Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki

Transkrypt

1 Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, totograficznej, komputerowej i in.), wymaga pisemnej zgody Wydawcy

2 SPIS TREŚCI Słowo wstępne 1 O projekcie 2 Produkty projektu 2 II Konferencja 3 Portal internetowy 8 Zadanie 2. Opracowanie zintegrowanego systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia Projekt Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze integracji społecznej w kontekście prowadzonej polityki gospodarczej Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet I. Zatrudnienie i integracja społeczna Działanie 1.1. Wsparcie systemowe instytucji rynku pracy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Lider projektu: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Partner projektu: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Redaktor informatora: Beata Kaczyńska Projekt graficzny okładki: Luiza Daab Redakcja techniczna: Beata Kaczyńska Skład komputerowy: Luiza Daab Copyright by IPiSS, Warszawa 2013 Wszelkie praw zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotograficzej, komputerowej i in.), wymaga pisemnej zgody Wydawcy. Druk: TOP DRUK Ryszard Zelkowski ul. Nowogrodzka 151 A, Łomża

3 SŁOWO WSTĘPNE Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy! Zespół koordynujący projekt przekazuje systematycznie informacje o pracach zrealizowanych przez IPiSS w Zadaniu 2 projektu dotyczącego rynku pracy i integracji społecznej w Polsce. Numer 6 Informatora, do lektury którego zachęcam, przynosi opis prac wykonanych w ostatnich miesiącach realizacji projektu. Przypominamy Państwu dane o projekcie, prezentujemy produkty, jakie powstały w kolejnej fazie jego realizacji, zamieszczamy relację z konferencji, która podsumowała etap prac nad pilotażową prognozą zatrudnienia, oraz prezentujemy nowości na portalu projektu. W tych słowach wstępnych pragnę zwrócić Państwa uwagę na prezentację i szeroką dyskusję, jaka miała miejsce podczas drugiej z cyklu konferencji System prognostyczno-informacyjny zatrudnienia w Polsce, która odbyła się 29 listopada 2012 r. w Warszawie. Jej tematem były wyniki pilotażowej prognozy według grup zawodów do 2020 r. dla województwa łódzkiego. Zaprezentowano także wyniki analiz i rezultaty wizyt studialnych w krajach UE w zakresie funkcjonowania systemów prognozowania zatrudnienia i popytu na pracę (większość dostępna jako produkty projektu). Znaczenie i potrzebę szczegółowych analiz oraz tworzenia modeli prognozowania zatrudnienia i popytu na pracę, które będą stanowiły system monitorowania polityki zatrudnienia w Polsce, podkreśliła Czesława Ostrowska, podsekretarz stanu w MPiPS. Zachęcam Państwa do lektury tego numeru, śledzenia naszego portalu oraz do odwiedzania naszego profilu na Facebooku Portal Internetowy Prognozowanie Zatrudnienia. prof. dr hab. Zbigniew Strzelecki Koordynator merytoryczny 1

4 O PROJEKCIE W Polsce, podobnie jak i w innych państwach europejskich, podjęto działania związane z powstaniem systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia według wielkich, dużych i średnich grup zawodów w skali kraju i poszczególnych województw. Są one realizowane w ramach umowy partnerskiej zawartej przez Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (lider) oraz Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (partner), realizującej projekt Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze integracji społecznej w kontekście prowadzonej polityki gospodarczej Zadanie 2 Opracowanie zintegrowanego systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia (Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet I. Zatrudnienie i integracja społeczna, Działanie 1.1. Wsparcie systemowe instytucji rynku pracy. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego). N a dalszych stronach tego Informatora przedstawiamy sprawozdanie z drugiej konferencji Zadania 2, na której zaprezentowano dotychczasowe wyniki prac badawczych. Zachęcamy do zapoznania się z tym materiałem. PRODUKTY PROJEKTU Już opublikowano... Iwona Kukulak-Dolata, Halina Sobocka- -Szczapa, Raport IV Synteza wyników badania mikropodmiotów w województwie łódzkim, seria Studia i Monografie, CRZL-IPiSS, Warszawa 2012, stron 176. Publikacja dostępna bezpłatnie. Raport prezentuje wyniki przeprowadzonych badań pierwotnych o charakterze ilościowym na losowej próbie 1000 pracodawców z terenu województwa łódzkiego zatrudniających od 0 do 9 osób. Jego wyniki mają posłużyć sformułowaniu wniosków dla zespołu projektującego modele prognoz zatrudnienia według grup zawodów w ujęciu globalnym. 2

