PAR~A OPERA WE WROCłAWIU. AdolpheC

Transkrypt

1 PAR~A OPERA WE WROCłAWIU AdolpheC G

2 6 maja kapitulacja Wrocławia 9 maja zakończenie Il Wojny $wiatowej 10 czerwca pierwszy nwner gazety Nasz Wrocław" e 16 czerwca pierwszy seans filmowy 29 czerwca w Teatrze Miejskim, czyli w sali Opery Wrocławskiej pierwszy koncert symfoniczny 8 września pierwsze przedstawienie w Operze Wrocławskiej, premiera HALKI" St. Moniuszki dyrekcja Stani sława Drabika - jedenaście premier i wznowień, w tym dwie prapremiery Z. Wierciaka Z KRAKOWIAKIEM DO WROCLA WIA'' i PIJE KUBA DO JA KUBA" dyrekcja Kazimierza Wiłkomirskiego - dzies ięć premier; prapremiera baletu T. Szeligowskiego PAW I DZIEW CZYNA" 8 1 września upaństwowienie Opery Wrocławskiej 194~ dyrekcja Jerzego Gardy - dwie premiery czerwiec przeniesienie się Teatrów Dramatycznych do własnego budynku, remont Opery dyrekcja Adama Kopycińskiego - sześć premier; prapremiera BUNTU ŻAKÓW" T. Szeligowskiego i pierwsza polska realizacja baletu R. Gliera CZERWONY MAK" e dyrekcja Mariana Kościelniaka - pięć premier, pierwsze polskie wykonanie RODZIN-Y TARA SA" D. Kabalewskiego dyrekcja Jerzego Sillicha - szesnaście premier, prapremiera baletu BAJKA" -:- WSPOMNIE NIE" St. Moniuszki dyrekcja Kazimierza Wiłkomirskiego - dwanaście premier, pierwsza inscenizacja w Polsce baletu M. Goleminowa NESTINARKA" i prapremiera MASEK" R. Bukowskiego dyrekcja Adama Kopycińskiego - trzydziesci dwie premiery; prapremiery: J. Sżaj,na-Lewandowska PINOKIO" i PORWANIE W TIUTIURLI STANIE", T. Szeligowski: TEODOR GENTLE MAN'', W. Kalik: CUD MIŁO$CI", A. $wierzyński : PI F.SŃ _ O TĘSKNOCIE" i pierwsze polskie wykonania: JOANNA D'ARC" M. Piejko, SZACHMAT" A. Blicssa, SZERSZEŃ" A. Spadavecchia I kwartał obowiązki dyrektora pełnił Witold Korecki - jedna premiera. e od kwietnia dyrekcja Bolesława Jankowskiego - prapremiera baletu RZEŻBY MISTRZA PIOTRA" R.. Twardowskiego, prapremiera p~lska PO~GY I BESS" G. Gershwina. I AN TW WA OPER ADOLP HE ADAM GTSELLE WE WROCŁAWIU balet romant czny w dwóch aktach libretto : Th. Gautier i J. erno de Saint-Georg s choreogr fia: J. Coralli i L. Petipa Kierownictwo muz czn : Z fia Urban i-świr sk a Opracowanie choreograficzn : Dina Aripowa (ZSRR) Dyrygent: cenografia: Zofia Urban i-świrska licja \ irth-prz bora A ystenci chore grafa: Ruta S ldorf, Wald mar Fogiel P remiera 8 września 1973 r.

3 DINA ARIPOWA Zofia Urbanyi-Swirska Alicja Wirth-Przybora Dina i\ripowa Urod ziła się w zachodniej Ukraini. Maj c 9 lal rozpo z ęl n uk ę w szk ole bal towej w Ta zkiencie, do kąd ją i w ielu innych, w tym licznych twór ó i rtyst' \ op r zagnalawojna. Kiedy r Ta zkien ie zbudowano gmach per, z - staj zaang ż wana do baletu i pracuje tam d 1958r ku. Ta t pni przenosi się do Duszanbe w Tadżykistani e. P ra"cę w bale ie tamt jsz.i opery łącz. z poznawaniem i uprawianiem tańców ludowych. W r k pó źniej w yjeżdża do Moskwy. Wst puje do ze p lu za łożoneg przez Ma riann ę Blogolubsk ą, z którym odb w a li zne podróże artystyczn p Związku Radzi ckim. \V 1961 roku w tępuje na w y d zi a ł baletowy Pa ń stwowego Inst tut u Sztuki Teatralnej im. A. W. Lunaczarski go (znanego hardzi j w krócie rosyjskim ako GITES). Wów zas odbyvla swoje pierw ze podróże i \ ystępy zagraniczn. Będąc na ostatnim roku s tudiów, współdziała przy z ł oż n iu i pierw zych pr mierach Muzycznego Teatru Dzi ci cego w Moskwie. W 1966 r. k micz udia w GITES-i i w y j eżdża do Woro n eża, gdzie w Teatrze Opery i Balet u pracuj jak hore gra f. Wykłada również w szkole baletowej. N st pny tap w drówek ni pok jnego ducha" Din Arip w j to opera v Kazaniu, gdzie pracuje jako choreograf. W Kazaniu ta kż, w ubi głym roku zorg nizow la Aripowa w dzi ł baletowy w szkole muz czn j. Od w i tnia b i eżą ceg rnku ws p ó ł p ra c uj e z Op rą Wrocł aws k ą. W \V im bogatym dorobku Dina Aripowa ceni najbardziej nast puj ą c e realizacje: w dziedzinie choreografii - Korsarz'' A. Adama (wg Byrona), Świ ę to m i łości" M. Nosyriewa (wg Turgieniewa) - współczesnego kompozytora I ningr dzk iego, mie zkającego w Kazaniu, Spiąa K ról w na" P. Czajko wskiego, Dwie legendy" N. Z gan w a (komp z t r \ pólczesn ), oraz z prac reż er kich - Rycerskośl! w ieśn i a cza " P. M scagniego oraz Arcwaberd" A. Babaj wa (op ra orm i a ń ska). H. G. \ '

4 SCENICZNE DZIEJE GISELLE cha H inego o lit ra t.urz p ię n j w N iemczech (znan j w F rancji pod ty t uł em, D l' llema ne", 1835), zw róc ił U\ ag ę na zaw r ty ta m opis l gendy o w illisach, odpov ied nikach sł o iańsk i h \ il. zmarł eh przed ś l u b em d ziew czę t eh, zw d ząc eh młodzi ń ' w w m ta ń c m w po ta.i zjaw. L gend la nasun 1a m u pom ysł libretta ale nw go, którego szkic pow i rz ł do 'wiadczonem u!ibreci: ie perow - mu i modnemu \ ów czas sal no <"'m u p eci ", J u le -H nri V rno d Saint-G org s ( T ). O ile li eracki p m sł Ga utic a uj ty b l j k poet 'eka metafora rozd r ych serc''. t Je o opracowanie dra maturgiczne nie odbieg Io od sch matu akcji inn eh b letów tego okre u. rn d ' ainl-g org s p odz i el ił ją na dwa a kt : pien z reali t czn, w i śn i ac i" z c lym b g a ż em iel n ow.i ludowo ' ci, i d ru i f ntastyczn, w p!ni ny ta ń ami d u chów i zjaw. Muz kq skom pono a t Adolphe-Cha rles Adam ( ). wiele pl dn aulor oper kom icznych i baletów; stwor z ył str uktur pro tą, zwią - Balet - w przeciw i e ń stwie do inny h sztuk u rwalonych w rz eźbie, rysunku czy druk u - jest s z tu ką ulo t ną, dzi la j ży ją tylko w przemi j ając j postaci cenicznej, przekazywan j z pokolenia na ~ kol ni. Niewi le je t jed nak takich dziel zachowanych w żyw e j tradycji. Do nich nal ży Gisell ', której trwał o ' ć w st unkow mało skażonej po laci um o żliwił t e ż zachowany se n p is akcji. Znany poeta i krytyk literacki, Theophil Gautier ( ) zafascynowany lekturą książki H inrit l r I I l I

