Dystrybucja drewna, a wolny rynek. Marcin Piszczek, Anna Janusz Katedra Szczegółowej Hodowli Lasu Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Transkrypt

1 Dystrybucja drewna, a wolny rynek Marcin Piszczek, Anna Janusz Katedra Szczegółowej Hodowli Lasu Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

2 Celem opracowania jest prezentacja: przyrodniczych, ekonomicznych i prawnych uwarunkowań kształtujących proces dystrybucji drewna zadań stawianych mu w mechanizmie wymiany rynkowej przez gospodarstwo leśne, pośredników, firmy transportowe oraz nabywców drewna, jak również konfliktów będących wynikiem różnych oczekiwań jego uczestników.

3 Czy o rynku drzewnym można powiedzieć, że jest wolny? Wolny rynek - szczególny rodzaj rynku na którym wymiana dóbr dokonuje się w wyniku dobrowolnie zawieranych transakcji. Kupujący i sprzedający nie podlegają żadnym ograniczeniom ani przymusowi zewnętrznemu. Składniki procesu wymiany szczególnie: ilość przedmiotów wymiany (drewna), cena, miejsce i czas zależą od obopólnej zgody. Dystrybucja - proces udostępnienia wytworzonych dóbr i usług w miejscu i czasie odpowiadającym potrzebom nabywcy.

4 Elementy składowe procesu wymiany na rynku drzewnym przedmiot wymiany drewno cena drewna miejsce wymiany czas wymiany ilość przedmiotów ilość drewna jakość przedmiotów jakość drewna

5 Czynniki limitujące wolny rynek drewna okrągłego ograniczony przyrost masy drzewnej ograniczone i ściśle określone występowanie wysoko produkcyjnych siedlisk ograniczone i ściśle określone występowanie niektórych gatunków drzew zróżnicowana przydatność drewna do procesów przetwórczych w ciągu roku będąca wynikiem zmiennej aktywności fizjologicznej drzew zmienna odporność środowiska leśnego na szkody od pozyskania drewna w ciągu roku zróżnicowana przydatność różnych gatunków drzew i klas jakościowo-wymiarowych drewna do procesów przetwórczych ograniczone możliwości magazynowania drewna w związku z przepisami fitosanitarnymi (ZOL)

6 Wpływ czynników ograniczających klasyczny mechanizm rynkowy na proces wymiany na rynku drzewnym ELEMENTY PROCESU WYMIANY CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE KLASYCZNY MECHANIZM RYNKOWY Ilość przedmiotów wymiany (ilość drewna) Jakość przedmiotów wymiany (jakość drewna) Cena drewna Miejsce sprzedaży drewna Czas sprzedaży drewna Ograniczony przyrost drzewny Ograniczone i ściśle określone występowanie wysoko produkcyjnych siedlisk Ograniczone i ściśle określone występowanie niektórych gatunków drzew Ograniczone możliwości magazynowania drewna w związku z przepisami fitosanitarnymi (ZOL) Zróżnicowana przydatność drewna do procesów przetwórczych będąca wynikiem zmiennej aktywności fizjologicznej drzew Zmienna odporność środowiska leśnego na szkody od pozyskania drewna w ciągu roku Zróżnicowana przydatność różnych gatunków drzew i klas jakościowo-wymiarowych drewna do procesów przetwórczych Certyfikacja

7 Wpływ czynników ograniczających klasyczny mechanizm rynkowy na proces wymiany na rynku drzewnym ELEMENTY PROCESU WYMIANY CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE KLASYCZNY MECHANIZM RYNKOWY Ilość przedmiotów wymiany (ilość drewna) Jakość przedmiotów wymiany (jakość drewna) Cena drewna Miejsce sprzedaży drewna Czas sprzedaży drewna Ograniczony przyrost drzewny Ograniczone i ściśle określone występowanie wysoko produkcyjnych siedlisk Ograniczone i ściśle określone występowanie niektórych gatunków drzew Ograniczone możliwości magazynowania drewna w związku z przepisami fitosanitarnymi (ZOL) Zróżnicowana przydatność drewna do procesów przetwórczych będąca wynikiem zmiennej aktywności fizjologicznej drzew Zmienna odporność środowiska leśnego na szkody od pozyskania drewna w ciągu roku Zróżnicowana przydatność różnych gatunków drzew i klas jakościowo-wymiarowych drewna do procesów przetwórczych Certyfikacja

8 Wpływ czynników przyrodniczych na realizację użyteczności czasu i miejsca w procesie dystrybucji drewna ELEMENTY PROCESU WYMIANY CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE KLASYCZNY MECHANIZM RYNKOWY Miejsce sprzedaży drewna Ograniczone i ściśle określone występowanie wysoko produkcyjnych siedlisk Czas sprzedaży drewna Ograniczone i ściśle określone występowanie niektórych gatunków drzew Ograniczone możliwości magazynowania drewna w związku z przepisami fitosanitarnymi (ZOL) Zmienna odporność środowiska leśnego na szkody od pozyskania drewna w ciągu roku

9 Proces dystrybucji drewna

10 Uczestnicy i działania podejmowane w procesie dystrybucji drewna okrągłego Uczestnicy Gospodarstwo leśne Pośrednicy Firmy spedycyjne Nabywcy Działania Zrywka mygłowianie/układanie stosów (magazynowanie) zabezpieczanie drewna sprzedaż drewna wydanie drewna zabezpieczenie drewna Zakup załadunek transport rozładunek magazynowanie manipulacja sprzedaż zabezpieczenie drewna Załadunek transport rozładunek Zakup magazynowanie zabezpieczenie drewna

