UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W PIASECZNIE. z dnia r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W PIASECZNIE z dnia r. w sprawie przyjęcia programu profilaktycznego wczesnego wykrywania wad wzroku i schorzeń narządu wzroku dla uczniów klas II szkół podstawowych na terenie Miasta i Gminy Piaseczno. Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2013r. poz. 594 ze zm.) w związku z art. 7 ust. 1 pkt. 1 oraz art. 48 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz. U. z 2008r. nr 164, poz ze zm.). 1. Przyjmuje się program zdrowotny pn. Program profilaktyczny wczesnego wykrywania wad wzroku i schorzeń narządu wzroku dla uczniów klas II szkół podstawowych na terenie Miasta i Gminy Piaseczno". Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta i Gminy Piaseczno. 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.. 3. Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 1

2 Uzasadnienie Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 14 września.2013r. świadczeniami gwarantowanymi z podstawowej opieki zdrowotnej określono warunki realizacji porad patronażowych oraz badań bilansowych ( w tym przesiewowych wzroku) dla dzieci przed 5r.ż. oraz będących w klasach III szkół podstawowych i wzwyż. Od 2015r. - aby udać się z dzieckiem do okulisty wymagane jest skierowanie od lekarza pediatry lub lekarza rodzinnego. Wobec powyższego, w celu szybkiego wykrycia wad i poddaniu specjalistycznemu leczeniu, uchwala się program profilaktyczny. Działania podjęte w ramach projektu przyczynią się do wczesnej diagnozy stanu zdrowia dzieci w grupie wiekowej, do której nie mają zastosowania przepisy Rozporządzenia Ministra Zdrowia cytowane na wstępie. Ochrona zdrowia należy katalogów zadań własnych gminy. Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 2

3 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr... Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia r. Program profilaktyczny wczesnego wykrywania wad wzroku i schorzeń narządu wzroku dla uczniów klas II szkół podstawowych na terenie Miasta i Gminy Piaseczno. 1. Opis problemu zdrowotnego Jednym z występujących problemów zdrowotnych u dzieci i młodzieży szkolnej są wady narządu wzroku Z badań wynika, że problemy z prawidłowym widzeniem ma ponad połowa Polaków. Na świecie problem wad wzroku dotyczy 2,3 mld ludzi. Problem ten dotyczy nie tylko osób starszych, ale w coraz większym zakresie również dzieci i młodzieży. Przyczyn problemu należy doszukiwać się w czynnikach genetycznych, niezdrowym stylu życia oraz postępie technologicznym. Okuliści alarmują, że wada krótkowzroczności dotyczy już ponad połowy młodych ludzi i nie korygowana odpowiednio wcześnie może mieć duży wpływ na ich dorosłe życie utrudniając integrację w społeczeństwie, powodując trudności w wykonywaniu niektórych zawodów, a nawet uniemożliwiając wykonywanie niektórych z nich, powoduje też ograniczenia w uprawianiu sportu. Głównymi przyczynami niedowidzenia są zez, różnowzroczność lub wysoka obustronna wada refrakcji oraz pozbawienie bodźców wzrokowych. Im wcześniej niedowidzenie jest rozpoznane i leczone, tym większa jest szansa uzyskania prawidłowego widzenia. Leczenie zaś rozpoczęte po 10 roku życia rzadko przynosi zadowalające wyniki. Do wad refrakcji zalicza się: - krótkowzroczność ( promienie świetlne przecinają się przed siatkówką), - nadwzroczność (dalekowzroczność- promienie świetlne przecinają się poza siatkówką), - niezborność (astygmatyzm- siła łamiąca