SPOWITAJMY EURO. Co warto wiedzieć o wprowadzeniu wspólnej waluty Unii Europejskiej na Litwie. W wydaniu: 1 EUR = 3,45280 LTL

Transkrypt

1 SPOWITAJMY EURO Co warto wiedzieć o wprowadzeniu wspólnej waluty Unii Europejskiej na Litwie W wydaniu: 1 EUR = 3,45280 LTL Wymiana litów na euro od 1 stycznia 2015 r. - bezpłatnie Odpowiedzi na pytania lub pod bezpłatny numer tel Powitanie Podstawowe zagadnienia o wprowadzeniu euro Przygotowanie się do nowej waluty jest proste Przykłady przeliczania wynagrodzeń i świadczeń Model praktyczny: euro w mojej rodzinie Kiedy i gdzie wymienić pieniądze Jak przeliczane są ceny Inicjatywa uczciwego przeliczania cen Harmonogram wprowadzenia euro

2 Euro na litwie: będziemy bezpieczniejsi Rimantas Šadžius Minister finansów Republiki Litewskiej Jyrki Katainen Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Drodzy mieszkańcy Litwy, 1 stycznia 2015 roku Litwa stanie się 19. członkiem strefy euro. Jest to ważne wydarzenie w historii Litwy i Europy. Kontynuując tradycję litewskich znaków pieniężnych, na narodowej stronie litewskich monet euro zostanie przedstawiona Pogoń - symbol, który znaczył litewskie monety prawie od czasu powstania naszego państwa. Instytucje Litwy - Ministerstwo Finansów, Bank Litwy, wiele innych urzędów i instytucji państwa oraz instytucje europejskie - Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny połączyły swe wysiłki w celu zapewnienia, aby mieszkańcy, biznes i sektor publiczny zostali należycie przygotowani do wprowadzenia euro. Nasz wspólny wysiłek zostanie uwieńczony korzyścią z wprowadzenia euro. To będzie nasz skromny, lecz znaczny wkład w historię. Wspólna waluta jest nieodłączną częścią mechanizmu wspólnego rynku Unii Europejskiej. Dzięki wprowadzeniu euro znikną koszta wymiany walut, nastąpi rozwój handlu, przyspieszy wzrost gospodarczy, powstaną miejsca pracy. Nabywcy będą mogli w prosty i przejrzysty sposób porównać ceny w różnych krajach Unii Europejskiej. Biznes zaoszczędzi również na obniżonych kosztach przelewów w euro i dzięki korzystnym warunkom finansowania. Cena zadłużenia państwa w dalszym ciągu powinna się zmniejszać, dlatego obsługa zadłużenia w przyszłości będzie kosztowała mniej. Litwa, po dołączeniu do 335 milionów płacących codziennie w euro Europejczyków, wzmocni się w skali Unii Europejskiej, jak również i w światowej. Zapewniamy Państwa - odpowiedzialne instytucje państwowe nieustanie monitorują ceny, aby wprowadzenie euro nie stało się pretekstem do ich zwiększenia. Dokładamy wszelkich starań, aby wprowadzenie euro odbyło się najbardziej płynnie jak to możliwe, by Litwa z euro stała się bardziej silna, a jej ludzie żyła lepiej. Wprowadzenie nowej waluty dotknie większości sfer naszego życia. Nasz cel - to maksymalne zredukowanie możliwych niedogodności i zapewnienie, aby wszyscy obywatele zostali dokładnie powiadomieni i mogli należycie przygotować się do tego kroku. Dlatego rozszerzamy kampanię informacyjną. Zachęcamy do odwiedzenia strony i dzwonienia na darmową linię telefoniczną euro Dbamy, aby Państwo wiedzieli o każdym kroku drogi od lita do euro - co będzie się działo i na co należy zwrócić uwagę, dlatego wysyłamy to wydanie do każdego domu Litwy. Mamy nadzieję, że zawarta w nim informacja będzie korzystna.

3 Mapa strefy euro Wprowadzenie euro - możliwość wzrostu gospodarki i dobrobytu ludzi: eliminacja ryzyka kursu walutowego: zaciąganie pożyczek przez mieszkańców, firmy i państwo będzie tańsze; obniżenie wydatków dla mieszkańców i przedsiębiorstw, spowodowanych kosztami wymiany walut i przelewów międzynarodowych; łatwiejsze przetrwanie w sytuacji spadku gospodarczego po przystąpieniu do strefy euro Litwa będzie uczestniczyć w Europejskim Mechanizmie Stabilizacyjnym, którego celem jest zapewnienie stabilności finansowej wewnątrz strefy euro; zwiększenie atrakcyjności Litwy dla inwestorów; strefa euro korzystniejsze warunki dla handlu międzynarodowego, rozwoju gospodarczego i tworzenia miejsc pracy.

