Plan wynikowy nauczania języka polskiego w klasie IV szkoły podstawowej

Transkrypt

1 1 Plan wynikowy nauczania języka polskiego w klasie IV szkoły podstawowej Plany wynikowy zawiera: 1. Zamierzone osiągnięcia ucznia - cele operacyjne, uporządkowane hierarchicznie według taksonomii celów nauczania w edukacji polonistycznej. Przyjęto następującą taksonomię celów 1 : Znajomość i rozumienie pojęć (słów), czyli: poznawanie przez uczniów odpowiedniej do ich poziomu i przedmiotu terminologii; odwoływanie się do poznanych pojęć; czytanie i rozpoznawanie słów (sensu i pisowni); czytanie tekstów kultury, w tym między innymi: literackich, użytkowych, map, tabel, schematów itp. Analiza i logiczne myślenie, czyli: rozumienie związków i struktur; doskonalenie sposobów ich rozumienia (dowodzenie, wnioskowanie, objaśnianie, przekształcanie); czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury; klasyfikowanie, porządkowanie według określonego kryterium. Synteza, rozwiązywanie zadań, czyli: odtwarzanie poznanych metod, sposobów rozwiązywania zadań w sytuacjach typowych; stosowanie zdobytej wiedzy i umiejętności w sytuacjach praktycznych. Tworzenie, rozwiązywanie problemów, czyli: rozwiązywanie problemów w sposób twórczy w sytuacjach nietypowych. 2. Zamierzone osiągnięcia ucznia w realizacji treści ścieżek edukacyjnych: Edukacja prozdrowotna Edukacja ekologiczna medialna społeczeństwie rodzinie Edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie Wychowanie patriotyczne i obywatelskie 3. Wymagania: podstawowe i ponadpodstawowe w odniesieniu do standardów wymagań. Wyraz rozumie w rubryce Zamierzone osiągnięcia Edukacja polonistyczna należy traktować jako pojęciowe zaznajomienie ucznia z danym problemem, wyraz zna jako znajomość nazwy pojęcia i jego rozumienia, natomiast wyraz termin jako znajomość terminu wraz z umiejętnością jego definiowania. 2 Plan obejmuje całość materiału nauczania z podręcznika i zeszytu ćwiczeń Między nami dla klasy czwartej. Nauczyciel winien określić zakres realizacji w danej klasie materiału zawartego w podręczniku i zeszytach ćwiczeń. 1 na podstawie: Wiesława Kozubal, Wewnątrzszkolny system kształcenia i oceniania. Język polski. Szkoła podstawowa, Instytut Badań Kompetencji w Wałbrzychu, Wałbrzych na podstawie ustaleń Komisji Dydaktycznej Rady Języka Polskiego [w:] Nauka o języku polskim w reformowanej szkole, pod redakcją Agnieszki Mikołajczuk i Jadwigi Puzyniny, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa

2 2 WŚRÓD ZNAJOMYCH I PRZYJACIÓŁ Uwagi o realizacji planu Materiał nauczania Ewa.Łepkowska, Wakacje, s.8 Zamierzone osiągnięcia Edukacja polonistyczna zna najważniejsze określenia dotyczące budowy książki rozumie układ podręcznika i spisu treści posługuje się spisem treści opisuje (ustnie) książkę redaguje opis książki Ścieżki edukacyjne medialna: szanuje swoje podręczniki; posługuje się spisem treści rozumie pojęcie: pantomima Czesław Janczarski, rozróżnia różne sposoby komunikowania się Pamiątka słucha uważnie z wakacji, s.9 przedstawia graficznie różne sposoby porozumiewania się zna pojęcia: mowa, słowo, znak Plansza Jak to rozumie pojęcia: symbol, drama przekazać; s.10; odpowiada na pytania do przeczytanego tekstu Władysław Kopaliński, porządkuje etapy powstawania pisma Mowa i wypowiada się w dramie pismo, s.11; projektuje sposoby porozumiewania się ĆWICZEŃ Znaki symbole porozumiewania się, s zna wyrażenia: kultura zachowania, zachowanie kulturalne Clive Staples zna pojęcia: dialog, zwrot grzecznościowy Lewis, Pierwsze rozróżnia dialog od narracji spotkanie, s.12; wskazuje w tekście zwroty grzecznościowe poprawnie przepisuje dialog ĆWICZEŃ Jak zapisać dialog, kulturalnie rozmawia, używając zwrotów grzecznościowych s zna pojęcie: komiks Wiera Badalska, porządkuje fragmenty tekstu Przepraszam zapisuje dialog smoku, s.15-17; opowiada treść tekstu literackiego kulturalnie odmawia zna pojęcie: akapit ĆWICZEŃ Jak rozróżnia akapit w tekście umieścić dialog w zapisuje dialog tekście? s projektuje komiks, dokonując przekładu intersemiotycznego rozumie pojęcie: wieloznaczność wyrazu ĆWICZEŃ Zabawy wyróżnia w tekście wyrazy wieloznaczne znacze- wyjaśnia różne znaczenia tego samego wyrazu niem słowa, s.6-7 redaguje fantastyczną historię z użyciem wyrazu wieloznacznego Edukacja czytelnicza i medialna: rozróżnia sposoby porozumiewania się Edukacja czytelnicza i medialna: rozróżnia sposoby porozumiewania się; posługuje się różnymi formami komunikatów medialnych rodzinie: zachowuje się właściwie w kontaktach z innymi ludźmi uczy się asertywnie odmawiać medialna: rozróżnia komunikaty medialne medialna: uczy się precyzyjniego wyrażania myśli 2