5 zan z s tuacj sceniczn mi, zł ożoną z krótkich tematów mel dyczn eh, zrę znie zesta ionych i skontra towan eh \ nastr ju, bąd ź u ży tych jako mot w prze :vodnic g ł ych posta i. J a o autor eh reo rafii now go b l tu figuro\ al n fiszu ofijalny baletmi trz Królewskiej k demii Muzyki w Par ż u, J an Coralli ( ). W rzecz wislości.i dnak zo Lale na w znacznej ZGŚC i skomp - nowana przez zaprosz nego do \ sp lpracy la\ n go tancerza i choreografa J ules Perrota ( ) taj mnica usun i ęci w i ń kryje i gd zieś w zakamarkach z kuli w eh intryg. Premi ra Giselle" w d koracjach Luc-Charles Cie r "'e o i kostiumach Paul L rmi r odb l siq 8 zerwca 1841 r. ierw zą onaw zynią r li ty t ułowej b. la arlotta Gr i i ( ), jedm z czolow eh tancerek b 1 tu romanl znego; rolq lb rl kreowa ł Lu ien P tipa,. tar zy bra sław n go chor ogr fa M ius, ro lę Mirty. królo\ ej ' illis - Ad ' le Dumilatr. Ogromny ukces r ' ż ł balet wi dł u go trw ał y

6 ży wot c n iczn. Istotnie zają ł on pocze ne miejsce w repertuarze świa tow ym, dzie jego pozycję ugrunt o wały nie ylko właści wości s t listyczne i znaczenie hi tory zne, lecz t a k że p wn trwał war to'ci. Powst, ła je ko peln ' yraz estetycznych i ideowych zal o ż ń roman t zmu, Gisell " zawiera także -- mimo na iwnej akcji pozba\ ionej \ i kszej warto.' ci artystycznej muzyki ent. ment ln go klimatu - wiele istotnych walor1iw. Są nimi: zg od n ość konw ncji ruchow.i z 1re i ą bale tu, zgodn ość choreogra fii z mu z yk ą, logiczny plan horeograf iczny zwi ązany z a k c j ą, proporcjonal ne rozm ie zczen ie róż n go rodzaju t ńc 1 1w ( la yczn. eh i che r k l r _st):' z n eh. solow eh i zesp o ł ow. eh} oraz scen m1m1czn eh. Wsz tkie te element b y ł ni raz - i są przez dz' i j. zy h i scenizatorów - rnzmai i inte1:: pl'etow n, pozo tają jednak p dslawq kompozy c 1 baletow j, odnej miana h r grafii. Na przestrzeni prze zł o 130-letnich dziejów Giselle" m usi a ł nieuchronnie za j ść w niej pew ne zmian, w n i k aj ą c e z konieczna i prz stcsowania insceniza ji do ' ymog w let czny h kol jnych pok oleń w idzów. To, d z i ś tano\ i u ' w i ęc o n ą tr - d cją pod t.a' ę inscen izacji,.gi lle''... ukszt H owa ~o. ię w II p o ł o wi e XIX 1 ku w R J L Wp~aw d :- 1 pi n z \ t ' ieni leg b 1 tu p za Fra n cją miał o m i j ce 13 III 18L r. w Her Majesty's Theatre w Lond ni. przy w. p lprac P err t i m ni j znan go baletmistrza Andre an-j acque_ D sh ayes'c, 1 cz n i wpł yn ę ł o no na dalsze j go lo y. W 1841 r. dyrekcja Teatru Wi lkiego w P etersburgu wydel gowala d Pary ża pra ow ni ka teatru, fr n uskiego baletmi trz Antoin Titus Doch r (znan go jako T i u ) b r r z j rza ł i za b a łetow. m i now ścia mi. T itus znal w ię p arys k ą Giselle" jak w idz i o pi era ją c si ę na pa m ięci \ zroko\ ej od tw - rzył bal t, z p w n d ok ł a d n i, na scenie p t rsburskiej, gdzi prem iera jeg odb la s i ę 18 XII 18 ~2 r. z El O<\ Andr j anową w r li gł.vnej. Prz b wają cy w P et r burgu w latach Jules P errot, nie skr p any j u ż wi ę zami wsp "lpr y z Corallim, taral i p r zy bliż yć Gi el! " do w ł a. n eh k ncepcji a r ty zn h, u wypu k la ją c prz d \ szystkim j j \ ąte k dramat czn.. W k lejnych \ znowieniach od d 1849 r. do 1856 r. u s u n ą ł 1 ub ró ił w i le nadm iernie rozbud wa eh.,monologów" i dial gów" pantom im icznych, u s u n ą ł p staci w i ś ni a ków z II aktu, d odał t eż pas de trois w I a kcie. Z chwil ą otwarcia w 1860 r. n wego gmachu Te tru Maryjskiego trzeba b lo prz sto owa i n s ce n i z a cję i c h o re ografię Giselle" do potrzeb wi ę ksz ej sceny raz uwzgl ę dni~ w y ż szy poziom techniki corps de ballet'u, który w prapremierowym przedstawieniu nie tańczył jeszcze na pointe-ach. Dalszych zmian w rekonstrukcji Giselle" dok o n a ł wielki mistrz choreografii, Marius ARZ U - scenogr::ifi, do,gi ell { kl I) Opera Pary k::i 195 -ł. Pelip ( ). _ie nar ~a~ąc g6ln g pl n u horeograf1cznego, Pet1pa oczysc1l go. -, ~ latach , z w iel u później szy c_h na! c i a ł sc1, skor - O\ al la ń e ze p 10\ e i u hl z~st \ ry su n ~ u linie c rp d hall t'u, d dal też ~ v1 c~ s t~ wari - je Gi elle do muzyki napi anc.1 s p e~j Im prz.ez L. A. Minkusa: utrzym an ą \ s y lu w utuozows 1m balerin wlo kich wariację w I akcie oraz d ~ ugą w II akcie b liższą stylowi roman t cznemu. Bistor kom raa.z'ieckim nie udalo i ę jeszcze usta li ć autorstwa posz zególn eh zmian, dok~ n anych przez f'.errota lub P tipa, w d mo t lko, :.: z I a t u um ęle

7 został ~zeroko roz~udowane w orygin Je święt B~chu~.~raz dł.u~1 ~on log matki Giselle, opow1adaj~cej na m1g1 ruemal całą legendę o willisach; w scenie szal ństwa Giselle dawną próbę samobójstw Al b~r ta zastąpiono jego rozpaczą nad ciałem ukochan J. Z aktu II zan ikły efekty powietrzny h. Markowa i E. Bruhn w G!selle" lotów, gd, postaci willis fruwały zawieszone na druta h. Tak więc i lnieją trz j autorz z chowanej wersji G is He": Cora lli - Ferro - Petipa. Zaslugc st!niego j st calenie teg b 1 tu od zagła d~' i u talenie j g oslateczneg ksztallu. W Paryżu Gisell " rana b la b z prz rw do 1849 r z przerwami d 1868 r. W tym cz. ie wystavilo ją wiele t atrów w innych mia tach i krajach : Bordeaux l 842 Iars lia, Londyn. Bruksclc, W iedeń, P te1 s () burg yon. N apol, W nccja, 8 1 l'lin. Mil k\ " Hag, Flor ncjl. Genua zlokholm, Rzym Bo l n, Fil delfia, Now.Jo1 k Barcelona, Budap szt I openhaga, Warszawa. Pows aly też dwie inne wcrs1e Giselle". ng i 1- ski pisarz Willi m Moncri ff, urzeczony widzianym w P;:i ryżu baletem, napisal.,dramatycz n ą", melodramat_ czną, eh ireogr fi cz n ą i fantaslyczn op - \ i ść o zabobona h" pod l ulem G i. ell zyli no ne zj w. tanc rek". Ten dzi\ aczn. k nglomera l pojaw i ł si 23 VIII 1841 na sccni Theatre Ro al w Lond. nie. N. tomiast włoski baletmi trz Antonio Coppini dal 17 T 1843 n enie m ed i ola ń ski.i La Sc'lli wlasn.\ w r ję tematu Gautiera z now. muz. k. Giovanni B jclli. n ie sta ł a ona jedna ryw lkq oryginaln.i wersji par ski j. D końca XIX w. wersj ta utrzymuj ię w r - pertuarze \ ielu te tr w. Nas i n te res u j ą przede wszystkim.i j polski inscenizacje. Warsz wska pr - prem iera spolszczonej \ t rtule Gizelli" od była i w Teatrze Wielkim 20 I 1848 r. Au torem choreogra fii był zas ł u ż ny baletmi trz i pierwszy pol k i choreograf \ i kszeg formatu, Roman Tur zynowicz ( ) który - podobnie jak Tilus \ P ter - burgu - przenió ł na warszaw ką c n Giselle" z pamięci', wp rowad zając prawdopodobn ie w i 1 zmian wlasn go pom slu. I tak z 'wczesnych recenzji dowiadujemy się na prz kł ad, ż pas d deux \ I akcie by ł goni twą za bukiet m kwiató\, który Gisell usil w I od brać Konradow (jak Turczyn - wicz ochrzci ł lb r ta) ; kocha, lubi zanuje". W inn m miejscu j st m wa o trzech grupach willis w II akcie, podczas gd w oryginalnej choreografii tw rz. I on lrz szer gi lub z ś l! grup w chwili osaczeni H ilariona, kt' r ' zr szt, u Turczynowicza, sam sk z ze ska ły uciekając przed pogonią napastniczek. Wd zięcznym zadan i m dla polski go historyka baletu jest zbad ie innych d stę p tw Turcz - no\ icz od oryginał u i ustalenie kształtu p ierw zej polskiej inscenizacji G iselle". Balet ieszyl si ę wielkim powodz niem u publi zności warszawsk iej chwalono szczególnie w ko awców gł \ nych ról,