4 Co warto wiedzieć: podstawowe informacje o wprowadzeniu euro W związku ze zbliżającym się terminem wprowadzenia euro warto poznać najważniejsze informacje: kurs wymiany walut jest stały - 3,45280 LTL za euro; lity na euro będą wymieniane bezpłatnie od 1 stycznia 2015 r.: - w Lietuvos bankas bezterminowo, - w oddziałach banków komercyjnych do 30 czerwca 2015 r. (89 oddziałów bankowych przedłuży ten termin do 31 grudnia 2015 r.), - w litewskich urzędach pocztowych i 11 uniach kredytowych - do 1 marca 2015 r.; lity, znajdujące się na kartach i kontach bankowych, zostaną automatycznie i bezpłatnie wymienione na euro dnia 1 stycznia 2015 r.; w miejscach handlowych rozliczanie się będzie możliwe jak w litach, tak też w euro od 1 stycznia do 15 stycznia 2015 r.; odpowiedzi na ważne pytania można znaleźć na stronie internetowej lub dowiedzieć się, dzwoniąc pod bezpłatną eurolinię Zmienia się znak pieniężny wartość pozostaje taka sama. Reforma walutowa często się staje przyczyną niejednoznacznych uczuć. Mając do czynienia z wymianą banknotów i monet, ze zmianami liczb na rachunkach i etykietkach produktów, należy przełączyć się na inny tryb przeliczania pieniędzy. Dochody przeliczone na euro wydają się ponad trzykrotnie niższe, co na początku może wydawać się nieco przytłaczające. Jednak warto pamiętać, że w tej samej proporcji zmniejszą się również ceny na towary i usługi. Na przykład, jeśli obecnie kilogram chleba kosztuje 6 litów, to od 2015 roku jego cena będzie wynosiła 1,74 euro, cena litra mleka zmieni się odpowiednio z 3 litów na 87 eurocentów, kilogram ziemniaków z 1,29 litów na 37 eurocentów itp. Zatem takie wrażenie spadku dochodowego to tylko krótkoterminowy efekt psychologiczny. Virgilijus Alekna lekkoatleta, mistrz olimpijski Czekam na euro ze spokojnym sercem. Myślę, że dzięki niemu tylko zyskamy. Wprowadzenie wspólnej waluty europejskiej porównałbym do rzutów dyskiem. W tej konkurencji ważne jest nie tylko wyrzucenie dysku na jak największą odległość, lecz również twarde trzymanie się na nogach. Wierzę, że po wprowadzeniu euro staniemy się silniejsi łatwiej włączymy się do rodziny krajów strefy euro, uczynimy ważny krok do przodu. Jestem patriotą Litwy, dlatego cieszę się, widząc wizerunek Pogoni na euro.

5 Przejście z lita na euro jest proste, wszystkie zaś zmiany są znane i ogłaszane zawczasu. Aby uniknąć problemów i nieporozumień, wystarczy wiedzieć najważniejsze rzeczy i wykonać kilka prostych prac domowych. Najprostszy sposób konwersja środków znajdujących się na kontach. Pieniądze warto trzymać na kontach rachunkowych banków lub innych instytucji kredytowych: lity, znajdujące się na kartach i kontach, zostaną automatycznie i bezpłatnie wymienione na euro, dlatego nie trzeba będzie marnować czasu na chodzenie w poszukiwaniu punktów wymiany walut. Zapoznajmy się z banknotami euro i litewskimi monetami euro. Informacje o tym, jak wyglądają banknoty i monety euro, jakie mają znaki rozpoznawcze i zabezpieczające, są podane na stronie internetowej Oprócz znaków zabezpieczających ważne jest wiedzieć, że banknoty euro we wszystkich krajach są jednakowe, na monetach zaś jedna strona jest wspólna, natomiast druga ma cechy charakterystyczne dla konkretnego kraju. Na stronie narodowej monety litewskiej wybity jest symbol kraju Pogoń, otoczona 12 gwiazdami. Litewskie monety euro będą pełnowartościowym środkiem płatniczym wewnątrz całej strefy euro, zaś monetami euro innych państw można będzie rozliczać się na Litwie. Zapoznać się z litewskimi monetami euro i eurocentami można zawczasu, nie czekając do stycznia. Od grudnia 2014 r. w bankach i urzędach pocztowych Litwy będą rozpowszechniane zestawy monet euro, na które złożą się monety euro wszystkich 23 nominałów. Zestaw będzie sprzedawany w cenie 40 litów taka jest bowiem wartość zestawu euro (11,59 euro). Nie dajmy się oszukać. Oszuści mogą udawać urzędników państwowych lub pracowników bankowych, którzy rzekomo wymieniają lub spisują pieniądze, a także podejmować próby uzyskania danych osobowych, bankowości elektronicznej lub in. Pamiętajmy: od 1 stycznia 2015 r. lity na euro będą wymieniane bezpłatnie, kurs w punktach wymiany jest jednakowy, zaś instytucje państwowe czy banki nigdy nie proszą o podanie przez telefon danych osobowych. Warto przestrzec osoby bliskie, zwłaszcza w wieku starszym, bowiem bezpieczeństwa nigdy nie jest za wiele. Uczmy się liczyć w euro. Wykorzystajmy obecny okres czasu, gdy ceny są ogłaszane w obydwu walutach. Etykietki na towarach to swoista wskazówka, pokazująca, jakie ceny będą po Nowym Roku. Przyzwyczajmy się liczyć nie tylko w litach, lecz także w euro. Przydatne byłoby również podobne obliczanie miesięcznych dochodów i wydatków: jeśli obliczamy budżet osobisty, przeliczajmy kwoty na euro. Henrikas Vaitiekūnas dziennikarz Monety euro z różnych krajów zbieram już od kilku lat, więc nie mogę się doczekać, kiedy będę mógł uzupełnić swoją kolekcję egzemplarzami litewskimi. Wprowadzenie euro przyjmuję ze spokojem, przejście na euro nie będzie trudne. Żona pracuje jako księgowa, więc już od pewnego czasu wszystko oblicza w euro. Trudniej może być z wnukami, którzy obecnie otrzymują po 10 litów kieszonkowych: czy nie zubożeje dziadek, dzieląc im po dziesięć euro? Wiele osób obawia się wzrostu cen. Radziłbym brać przykład z osób starszych po prostu nie kupować tam, gdzie ceny zostały zwiększone. Najbardziej się cieszę nie ze względu na siebie, lecz na wnuków: euro wejdzie do ich życia, podobnie jak już wszedł język angielski. O czymże to ja? Otóż o tym, że języka litewskiego mimo wszystko oni nie zapomną. Jak też o tym, że euro będzie wzmacniać nie niemiecką czy węgierską gospodarkę, lecz litewską.