3 3 Lucy Maud zna pojęcia: narrator, narracja, wypowiedzenie rozróżnia wypowiedzenia oznajmujące, pytające, wykrzyknikowe Montgomery, Rozżalenie,s.18 Plansza: W wyróżnia w tekście fragmenty oceny bohatera przez narratora nazywa uczucia postaci literackich ocenia postępowanie postaci literackich zależności od celu różnie się redaguje i przekształca wypowiedzenia oznajmujące, pytające i wykrzyknikowe wypowiadamy, redaguje tekst, świadomie stosując wypowiedzenia oznajmujące, s.21 pytające i wykrzyknikowe rozumie pojęcia: diagram, notatka, rubryka Plansza, s.25 opracowuje diagram według wzoru wypowiada się na temat własnych zainteresowań, sposobów spędzania wolnego czasu redaguje notatkę o sobie według schematu zna pojęcia: zmysł wzroku, słuchu, smaku, dotyku Jadwiga Korczakowska zna pojęcia: współczucie, zrozumienie Spotka- rozróżnia bohaterów opowiadania nie nad morzem określa czas i miejsce wydarzeń w opowiadaniu (całość lektury) opisuje zachowania bohaterów wyróżnia w tekście przykłady odbierania świata poprzez różne zmysły nazywa uczucia bohaterów redaguje notatkę na temat świata przedstawionego (bez znajomości terminologii) opisuje świat, stosując wizualizację zna pojęcie: opis ĆWICZEŃ Postrzegamy określa nastrój wiersza świat, określa pogodę odpowiednimi przymiotnikami s.8-9, Jak opisać interpretuje głosowo wiersz jesień?, s. 26 redaguje opis pory roku zna pojęcie: uzasadnienie Katarzyna Jędraszko odpowiada na pytania dotyczące treści tekstu literackiego Spotkać układa pytania wymagające rozszerzonej odpowiedzi przyjaciela, s uzasadnia swoje zdanie zna pojęcia: orzeczenie, zdanie, równoważnik zdania Jak dzielimy wyjaśnia znaczenie frazeologizmów (bez znajomości terminu) wypowiedzenia, s dzieli wypowiedzenia na zdania i równoważniki zdań wyróżnia orzeczenie w zdaniu przekształca równoważniki zdań na zdania rodzinie: uczy się akceptowania różnic w wyglądzie i osobowości ludzi uczy się akceptowania siebie i kolegów z klasy uczy się rozumienia problemów i potrzeb osób niepełnosprawnych; rozwija swoją wrażliwość Edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie: dostrzega walory krajobrazu swojej okolicy wyraża refleksję na temat zasad i reguł obowiązujących w relacjach międzyludzkich 3

4 4 zna pojęcie: inscenizacja, rola, akt, scena, rekwizyt, sufler rozumie pojęcie: kodeks (ucznia) czyta tekst wiersza z podziałem na role porządkuje plan wydarzeń porządkuje punkty kodeksu ucznia określa cechy przyjaciela Ewa Szelburg- Zarembina Kot w butach, s.35-40; ĆWICZEŃ Kodeks ucznia, s.39 projektuje afisz teatralny przyjmuje rolę w przedstawieniu redaguje kodeks przyjaciela ĆWICZEŃ Jak napisać zaproszenie? s.27 zna pojęcie: zaproszenie wyróżnia elementy zaproszenia wypełnia wzór zaproszenia redaguje zaproszenie zna słownictwo określające następstwo czasu Ignacy Krasicki Przyjaciele, s.42 dzieli tekst na obrazy wydziela tekst narratora od tekstu wypowiedzi postaci opowiadając treść utworu, używa słownictwa nazywającego następstwo czasowe redaguje inne zakończenie bajki zna pojęcie: bajka Adam Mickiewicz dobiera określenia nazywające cechy postaci Przyjaciele, s.44 nadaje tytuły obrazkom przedstawiającym treść utworu redaguje notatkę na zadany temat zna pojęcia: obraz olejny, dzieło sztuki, artysta malarz Józef Pankiewicz określa barwy, kształty, nastrój obrazu Dziewczynka w wypisuje z tekstu słownictwo według polecenia czerwonej sukience, redaguje pytania do tekstu kultury s.50 opisuje (ustnie ) obraz rodzinie: dostrzega gesty przyjaźni w swojej rodzinie; okazuje pozytywne uczucia w swojej rodzinie rodzinie: podtrzymuje więzi rodzinne i przyjacielskie rodzinie: rozumie znaczenie przyjaźni w życiu człowieka rodzinie: uczy się okazywania i pielęgnowania przyjaźni Edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie: kształtuje wrażliwość estetyczną, poznaje malarstwo polskie 4

5 5 Treści kształcenia Odbiór tekstów kultury Wymagania Poziom podstawowy Poziom ponadpodstawowy zna najważniejsze określenia dotyczące rozumie pojęcia: symbol, drama budowy książki zna pojęcie: opis rozumie układ podręcznika i spisu treści wydziela tekst narratora od tekstu wypowiedzi postaci rozumie pojęcie: pantomima rozróżnia różne sposoby komunikowania wyróżnia w tekście przykłady odbierania się świata poprzez różne zmysły zna pojęcia: mowa, słowo, znak określa nastrój wiersza odpowiada na pytania do przeczytanego określa cechy przyjaciela tekstu wyróżnia elementy zaproszenia zna wyrażenia: kultura zachowania, zachowanie kulturalne na, rekwizyt, sufler zna pojęcie: inscenizacja, rola, akt, sce- zna pojęcia: dialog, zwrot grzecznościowy rozumie pojęcie: kodeks (ucznia) rozróżnia dialog od narracji wskazuje w tekście zwroty grzecznościowe zna pojęcie: komiks porządkuje fragmenty tekstu porządkuje plan wydarzeń rozróżnia akapit w tekście zna pojęcia: narrator, narracja wyróżnia w tekście fragmenty oceny bohatera przez narratora nazywa uczucia postaci literackich rozumie pojęcia: diagram, notatka, rubryka zna pojęcia: zmysł wzroku, słuchu, smaku, dotyku zna pojęcia: współczucie, zrozumienie rozróżnia bohaterów opowiadania określa czas i miejsce wydarzeń opowiadania opisuje zachowania bohaterów nazywa uczucia bohaterów określa pogodę odpowiednimi przymiotnikami zna pojęcie: uzasadnienie zna pojęcie: zaproszenie zna słownictwo określające następstwo czasu zna pojęcie: bajka zna pojęcia: obraz olejny, dzieło sztuki, artysta malarz określa barwy, kształty, nastrój obrazu wypisuje z tekstu słownictwo według polecenia Standardy wymagań Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury: a) teksty literackie, b) teksty użytkowe, c) proste teksty podręcznikowe, d) przekazy ikoniczne, w tym: komiksy, dzieła malarskie. 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami. 3) Rozumie znaczenie podstawowych symboli występujących w instrukcjach i opisach. Rozumowanie 1) Posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń: a) sytuuje je w przestrzeni, b) porządkuje wydarzenia w kolejności, chronologicznej. 5