8 K n tancję T urczynowiczową i Aleksandra Tarnowskiego, oraz Annę Piechowi z w roli Mi ty i Feliksa K rzes i ń ski go ja k Hilar iona. P dobały si~ leż dekoracj pr jektowan przez nt nio Sacch ttiego. W tej wersji balet utrzym ał się w repertuarze do 1868 r.; \ zn wiono o w 1881 r. dla pierwszej polkiej primabaleriny, H leny Cholewicki j. W \ ieku XX powodzen i Giselle" zdaj i<;- nie ~ labną, ho kres najmniej zeg ni za int resowania przypad na I ta m ięd zy w jenn, gdy pod wp ł y wami Bal t ' w R s. jskich Dia il wa, kspresjonizmu Mar Wigm n i Kur ta J ssa r z jazzu zaznacza ie; odw t d b!etu 1 m n l czneg. R nesans tego stylu d k nuj si po II W jnie wie towej, gdy na c: nach ż \ a znuw Gi Il ", S Hida" i La ille mal aarde ''. W kaz n jw aż ni jsz eh pr mi 1 Giselle" w talni h dzi i ą tka h lat z j ąłby kilka s r n druku, z k ni czno ci w i t rz b tylk pokrót e wspomni ć o jej losach w róż n eh krajach. W swej jczyźn i bal t wzno iony był w Op rz P rys i j d pier w 19' 4 r. wedłu dokładne o stena ramu", który wywiózł z Pet r burga przeby\ j ą y nc em i racji ro jski reżyse r b:il tu i kolaj Siergiejew ( ). W r lach gł ównych w stą pili : ro jsk balerina Ol a S"pi siwcewa i Fr n uz Alb r t elin. Do wersji t j szer g zmian wpro\ a dz ił w 1938 r. erg Lifar jako późn iejsz partn r Spiesiwcew j. P kol jnym wznowi niu v 1954 r. dl Niny \ rubowej, slatnio Opera Paryska trzym ał a w 1972 r. nową wersje; Gisell " sław n e j an erki i horeogr fki u bańsk i ej, Alicji lonso. Stara ł a s i ę na przy b liżyć bal t do w z "-niejsz eh r mant znych w rsji Per ola, w ł ą cza j ą c corps de ballet do u d ziału \ akcji i um ie z czaj w I akci, zami a de deux, dawniejsze pa de dix P rrota, ańcz n przez ucz stnik w św i t \) inobran i ". J k francuski odtwórczynie roli Gisell zasl n l ': Lyc lte Darsonval, Yvett Chauvi1" a ostatnio Vi I tt rd i J acq uelinn Ray t. W Z iązk u Radzieck im n jczystsza we1 sja Gisell " zachowa} się w l ningradz im Teatrze im. K i r wa, gdzie w oslalnich dzie i ą tk h lat r 1 tytułową ta ń czyły: Raisa Stru zkowa, Natalia akarowa i Irina K ]pakowa. Wersj ę ę p rzeni ós ł w 194-l r. d Teatru Wielkieg w Moskwi L onid Ław r ws i, pow i e rzając gló\ n rol Galinie ł now j i Aleksemu J rm ł ajewow i. P ni h r ł t przej li: J katierina Mak imowa, atalia Bessmi r tnowa, Wład im ir Wa iliew Mi h i ł Ław r w ki. Wer j petersburską pok UJ]a po raz pierwszy na Zachodzie grupa arl tów T atru Mar jski go z A n ną Pawl wą na cze!, daj ąc w 1908 r. p rzedtawienia ( kr ' conej Gi lle") w R dze, Hel inkach, Szto holmie, Kopenhadze, B rlinie i P radze. Balet

9 v sz dl L ż d progra mu pierwsz sezonu rosyjskiego", organizowaneg w 1910 r. \ Pa ry ż u przez Sergiusza Diagilewa ( ). P ubliczność par - ryska, a w na s tępnym roku także lond ń ka. podziwiala wówczas Tamar Karsawi n ę i Wacl wa Niżyńskiego w główny h rolach. W dalsz j wej dzi ała l ności Diagil w ni powróc ił już nigd d romanl cznej Giselle", dla której zabrakl mi jsca w j go ustawicznym poszukiv aniu nowych formul artyst cznych. W Anglii rozpo\ sz chniła się gl wnie r k nstrnkcja Siergieje\ a. Pierw ze angi 1 kie pr zedstawi nie Giselle" d a ł w 1932 r. zespół Cama rg Soci ly w Londynie w dwa lata p óźn i j Vie-Wells Ballet z Alicją Mark ovą, nastę pne Sadler's Wells Ballet z Margot Fon te n i Robertem Helpmann ~ m. Działający w Ameryce w latach ze pół baletowy Mi chaił a Mordkina, b. tancerza, Teatru Wielkiego w Moskwie, w stawił Giselle" w 1937 r. w Nowym J orku z Lucią Cha e w roli y tułowej. Na s tęp ni e r k n t r u k cj ę Sier:riej w prze ni ó sł dla Ballet Theatre w 1944 r. Anton Dol in a nowe zmiany wnió ł do ni j w l 946 l'. Georg Balanchin, gdy głów ne rolę objęli Alicia Alons i Ig r Juszki wicz. W r. Gisell " d o tarła aż do Australii, gdzie włączy ł j ą do wego repertuaru z esp ó ł baletowy założon y przez Czecha Edwarda Borovansky'eg. Po 80-letniej przerwie Giselle" ukazała się znów w 1966 I'. na scenni Pań twowej Opery \ Berlinie w adaptacji chore grafki Lilo Gruber, która jako wykonawcó\ premier weg przed tawieni za pros i ła pa rę artyst \ \ ęg iersk ich. Adel Orósz i Viktora R ó n ę. W t atr eh RF ' y tawiali w b 1 t m. in. Alan Car ter w Monachium (1956), Richard Adama w Hanowerze (1961 ), Erich V alt r w Dilsseldorfi (1971). Operze Budape zteń kiej prz kaza ł Gisell " \ V 1958 r. Le nid I'.,aw row ki, powi e rzają g ł ów n e role Z uz ie Kun i \Ti ki J'O\ i Fil!Op. Na sc nie w rszm skiego T atru Wi ł k i ego utrzymy wała i ę da na wersja, wznow iona 28 II 1919 przez głów nego choreogra fa polskiego tego oki:esu, Piotra Zajlicha ( ), który jednak w wej inscenizacji wzorowa] si zap wne n przedst wi - niach, znan eh mu z kresu pracy u Diagilewa i u Pawlowej. W rol i tytu łow j wys pila go ' cinni Halina Szmolcówna, roli lb rta - Zajlich. Gd. po letnich wystc:pach w Par ż u i w L nd rnie Szmolcówna zos tała z a a n ga żowa na do T a tru Wielkiego na s tale, uk aza ła i ę 17 XI w Gisell '' j ż jako jego oficjalna primabalerina. Kolejne, ostatni przed wojną wznowieni, ze Szm lcówną i Zygmuntem Dąbrowskim, miało miejsce 5 I 1928 r. W okresie tym balet Giselle" nie ci sz l i ę jednak wielkim powodzeniem u warszaw kie.i publiczności. Większe sukcesy odnosił w Polsce Ludow j, zwła sz cza począwszy od 1960 r., gdy czystą t rad y cy j ną wer ję C rall iego - Perrota - Petipy przekazali Operz Warszawskiej arty' ci T atru im. Kirowa, Natalia Dudins a i Konstantin Siergiejew. A ot kol jne inscenizacje Gi Ile" na se nach polskich : Łód ź, 26 VII 1959 r., Tea r 1 wy, zespól Op ry Lódzki j, chor. Feliks Parnell, se. Ewa Sobotowa, z Marią Ła p i ńską i F!iksem Malinow kim; W ro cł a, l ' XII 1959, Pa ń twowa Opera, chor. Jerz Gogól, se. nie1a Wojciechowska, z Klarą Kmitto B ronisław m K ro pidłows kim Warszawa, 19 III 1960, Państwowa Opera, insc. Natalia Dudinska i Kon tanti n Siergiejew, sc. Ka rol F rycz, z Ma rią K1 z yszkow ską i Henryki m Gier ; Pozna ń, 8 IV 1967 Opera im. S. Moniu zki, insc. Nin Ul nowa, se. Barbara J ankowska, z Olgą Sawic ką i Wiesławem Ko. cielsk im: Warszawa, 20 IV 1968, Teatr Wi lk i, chor. Aleksiej Cziczinadze, c. Andrzej Majewski, z Mar ią Krz - szkowsk ą i G rardem Wilki m ; Bytom, 4 X II 1971, Opera S l ą a, insc. Barbara Kasprowicz, se. Tadeusz Gr glewski, z Joanną Szabelską. TRE1 A TURSK

