LITERATURA I TREŚCI PROGRAMOWE STUDIÓW PODYPLOMOWYCH KWALIFIKACYJNYCH LOGOPEDII I MEDIALNEJ EMISJI GŁOSU SPECJALNOŚĆ NEUROLOGOPEDIA

Transkrypt

1 LITERATURA I TREŚCI PROGRAMOWE STUDIÓW PODYPLOMOWYCH KWALIFIKACYJNYCH LOGOPEDII I MEDIALNEJ EMISJI GŁOSU SPECJALNOŚĆ NEUROLOGOPEDIA 1

2 Podstawy językowe w neurologopedii Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 8 godzin wykładu + 5 godzin ćwiczeń Forma zaliczenia: zal. R 1. Mowa a język 2. Rola mózgu w procesach nadawania i odbioru mowy 3. Mózg a mowa 4. Czynności narządów mowy 5. Prawidłowy rozwój mowy dziecka 6. Logopedyczne aspekty morfologii polskiej. 7. Formalne, funkcjonalne i kognitywne aspekty kategorii fleksyjnych. Perspektywa glottodydaktyczna i logopedyczna. 8. Logopedyczne i glottodydaktyczne aspekty polskiego słowotwórstwa. 9. Synteza w składni perspektywa logopedyczna i glottodydaktyczna 10. Specyficzne zaburzenia rozwoju języka (SLI) 1. Gajda S., 2003, Lingwistyczne podstawy logopedii, [w:] Logopedia pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole, t Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin Krasowicz Kupis. G., 2004, Rozwój świadomości językowej dziecka teoria i praktyka. Lublin. 4. Leonard L. B., 2006, SLI specyficzne zaburzenia rozwoju językowego, Gdańsk. 5. Łucki W., 1995, Zestaw prób do badania procesów poznawczych u pacjentów z uszkodzeniami mózgu. Podręcznik, Zeszyt A, B, C, D, Warszawa. 6. Łuczyński E., 2005, Mowa a język. Podstawy językowe neurologopedii, [w:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Opole. 7. Nagórko A., Zarys gramatyki języka polskiego, Warszawa Podstawy gramatyki kognitywnej, red. M. Kardela, Warszawa Rudzka-Ostyn B., Z rozważań nad kategorią przypadku, Kraków

3 10. Sadowiski R., Rola mózgu w procesach nadawania i odbioru mowy, [w:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, (red.) T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Opole 2005, s Szeląg E., Mózgowe mechanizmy mowy, [w:] Mózg a zachowanie, red. T. Górska, A. Grafowska, J. Zagrodzka, Warszawa Neuroanatomia i neurofizjologia Rodzaj zajęć: wykład Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 10 godz. wykładu Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin 1. Rozwój układu nerwowego 2. Budowa i funkcje kresomózgowia 3. Budowa i funkcje pnia mózgu 4. Budowa i funkcje móżdżku 5. Drogi piramidowe i pozapiramidowe 6. Budowa i funkcje nerwów czaszkowych 7. Korowe i podkorowe struktury związane z procesami mowy 8. Podział mózgowia na płaty w ujęciu funkcji poznawczych 9. Unaczynienie mózgu 1. Felten D. L., Józefowicz R. F., Atlas neuroanatomii i neurofizjologii Nettera, Wrocław Gołąb B. K., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, Warszawa Górska T., Grabowska A., Zagrodzka J., Mózg a zachowanie, Warszawa Obrębowski A., Anatomiczne i fizjologiczne podstawy zaburzeń mowy. Logopedia 20, Lublin Gołąb B., Traczyk W. Z., Anatomia i fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów, Warszawa

4 Podstawy foniatrii klinicznej i audiologii Rodzaj zajęć: wykład Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 10 Forma zaliczenia: egzamin 1. Miejsce foniatrii i auiologii w medycynie 2. Anatomiczne podstawy procesu komunikowania się. 3. Budowa i fizjologia narządu głosu i słuchu. 4. Choroby narządu głosu etiologia i objawy. 5. Choroby narządu słuchu etiologia i objawy. 6. Zaburzenia mowy i języka w ujęciu foniatrii 7. Metody diagnozowania zaburzeń słuchu i dzieci i dorosłych 1. Gałkowski T., Zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2. Gołąb B. K., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, 1980, PZWL, Warszawa. 3. Grossman J., Rozszczepy podniebienia a wady wymowy [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 4. Grossman J, Wyniki rehabilitacji dzieci z rozszczepem podniebienia [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 5. Obrębowski A., Anatomiczne i fizjologiczne podstawy zaburzeń mowy [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 6. Sobotta J., Atlas anatomii człowieka. Tom I. Głowa, szyja i kończyna górna, 1994, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław. 7. Zaleski T., Centralne zaburzenia słuchu [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 4