układu optycznego oka jest różna w różnych południkach ). Wady te wiążą się zwykle z osłabioną ostrością wzroku, w niektórych wadach ( np. nadwzroczności) zwiększenie akomodacji może powodować szybkie męczenie się przy pracy wzrokowej z bliska ( czytanie, pisanie), a także prowadzić do rozwoju zeza. U dzieci stwierdza się także złożone wady refrakcji (jednoczesne występowanie krótkowzroczności i niezborności lub nadwzroczności i niezborności). Przy dużej krótkowzroczności ( powyżej 6-7 D )może dojść do zwyrodnienia siatkówki i naczyniówki, dzieci te wymagają ograniczenia wysiłków fizycznych ( ryzyko odwarstwienia siatkówki). Wady refrakcji wymagają wczesnego wykrycia i korekcji za pomocą odpowiednich szkieł okularowych. W niektórych postaciach krótkowzroczności ( tzw. akomodacyjnej, zwanej także szkolną, gdyż ujawnia się w 7-10 r.ż, w okresie podjęcia wzmożonej pracy wzrokowej z bliska) niezbędne są ćwiczenia ortoptyczne dla zlikwidowania przykurczu mięśnia rzęskowego. Krótkowzroczność- osoba z krótkowzrocznością widzi gorzej z daleka. W większości przypadków krótkowzroczność jest wolno postępującą wadą (krótkowzroczność mała nieprzekraczająca -4 dioptrii). W rzadkich przypadkach dochodzi do powstania krótkowzroczności wysokiej (powyżej -8 dioptrii), postępującej bardzo szybko na skutek wydłużania się gałki ocznej. Mogą jej towarzyszyć procesy zanikowe w siatkówce i naczyniówce, prowadzące do powstawania zmian degeneracyjnych. Nadwzroczność - jest najczęstszą wadą refrakcji wśród dzieci. Powoduje ona pogorszenie ostrości widzenia do bliży. U 75% niemowląt stwierdza się tzw. nadwzroczność fizjologiczną wynikającą z małej długości gałki ocznej. Wada ta postępuje do 6 roku życia, w wieku 6 8 lat jest stabilna, po 8 roku życia maleje. W nadwzroczności u dzieci często dochodzi do powstania zeza, czyli zbieżnego ustawienia gałek ocznych, co jest spowodowane nieustannymi próbami pokonywania nieskorygowanej wady wzroku. Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 1

4 Niezborność- ( astygmatyzm )jest wadą spowodowaną nieregularną krzywizną rogówki. Może to powodować obniżenie ostrości widzenia z bliska i daleka. Niezborność często towarzyszy krótkowzroczności lub nadwzroczności. Różnowzroczność- jest obok zeza najczęstszą przyczyną rozwoju niedowidzenia u dzieci. Do różnowzroczności prowadzi występowanie różnych wad wzroku w obu oczach lub różnicy w wielkości wady w obu oczach. W przypadku dzieci z dużymi wadami refrakcji w obu oczach może się rozwinąć niedowidzenie obustronne. Zez- jest schorzeniem narządu wzroku polegającym na nieprawidłowym ustawieniu gałek ocznych. Obraz z oka zezującego może ulec tłumieniu, co prowadzi do powstania niedowidzenia. W chorobie zezowej może dochodzić do zaburzenia widzenia obuocznego. Zaburzenie widzenia barw- jest to uszkodzenie funkcji fotoreceptorów siatkówki. Najczęściej jest uwarunkowane genetycznie, dotyczy5-6 % chłopców i 0,5% populacji dziewcząt. Występowanie zaburzeń widzenia u dzieci wpływa na ich dalszy rozwój. Wraz z wiekiem wzrastają potrzeby wzrokowe dziecka m.in. w związku z rozpoczęciem nauki szkolnej. Brak dobrej ostrości wzroku i widzenia stereoskopowego wpływa na postępy w nauce. Nadwzroczność oraz zaburzenia widzenia obuocznego mogą być przyczyną mniejszej aktywności oraz mniejszej efektywności czytania. Astygmatyzm powoduje problemy z utrzymaniem równowagi oraz z oceną odległości, co wpływa na obniżenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, a w