6 Historia pieniędzy na Litwie Droga ku euro Częste zmiany walut. Jedynie w ciągu ostatniego stulecia Litwa doświadczyła ponad dziesięć reform pieniężnych. Wiek carskich rubli. Aż do czasu Pierwszej Wojny Światowej w obiegu znajdowały się ruble Rosji carskiej, wprowadzone na początku XIX w., po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej. Perypetie Pierwszej Wojny Światowej. W 1916 r., po okupacji Litwy przez Niemcy, zaczęły cyrkulować tak zwane ostruble, które były przyrównane do marki. Po dwóch latach zostały zamienione na ostmarki. W oczekiwaniu na lit. Po ogłoszeniu niepodległości w 1918 r., Litwa nie miała jeszcze odpowiednich zasobów do emisji prawdziwie litewskiej waluty, dlatego na mocy postanowienia Rządu Tymczasowego ostmarki zostały przemianowane na złote. Era waluty litewskiej. Uchwałą Sejmu Litwy w 1922 r. został wprowadzony lit. Litewska waluta narodowa miała pokrycie w rezerwach złota Banku Litewskiego. Zmiana pieniędzy w latach Drugiej Wojny Światowej. Litewska waluta znajdowała się w obiegu do 1940 r., kiedy to po okupacji kraju Związek Sowiecki znów wprowadził rubel, tym razem sowiecki. Już po roku Niemcy nazistowskie wprowadziły reichsmarkę, a po zakończeniu II Wojny Światowej do obiegu powrócił rubel. Przygotowując się do waluty narodowej. Po odzyskaniu państwowości litewskiej w marcu 1990 r., ponad rok korzystano z rubla, zaś od sierpnia 1991 r. także z substytutu pieniędzy ogólnych talonów. Odrodzenie lita. W czerwcu 1993 m. zaczęła cyrkulować oficjalna waluta litewska - lit. W 1994 r. został wprowadzony system zarządu walutą i sztywny kurs lita wobec dolara. 2 lutego 2002 r. wprowadzono sztywny kurs lita wobec euro. Droga do wspólnej waluty europejskiej. W referendum 2003 r. ponad 90 proc. głosujących obywateli opowiedziało się za członkostwem naszego kraju w UE. Po wejściu do UE Litwa zobowiązała się do przyjęcia wspólnej waluty UE, gdy będzie gotowa do spełnienia określonych kryteriów. Dnia 23 lipca 2014 r. Rada UE przyjęła ostateczną decyzję, zezwalającą na wprowadzenie euro na Litwie od 1 stycznia 2015 r. Euro nasze pieniądze. Dnia 1 stycznia 2015 r. Litwa stanie się 19. członkiem strefy euro, walutą krajową zaś stanie się euro r r r r r r r r.

7 Jak będą przeliczane wynagrodzenia i świadczenia Wprowadzenie euro to najbardziej widoczna i przewidywalna reforma walutowa w historii Litwy, do której przygotowywaliśmy się od ponad 10 lat. Parytet wymiany lita na euro został nieodwołalnie zatwierdzony i jest niezmienny, a zatem wymiana waluty nie będzie miała wpływu na dochody ludności. Zostało to określone także w ustawie RL o wprowadzeniu euro w Republice Litewskiej (dalej ustawa RL o wprowadzeniu euro), która weszła w życie od lipca 2014 r.: dochody ludności (pensje, emerytury i inne świadczenia społeczne) w związku z wprowadzeniem euro nie ulegną zmianom, zaokrąglane zaś będą na rzecz konsumenta; w związku z wprowadzeniem euro nie trzeba będzie przepisywać umów. Zaokrąglanie dochodu na rzecz odbiorcy Wielkość wynagrodzeń za pracę, wielkość emerytur i innych świadczeń socjalnych, otrzymywanych w litach, od 1 stycznia 2015 r. po przeliczeniu na euro, będzie zaokrąglana do euro centa na rzecz odbiorcy. Jeśli trzecia liczba po przecinku jest większa niż zero, zaokrąglona zostaje do góry. Na przykład: jeśli wynagrodzenie za pracę wynosi 1540 litów: 1540 : 3,45280 = 446, = 446,02 euro; jeśli emerytura wynosi 830 litów: 830 : 3,45280 = 240, = 240,39 euro; jeśli zasiłek macierzyński wynosi 1170 litów: 1170 : 3,45280 = 338, = 338,86 euro. Ważność umów pozostanie niezmienna Konwersja lita na euro nie wpłynie na zmianę warunków dokumentów prawnych, a zatem nie będzie potrzeby zmiany lub korygowania umów, zawartych do dnia 1 stycznia 2015 r. Kredyty i depozyty w litach zostaną automatycznie przeliczone na euro. W dniu wprowadzenia euro w dokumentach prawnych międzybankowa norma oprocentowania VILIBOR ulegnie zmianie na niższą wartość EURIBOR, dlatego też dla posiadaczy kredytów obciążenia odsetkowe powinny ulec zmniejszeniu. Po przeliczeniu depozytów na euro nadal będą obowiązywały te same warunki przewidziane w umowach depozytowych. Wielkość grzywien będzie zaokrąglana na rzecz płatnika Od 1 stycznia 2015 r. transakcje płatnicze, związane z podatkami, opłatami i innymi, związanymi z nimi, kwotami (grzywny, kary, odsetki), będą rozpatrywane w euro. Kary grzywny za łamanie prawa administracyjnego i opłata skarbowa, wnoszone od 1 stycznia 2015 r., będą przeliczane na euro, zaokrąglając kwotę w euro do liczby całkowitej na rzecz płatnika Na przykład: jeśli wyznaczona grzywna za złamanie prawa administracyjnego wynosi 1000 litów: 1000 : 3,45280 = 289, = 289 euro; jeśli opłata skarbowa wynosi 200 litów: 200 : 3,45280 = 57, = 57 euro Lt 289,62

