rozbudowane modyfikacje systemu. Stworzona dla 5 różnych użytkowników (administratora, operatora, sprzedawcy, odbiorcy domowego i firmowego), wykorzystuje szereg zaimplementowanych algorytmów, wspomagających zdalne przeprowadzanie aukcji online, w tym: weryfikację danych wprowadzanych przez odbiorców końcowych (NIP, REGON, PESEL), wyliczanie rocznego zużycia energii elektrycznej w oparciu o szablony standardowych profili OSD, Rozmieszczenie terytorialne gospodarstw domowych zarejestrowanych na platformie 14 l ENERGIA elektryczna listopad 2014 ARTYKUŁ SPONSOROWANY

15 RYNEK I REGULACJE Struktura zarejestrowanych gospodarstw domowych według: 1) liczby osób w rodzinie 2) rodzaju grupy taryfowej profilowanie odbiorców końcowych pod kątem zużycia prądu i umieszczania ich w grupach zakupowych, tzw. chmurach, ocenę ofert sprzedawców na podstawie wcześniejszych licytacji i ofert konkurencyjnych sprzedawców, naliczanie odbiorcom końcowym punktów i wymianę na nagrody. Praktycznie, przy wykorzystaniu wbudowanych funkcjonalności, operator platformy zapewnia sprzedawcom prądu (docelowo też gazu) wygodne formuły pozyskiwania klientów oraz obsługi przed- i posprzedażowej. W aspektach marketingowym i handlowym system oferuje sprzedawcom energii dostęp do segmentów rynku odbiorców końcowych, definiowanych za względu na kryteria lokalizacyjne, demograficzne i behawioralne. Dostę-pne w ramach systemu funkcjonalności pozwalają na bezpośrednie, dedykowane ofertowanie odbiorców końcowych, dopasowując oferty produktowe do ich profili i wolumenów zużycia. Dzięki temu sprzedawcy mogą licytować niższe ceny prądu i łagodzić rosnące koszty OSD, bez utraty własnych prowizji. Odbiorcy końcowi zyskują na świadomym działaniu, płacąc niższe rachunki za prąd. Wygrywają wszyscy. To że prąd z e-licytacji może zwrócić uwagę Kowalskich i firm potwierdzają pierwsze doświadczenia platformy. Do dziś zrealizowano 35 e-licytacji, w których sprzedawcom udało się wylicytować atrakcyjne wolumeny w taryfach C1x i C2x. Spośród osób indywidualnych na platformie swoje konta zarejestrowało ponad 500 odbiorców końcowych. Na podstawie danych rejestrowych (imię, nazwisko, rok urodzenia, PESEL, adres zamieszkania, dane o PPE, dane z faktury) zostali oni przez system sprofilowani pod kątem lokalizacji punktów poboru energii, stereotypu i profilu zużycia i wrzuceni do tzw. chmur, wystawianych na licytacje. Z uwagi na nowatorski charakter przedsięwzięcia, warto przyjrzeć się terytorialnej przynależności odbiorców. Jak wynika z prezentowanej mapy 1, największą aktywność wykazują mieszkańcy województwa mazowieckiego. Biorąc pod uwagę kryteria stereotypu i taryfy, największe zainteresowanie platformą wykazują rodziny 2+1 z grupy taryfowej G11. Stosowne dane prezentują diagramy 1 i 2. Dlaczego warto korzystać z innowacyjnych platform e-commerce? Bo Polacy coraz chętniej dokonują zakupów przez Internet, ceniąc sobie jakość, szybkość, wygodę i bezpieczeństwo. Handel w sieci z roku na rok rośnie w tempie dwucyfrowym, na koniec 2014 ma szansę osiągnąć wartość 24 mld zł i według firmy PRM podwoić ją w ciągu 5 lat 2. Przy rosnącej powszechności dostępu do Internetu i coraz większej liczby osób codziennie korzystających z różnego typu platform e-commerce nie dziwi fakt, że w przypadku niektórych segmentów rynku detalicznego artykułów spożywczych, odzieży, obuwia ten kanał sprzedaży osiąga już 20% udział w rynku. To również dotyczyć będzie prądu, bo to przecież towar jak każdy inny. Przypisy Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata Oś Priorytetowa 8, Działanie 8.1 Fundusze Europejskie - dla rozwoju innnowacyjnej gospodarki ARTYKUŁ SPONSOROWANY listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 15