5 29 listopada 2012 roku w Warszawie odbyła się konferencja poświęcona przedstawieniu postępów prac w ramach Zadania 2 Opracowanie zintegrowanego systemu prognostyczno-informacyjnego umożliwiającego prognozowanie zatrudnienia, realizowanego w projekcie pt. Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze integracji społecznej w kontekście prowadzonej polityki gospodarczej. Projekt realizuje Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich w partnerstwie z Instytutem Pracy i Spraw Socjalnych. Głównym celem, drugiej z cyklu, konferencji było przedstawienie pilotażowej prognozy zatrudnienia do 2020 roku dla województwa łódzkiego. II KONFERENCJA Konferencję otworzył i poprowadził prof. nadzw. Zbigniew Strzelecki, przewodniczący Rady Programowej Zadania 2, który powitał gości i przedstawił główne działania podejmowane w tym Zadaniu. Następnie głos zabrał prof. nadzw. Kazimierz W. Frieske, dyrektor Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, który wskazał na dwa istotne aspekty realizowanych działań ugruntowanie prezentowanych wyników w nauce oraz użyteczność tej wiedzy dla podejmowanych przez administrację publiczną decyzji. Podkreślił także, iż partnerstwo w projekcie podyktowane jest nie tylko znaczeniem zagadnienia, ale także tym, że tematyka i cel projektu dokładnie odzwierciedlają cele i kierunek działań podejmowanych w Instytucie. Omówienia głównych komponentów projektu, zadań, efektów zakończonych prac oraz harmonogramu planowanych działań dokonała przedstawicielka lidera projektu Justyna Garbarczyk, zastępca dyrektora Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich. Projekt składa się z trzech głównych komponentów. Komponent pierwszy dotyczący prognozowania zatrudnienia w Polsce do 2020 roku jest zadaniem realizowanym przez partnera projektu Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Realizatorem kolejnego komponentu monitorowanie efektywności polityki rynku pracy jest Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu. Komponent trzeci to planowany cykl szkoleń dla pracowników Departamentu Analiz i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Fot. 2. Z archiwum IPiSS. Fot. 1. Z archiwum IPiSS. 3

6 II KONFERENCJA W wyniku dotychczasowych zadań zostały opracowane trzy raporty na temat zatrudnienia w Polsce w latach W najbliższym czasie zostaną ukończone kolejne trzy raporty na lata Powstał także portal internetowy jako narzędzie informowania o wynikach prognozowania według zawodów. Realizatorzy projektu zakładają, że będzie to ważne narzędzie informacyjne dla pracowników administracji publicznej, instytucji ekonomicznych i edukacyjnych, a także pracowników i pracodawców. Czesława Ostrowska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, podkreśliła znaczenie i potrzebę szczegółowych analiz oraz tworzenia modeli prognozowania zatrudnienia i popytu na pracę, które będą stanowiły system monitorowania polityki zatrudnienia w Polsce. Istotną rolę jej zdaniem mogą pełnić Obserwatoria Rynku Pracy, jako stały element systemu monitoringu na poziomie każdego województwa. Użyteczność takiego systemu powinna być rozpatrywana nie tylko z perspektywy administracji publicznej, ale także z punktu widzenia pracownika, przyczyniając się do wzmacniania jego pozycji na rynku pracy. Kolejne wystąpienia zostały podzielone na trzy części, odzwierciedlające poszczególne etapy prac podejmowanych w Zadaniu 2. Pierwsza część to analiza doświadczeń i rozwiązań dotyczących prognozowania zatrudnienia stosowanych w wybranych krajach Unii Europejskiej, druga dotyczyła działań polskich w obszarze prognozowania zatrudnienia (opracowanie prognozy pilotażowej), natomiast w trzeciej części został zaprezentowany projekt internetowego portalu informacyjnego poświęconego prognozowaniu zatrudnienia według zawodów. Wystąpieniu pt. Rozwiązania stosowane w zakresie prognozowania zatrudnienia w wiodących ośrodkach Unii Europejskiej dr Łukasz Arendt (Instytut Pracy i Spraw Socjalnych) przedstawił wnioski dotyczące prognozowania zatrudnienia oparte na doświadczeniach dwóch wybranych krajów, w których zorganizowane zostały wizyty studyjne Holandii i Niemiec, oraz na specjalnie przygotowanych w tym celu ekspertyzach z innych krajów Unii Europejskiej (Wielkiej Brytanii, Finlandii, Czech). Ekspertyzy te zostały opublikowane w postaci raportu, który otrzymali uczestnicy konferencji. Holenderskie i niemieckie zainteresowanie prognozowaniem zatrudnienia ma długą historię, bowiem pojawia się już w latach 60. i 70. ubiegłego wieku (w Wielkiej Brytanii od końca lat 70., a w Finlandii w latach 90.). Powody, dla których rozpoczęto prowadzenie systemowych analiz prognostycznych, są różne. W planach rządowych Wielkiej Brytanii podjęcie prac nad prognozowaniem zatrudnienia związane było głównie z poszukiwanymi na rynku pracy kompetencjami. W przypadku Holandii celem było opracowanie modelu dostosowania edukacji do rynku pracy, a co za tym idzie umożliwienie młodzieży dokonania świadomego wyboru kierunku kształcenia Fot. 3. Z archiwum IPiSS. 4