6 6 Tekstologia zna pojęcia: wypowiedzenie rozróżnia wypowiedzenia oznajmujące, pytające, wykrzyknikowe redaguje i przekształca wypowiedzenia oznajmujące, pytające i wykrzyknikowe poprawnie przepisuje dialog zna pojęcia: orzeczenie, zdanie, równoważnik zdania dzieli wypowiedzenia na zdania i równoważniki zdań wyróżnia orzeczenie w zdaniu przekształca równoważniki zdań na zdania rozumie pojęcie: wieloznaczność wyrazu posługuje się spisem treści opisuje książkę kulturalnie odmawia redaguje fantastyczną historię ocenia postępowanie postaci literackich redaguje notatkę o sobie według schematu redaguje notatkę na temat świata przedstawionego (bez znajomości terminologii) redaguje opis pory roku układa pytania wymagające rozszerzonej odpowiedzi wypełnia wzór zaproszenia redaguje inne zakończenie bajki nadaje tytuły obrazkom przedstawiającym treść utworu redaguje notatkę na zadany temat redaguje pytania do tekstu kultury redaguje tekst, świadomie stosując wypowiedzenia oznajmujące, pytające i wykrzyknikowe zapisuje dialog wyjaśnia znaczenie frazeologizmów (bez znajomości terminu) wyróżnia w tekście wyrazy wieloznaczne opisuje świat stosując wizualizację redaguje fantastyczną historię z użyciem wyrazu wieloznacznego redaguje notatkę o sobie redaguje kodeks przyjaciela uzasadnia swoje zdanie redaguje zaproszenie opisuje obraz Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem: a) opowiadanie, b) opis, c) notatkę, d) zaproszenie. 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu. 3) Buduje tekst poprawny kompozycyjnie, przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 4) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi, b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą, c) pisze czytelnie. 6

7 7 Uwagi o realizacji planu pracy Materiał nauczania W DOMU Zamierzone osiągnięcia Edukacja polonistyczna Plansza W domu, zna frazeologizmy z rzeczownikiem dom rozumie pojęcie: piktogram s.52; wyjaśnia dosłowny i przenośny sens rzeczownika dom ĆWICZEŃ Dom domowi nierówny, s.40 tworzy rodzinę wyrazów z rzeczownikiem dom opisuje planszę projektuje piktogramy kreśli plan na podstawie opisu domu zna pojęcia: fantastyczne, prawdopodobne rozróżnia zdania pojedyncze od złożonych zna pojęcie: spójnik zna zasady interpunkcji w zdaniach złożonych Trzy małe świnki, s.54-56; Rozbudowujemy...nie tylko dom!, S.57-59; ĆWICZEŃ Ile...takie wypo- wiedzenie!s Jerzy. Ficowski Dom, w którym śmiesz, s.60; ĆWICZEŃ Jak poprawnie zapisać adres? s.22 Joanna Papuzińska Historia, s.62 wyróżnia w tekście elementy fantastyczne przyporządkowuje postaciom literackim podane cechy buduje zdania złożone, łącząc zdania pojedyncze redaguje zdania z podanymi związkami frazeologicznymi stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym podaje przykłady sytuacji, w których używa się przede wszystkim równoważników zdań zna pojęcie: rym zna pojęcie: osoba mówiąca wyróżnia w wierszu wyrazy i związki wyrazowe określające śmiech i strach wyróżnia w wierszu wyrazy podobnie brzmiące poprawnie zapisuje adres stosuje zwroty grzecznościowe w zależności od sytuacji komunikacyjnej opowiada śmieszną sytuację z własnego doświadczenia tworzy rymy i rymowanki zna pojęcie: drzewo genealogiczne zna nazwy pokrewieństwa wyjaśnia tytuł wiersza redaguje plan wydarzeń, wykorzystując podane bezokoliczniki podaje przykłady sytuacji, w których mają zastosowanie przysłowia z wyrazami nazw pokrewieństwa wykonuje drzewo genealogiczne swojej rodziny zna pojęcie: wyraz dźwiękonaśladowczy Jerzy Ficowski wyróżnia w tekście wiersza wyrazy dźwiękonaśladowcze Jak budzik nocą dzieli tekst wiersza na części według podanego planu chodził, s.64 interpretuje głosowo wiersz redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na zadany temat zna pojęcia: przeżycia, doświadczenia Maria Kruger odpowiada na pytania dotyczące przeczytanego tekstu Ja chcę do domu!, wyjaśnia znaczenie domu w życiu człowieka s opowiada o pozytywnych przejawach życia rodzinnego w swoim domu Ścieżki edukacyjne rodzinie: docenia znaczenie domu rodzinnego rodzinie: rozumie potrzebę zacieśniania więzi rodzinnych, rozwijania związków uczuciowych rodzinie: dostrzega zabawne sytuacje we własnym domu, uczy się tolerancji wobec członków swojej rodziny rodzinie: interesuje się historią swojej rodziny rodzinie : współtworzy wyjątkową atmosferę domu rodzinnego 7

