PLAN WYNIKOWY Z WYMAGANIAMI EDUKACYJNYMI PRZEDMIOTU HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO DLA KLASY V DO PROGRAMU NAUCZANIA DKOS /02

Transkrypt

1 PLAN WYNIKOWY Z WYMAGANIAMI EDUKACYJNYMI PRZEDMIOTU HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO DLA KLASY V DO PROGRAMU NAUCZANIA DKOS /02 DZIAŁ PROGRAMU Rozdział I: Pierwsi ludzie Rozdział II: Na Bliskim Wschodzie CELE OGÓLNE Omówienie warunków życia pierwszych ludzi oraz ich najważniejszych osiągnięć Przedstawienie najstarszych cywilizacji i warunków koniecznych do ich funkcjonowania Przedstawienie warunków naturalnych występujących w starożytnym Egipcie oraz zajęć poszczególnych grup społecznych TEMAT JEDNOSTKI METODYCZNEJ I TREŚCI PROGRAMOWE 1. Od jaskini do pierwszych domów - Czas i miejsce pojawienia się pierwszych ludzi - Warunki życia człowieka pierwotnego - Najważniejsze osiągnięcia pierwotnych ludzi 1. Nad wielkimi rzekami - Państwo formą organizacji społeczeństwa - Warunki konieczne i sprzyjające powstawaniu państw - Najważniejsze i największe cywilizacje starożytnego Wschodu 2. Wśród starożytnych Egipcjan - Położenie starożytnego Egiptu - Znaczenie Nilu dla funkcjonowania państwa - Społeczeństwo starożytnego Egiptu WYMAGANIA PODSTAWOWE WYMAGANIA PONADPODSTAWOWE KONIECZNE I PODSTAWOWE ROZSZERZAJĄCE I DOPEŁNIAJĄCE koczowniczy i osiadły - opisuje wygląd pierwszych ludzi tryb życia - wyjaśnia przyczyny zmiany trybu życia - wskazuje Afrykę Środkową jako pierwszych ludzi miejsce pojawienia się pierwszych ludzi - wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych - charakteryzuje warunki życia ludzi: najdawniejszych ludzi oswojenie dzikich zwierząt, uprawa roli jako - wyjaśnia, jak pierwsi ludzie wzniecali dokonania niezbędne do przejścia do osiadłego ogień trybu życia - wyjaśnia, jaki wpływ miała umiejętność inne osiągnięcia, np. wytop metali, tkactwo, wzniecania ognia na zmianę warunków garncarstwo życia pierwszych ludzi - wskazuje znaczenie wymienionych osiągnięć dla zmiany trybu życia człowieka - definiuje pojęcie: system nawadniający - wskazuje na mapie wybrane cywilizacje starożytnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu - Egipt, Mezopotamię, Indie i Chiny - wyjaśnia, dlaczego pierwsze państwa powstały nad wielkimi rzekami - wyjaśnia, na czym polega rola wielkich rzek w życiu najstarszych społeczeństw - definiuje pojęcie: faraon - wskazuje na mapie Afrykę, Egipt, Nil - charakteryzuje warunki naturalne starożytnego Egiptu - wskazuje znaczenie wylewów Nilu dla sytuacji mieszkańców Egiptu oraz funkcjonowania państwa - wyjaśnia, dlaczego Egipt nazwano darem Nilu" - wymienia najważniejsze warstwy społeczne Egiptu (kapłani, urzędnicy, chłopi, niewolnicy) 1 - definiuje pojęcie: państwo - potrafi zaznaczyć na taśmie chronologicznej czas powstania pierwszych państw - charakteryzuje warunki niezbędne do ukształtowania się organizacji państwowych (wykształcenie się hierarchii społecznej i aparatu władzy) - wyjaśnia, na czym polegało funkcjonowanie systemów nawadniających - definiuje pojęcie: monarchia despotyczna - opowiada o zajęciach poszczególnych warstw społecznych - charakteryzuje sytuację grup społecznych w starożytnym Egipcie - wyjaśnia, na czym polegał hierarchiczny podział społeczeństwa egipskiego - charakteryzuje pozycję faraona w społeczeństwie i omawia zakres władzy faraona, posługując się pojęciem monarchia despotyczna" i charakteryzuje jego pozycję ŚĆIEŻKI EDUKACYJNE Ed. prozdr.