5 8. Zaleski T., Obwodowe mechanizmy mowy [w:] Logopedia 20, 1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Neuropsychologia i neurolingwistyczny kontekst zaburzeń mowy Rodzaj zajęć: wykład+ ćwiczenia Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 10 godzin wykładu + 5 godzin ćwiczeń Forma zaliczenia: egzamin 1. Związek funkcji poznawczych z funkcjonowaniem człowieka 2. Narzędzia do oceny funkcji poznawczych 3. Mowa i komunikacja w ujęciu neuropsychologicznym 4. Choroby neurologiczne przebiegające z zaburzeniami poznawczymi 5. Fizjologia i patologia struktur mózgowych uszkodzenia poszczególnych płatów mózgowia 1. Bokus B., Shugar G. W., Psychologia języka dziecka, Gdańsk Domańska Ł, Borkowska A., Podstawy neuropsychologii klinicznej, Lublin Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 4. Pąchalska M., Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, T. 1-2, Warszawa Walsh K., Darby D., 2008, Neuropsychologia kliniczna Walsha, Gdańsk. Psychiatria dziecięca Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 10 godz. wykładu + 5 godzin ćwiczeń 5

6 Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin 1. Funkcje poznawcze człowiek a mowa i język. Neuropsychologia języka i mowy człowieka. 2. Rozwój ośrodków odpowiedzialnych za mowę w świetle psychologii rozwojowej i poznawczej. 3. Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach organicznych ośrodkowego układu nerwowego występujące u dzieci. 4. Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach psychicznych występujących u dzieci. 5. Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach schizofrenicznych. 1. Aleksandrowicz J., 2004,Psychoterapia. Poradnik dla pacjentów, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. 2. Bilikiewicz A. (red.), 2002, Psychiatria. Psychiatria kliniczna, wyd. Urban & Partner, Wrocław. 3. Johnson S., 1998, Style charakteru, wyd. Zysk i S-ka 4. Korzeniowski L., Pużyński S., 1986, Encyklopedyczny słownik psychiatrii, PZWL, Warszawa. 5. Sprinter S. P., Deutsch G.,1998, Lewy mózg, prawy mózg, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa. 6. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD 10. Psychiatria dorosłych Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 10 godz. wykładu + 5 godzin ćwiczeń Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin 1 Funkcje poznawcze człowiek a mowa i język. Neuropsychologia języka i mowy człowieka. 2 Rozwój ośrodków odpowiedzialnych za mowę w świetle psychologii rozwojowej i poznawczej. 3 Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach organicznych ośrodkowego układu nerwowego. 4 Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach afektywnych. 5 Zaburzenia mowy i języka w zaburzeniach schizofrenicznych. 6 Nowoczesna diagnostyka neuropsychologiczna języka i mowy. 7 Miejsce psychiatrii w systemie opieki zdrowotnej. 6

7 8 ICD 10 specyfika klasyfikacji zaburzeń psychicznych. 9 Zaburzenia mowy i języka jako przejaw procesów intrapsychicznych. 1 Aleksandrowicz J., 2004,Psychoterapia. Poradnik dla pacjentów, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. 2 Bilikiewicz A. (red.), 2002, Psychiatria. Psychiatria kliniczna, wyd. Urban & Partner, Wrocław. 3 Johnson S., 1998, Style charakteru, wyd. Zysk i S-ka 4 Klasik A., Krupka-Matuszczyk I., Krysta K.,2005, Procesy poznawcze człowieka norma a schizofrenia, Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Gregorczyk, Warszawa. 5 Korzeniowski L., Pużyński S., 1986, Encyklopedyczny słownik psychiatrii, PZWL, Warszawa. 6 Sprinter S. P., Deutsch G.,1998, Lewy mózg, prawy mózg, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa. 7 Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD 10. Techniki terapeutyczne Rodzaj zajęć: ćwiczenia Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 10 Forma zaliczenia: zal R I. Wprowadzenie do problematyki psychoterapii. 1. Definicje, zakres pojęcia, terminy bliskoznaczne. 2. Podział i rodzaje psychoterapii: indywidualna i grupowa, podtrzymująca i aktywna, specyficzna i globalna. II. Główne orientacje teoretyczne w psychoterapii. Omówienie przykładów i specyficznych metod 7