10 Salomea I«p uścinsk; DE A. zy moż n a tak bardzo tak nagi znieruchomieć p wstrzymać bici ser a i lę przed złym p< cz m o ż na tak bardz zbłękit n ieć zróż i ć i r zpł n ą. ta l kk 1 j k we ni D gas - cz można \ okamgnieniu na trnccrki tw rzy uch c ić ta ń ca magnet zn. lok czy m żna tak powstrz m. przelot hwil i z rze ń - ni ostrożni spięl k lysze si lok ablo Pica o - (z tomu.,zbr ja b ł ę k it n a' ') tancerki ~ GJSELLE'' - KLEJNOT BALETU ROMANTYCZNEGO ~ 8 czerwca 1841 r ku w stawi no w Operze Par kie.i Gisell ". Od t g wieczoru bal t rozpoczą ł swój triumfaln i nieprzerwan po dzi ń dzisiejsz pochód początko poprzez wybitni jsz ceny baletow ówczesnej Europ, a wraz z rozp wszechnicniem ię ztuki b 1 tow j na inn eh k ntynentach zaw dr wa ł do wsz stkich zakątków świ ata. Obecnie stanowi j ed n ą z pozycji tzw. żel az nego repertuaru, docz ekał si liczn eh i róż n rodnych opracowań, wykonywany je, t zaw ze prz z naj\ ybitniejsze iły każd go zesp lu. Co prawił, że ten m uzealn. j uż t 1 o - mogło b i " ydaw ać - zaby tek zys kał taką p o pularność po obu tronach ramp, zachował świeżość i zdolno ć angażo wania i wzru zania widz w, tak prz ie odmiennych p chicznie, mają c eh zup lnie inne zapotrzebowania i kr t r ia art st czne 1 n i ż ci przed stukilkudzi s i ęciu lat? Najtrafni j eh b dp w i edz iał n to n i e ł twe przeci ż pytanie rnold Haskell, jeden z najwybitniejsz eh wspólczesn eh zna\ CÓ\ i teor tyków baletu : Gi 11 " prz trwała, p ni \ aż stanowi najcz stszy vyraz woj j poki, raz dlateg. iż jej główn a r la jest najlepsz m sprawdzianem możliwo' ci bal - rin [...] Osiągn ięcie " r li Giselle ukcesu. niezal eż nie od je o stopnia, oznacza zar wno god ną uwagi tanc rkę, jak aktork [...] Bal t ż j, ponie a ż jego gł \ na ro a jest ż. wą posta ią. któr j cierpienia m - gą wzbu dzi ć wspók zuci [... J J eszcz j n m p wodem trw I i,gisell ' j l j j pozi m dramaturgiczny [...].Gi ell n ie st n wi jed ni pretekstu do tańc. ale w raż dramat, i dlat g jest iągl ż - w m d z i e ł em." 1.. Gis Il " p ' stała w cz eh na ' peł i j zego rozk i u romant zmu, który kultywowa ł wszystko, co tajemnicz i nadprz rodzone, k t ry umiłował lud w podania i fantastyczn legendy. Nic wi ęc dziwnego, ż bale - t ł i idealny m środki m wyrazu dla ych upodo bań. T n czn sceny Europy opanow ł postaci ' i jskich, nah n eh dz ie wcz ąt, skrzydlatych nim f i nadprzyrodzonych istot, zrodzonych ni gdy z f nt zji lud wej różn h narodow 'ci. K żd a z ni h p rzeż wa ła ni eszczę ' li\j mił ość, czę, LO pro ad zą ą d obłą k a n i a lub un i estwienia, rzadk kt ' r j da n b I połączyć ię z ukochanym. T - mal ka eh bal t w sprz ja la wpr \ adzaniu różn o rodnych rodz jów ta ń a : od ludowego, narodoweg począ \ sz, poprzez charakterystyczny, a ż d czystej klasyki z wieżo w prowadzonym w użycie kobiecym 1 Arnold L. Haskcll: Balet, przekł. Alicji Bońkowskicj, PWM K raków 1965, s

11 ta ńcem na palca h. Z bogactwa t eh wszystkich wątków twórcy wybier li zw kl jed n, dom i n ując, i w kół n iego budo ali w idowisko. atomiast w przypad u Giselle" wątki t wykorzy tano niez\ y kle wszechstronnie i - co ważniej sze - bardzo harmonijnie. Dl tego właśni e Gis li " m żn a uzna za najp lni j zy v yr z wojej poki. \ wię szosc1 bal l ' r m ntyczn eh postać gl ' w nej bohaterki b w ł a tak dal ce ksponow na, ż v szys kie pozo l l elem n y wi wiska z I - nieczn ści ograni z l si jedynie do r li t1. D z iał si tak dlat go, ż balet w tej epo c powstawa ł z reg uły z m yś l o zap rez ~nt waniu konkr tn j, wy- Obarczone zasadnicz m i wadami k n trukcji dr maturgiczn j znika ł y n ajczęści j ze se ny wra z ze zmierzchem gwiazd, której zaw dzi ę - cz l \ oje p wsl nie. Ina zej rzecz przed tawia si w w padku Gisell ". Wprawdzi i w t m b I cie zgodn ie z duchem epoki r I tytulo a j st ' yek - p nowa n na plan pi en szy, jednak poz tal r 1 - przed zy tkim Albrech ta i Hilariona - zostały r wni eż k nkretnie zarysowane konsekw n lnie