2 Rozdział III: W Helladzie Zapoznanie z wierzeniami starożytnych Egipcjan Ukazanie warunków życia codziennego mieszkańców starożytnego Egiptu Zapoznanie z warunkami życia starożytnych Izraelitów i ich wierzeniami Ukazanie dokonań cywilizacji starożytnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu Ukazanie starożytnej Grecji jako ojczyzny Hellenów i miejsca narodzin demokracji 3. Droga Egipcjanina do wieczności - Wierzenia starożytnych Egipcjan - wyobrażenia o bogach - najważniejsze bóstwa - wiara w życie pozagrobowe - Miejsca kultu religijnego - Piramidy - grobowce faraonów 4. Różne domy, różne życie - Mieszkania starożytnych Egipcjan - Ubiór mieszkańców - Jedzenie i rozrywki - Różnice w położeniu poszczególnych warstw 5. W poszukiwaniu Ziemi Obiecanej - Palestyna i jej mieszkańcy. Warunki życia - Dzieje Izraelitów - Wierzenia Żydów 6. Dziedzictwo dawnych ludów Bliskiego i Dalekiego Wschodu - Dokonania cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu: architektura nauka pismo 1. W starożytnej Grecji - Położenie i warunki naturalne starożytnej Grecji - Zajęcia mieszkańców wielobóstwo, piramida - opowiada o wierzeniach Egipcjan i sposobach przedstawiania bogów - wymienia najważniejsze bóstwa Egiptu (np. Ra, Amon, Ozyrys) - opisuje sposoby oddawania czci bogom - wymienia świątynię jako miejsce kultu religijnego - opisuje wygląd domów w starożytnym Egipcie - wymienia materiał stosowany do budowy domów - opowiada o sposobach ubierania się kobiet i mężczyzn w starożytnym Egipcie - wymienia potrawy spożywane przez starożytnych Egipcjan - opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu przez Egipcjan (biesiady, tańce, gra) Jahwe, Dekalog, Mesjasz, Stary Testament, - charakteryzuje postaci: Salomona, Mojżesza - wymienia przyczyny wędrówek Izraelitów - opowiada o warunkach życia i zajęciach Hebrajczyków (koczowniczy tryb życia, pasterstwo) - opowiada o zasadach religii Izraelitów - wymienia dokonania cywilizacji starożytnych w takich dziedzinach, jak: architektura nauka pismo polis, demokracja, Hellada, Hellenowie - wymienia najważniejsze miastapaństwa Grecji (Ateny, Sparta) mumia, mumifikacja, sfinks, sarkofag - wymienia przyczyny mumifikowania zwłok - wymienia miejsca ostatniego spoczynku Egipcjan w zależności od pochodzenia społecznego - wskazuje różnice w warunkach życia codziennego mieszkańców starożytnego Egiptu tora, synagoga, judaizm - wskazuje na mapie Palestynę, Jordan, Morze Martwe - wymienia najważniejsze wydarzenia z historii narodu żydowskiego - wyjaśnia, dlaczego Żydzi czekali na Mesjasza - wyjaśnia, na czym polegała odmienność judaizmu od religii egipskiej (jedynobóstwo, wyobrażenia o bogu) pismo klinowe, pismo obrazkowe - wyjaśnia znaczenie pisma dla poznania dziejów starożytnych cywilizacji - wskazuje, co stanowi wkład ludów starożytnych w rozwój cywilizacji współczesnej - definiuje pojęcie: zgromadzenie ludowe - opowiada o wychowaniu spartańskim i postawach Spartan w czasie wojny - charakteryzuje położenie starożytnej Grecji, Ed. prozdr. 2

3 Zapoznanie z wierzeniami starożytnych Greków Przedstawienie celów i zasad organizowania igrzysk w starożytności. Ukazanie warunków życia codziennego mieszkańców starożytnej Grecji - Przyczyny wykształcenia się polis i przedstawienie form ustrojowych na przykładach Aten i Sparty - Przedstawienie elementów jednoczących Hellenów 2. Z wizytą na Olimpie - Wyobrażenia o bogach - Greckie miejsca kultu religijnego i służba bogom - Najważniejsi bogowie greccy 4. W drodze po laur - Powody rozgrywania igrzysk w starożytnej Grecji - Przebieg igrzysk - Konkurencje sportowe rozgrywane podczas igrzysk - Rola igrzysk w życiu starożytnych Greków i współcześnie 5. W greckim domostwie - Domostwa starożytnych Greków - Ubiór i pożywienie - Sposoby spędzania czasu wolnego w Grecji - wyjaśnia, w jaki sposób doszło do wykształcenia się polis - wskazuje na mapie starożytną Grecję - opowiada o warunkach naturalnych w starożytnej Grecji - opowiada o zajęciach mieszkańców starożytnej Grecji i określa ich związek z warunkami naturalnymi - wymienia czynniki jednoczące Greków bogowie olimpijscy, Olimp - wskazuje na mapie Olimp i Delfy - opowiada o tym, jak Grecy wyobrażali sobie bogów (wygląd zewnętrzny, cechy charakteru) - wymienia sposoby oddawania czci bogom igrzyska, laur - wymienia Olimpię jako miejsce rozegrania pierwszych igrzysk starożytnych - wymienia Ateny jako miejsce rozegrania pierwszych igrzysk nowożytnych - wymienia dyscypliny