7 II KONFERENCJA i zawodu. Każdy z omawianych systemów prognozowania ma swoje charakterystyczne cechy. Specyfiką podejścia brytyjskiego jest zlecanie prognozowania zatrudnienia instytucjom zewnętrznym. Podyktowane jest to dążeniem do zagwarantowania obiektywności w ocenach polityki zatrudnienia. Głównym źródłem informacji są rozbudowane badania ankietowe, metoda delficka, a przede wszystkim modelowanie ekonometryczne (obecnie realizowana inicjatywa nosi nazwę Working futures). Badania i prognozowanie zatrudnienia od początku prowadzone są przez tę samą instytucję. Rdzeń systemu stanowi model ekonometryczny nazywany regionalnym, wielosektorowym modelem makroekonomicznym. W przypadku Finlandii został utworzony specjalny bank danych, który gromadzi informacje z różnych źródeł (Spis Powszechny, BAEL). Jest to zintegrowany model, zawierający część dotyczącą podaży i popytu na pracę (zarówno według zawodów, jak i kwalifikacji). W fińskim modelu istotną rolę odgrywa moduł prognozowania popytu odtworzeniowego (podobnie jest w Holandii). Model jest aktualizowany po to, aby uchwycić odchylenia od przyjętych, prognozowanych wartości. Specyfiką niemieckiego modelu jest koncepcja pól zawodowych oraz macierz elastyczności. Prognozy opracowywane są nie w odniesieniu do poszczególnych zawodów, ale na poziomie grup zawodów (54 pola zawodowe, które na kolejnym poziomie agregacji łączą się w 12 głównych pól zawodowych; na najwyższym poziomie agregacji zostają 3 pola). Przeprowadzone badania wskazały, że coraz większa dezagregacja prowadzi do coraz większych pomyłek. Utworzenie macierzy elastyczności było możliwe dzięki długoletniej współpracy wielu instytucji oraz zaangażowaniu ekspertów zewnętrznych, którzy zajmują się korektą prognoz. Prognoza obejmuje horyzont do 2025 roku. Holandia zdaniem referenta jest ciekawym przypadkiem z kilku powodów, ale przede wszystkim ze względu na cel, jakim jest dostosowanie systemu edukacji do rynku pracy. Model opracowany na poziomie średnich grup zawodowych (kierunki kształcenia) składa się z różnych komponentów: popytu odtworzeniowego, nowego popytu, podaży pracy. Holandia nie posiada specjalnego portalu, który informuje obywateli o prognozie. Jest natomiast stworzony portal dla ekspertów. Dla młodzieży wyniki prognozy zatrudnienia są zamieszczane na kilku stronach internetowych najczęściej odwiedzanych przez ludzi młodych, np. strony uczelni wyższych. Młodzież informowana jest głównie o tendencjach i kierunkach wzrostu zatrudnienia (nie liczby). Prognoza obowiązuje do 2016 roku. Fot. 4. Z archiwum IPiSS. 5