8 oddziaływania terapeutycznego. 1. Orientacja psychodynamiczna. Psychoanaliza i terapie pochodne (neopsychoanaliza). 2. Orientacja behawioralno-poznawcza. 2a. Terapia behawioralna: wybrane techniki; przydatność w terapii zaburzeń lękowych 2b. Terapia poznawcza: terapia racjonalno-emotywna Ellisa, terapia depresji wg Becka. 3. Orientacja humanistyczna. 3a. Terapia skoncentrowana na pacjencie 3b. Terapia Gestalt 3c. Logoterapia Frankla 4. Orientacja systemowa- początki terapii rodzinnej. 4a. Terapia strategiczna: założenia i podstawowe techniki. 5. Inne terapie (analiza transakcyjna, neurolingwistyczne programowanie) III. Problemy i specyficzne zjawiska w procesie udzielania pomocy psychologicznej. Wskazówki dla pedagogów i logopedów. 1. Pierwszy kontakt. 2. Sztuka słuchania i inne umiejętności interpersonalne ważne w pomaganiu. 3. Opór. Pięć etapów pracy z problemem. Literatura obowiązkowa: 1. Aleksandrowicz J., 2004, Psychoterapia. Poradnik dla pacjentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. 2. Grzesiuk L. (red.), 1994, Psychoterapia. Szkoły zjawiska, techniki i specyficzne problemy, PWN, Warszawa. 3. Lis-Turlejska M. (red.), 1991, Nowe zjawiska w psychoterapii, wyd. Jacek Santorski & CO, Warszawa. 8

9 Literatura zalecana: 1. Haley J., 1995, Niezwykła terapia. Techniki terapeutyczne Miltona Ericksona. Strategiczna Terapia Krótkoterminowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk. 2. Miller A., 1991, Mury milczenia. Cena wyparcia urazów dzieciństwa, PWN, Warszawa. 3. Namysłowska I., 1997, Terapia rodzin, Springer PWN, Warszawa. 4. Santorski J. (red.), 1993, ABC psychologicznej pomocy, wyd. Jacek Santorski & CO, Warszawa. 5. Satir V., 2000, Terapia rodziny. Teoria i praktyka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk. 6. Walker W., 2001, Przygoda z komunikacją. Początki NLP, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk. 7. Yapko M., 1996, Kiedy życie boli, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk. Choroby neurologiczne o podłożu metabolicznym Rodzaj zajęć: wykład Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 7 godzin wykładu Forma zaliczenia: zal. R 1. Choroby neurologiczne o podłożu metabolicznym. 2. Zaburzenia wchłaniania. 3. Podstawy biochemii. 4. Wpływ żywienia na zaburzenia neurorozwojowe. 1. Prusiński A. (red), Neurologia praktyczna, Warszawa Bradley G., Neurologia w praktyce klinicznej. T. 1-3, Lublin

10 Komunikacja alternatywna i wspomagająca Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia Rok studiów: I Semestr: I Liczba godzin: 5 godzin wykładu + 5 godzin ćwiczeń Forma zaliczenia: zal R 1. Charakterystyka niewerbalnych aktów komunikowania się 2. Klasyfikacja komunikacji niewerbalnej /komunikacja proksemiczna, komunikacja kinezyjna, komunikacja pozajęzykowa/ 3. Pojęcia związane z niewerbalnymi sposobami komunikowania się /komunikacja alternatywna, komunikacja wspomagająca, system znaków, komunikacja wspomagana, komunikacja niewspomagana, komunikacja zależna, komunikacja niezależna/ 4. Przegląd systemów znaków stosowanych w komunikacji alternatywnej na całym świecie/opis systemów znaków, zdjęcia i ilustracje/ a. symbole Blissa b. piktogramy c. Picture Communication Symbols d. system REBUS e. leksigramy f. sigsymbole g. obrazki i zdjęcia h. klocki słowne Premacka i. PICTURE EXCHANGE COMMUNICATION SYSTEM strategie gestykulacyjne wspomagające komunikację: Coghamo Makaton 5. Pozawerbalne formy wyrażania akceptacji i negacji przez dzieci upośledzone umysłowo /badania własne/ 6. Wybrane sygnały pełniące role komunikatów wykorzystywane w terapii dziecka, dla którego słowo mówione nie jest nośnikiem informacji /badania własne/ 10

