O autorze...23 Podziękowania...25 Wstęp Część I Wprowadzenie do FreeBSD Rozdział 1. Co to jest FreeBSD?...35

Transkrypt

1 Spis treści O autorze...23 Podziękowania...25 Wstęp...27 Część I Wprowadzenie do FreeBSD...33 Rozdział 1. Co to jest FreeBSD?...35 Dlaczego warto korzystać z FreeBSD? Co można zrobić za pomocą FreeBSD? FreeBSD: system nie tylko do serwerów Krótka historia FreeBSD i Uniksa Rodzi się BSD Rodzi się FreeBSD Filozofia projektowa Uniksa Porównanie FreeBSD z innymi systemami operacyjnymi Windows XP Mac OS X Linux NetBSD OpenBSD Beastie, maskotka FreeBSD Rozdział 2. Instalowanie FreeBSD...49 Sprawdzanie sprzętu Tworzenie dyskietek instalacyjnych Tworzenie dyskietek rozruchowych w systemie DOS lub Windows Tworzenie dyskietek rozruchowych we FreeBSD lub innym systemie uniksowym Uruchamianie programu instalacyjnego Nawigacja po programie Sysinstall Tworzenie partycji i przypisywanie punktów montowania Wybieranie dysku twardego Partycjonowanie dysku Edytor etykiety dysku Partycjonowanie ręczne Miękkie aktualizacje... 65

2 6 FreeBSD 6 Księga eksperta Wybieranie standardowego zestawu dystrybucyjnego...65 Wybieranie nośnika instalacyjnego...67 Konfigurowanie i dostosowywanie zainstalowanego systemu...68 Konfigurowanie sieci...68 Dostosowywanie konsoli...71 Ustawianie strefy czasowej...72 Zgodność z Linuksem...72 Konfigurowanie myszy...73 Instalowanie dodatkowych pakietów oprogramowania...74 Dodawanie użytkownika...75 Ustawianie hasła użytkownika root...78 Zamykanie programu Sysinstall i ponowne uruchamianie systemu...79 Pierwszy rozruch FreeBSD...79 Konfigurowanie systemu X Window (X11)...81 Automatyczne wykrywanie sprzętu wideo...81 Testowanie serwera X...82 Konfigurowanie Xorg za pomocą xorgcfg...83 Dostrajanie pliku xorg.conf...86 Zamykanie FreeBSD...87 Rozdział 3. Zaawansowane zadania instalacyjne Tworzenie kopii zapasowej istniejącego systemu plików Windows lub Linuksa...89 Partycjonowanie dysku bez utraty danych program FIPS...91 Skanowanie i defragmentowanie dysku...91 Zdobywanie programu FIPS i tworzenie dyskietki rozruchowej...92 Praca z programem FIPS...93 Potencjalne problemy i ograniczenia w komputerach z dwoma systemami operacyjnymi...95 Uruchamianie FreeBSD na zmianę z DOS-em, Windows 95, Windows 98, Windows Me lub Windows XP...95 Uruchamianie FreeBSD na zmianę z Linuksem...96 Menedżer rozruchowy FreeBSD...97 Inne metody instalacji...98 Instalowanie FreeBSD przez FTP...98 Instalowanie FreeBSD przez NFS Część II System FreeBSD na domowym komputerze Rozdział 4. Uruchamianie i zamykanie systemu FreeBSD Proces uruchamiania systemu FreeBSD Procedura POST i BIOS Inicjalizacja Jądro init Logowanie w systemie FreeBSD Wylogowywanie z systemu FreeBSD Zamykanie systemu FreeBSD Zastosowanie polecenia shutdown Uwagi dotyczące poleceń halt i reboot...117

3 Spis treści 7 Rozdział 5. Praca w środowisku graficznym X Window System Podstawowe informacje na temat środowiska X Serwer X Server Menedżery okien KDE i GNOME Instalowanie środowiska KDE Uaktywnianie menedżera logowania KDM KDE (K Desktop Environment) Przetwarzanie plików i katalogów Przeglądanie plików zdalnych woluminów Przełączanie między pulpitami (obszarami roboczymi) Zmiana wyglądu i sposobu obsługi środowiska KDE Aplikacje środowiska KDE Wylogowywanie ze środowiska KDE Korzystanie z menedżerów okien Instalowanie menedżerów okien Wybór domyślnego menedżera okien Menedżer okien Window Maker Obsługa okien Menu menedżera Window Maker Używanie paska Dock Instalowanie i używanie aplikacji zgodnych z paskiem Dock Dostosowywanie menedżera okien Window Maker Narzędzie Preferences Kończenie pracy menedżera Window Maker i środowiska X Rozdział 6. Korzystanie z aplikacji Uruchamianie aplikacji trybu graficznego i tekstowego Przetwarzanie tekstu Zastosowanie edytora ee Edytor vi Edycja tekstu za pomocą graficznego narzędzia KEdit lub gedit Aplikacje biurowe Współpraca Tworzenie i edytowanie obrazów przy użyciu narzędzia GIMP Aplikacje dźwiękowe Uaktywnianie obsługi dźwięku Zastosowanie miksera Odtwarzanie plików MP3 za pomocą narzędzia XMMS środowiska X Aplikacje sieciowe Przeglądarki internetowe dla środowiska X Przeglądarka internetowa Lynx FTP Programy pocztowe Korzystanie z aplikacji Java Instalowanie aplikacji Java Uruchamianie aplikacji Java

