Założenia polityki morskiej Rzeczypospolitej Polskiej

Transkrypt

1 Międzyresortowy Zespół do Spraw Polityki Morskiej Rzeczypospolitej Polskiej Założenia polityki morskiej Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa, marzec 2009 r. 1

2 I. Misja i kierunki priorytetowe polityki morskiej RP 1. Misja polityki morskiej RP Misją polityki morskiej RP jest maksymalizacja wszechstronnych korzyści dla obywateli Polski płynących ze zrównoważonego wykorzystania nadmorskiego położenia Polski oraz zasobów naturalnych mórz i oceanów. Dostęp Polski do morza stanowi szczególne dobro narodowe. 2. Kierunki priorytetowe polityki morskiej RP 1. Bezpieczeństwo energetyczne kraju 2. Polityka transportowa w odniesieniu do portów i transportu morskiego 3. Szkolnictwo, nauka i badania morskie 4. Wykorzystanie zasobów naturalnych mórz i oceanów 5. Ochrona i poprawa stanu środowiska morskiego. 6. Ochrona brzegu morskiego. 7. Bezpieczeństwo żeglugi 8. Usprawnienie zarządzania morskiego 9. Współpraca międzynarodowa w sprawach morskich 10. Regulacje prawne sektora morskiego Szczegółowy opis powyższych kierunków priorytetowych zawiera załącznik nr 2. II. Zakres przedmiotowy i podmiotowy polityki morskiej RP 1. Sprawy morskie RP Polityka morska RP obejmuje wszystkie dziedziny życia politycznego, gospodarczego, społecznego, naukowego i kulturalnego, które powiązane są z morzem. 2. Międzynarodowe sprawy morskie Dominującą rolę w kształtowaniu międzynarodowego ładu morskiego odgrywają wielostronne uregulowania prawno-traktatowe, w tym Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 59, poz. 543) (Konwencja UNCLOS). W ostatnich latach rośnie liczba regionalnych porozumień morskich i umów dwustronnych z zakresu gospodarki morskiej, których stroną jest Polska. Zazwyczaj są one częścią szerszych porozumień polityczno-gospodarczych lub umów o wolnym handlu. Oprócz wypełniania postanowień umów międzynarodowych i czynnego członkowstwa w międzynarodowych organizacjach morskich polskie instytucje rządowe i samorządowe, a także organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy i pracownicy oraz przedstawiciele środowisk naukowych i technicznych uczestniczą w wielu międzynarodowych projektach morskich. 3. Zarządzanie morskie Zarządzanie morskie jest największym wyzwaniem stojącym przed wszystkimi organami i instytucjami odpowiedzialnymi za kształtowanie i realizację zintegrowanej polityki morskiej RP. 2

3 Przewiduje się dostosowanie struktur organizacyjnych i sposobów działania polskiej administracji morskiej do funkcjonowania w ramach Unii Europejskiej. 4. Włączenie obszarów morskich RP do polityki rozwoju i zagospodarowania przestrzennego kraju Jednym z elementów zintegrowanej polityki morskiej UE jest włączenie obszarów morskich państw członkowskich do polityki rozwoju i zagospodarowania przestrzennego. Rozszerzenie o obszary morskie jednolitego rynku wewnętrznego UE przyczyni się bezpośrednio do wzrostu wartości dodanej całego sektora morskiego, jego innowacyjności i konkurencyjności. W Polsce obszary morskie RP, stanowiące ponad 10% powierzchni kraju, zostały objęte pracami nad Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) na lata r., które prowadzi i koordynuje Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. W zakresie obszarów morskich RP realizuje się też inne działania mające na celu ochronę tych wód. Do końca 2009 r. zostaną opracowane: program wodno-środowiskowy kraju i plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy w Polsce. Celem Programu wodno-środowiskowego kraju opracowanego w ramach planów gospodarowania wodami jest podsumowanie najważniejszych działań, których wdrożenie dla obszarów dorzeczy, pozwoli na osiągnięcie dobrego stanu wód w 2015 r. 5. Koncentracja na regionach nadmorskich Polityka morska RP w szerokim zakresie koncentruje się na problematyce rozwoju regionów nadmorskich. Oczekiwanym rezultatem jej realizacji oraz aktywności samorządów regionów nadmorskich będzie wzmocnienie spójności terytorialnej tych regionów z resztą kraju oraz podniesienie konkurencyjności inwestycyjnej regionów nadmorskich, zwłaszcza dla inwestorów zagranicznych. Społeczeństwo regionów nadmorskich uzyska najwięcej bezpośrednich korzyści z realizacji polityki morskiej, gdyż powstaną nowe możliwości zatrudnienia oraz poprawa warunków pracy i płacy. 6. Zasoby ludzkie dla gospodarki morskiej i przemysłu okrętowego Polskie szkolnictwo morskie oraz nauka i badania morskie stanowią bazę rozwoju zasobów ludzkich dla gospodarki morskiej i branż z nią związanych. Jednym z oczekiwanych rezultatów polityki morskiej będzie zwiększenie atrakcyjności zawodów związanych z gospodarką morską i przemysłem okrętowym poprzez jasne sprecyzowanie możliwości rozwoju karier zawodowych ludzi młodych wiążących swoją przyszłość z zatrudnieniem w tym sektorze gospodarki. Wśród takich działań należy wymienić Partnerstwo dla Morza powołane w 2008 r. pod patronatem Ministerstwa Infrastruktury, będące wspólną inicjatywą podmiotów gospodarczych, uczelni i instytucji z sektora morskiego współpracujących na rzecz promocji polskiej gospodarki morskiej i zawodu marynarza. Ponadto w Ministerstwie Infrastruktury jest opracowywany Program promocji polskiej gospodarki morskiej i zawodu marynarza, który ma stać się podstawą działań Partnerstwa dla Morza. 7. Region Morza Bałtyckiego Naturalnym kierunkiem realizacji polityki morskiej RP jest region Morza Bałtyckiego. Polska od lat aktywnie uczestniczy we wspólnych inicjatywach państw bałtyckich, w szczególności w ramach Rady Państw Morza Bałtyckiego i Komisji Helsińskiej. 3