12 przeprowadzone, co nie w ą t pliwie przy zynia ię do zachowania równowagi dramaturgiczn j dzieła. Akcja baletu czy się wartko, zr ęc zn ie pr ze platają sceny solowe i z es p o ł ow e, wszystki t ańce m a ją. woj logiczne uza ad nienie, tr ś ć jest: w pełni zr - zumiała bez pomocy libretta, a temat - miłość tak wielka, że \ y baczają ca najwięk ze krzy\ d. i si ęg a j ąca poza życic doczesne - zawsze aktualny i trafiaj ą cy do k a żd e go odbiorcy b z w zg lędu na pokq i poglądy. Są to walory, które zap e wniają Giselle" wysoki poziom dramaturgiczny, znaczni e przewyższają c y wszy tkie inne dzi ł a tego okresu, a niczym nie u s ti;pują c y w 'bitn m bal tom za ów późn i ej szych. Wr szcie sama postać Gisell. Wiele jest rol \ tzw. żelaznym repertuarze baletowym, o kt rych m a rzą młode, ambitne tancerki: Odetta-Odylia z Jeziora łab ędzi eg o", Aurora ze Śpiącej król \ ~ ny'', Kopciuszek, J ulia z Romea i.julii", żeby wymienic tylko te najbardziej znane. Dobr wykonanie k aż d e z nich wymaga od baleriny p ow a żne go w. - silku i um i ejęt na "ci nie tylko fiz rcznych, technicznych, ale i prz my ś l en i a, koncepcj i akt rskiej, k tó rą trzeba wpaso\ ać" w w yj ą tk owo ciasne ramy czasowe i ruchow e. Nal e ż. bowiem p a mi ę tać, że możliwości wyrazow e tancerki ogranicza w cza ie muzyka, <~w doborze ruchó\v - choreografia. Jakże niewi le m ie sc:a pozostaje w tych warunkach na inw n cj ę wła sn ą! Są r ole jed norodne, opa rt e konse kwentnie na jedn m u czuciu, są inne, bardziej skomplikowane, ale roz w ij aj ące w trakcie trwania całego baletu jeaen mot \. Rola Gisell nal e ży do najtrudniejsz 'Ch, najbar dziej zł o żo n 'Ch pod wzglc:dem psy chologiczn m, ale i d j ą :- eh na jwi ęk sze pole do popisu. Haskell tak ujmuj tr udn oś ci aktorskie roli: Na początku baletu jest Gi ell' b z lr o ską wiejską dzi w cz~rn ą, u w ielbi a jącą taniec i bardzo zak0- chaną. N as tępnie widzimy ją zdradzom1 i doprowadzoną do szal e ństwa, pop e łni aj ą c ą w końcu samobój two. W drugim akcie tancerka jest duchem.i mui \ y w o łać w nas wraże nie, i ż jest wcieleniem lekko: ci, a więc prz ds tawić uder z a j ą cy kontrast w stounku do rumianej w i e ś nia cz ki z pierwszego aktu. Aktorstwo te roli n as trę c za n i esko ń czo ną il ość trudnośc i [...] Os i ągn i ęci e sukcesu w roli Giselle oznacza lri umf indywidualno ci - rzadki wypadek prawdzjwej indywidualn ośc i dy spon ujący wysoką techniką"!?. Z p ozos t a ł yc h lemenlów s kł a dow y ch Giselle" konkr tnie m o żna oc ni ć jedynie muz yk ę. Nie jest to nape\vno najwyższy ch lotów kompozycja - romantyczny balet z reg uły traktował muz. kę jako akompaniament do ta ńca - stanowi jednak trafn : A. Haskell: Balet, s. 161.

13 i prz )'. j ~m n ;:r w odbi ~z e odpowiednik słuch owy teg, co dzteje si ę na scenie. Adolf Adam nal eżał do na j popularniejszych i najlepszych w tej epoce kompozy torów muzyki baletowej, a Giselle" uznawana jest za jeden z wybitniejszych jego utworów. O kształcie scenografii Pierre'a Ciceriego i wyglądzie kostiumów, projektowanych przez Paula Lormiera, m żna są dzić tylko na podstawie licznych, zachowanych litografii. Są to wi ę c źró clla pośrednie przetworzone przez talent ry ownika i li tografa. Ciceri i Lormier, najwybitniejsi w swej dziedzini paryscy arty ci, stworzyli dla Gisell " oprawę pł a st. c zn ą stojąc ą na na j wy ższym ówczesnym poziom ie, ale też ni odb i egającą od przy j ętych schematów. Faktem jest że scenografowie późn i ej zych i w p 'ł czesnych inscenizacji c zerpią natchnienie przewa ż ni z zachowanych romant cznych przekazów. Najtrudniej m oż e w y r o bić sobie pogląd na prawę choreografii i w i ern o ści w półcze snych wersji w stosunku do oryg inału.jeana Coralliego i Julesa Perrota. Choreografi jest z t uk ą pa r t ą na tradycji pamięciow ej, przekazy waną drogą p glądow ą z pokolenia na pokolenie. Każdy chor ogra f, każda wybitniejsza tancerka 'li nosili i wnoszą co ś włas nego do tej tradycji. Ewolucji ul egał i ul ga nadal sam taniec klasyczny. Obecnie i tnieje kilka zasadniczy h wer ji choreograficzn rch Gi Ile", k tóre t a n o wi ą podstaw ę wi ęk szości współczesn eh inscenizacji. D najpopularniejszych należy \ er ja oprac wana w 1884 r. przez Mariusa P tip na podstaw i \ czesniejsze inscenizacji, przygotow n j dla T atru Maryjskiego w Petersburgu \ 1851 roku przez Perrota wedł u g paryskiej choreogr fi i Coralliego, oraz w s p ó ł zesna, ~ li c ji Alonso, oparta na francu kej tradycji C ralh go-perrota i studiach nad rozlicznymi li tografiami i opisami z p ki romanty zmu. Wł a n, w. bitniejsze interpretacje opracowali m. in. Anton Dolin, S r ge Lifar i Erik Bruhn. W jakim stopniu t wersj z bliżaj ą si do oryginalnej - trudno j uż cizi oce n i ć. Spośród dziewi ę tna s tow i cznych odtwórcz r ń r li Giselle żadn a chyba, jeśli wolno s ąd z i ć na podstawie ówczesnych opinii, nie d o r ó wnała t.i pierwszej, dla której roz miłowa n y w balecie poeta francuski Theophile Gau ier obm yślił temat widowiska - Carot i Grisi, Wło ze o niebieskich oczach i blond włosach, jednej z trzech naj s łynni ej szy ch tancerek epoki. Ni dorówn a ły jej na\ et dwie pozost a ł : Maria Taglioni i Fanny El Jer. W naszym stuleciu niezapomniane kr acje stw o rzy ł Tamara Kara awina, Anna Pa wł o wa, Olga Spi siwccwa, Margot Fonteyn, Yvette Chauęiree, Halina U łan wa, Alicja Alonso i wiele innych, godnych uwag tancerek. Równie dług a i ob f i tuj ą ca w nazwiska pierwszej wielkości jest li. ta wykonawców roli Albrechta. W dziewi ę tnastym wieku po pierwszym, prapremi - ro v m Albrechcie, k tór m b ł Lu i n Petipa, starszy bral ł nnego eh reografa Mariusa najtrwal J za p isa ł się w p ami ę ci w półczesn y ch świ tny tanerz i choreograf Jules P errot. W dwudziest m wi - k n jbardziej pamiętn e kreacje stw rz li Wa aw N i ż ń s ki, Anton Dloin, Serge Lifar, Jurij Żd an ow, Konstanty Siergieje\, Erik Bruhn i inni. P L ka prepremiera Gisellc" db y ła się na en i Teatru Wielkiego w Waszawi 20 stycznia 1848 oku, wi ęc w siedem lat po par skiej, \\ choreografi z n m opracowaniu najwybitniejszeg choreografa polskiego w dziewiętnas tym tul ciu Roman Turzy nowicza. Współpraco wal i z nim d rektor orkiestr. bal tow j Józef S tefani oraz scenograf Antonio Sa - ch etti. Rol ę t tulową w y konał a wietna, p ełna e k - pr sji tancerk, ż on a choreogra fa, K nstancj Turzyno\ icz wa, par tner w a ł jej 1 ksander Tarnowski. Wart.o za z nac zy ć, że w 1853 roku pub li cz n ość \ arszaw ka mi a ła o k a z j ę podzi\ i a ć kr c j ę Carl tl Grisi, która w ystę pami g o ś c inn y mi w Teatrze Wi 1- ki m za k o ńcz y ła S\Jli:l ś wi et n ą ka ri e r ę s c eni cz n ą. Po kilku latach prz rwy, 3 maja 1881 roku, wznowi no Giselle" specjalnie dla et ryczn j gwi zd. arsz w skieg bal tu Hel n Ch lew ickiej, której partner. - wa ł Al ksander Gillert. W t '.i in cenizacji Gisell " prz trw a ła na c nie Teatru Wielki g do początków naszego ' ieku, ż a dn a jednak z k lejo h interpret - torek roli ulowej ni zap i s a ł a się trwalei v pamięci widzó. Po raz osta ni prz d 1939 rokiem wprow ad zi ł Gisell " na sce n ę warsza\ ską P iotr Zajlich, 28 uteg 191!J. Mimo świetnych kreacji Halin Szmolc'wn i Z gmunta D ąbrowskiego b!et nie zdo ł a ł zainter sowa ć widzów. o 194- r k u Warszawa dwukr tnie og l ąd ł a Gisell " w dwu ró żn h in cenizacjach: w t rad - cyjnej, op rt j n wersji Coralli go-petipy i op1 - ow niu Natalii Dudinskiej i Kon tant go Siergiej w jesz z na sceni przy ulic Nowogr dzkiej 49, i w no\ o dbud wan m gmachu Teatru Wi lkiego Podczas pierwszej premiery. 19 m are 1960, rol g ł ' w n e t a ńcz li Maria Krz zkowska i Henr k Gi - ro, w p óź ni ejszy ch przedstawi ni ach wystą p i li : najświet n iejsz a w p ó łczes n a polska odtw rczyni par tii Giselle Olga Sawicka, Lidia K wcz oraz Zbignie\ Strza ł ko w sk i i F e łi k Malinowski. Podczas drugiej premier, 20 kwietnia 1968, ta ń cz la ponownie Maria K rz szkowska w towarz st ie F liksa Malin w ski go p ' źni j mi ę dz y innym i Elżbi e ta Jar o ń i Jan ina Galikov ska oraz Zbigni w S t r 7. ał kow ski i G - rard Wilk. War to d o dać, ż e w tej inscenizacji znaczn mu rozszerzeniu uległa rola Hilariona, które powi rzono S ta nisławowi Sz m a ń s k i e mu, Witoldowi Gru y i Rysz rdowi Krawuckiem u. Poza Wa rs za wą Giselle" pi rwszy raz w. stawia-