4 8 FreeBSD 6 Księga eksperta Rozdział 7. Zaawansowana konfiguracja środowiska X Konfigurowanie środowiska X11 za pomocą skryptu xorgconfig Konfigurowanie myszy Wybieranie klawiatury Konfigurowanie monitora Konfigurowanie karty graficznej Plik xorg.conf Zawartość pliku xorg.conf Sekcja Module Sekcja Files Sekcja ServerFlags Sekcja InputDevice Sekcja Monitor Sekcja Device Sekcja Screen Sekcja ServerLayout Testowanie konfiguracji środowiska X Plik użytkownika.xinitrc Zmiana menedżera okien Automatyczne uruchamianie aplikacji Ustawianie koloru lub obrazu tła Przetwarzanie czcionek Sprawdzanie pliku xorg.conf pod kątem obsługi czcionek Tworzenie katalogów i instalowanie czcionek Zastosowanie zdalnych klientów środowiska X Zastosowanie programu xhost w celu umożliwienia wyświetlania okien zdalnych aplikacji Uruchamianie zdalnej aplikacji Inne metody kontroli dostępu do klientów Zastosowanie graficznego menedżera logowania XDM Część III Wiersz poleceń systemu FreeBSD Rozdział 8. Obsługa powłoki Podstawowe informacje na temat powłoki Wybieranie powłoki systemu FreeBSD Powłoka sh (Bourne Shell) i POSIX Powłoka C (csh) Powłoka Korna (ksh lub pdksh) Powłoka Bourne Again (bash) Powłoka tcsh Powłoka zsh Którą powłokę wybrać? Zmiana powłoki Uzyskiwanie pomocy w obrębie powłoki Przeszukiwanie dokumentacji Zestawienie poleceń Sekcje dokumentacji...236

5 Spis treści 9 Podstawowe operacje przetwarzania plików w obrębie powłoki Metoda przechowywania plików przez system FreeBSD Wyświetlanie zawartości katalogów Poruszanie się w obrębie systemu plików Kopiowanie plików i katalogów Przenoszenie plików i katalogów oraz zmiana ich nazwy Usuwanie plików i katalogów Tworzenie i usuwanie katalogów Polecenie touch Tworzenie dowiązań Opcje uniwersalne Metaznaki i operatory wieloznaczne Dopasowywanie zakresu znaków Uwagi dotyczące nazw plików Radzenie sobie z dziwnymi nazwami plików Gdzie znów został umieszczony ten plik? Polecenia przetwarzające dane tekstowe Zliczanie wierszy, słów i znaków Przeglądanie plików tekstowych polecenie less, czyli more Przeglądanie jedynie początku lub końca pliku tekstowego Szukanie wzorców Sortowanie tekstu zawartego w pliku Zastępowanie łańcuchów za pomocą polecenia tr Wyświetlanie tylko wybranych fragmentów wierszy pliku tekstowego Formatowanie tekstu za pomocą polecenia fmt Potoki i przekierowywanie wejścia/wyjścia Uzupełnianie nazw poleceń i edytowanie ich historii Rozdział 9. Dostosowywanie powłoki Instalowanie powłok w systemie i ich udostępnianie Instalowanie powłok z portów lub pakietów Plik /etc/shells Zastosowanie alternatywnych powłok Zmiana powłoki po zalogowaniu Zmiana domyślnej powłoki Zastosowanie w roli powłoki programów, które nie zostały utworzone w tym celu Pliki inicjalizujące powłoki Pliki powłok tcsh i csh.cshrc,.login i.logout Pliki powłoki bash.profile,.shrc i.bash_logout Dostosowywanie środowiska powłoki Dostosowywanie powłoki tcsh Dostosowywanie powłoki bash Powłoka i zmienne środowiskowe Zmienne środowiskowe Zmienne powłoki Rozdział 10. Programowanie powłoki Dlaczego warto nauczyć się programowania powłoki? Prosty program powłoki Opis skryptu wiersz po wierszu Polecenie printf

6 10 FreeBSD 6 Księga eksperta Zmienne Przypisywanie wartości Nazwy zmiennych Interakcja z użytkownikiem Obsługa argumentów wiersza polecenia Zastępowanie poleceń Arytmetyka w programach powłoki Pętle Pętla while Pętla until Logiczne instrukcje AND i OR w pętlach while oraz until Pętla for Polecenie shift Instrukcje true i false Przerywanie pętli Instrukcje warunkowe Instrukcja if Instrukcja case Logiczne instrukcje warunkowe AND i OR Kody wyjściowe Ustawianie kodu wyjściowego Przechwytywanie sygnałów Funkcje Uchwyty plików Debugowanie skryptów powłoki Zaawansowane funkcje powłoki Korna Pobieranie i instalowanie powłoki Korna Wbudowana obsługa operacji arytmetycznych Tablice Zastępowanie poleceń Polecenie getopts Rozdział 11. Wprowadzenie do programowania w Perlu Perl we FreeBSD Zalety Perla Wady Perla Podstawy pisania skryptów Perla Zmienne i operatory Skalary, tablice i tablice asocjacyjne Kontrola przepływu Argumenty wiersza polecenia Prosty skrypt Perla Zaawansowane techniki Perla Przetwarzanie tekstu Używanie uchwytów plików Funkcje Moduły Perla Przydatne zasoby związane z Perlem Witryny Książki CPAN...345