11 7. Diagnoza dziecka pod kątem wprowadzenia komunikacji alternatywnej Cwaliński A., Wspomaganie komunikacji werbalnej dziecka z autyzmem wczesnodziecięcym, Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 3(5)/2004. Grycman M., Budowanie efektywnego systemu porozumiewania się u dziecka z zespołem Cri du Chat (krzyku kociego), Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 5(7)/2004. Grycman M., Czym są wspomagające sposoby porozumiewania się, Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 1/2003. Grycman M., Kaniecka K., O wczesną stymulację umiejętności komunikacyjnych dzieci niepełnosprawnych, Scholasticus 2/1993. Grycman M., Kaniewska K., Szczawiński P., PCS, Stowarzyszenie Mówić bez Słów, Warszawa Grycman M., Smyczek A. [red.], Wiem, czego chcę! Z praktyki polskich użytkowników i terapeutów AAC, Stowarzyszenie Mówić bez Słów, Kraków Kaczmarek B., Makaton - język gestów i symboli, Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 2/2003. Kaniecka K., Tworzenie bezpiecznego środowiska dla dziecko niewidomego, niesłyszącego i znacznie opóźnionego w rozwoju, Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 5(7)/2004. Kazimierska M., Wybór systemu porozumiewania się w zależności od kompetencji ucznia, Biuletyn Stowarzyszenia Mówić bez Słów", nr 1/2003. Podstawy neurologii dziecięcej Rodzaj zajęć: wykład Rok studiów: I Semestr: II Liczba godzin: 10 godzin wykładu 11

12 Forma zaliczenia: ezamin 1. Rozwój psychoruchowy dziecka zdrowego ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju mowy. 2. Proste opóźnienie rozwoju mowy. 3. Afazja, dysartria. 4. Reakcje nerwicowe (mutyzm, jąkanie, zacinanie, tiki). 5. Autyzm dziecięcy. 6. Zaburzenia mowy u dzieci z wybranymi schorzeniami: - mózgowe porażenie dziecięce - urazy - stany napadowe - stany zapalne - encefalopatie postępujące i niepostępujące (w tym upośledzenia umysłowe i choroby neurometaboliczne) - zespół nadpobudliwości psychoruchowej - dziecko hipotoniczne (w tym choroby nerwowo-mięśniowe) 1. Czochańska J., 1995, Badanie i ocena neurorozwojowa niemowląt i małych dzieci, wyd. Folium, Lublin. 2. Koehler B., Marszał E., Świetliński J. (red.), 2002, Wybrane zagadnienia z pediatrii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy, Śląska Akademia Medyczna, Katowice. Wczesna opieka logopedyczna Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów: I Semestr: II Liczba godzin: Forma zaliczenia: egzamin 1. Wpływ czynników endogennych i egzogennych na rozwój dziecka w okresie prenatalnym 2. Rozwój dziecka w okresie prenatalnym w aspekcie przygotowania do mowy: 12

13 - rozwój anatomiczny, - rozwój funkcji neuromięśniowych, - rozwój sensoryczny. 3. Ocena logopedyczna noworodka: - znaczenie warunków anatomicznych, - znaczenie funkcji biologicznych podstawowych dla rozwoju mowy, - norma a patologia, - wczesna interwencja logopedyczna w okresie noworodkowym i niemowlęcym. 4. Rozwój czynności oddechowych, pokarmowych i ruchowych ważnych dla mowy. 5. Rozwój kompetencji językowej i mownej u dzieci w okresie 0 2 lat: - prawidłowy rozwój mowy i języka, - opóźniony, nieprawidłowy i zaburzony rozwój mowy i języka. 6. Sposoby i metody: - Wczesnego wspomagania rozwoju mowy i języka, - Rehabilitacji logopedycznej mowy i języka. 7. Logopeda w zespole wielospecjalizacyjnym umiejętności korzystania z wyników badań specjalistycznych w pracy z dzieckiem. 1. Mackiewicz B., 1986, Wskazówki dla prawidłowego połykania w wadach zgryzu i wymowy u dzieci, Warszawa, TZP. 2. Mackiewicz B. (red.), 1983, Wybrane zagadnienia ortodontyczne dla logopedów, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 3. Rocławski B. (red.), 1991, Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 4. Stecko E., 2001, Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. 5. Stecko E., 1998, Udział logopedy w stymulacji rozwoju dziecka [w:] Nowy Pediatra nr Stecko E., 1997, Wczesna stymulacja logopedyczna dzieci z obciążonym okresem okołoporodowym [w:] Nowy Pediatra nr 1 13