14 GISELLE" k t I Z la na słońcem, mała, cicha w ioska. Tut.aj żyją pro. ci, serdeczni ludzie. Młodziu t ka ch łop ka - Giselle, cieszy s ię sło ń cem, błę item n i ba śpi wem pt.aków, a nade \ z stk szczc:śc i em m il śc i - pr wdziwej i cz stej, promi en i aj ą j jej ż ie. K cha i w i rzy, że je t kochana. I a próżno z k chany w niej leś ni cz prubuje przek nać Gis 11, że j j umiło any lb r - ni jes pr s ly m h lop m, a przebra ny dw rzanin m i ż ją oszukuje. Leśni zy prz krada s i ę do wyn a jęt go n w i domu lb rt i znajd uje tam sr b rn ą szpad z h r bem. Teraz upe\. nia się, że lbert kr \ a swoje znak - mile pochodzenie. W wiosc p polow. n i u zatrz mu j ą si na dpo zyne ielm ż z św itą. Chło pi wi t.ają bo ty h gości. lb rl z sk z n niesp dziewa n m spotkani m z prz jezdnymi, usi ł u je ukr ć swoją znajom ' ć z n i mi. P rzecież \ śród nich jest j g n rzeczon Batilda. W tym czasie l śniczy pokazuje wszy k im szpad Jberta i op wiada jego o zustwie. Gisell jest wstrząśn i ęta k rętac Lwem uko h ne o. Jej zy ty i jasny spokój. n dzieja i marzenia zo tal zachwiane. Dost j obłędu i umiera. na została w Op rze Łó d zkiej 26 si rpnia 1959 roku w choreografii F eliksa Parnell z Mar n Łapińską roli ty ulowej. 8 kwietnia 1967 roku premiera G iselle" odbyła si<; w Op rze Poznańskiej. S tronę chor graf i czną wed ł ug wersji Cora1li go-p tipy przygotowała N ina łanowa, jako Giselle w stąpiła Olga Sawicka, partner wa ł jej Wie ław Kośc i I ki. W Operze ląsk i j w B t miu 4 grudnia 1971 r. inscenizowała G iselle" według Lej sam j wersji Cor lli-petip Barbara Kasprowicz. R l ę t l I ową kre wa ła J oanna Szab lska. Do Wro ławia Giselle" zawi ala po raz p i rwszy 12 grud nia 1959 roku w u dan.i choreografii Jerzeg Gog ł, opart j na wersji Antona Dolina i w sc nografii nieli W jci chowskiej. Główne par li otrzymały potr j w1 bsad : Gis Ile - Barbara G śliń ka, Klara K m itto, Ruta Syld rf, lbr h - W 1demar Karst, Bron isław K rop idlow ki, Kl m ens owicki. J ANI A P DELEK. k t II cą, w ' ród mo il ichego, wi jskicgo cmentarza, w k i ężyc wej p oświacie, ukazuj si zjawy w illis. Ubrane w powi w ne szaty uwi ńczone kwia mi... ni wypowiedziani pi ęk ni ta ń zą willi y prz. świe tl księż, ca, tańczą t m nam iętn i j i szyb i.i. im hardzi j czują, ż dany im do a ń a za ucieka, a on znów m uszą zejść w swe hlodn, jak lód mogiły..." (H. Heine). iuisy zau aż ją leśn i cz g. D ręczony wyrzu <mi. umien ia przyszed ł na grób G i elle. N rnzk jej nieubłaganej przewodniczki Mirt. w illis wci - gają leśniczego v zw dniczy, \ idmowy k r w d. Krążą wok 1, dop ki on ni pada bez życia, na ziemię. Lecz i Albert n ie m że za pomnie elle. G łęboką n cą przy hodzi na jej wówczas otaczaj ą m ł dz ie ń ca. I śnicze, al p j aw i ając si c i eń Giselle, jej czyst.a i bezgraniczna mi łość bron i i ratu ją!berta d gn i wu will is. Z pierwszym brzaskiem wschodzą c ego slo1\ca znik - ją b iałe zjawy - willisy. Znika t ż l kki cień G i selle, Jber zostaje w wi czn m ża l u za utracom miłością - milo c ią s iln i jszą od samej śmi r i.

15 ZESPÓL ARTYSTYCZNY SOLI er ~PIEWACY : Salomea Bilir'lska Maria Bosko B rbara Figas Aleksandra Gustowska Stanis ł awa J o iakówna Zo fia Konrad Kryst na Czaplarska Ludwika Kacz1<owska Jolanta Kubis - Z ieli ń ska Dobrom i ł a Kokorniak Maria Kwiatkowska Maria Lukasik leksandra Strugacz Janina R omańsk licja Slowakie\~cz Halina Sło n iowska Halina S zczegłows k a Ewa Tomasze\ ska Krystyna Tyburowska rszula Wal zak nt.)ni Bcgucki Zygmun t B ili ń sk i Tadeusz imaszewski Adam Dachlera Mieczysław Hautz Piotr Ikowski Stanis ł aw Jura Sta n i sław Kolada Jerzy Kulczycki Aleksander Majewski Tadeusz Majgier Ludwik Mika K zim ierz Myrl k Bernard Nowacki W ies ł a w Pietrzak Tadeusz ProchO\ ki rancisz k Przestrzelsk i Krzysztof S itarsk i Eugeniusz S tawi rski tanis ł aw Stojek Feliks Tarna wski Henryk Trojanowski W ł odzimie rz Ty zler J zer Widera Jan Vlolańsk!