7 Spis treści 11 Część IV Administrowanie systemem Rozdział 12. System plików systemu FreeBSD Struktura katalogów systemu FreeBSD Monitorowanie wykorzystania systemu plików Polecenie df Polecenie du Montowanie i odmontowywanie systemów plików systemu FreeBSD Polecenie mount Polecenie umount Montowanie i odmontowywanie systemów plików innych systemów operacyjnych Montowanie systemu plików systemów Windows i MS-DOS Montowanie systemu plików systemu Linux Montowanie i odmontowywanie systemów plików dysków CD-ROM i dyskietek Montowanie dysków CD i dyskietek Odmontowywanie dysków CD i dyskietek Inne nośniki wymienne Plik /etc/fstab Sprawdzanie i naprawianie systemów plików przy użyciu programu fsck Systemy plików z dziennikiem i mechanizm Soft Updates Zastosowanie programu fsck do przywrócenia uszkodzonego superbloku Definiowanie i wymuszanie stosowania przez użytkowników udziałów dyskowych Limity twarde i miękkie Bloki, pliki i i-węzły Rozdział 13. Użytkownicy, grupy i uprawnienia Użytkownicy i grupy wprowadzenie Dlaczego warto stosować grupy? Prawo własności do pliku Zmiana właściciela pliku przy użyciu programu chown Zastosowanie programu chgrp do zmiany grupy, będącej właścicielem pliku Uprawnienia plików i katalogów Powiązania między uprawnieniami plików i katalogów Użycie programu chmod do zmiany uprawnień plików i katalogów Listy kontroli dostępu Konfigurowanie jądra pod kątem obsługi list ACL Konfigurowanie systemów plików UFS1 pod kątem użycia list ACL Zastosowanie list ACL dla zamontowanych systemów plików Uzyskiwanie informacji na temat aktualnych ustawień list ACL Definiowanie maski maksymalnych uprawnień Umieszczanie użytkownika lub grupy na liście ACL Blokowanie dostępu za pomocą list ACL Usuwanie wpisów ACL Dodawanie i usuwanie użytkowników Określanie domyślnej konfiguracji programu adduser Dodawanie konta użytkownika przy użyciu programu adduser Usuwanie konta użytkownika przy użyciu programu rmuser Pliki /etc/passwd i /etc/master.passwd Plik /etc/group Zarządzanie grupami Zarządzanie użytkownikami za pomocą usługi NIS

8 12 FreeBSD 6 Księga eksperta Rozdział 14. Systemowe skrypty konfiguracyjne i startowe Proces uruchamiania systemu FreeBSD Analiza procesu ładowania Zabezpieczanie procesu ładowania Co może spowolnić proces ładowania systemu? Skrypty konfigurujące zasoby Katalog /etc/rc.d Plik /etc/defaults/rc.conf Plik /etc/rc.conf Katalogi /usr/local/etc i /usr/local/x11r6/etc Tworzenie skryptów uruchamiających programy podczas ładowania systemu Demon inetd i plik konfiguracyjny inetd.conf Rejestrator systemowy (syslogd) i plik syslog.conf Uwagi dotyczące pliku /etc/rc.local Rozdział 15. Monitorowanie wydajności, kontrola procesów i automatyzacja zadań Monitorowanie wydajności przy użyciu narzędzia top Objaśnienie wyniku generowanego przez narzędzie top Interaktywne zastosowanie programu top Monitorowanie procesów za pomocą programu ps Objaśnienie wyniku zwracanego przez program ps Kiedy zastosować program ps zamiast narzędzia top? Kończenie niepoprawnie działających procesów Kończenie procesów za pomocą programu top Program kill i jego opcje Przetwarzanie procesów za pomocą programów renice i nice Automatyzowanie uruchamiania procesów przy użyciu demona szeregującego cron Struktura pliku crontab Tworzenie i edytowanie plików crontab Tworzenie za pomocą programu at zadań przeznaczonych do jednokrotnego wykonania w zaplanowanym terminie Kontrolowanie dostępu do programów cron i at Planowanie okresowego wykonywania zadań Rozdział 16. Instalowanie dodatkowego oprogramowania Podstawowe informacje na temat pakietów Wspólne biblioteki i zależności Uzyskiwanie informacji na temat zainstalowanych pakietów Instalowanie pakietów Instalowanie pakietów za pomocą narzędzia Sysinstall Zastosowanie programu pkg_add Usuwanie i aktualizowanie pakietów Aktualizowanie zainstalowanych pakietów Podstawowe informacje na temat portów Drzewo portów systemu FreeBSD Budowa portu systemu FreeBSD Instalowanie i usuwanie portów...462