8 Euro w mojej rodzinie Mama Danutė, sprzedawca w sklepie spożywczym, lat 45 Syn Donatas, student nauk ekonomicznych, lat 20 Pracuję jako sprzedawczyni, więc codziennie słyszę pytania klientów, którzy interesują się, czy ceny na chleb, mleko i inne produkty zmienią się po wprowadzeniu euro. Doczekaliśmy się też wizyty inspektorów przez dwie godziny sprawdzali etykiety, czy ceny na wszystkie towary w litach i euro podane zostały prawidłowo. Nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości - nie na próżno na drzwiach naszego sklepu widnieje naklejka Przeliczono uczciwie. Z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że wraz z wprowadzeniem euro ceny w naszym sklepie się nie zmienią. A to znaczy, że koszyczek zakupów także w mojej rodzinie nie zmniejszy się. FAKTY O CENACH TOWARÓW I USŁUG Obligatoryjne ogłaszanie cen w litach i euro będzie obowiązywało nie tylko do dnia wprowadzenia euro, lecz także przez pierwsze sześć miesięcy 2015 r. od stycznia do końca czerwca. Litewscy przedsiębiorcy są zapraszani do wzięcia udziału w memorandum Dobrych Praktyk Biznesowych w okresie wprowadzania euro. Członkowie danej inicjatywy zobowiązują się do nienadużywania sytuacji wprowadzania euro oraz do uczciwego przeliczania wszystkich cen. Tata prosił, abym się dowiedział, czy po wprowadzeniu euro trzeba będzie zmienić warunki kredytu hipotecznego. Natomiast mamę najbardziej interesują taryfy opłat komunalnych i innych - jak to będzie z nimi. Odpowiedzi szukać długo nie musiałem - tutaj wszystko jasne jak na dłoni. Nie da się porównać z pytaniami egzaminacyjnymi z makroekonomiki... FAKTY O STABILNOŚCI UMÓW I CEN W związku z wprowadzeniem euro nie mogą być zwiększane stawki opłat, prowizji i inne tego rodzaju wielkości. Depozyty w litach i kredyty, zaciągnięte w litach, 1 stycznia 2015 r. zostaną automatycznie i bezpłatnie konwertowane na euro. Umowy kredytowe zawierające odniesienia do indeksu VILIBOR zostaną uznane za odnoszące się do wskaźnika EURIBOR. W związku z wprowadzeniem euro nie trzeba będzie przepisywać umów. Zatwierdzone przez ustawę RL o wprowadzeniu euro Kilkuset inspektorów, których pracę koordynuje Państwowy Urząd Ochrony Praw Konsumentów (VVTAT), kontroluje, czy ceny zostały uczciwie przeliczone. Za niewłaściwie przeliczone ceny, jak również za nieprawidłowe ich oznakowanie, wobec naruszycieli na podstawie kodeksu wykroczeń administracyjnych będą stosowane sankcje, zostaną oni również podani do wiadomości publicznej. O naruszeniach może powiadomić każdy obywatel Litwy. Można to uczynić na stronie internetowej wypełniając formularz zgłoszeniowy, na adres euras@vvtat.lt lub pod bezpłatny numer euro telefonu Euro nie jest powodem do zwiększania cen!