16 B LE ORKIESTRA Kier \ nik b!etu - M \KSYMILI N MRÓZ B I tmi trz - TERES K UJ \ Pedag a bal tu - ZOFIA ANDR ZKIEWICZ systcnt h re grafa - W LDEM R FOGIEL In p ktor baletu - ZE M T SZCZYK- -KOZI R WSKA Barbara Goś li iska Ruta ldorf Beata Starczewska idia ichock Krystyna D ąb ro wska-mróz Krystyna Kosar wicz M a łgorza t Polynczuk J olanta Krusz wska Luc na Sosnowska Irena Borkowsk licja Lickiewicz Zenona Matuszczyk- -Koziorowska Pi!'\si so l i'ei: Waldemar Karst Franciszek Knapik Wiesl~1\\" Henryk s o 1 iści : K or Kościelak awlcki Wald mar Fogiel J ulian n asiej.tanusz Laznowski Jan Mazur Stani sław Silkomirski H nryk \ alcntynowicz fe je: Stefan Borowski Zbigniew ecyk r liks Kudakicwicz lfons Wanoth K. mila P an Jacek Z lent Krysty a P rzyłucka -Trznadel Zofi a Andruszkiewicz J adwi hruszcz G raż na G ruszczyńska Helena H us ryst na Koby! rz Da nuta Łodyga I vona Pal j Iaria Daniewsk K ryst n Olczyk Krystyna O tapi j Miro lawa Przegal iń ska -Sucheck Jolant Skiba Anna Śm ialek Z e p, 1 bal t wy: Wanda Sado\ ska TJ.inu l Sawi I rszul F biszcwska Yv'aldcmar.el jowski iroslaw P h Władysław Ko dziejczyk Roman Kurniczak Zdzisław Rakoczy Jacek Szrajner Witold Wojtas Krzysztof Zakrzewicz Pr zemysław Kołbanowicz Wojciech Misiuro Ignacy Grob lny Ireneusz Pińczyk ows ki Edward Mirek Jerzy Siwek Leopold Mordar ki Stani s ł a w Grabiec Zdzi law P rzybylski Wanda Tatarczyk Kazimierz Wesołowski Franciszek Popi o łek K rystyna Bykowska Alfred B naś An toni Urbań ski Antoni Ta tarczyk J erzy Bieszczad Edward Fidelak Roman Barczyk Ada m Schmar Marek Wier zbicki Feliks Tatarcz k Ma rian Lik us Bole la\ J a \ ore Józef Ka miń s ki El żbieta Marczak-Wilkosz I s k r z II s kr z A I t ó w W io l o n cz K o n raba pe Koncertmist z Wilhelm P~kala nna Bachur ka Jerzy Lankamer Józef Fr us Barbara Lewandowska p e Edward Mu ia ł Bogóan Boch ń. ki.nna Gac Maria Poplcwska \ ics ław Hankiewicz Krzysztof Lisak Ry zard Tęcza koncertmistrz z-ca koncertmistrz Stani. la \ B n aś Oskar Kurpiela Wł adys ław Rudy J an Kandilaptis J n Korkosz Harf a

17 rtnrian Zygmańsk i Flet y Zbigniew 1arynowsk i Wojciech Dradrach CHÓR Kazimi r z G orzą d ek Rrszard Ry bczy ńsk i zeslaw Wojciechowski Oboje 1 ksand r I7:dcbski (rożek angielski) Micha ł :tieczysłnw ikonow Stachura Edwar Baran Wlad. sław J ędrzejcrnk Edwnr Gu ga ł a Bo l esław K uropatnicki Janusz Jacyszyn Jan Juder Ry. z rd Kurzak K larn t Fag o t R H nryk M rach Roman Astriab Wł adys ław Baran r.ucjan zercda g i Edmund Nowick i Stanisław WoLki Stefan Babian Kierownik hóru - JANUSZ AMBROS Asystent chórmistrz - MAREK BYKOWSKI Insp ktor chóru - ROMA r GRZESIK Lidia rtiomow Jad\ iga Biel w ka J adwiga Du lęba Grażyna G lińsk H elena l a ł k Łucja larkowska Halina! iedzielska Mirosława Biernikiewi z S o p r a n y M ri Orlowska Maria Pi ń czykowska M ał gorz a ta Rożn owska Wanda Ró życka Krystyna Szuw Is ka Eliz Szy mafl ka Zdzis ła wa Sydor-Sikor Kry tyn Zim ń k Józef Graczyk S tanis ł aw Chudobski Jerzy Majchrza Adam damczyk Tr ą bki Boles ł aw Jasyk J zef Dejnowlcz Tu b a Ewa Biegan Maria Borula K ryst na Dąbrowska J anina Gr:. ga'.?l Barbar K aczmarek Alin Gdula A l ty W nda K loske-puzilew icz Irena Michalik Zofi a 'lichalik Urs:: la Sillich Mar ianna Wudarska Barb ra Zo ik W ład sława Różyc ka Marian Maciejewski Aleksander Berezow ki Bo l esław atoi1 ki Edm und Treichel Marian \ icenciak P uzony P e rk u Henryk Dudek ndrzej Chodziński ja Henryk Prochola.Jerzy Karpow icz Bibliotekarz - ALEKSA DER BEREZOWSKI Insp ktor orki str - EDMUND NOWICKI Roman Grz i Marian Kaczmarek ron I irszenblat leksand r Lisowski Włady s ł aw Niedzielski Winfryd Kra\ ut chky ndrzej Mikołaj ntosik B n da łow.;ki Bogu ł aw Beszlej J ózef Bukowski Rudolf Sowik T n o r y J anusz Sambor-ki Alfred Szymczyk S tanis ław Szym ań. k i Ii h ł Z tor Wł odz im ierz. randowicz B a s l!a rek S taśko Andrzej Szop ia M rian Szpak J an Tarasewicz Tadeusz Woj narow icz

18 W REPERTUARZ Kierownik koordynacji pracy artystycznej Kierownik pracowni scen ograficznej Asystent scenografa ALICJA ZEMELKA KAZIMIERZ GAC ARNOLD SZYMANSKI Kierownik działu organizacji widowni i reklamy AŁŁA BOYKO ZESPÓŁ TECHNICZNY Z-ca kierownika technicznego:kazimierz GAC Kierownik sceny: Mistrz oświetlen i a: Mistrz elektroakustyki: Główny kostiumer: ZYGMUNT SCHMIDT ANDRZEJ SZTREISEL WACŁAW MAŁEC KI STANISŁAWA GILÓW NA St. Moniuszko A. Adam G. Bizet B. Br itten A. haczaturia n P. Czajkowski M. de Falla G. G rshwin K. K urpi ńs ki G. C. Menotti M. Mu orgsk i W. A. Mozart J. Offenbach G. Pu cini M. Ravel M. Rimskij-Korsakow K. Szymanowski J. Strauss J. Swider R. Twardowski G. Verdi STR SZNY DWÓR HALKA G IS ELLE CARMEN ALBERT HERRING S P RTAK US JEZIORO Ł BĘ DZIE CZ R MIŁO CI E W OGROD H HISZPANII BŁĘK ITNA RAPSODIA P ORGY I BESS VlESELE K RAKOWSKIE W OJ COWIE TELEFON BORYS GODUNOW CZARODZIEJSKI FLET ORFEUSZ W PIEKLE TOSC M DAME BUTTE RFLY BOLERO GODZINA H ISZPAŃSKA SZECHEREZ DA HARNASIE BARON CYGAŃSKI M GNUS RZEŻBY MISTRZA P IOTRA T RAVIATA T RUBAD UR DON CARLOS KIEROWNICTWO PRACOWNI: W przypotowaniu - G. ERDI, AIDA" krawieckiej malarskiej modelarskiej stolarskiej modniarskiej perukarskiej szewski j tapicersk iej ślusar s kiej W. Karnkowska W. Mitu ś z. Pośko J. Wójcik T. Hała ś J. Krotke R. S nopc zy ń s k i S. Orlowski L. Mróz M. Gi I s