11 Proces udostępniania drewna nabywcom Loco las na pniu Franco wagon stacja graniczna Loco las przy pniu (po ścince) Loco składnica odbiorcy Udostępnianie drewna Loco składnica poza lasem Loco składnica przy drodze wywozowej ( po ścince)

12 Czynniki kształtujące proces dystrybucji drewna Czynniki Wielkogabarytowość drewna Brak mobilności środków wytwórczych Sezonowość pozyskania drewna i skokowe wzrosty podaży po klęskach Oddziaływanie Wymagania w zakresie specjalistycznych środków transportu Rachunek ekonomiczny ograniczający odległość transportu, szczególnie w odniesieniu do sortymentów o niskiej wartości jednostkowej Należy rozważać możliwość transportu kolejowego Zmienna odległość zrywki Konieczność transportowania drewna Konieczność przetwarzania niektórych produktów drzewnych bezpośrednio po pozyskaniu (np. buka) Konieczność magazynowania drewna przez pośredników i przetwórców. Konieczność szybkiego wywozu i przetworzenia drewna pozyskanego w trakcie sezonu wegetacyjnego Konieczność intensyfikowania całego procesu dystrybucji po klęskach Zróżnicowanie produktów Ograniczona trwałość drewna Wielkość i koncentracja zakupów Lokalny brak dostępności części produktów Konieczność transportowania drewna Konieczność szybkiego wywozu i przetworzenia drewna Ryzyko deprecjacji drewna podczas magazynowania Konieczność zabezpieczenia drewna Konieczność dopasowania systemu sprzedaży do potrzeb różnych nabywców, konieczność sprzedaży wielokanałowej (hurt/detal) Możliwości i warunki magazynowania oraz ryzyko fitosanitarne Bardzo ograniczone możliwości magazynowania drewna na terenie lasu Potrzeba posiadania przez pośredników i przetwórców powierzchni magazynowych Przeciwwskazania do lokalizowania składów w pobliżu lasu

13 Formy sprzedaży drewna W PGL LP Ofertowa (Internet) Aukcje i submisje (drewna cennego) Portal Leśno- Drzewny (Internetowe przetargi ograniczone) Aplikacja e-drewno Aukcje systemowe Sprzedaż detaliczna Aukcje Negocjacje handlowe

14 Konflikty występujące w procesie dystrybucji drewna okrągłego Pionowe wynikają z rozbieżnych celów i oczekiwań uczestników kanału dystrybucyjnego. Powstają pomiędzy gospodarstwem leśnym, pośrednikami, firmami transportowymi oraz nabywcami drewna. Ich przedmiotem są: miejsce udostępnienia drewna, wielkość przygotowanej partii drewna, forma sprzedaży, termin sprzedaży, uszkodzenia drewna i zanieczyszczenia będące następstwem zrywki wleczonej lub półpodwieszonej, konieczność magazynowania drewna nieterminowość dostaw/transportu koszty transportu uszkodzenia drewna podczas za i rozładunku oraz transportu Poziome dotyczą sporów między uczestnikami znajdującymi się na tym samym szczeblu kanału dystrybucyjnego. W przeszłości najczęściej brali w nich udział nabywcy drewna wielkowymiarowego (tartaki, producenci sklejek i oklein). Obecnie w bardzo intensywnych konfliktach poziomych uczestniczą nabywcy drewna średniowymiarowego, których możliwości przetwórcze znacznie wzrosły szczególnie energetyki. Międzykanałowe PGL LP dokonuje sprzedaży drewna poprzez internet oraz detalicznie. Lokalnie dochodzi do sporów, ile drewna przeznaczyć na formy sprzedaży. Wzrasta popyt gospodarstw domowych na drewno energetyczne, a ceny jednostkowe uzyskiwane od tych nabywców są wyższe.

15 Rozwiązywanie konfliktów związanych z procesem dystrybucji drewna Konflikty pionowe: wymiana informacji pomiędzy uczestnikami procesu dystrybucji, wspólne ustalenie celów nadrzędnych, wprowadzanie postępu technicznego w procesach pozyskania, zrywki i transportu drewna, dotrzymywanie uzgodnionych terminów, ograniczanie sezonowości pozyskania drewna, dystrybucja just in time. Konflikty poziome i międzykanałowe: zwiększenie podaży drewna, monitorowanie rynku i dopasowanie wielkości pozyskania do zmiennych potrzeb.

16 Podsumowanie i wnioski Na rynku drzewnym występują ograniczenia (przyrodnicze, prawne, ekonomiczne) deformujące klasyczny mechanizm rynkowy. Wpływają one istotnie na proces dystrybucji drewna, ograniczając dostępność użyteczności czasu i miejsca w procesie wymiany. Powyższe czynniki przyczyniają się do powstawania konfliktów pionowych, poziomych i międzykanałowych. Konflikty należy odbierać jako sygnał nieprawidłowości i konstruktywnie rozwiązywać. Rozwiązywanie konfliktów powstałych na tle procesu dystrybucji, nie tylko pozwoli je usunąć, ale także go ulepszyć, poprawiając efektywność działania i rentowności uczestników. Dystrybucja drewna w Polsce, odbywa się pod istotnym wpływem lidera, którym jest PGL LP, kreujące proces, mając szczególnie na względzie przesłanki przyrodnicze.

17 Dziękuję za uwagę!