4 Regiony, miasta, instytucje i przedsiębiorcy z regionów nadmorskich biorą udział w pracach takich organizacji regionalnych, jak: Baltic Ports Organization czy Union of Baltic Cities. Polska, w latach , w regionie Morza Bałtyckiego, bierze udział w dwóch programach współpracy transgranicznej: Polska Meklemburgia oraz Południowy Bałtyk (współpraca Polski, Danii, Szwecji, Niemiec oraz Litwy) oraz w jednym programie transnarodowym Program Region Morza Bałtyckiego Są to programy realizowane w ramach Celu 3 Polityki Spójności Europejska Współpraca Terytorialna. Polska bierze również udział w inicjatywie UE Wymiar Północny, której istotną część stanowi współpraca w zakresie transportu i logistyki. W zakresie turystyki morskiej Polska jest członkiem Baltic Tourism Commmission. BTC jest organizacją międzynarodową typu non- profit, skupiającą przedstawicieli branży turystycznej, administracji lokalnej i rządowej z krajów skupionych wokół Morza Bałtyckiego. Nowy impuls w rozwoju współpracy bałtyckiej dała rezolucja Parlamentu Europejskiego z listopada 2006 r. w sprawie przygotowania Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego. Zostanie ona przyjęta w czasie przyszłej Prezydencji (szwedzkiej) w II połowie 2009 r. Polska aktywnie uczestniczy w pracach nad projektem Strategii. III. Instrumenty realizacji polityki morskiej RP 1. Instrumenty programowe polityki morskiej RP Strategia Rozwoju Kraju , Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia , Strategia rozwoju portów morskich do 2015 roku, Strategia rozwoju rybołówstwa , Strategia dla sektora stoczniowego (morskie stocznie produkcyjne) na lata , przyjęta przez Radę Ministrów 31 sierpnia 2006 roku. Polityka Ekologiczna Państwa na lata z perspektywą do roku 2016 Programy Operacyjne (mające związek z polityką morską RP): Infrastruktura i Środowisko, Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki, Rozwój Polski Wschodniej, Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Morskie programy wieloletnie: program wieloletni na lata Program ochrony brzegów morskich, program wieloletni na lata Program rozwoju służb ratownictwa morskiego, program wieloletni na lata Budowa falochronu osłonowego dla portu zewnętrznego w Świnoujściu, 4

5 program wieloletni na lata Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską, w tym infrastruktura przejścia granicznego oraz miejsce bazowania jednostek pływających Straży Granicznej. Regionalne programy i strategie Regionalne Strategie Rozwoju województw nadmorskich Regionalne Programy Operacyjne województw nadmorskich. 2. Instrumenty realizacji zintegrowanej polityki morskiej UE: europejski system nadzoru i monitoringu morskiego (AIS, SafeSeaNet, LRIT, CleanSeaNet, ZSRN w powiązaniu z Europejskim Systemem Nadzoru Granic EUROSUR), GMES (Global Monitoring for Environment and Security), morskie planowanie przestrzenne, europejska sieć danych i obserwacji morskich, europejska przestrzeń transportu morskiego bez granic, europejska sieć klastrów morskich, Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego - (w opracowaniu), Wymiar Północny UE Partnerstwo w zakresie Transportu i Logistyki, Wymiar Wschodni UE (w przygotowaniu). 3. Instrumenty prawne i kontrolne Międzynarodowej Organizacji Morskiej IMO oraz innych organizacji międzynarodowych systemu ONZ: konwencje i umowy międzynarodowe, konferencje międzynarodowe, misje międzynarodowe. 4. Instrumenty organizacji regionalnych: Rada Państw Morza Bałtyckiego, Komisja Helsińska (HELCOM) VASAB (Vision and Strategies around the Baltic Sea Wizje i Strategie wokół Morza Bałtyckiego) oraz przygotowywany w jej ramach dokument Długookresowej Perspektywy Rozwoju Przestrzennego Regionu Morza Bałtyckiego. 5. Instrumenty kształtowania regulacji krajowych a) regulacje prawno - traktatowe, w tym prawo morza oraz morskie prawo transportowe i handlowe, umowy międzynarodowe, prawo europejskie, prawo krajowe - ustawy, rozporządzenia i inne akty wykonawcze, b) regulacje w zakresie ochrony konkurencji, w tym swoboda dostępu do rynku usług morskich, c) regulacje w zakresie finansowania budowy i utrzymania infrastruktury morskiej, 5