9 Spis treści 13 Aktualizowanie portów i zarządzanie nimi Aktualizowanie portów za pomocą narzędzia CVSup Uwagi dotyczące zakazanych portów Zwalnianie przestrzeni dyskowej wykorzystanej przez proces kompilowania portów Nie można skompilować portu szukanie rozwiązań problemu Aktualizowanie portu Aktualizowanie portów za pomocą narzędzia Portupgrade Baza danych Fresh Ports Rozdział 17. Drukowanie Zasady funkcjonowania w systemie FreeBSD demona lpd, bufora i kolejki drukowania Konfigurowanie jądra, urządzenia i trybu komunikacji Konfigurowanie trybu portu równoległego Zapamiętanie konfiguracji portu równoległego Testowanie komunikacji portu drukarki Tworzenie katalogu buforowania i ustawianie jego uprawnień Konfigurowanie filtrów tekstowych i konwertujących Filtry tekstowe Filtry konwertujące Konfigurowanie pliku /etc/printcap w celu kontrolowania funkcji mechanizmu drukowania Tworzenie pliku /etc/printcap Instalowanie filtrów konwertujących Uaktywnianie demona lpd w celu drukowania z poziomu wiersza poleceń Podstawy drukowania z poziomu wiersza poleceń Drukowanie z poziomu aplikacji X Funkcja drukowania aplikacji pakietu OpenOffice.org Zarządzanie drukarkami w środowisku graficznym KDE Zastosowanie polecenia lpq do sprawdzenia statusu zadań wydruku Usuwanie zadań z kolejki za pomocą narzędzia lprm Kontrolowanie drukarek Zastosowanie programu lpc w trybie interaktywnym Zastosowanie programu lpc w trybie nieinteraktywnym Kontrolowanie dostępu do programu lpc Podstawowe informacje na temat drukowania w sieci Mechanizm drukowania następnej generacji CUPS Rozwiązywanie problemów Drukarka nie odbiera danych, natomiast zadania znajdują się w kolejce Kontrolka danych drukarki miga, lecz urządzenie nie drukuje Drukowanie pliku obrazu za pomocą narzędzia GIMP kończy się wydrukowaniem setek stron zawierających bezwartościowe dane Drukarka wolno pracuje Zawartość wydruku ma postać schodków Na skutek drukowania kolejnych fragmentów tekstu w jednym wierszu powstaje nieczytelna treść Rozdział 18. Konfigurowanie jądra Rola jądra Moduły jądra Dlaczego warto skompilować niestandardowe jądro? Udoskonalanie jądra Uzyskiwanie informacji dotyczących ładowania jądra za pomocą programu dmesg

10 14 FreeBSD 6 Księga eksperta Pliki konfiguracyjne jądra Plik konfiguracyjny GENERIC Wskazówki sprzętowe Pliki NOTES i LINT Tworzenie pliku konfiguracyjnego niestandardowego jądra Kompilowanie i instalowanie niestandardowego jądra Umieszczanie w katalogu /dev węzłów urządzeń Radzenie sobie z sytuacjami awaryjnymi Rozdział 19. Aktualizowanie systemu FreeBSD Monitorowanie kodów źródłowych systemu FreeBSD Objaśnienie źródeł wersji STABLE i CURRENT Wybieranie typu aktualizacji Aktualizowanie za pomocą procesu make world Rzeczy, które należy wziąć pod uwagę przed przeprowadzeniem aktualizacji bazującej na procesie make world Zadania, które trzeba zrealizować przed wykonaniem procesu make world Synchronizowanie drzewa kodu źródłowego z gałęzią STABLE lub CURRENT, gałęzią erraty lub pełnej wersji Plik tekstowy UPDATING Łączenie plików /etc/group i /etc/passwd Łączenie plików /etc/make.conf Ponowne kompilowanie systemu przy użyciu kodów źródłowych Czyszczenie katalogu /usr/obj Wyświetlanie zawartości dziennika z wynikami procesu make world Wykonanie polecenia make buildworld i rozwiązywanie problemów Aktualizowanie jądra Wykonywanie polecenia make installworld i rozwiązywanie problemów Poszukiwanie zmodyfikowanych plików konfiguracyjnych za pomocą narzędzia mergemaster Uruchamianie narzędzia mergemaster Rozwiązywanie problemów związanych z narzędziem mergemaster Ponowne uruchamianie systemu po dokonaniu aktualizacji Rozdział 20. Dodawanie dysku twardego Tryby dostępu dysków IDE/ATA Tryby PIO Tryby DMA Tryby UDMA Dyski SCSI Geometria dysku twardego Tryb LBA i limit 528 MB Tryby Extended INT13 i limit pojemności 8,4 GB bitowy tryb LBA Praktyczne konsekwencje instalacji systemu FreeBSD na starszych komputerach Partycjonowanie dysku twardego Partycje BIOS-u (wycinki) Partycje BSD Zewnętrzne partycje rozszerzone Zastosowanie edytora wycinków fdisk w obrębie narzędzia Sysinstall...566