8 8 zna pojęcie: obowiązek Barbara Wiza wybiera z tekstu żądane informacje Sami w domu, na taśmę czasu nanosi wydarzenia z własnego życia s redaguje wypowiedź o swoich obowiązkach domowych zna zasady pisowni zwrotów grzecznościowych w korespondencji Barbara Wiza wybiera prawdziwe zdania dotyczące przeczytanego tekstu Kochana Mamusiu dostrzega humor w wierszu, s.72-73; wypełnia schemat listu Danuta Wawiłow Listy, redaguje list s.74 zna pojęcie: przepis kucharski Jan Brzechwa dostrzega kompozycję przepisu kucharskiego Akademia Pana uzupełnia schemat przepisu kucharskiego Kleksa; tworzy przepis kucharski na fantastyczną potrawę ĆWICZEŃ Kuchnia pana Kleksa, s , Jan Brzechwa zna pojęcie: fragment (utworu) Akademia Pana wybiera z tekstu fragmenty dotyczące tematu lekcji Kleksa (całość redaguje plan dnia w Akademii lektury) redaguje opowiadanie odtwórcze (bez znajomości pojęcia) Jan Brzechwa zna pojęcia: plan, obiekt Akademia Pana wybiera z tekstu fragmenty dotyczące tematu lekcji Kleksa sporządza plan obiektu na podstawie opisu ocenia prace kolegów, porównując z własną zna pojęcia: fantastyka, gatunek literacki Jan Brzechwa określa elementy świata przedstawionego lektury (bez znajomości Akademia Pana terminologii) Kleksa dostrzega elementy realistyczne i fantastyczne podejmuje próbę określenia gatunku lektury porównuje Akademię z własną szkołą Jerzy Ficowski Roztargniony kucharz, s.80; P.Cezanne Martwa natura, s.81; ĆWICZEŃ Jak dzielić wyrazy?, s Zbigniew. Rossa Czajnik, s.82 redaguje pracę na temat wymarzonej szkoły zna pojęcie: martwa natura zna zasady dzielenia wyrazów przy przenoszeniu interpretuje głosowo wiersz, podkreślając jego budowę rozpoznaje martwą naturę jako temat malarstwa poprawnie przenosi wyrazy opisuje obraz, wykorzystując podane słownictwo zna pojęcia: poezja, język poetycki rozumie pojęcie: obraz poetycki wyróżnia w wierszu obraz poetycki dostrzega różnice między językiem poezji i prozy ilustruje obrazy poetyckie podejmuje próby tworzenia poezji rodzinie: rozumie konieczność wypełniania obowiązków domowych rodzinie: podtrzymuje więzy rodzinne, pamięta o uroczystościach rodzinnych rodzinie: wypełnia obowiązki domowe medialna: rozbudza swoje zainteresowania czytelnicze medialna: posługuje się różnymi formami komunikatów medialnych odczuwa związek z kolegami z klasy; zastanawia się nad uczuciami i pragnieniami kolegów; kształci swoją empatię medialna: kształci wrażliwość estetyczną; odczytuje kody ikoniczne medialna: kształci wrażliwość słuchową i estetyczną 8

9 9 Z dodatkowymi informacjami i...bez nich, s Jan Jaques Sémpe i René Goscinny Robiliśmy z tatą zakupy, s.86-89; ĆWICZEŃ Zakupy, s.44, Pisownia skrótów jednostek miar i wag, s Krystyna Kofta Malowanie, s ; ĆWICZEŃ Jak opisać pomieszczenie, s Mmichael Bond Remont, s ; Auguste Renoir Portret pani Charpentier z dziećmi, s.105 Aleksander Fredro Paweł i Gaweł, s zna pojęcia: zdanie pojedyncze, zdanie pojedyncze nierozwinięte, rozwinięte zna pojęcie: podmiot zna pojęcia: określenie podmiotu i orzeczenia wyróżnia w zdaniu podmiot i orzeczenie, ich określenia rozróżnia zdania pojedyncze nierozwinięte od rozwiniętych buduje zdania rozwinięte i nierozwinięte zna pojęci: czas akcji zna pojęcie: komizm zna pojęcie: skrót zna zasady pisowni najważniejszych skrótów miary i wagi czyta tekst na poziomie krytyczno-twórczym, dostrzegając komizm wyróżnia postacie i narratora określa nastrój tekstu poprawnie zapisuje skróty miary i wagi sporządza fantastyczną listę zakupów zna pojęcie: opis wyróżnia w tekście literackim fragmenty opisu gromadzi słownictwo do opisu pomieszczenia opisuje pomieszczenie na podstawie planu, używając słownictwa określającego stosunki przestrzenne opisuje pomieszczenie zna pojęcie: atmosfera (domu) zna pojęcie: słownik frazeologiczny dostrzega rozniecę między środkami przekazu literackiego i malarskiego określa nastrój obrazu korzysta ze słownika frazeologicznego opisuje czynność, stosując słownictwo określające następstwo w czasie redaguje rozmowę między fikcyjnymi postaciami rozumie pojęcie: archaizm porządkuje plan wydarzeń dzieli tekst na obrazy sceny opowiada o stosunkach sąsiedzkich na podstawie własnego doświadczenia recytuje wiersz wykonuje komiks, dokonując przekładu intersemiotycznego medialna: czyta tekst na poziomie krytycznotwórczym medialna: analizuje komunikaty medialne, odczytuje kody i formy komunikatów obrazowych medialna: analizuje komunikaty medialne, odczytuje kody i formy komunikatów obrazowych medialna: dostrzega zmiany, jakie dokonują się w języku na przestrzeni lat 9