9 Córka Ieva, uczennica, lat 16 Ojciec Kazimieras, kierowca rejsów dalekobieżnych, lat 47 Dziadkowie sprezentowali mi z okazji dnia urodzin bon z księgarni o wartości 100 litów. Uprzedzili także, żebym skorzystała z niego jeszcze w tym roku, ponieważ w przyszłym roku nie będzie już litów. Dowiedziałam się jednak, że z bonów upominkowych można korzystać tak długo, jak są ważne. Oprócz tego na stronie internetowej dowiedziałam się wiele przydatnych dla dziadków rzeczy. Powiadomiłam ich, że z powodu wprowadzenia euro nie będzie potrzeby jechać do Sodry czy innych urzędów. Emerytury będą przeliczane automatycznie i zaokrąglane do eurocenta na korzyść osoby. Najważniejsze zasady wymiany pieniędzy spisałam na dużym arkuszu i zawiozłam dla dziadków do poczytania. Kiedyś do babci już dzwonił jakiś oszust próbował okłamać ją, że jej wnuk spowodował poważny wypadek. Dobrze, że wtedy babcia nie uwierzyła oszustowi. Przestrzegłam ją, aby nie ufała również tym, którzy przez telefon będą próbowali udawać osoby, zajmujące się wymianą waluty. Rozliczanie się w euro nie jest dla mnie czymś nowym. W związku z wykonywaną praca podróżuję po Europie Zachodniej, stąd euro jest podstawową walutą w moim portfelu. W ręku miałem banknoty i monety euro różnych krajów, ciekawie będzie zobaczyć monety euro z naszą Pogonią. Prosiłem żonę, żeby na początku grudnia kupiła zestaw litewskich monet euro tuż po Nowym Roku wyruszam w rejs, więc ciekawie będzie widzieć, jak litewskie euro ocenią kierowcy z innych krajów, a także sprzedawcy na stacjach paliw. Monety euro przydadzą się też pozostającym na Litwie domownikom mimo że jeszcze przez dwa tygodnie po Nowym Roku będą też ważne lity, drobne euro przydadzą się do różnych opłat. Żona mówi, że w sklepie będzie dużo łatwiej pracować, gdy wielu nabywców w pierwszych dniach stycznia przyjdzie, przynosząc ze sobą euro. FAKTY O OKRESIE PODWÓJNEJ WALUTY JAK WYSTRZEGAĆ SIĘ OSZUSTÓW Nie ujawniajmy informacji o posiadanych pieniądzach, kontach i kartach przez telefon bądź bezpośrednio zwracającym się do nas osobom: żadna instytucja państwowa nie domaga się i nie będzie się domagała informacji, dotyczącej numerów kont, numerów serii litów czy euro. Nikt nie będzie wymieniał gotówki po domach czy na ulicy: lity bezpłatnie będą wymieniane tylko w Lietuvos bankas, bankach komercyjnych, uniach kredytowych i litewskich urzędach pocztowych stycznia 2015 r. jest okresem podwójnego obiegu waluty na Litwie. W danym okresie można się będzie rozliczać jak w litach, tak też w euro, reszta zaś, oprócz nielicznych wyjątków (usługi taksówkowe, automatyczne stacje paliw), będzie wydawana w euro. Zatwierdzone przez ustawę RL o wprowadzeniu euro Oszczędności lepiej jest przechowywać nie w domach, lecz na kontach bankowych tutaj 1 stycznia 2015 r. zostaną one automatycznie, bezpłatnie i według ustalonego kursu wymienione na euro (1 euro = 3,45280 LTL).

10 Kiedy i jak wymienić pieniądze Mapa ze wskazanymi punktami wymiany pieniędzy Lity na euro będą wymieniane bezpłatnie od 1 stycznia 2015 r. w 690 punktach, wskazanych na mapie. Lietuvos bankas będzie wymieniać lity na euro bezterminowo, a więc posiadane lity będzie można bezpłatnie wymienić nawet po upływie dziesięciu lat. W 343 oddziałach banków komercyjnych lity na euro będą wymieniane do 30 czerwca 2015 r., w 89 oddziałach do 31 grudnia 2015 r. Do 1 marca 2015 r. lity na euro będą wymieniane nieodpłatnie w 330 filiach Lietuvos paštas (Poczty Litewskiej) i 11 uniach kredytowych w 14 punktach wymiany. Zalecenie Chociaż lity na euro będą wymieniane aż w 690 bezpłatnych punktach wymiany, a Lietuvos bankas będzie wymieniać je bezterminowo, w celu oszczędności czasu jeszcze w r warto ulokować gotówkę na koncie bankowym. Tutaj zostaną one automatycznie i bezpłatnie konwertowane. Nie trzeba będzie tracić czasu na chodzenie po urzędach i oddziałach, a w pierwszych tygodniach 2015 r. w portfelu nie będą się myliły lity i nowa waluta. Posiadacze dwóch kont bankowych jednego w litach, drugiego w euro, bezpłatnie będą mogli zachować tylko jedno z nich.

11 Bądźmy czujni i uważajmy na oszustów! Na Litwie, jak i w innych krajach, sytuacją, związaną z wymianą waluty, mogą się posłużyć przestępcy. Oszuści mogą udawać funkcjonariuszy, urzędników bankowych i przez telefon lub bezpośrednio oferować wymianę na euro według bardziej korzystnego kursu, sporządzenie wykazu posiadanych banknotów, otworzenie nowego konta w euro itp. Dalius Mertinas aktor Ja i moja rodzina czekamy na euro bez obaw. To dobre przemiany dla Litwy. Poza tym wszystko jest jasne kurs wymiany, terminy, mechanizmy, korzyści. Informacji nie brakuje. Jednak wprowadzenie euro może stać się podłożem do różnego rodzaju oszustw i nadużyć. Takie ryzyko jest szczególnie istotne dla osób starszych, które mogą mieć trudności w dostosowaniu się do zmian, są oni bardziej skłonni do dawania wiary pogłoskom i plotkom. Przed wprowadzeniem euro może zdarzyć się tak, że oszuści będą jeździli po wsiach i sporządzali wykaz banknotów itp. Radzę wszystkim, aby śledzili tylko oficjalne informacje, a nie słuchali tego, co wygadują sąsiedzi, a szczególnie obcych ludzi. Aby się nie stać ofiarą oszustów, należy wykazać więcej zainteresowania sprawami euro i szczegółami jego wprowadzenia, brać udział w życiu publicznym. Wówczas to nowa waluta nie stanie się przyczyną różnych bied Lt 289,62 Celem takich oszustów jest wyłudzenie gotówki lub uzyskanie dostępu do danych e-bankowości. Ofiarami oszustów najczęściej stają się ludzie w starszym wieku. Zabezpieczyć się przed oszustami nie jest trudno. Wystarczy pamiętać kilka rzeczy: nie wymieniać euro ani w domu, ani na ulicy bezpłatna wymiana waluty będzie się odbywała w 690 punktach, potwierdzonych przez Lietuvos bankas (oddziałach banków komercyjnych, urzędach pocztowych Litwy (Lietuvos paštas), uniach kredytowych) są one ogłoszone na stronie internetowej O najbliższych punktach wymiany można się dowiedzieć, dzwoniąc pod bezpłatny numer telefonu ; oficjalny kurs 1 euro za 3,45280 LTL; żadnego innego korzystniejszego kursu nie może być; instytucje państwowe czy też banki nigdy nie proszą o telefoniczne przekazanie danych osobowych. W przypadku zauważenia ewentualnych prób oszustwa lub wyłudzania danych osobowych, należy niezwłocznie zadzwonić pod numer ogólnego telefonu pomocy 112. O potencjalnym niebezpieczeństwie oszustwa należy przestrzec osoby bliskie, sąsiadów, znajomych.