11 Spis treści 15 Definiowanie etykiet dysku Tworzenie kompletnej struktury partycji systemu FreeBSD Dodawanie nowego dysku Zapisywanie zmian i formatowanie dysku Udostępnianie systemu plików do eksploatacji Zwiększanie wydajności dysków za pomocą technologii RAID i narzędzia Vinum Rozdział 21. Zaawansowane zagadnienia systemu FreeBSD Migracja do systemu FreeBSD Migracja z systemu Windows Migracja z systemu Linux Częste pułapki, czyli co należy robić, a czego nie? Dostrajanie wydajności Ustawienia jądra Mechanizm Soft Updates i zapisy asynchroniczne Kwestie dotyczące geometrii dysku Kilka operacji dostrajania przy użyciu programu sysctl Przydatne dokumenty man Przygotowywanie na najgorsze kopie zapasowe i lustrzane Tworzenie elementarnych plików Kopie zapasowe Zastosowanie programu dump Odtwarzanie danych Kopie lustrzane Część V Łączność sieciowa we FreeBSD Rozdział 22. Zasady łączności sieciowej TCP/IP Wprowadzenie do łączności sieciowej Topologie sieciowe Komponenty sieci Kable Koncentratory Przełączniki Routery Routery bezprzewodowe Protokoły sieciowe Transmission Control Protocol (TCP) User Datagram Protocol (UDP) Internet Control Message Protocol (ICMP) Adresy IP Podsieci i maski sieciowe Praca z adresami IP Łączność sieciowa na poziomie Ethernetu Routing między sieciami z wykorzystaniem ARP i adresów MAC Sprawdzanie zawartości bufora ARP za pomocą polecenia arp Routing Błędna konfiguracja routingu Bramy i translacja adresów sieciowych Nazwy hostów i domen Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) oraz automatyczne adresowanie IP

12 16 FreeBSD 6 Księga eksperta Rozdział 23. Konfigurowanie podstawowych usług sieciowych Konfigurowanie karty sieciowej Konfigurowanie ustawień sieciowych przy użyciu programu Sysinstall Konfigurowanie ustawień sieciowych bez korzystania z programu Sysinstall Określanie ustawień sieciowych za pomocą programu ifconfig Ustawianie bramy za pomocą polecenia route Polecenie hostname Ustawienia sieciowe w pliku /etc/rc.conf Skrypt /etc/netstart Tworzenie aliasów IP Odwzorowywanie nazw na adresy IP za pomocą pliku /etc/hosts Testowanie łączności sieciowej za pomocą programu ping Konfigurowanie DNS za pomocą pliku /etc/resolv.conf Rzut oka na inne pliki konfiguracyjne związane z łącznością sieciową Rozdział 24. Łączność sieciowa z wykorzystaniem PPP i Łączność telefoniczna z wykorzystaniem PPP Gromadzenie niezbędnych informacji Konfigurowanie demona PPP w jądrze Skrypt chat Uruchamianie demona pppd Uwierzytelnianie PAP i CHAP Łączenie na żądanie i połączenia trwałe Wykonywanie poleceń podczas łączenia i rozłączania PPP Over Ethernet (PPPoE) Rozwiązywanie problemów z PPP Łączenie się z siecią bezprzewodową (802.11) Wybieranie karty bezprzewodowej Podstawowa (nieszyfrowana) łączność bezprzewodowa Szyfrowana łączność bezprzewodowa Skrypty do łączenia i rozłączania Rozdział 25. Konfigurowanie poczty elektronicznej Wprowadzenie do SMTP Agenty transferu poczty i agenty użytkownika poczty Popularne agenty transferu poczty Popularne agenty użytkownika poczty Konfigurowanie podstawowych usług pocztowych w Sendmailu Układ plików Sendmaila Pliki konfiguracyjne Problemy z DNS Sterowanie Sendmailem Kolejka wiadomości Przekazywanie Jak działa przekazywanie? Zezwalanie na przekazywanie Wprowadzenie do POP Konfigurowanie serwera POP3: Qpopper Podstawowa instalacja i konfiguracja Qpoppera Włączanie trybu autonomicznego...691

13 Spis treści 17 Włączanie trybu serwerowego Włączanie szyfrowania SSL Więcej informacji Konfigurowanie serwera IMAP: IMAP-UW Poczta elektroniczna w autonomicznych stacjach roboczych Pobieranie poczty z serwerów POP3 i IMAP za pomocą programu Fetchmail Konfigurowanie pliku.fetchmailrc Konfiguracja Sendmaila w autonomicznej stacji roboczej Filtrowanie niepożądanej poczty za pomocą programów Procmail i SpamAssassin Instalowanie SpamAssassina Instalowanie Procmaila Rzut oka na zamienniki Sendmaila Postfix Qmail Exim Rozdział 26. Konfigurowanie serwera Wprowadzenie do protokołu HTTP Struktura żądania HTTP Kody odpowiedzi i przekierowania Pobieranie i instalowanie Apache a Układ plików Apache a Konfigurowanie Apache a Plik httpd.conf Pliki.htaccess i przeciążanie dyrektyw Uruchamianie i zatrzymywanie demona HTTP Podstawowa kontrola dostępu Kontrola dostępu według adresu Kontrola dostępu z wykorzystaniem hasła Kontrola dostępu według adresu i hasła Hosting wirtualny Wprowadzenie do modułów Apache a Moduły wbudowane Moduły wczytywane dynamicznie Moduły zewnętrzne Server-Side Includes Wprowadzenie do CGI Włączanie CGI w Apache u Pisanie programów CGI Rozdział 27. Konfigurowanie serwera FTP Wprowadzenie do protokołu FTP Układ plików w przypadku uwierzytelnianego i nieuwierzytelnianego FTP Konfigurowanie serwera FTP Kontrola dostępu FTP Plik /etc/ftpusers Plik /etc/shells Plik /var/run/nologin Zezwalanie na anonimowy dostęp FTP Hosting wirtualny