16 RYNEK I REGULACJE Inteligentne liczniki i taryfy wielostrefowe Pomocne w oszczędzaniu energii Program cenowy nr 1 Program cenowy nr 2 Program cenowy nr 3 Energa-Operator opublikowała raport z testu konsumenckiego realizowanego przez rok w Kaliszu. Wyniki wskazują, że taryfy wielostrefowe (Time of Use) skłaniają do oszczędności energii elektrycznej i mogą motywować do przesuwania zużycia energii na godziny z tańszymi stawkami opłat. Przez rok około tysiącosobowa grupa kaliszan testowała eksperymentalne programy taryfowe o zróżnicowanych stawkach cenowych. Test można było zrealizować dzięki zainstalowanym licznikom zdalnego odczytu, które ułatwiają stosowanie odmiennych stawek taryfowych w różnych strefach czasowych i ich zmianę w sposób wygodny dla klientów. W sumie ocenie poddano 3 eksperymentalne programy taryfowe, które nie są obecnie dostępne komercyjne u żadnego sprzedawcy energii. Program nr 1 zakładał 3 stawki opłat za energię w ciągu dnia, niezależnie od pory roku. Program nr 2 3 stawki opłat w ciągu dnia i dodatkowo rozkładał je inaczej w zależności od pory roku. Z kolei program nr 3 obejmował 4 stawki cenowe w ciągu dnia. Uzyskane wyniki wskazują, że mieszkańcy byli skłonni przesunąć w okresie szczytu zapotrzebowania od 5 do 14% zużycia energii elektrycznej na godziny z niższymi stawkami opłat. Dodatkowo uczestnicy testu obniżyli swoje generalne zużycie energii elektrycznej o 1 do 4%. Takie wyniki uzyskano, analizując zużycie energii w grupie badawczej i następnie porównując je ze zużyciem w grupie kontrolnej, która charakteryzowała się maksymalnie zbliżonym profilem konsumpcji energii elektrycznej w ciągu doby. Obniżenie zużycia energii oraz przesunięcie zużycia zaobserwowano w każdym badanym programie taryfowanym i w każdej porze roku. Najbardziej atrakcyjny dla gospodarstw domowych okazał się eksperymentalny program nr 1, w którym rozpiętość stawek wynosiła od 27 groszy (noc) do 91 groszy (południe i wieczór) za kilowatogodzinę. Osoby testujące ten program obniżyły swoje zużycie energii o rekordowe 4,5% zimą 2013 r. Także u testujących ten program zaobserwowano najwyższy procent (ponad 14%) przesunięcia zużycia energii, co miało miejsce o godz wiosną 2014 r. Taryfy wielostrefowe są w Polsce komercyjnie dostępne od dawna. Możliwości stosowania tych taryf są jednak ograniczone ze względów technicznych, gdyż bardzo trudno jest wprowadzać nowe strefy czasowe dopasowane do aktualnej sytuacji na rynku energii. Problemy takie nie występują w zakresie liczników inteligentnych. Dodatkowo tylko klienci, którzy są wyposażeni w licznik systemu AMI, dzięki szybkiej informacji zwrotnej, mają możliwość skorygowania swoich działań i zwiększenia korzyści, które osiągną w zamian za wysiłek przesunięcia zużycia na okres tańszej energii elektrycznej. Uzyskane w naszym teście wyniki pokazują, że wdrożenie liczników inteligentnych może przynieść odbiorcom energii wymierne korzyści. Należy jednak dodać, że eksperymentalne programy taryfowe, które zaproponowaliśmy w Kaliszu, nie są obecnie oferowane na rynku, a ich wdrożenie wymaga odpowiednich zmian w regulacjach. Naszym celem było pokazanie potencjału, jaki tkwi w tego typu rozwiązaniach podsumował wyniki Adam Olszewski, dyrektor Departamentu Innowacji Energa-Operator. Test konsumencki w Kaliszu przeprowadzono od czerwca 2013 r. do maja 2014 r. Wzięło w nim udział ponad tysiąc kaliskich gospodarstw domowych, które przez rok korzystały z jednego z 3 rodzajów taryf wielostrefowych. Badanie zrealizowała firma PBS, a wyniki opracował i zinterpretował zespół Energy Design. M.K. 16 l ENERGIA elektryczna listopad 2014