12 Jak są przeliczane ceny towarów i usług Od 23 sierpnia 2014 r. ceny towarów i usług w placówkach handlowych powinny być ogłaszane w litach i euro. Ceny powinny być przeliczone według oficjalnego kursu: 1 EUR = 3,45280 LTL. Ceny w dwóch walutach będą wskazywane do 30 czerwca 2015 r. Monitorowanie cen Litewski Departament Statystyki co miesiąc publikuje dane o zmianach cen na 100 najbardziej popularnych produktów i usług - tę informację można znaleźć na stronach internetowych i Ceny na 100 towarów i usług są monitorowane w 18 miastach w prawie 1000 placówkach handlowych. Kontrola cen Ponad 300 inspektorów w całej Litwie kontroluje, czy ceny są przeliczane uczciwie i nie wprowadzają konsumenta w błąd. Po otrzymaniu zawiadomienia o potencjalnym naruszeniu, inspektorzy muszą zbadać je w ciągu trzech dni roboczych. Lista nieuczciwych punktów handlowych i usługowych udostępniana jest opinii publicznej na stronie internetowej Państwowego Urzędu Ochrony Konsumentów oraz witrynie internetowej Kto odpowiada za kontrolę i gdzie się ona odbywa? zgodność z wymogami ustawy RL o wprowadzeniu euro nadzoruje i kontroluje 17 instytucji; ich praca jest koordynowana przez Państwowy Urząd Ochrony Praw Konsumentów; w okresie wprowadzania euro kilkaset inspektorów przeprowadza kontrole we wszystkich samorządach Litwy; łącznie zostanie przeprowadzone ponad kontroli. Co jest sprawdzane: czy ceny są wskazane w obu walutach; czy podczas przeliczania cen zastosowano prawidłowy kurs wymiany 1 EUR = 3,45280 LTL; czy ceny zostały zaokrąglone według zasad, wskazanych w ustawie; czy ceny w euro i litach są wskazane wyraźnie, zrozumiale i nie wprowadzają w błąd. Kary za naruszenie ustawy RL o wprowadzeniu euro: osobom fizycznym od ostrzeżenia do 5000 LTL grzywny; osobom prawnym - od ostrzeżenia do LTL grzywny. Sprawować kontrolę mogą też konsumenci W przypadku zauważonych w punktach handlowych i usługowych potencjalnych naruszeń ustawy RL o wprowadzeniu euro, należy informować o tym Państwowy Urząd Ochrony Praw Konsumentów. Można to zrobić na adres euras@vvtat.lt lub pod bezpłatny numer euro telefonu Informacja, przekazywana przez konsumentów, jest bardzo ważna w celu zapewnienia skuteczniejszej kontroli oraz zapobiegania naruszeń. Ciągłość cen Po wprowadzeniu euro nabyte za lity znaczki pocztowe, bilety komunikacyjne lub bony upominkowe nadal pozostaną ważne. Ustawa zapewnia ciągłość cen: nabyte za lity bilety komunikacyjne, znaczki pocztowe, pocztówki, karty telefoniczne będą ważne w ciągu dwóch lat po wprowadzeniu euro; z bonów upominkowych, kart i innych instrumentów płatniczych można będzie korzystać do końca okresu ich ważności.