sportowe rozgrywane podczas igrzysk - wymienia sposoby nagradzania zwycięzców - wskazuje na mapie Olimpię i Ateny - wymienia obyczaje domowników i gości związane z kultem ogniska domowego - omawia zasady funkcjonowania rodziny greckiej - wymienia produkty spożywane przez Greków w starożytności - opowiada o wyglądzie i wyposażeniu domu greckiego posługując się następującymi nazwami geograficznymi: basen Morza Śródziemnego, Morze Egejskie, południe Europy - omawia zasady funkcjonowania demokracji ateńskiej wyrocznia, Pytia - wskazuje, jak wierzenia miały wpływ na życie starożytnych Greków - charakteryzuje olimpijskich bogów z uwzględnieniem ich dziedzin opiekuńczych oraz atrybutów - definiuje pojęcie: pokój boży - wymienia daty pierwszych igrzysk starożytnych (776 r. p.n.e.) oraz nowożytnych (1896 r.) i potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - wyjaśnia, na czym polega rola współczesnych igrzysk olimpijskich - omawia rolę igrzysk w starożytności i współcześnie - omawia rolę igrzysk w życiu starożytnych Greków - opowiada o przebiegu igrzysk w Olimpii - wskazuje podobieństwa i różnice pomiędzy igrzyskami w starożytności i dzisiaj (np. ubiór, nagrody, dyscypliny, rola sportu) - sporządza jadłospis, uwzględniając produkty i potrawy spożywane w Grecji na co dzień - wyjaśnia, na czym polegał związek między warunkami życia a położeniem społecznym Ed. prozdr. 3

4 Przedstawienie wkładu starożytnych Greków w rozwój nauki i kultury Rozdział IV: Rzym Przedstawienie rozwoju form ustrojowy państwa rzymskiego i źródeł jego potęgi Ukazanie zajęć i sytuacji poszczególnych warstw społecznych w starożytnym Rzymie Przedstawienie warunków życia niewolników w starożytnym Rzymie Przedstawienie wierzeń starożytnych Rzymian 6. Co zawdzięczamy starożytnym Grekom? - Architektura i sztuka grecka - Teatr grecki - Demokracja w starożytności i dzisiaj - Dokonania naukowe starożytnych Greków 1. Rzym - imperium świata starożytnego - Położenie i warunki naturalne Rzymu - Początki miasta-państwa i legenda o jego powstaniu - Podboje Rzymian i powstanie imperium - Formy ustrojowe - republika, cesarstwo 2. Spotkania z Rzymianami - Warunki naturalne starożytnego Rzymu - Zajęcia ludności - Położenie poszczególnych warstw społecznych 3. Niewolnicy - Źródła pochodzenia niewolników - Sytuacja niewolników - Powstanie Spartakusa 5. W kręgu Jowisza, Marsa i innych bogów rzymskich - Rzymskie wyobrażenia 0 bogach. Wzorce greckie - Miejsca kultu religijnego 1 służba bogom - Najważniejsi bogowie rzymscy - opowiada o możliwościach spędzania wolnego czasu przez starożytnych Greków - opowiada o wyglądzie teatru ateńskiego i sposobie prezentacji sztuk - wymienia dokonania starożytnych Greków w różnych dziedzinach (polityka, sport, sztuka) legion, imperium - wymienia datę założenia Rzymu (753 rok p.n.e.) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Rzym, Półwysep Apeniński, Morze Śródziemne, Tyber - opowiada legendę o założeniu Rzymu - wymienia przyczyny powstania imperium rzymskiego - wymienia źródła sukcesów militarnych Rzymian - wymienia grupy społeczne występujące w starożytnym Rzymie - omawia zajęcia poszczególnych grup społecznych w starożytnym Rzymie niewolnik, niewolnictwo, gladiator - charakteryzuje postać Spartakusa - wymienia źródła pochodzenia niewolników - opowiada o walkach gladiatorów - opowiada o tym, jak Rzymianie wyobrażali sobie bogów - wymienia miejsca kultu religijnego i sposoby oddawania czci bogom (świątynie, ofiary, kapłani, kapłanki) - wymienia najważniejszych bogów rzymskich i dziedziny, którymi się opiekowali 4 - wymienia greckie dzieła sztuki zaliczane do 7 cudów świata starożytnego - wymienia najpiękniejsze zabytki architektury i sztuki greckiej - porównuje demokrację starożytną i współczesną - wymienia wybranych przedstawicieli nauki greckiej i ich dokonania republika, konsul, trybun ludowy, królestwo, cesarstwo, senat - charakteryzuje formy sprawowania władzy w państwie rzymskim w okresie królestwa, republiki i cesarstwa - wskazuje na mapie zasięg rzymskich podbojów - wyjaśnia przyczynę upadku gospodarstw chłopskich - opowiada o sytuacji poszczególnych warstw społecznych, z uwzględnieniem posiadanych przez nich praw oraz wpływu na rządy - charakteryzuje sytuację niewolników - wyjaśnia, na czym polegała zależność między pracą wykonywaną przez niewolnika a jego sytuacją życiową - wymienia przyczyny upadku powstania Spartakusa oraz jego skutki westalka, triumf - wyjaśnia, jaki wpływ na wierzenia Rzymian miały wierzenia greckie - wyjaśnia, w jaki sposób religia wpływała na życie Rzymian Zapoznanie z naukami 6. Chrześcijaństwo apostoł, Biblia, - określa wiek, w którym religię chrześcijańską