17 RYNEK I REGULACJE Paragraf w sieci Rubrykę, poświęconą zagadnieniom prawnym w energetyce, redagują: mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś z Biura PTPiREE i mec. Przemysław Kałek z Kancelarii Chadbourne & Parke LLP Prace nad projektem ustawy o OZE W październiku br. prace podkomisji sejmowej powołanej do rozpatrzenia projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii nabrały tempa. Na posiedzeniach omówiono stanowisko Departamentu Energii Odnawialnej Ministerstwa Gospodarki do uwag zgłoszonych przez stronę społeczną oraz przeanalizowano część zapisów. Z kwestii istotnych dla OSD, uchwalono poprawkę wprowadzającą obowiązek kwartalnego w miejsce półrocznego składania sprawozdań do Prezesa URE o ilości energii wytworzonej w mikroinstalacji. OSD są przeciwne zwiększeniu częstotliwości składania sprawozdań, gdyż uważają, że półroczne sprawozdania dotyczące wytwarzania energii z mikroinstalacji są w zupełności wystarczające dla monitorowania rozwoju OZE. Podkreślają jednocześnie składany wielokrotnie postulat uregulowania kwestii licznika mierzącego energię wytwarzaną w mikroinstalacji (innego niż układ pomiarowo-rozliczeniowy dla potrzeb obliczenia energii pobranej/wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej). Wątpliwości skąd OSD uzyska informację o wolumenie energii wytworzonej (i w dużej mierze skonsumowanej na własne potrzeby), czy z dodatkowego licznika (kto ma obowiązek jego instalacji?), czy z deklaracji klienta istnieją na gruncie obecnie obowiązujących zapisów wprowadzonych małym trójpakiem, a projekt OZE ich nie niweluje. Z pozytywnych rozstrzygnięć, podkomisja przyjęła poprawkę wprowadzającą nowy ust. 10a do art. 41, stanowiący, że rozliczenie usług dystrybucyjnych pomiędzy wytwórcą w mikroinstalacji a OSD następuje na podstawie umowy o świadczenie dystrybucji. Doprecyzowanie to rozwiewa istniejące dotychczas wątpliwości, jak rozliczać stawki opłat sieciowych w przypadku bilansowania Podkomisja przyjęła poprawkę wprowadzającą nowy ust. 10a do art. 41, stanowiący, że rozliczenie usług dystrybucyjnych pomiędzy wytwórcą w mikroinstalacji a OSD następuje na podstawie umowy o świadczenie dystrybucji. Doprecyzowanie to rozwiewa istniejące dotychczas wątpliwości, jak rozliczać stawki opłat sieciowych w przypadku bilansowania energii wprowadzonej do sieci przez wytwórcę w OZE a energią pobraną przez niego z sieci według zasady net meteringu. energii wprowadzonej do sieci przez wytwórcę w OZE a energią pobraną przez niego z sieci według zasady net meteringu. Projekt ustawy krajobrazowej Przepisy projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu, potocznie zwanej ustawą krajobrazową, są nadal przedmiotem prac podkomisji sejmowej. Według nieoficjalnych informacji gdyż posiedzenie było zamknięte dla publiczności, nietransmitowane oraz nie udostępniono z niego stenogramu na posiedzeniu 21 października br. podkomisja przychyliła się do stanowiska rządu i wyłączyła spod zakresu pojęcia dominanty krajobrazowej sieci elektroenergetyczne. Emocje wokół projektu jednak nie słabną i przewodnicząca podkomisji, poseł Iwona Śledzińska-Katarasińska, zapowiada powrót do dyskusji nad pojęciem dominanty. Z kolei organizacje branżowe i wszyscy zainteresowani oczekują ujawnienia aktualnego tekstu projektu oraz zapowiadanego na listopad posiedzenia podkomisji otwartego dla strony społecznej. Orzeczenie TK w sprawie nielegalnego poboru 21 października br. Trybunał Konstytucyjny (TK) orzekł w odpowiedzi na zapytanie jednego z sądów rejonowych że zgodne z Konstytucją RP jest stosowanie za nielegalny pobór dwojakiego rodzaju sankcji, tj. sankcji karnej, przewidzianej w art. 278 par. 5 Kodeksu karnego oraz opłaty nakładanej na podstawie art. 57 ust. 1 pkt 1 Prawa energetycznego. Sprawa była rozpoznawana pod sygnaturą P 50/13; ze szczegółami rozstrzygnięcia można zapoznać się na stronie internetowej TK. listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 17