10 10 Clive Staples Lewis Dzień u bobrów, s ; Bogusia, córka państwa Zająców..., s ; ĆWICZEŃ Pisownia Wyrazów zawierających u, s,82-88 Anna.Śmiałkowska- Płaneta Stół, s.114 zna zasady pisowni wyrazów z ó i u zna przysłowia z wyrazem dom czyta tekst ze zrozumieniem rozwiązuje test poprawnie zapisuje wyrazy z ó i u redaguje przepis kucharski rozróżnia zdania oznajmujące, pytające, rozkazujące rozróżnia zdania od równoważników zdania rozróżnia zdania rozwinięte od rozwiniętych wyróżnia rymy w wierszu rozumie zasady ortograficzne rozwija zdania nierozwinięte układa rymy redaguje notatkę na zadany temat rodzinie: podtrzymuje więzi rodzinne uczestnicząc w pracach domowych, wspólnie spędzając czas wolny 10

11 11 Treści kształcenia Odbiór tekstów kultury Poziom podstawowy zna pojęcia: poezja, język poetycki rozumie pojęcie: obraz wyróżnia w wierszu obraz poetycki wyróżnia rymy w wierszu dostrzega humor w wierszu dzieli tekst wiersza na części według podanego planu zna pojęcia: przeżycia, doświadczenia zna pojęcia: fantastyka, gatunek literacki dostrzega elementy realistyczne i fantastyczne wyróżnia postacie i narratora zna pojęcie: czas akcji odpowiada na pytania dotyczące przeczytanego tekstu zna pojęcie: fragment (utworu) wybiera z tekstu fragmenty dotyczące tematu lekcji wybiera prawdziwe zdania dotyczące przeczytanego tekstu zna pojęcie: komizm określa nastrój tekstu wyróżnia w tekście literackim fragmenty opisu gromadzi słownictwo do opisu pomieszczenia zna pojęcie: przepis kulinarny zna pojęcie: drzewo genealogiczne zna nazwy pokrewieństwa zna pojęcia: plan, obiekt zna pojęcie: martwa natura określa nastrój obrazu zna pojęcie: słownik frazeologiczny korzysta ze słownika frazeologicznego Wymagania Poziom ponadpodstawowy wyjaśnia tytuł wiersza wyróżnia w wierszu obraz poetycki dostrzega różnice między językiem poezji i prozy dzieli tekst wiersza na części podejmuje próbę określenia gatunku lektury określa elementy świata przedstawionego lektury (bez znajomości terminologii dostrzega kompozycję przepisu kulinarnego rozpoznaje martwą naturę jako temat malarstwa dostrzega różnicę między środkami przekazu literackiego i malarskiego Standardy wymagań Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury: a) teksty literackie, b) teksty użytkowe, c) proste teksty podręcznikowe. 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami, 3) Rozumie znaczenie podstawowych symboli występujących w instrukcjach i opisach. 4) Odczytuje dane z : a) planu, b) mapy, oraz odpowiada na proste pytania z nimi związane. 11

12 12 1) Posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń: a) sytuuje je w przestrzeni, b) porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej... Tekstologia poprawnie zapisuje adres zna i stosuje zasady pisowni zwrotów grzecznościowych w korespondencji tworzy rodzinę wyrazów z rzeczownikiem dom rozróżnia zdania pojedyncze nierozwinięte od rozwiniętych rozróżnia zdania oznajmujące, pytające, rozkazujące rozróżnia zdania pojedyncze od złożonych zna pojęcie: spójnik zna i stosuje zasady interpunkcji w zdaniach złożonych buduje zdania złożone, łącząc zdania pojedyncze rozróżnia zdania od równoważników zdania wyróżnia w zdaniu podmiot i orzeczenie, ich określenia zna pojęcie: podmiot zna pojęcia: określenie podmiotu i orzeczenia zna pojęcie: wyraz dźwiękonaśladowczy wyróżnia w tekście wiersza wyrazy dźwiękonaśladowcze zna i stosuje zasady dzielenia wyrazów przy przenoszeniu zna i stosuje zasady pisowni najważniejszych skrótów miary i wagi rozumie pojęcie: archaizm rozumie zasady ortograficzne zna i stosuje zasady pisowni wyrazów z ó i u zna przysłowia z wyrazem dom stosuje zwroty grzecznościowe w zależności od sytuacji komunikacyjnej redaguje zdania z podanymi związkami frazeologicznymi wyróżnia w zdaniu podmiot i orzeczenie, ich określenia Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem: a) opowiadanie b) opis c) list d) przepis 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu (intencji): a) pyta i odpowiada 3) Buduje tekst poprawny kompozycyjnie..., celowo stosując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych 4) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi, b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą, c) pisze czytelnie. Rozumowanie 2) opisuje sytuację przedstawioną w zadaniu za pomocą: a) planu b) innego rysunku... opisuje czynność, stosując słownictwo określające następstwo w czasie tworzy rymy i rymowanki porządkuje plan wydarzeń wykonuje drzewo genealogiczne swojej rodziny redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na zadany temat redaguje rozmowę między fikcyjnymi postaciami wypełnia schemat listu uzupełnia schemat przepisu kulinarnego kreśli plan na podstawie opisu domu opisuje pomieszczenie na podstawie planu, używając słownictwa określającego stosunki przestrzenne redaguje opowiadanie odtwórcze (bez znajomości pojęcia redaguje plan wydarzeń, wykorzystując podane bezokoliczniki redaguje list tworzy przepis kulinarny na fantastyczną potrawę opisuje pomieszczenie opisuje obraz, wykorzystując podane słownictwo 12