13 1-15 stycznia 2015 r. okres obiegu obu walut Rozliczać się można będzie i w litach, i w euro, reszta zaś będzie wydawana tylko w euro. Wyjątki stanowią: - automatyczne placówki handlowe, w których nie ma kasjera: jeżeli nie ma możliwości rozliczania się w litach i euro, dopuszczalne jest rozliczanie się tylko w euro; - środki transportu publicznego i taksówki: podczas rozliczania się w litach reszta może być wydawana także w litach, podczas rozliczania się zaś w euro reszta powinna być wydawana w euro. Sprzedawcy i usługodawcy podczas jednej płatności nie są zobowiązani do przyjęcia więcej niż 50 monet w litach lub euro, niezależnie od ich wartości, lecz powinni przyjąć nieograniczoną liczbę banknotów w litach. Beata Nicholson dziennikarka i miłośniczka kulinariów Czy się obawiam, że wprowadzenie euro stanie się pretekstem do podniesienia cen? Myślę, że zawsze znajdą się skłoni do nadużycia przedsiębiorcy, którzy mogą skorzystać z możliwości podniesienia cen, ale wierzę, że będą oni w mniejszości. Należy ich po prostu demaskować, a następnie - ignorować. Mam własny sklep internetowy, więc ceny przeliczyliśmy w nim na euro jeszcze w lipcu i zrobiliśmy to uczciwie - mamy tendencję do zaokrąglania kwot w euro w dół. Myślę, że ceny w końcu wszędzie się ustabilizują i będą dokładne i rzetelne. Naprawdę cieszę się, że będziemy mieć walutę, która zjednoczy nas z innymi krajami strefy euro. Oczywiście, okres przejściowy nie będzie łatwy: wszystkie zmiany zmuszą nas do myślenia trochę więcej, do obliczeń przed dokonaniem zakupu. Ale wszystko tylko na korzyść nie mam ani krzty wątpliwości. Kto będzie zwiększać ceny - przegra Zdaniem ministra finansów Rimantasa Šadžiusa, po wprowadzeniu euro nikt specjalnie nie zamierza regulować cen, ponieważ uczyni to sam rynek: Największym i chyba najbardziej rygorystycznym kontrolerem cen i tym, kto najdotkliwiej wymierza karę nieuczciwym przedsiębiorcom - jesteśmy my, konsumenci. To my wybieramy, gdzie kupować, a gdzie nie Ustawa RL o ochronie praw konsumentów zapewnia prawo konsumentom do nabywania towarów i korzystania z usług według ich własnego uznania. A zatem konsumenci, wybierając tych czy innych usługodawców czy dostawców, przyczyniają się do rozwoju uczciwej konkurencji biznesowej, a to z kolei wymusza na przedsiębiorcach osiągania wyższych standardów działalności, dostarczania bardziej jakościowych towarów oraz usług, a to ma wpływ na ceny świadczonych usług i towarów.

14 Inicjatywa uczciwego przeliczania cen: co to jest? Podczas wymiany waluty najbardziej niepokoi pytanie, jak będą się zmieniały ceny na towary i usługi. Litewscy przedsiębiorcy mają możliwość udowodnienia, że zachowują się uczciwie, bez nadużyć, przeliczając ceny na euro. Można to uczynić poprzez przyłączenie się do memorandum Dobrych Praktyk Biznesowych podczas wprowadzania euro. Przedsiębiorcy, którzy przyłączyli się do tej kampanii, zobowiązują się do przestrzegania następujących zasad: przeliczając ceny, zaokrąglać je według ustalonego kursu i zasad zaokrąglania; ceny w litach i euro wskazywać wyraźnie, zrozumiale i nie wprowadzać w błąd konsumentów; wyszkolić pracowników, aby potrafili objaśnić klientom zasady przeliczania cen z litów na euro. Członkowie inicjatywy uczciwego przeliczania cen mają prawo oznakowania swoich punktów handlowych i usługowych specjalnymi znakami Przeliczono uczciwie. Mieszkańcy mogą monitorować, a instytucje nadzoru rynku powinny kontrolować, czy przedsiębiorcy spełniają swoje zobowiązania. Do memorandum Dobrych Praktyk Biznesowych podczas wprowadzania euro można się przyłączyć do 31 grudnia 2014 r. Można to zrobić w poniżej wymienione sposoby: wypełnić i złożyć wniosek na stronie internetowej ; wypełnić znajdujący się na stronie wniosek i wysłać go na adres memorandumas@euras.lt; wypełniony wniosek papierowy wysłać do administratora inicjatywy Ministerstwa Gospodarki Przeliczono uczciwie, Zamkniętej Spółki Akcyjnej Idea prima pod adres: Pranciškonų g. 1, LT Vilnius; wypełnić formularz zgłoszeniowy w jednej z danych instytucji lub urzędów: w Ministerstwie Gospodarki RL, w administracjach samorządów (starostwach), w Instytucji Użyteczności Publicznej (VšĮ) Versli Lietuva, inkubatorach przedsiębiorczości, centrach informacji biznesowych, w (VšĮ) Agencji Rozwoju Regionu Elektrowni Jądrowej w Ignalinie, w (VšĮ) Verslininkų namai, w centrach informacji d.s. turystyki i biznesu; wypełnić wniosek podczas imprez promocyjnych euro. Evalda Šiškauskienė, prezes Litewskiego Stowarzyszenia Hoteli i Restauracji Inicjatywa podpisania memorandum Dobre Praktyki Biznesowe jest skierowana przede wszystkim do klientów, a nie firm. Obecne w kawiarniach, restauracjach i hotelach naklejki Przeliczono uczciwie to wyraźny sygnał dla konsumentów, że firma zobowiązuje się do nienadużywania wprowadzeniem euro. Klienci mają pełną swobodę w wyborze uczciwego biznesu. Jest również bardzo ważne, aby w inicjatywie podpisania memorandum wzięło udział jak najwięcej producentów i dostawców - solidarność udziału wszystkich sektorów przedsiębiorstw zapewniłaby stabilność cen podczas wprowadzania euro. Zita Sorokienė, przewodnicząca Litewskiego Zrzeszenia Drobnych Przedsiębiorców i Handlowców Myślę, że to memorandum - znaczący krok, który pomoże rozwiać obawy i wątpliwości społeczeństwa dotyczące spontanicznego wzrostu cen w okresie przejścia na euro. W rzeczy samej to my, drobni przedsiębiorcy, bardziej niż kiedykolwiek jesteśmy zainteresowani w utrzymaniu swoich klientów, stąd bez wątpienia, wielu z nich, nawet bez memorandum, nie będzie nadużywać wprowadzeniem euro. Przecież w przypadku nieuczciwego postępowania, klienci się odwrócą. Jest to szczególnie ważne dla drobnych przedsiębiorców. Jednakże memorandum jest dodatkową zachętą i dla nas, i znakiem dla klientów, iż w tym miejscu cena jest uczciwa.