5 Rozdział V: Na przełomie epok głoszonymi przez Jezusa z Nazaretu oraz przedstawienie podstawowych zasad religii chrześcijańskiej Przedstawienie najważniejszych dokonań starożytnych Rzymian Ukazanie rozłamu w Kościele chrześcijańskim w XI wieku. Przedstawienie charakterystyki islamu oraz roli Arabów w rozwoju cywilizacyjnym Przedstawienie państwa Karola Wielkiego -jego terytorium, organizacji oraz osiągnięć w - Działalność i nauki Jezusa z Nazaretu - Narodziny chrześcijaństwa - Rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa 7. Rzym mój widzę wspaniały - Architektura rzymska - Osiągnięcia techniczne Rzymian - Prawo rzymskie 1. Chrześcijaństwo u progu średniowiecza - Chrześcijaństwo religią jednoczącą Europę po upadku cesarstwa zachodniego - Dwa ośrodki chrześcijaństwa: Rzym i Konstantynopol - Kościół prawosławny dzisiaj - jego rola i działalność 2. Arabowie pomostem łączącym starożytność ze średniowieczem - Narodziny nowej religii - islam - Rola Arabów w zapoznaniu sobie współczesnych z wynalazkami ludów starożytnych - Kultura arabska i jej rola - Ekspansja islamu 3. Powstaje nowa Europa - Państwo Franków - Monarchia Karola Wielkiego i jej chrześcijaństwo, Nowy Testament - charakteryzuje postać Jezusa z Nazaretu - wymienia Palestynę jako kraj, w którym narodziło się chrześcijaństwo - potrafi zaznaczyć na taśmie chronologicznej wiek, w którym narodził się i nauczał Jezus - opowiada o naukach Jezusa z Nazaretu - potrafi zapisać cyfry sposobem rzymskim - wymienia najważniejsze dokonania Rzymian w dziedzinie budownictwa i techniki cerkiew, ikona, pop, papież, patriarcha - wymienia nazwy kościołów: (katolickiego i prawosławnego) powstałych w wyniku podziału chrześcijaństwa - określa czas podziału Kościoła chrześcijańskiego (XI wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Rzym i Konstantynopol Arabowie, islam, Allah - wymienia Mahometa jako założyciela islamu - wymienia zajęcia Arabów - określa wiek, w którym powstał islam (VII wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Półwysep Arabski, Mekkę i Medynę oraz tereny zajęte w średniowieczu przez Arabów król, państwo Franków - wymienia reformy przeprowadzone 5 uznano za równoprawną z innymi religiami w starożytnym Rzymie (IV wiek n.e.) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wskazuje różnice między naukami Jezusa a powszechnie w Palestynie wyznawaną religią żydowską - wskazuje judaizm jako źródło narodzin chrześcijaństwa - wymienia przyczyny rozprzestrzeniania się religii chrześcijańskiej - opowiada o prześladowaniach chrześcijan Forum Romanum, termy, amfiteatry, łuk triumfalny, akwedukt, Koloseum, Panteon - opisuje najpiękniejsze i najbardziej znane budowle starożytnego Rzymu - Koloseum, łuk triumfalny, np. Tytusa - wymienia podobieństwa i różnice między religią prawosławną i katolicką - wymienia religię chrześcijańską jako czynnik jednoczący Europę po upadku imperium rzymskiego meczet, Koran, muzułmanie - wyjaśnia, dlaczego Arabów nazywamy pomostem łączącym starożytność i średniowiecze - opowiada o roli Arabów w przekazywaniu myśli starożytnej" - opowiada o zasadach, jakimi kierują się wyznawcy islamu - wymienia osiągnięcia i wynalazki, które zawdzięczamy Arabom - wyjaśnia, na czym polega znaczenie dokonań Karola Wielkiego dla rozwoju kultury w Europie - wskazuje na mapie obszar państwa Karola

6 Rozdział VI. Polska pierwszych Piastów dziedzinie kultury Przedstawienie podziału plemion słowiańskich, ich wierzeń i organizacji państw Ukazanie okoliczności powstania się państwa polskiego oraz wyjaśnienie przyczyn i skutków przyjęcia chrztu Przedstawienie sytuacji Polski za panowania Bolesława Chrobrego osiągnięcia - Podział państwa Karola Wielkiego 4. Nasi przodkowie Słowianie - Przedstawienie i omówienie podziału plemion słowiańskich - Ukazanie położenia pierwszych państw słowiańskich: wielkomorawskiego, czeskiego i ruskiego. Informacje o współczesnych państwach słowiańskich - Omówienie i przedstawienie wierzeń i zwyczajów Słowian, z uwzględnieniem tych, które zachowały się do czasów współczesnych - Funkcjonowanie państwa słowiańskiego 1. Początki państwa polskiego - Plemiona polskie i ich siedziby - Zjednoczenie plemion polskich - Chrzest Mieszka I i jego znaczenie 2. Korona dla Bolesława - Bolesław