14 Elementy integracji sensorycznej w kształtowaniu mowy i języka Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia lab. Rok studiów: I Semestr: II Liczba godzin: Forma zaliczenia: egz. 1. Holistyczne spojrzenie na dziecko w procesie wychowania językowego. 2. Zasady pedagogiczne, psychologiczne i lingwistyczne pracy z dzieckiem. 3. Determinanty rozwoju językowego. 4. Pojęcie sprawności językowej w logopedii. 5. Psychologia postaci, metodologiczny holizm a integracja treści nauczania. 6. Integracja sensoryczna w świetle badań nad sprawnością porozumiewania się. 7. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego. 8. Rozwijanie sprawności językowej i komunikacyjnej dziecka w świetle teorii integracji sensorycznej. 1. Bokus B., Shugar G. W., 2008, Psychologia języka dziecka, Gdańsk. 2. Gałkowski T., Szeląg G., Jastrzębowska G. (red.), 2005, Podstawy neurologopedii, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole. 3. Górska T., Grabowska A., Zagrodzka J., 2006, Mózg a zachowanie, Warszawa. 4. Gruszczyk-Kolczyńska E., 1992, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. 5. Holinger P. C., 2006, Co mówią dzieci, zanim nauczą się mówić. Dziewięć sygnałów używanych przez dzieci do wyrażania uczuć, Poznań. 6. Kurcz I., Shugar G. W., Danks J. H. (red.), 1986, Knowledge and Language, North Holland, Amsterdam. 7. Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 8. Mass V. F., 1998, Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej dla rodziców i specjalistów, Warszawa. 9. Rocławski B., 1993, Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk, Wydawnictwo 10. Tymichová H.,1996, Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki i koordynację wzrokoworuchową, Gdańsk, wydawnictwo Glottispol. 14

15 11. Walsh K., Darby D., 2008, Neuropsychologia kliniczna Walsha, Gdańsk. Diagnoza, metody badania i terapia dzieci z zaburzeniami słuchu Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów: I Semestr: II Liczba godzin: 10 godzin wykładu + 10 ćwiczeń laboratoryjnych Forma zaliczenia: egzamin I. Podstawowe wiadomości surdologopedii: 1. Definicje niedosłuchu i głuchoty. 2. Etiologia głuchoty. 3. Przyczyny niedosłuchu i głuchoty. 4. Działanie i funkcjonowanie narządu słuchu. 5. Techniki badania słuchu. 6. Klasyfikacje ubytków słuchu analiza audiogramów. Oprotezowanie. 7. Rola rodziców w terapii dzieci niesłyszących. Postawy rodziców wobec dziecka. Pomoc i poradnictwo rodzinne. 8. Czynniki determinujące kształtowanie mowy u dzieci z wadą słuchu. 9. Szerokie i wąskie ujęcie terminu język migowy. Lingwistyczne ujęcie tego terminu. System językowo-migowy a język migany. 10. Niedosłuch centralny diagnoza i terapia II. Ogólne zagadnienia psychologii dziecka głuchego: 1. Psychologia dziecka głuchego wrażenia, spostrzeżenia, pamięć, wyobraźnia, myślenie i mowa. 2. Porównanie rozwoju mowy dziecka słyszącego z głuchym. III. Podstawy terapii dziecka z uszkodzonym słuchem: 1. Ćwiczenia rozwijające mówienie: Relakacja, ćwiczenia oddechowe torem brzuszno-przeponowym, ćwiczenia głosowe, ćwiczenia narządów artykulacyjnych, ćwiczenia słuchowe (tj. wzmacniające odbiór mowy 15

16 przez słuch), ćwiczenia logorytmiczne, ćwiczenia słownikowe (nauka słów słownik czynny i bierny dziecka głuchego), ćwiczenia odczytywania z ust, ćwiczenia nauki czytania i pisania, nauka alfabetu palcowego (przy wspomożeniu języka migowego). 2. Rola obrazków w usprawnianiu mowy. 3. Metody migowe zalety i wady. 1. Baran J., Rewalidacja głuchych [w:] Pedagogika rewalidacyjna, red. A. Hulek, Warszawa, Csanyi Y., Słuchowo-werbalne wychowanie dzieci z uszkodzonym narządem słuchu, Warszawa Gałkowski T., Wychowanie dzieci głuchych w wieku przedszkolnym, Warszawa, Krakowiak K., Fonogesty jako narzędzie formowania języka dzieci z uszkodzonym słuchem, Lublin Krakowiak K., W sprawie kształcenia języka dzieci i młodzieży z uszkodzonym słuchem. Dla rodziców, lekarzy, logopedów, psychologów i nauczycieli, Lublin Kurkowski Z. M., Mowa dzieci sześcioletnich z uszkodzonym narządem słuchu, Lublin Lindner G., Podstawy audiologii pedagogicznej, Warszawa, Perier O., Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu, Warszawa Pietrzak W., Język migowy dla pedagogów, Warszawa, Schiefelbusch R., Ruder K., Strategia postępowania terapeutycznego z dziećmi z niedokształceniem języka. Przegląd zagadnień [w:] Nauczanie specjalne, Warszawa Sołowiowa I. M., Psychologia dzieci głuchych, Warszawa, Stachyra J. (red.), Wybrane metody diagnostyczne w surdopsychologii, Lublin Diagnoza i terapia neurologicznych zaburzeń mowy u dzieci (mpd, upośledzenie umysłowe, autyzm, niedokształcenie mowy o typie afazji i in.) Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów: I Semestr: II Liczba godzin: 15 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń laboratoryjnych Forma zaliczenia: egzamin 16