8 II KONFERENCJA Czechy stanowią przykład dopiero tworzącego się systemu. Obecny system powstał w 2012 roku na podstawie doświadczeń międzynarodowych, zwłaszcza holenderskich. Bazuje na rozbudowanych źródłach informacji, m.in. danych z urzędów pracy, ogłoszeń pracy, danych pochodzących z badań sektorowych. Referenci prof. Eugeniusz Kwiatkowski i prof. Bogdan Suchecki (obaj z Uniwersytetu Łódzkiego) zaprezentowali dotychczasowe prace nad pilotażową prognozą zatrudnienia według grup zawodów do 2020 roku dla województwa łódzkiego. Pilotażowa prognoza zatrudnienia do 2020 roku prowadzona była w trzech przekrojach: według grup zawodów (wielkie, duże, średnie), podregionów i sektorów województwa łódzkiego (rolnictwo, przemysł, usługi rynkowe, usługi nierynkowe). Według autorów prognozy obrana perspektywa czasowa to maksymalny czas prognozowania ze względu na trafność i wiarygodność prognoz. Wydłużanie horyzontu czasowego obniża trafność prognozowania. Prof. Eugeniusz Kwiatkowski przedstawił definicję prognozowanej kategorii, odnosząc się do definicji przyjmowanych w BAEL. Omówione zostały założenia metodologiczne, merytoryczne oraz specyfika danych, jakie stanowią podstawę wnioskowania w pilotażowej prognozie zatrudnienia. W prognozowaniu według zawodów przyjęto klasyfikację zawodów i specjalności z 2010 roku. Głównymi źródłami informacji były dane GUS, dane pochodzące z BAEL, sprawozdawczość statystyczna oraz dane roczne i kwartalne z lat Wśród determinant zatrudnienia uwzględnionych w badaniu znajdują się: wskaźnik PKB, stopa inwestycji, wskaźnik płac, liczba pracujących z poprzednich okresów. W dalszej części prof. Bogdan Suchecki omówił koncepcję tworzenia systemu modeli prognozowania założenia metodologiczne, kategorie analizowanych zmiennych, proces analizy. Wskazał, że docelowo w ramach systemu prognozowania będą stosowane różne konstrukcje modeli dla różnych poziomów dezagregacji rynku pracy i liczby pracujących. Punktem wyjścia dla formułowania prognoz zagregowanych (kategorii ogółem) powinien być wielorównaniowy model makroekonomiczny. W przypadku prognozy pilotażowej dla województwa łódzkiego korzystano z kilku, odpowiednio współdziałających modeli prognostycznych. W celu wyznaczenia prognoz zagregowanych zmiennych wojewódzkiego rynku pracy opracowano i zastosowano model wielorównaniowy o równaniach łącznie współzależnych. Do analiz i prognozowania według podregionów wykorzysta- Fot. 5. Z archiwum IPiSS. 6

9 II KONFERENCJA no modele wielorównaniowe o równaniach pozornie niezależnych z interakcjami przestrzennymi, a w przypadku analiz sektorowych wielorównaniowy model dla danych przekrojowo-czasowych. Natomiast do formułowania prognoz zatrudnienia według grup zawodów podstawowym narzędziem były wielowymiarowe modele proste w postaci układów równań liniowych i nieliniowych tendencji rozwojowych z uwzględnieniem warunków bilansowych (równań deterministycznych). Końcowe wyniki prognoz zatrudnienia dla województwa łódzkiego zostały zaprezentowane w przekroju poszczególnych wielkich, dużych i średnich grup zawodowych. Na zakończenie wystąpienia przedstawione zostały wyniki i wnioski dotyczące prognozowania zatrudnienia dla województwa łódzkiego do 2020 roku, po dokonanych korektach eksperckich w odniesieniu do liczby pracujących ogółem, według podregionów oraz sektorów gospodarki w przekroju wielkich, dużych i średnich grup zawodowych. Ostatni referent dr Artur Gajdos (Uniwersytet Łódzki) zaprezentował portal internetowy poświęcony prognozowaniu zatrudnienia, który będzie służył jako narzędzie do informowania o wynikach prognozowania zatrudnienia według zawodów. Przedstawione zostały poszczególne elementy portalu, który jest obecnie obszarem prezentacji informacji o realizowanym zadaniu oraz stanowi forum wymiany poglądów dla osób i instytucji zainteresowanych prognozowaniem na rynku pracy. Referent w sposób skrótowy omówił również koncepcję narzędzia prognostycznego, które w interaktywny sposób będzie pozwalało na prezentację oraz przetwarzanie wyników pochodzących z modelu prognostycznego. Szczególną uwagę skupiono na zagadnieniu poziomów dostępu do systemu dla różnych grup użytkowników. W wystąpieniu przedstawiono również przykłady możliwych rozwiązań technicznych w projektowanym narzędziu. Na zakończenie prof. nadzw. Zbigniew Strzelecki podziękował referentom za ciekawe wystąpienia, a uczestnikom za aktywny udział w dyskusji. Uczestnicy konferencji otrzymali wszystkie wydane w ramach projektu raporty oraz numery Informatora. Fot. 7. Z archiwum IPiSS. Fot. 6. Z archiwum IPiSS. 7