Chrobry następcą Mieszka I - Misja św. Wojciecha i zjazd gnieźnieński - Rozwój terytorialny państwa Bolesława - Koronacja Bolesława Chrobrego w 1025 roku przez Karola Wielkiego - wymienia nowe państwa powstałe w wyniku rozpadu państwa Karola Wielkiego wiec, plemię, Słowianie - wymienia sposoby oddawania czci bogom - podaje przykłady zwyczajów ludowych nawiązujących do obrzędów słowiańskich - wskazuje na mapie tereny zajmowane przez plemiona słowiańskie - podaje przykłady bliskości kulturowej Słowian (np. język, zwyczaje) - charakteryzuje postać Mieszka I - wymienia sposoby jednoczenia plemion w X wieku - wyjaśnia pochodzenie nazwy Polska" - wymienia ród Piastów jako pierwszą dynastię panującą w Polsce - wskazuje na mapie Gniezno jako pierwszą stolicę państwa polskiego - określa datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I (966 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - określa daty: zjazdu gnieźnieńskiego (1000 rok), koronacji Bolesława Chrobrego (1025 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - charakteryzuje postaci: Bolesława Chrobrego, Ottona III - wyjaśnia znaczenie przydomka Chrobry" - wymienia głównych uczestników zjazdu w Gnieźnie 6 Wielkiego - opowiada o dokonaniach i osiągnięciach Karola Wielkiego - określa datę koronacji Karola Wielkiego (800 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia najważniejszych bogów słowiańskich i dziedziny, jakimi się opiekowali - przedstawia podział plemion słowiańskich na trzy grupy: Słowian Wschodnich, Zachodnich i Południowych oraz przyporządkuje plemiona polskie do właściwej grupy - omawia okoliczności powstania państwa polskiego - wymienia przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I - opowiada o korzyściach wynikających z faktu przyjęcia chrztu - wskazuje na mapie obszar zajmowany przez najważniejsze polskie plemiona, np. Polan, Wiślan - określa datę misji św. Wojciecha (997 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - podaje cel misji św. Wojciecha i jej skutki - przedstawia korzyści, jakie wyniknęły dla Polski ze zjazdu gnieźnieńskiego - wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego dla wzmocnienia międzynarodowej pozycji Polski - na podstawie mapy wymienia ziemie przyłączone do Polski przez Bolesława Ed. Regionalna

7 Rozdział VII: Zycie i praca w kraju pierwszych Piastów Ukazanie walki Bolesława Krzywoustego o utrzymanie niezależności państwa oraz przedstawienie podziału państwa polskiego na dzielnice Ukazanie funkcjonowanie społeczeństwa polskiego we wczesnym średniowieczu Ukazanie wyglądu i funkcji grodów oraz omówienie ich znaczenia. Zapoznanie z zajęciami mieszkańców grodu i podgrodzia. Omówienie zasad funkcjonowania zakonów w X- XIII wieku 3. Bolesław Krzywousty i jego testament - Walka Bolesława Krzywoustego o władzę i utrzymanie jedności państwa - Zmiany terytorialne w Polsce za czasów Bolesława Krzywoustego - Testament Bolesława Krzywoustego 1. Społeczeństwo polskie za pierwszych Piastów - Władca - jego prawa i obowiązki - W kręgu władzy - pierwsze urzędy i urzędnicy - Wojsko - siła zbrojna państwa - Ludność służebna i jej obowiązki 2. W grodzie i na podgrodziu w X-XIII wieku - Miejsca powstania grodów - Wygląd, funkcja i znaczenie grodów - Zajęcia mieszkańców grodu i podgrodzia - Pierwsze grody na ziemiach polskich 3. Za furtą klasztorną w X-XIII wieku - Powstanie zakonów w Europie - Zakony na ziemiach polskich i ich - opowiada o przebiegu zjazdu gnieźnieńskiego - wymienia przyczyny zjazdu gnieźnieńskiego statut Krzywoustego, senior - charakteryzuje postać Bolesława Krzywoustego - wyjaśnia przyczyny podziału Polski na dzielnice w XII wieku - zna datę podziału Polski na dzielnice (1138 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Głogów, Pomorze drużyna, podskarbi - wymienia obowiązki władcy i jego prawa - nazywa insygnia koronacyjne oraz symbole władzy książęcej i królewskiej i wskazuje je na ilustracji - wymienia nazwy pierwszych urzędów państwowych (wojewodę, kasztelana) - wymienia obowiązki drużyny wobec księcia gród, podgrodzie, fosa - wymienia elementy obronne grodu - wymienia nazwy najważniejszych grodów istniejących w Polsce za pierwszych Piastów - wymienia miejsca powstawania grodów - opisuje wygląd grodu i podgrodzia - wskazuje na mapie Polski: Legnicę, Poznań, Gniezno, Kraków - wskazuje na schemacie gród i podgrodzie zakon, klasztor, reguła zakonna - wymienia nazwy wspólnot zakonnych powstałych w Europie: benedyktyni, 7 Chrobrego - określa datę obrony Głogowa (1109 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - przedstawia zasady podziału Polski na dzielnice - wymienia przyczyny najazdu cesarza Henryka V na Polskę - wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do państwa Piastów - wyjaśnia, na czym polegało funkcjonowanie zasady senioratu - na podstawie mapy omawia podział Polski na dzielnice ludność służebna, wojewoda, kasztelan, kanclerz - wymienia grupy społeczne istniejące w państwie pierwszych Piastów - wymienia obowiązki poszczególnych grup społecznych istniejących w państwie pierwszych Piastów - przedstawia zasady organizacji państwa za pierwszych Piastów - wyjaśnia, na czym polegała rola grodu jako ośrodka życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego - wymienia przedstawicieli grup społecznych zamieszkujących gród i podgrodzia - charakteryzuje i porównuje zajęciach mieszkańców grodu i podgrodzia skryptorium, zakony rycerskie, habit, praca benedyktyńska - wyjaśnia zasady funkcjonowania wspólnoty zakonnej Ed. czyt. i med

8 Rozdział VIII: Blaski i cienie rządów Piastów Przedstawienie cech stylu romańskiego w architekturze oraz ukazanie przykładów zabytków sztuki romańskiej w Polsce zadania - Zajęcia zakonników 4. W cieniu romańskich świątyń - Sztuka romańska w Polsce - cechy stylu - Zabytki sztuki romańskiej w Polsce - Zabytki pisane: Kronika polska" Galla Anonima, żywoty świętych Ukazanie sytuacji ziem polskich 1. Kraj wielu książąt w okresie rozbicia dzielnicowego - Statut Bolesława Krzywoustego i jego skutki - Sytuacja polityczna ziem polskich w okresie rozbicia dzielnicowego - Gospodarka w okresie rozbicia dzielnicowego Przedstawienie przyczyn tendencji zjednoczeniowychi znaczenie koronacji Władysława Łokietka na króla Polski Ukazanie działań Kazimierza Wielkiego zmierzających do umocnienia Królestwa Polskiego 2. Koniec rozbicia dzielnicowego - Tendencje zjednoczeniowe - Walka Władysława Łokietka o zjednoczenie kraju - Koronacja Władysława Łokietka w 1320 roku - i jej znaczenie 3. Spadkobierca polityki ojca - Kazimierz Wielki królem Polski - Pokojowa polityka Kazimierza Wielkiego cystersi, dominikanie, franciszkanie - wymienia główne zadania zakonników w X-XIII wieku (szerzenie wiary chrześcijańskiej, przepisywanie ksiąg, służba władcy, szkolnictwo, uprawa roli, opieka nad chorymi) - definiuje pojęcie: styl romański - wskazuje na przykładach cechy charakterystyczne dla architektury romańskiej - z ilustracji przedstawiających zabytki sakralne wybiera te, które zostały zbudowane w stylu romańskim Krzyżacy, Mongołowie - wskazuje na mapie Legnicę i ziemię chełmińską, Mazowsze, Pomorze Gdańskie - wymienia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski - definiuje pojęcie: szczerbiec - charakteryzuje postać Władysława Łokietka - określa datę koronacji Władysława Łokietka (1320 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - opowiada o dążeniach Władysława Łokietka do zjednoczenie kraju - wskazuje na mapie Wielkopolskę, Małopolskę, Pomorze, Kujawy, Państwo Zakonu Krzyżackiego Akademia Krakowska, żupy solne - charakteryzuje postać Kazimierza Wielkiego 8 - określa wiek powstania zakonów w Europie Zachodniej (VI wiek) oraz na ziemiach polskich (X wiek) i potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie siedziby zakonne w swoim regionie portal, sklepienie - wyjaśnia, jaką funkcję pełniły malowidła i rzeźby w kościołach romańskich - wymienia elementy obronne budowli romańskich - charakteryzuje zabytki romańskie znajdujące się w najbliższej okolicy - wymienia najcenniejsze zabytki romańskie w Polsce - wymienia przykłady polskich zabytków piśmiennictwa średniowiecznego - określa daty sprowadzenia Krzyżaków na ziemie polskie (1226 rok) oraz bitwy pod Legnicą z Tatarami (1241 rok) i oraz potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - opowiada o rozwoju gospodarki na ziemiach polskich w XII-XIII - opowiada o sytuacji politycznej kraju w okresie rozbicia dzielnicowego, wskazując na jego słabość zewnętrzną - określa datę utraty Pomorza Gdańskiego (1308 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia przyczyny dążeń zjednoczeniowych - opowiada o okolocznościach utraty Pomorza Gdańskiego - wyjaśnia, na czym polegało znaczenie koronacji Władysława Łokietka - wymienia przyczyny wojen polsko--krzyżackich za Władysława Łokietka - określa datę pokoju w Kaliszu (1343 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia działania Kazimierza Wielkiego, które wpłynęły Ed. czyt. i med Ed. czyt. i med