17 1. Oligofrenologopedia podstawowe pojęcia, przedmiot zainteresowań, cele i zadania. 2. Teoretyczne i pragmatyczne podstawy rozwoju mowy dziecka w zależności od stopnia niepełnosprawności intelektualnej: lekkiej, umiarkowanej, znacznej i głębokiej; od niewielkiego stopnia zakłóceń językowo-słownych do całkowitego braku sygnałów językowych. 3. Etiologia, symptomatologia i diagnostyka przy lekkim (dyslalia), umiarkowanym i znacznym upośledzeniu mowy w odniesieniu do odpowiedniego upośledzenia umysłowego. 4. Dysfunkcje i sprzężenia upośledzenia umysłowego z innymi zaburzeniami w rozwoju dzieci np. niedosłuchem, głuchotą itd.; grupy dyspenseryjne. 5. Mózgowe Porażenie Dziecięce konsekwencje dla mowy. 6. Oligofazja jako problem dla terapii logopedycznej: diagnoza medyczna, psychologiczna i pedagogiczna przy terapii mowy. 7. Pojęcie i etiologia autyzmu. 8. Metody terapeutyczne w autyzmie. 9. Komunikacja w autyzmie. 10. Dokumentacja procesu diagnostyczno-terapeutycznego pacjentów ze spektrum autyzmu. 11. Terapia logopedyczna dla dzieci upośledzonych w umiarkowanym i znacznym stopniu rozwoju mowy (w ośrodkach specjalnych i szkołach życia). 12. Praca logopedyczna z dzieckiem upośledzonym umysłowo. 1. Balcerek M., 1981,Rozwój wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo, Warszawa. 2. Borzyszkowska H., Oligofrenopedagogika, Łódź Carr J., Pomoc dziecku upośledzonemu, Warszawa Doman G., Jak postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu, Poznań Dziedzic S., Rewalidacja upośledzonych umysłowo, Warszawa Gałkowski T., Usprawnianie dziecka autystycznego w rodzinie, Warszawa Lovaas O. I., Nauczanie dzieci niepełnosprawnych umysłowo, Warszawa Michałowicz R., Mózgowe porażenie dziecięce, Warszawa Minczakiewicz E., Spontaniczne czynności i zabawy dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym, znacznym, głębokim[w:] Rocznik Naukowo-Dydaktyczny, WSP w Krakowie, z. 100, Kraków Minczakiewicz E., Umiejętności komunikacyjne i językowe dzieci z zespołem downa w wieku od 4 do 8 lat [w:] Logopedia 24, s , Lublin

18 11. Olechowicz H., Wyzwalanie aktywności dzieci głębiej upośledzonych umysłowo, Warszawa, Sołtys-Chmielowicz A., Usprawnianie mowy u dzieci specjalnej troski, Lublin Tarkowski Z., Mowa upośledzonych umysłowo, Wydawnictwo Orator 5/1997, s Zabłocki K. J., 1998, Mózgowe porażenie dziecięce w teorii, Warszawa Diagnoza i terapia zaburzeń płynności mowy u dzieci Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów: I Semestr: II Liczba godzin: 10 godzin wykładu + 10 godzin ćwiczeń laboratoryjnych Forma zaliczenia: egzamin 1 Definicje jąkania w wielorakim ujęciu (wg Charlesa van Ripera, Andrewsa, Tarkowskiego i in.). 2 Typologie jąkania (wg Pruszewicza, Mitrinowicz-Modrzejewskiej). 3 Etiologia jąkania (teorie rozwojowe, organiczne, neurotyczne, psychologiczne). 4 Ogólny schemat wywiadu klinicznego (diagnostycznego) dot. dziecka jąkającego się i jego rola w ogólnej diagnozie jąkania. 5 Diagnoza jąkania się wg Kwestionariusza Niepłynności Mówienia i Logofobii (autor: Z. Tarkowski). 6 Diagnoza jąkania się młodzieży i dorosłych wg Kwestionariusza Cooperów do Oceny Jąkania (autor: M. Chęciek). 7 Przegląd metod terapii jąkania się omówienie echokorekcji, terapii oddechowej, rytmizacji mówienia i innych. 8 Omówienie podstaw kompleksowej terapii jąkających się wg Zmodyfikowanego Programu Psychofizjologicznej Terapii Jąkających się (autor: M. Chęciek). 9 Profilaktyka w zakresie niepłynności mówienia, w tym jąkania się. 18