15 Sigitas Gailiūnas, przewodniczący Rady Trójstronnej, prezes Izby Handlu, Przemysłu i Rzemiosła w Poniewieżu Na Litwie powinny istnieć minimalne obawy z powodu nieuczciwego przeliczania cen: lit już od dawna jest powiązany z euro, zaś stosunek 1: 3,45280 jest dobrze znany wszystkim od wielu lat. Ceny mogą się zmieniać z powodu różnych czynników ekonomicznych, społecznych i politycznych, z powodu zmian cen na energię i surowce, zmian w wynagrodzeniu za pracę. Jednakże konkurencja na Litwie jest naprawdę duża, dlatego firmy zmuszone są do poszukiwania możliwości zmniejszenia kosztów, natomiast zwiększanie cen nie jest wyjściem. Udział w memorandum jest sygnałem dla konsumentów, że mogą oni być spokojni i nie bać się nieuczciwego przeliczania cen. Przedsiębiorcy, którzy podpisali memorandum, zobowiązują się do przestrzegania zasad dobrej praktyki biznesowej, a także w miarę własnej kompetencji przyczyniać się do informowania i oświecania konsumentów na temat zasad przeliczania waluty. KALENDARZ WPROWADZENIA EURO 23 lipca 2014 r. Rada Ministrów do Spraw Ogólnych UE przyjęła ostateczną decyzję w sprawie udziału Litwy w Unii Gospodarczej i Walutowej od 1 stycznia 2015 r. Jednocześnie zatwierdzony został nieodwołalny kurs wymiany lita do euro: 3,45280 LTL za 1 euro. Od 18 sierpnia 2014 r. z inicjatywy Litewskiego Ministerstwa Gospodarki przedsiębiorstwa zostały zaproszone do dobrowolnego przyłączenia się do memorandum Dobrych Praktyk Biznesowych podczas wprowadzania euro oraz oznaczenia punktów handlowych i usługowych logotypem Przeliczono uczciwie. Od 22 sierpnia 2014 r. ceny na towary i usługi na Litwie podawane są w obu walutach litach i euro. W tym samym dniu ponad 300 inspektorów rozpoczęło sprawdzenie, czy towary i usługi są ogłoszone w litach i euro, czy ceny zostały przeliczone prawidłowo. Podwójne ceny będą podawane do 30 czerwca 2015 r. Od 1 stycznia 2015 r. Litwa staje się pełnoprawnym dziewiętnastym członkiem strefy euro, wewnątrz której w obiegu znajduje się wspólna waluta europejska euro. 1 stycznia 2015 r. rozpocznie się bezpłatna wymiana litów na euro. Wymieniać walutę można będzie w Lietuvos bankas (bezterminowo), w bankach komercyjnych (do 30 czerwca 2015 r., a w niektórych oddziałach bankowych do 31 grudnia 2015 r.), w urzędach pocztowych Litwy i w niektórych oddziałach unii kredytowych (do 1 marca 2015 r.). Wykaz placówek, w których będzie wymieniana waluta, można znaleźć na stronie internetowej lub dowiedzieć się o nich, dzwoniąc pod bezpłatną euro linię Lity, znajdujące się na kontach bankowych, 1 stycznia 2015 r. zostaną automatycznie i bezpłatnie wymienione na euro. Rozliczanie się w litach i euro w punktach handlowych i usługowych będzie możliwe od 1 stycznia do 15 stycznia 2015 r.

16 Przelicznik wartości lita i euro 1 EUR 3,45 LTL 30 EUR 103,58 LTL 60 EUR 207,17 LTL 5 EUR 17,26 LTL 35 EUR 120,85 LTL 70 EUR 241,70 LTL 10 EUR 34,53 LTL 40 EUR 138,11 LTL 80 EUR 276,22 LTL 15 EUR 51,79 LTL 45 EUR 155,38 LTL 90 EUR 310,75 LTL 20 EUR 69,06 LTL 50 EUR 172,64 LTL 100 EUR 345,28 LTL 25 EUR 86,32 LTL 55 EUR 189,90 LTL 150 EUR 517,92 LTL 1 LTL 0,29 EUR 30 LTL 8,69 EUR 60 LTL 17,38 EUR 5 LTL 1,45 EUR 35 LTL 10,14 EUR 70 LTL 20,27 EUR 10 LTL 2,90 EUR 40 LTL 11,58 EUR 80 LTL 23,17 EUR 15 LTL 4,34 EUR 45 LTL 13,03 EUR 90 LTL 26,07 EUR 20 LTL 5,79 EUR 50 LTL 14,48 EUR 100 LTL 28,96 EUR 25 LTL 7,24 EUR 55 LTL 15,93 EUR 150 LTL 43,44 EUR Wszystkie informacje, dotyczące wprowadzenia euro, można znaleźć na stronie internetowej lub uzyskać, dzwoniąc pod bezpłatną euro linię Lietuvos Respublikos finansų ministerija, 2014 m. Opracowanie graficzne - Elonas Kvietkus. W publikacji wykorzystano materiały wizualne i informacyjne Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Centralnego, ilustracje: Bank Litwy, fotografie: V. Skaraitis, K. Kavolėlis, T. Lukšys, Š. Mažeika (Baltijos fotografijos linija), D. Labutis (ELTA). Wydawca - Ministerstwo Finansów Republiki Litewskiej, ul. Lukiškių 2, 01512, Wilno. Nakład: egz., druk: UAB Lietuvos ryto spaustuvė.