14 18 FreeBSD 6 Księga eksperta Alternatywne serwery FTP WU-FTPD vsftpd ProFTPD Secure FTP (sftp) Rozdział 28. Konfigurowanie bramy internetowej Podstawy routingu i translacji adresów sieciowych Co to jest brama? Co to jest NAT? Konfigurowanie bramy NAT we FreeBSD Włączanie przekazywania pakietów Włączanie NAT na użytek systemów bez statycznego adresu IP PPP w przestrzeni użytkownika PPP w przestrzeni jądra albo ethernetowe połączenie z internetem Konfigurowanie i włączanie demona natd Włączanie i konfigurowanie zapory sieciowej Konfigurowanie klientów do korzystania z bramy Konfigurowanie klientów Windows Konfigurowanie klientów Mac OS i Mac OS X Konfigurowanie klientów FreeBSD Konfigurowanie klientów linuksowych Konfigurowanie bezprzewodowego punktu dostępowego Routing między trzema lub wieloma sieciami Routing dynamiczny Routing korporacyjny i DMZ Rozdział 29. Konfigurowanie serwera baz danych Wprowadzenie do projektowania baz danych i zarządzania nimi SQL: Structured Query Language Podstawowa składnia SQL Bazy danych MySQL i PostgreSQL Czym różnią się MySQL i PostgreSQL? Instalowanie MySQL Instalowanie PostgreSQL Konstruowanie systemu baz danych Projektowanie tabel Tworzenie tabel Indeksy i klucze Bezpieczeństwo Pisanie skryptów administracyjnych Łączność z bazami danych z wykorzystaniem Perla Łączność z bazami danych z wykorzystaniem Pythona Skrypt Perla wstawiający informacje do bazy danych Łączenie bazy danych z witryną Uzyskiwanie dostępu do baz danych za pomocą Perla i CGI Wstawianie danych do bazy Tworzenie formularza wyszukiwania Blokowanie sesji i integralność danych Kwestie bezpieczeństwa...794

15 Spis treści 19 Wyświetlanie treści baz danych na stronach WWW z wykorzystaniem PHP Instalowanie PHP Kontrola przepływu i techniki programowania Łączenie się z bazą danych Kwestie bezpieczeństwa Optymalizowanie wydajności bazy danych Monitorowanie wykorzystania bazy danych Tworzenie tabel tymczasowych Tabele buforujące Tworzenie zapasowej kopii bazy danych Zrzucanie bazy danych Odtwarzanie bazy danych Projektowanie pod kątem odtwarzalności Część VI Materiały dodatkowe Rozdział 30. Bezpieczeństwo sieci Wybieranie modelu bezpieczeństwa na podstawie czynników ryzyka Modele bezpieczeństwa Czynniki ryzyka Polityka dotycząca haseł Zabezpieczanie haseł za pomocą programu Crack Wygasanie haseł Przypisywanie początkowych haseł S/Key i hasła jednorazowe Kerberos Unikanie problemów z nieszyfrowanymi usługami Monitorowanie ruchu za pomocą programu tcpdump Zwiększanie bezpieczeństwa przez stosowanie szyfrowanych protokołów Zabezpieczanie ruchu terminalowego (SSH) Zabezpieczanie usług pocztowych (POP3 i IMAP) Zabezpieczanie FTP Zabezpieczanie Apache a Apache-SSL Apache z modułem mod_ssl Źle napisane skrypty CGI Zabezpieczanie skryptów CGI za pomocą CGIWrap Systemowe profile bezpieczeństwa i poziomy zabezpieczeń jądra (securelevels) Zapora sieciowa Włączanie zapory sieciowej Projektowanie reguł IPFW Plik konfiguracji zapory sieciowej Zapobieganie atakom i włamaniom do systemu PortSentry Plik /etc/hosts.allow Tripwire Postępowanie w razie domniemanego włamania Ataki blokady usług (DOS) Ograniczanie rozwidleń serwera Obrona przed atakami trampolinowymi