konsekwencji prowadzi do problemów z czytaniem i pisaniem. Dziecko z chorobą zezową z powodu braku widzenia obuocznego (przestrzennego) może mieć problemy z samoobsługą, prawidłową oceną odległości. Dzieci z nierozpoznanymi wadami wzroku często zostają błędnie zdiagnozowane jako dyslektyczne. Problemy z niewyrównaniem wady refrakcji i zeza są u dzieci częstym zjawiskiem. W badaniach nad występowaniem wad refrakcji u dzieci w wieku 6 18 lat, u 15% uczniów stwierdzono krótkowzroczność. Jednocześnie wykazano, że częstość występowania krótkowzroczności wzrasta wraz z wiekiem. Nadwzroczność stwierdzono u 21% uczniów (spadek częstości wraz z wiekiem), astygmatyzm wykryto u 4% dzieci, a różnowzroczność u 6%. Jedną z metod zapobiegania problemowi jest wczesne wykrywanie wad wzroku oraz odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia poprzez zastosowanie właściwej korekcji, zapewniającej lepsze widzenie lub pełną ostrość wzroku. Najbardziej wskazanym działaniem w zapobieganiu rozwojowi niedowidzenia jest prowadzenie skoordynowanych, systematycznych badań przesiewowych wzroku u dzieci. Każde dziecko rozpoczynające naukę i uczące się powinno przynajmniej raz w roku przejść badanie okulistyczne szczególnie, gdy ma problemy w nauce lub skarży się na bóle oczu lub głowy. Podczas badania okulistycznego powinna być badana także ostrość widzenia do bliży oraz widzenie stereoskopowe. Szybkie wyrównanie istniejącej wady refrakcji pozwoli uzyskać lepszą ostrość widzenia, a w konsekwencji lepsze funkcjonowanie wzrokowe. 2. Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu. Reforma ochrony zdrowia w Polsce zmieniła system opieki nad uczniem. Zlikwidowano poradnie medycyny szkolnej powierzając lekarzom rodzinnym i lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej opiekę nad dziećmi i młodzieżą. Obecnie do specjalisty okulisty w ramach NFZ nie są wymagane skierowania, czas oczekiwania na badanie od chwili zapisania jest nawet kilkumiesięczny. Jednakże aby dziecko trafiło do okulisty ktoś musi zwrócić uwagę rodzicowi na możliwość wystąpienia u dziecka problemów ze wzrokiem, uświadomić wagę problemu. Lekarze pediatrzy bez specjalistycznej aparatury nie są w stanie odpowiednio wcześnie zauważyć problemu. Od 2015 roku sytuacja pogorszy się o tyle, że aby zapisać się do specjalisty okulisty wymagane będzie skierowanie od lekarza pediatry lub lekarza rodzinnego, co zapewne ograniczy jeszcze dostępność okulistów. Można się spodziewać, że problem występowania niezdiagnozowanych wad wzroku u dzieci będzie narastał. Przeprowadzanie badań przesiewowych i diagnostycznych umożliwia więc wczesne wykrywanie wad i zaburzeń rozwojowych, a także chorób przewlekłych. Badania przesiewowe narządu wzroku u uczniów w okresie szkolnym przeprowadzane są przez pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania za pomocą prostych narzędzi, a często subiektywna ocena powoduje, że wynik jest fałszywie dodatni lub ujemny. Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 2