9 Rozdział IX: Zycie codzienne u schyłku średniowiecza Przedstawienie zasad funkcjonowania monarchii stanowej w XIV wieku Przedstawienie zamków i obyczajów rycerskich w średniowieczu Zapoznanie z wyglądem wsi średniowiecznej oraz omówienie zajęć i powinności mieszkańców - Dokonania Kazimierza Wielkiego - określa datę założenia Akademii Krakowskiej (1364 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia przyczyny prowadzenia przez Kazimierza Wielkiego pokojowej polityki - omawia znaczenie powstania Akademii Krakowskiej - wyjaśnia znaczenie powiedzenia dotyczącego Kazimierza Wielkiego: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną" - wyjaśnia, dlaczego króla Kazimierza Wielkiego nazwano Wielkim" 1. Polska monarchią stanową - Monarchia stanowa - Obowiązki i przywileje poszczególnych stanów: duchownego rycerskiego mieszczańskiego kmiecego (chłopskiego) 2. W Polsce w rycerskich czasach - Zamki rycerskie, ich funkcje i lokalizacja - Mieszkańcy zamku, ich zajęcia w czasie wojny i pokoju - Rycerze - ich obowiązki i obyczaje - Stroje i herby - Turnieje rycerskie - wybitni rycerze 3. Zycie na wsi w średniowieczu - Charakter zabudowy wiejskiej, wygląd wsi - Zajęcia mieszkańców i ich obowiązki - Narzędzia i sposoby uprawy - Życie codzienne mieszkańców średniowiecznej wsi stan, monarchia stanowa - określa czas powstania monarchii stanowej w Polsce (XIV wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wymienia stany, na jakie dzieliło się społeczeństwo polskie w XIV wieku rycerz, turniej rycerski, herb, paź, giermek - wymienia miejsca, w których wznoszono zamki - na podstawie rysunku lub ilustracji nazywa i wskazuje elementy obronne zamku - wymienia obowiązki rycerza - opowiada o uroczystości pasowania na rycerza - wskazuje Zawiszę Czarnego jako wzór rycerza - wymienia zajęcia mieszkańców wsi w średniowieczu (rolnictwo, hodowla, rybołówstwo) - nazywa narzędzia wykorzystywane w pracy - opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi 9 na umocnienie pozycji Królestwa Polskiego - opowiada o sposobie rozwiązania problemu krzyżackiego przez Kazimierza Wielkiego - wyjaśnia zasady funkcjonowania monarchii stanowej - charakteryzuje prawa i obowiązki każdego stanu - wyjaśnia, jaką rolę odgrywał władca w systemie funkcjonowania monarchii stanowej - opisuje wygląd zamków rycerskich i omawia ich funkcje - na podstawie materiału ilustracyjnego opisuje strój rycerza - na podstawie materiału ilustracyjnego opisuje walki turniejowe - wskazuje cechy postępowania rycerskiego, które są aktualne do dzisiaj trójpolówka, wiatrak, metoda żarowa (wypaleniskowa) - opisuje wygląd wsi średniowiecznej - charakteryzuje obowiązki chłopów wobec władcy i właściciela wsi - wymienia sposoby uprawy roli w średniowieczu Ed. regionalna Ed. regionalna Ukazanie zasad funkcjonowania 4. Średniowieczne miasto ratusz, lokacja

10 Rozdział IX: Zycie codzienne u schyłku średniowiecza średniowiecznego miasta Ukazanie życia codziennego mieszkańców średniowiecznego miasta Ukazanie działań Kazimierza Wielkiego zmierzających do umocnienia Królestwa Polskiego Przedstawienie zasad funkcjonowania monarchii stanowej w XIV wieku - Lokacja i wygląd miasta średniowiecznego (elementy obronne) - Rynek - centrum życia miejskiego - jego wygląd i zabudowa - Słynne polskie miasta 500 lat temu 5. Wśród mieszkańców miasta - Mieszkańcy miasta i ich zajęcia - Zróżnicowanie społeczne mieszkańców miast - Warsztaty rzemieślnicze - Dzień powszedni i świąteczny w średniowiecznym mieście 3. Spadkobierca polityki ojca - Kazimierz Wielki królem Polski - Pokojowa polityka Kazimierza Wielkiego - Dokonania Kazimierza Wielkiego - Zasługi Kazimierza Wielkiego dla Bochni 1. Polska monarchią stanową - Monarchia stanowa - Obowiązki i przywileje poszczególnych stanów: duchownego rycerskiego mieszczańskiego kmiecego (chłopskiego) - opisuje wygląd średniowiecznego miasta z uwzględnieniem elementów obronnych - wyjaśnia, na czym polegała rola rynku w średniowiecznym mieście - wymienia miejsca, w których w średniowieczu budowano miasta - definiuje pojęcie: mieszczanie - wymienia grupy społeczne zamieszkujące miasto średniowieczne - wskazuje rzemieślników i kupców jako grupy najsilniejsze ekonomicznie - wymienia zajęcia kupców i rzemieślników - opowiada o sposobach spędzania wolnego czasu w mieście Akademia Krakowska, żupy solne - charakteryzuje postać Kazimierza Wielkiego - określa datę założenia Akademii