19 1. Adamczyk B., Terapia jąkania metodą Echo [w:] Diagnoza i terapia zaburzeń mowy, red. T. Gałkowski, Z. Tarkowski, T. Zaleski, Lublin 1993, s Byrne R., Pomówmy o zacinaniu, Warszawa, Chęciek M., Jąkanie [w:] Diagnoza i terapia zaburzeń mowy, red. T. Gałkowski, Z. Tarkowski, T. Zaleski, Lublin 1993, s Chęciek M., Etapy terapii w Zmodyfikowanym Programie Psychofizjologicznej Terapii Jąkających się, Logopedia 24, str Kostecka W., Dziecko i jąkanie, Lublin Mitrinowicz-Modrzejewska A., Jąkanie. Przyczyny i leczenie, Warszawa, Pruszewicz A., Jąkanie [w:] Foniatria kliniczna, Warszawa Tarkowski Z., Jąkanie wczesnodziecięce, Warszawa Tarkowski Z., Jąkanie, Warszawa Tarkowski Z., Kwestionariusz Niepłynności Mówienia i Logofobii. Podręcznik, Wydawnictwo Fundacji Orator, Lublin Zespoły neurologiczne (udary i zespoły: piramidowy, pozapiramidowy, opuszkowy, rzekomoopuszkowy i in.) Rodzaj zajęć: wykład Rok studiów: II Semestr: III Liczba godzin: 10 godzin wykładu Forma zaliczenia: egzamin Szczegółowy program zajęć 1. Etiologia i symptomatologia udarów mózgu udar krwotoczny i niedokrwienny. 2. Przebieg dróg piramidowych i pozapiramidowych objawy uszkodzenia. 3. Etiologia i symptomatologia zespołów uszkodzenia pnia mózgu-zespół opuszkowy i rzekomoopuszkowy. 4. Inne zespoły neurologiczne. 19

20 3. Fuller G., Badanie neurologiczne to proste, Warszawa Prusiński A. (red), Neurologia praktyczna, Warszawa Bradley G., Neurologia w praktyce klinicznej. T. 1-3, Lublin Metody diagnozowania zaburzeń mowy u pacjentów neurologicznych (afazja i dyzartria) Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów: II Semestr: III Liczba godzin: 15 godzin wykładu + 15 godzin ćwiczeń laboratoryjnych Forma zaliczenia: zal. R 1. Podstawy badania neurologicznego-ocena nerwów czaszkowych związanych z procesem mowy, ocena narządu artykulacyjnego, ocena toru oddechowego. 2. Definicja i typologia afazji. 3. Objawy zaburzeń językowych w poszczególnych typach afazji. 4. Definicja i typologia dysartrii (lokalizacyjna i objawowa). 5. Objawy zaburzeń językowych w poszczególnych typach dyzartrii. 6. Narzędzia do badania zaburzonych procesów językowych afazji i dyzartrii. 7. Diagnoza różnicowa afazji i dyzartrii. 8. Metody terapii pacjentów z zaburzeniami mowy o typie afazji i dyzartrii. 1. Balejko A., Diagnoza i terapia osób z afazją, Lublin Bostoński Test do Badania Afazji wersja dostosowana do warunków polskich przez IPiN, Warszawa. 20