5 Prawidłowe zdiagnozowanie wady wzroku jest możliwe tylko przy wykonaniu pełnego pierwszorazowego badania przez lekarza okulistę, składającego się z badania ostrości wzroku, zastosowania autorefraktometru, badania dna oka, i przedniego odcinka, wykonania cover testu oraz stereotestów. Najważniejszą przesłanką do wczesnego wykrywania wad wzroku i wczesnego wykrycia zmian jest możliwość pełnej rehabilitacji do 10 roku życia. 3. Cele programu a. cel główny zapobieganie zdrowotnym i społecznym skutkom późno wykrytych wad i schorzeń narządu wzroku u dzieci z terenu Miasta i Gminy Piaseczno poprzez wczesne ich diagnozowanie oraz działania informacyjno-edukacyjne skierowane do uczniów i ich rodziców. b. Cele szczegółowe zwiększenie na terenie Miasta i Gminy Piaseczno liczby dzieci z wcześnie zdiagnozowanymi wadami refrakcji i zeza oraz wdrożenie u nich leczenia w okresie, w którym efekty kliniczne są najlepsze, obniżenie częstości występowania nieskorygowanych wad wzroku u dzieci i młodzieży na terenie Miasta i Gminy Piaseczno, zwiększenie świadomości społecznej (szczególnie wśród rodziców/opiekunów) na temat występowania wad refrakcji i zeza u dzieci, ich konsekwencji oraz potrzeby wczesnego diagnozowania, i leczenia. c. Oczekiwane efekty wzrost świadomości zdrowotnej uczniów i rodziców dotyczącej ochrony narządu wzroku oraz systematycznej kontroli, wczesne wykrywanie u dzieci wad i schorzeń narządu wzroku i leczenie w ramach świadczeń NFZ, utrzymanie zgłaszalności na badania na poziomie nie mniejszym niż 80% populacji, poprawa jakości życia uczniów którym skorygowano wady, zapobieganie następstwom późno wykrytych wad i schorzeń narządu wzroku u dzieci, zmniejszenie kosztów leczenia wad i schorzeń narządu wzroku zarówno z budżetu państwa, jak tez z domowego budżetu rodziców, umożliwienie dzieciom z rozpoznanymi wcześniej i leczonymi wadami wzroku wyboru zawodu zgodnie z ich możliwościami i zainteresowaniami. 4. Adresaci programu a. Oszacowanie populacji dla której dedykowany jest program Realizowany program jest programem obejmującym swoim zasięgiem szkoły podstawowe na terenie Miasta i Gminy Piaseczno. Do programu zostanie zaproszonych około 1000 dzieci klas II szkół podstawowych w każdym roku szkolnym ( dane uzyskane z Referatu Spraw Społecznych Urzędu Miasta i Gminy Piaseczno). Program będzie realizowany w środowisku nauczania i wychowania lub w zakładzie opieki zdrowotnej, w zależności od możliwości realizatora. b. Tryb zapraszania uczestników do programu Dla osiągnięcia zamierzonych celów Referat Spraw Społecznych Urzędu Miasta i Gminy Piaseczno poprosi o przekazanie informacji o programie dyrektorom szkół wraz z prośbą o wyrażenie zgody na wzięcie udziału w programie. Akcję informacyjną o programie wśród rodziców/opiekunów uczniów klas II przeprowadzą realizatorzy programu na spotkaniach organizowanych z rodzicami/opiekunami przez szkołę. 5. Organizacja programu a. Świadczenia zdrowotne na poszczególnych etapach realizacji programu i działania organizacyjne Program zakłada wykonanie następujących badań w kierunku wad refrakcji oraz zeza: badanie ostrości wzroku do dali, badanie ostrości wzroku do bliży, Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 3

6 badanie widzenia barw, testy do diagnozowania zeza ( cover test, test fuzji ), ocena widzenia stereoskopowego, Badania przesiewowe z użyciem nowoczesnej certyfikowanej aparatury w pierwszym etapie wykonywane będą przez właściwie przeszkolone pielęgniarki realizatora programu pod merytorycznym nadzorem lekarzy okulistów realizatora programu. Kluczowym czynnikiem będzie współpraca między realizatorem programu, dyrekcją i gronem pedagogicznym w celu przeprowadzenia akcji informacyjnej służącej uzyskaniu zgody rodziców/opiekunów na udział ich dzieci w programie. Badania będą wykonywane w zależności od możliwości lokalowych poszczególnych szkół, wyboru rodziców oraz dyrekcji w gabinetach pielęgniarki szkolnej, bądź w placówce realizatora