6 d) regulacje w zakresie: podatków, w tym w odniesieniu do podatków dochodowych, podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, podatku od nieruchomości, podatku tonażowego, amortyzacji oraz ceł, e) regulacje w zakresie opłat za korzystanie z infrastruktury transportowej, f) pomoc publiczna, w tym pomoc dla: transportu morskiego, portów morskich, transportu intermodalnego, autostrad morskich, żeglugi bliskiego zasięgu, infrastruktury centrów logistycznych, g) rynki kapitałowe, w tym: finansowanie budowy i zakupu statków, hipoteka morska, inwestycje portowe, h) regulacje w zakresie ochrony środowiska morskiego, w tym: wdrażanie konwencji IMO i Konwencji Helsińskiej, Strategii Morskiej UE, Bałtyckiego Planu Działania HELCOM, i) regulacje w zakresie kształtowania zasobów ludzkich (kadry morskie, szkolnictwo morskie, BHP, morskie prawo pracy, ubezpieczenia społeczne, ochrona zdrowia, promocja zawodów morskich), j) regulacje w zakresie działalności naukowej i badawczo-rozwojowej, k) regulacje w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego, l) komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw w sektorze morskim. 6. Instrumenty administracyjne a) zarządzanie morskie, w tym Zintegrowane Zarządzanie Obszarami Przybrzeżnymi (ZZOP), morskie planowanie przestrzenne i zarządzanie obszarami morskimi RP, b) nadzór, kontrola i monitorowanie ruchu morskiego, c) bezpieczeństwo morskie, d) ochrona środowiska morskiego, e) ochrona granicy państwowej i obszarów morskich RP (Morski Oddział Straży Granicznej), f) ochrona portów i transportu morskiego, g) powiązanie systemu morskich dróg wodnych z systemem śródlądowych dróg wodnych, h) administracja morska (3 urzędy morskie terenowe organy administracji morskiej), i) Okręgowe Inspektoraty Rybołówstwa Morskiego, j) izby i urzędy celne, k) izby i urzędy skarbowe, l) Marynarka Wojenna RP, m) Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (Służba SAR), n) administracja rządowa i samorządowa w regionach nadmorskich. 7. Instrumenty finansowe środki z funduszy Unii Europejskiej, 6

7 środki budżetowe, środki własne podmiotów gospodarczych, środki własne samorządów, inne środki. 8. Instrumenty informacyjne a) baza informacji morskich b) monitoring i obserwatorium morskie, c) Państwowy Monitoring Środowiska d) Morska Służba Hydrologiczno-Meteorologiczna, e) klastry morskie (Polski Klaster Morski i regionalne klastry morskie), f) statystyka morska, g) handel elektroniczny, h) informatyzacja sektora morskiego, w tym e-maritime i e-navigation, i) promocja morska, j) lobbing morski. 9. Instrumenty dialogu społecznego a) Zespół Trójstronny do Spraw Żeglugi i Rybołówstwa Morskiego (administracja rządowa, pracodawcy, związki zawodowe), b) Zespół Trójstronny ds. Przemysłu Stoczniowego c) wojewódzkie komisje dialogu społecznego (województwa nadmorskie), d) izby, organizacje pozarządowe i stowarzyszenia morskie, e) Krajowa Izba Gospodarki Morskiej i inne izby gospodarcze, f) Polskie Forum Przemysłów Morskich. 10. Instrumenty organizacyjne a) minister właściwy do spraw gospodarki morskiej (obecnie Minister Infrastruktury), b) Międzyresortowy Zespół do spraw Polityki Morskiej Rzeczypospolitej Polskiej (organ pomocniczy Prezesa Rady Ministrów), powołany zarządzeniem Nr 103 Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 września 2008 r. (M. P. Nr 70, poz. 635), c) ministrowie właściwi do spraw: Skarbu Państwa, rozwoju regionalnego, budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, gospodarki, rybołówstwa, finansów publicznych, budżetu, transportu, środowiska, gospodarki wodnej, pracy, zabezpieczenia społecznego, spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych i administracji, obrony narodowej, informatyzacji, turystyki, oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego i nauki, d) samorządy terytorialne województw, miast i gmin nadmorskich oraz ich związki, e) samorządy gospodarcze przemysłów morskich. 7