16 20 FreeBSD 6 Księga eksperta Bezpieczeństwo fizyczne Inne materiały poświęcone bezpieczeństwu Strona man security Listy dyskusyjne Dokumenty doradcze FreeBSD Zasoby Książki Rozdział 31. Wirtualne sieci prywatne Co to jest VPN? Topologie VPN Usługi VPN we FreeBSD: IPSec Przygotowywanie systemu Łączenie się z serwerem VPN FreeBSD Łączenie się z serwerem VPN Windows FreeBSD jako serwer VPN Rozdział 32. Serwer nazw domenowych Wprowadzenie do struktury, funkcji i oprogramowania DNS Oprogramowanie DNS: BIND Strefy Pliki i programy BIND Włączenie demona serwera nazw Uruchamianie demona BIND w piaskownicy Plik konfiguracyjny BIND (named.conf) Korzystanie z przekaźnika Serwery nadrzędne i podrzędne Inne typy stref Ograniczanie dostępu do DNS Tworzenie pliku strefy Rekordy początku zwierzchności (Start of Authority, SOA) Rekordy serwera nazw (Name Server, NS) Rekordy adresu (Address, A) Rekordy nazwy kanonicznej (Canonical Name, CNAME) Rekordy wymiennika poczty (Mail Exchanger, MX) Rekordy wskaźnika (Pointer, PTR) Pliki odwrotnych stref DNS Tworzenie pliku strefy localhost Konfigurowanie buforującego serwera nazw Rozdział 33. Network Filesystem (NFS) Wprowadzenie do NFS Konfigurowanie serwera NFS Demon NFS (nfsd) Demon montowania NFS (mountd) Określanie udostępnianych zasobów za pomocą pliku /etc/exports Konfigurowanie klienta NFS Demon wejścia-wyjścia NFS (nfsiod) Montowanie zdalnych systemów plików Automatyczne montowanie zdalnych systemów plików podczas rozruchu systemu Demon automatycznego montowania (amd)...893

17 Spis treści 21 Rozdział 34. Współużytkowanie plików i drukarek z Microsoft Windows SMB/CIFS i Samba Przeglądanie Bezpieczeństwo, grupy robocze i domeny Instalowanie i konfigurowanie Samby Demony smbd i nmbd Plik smb.conf i SWAT Udostępnianie katalogów Udostępnianie drukarek Kontrola dostępu Pliki dziennika Samby Zmienne Samby Inne komponenty Samby Dostęp do współużytkowanych plików w systemie Windows (system plików smbfs) Rozdział 35. Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) Jak działa DHCP? Dzierżawy adresów IP Zalety DHCP w porównaniu ze statycznymi adresami IP Włączanie DHCP Program dhclient Opcje wiersza polecenia dhclient Plik dhclient.conf Uruchamianie serwera DHCP Dodatki Dodatek A Spis poleceń i plików konfiguracyjnych Opcje poleceń Polecenia do manipulowania plikami i katalogami Polecenia zarządzające kontami użytkowników i prawami dostępu Często używane polecenia powłoki Narzędzia systemowe i polecenia związane z konserwacją systemu Polecenia związane z drukarką Polecenia do instalacji i usuwania oprogramowania Najważniejsze pliki konfiguracyjne Dodatek B Listy zgodności sprzętowej Wymagania systemowe Obsługiwany sprzęt Kontrolery dysku (IDE/ATA) Kontrolery dysku (SCSI) Stacje optyczne (CD-ROM/DVD) Karty sieciowe Bezprzewodowe karty sieciowe Urządzenia USB Urządzenia dźwiękowe Urządzenia FireWire (IEEE 1394) Urządzenia Bluetooth Karty graficzne obsługiwane przez X

18 22 FreeBSD 6 Księga eksperta Dodatek C Rozwiązywanie problemów z instalacją i rozruchem Problemy z instalacją Rozruch z dyskietki powoduje zawieszenie lub restart komputera System zawiesza się po wyświetleniu komunikatu Probing Devices System uruchamia się z dysku CD, ale instalator pokazuje, że nie znaleziono stacji CD-ROM Geometria dysku twardego nie jest wykrywana prawidłowo Micron i (lub) inne systemy zawieszają się podczas rozruchu Problemy z rozruchem i inne problemy niezwiązane z instalacją FreeBSD wyświetla komunikat Missing Operating System podczas próby rozruchu Menedżer rozruchowy FreeBSD zawiesza się po wyświetleniu komunikatu F? Menedżer rozruchowy FreeBSD wyświetla komunikat Read Error i zawiesza się Brak menedżera rozruchowego, po włączeniu komputera od razu uruchamia się Windows FreeBSD wykrywa mniej pamięci RAM, niż rzeczywiście zainstalowano w systemie FreeBSD podczas próby zamontowania stacji CD-ROM wyświetla komunikat Device Not Configured Programy przerywają działanie po otrzymaniu sygnału Podczas uruchamiania programów top, ps i innych narzędzi systemowych pojawiają się tajemnicze komunikaty o błędach (takie jak proc size mismatch ) Zapomniane hasło użytkownika root Dodatek D Dodatkowe źródła informacji Zasoby specyficzne dla FreeBSD Witryny Listy dyskusyjne Listy ogólne Listy techniczne Grupy dyskusyjne Usenetu poświęcone FreeBSD Kanały IRC Inne zasoby związane z BSD Witryny Inne zasoby internetowe Witryny Grupy dyskusyjne Usenetu Skorowidz