18 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Przyszłość w zarządzaniu energią DRMS Kontrola i obrót obciążeniem. Nadchodzących problemów dotyczących dostaw energii nie można już rozwiązać wyłącznie przez aktywne zarządzanie wytwarzaniem. Proces planowania i eksploatacji musi aktywnie uwzględniać elastyczność obciążenia. Stara zasada głosząca, że wytwarzanie podąża za zużyciem ulega zmianie ze względu na dostosowywanie się popytu do podaży. DRMS jest rozwiązaniem w zakresie zautomatyzowanego zarządzania obciążeniem. System umożliwia selektywne wpływanie na zużycie energii przez niezawodne prognozowanie i planowanie obciążeń i ich zachowania. W rezultacie, operator może optymalnie wykorzystać istniejące zasoby i wdrożyć nowe, innowacyjne modele biznesowe, na przykład poprzez udział w rynkach energii i rynkach regulowanych lub wspierając funkcjonowanie sieci. Zarządzanie obciążeniem oferuje również możliwość interakcji z konsumentami, co umożliwia optymalne planowanie i wdrażanie środków kontroli obciążenia. W rezultacie, konsumenci końcowi mogą również odnieść korzyści z aktywnej integracji w ramach procesów biznesowych. Dzięki DRMS operator może wykorzystać obciążenia, by realizować strategię obopólnych korzyści. smartgrid.pl@siemens.com

19 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Badania pomontażowe linii kablowych WN z punktu widzenia producenta kabla Jedną z podstaw udzielenia gwarancji na system kablowy WN są badania pomontażowe. Powinny być one wykonane zgodnie z obowiązującymi normami oraz wytycznymi producenta kabla oraz osprzętu kablowego. AndrzejCichy TELE-FONIKA KABLE SA Zakres niskonapięciowych pomiarów pomontażowych Składa się on z następujących po sobie etapów. Pierwszy z nich oględziny zewnętrzne powinny obejmować dokonanie oceny sposobu ułożenia kabla po trasie linii kablowej, posadowienia głowic kablowych, stanu konstrukcji wsporczych i uziemienia oraz określenie zgodności z dokumentacją, przepisami, zaleceniami producenta. Oznaczenie trasy kabli oraz samych kabli powinny być zgodne z dokumentacją. Dalsze czynności to sprawdzenie zgodności faz i ciągłości żył roboczych. Poszczególne żyły nie powinny mieć przerw. Ciągłość żył należy sprawdzić napięciem nie wyższym niż 24 V. Oznaczenia faz na obu końcach linii powinny być identyczne. Pomierzone fazy powinny się zgadzać z oznaczeniami. Pomiar rezystancji żył roboczych i powrotnych: rezystancja żył roboczych i powrotnych powinna być zgodna z danymi producenta kabla, nie powinna być większa niż określona w normie IEC Pomiar rezystancji powinien być wykonany metodą techniczną. Zmierzona wartość rezystancji powinna być przeliczona na temperaturę + 20 C. Pomiar pojemności żył roboczych: pojemność żył roboczych powinna być zgodna z danymi producenta kabla i powinna mieścić się w tolerancji + 8 proc., pomiar zaleca się wykonać mostkiem C o klasie co najmniej 0.5. Pomiar rezystancji izolacji roboczej (żył roboczych kabla): przy pomiarze rezystancji izolacji poszczególnych żył roboczych pozostałe żyły robocze i powrotne powinny być zwarte i uziemione. Pomiar zaleca się wykonywać miernikiem rezystancji izolacji (megaomomierzem) o napięciu co najmniej 2,5 kv. Zmierzona i przeliczona wartość rezystancji linii kablowych o długości do 1 km nie powinna być mniejsza niż 1000 MΩ. Dla linii kablowych o długości powyżej 1 km zmierzona i przeliczona wartość rezystancji na 1 km nie powinna być mniejsza niż 1000 MΩ. Rezystancja izolacji, zmierzona po próbie napięciowej, nie powinna być Fot. 1. Próba napięciowa napięciem wyprostowanym DC na linii kablowej 110 kv listopad 2014 ENERGIA elektryczna l 19