programu, w godzinach pracy szkół i realizatora programu. Aparatura proponowana do wykonywania badań przez realizatora programu zapewnia możliwość wykonywania badań w gabinecie pielęgniarki szkolnej, co korzystnie wpłynie na liczbę przebadanych uczniów. b. Wskazanie dalszych procedur diagnostycznych i leczniczych. Po wykonanym badaniu rodzic/opiekun dziecka zostanie poinformowany o jego wyniku. Rodzice otrzymają wynik badania dziecka w szkole, za pośrednictwem pielęgniarki szkolnej, która w swojej dokumentacji odnotuje wynik badania. Rodzic/opiekun dziecka, u którego zostanie zdiagnozowana wada wzroku, otrzyma informacje o możliwości dalszej diagnostyki/leczenia przez realizatora programu w ramach kontraktu zawartego z Narodowym Funduszem Zdrowia, w zależności od możliwości realizatora. 6. Koszty Na koszty udziału dziecka w programie składają się: organizacja i merytoryczna koordynacja programu, wykonywanie wszystkich badań w jednym czasie, zapewnienie odpowiedniego sprzętu do wykonywania badań w szkole prowadzenie elektronicznej bazy danych programu, w tym wydruk wyników dla rodziców, analiza statystyczna wyników badań oraz wykonywanie sprawozdań z realizacji zadań. Średnie koszty jednostkowe w przeliczeniu na jednego badanego ucznia-uczestnika programu wyniosą 50 zł, program dotyczy populacji ok uczniów klas II szkół podstawowych Miasta i Gminy Piaseczno. Przy założeniu, że do programu przystąpi 80% uczniów łączny koszt badań przesiewowych wyniesie ok zł rocznie ( zł w ciągu 3 lat). Populacyjne badania diagnostyczne wzroku finansowane będą z budżetu Miasta i Gminy Piaseczno natomiast szczegółowa diagnostyka i leczenie wykrytych u dzieci wad w ramach świadczeń NFZ. 7. Wskaźniki do monitorowania oczekiwanych efektów. a. Ocena zgłaszalności do programu Kryterium sukcesu- wykonanie badań wzroku nie mniej niż 80% populacji uczniów dla których dedykowany jest program prowadzenie elektronicznej bazy odbiorców programu, prowadzenie dokumentacji lekarskiej, przygotowanie wyników badań z zaleceniami dla rodziców b. Ocena jakości świadczeń w programie wyniki ankiety dla rodziców dotyczącej opinii na temat realizacji programu, bieżąca komunikacja organizatora i realizatora programu, Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 4

7 monitorowanie organizacji i realizacji badań, analiza statystyczna wyników badań, sprawozdanie okresowe i końcowe z realizacji badań programowych. 8. Ocena efektywności programu ilość wad wzroku wykrytych podczas badań okulistycznych, ilość wad wykrytych po raz pierwszy, ilość uczniów skierowanych do dalszej diagnostyki. 9. Czas trwania programu Program będzie realizowany w latach Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 5

8 Piśmiennictwo: 1. Prost M., Woynarowska B.: Testy przesiewowe do wykrywania zaburzeń widzenia. 2. [W]: Woynarowska B. (red.): Profilaktyka w pediatrii. PZWL, Warszawa 1998, s Prost M.(red.): Problemy okulistyki dziecięcej. PZWL, Warszawa Prost M.: Zaburzenia narządu wzroku. [W]: Woynarowska B.(red.): Zdrowie i szkoła. PZWL, Warszawa 2000, s Woynarowska B., Wojciechowska A., Kozłowska M., Rumiancew J., Pułtorak M., Cerańska-Goszczyńska H.: Testy przesiewowe do wykrywania zaburzeń Wzroku. 6. Woynarowska B. (red.): Testy przesiewowe u dzieci i młodzieży w wieku przedszkolnym i szkolnym. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1992, s Turno-Kręcicka A.Kański J. Choroby oczu u dzieci Stopyra W. Orzecznictwo Id: 4E4BD71E-A4B8-45DF-B87A-A127D Projekt Strona 6