10 PORTAL INTERNETOWY NOWOŚCI NA PORTALU Portal internetowy, uruchomiony w kwietniu 2012 roku, jest stale aktualizowany i uzupełniany o najnowsze informacje dotyczące przede wszystkim postępu prac w realizacji Zadania 2. Wśród serwisów, które zasługują na szczególne polecenie, należy wymienić: Konferencje, Produkty oraz Polecamy, rekomendujemy. W serwisie Konferencje zamieszczono informacje na temat drugiej z cyklu konferencji System prognostyczno-informacyjny zatrudnienia w Polsce, która odbyła się 29 listopada 2012 r. w Radisson Blu Sobieski Hotel w Warszawie. Poza zapoznaniem się z przebiegiem konferencji, zachęcamy do prześledzenia galerii zdjęć oraz skorzystania z możliwości pobrania prezentacji i materiałów konferencyjnych, które zamieściliśmy w wersji elektronicznej. W serwisie Produkty opublikowano raporty: Best practices in forecasting labour demand in Europe (wersja angielskojęzyczna), Dobre praktyki prognozowania zatrudnienia w Europie (wersja polskojęzyczna) oraz Synteza wyników badania mikropodmiotów w województwie łódzkim. Raporty te dystrybuujemy również w formie drukowanej wystarczy złożyć zamówienie zgodnie z procedurą opisaną na Portalu, a przesyłka trafi na Państwa adres (koszty przesyłki pokrywa Instytut Pracy i Spraw Socjalnych!). Już niedługo opublikujemy kolejny raport zawierający analizę wyników badania przeprowadzonego wśród mikropodmiotów działających na terenie całego kraju. W serwisie Polecamy, rekomendujemy zamieszczamy informacje o nowościach wydawniczych w obszarze rynku pracy, o konferencjach i seminariach organizowanych w kraju i za granicą, przedstawiamy prognozy i aktualności z rynku pracy. Prezentujemy również informacje przekazywane przez organizacje, które wspierają promocję Portalu Zachęcamy również do odwiedzania naszego profilu na Facebooku Portal Internetowy Prognozowanie Zatrudnienia. 8

11 Instytut Pracy i Spraw Socjalnych jest instytutem badawczym podejmującym problemy pracy i polityki społecznej w sposób interdyscyplinarny. Kierunki prac badawczych są dostosowywane do bieżących potrzeb polityki społeczno-gospodarczej kraju. Badania IPiSS w wielu dziedzinach prekursorskie dotyczą zwłaszcza następującej problematyki: analiz efektywności instrumentów polityki społecznej i polityki rynku pracy, analiz rynku pracy, prognoz podaży i popytu na pracę w Polsce, procesów migracyjnych, zatrudnienia cudzoziemców, w tym w szarej strefie gospodarki, społecznego ustroju pracy i stosunków przemysłowych na tle procesów restrukturyzacji i przekształceń własnościowych przedsiębiorstw, systemów motywacyjnych i systemów wartościowania pracy w gospodarce rynkowej, koncepcji i pomiaru wynagrodzenia godziwego oraz określenia skutków wprowadzenia tej kategorii dla sfery zatrudnienia, bezrobocia, ubóstwa, relacji między polityką przemysłową a systemem zabezpieczenia społecznego na poziomie przedsiębiorstwa, czasu pracy, ubóstwa i metod przeciwdziałania biedzie oraz marginalizacji i wykluczeniu cyfrowemu, demograficznych i społeczno-ekonomicznych uwarunkowań życia i funkcjonowania rodzin różnych typów, nowych systemów ubezpieczeniowych, tj. uzupełniających ubezpieczeń emerytalnych, ubezpieczeń na wypadek bezrobocia, ubezpieczeń zdrowotnych, skutków integracji Polski z Unią Europejską związanych z rynkiem pracy i polityką społeczną, prawem pracy i ubezpieczeniami społecznymi, procesu zbliżania polskiego prawa pracy i ubezpieczeń społecznych do prawodawstwa Międzynarodowej Organizacji Pracy, Rady Europy i Wspólnot Europejskich, funkcjonowania podmiotów polityki społecznej w sferze publicznej i o charakterze nonprofit. IPiSS organizuje konferencje oraz stałe cykle seminariów i debat. Biorą w nich udział pracownicy naukowi z kraju i zagranicy, przedstawiciele administracji państwowej, związków zawodowych oraz organizacji pracodawców, a także praktycy zainteresowani omawianą problematyką. Sprzyja to integracji środowiska, skłania do podejmowania nowych tematów badawczych, umożliwia upowszechnianie rezultatów badań krajowych i zagranicznych, ułatwia dostęp do opracowań ekspertów, a przede wszystkim tworzy z Instytutu główny ośrodek dyskusji nad problematyką pracy i polityki społecznej. Placówka prowadzi działalność szkoleniową i wydawniczą (książki, czasopisma IPiSS posiada również uprawnienia do nadawania stopnia doktora nauk ekonomicznych.

12