13 13 Uwagi o realizacji programu Materiał nauczania Anna Kamieńska Co jest za domem?, s.117; plansza Na podwórku, s.116 Hans Petersen Znajomy widok, s NA PODWÓRKU Zamierzone osiągnięcia Edukacja polonistyczna zna pojęcie: wyrazy przeciwstawne zna wyrażenia: na pierwszym, drugim planie czyta ze zrozumieniem tekst poetycki łączy w pary wyrazy przeciwstawne redaguje pytania otwarte używa poprawnych form przy zapisie adresu opisuje ilustracje, korzystając z podanego słownictwa redaguje opis swojego podwórka z wykorzystaniem podanego słownictwa czyta ze zrozumieniem tekst prozatorski analizuje tekst pod kątem zawartych w nim elementów opisu rzeczywistości nazywa cechy bohaterów literackich uzupełnia schemat opisu miejsca buduje wypowiedź w roli bohatera literackiego wykonuje ilustrację na podstawie opisu nadaje tytuł fragmentowi prozy redaguje twórczy opis rozumie pojęcie: opowieść Tadeusz Wyrwa- określa podmiot liryczny Krzyżanowski wyodrębnia obrazy poetyckie w wierszu Trzepak; s.122 dostrzega cząstkę wspólną w rodzinie wyrazów dopasowuje podane nazwy cech do bohaterów wiersza nadaje tytuły częściom wiersza redaguje dialog w roli redaguje opowieść twórczą zna pojęcia: rzeczownik, przymiotnik, forma przypadka, Części mowy, rodzaju i liczby rzeczownika, przymiotnika; odmienna część s mowy charakteryzuje rzeczownik i przymiotnik jako części mowy ĆWICZEŃ Części rozpoznaje w tekście związki rzeczownika z przymiotnikiem mowy, s. 54- układa zdania z rozsypanki wyrazowej, dostosowując formy 56; Rzeczownik, przymiotnika do form rzeczownika s 57-61; Imię? określa formy przypadka, rodzaju i liczby związku rzeczownika Przymiotnik, z przymiotnikiem s redaguje opis, podkreślając związki rzeczownika z przymiotnikiem zna słownictwo nazywające stany emocjonalne Anna Onichimowska odpowiada na pytania dotyczące elementów świata przedwadzka, Wprostawionego (bez znajomości terminologii) s.128- porządkuje plan wydarzeń 131 wyszukuje fragment tekstu, dotyczący omawianego zagadnienia nazywa cechy bohaterów literackich uzasadnia stwierdzenie układa rozmowę w roli, wykorzystując podane słownictwo Ścieżki edukacyjne pozytywnie odbiera najbliższe otoczenie organizuje czas wolny, przestrzegając zasad bezpieczeństwa porównuje własne doświadczenia z doświadczeniami kolegów; dostrzega przejawy fizycznego i psychicznego dojrzewania rodzinie: rozumie znaczenie dobrych stosunków sąsiedzkich 13

14 14 Maria Terlikowska Zaklęta Dorota, s rozumie pojęcia: sens, wymowa (utworu) określa narratora tekstu literackiego określa przymiotnikami element świata przedstawionego określa wymowę tekstu literackiego wypełnia schemat dotyczący treści utworu redaguje ciąg dalszy opowiadania rodzinie: akceptuje różnice między sposobem odczuwania przez dzieci i dorosłych Joanna Kulmowa Kwitną gawrony, s.139 K.Drzewiecka Piątka z zakątka, s.141; ĆWICZEŃ Jak opisać swój dzień? kartka z pamiętnika, s Fiodor Tiutczew Liście, s.144; ĆWICZEŃ Jak napisać zaproszenie?, s.27 Mark Twain Znakomity pacykarz, s ; ĆWICZEŃ Jak ułożyć reklamę?s zna pojęcie: przenośnia wyróżnia w wierszu słownictwo nazywające dźwięki wyróżnia w wierszu przenośnie dokonuje przekładu intersemiotycznego nadaje tytuł ilustracji opisuje własną ilustrację zna pojęcie: pamiętnik porządkuje plan wydarzeń określa nastrój opowiadania dopasowuje definicje do wyrazów opowiada historię bohatera w 1os.l.poj. redaguje kartkę z pamiętnika zna pojęcia: premiera, scena, widownia, rekwizyt, kostium, próba generalna, premiera zna pojęcia: afisz zna pojęcie: zaproszenie określa osobę mówiącą w wierszu, temat wiersza, uczucia bohatera wyodrębnia obrazy poetyckie w wierszu dzieli tekst wiersza na role wypełnia schemat zaproszenia dobiera muzykę do wiersza, rekwizyty i stroje projektuje afisz redaguje zaproszenie ocenia przedstawienie rozumie pojęcia: obiektywizm, subiektywizm zna pojęcie: reklama określa elementy świata przedstawionego opowiadania (bez znajomości terminologii) określa przymiotnikami świat widziany przez narratora i bohatera nazywa cechy bohatera literackiego klasyfikuje oceny jako obiektywne bądź subiektywne wyjaśnia sytuację opisaną w opowiadaniu uzupełnia schemat reklamy układa wypowiedź, używając pojęć: subiektywny, obiektywny przekonuje redaguje reklamę medialna: dostrzega różnice między językiem prozy i poezji medialna: rozróżnia fikcję od rzeczywistości w komunikatach medialnych; posługuje się różnymi formami komunikatów medialnych w procesie komunikowania medialna: rozróżnia komunikaty medialne; posługuje się różnymi formami komunikatów medialnych medialna: rozróżnia komunikaty medialne; podejmuje próby wykonywania różnych form komunikatów medialnych 14