19 Redakcja progr m u Henryk G a ł a Projekt okładki formowanie graficzne w bór ilustr acji S ta ni sław M. Brzezicki Z djęcia i reprodukcje L eh J anaszak MATERIAŁY ILUSTRACYJNE: Poezja ta ń ca : Wydawnictwo Iskustwo - Mo kwa P tit Larouse Illustre - P r is Knaurs Ballett Lexikon - Th. Kn ur N ch f. Munchen - Zurich Balet - Arn ld Hask 11 - P WN - Kraków Zamówienia na abonamenty miesięczne, bilety zbiorowe i ulgowe dla zakładów pracy instytucji, szkół (minimum 10 biletów) przyjmuje Biuro Organizacji Widowni - telefon i wewn. 69, codziennie w godz , w soboty Ilość biletów ulgowych ograniczona. Kasa Opery czynna codziennie i 16-19, w niedziele Na poranki i popołudniówki przedsprzedaż biletów 3 godziny przed przedstawieniem. Przed s przedaż biletów zbiorowych i indywidualnych odbywa się na 7 dni przed przedstawieniem. Zakładom pracy, instytucjom i szkołom proponujemy abonamenty miesięczn e na dwa bilety ze zniżką 250/o ka żdy na dowolne, stałe miejsca, z wyjątkiem przedstawień zamkniętych i premier. Nal eżność płatna z dołu każdego miesiąca w oparciu o złożon e pismo gwarancyjne. Towarzystwo Przyjaciół Opery pełni dyżury w Biurze Organizacji Widowni we wtorki od godz. 18 do 19.

20 \\'ON -?.am. ~ N Cena zł 8,- 6 Mal kapitulation Festung Breslau" 9 Mai Ende des II Weltkrieges 10 Juni erste Ausgabe der Zeitung Unser Wrocław" 16 Junl erste Filmvorfiihrung e 29 Juni erstes Simfoniekom:ert im Stadtthcatcr (heutiges Opernhaus) 8 Septcmbcr Erste Vorstellung im Opernhaus \Vrocław, die Prcmiere der Oper HALKA" von St. Moniuszko Direktion: Stani ~law Drabik - 11 Premieren und Neuauffilhruni;en: Z krakowiakiem do Wrocławia" (Mit d m Krakauer nach Wrocław) und Pije Kuba do Jakuba" (Trinkt Kuba zu Jakub) von Z. Wierciak Direktion: Kazimierz Wiłkomirski - 10 Premieren und Urauffiihrung des Balletts Paw i Dziewczyna" (Der Pfau und das Madchen) von T. Szeligowski 1 September Verstaatlichung der Oper Wrocław Direklion: Jerzy Garda - zwei Premieren Juni Umzug der Dramatischen Theater ins eigene Geba ude, Renovierung des Opernh a uses Direktion: Adam Kopyciński - sechs Premieren; Urauffiihrung der Oper Bunt Żaków" (Scholaren Aufruhr) von T. Szeligowski und erste polnische Realisation des Baletts Czerwony Mak" (Roter Mohn) von R. Glier Direktion: Maria n Kościelniak - fi.inf Premieren, erste polnische Auffi.ihrung der Oper Rodzina Tarasa" (Die Familie des Taras) von D. Kabalewski Direktion: Jerzy Sillich - sechzehn Premieren, Ur auffiihru ng des Ballets Bajka" (Marchen) von St. Moniuszko Direktion : K azimierz Wiłkomirski - zwolf Premieren, erste pol nische Inszcnierung d es Balletts Nestinarka" von M. Goleminow und Urauffi.ihrung Maski" (die Masken) von R. Bukowski Direktion: Adam Kopycir'lsk i - zwe iundreissig Premieren u nd Urauffilh rungen:!nokio" von J. Szajna-Lewandowska und Porwanie w Tiutiurlistanie" (Die E n tfilhrung aus Tiutiurlistan) Teod m Gentlema n" von T. Szeligowski Cud miłości" (Wu - der de r Liebe) von A. Swierzyński Pieśń o tę sknocie" (Das Lied der Sehnsucht) von M. Piejko und Joanna D'Arc" polnische Urauffiihrung von M. Piejko und,,szach-mat" von A Bliess Szerszeń'' (Hornis) von A. Spadavecchia 1971 (erstcs Quartal) - Stellvertretender Direktor: Witold Korecki - eine Premiere Aprll 1971 Direktion: Bolesław Jankowski Urauffi.ihrung des Ballets Rzetby Mistrza Piotra" (Die Skulpturcn des Meisters Piotr) von R. Twardowski. Urauffiihrung in Polen Porgy und Bess" von G. Gershwin. 6 MH KB!DfIYJUU.UIJI Bpounana 9 MBA KOHCU II MJIPOBOA BOll:Iu.I IO HIOB.A nepbbttt HoMep rajcthl Ham Bpounae" 16 H nepb&1a Klłlloceauc 29 HIOHB s MeAcl\oM TCBTpC (ropo.nckott), T. e. B 3a.11C BpoWJaBCKOlt onepbl nepbbla Cll~ł4>0HH'łCCKllA KOHUCPT 8 CCBTlllip npem&cpa rani.io!." C. Momonnw pyjcobo.llctbo Teat pom Cram1cnaBa,lJ.pa6m<a - O.l{JlH Ha.nuaTb npc11i!>cp n soj06uobj1em1a - ABC npanpe MbCp1>1 3. Bcpll,llKa C Kpaxon11RJn10M s o Bpounaa" H,,.Slma c R.K BOM BbT!DłBaJOT" pyxo BOACTBO TCaTpOM KaJU:M 11\"3 BHJTJ\01\flłpcKOro - ACCJITb nper.u.ep u noj06ros11c1ma - npanpemdcpa 6anCTa T. lliclllifobckoro anmm H.neBymxa" I ceu'tllfip nepc;ii:o.n e co6ctbchboctb rocy.u.apcrna Bpol:l 11aBCICOA on pbl PYKOBOACTBO T atj)om ElKH rap.llbl -.n:sc npembcpbl HIOHb llpama TH'łCCKHC teatpbl ncpec3lk3 lot B co6ctbchhoc 3.ll3Jil!C, pemollt Onepbl PYKOBOACTDO TC atpom A.naMa Ko!Thl ICKOro - WCCTb npc lbcp - npanpcmi.epa l>y1rra ;;.;akoo" T. IDCJillJ'oBCKoro 11 nom. CKall npanpcmbepa Ganc a P. rn:ucpa A.nblA MaK" o py1:oso.11ctb0 TCaTpoM Mapnaua Kocuerr&HJ1Xa - nl!tb npembcp, nom,cka 11 npanpe MbCpa CcMbH Tapaca",ll.. Ka6anencKoro PYKOBOJlCTBO TCaTpOM EJKB c mrxa - mcctll.8jluutb npcr.u.ep IJ D0306HOB11ClllIB, opanpembcpa CK83KH - BOCDOMlłBaHBJI" C. MOHJOIDJ:O pykodojlctbo teatpom Ka3u te:ll\a Bumco. mpci.:oro - J1BCH8Jll.U1Tb npc11>ri.ep, nonbckall npanpembepa 6aneTa M. r on M11HOB3 HcCTmrapKa" H npaopc?»u.epa MacoK" P. b}"kobckoro PYKOBOACTIIO teatpom A11aMa Kom.nrucKoro - TP lłjl. U.aTb ABC npc MbCpbl, npanpcm1>cp&1: A. lllaiiua-jlcnah.nosckott l>ypanmo" u Iloxuw,cH11c s TIOnopJlJlCTaue", T. IIIcn:ar obc oro <l>e.!lop,lj.jkchten1>meu", B. Kam1Ka ąyjla mo6bm" A. CecJKHucKoro Ileam o tocke ' n nojtbckl!c npanpcmbcp&r )l(arui.r.o.'apk" M. flel\ko, lllax-mat" A. 1>1111eca, lllepwc1m" A. Cna.11.aec'l'lllll. 1 'ICTBCP'fb a11uoCTH.rutpenopa Bhlnoru111n Bm om..u KopeUK11 - o.nlła npcm&epa c anpe.si PYKO uo.nctbo t eatpom l>onecnaba.słll.kobckoro - nparrpelbcpa 6aneta CKyn&ntypbI Ma3Crpo ITetpa" P. Toap.noscKoro, nom>ckar nparrpemi.epa IloprH u Ecce" r. repwbhhb.