20 TECHNIKA I TECHNOLOGIE Fot. 2 i 3. Zestawy do pomiaru napięciem tłumionym DAC mniejsza niż 90 proc. wartości zmierzonej przed próbą (w przypadku wymogu wykonywania dodatkowego pomiaru rezystancji izolacji żył roboczych po próbie napięciowej). Pomiar rezystancji izolacji powłok kablowych: pomiar nie wymagany przez normę, ale wykonywany do oceny eksploatacyjnej stanu powłoki. Przy pomiarze rezystancji izolacji poszczególnych powłok żyły robocze odziemione, a pozostałe żyły powrotne zwarte i uziemione. Pomiar zaleca się wykonywać miernikiem rezystancji izolacji (megaomomierzem) o napięciu co najmniej 2,5 kv. Próba wytrzymałości napięciowej powłoki zewnętrznej próba szczelności powłoki zewnętrznej: próbę wykonuje się napięciem 10 kv DC przez 1 minutę licząc od czasu ustabilizowania się napięcia zgodnie z normą PN-EN Prądu upływu nie normalizuje się, ale jego zmiana może sugerować obsłudze stan powłoki (zależnie od przygotowania linii do badań i warunków środowiskowych). Próbę uznaje się za pomyślną, kiedy podczas jej trwania nie dojdzie do przebicia ani przeskoków. Rodzaje prób napięciowych Rodzaje prób napięciowych, stosowanych podczas badań pomontażowych, zależą od możliwości technicznych zastosowania danej metody (gabaryty, dostęp do obiektu badanego) oraz od wymagań zamawiającego lub przyszłego użytkownika linii kablowej. Próba napięciowa napięciem wyprostowanym DC Próbę tę wykonuje się poprzez podanie na badaną linię kablową napięcia wyprostowanego (DC) próby o wartości 3 x Uo przez 15 minut. Wartość prądu upływu mierzona w mikroamperach w czasie próby nie powinna się zwiększać w ostatnich 4 minutach próby oraz nie powinna być większa niż wartość 300 x L (gdzie L długość linii kablowej w kilometrach). W przypadku nieustalenia się prądu upływu po 11 minutach czas trwania próby należy przedłużyć do 30 minut. Dla kabli WN nie normuje się wartości prądu upływu, ale jego zmiana może sugerować obsłudze stan izolacji kabla (zależnie od przygotowania linii do badań i warunków środowiskowych). Próbę uznaje się za pomyślną, kiedy podczas jej trwania nie dojdzie do przebicia ani przeskoków. Należy starannie rozładować i uziemić linię kablową. Czas rozładowania równy lub większy od czasu podania napięcia podczas próby. Zgodność z normami: PN-E Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych. Możliwości próby DC: pomiar prądu upływu. Ograniczenia próby DC: brak możliwości sprawdzenia wysterowania pola elektrycznego, np. w zmontowanym osprzęcie kablowym. Istnieje prawdopodobieństwo wytworzenia ładunków przestrzennych w niedoskonałościach wytłoczonej izolacji kabla podczas próby i co za tym idzie ryzyko uszkodzenia kabla przy pierwszym jego załączeniu. Brak możliwości pomiaru wyładowań niezupełnych. W wielu krajach (normach i instrukcjach) już od ponad 15 lat nie jest zalecana do badań kabli XLPE po ułożeniu. Próba napięciowa napięciem systemu bieg jałowy Uo 50 Hz / 24 h Próbę tę wykonuje się poprzez podanie na badaną linię kablową napięcia systemu bezprądowo (norma IEC nie nakazuje, aby próba była wykonywana jako bieg jałowy, ale dla bezpieczeństwa innych urządzeń wykonuje się tę próbę bezprądowo). Próbę uznaje się za pomyślną, kiedy podczas jej trwania nie dojdzie do przebicia ani przeskoków. Po próbie należy uziemić linię kablową. Zgodność z normami: IEC Power cables with extruded insulation and their accessories for rated voltages above 30 kv (Um = 36 kv) up to 150 kv (Um = 170 kv) Test methods and requirements; IEC Power cables with extruded insulation and their accessories for rated voltages above 150 kv (Um = 170 kv) up to 500 kv (Um = 550 kv) Test methods and requirements. Możliwości próby Uo: sprawdzenie sterowania pola elektrycznego, np. w zmontowanym osprzęcie kablowym na poziomie napięcia fazowego Uo. Ograniczenia próby Uo: konieczność zapewnienia źródła napięcia 20 l ENERGIA elektryczna listopad 2014