21 3. Bradley G., Neurologia w praktyce klinicznej. T 1-3, Lublin Fuller G., Badanie neurologiczne to proste, Warszawa Gałkowski T., Jastrzębowska G., Szeląg E. (red)., Podstawy neurologopedii, Opole Kądzielawa D., 1983, Czynność rozumienia mowy. Analiza neuropsychologiczna, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź. 7. Lewicka T. (oprac.), Zestaw prób klinicznych do badania zaburzeń językowych po udarach mózgu, Katowice Pąchalska M., 1999, Afazjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Kraków. 9. Profil Dysartrii Robertson, Tuscon Styczek I., Logopedia, Warszawa Tarkowski Z., Dyzartria, Lublin Zaburzenia mowy w chorobach neurozwyrodnieniowych Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów: II Semestr: III Liczba godzin: 5 godzin wykładu + 5 godzin ćwiczeń laboratoryjnych Forma zaliczenia: zal. R 1. Najczęstsze choroby o podłożu neurozwyrodnieniowym przebiegające z zaburzeniami językowymi (FTD, PPA, SD, AD) metody diagnozowania, objawy. 2. Zaburzenia mowy w chorobie Parkinsona. 3. Metody terapii pacjentów z zaburzeniami językowymi o etiologii neurozwyrodnieniowej. 4. Komunikacja alternatywna jako metoda wspierająca terapię zaburzeń mowy w chorobach neurozwyrodnieniowych. 1. Szczudlik A., Otępienie, Kraków Kozubski W. (red), Choroby układu nerwowego, Warszawa

22 3. Friedman A., Choroba Parkinsona - mechanizmy, rozpoznawanie, leczenie. Warszawa Lewicka T., Rodzeń A., Ćwiczenia rehabilitacyjno-logopedyczne dla osób z chorobą Parkinsona, Warszawa Warrik A., Porozumiewanie się bez słów, Warszawa Obrębowski A., Narząd głosu i jego znaczenie w komunikacji społecznej, Poznań Diagnoza i terapia neurogennych zaburzeń połykania Rodzaj zajęć: wykład + ćwiczenia laboratotyjne Rok studiów: II Semestr: III Liczba godzin: 5 godzin wykładu + 10 godzin ćwiczeń laboratoryjnych Forma zaliczenia: zal. R 1. Fizjologia procesu połykania. 2. Zaburzenia połykania o podłożu neurogennym (aspiracja, penetracja, odynofagia). 3. Sposoby diagnozowania zaburzeń połykania. 4. Metody rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami połykania (ustawienia posturalne, stymulacja nerwowo-mięśniowa, ćwiczenia izometryczne). 5. Metoda PNF w terapii dysfagii. 1. Fennsner H. and all, The place of oesophageal manometry in the diagnosy of disphagia, Disphagia 1993, 8 (2), s Kruk Zagajewska Z. i wsp., Zaburzenia połykania u chorych operowanych z powodu raka krtani, Otolaryngologia Polska 1996, 49 (1), s Logeman J. A., Rehabilitacion of oropharyngeal fallowing disorder, Acta oto-rhino laryngologica belg 1994, 48, s Obrębowski A. i wsp, Ocena ultrasonograficzna czynności języka Wodniak czasie połykania Wodniak artykulacji po częściowej resekcji języka, Otolaryngologia Polska (w druku). 5. Woźniak W., Anatomia, Warszawa Zborowska A., Atlas anatomii,kraków

23 Diagnoza i terapia zaburzeń mowy u pacjentów po laryngektomii Rodzaj zajęć: wykład+ ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów: II Semestr: III Liczba godzin: 5 godzin wykładu + 5 godzin ćwiczeń laboratoryjnych Forma zaliczenia: zal R 1. Anatomia i fizjologia narządu głosu 2. Najczęstsze zespoły nowotworowe przebiegające z uszkodzeniem narządu głosu 3. Zabiegi operacyjne wykonywane w obrębie narządu głosu 4. Etapy rehabilitacji mowy u pacjentów po laryngektomii 5. Zaburzenia połykania u pacjentów laryngektomowanych 6. Metody terapii pacjentów po laryngektomii 7. Higiena i pielęgnacja tracheostomy. 8. Sprzęt pomocniczy (elektroniczne aparaty dźwiękowe protezy krtaniowe) dla laryngektomowanych. 1) Jastrzębowska G., Pelc-Pękała O. (1999), Mowa laryngektomowanych. [W:] T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s ) Kowalczuk A.M. (1997), Czy tylko... głos utracony i odzyskany? Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Laryngektomowanych, Białystok. 3) Pruszewicz A. (1992), Głos po leczeniu zmian nowotworowych w krtani. [W:] A.Pruszewicz (red.), Foniatria kliniczna. Wyd. PZWL, Warszawa, s , 4) Sinkiewicz A. (1992), Poradnik dla laryngektomowanych czyli jak żyć po operacji usunięcia krtani. Wyd. Kliniki Otolaryngologii A.M. i Polskiego Tow. Laryngektomowanych Oddział w Bydgoszczy, Bydgoszcz, 23