Krakowskiej (1364 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia przyczyny prowadzenia przez Kazimierza Wielkiego pokojowej polityki - omawia znaczenie powstania Akademii Krakowskiej - wyjaśnia znaczenie powiedzenia dotyczącego Kazimierza Wielkiego: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną" - wyjaśnia, dlaczego króla Kazimierza Wielkiego nazwano Wielkim" stan, monarchia stanowa - określa czas powstania monarchii stanowej w Polsce (XIV wiek) i potrafi zaznaczyć go na taśmie chronologicznej - wymienia stany, na jakie dzieliło się społeczeństwo polskie w XIV wieku 10 rajca, waga miejska, pręgierz - wymienia budowle wznoszone na średniowiecznych rynkach - wskazuje na mapie najważniejsze miasta w średniowiecznej Polsce cech, mistrz cechowy, majstersztyk - podaje przykłady specjalności rzemieślniczych - wyjaśnia zasady funkcjonowania cechów - opowiada o drodze awansu zawodowego rzemieślników od ucznia do mistrza - określa datę pokoju w Kaliszu (1343 rok) i potrafi zaznaczyć ją na taśmie chronologicznej - wymienia działania Kazimierza Wielkiego, które wpłynęły na umocnienie pozycji Królestwa Polskiego - opowiada o sposobie rozwiązania problemu krzyżackiego przez Kazimierza Wielkiego - wyjaśnia zasady funkcjonowania monarchii stanowej - charakteryzuje prawa i obowiązki każdego stanu - wyjaśnia, jaką rolę odgrywał władca w systemie funkcjonowania monarchii stanowej Ed. regionalna

11 Przedstawienie zamków i obyczajów rycerskich w średniowieczu Przedstawienie przyczyn i skutków wielkiej wojny z Zakonem w latach Zapoznanie z działaniami zmierzającymi do odzyskania Pomorza Gdańskiego za panowania Kazimierza Jagiellończyka 2. W Polsce w rycerskich czasach - Zamki rycerskie, ich funkcje i lokalizacja - Mieszkańcy zamku, ich zajęcia w czasie wojny i pokoju - Rycerze - ich obowiązki i obyczaje - Stroje i herby - Turnieje rycerskie - wybitni rycerze 2. W lipcowym słońcu" - Grunwald 1410 roku - Wielka wojna z zakonem krzyżackim Pokój w Toruniu w 1411 roku - Spór polsko-krzyżacki na soborze w Konstancji 3. Pomorze wraca do Polski - Wojna trzynastoletnia II pokój w Toruniu w 1466 roku - Wzrost znaczenia spławu wiślanego rycerz, turniej rycerski, herb, paź, giermek - wymienia miejsca, w których wznoszono zamki - na podstawie rysunku lub ilustracji nazywa i wskazuje elementy obronne zamku - wymienia obowiązki rycerza - opowiada o uroczystości pasowania na rycerza - wskazuje Zawiszę Czarnego jako wzór rycerza - określa daty: bitwy pod Grunwaldem (1410 rok), pokoju w Toruniu (1411 rok) i potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie Grunwald, Malbork, Toruń - wymienia przyczyny wojny Krzyżakami w latach charakteryzuje postać Kazimierza Jagiellończyka - wyjaśnia znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego przez Polskę - określa czas trwania wojny trzynastoletniej ( rok) i datę pokoju toruńskiego (1466 rok) oraz potrafi zaznaczyć je na taśmie chronologicznej - wskazuje na mapie: Toruń, Prusy Królewskie, Prusy Zakonne - wymienia przyczyny wybuchu wojny trzynastoletniej - wymienia najważniejsze postanowienia II pokoju w Toruniu - opisuje wygląd zamków rycerskich i omawia ich funkcje - na podstawie materiału ilustracyjnego opisuje strój rycerza - na podstawie materiału ilustracyjnego opisuje walki turniejowe - wskazuje cechy postępowania rycerskiego, które są aktualne do dzisiaj - definiuje pojęcie: sobór - charakteryzuje postać Pawła Włodkowica - opowiada o przebiegu działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem bitwy pod Grunwaldem - wymienia skutki bitwy pod Grunwaldem (gospodarcze osłabienie potęgi zakonu krzyżackiego) - postanowienia pokoju w Toruniu w 1411 roku - opowiada o wystąpieniu delegacji polskiej na soborze w Konstancji i poglądach Pawła Włodkowica na temat wojen armia zaciężna, szkuta - opowiada o sytuacji w Państwie Zakonu Krzyżackiego przed wybuchem wojny trzynastoletniej - opowiada o działalności Zakonu zmierzającej do rozwoju gospodarczego ziem Pomorza - wymienia produkty eksportowane i importowane przez kupców polskich w XV/XVI wieku Ed. regionalna Ed. czyt. i med Ed. czyt. i med 11

12 Po każdym rozdziale będą miały miejsce lekcje powtórzeniowe oraz sprawdziany pisemne. Plan wynikowy opracowałam zgodnie z programem nauczania przytoczonym w nagłówku oraz z wykorzystaniem materiałów metodycznych dla nauczycieli przygotowanych przez jego autorki : Wiesławę Surdyk Fertch i Bogumiłę Olszewską. Nauczyciel historii mgr Anna Jarczyk 12