15 15 D.Wawiłow Kałużyści, s.153 rozróżnia autora, osobę mówiącą w wierszu i bohatera wiersza określa stosunek do rzeczywistości osoby mówiącej i bohatera wiersza medialna: kształtuje wrażliwość odbiorcy wypełnia schemat, określając osobę mówiącą, autora i bohatera wiersza A.A.Milne Misiepatysie, s redaguje notatkę na temat treść wiersza rozumie wyrażenie: reguły gry wyjaśnia okoliczności wydarzenia układa zasady gry według podanego planu projektuje zabawę grupową projektuje zasady obowiązujące uczestników zabawy medialna: rozróżnia komunikaty medialne przestrzega zasad fair play podczas zabawy Anna Kamieńska Sowa, s.157; Miasto; S.Grochowiak Wyliczanka, s.158 zna pojęcie: wyliczanka rozumie pojęcie: rytm (w poezji) wyróżnia w wierszu elementy powtarzające się powtarza rytm wiersza czyta głośno, podkreślając rytm wiersza medialna: kształtuje postawę świadomego, wrażliwego czytelnika; odczytuje kody dosłowne inscenizuje wiersz Piłka, s.160; E.Burakowska Niegrzeczna piłka, s.162 zna pojęcie: tekst popularnonaukowy rozumie czytany tekst na poziomie semantycznym wybiera z tekstu żądane informacje rozróżnia tekst literacki od popularnonaukowego podejmuje próbę określenia cech tekstu popularnonaukowego wypełnia schemat dotyczący treści wiersza tworzy notatkę w formie mapy mentalnej medialna: rozróżnia i tworzy komunikaty medialne J.Broszkiewicz Kapitan, s zna pojęcia: fikcja prawdopodobna, fikcja fantastyczna wybiera z tekstu fragmenty będące przykładem fikcji prawdopodobnej i fantastycznej dobiera definicję do artykułu hasłowego (bez znajomości terminologii) podaje przykłady fikcji prawdopodobnej i fantastycznej medialna: rozróżnia przekazy przedstawiające rzeczywistość od interpretujących i fikcyjnych 15

16 16 Maria Łastowiecka O Ali, Wojtku, kocie i rysowaniu na płocie, s określa nastrój utworu dzieli bohaterów opowiadania na postacie prawdopodobne i fantastyczne porównuje elementy świata przedstawionego w utworze (bez znajomości terminologii) podaje przykłady elementów fantastycznych w znanych sobie utworach medialna: ocenia komunikaty medialne (graffiti) Janusz Christa Kajko i Kokosz, s Danuta Wawiłow Chcę mieć przyjaciela, s wypełnia schemat dotyczący elementów świata przedstawionego opowiadania (bez znajomości terminologii) redaguje równoległe plany wydarzeń redaguje opowiadanie twórcze zna pojęcie: komiks odczytuje komiks wybiera z komiksu żądane elementy dostrzega cechy gatunkowe komiksu projektuje medal i dyplom projektuje konkurs klasowy zna związki wyrazowe z rzeczownikiem: przyjaźń zna pojęcia: postać główna, postać drugoplanowa wyróżnia postać główną i postaci drugoplanowe w opowiadaniu dopasowuje podane nazwy cech do postaci opowiadania określa problem opisany w tekście literackim wypełnia schemat, nazywając miejsca i sytuacje z własnego doświadczenia redaguje rady zna pojęcie: zwierzenia E.Szelburg- porównuje wiersz z listem Zarembina List układa dialogi w roli do wskazanej sytuacji do kolegi, s.161 redaguje list w określonej intencji medialna: rozróżnia komunikaty medialne; podejmuje próby określenia funkcji komunikatów medialnych uczy się okazywania i przyjmowania przyjaźni uczy się asertywnego zachowania Czesław Miłosz Furtka, s.182 Maria Kownacka Lajkonik, s zna pojęcia: zwrotka, wers wie, że Czesław Miłosz otrzymał literacką Nagrodę Nobla rozpoznaje wers i strofę wiersza wyróżnia obrazy poetyckie w wierszu wyróżnia fragmenty wiersza odwołujące się do zmysłów notuje skojarzenia na schemacie, wykorzystując podane słownictwo buduje wypowiedź w roli opisuje (ustnie) swoje odczucia zna pojęcia: kompozycja pracy: wstęp, rozwinięcie, zakończenie wskazuje prawdziwe wypowiedzi na temat tekstu określa elementy świata przedstawionego opowiadania (bez znajomości terminologii) porządkuje plan wydarzeń konkretyzuje plan wydarzeń w formie ilustracji redaguje wypowiedź na podstawie podanego planu, wyróżniając wstęp, rozwinięcie i zakończenie opowiada w roli postaci literackiej Edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie: poznaje sylwetki najwybitniejszych twórców polskich medialna: dostrzega charakterystyczne cechy wypowiedzi pisemnej 16

17 17 Młodzież wyjeżdża w góry z panem Grzegorzem..., s ; ĆWICZEŃ Pisownia wyrazów zawierających ż, s zna zasady pisowni wyrazów z rz i ż dzieli wyrazy z rz i ż według reguł ortograficznych poprawnie zapisuje wyrazy z rz i ż zna pisownię wyrazów z rz i ż niewymiennymi podanych przez nauczyciela 17