19 Rozdział 2. Instalowanie FreeBSD Zanim zaczniemy korzystać z FreeBSD, musimy zainstalować go na dysku twardym komputera, tak samo jak Windows lub inny system operacyjny. Procedura instalacyjna Free- BSD jest nieco bardziej skomplikowana i wymaga większej uwagi niż przeciętna instalacja Windows, ale ci, którzy zastosują się do wskazówek przedstawionych w niniejszym rozdziale, nie powinni napotkać żadnych trudności. W zależności od szybkości systemu i napędu optycznego, instalacja może zająć od 20 minut do godziny i dłużej, a w przypadku instalacji przez sieć nawet kilka godzin. Większość tego czasu zajmuje kopiowanie plików, więc nie trzeba bez przerwy siedzieć przed komputerem. Przed przystąpieniem do instalacji warto przeczytać cały niniejszy rozdział, aby zapoznać się z procedurą i uniknąć ewentualnych pułapek. Podczas instalacji FreeBSD może pojawić się znacznie więcej problemów niż to zwykle bywa w przypadku Windows, więc dobrze zawczasu wiedzieć, jakie informacje należy podać programowi instalacyjnemu i do czego będzie używany komputer. W rozdziale 3. opisano też zaawansowane procedury instalacyjne, takie jak tworzenie kopii zapasowej istniejących plików oraz repartycjonowanie dysku bez utraty danych. Instalacji systemu nie należy wykonywać w pośpiechu. Ewentualna pomyłka może doprowadzić do uszkodzenia danych już istniejących w komputerze. W tym momencie należy przejrzeć listę zgodności sprzętowej zamieszczoną w dodatku B i sprawdzić, czy FreeBSD obsługuje wszystkie komponenty komputera. Nie warto zaczynać instalacji, jeśli jakiś kluczowy element nie jest obsługiwany. Sprawdzanie sprzętu Przed rozpoczęciem instalacji należy zgromadzić pewne informacje o sprzęcie na wypadek, gdyby system automatycznie go nie rozpoznał albo nie mógł skonfigurować bez pomocy użytkownika. Oto lista informacji, które mogą być potrzebne podczas instalacji FreeBSD: Typ karty graficznej i ilość zainstalowanej pamięci wideo RAM; Podręcznik monitora częstotliwość odświeżania poziomego i pionowego bywa potrzebna do skonfigurowania X Window, okienkowego systemu graficznego FreeBSD;

20 50 Część I Wprowadzenie do FreeBSD Jeśli do komputera podłączony jest modem, trzeba znać numer używanego przez niego portu COM (np. COM1 lub COM2) oraz numer przerwania (IRQ); Typ myszy (szeregowa, PS/2, bus albo USB) i używany przez nią port; Adres i numer przerwania karty ethernetowej zwłaszcza wtedy, jeśli jest to stara karta ISA, ważny jest też producent i model karty (większość współczesnych kart ethernetowych jest wykrywana automatycznie, więc informacje te są niepotrzebne; poza tym karty sieciowe są obecnie tak tanie, że jeśli karta zainstalowana w komputerze jest choćby trochę przestarzała, prawdopodobnie lepiej kupić nową); Użytkownicy podłączeni do sieci powinni też zgromadzić informacje o nazwie hosta, adresie IP, masce podsieci, serwerach DNS i bramie domyślnej; jeśli ktoś nie zna tych parametrów, powinien zapytać administratora sieci albo dostawcę usług internetowych (informacje te są niepotrzebne w sieciach, w których adresy sieciowe są przydzielane przez serwer DHCP); Pojemność dysku twardego. Instalacja FreeBSD z X Window System (X11) oraz kolekcją portów zajmuje około 1,2 gigabajta przestrzeni dyskowej. Czytelnicy, którzy nie dysponują tymi informacjami, a mają zainstalowany system Windows, mogą uzyskać potrzebne parametry za pomocą programu Menedżer urządzeń uruchamianego z Panelu sterowania. Więcej informacji można znaleźć w dokumentacji albo w Pomocy Windows. Użytkownicy aktualizujący FreeBSD z wersji 4.x do 5 lub 6 powinni wiedzieć, że opcja aktualizacji binarnej (ang. Binary Upgrade ) w programie Sysinstall nie działa w przypadku tak dużej różnicy wersji. Ci, którzy chcą zaktualizować FreeBSD z wersji 4 do 6, powinni utworzyć kopię zapasową danych i zainstalować system od zera. Jeśli jest to niemożliwe, można przeprowadzić aktualizację ze źródeł w sposób opisany w rozdziale 19. Tworzenie dyskietek instalacyjnych Instalacyjny dysk DVD dołączony do niniejszej książki jest dyskiem rozruchowym. Czytelnicy, którzy będą instalować FreeBSD w komputerze obsługującym uruchamianie systemu ze stacji CD/DVD, mogą pominąć niniejszy podrozdział. Ci, którzy nie mają stacji optycznej umożliwiającej uruchomienie systemu albo planują zainstalować FreeBSD w inny sposób (np. przez sieć), powinni zapoznać się z opisaną niżej procedurą. Jeśli system będzie instalowany przez sieć albo komputer nie obsługuje uruchamiania systemu z dysku DVD, trzeba utworzyć trzy dyskietki rozruchowe. Pozwolą one uruchomić komputer z podstawowym jądrem i minimalnym system operacyjnym, który następnie pobierze kompletny system z serwera FTP FreeBSD i zainstaluje go na dysku twardym. Aby utworzyć dyskietki rozruchowe, należy pobrać pliki obrazu z serwera FTP i nagrać je na zwykłych dyskietkach. Instalacja z dyskietek wymaga pobrania kilkuset megabajtów danych z serwera FTP FreeBSD. Należy upewnić się, że łącze internetowe jest wystarczająco szybkie albo przygotować na długie oczekiwanie!