18 18 Treści kształcenia Odbiór tekstów kultury Poziom podstawowy czyta ze zrozumieniem tekst poetycki rozróżnia autora, osobę mówiącą i bohatera wiersza określa podmiot liryczny rozpoznaje wers i strofę wiersza wyróżnia w wierszu słownictwo nazywające dźwięki dzieli tekst wiersza na role zna pojęcie: przenośnia dopasowuje podane nazwy cech do bohaterów wiersza zna pojęcie: wyliczanka rozumie pojęcie: rytm (w poezji czyta ze zrozumieniem tekst prozatorski wskazuje prawdziwe wypowiedzi na temat tekstu rozumie pojęcia: sens, wymowa (utworu) zna pojęcia: postać główna, postać drugoplanowa odpowiada na pytania dotyczące elementów świata przedstawionego (bez znajomości terminologii) określa przymiotnikami elementy świata przedstawionego wyszukuje fragment tekstu, dotyczący omawianego zagadnienia dopasowuje podane nazwy cech do postaci opowiadania określa narratora tekstu literackiego określa nastrój opowiadania rozumie pojęcie: opowieść wybiera z tekstu fragmenty będące przykładem fikcji prawdopodobnej i fantastycznej określa nastrój utworu dzieli bohaterów opowiadania na postacie prawdopodobne i fantastyczne zna słownictwo nazywające stany emocjonalne rozróżnia tekst literacki od popularnonaukowego zna pojęcie: pamiętnik zna pojęcia: premiera, scena, widownia, rekwizyt, kostium, próba generalna, premiera, afisz zna pojęcie: zaproszenie odczytuje komiks wybiera z komiksu żądane elementy rozumie pojęcia: obiektywizm, subiektywizm zna pojęcie: reklama Wymagania Poziom ponadpodstawowy określa stosunek do rzeczywistości osoby mówiącej i bohatera wiersza wyodrębnia obrazy poetyckie w wierszu określa temat wiersza, uczucia bohatera wyróżnia fragmenty wiersza odwołujące się do zmysłów wskazuje w wierszu przenośnie określa elementy świata przedstawionego opowiadania (bez znajomości terminologii wyróżnia postać główną i postaci drugoplanowe w opowiadaniu określa problem opisany w tekście literackim określa wymowę tekstu literackiego analizuje tekst pod kątem zawartych w nim elementów opisu rzeczywistości określa przymiotnikami świat widziany przez narratora i bohatera nazywa cechy bohaterów literackich wyjaśnia sytuację opisaną w opowiadani wyjaśnia okoliczności wydarzenia podejmuje próbę określenia cech tekstu popularnonaukowego dostrzega cechy gatunkowe komiksu klasyfikuje oceny jako obiektywne bądź subiektywne Standardy wymagań Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury: a) teksty literackie, b) teksty użytkowe, c) proste teksty podręcznikowe, d) przedstawienia teatralne, f) przekazy ikoniczne, w tym: komiksy, dzieła malarskie. Rozpoznaje ich cechy charakterystyczne, dostrzega znaczenie dosłowne i odkrywa sensy przenośne. 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami. 3) Rozumie znaczenie podstawowych symboli występujących w instrukcjach i opisach. 4) Odczytuje dane z tabeli oraz odpowiada na proste pytania z nimi związane. 18

19 19 Tekstologia zna związki wyrazowe z rzeczownikiem: przyjaźń zna pojęcie: wyrazy przeciwstawne dobiera wyrazy przeciwstawne używa poprawnych form przy zapisie adresu dostrzega cząstkę wspólną w rodzinie wyrazów zna pojęcia: rzeczownik, przymiotnik, forma przypadka, rodzaju i liczby rzeczownika, przymiotnika; odmienna część mowy charakteryzuje rzeczownik i przymiotnik jako części mowy rozpoznaje w tekście związek rzeczownika z przymiotnikiem układa zdania z rozsypanki wyrazowej, dostosowując formy przymiotnika do form rzeczownika określa przypadek, rodzaj i liczbę związku rzeczownika z przymiotnikiem dobiera definicję do artykułu hasłowego (bez znajomości terminologii) zna i stosuje zasady pisowni wyrazów z rz i ż dzieli wyrazy z rz i ż według reguł ortograficznych poprawnie zapisuje wyrazy z rz i ż zna pisownię wyrazów z rz i ż niewymiennymi 2.Pisanie 1) pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: f)list 3)buduje tekst...przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych 19

20 20 redaguje pytania otwarte opisuje ilustracje, korzystając z podanego słownictwa uzupełnia schemat, określając osobę mówiącą, autora i bohatera wiersza uzupełnia schemat dotyczący treści wiersza uzupełnia schemat opisu miejsca redaguje opis swojego podwórka z wykorzystaniem podanego słownictwa nadaje tytuł ilustracji nadaje tytuł fragmentowi prozy nadaje tytuły częściom wiersza układa rozmowę w roli, wykorzystując podane słownictwo redaguje dialog w roli redaguje opowieść twórczą uzasadnia stwierdzenie wypełnia schemat dotyczący elementów świata przedstawionego opowiadania (bez znajomości terminologii) wypełnia schemat dotyczący treści utworu redaguje ciąg dalszy opowiadania redaguje kartkę z pamiętnika wypełnia schemat zaproszenia uzupełnia schemat reklamy układa wypowiedź, używając pojęć: subiektywny, obiektywny układa zasady gry według podanego planu tworzy notatkę w formie mapy mentalnej podaje przykłady elementów fantastycznych w znanych sobie utworach redaguje rady redaguje list w określonej intencji redaguje notatkę na temat treść wiersza redaguje twórczy opis buduje wypowiedź w roli bohatera literackiego redaguje zaproszenie ocenia przedstawienie projektuje afisz przekonuje redaguje reklamę projektuje zasady obowiązujące uczestników zabawy redaguje opowiadanie twórcze opisuje (ustnie) swoje odczucia redaguje wypowiedź na podstawie podanego planu, wyróżniając wstęp, rozwinięcie i zakończenie Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a) opowiadanie, b) opis, c) notatka w formie planu, d) list e) zaproszenie 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu. 3) Buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo stosując środki językowe. 4) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi, b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą, c) pisze czytelnie. Rozumowanie 1) Posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń. 2) Opisuje sytuację przedstawioną w zadaniu za pomocą prostego schematu. 20