Uwagi Polskiej Izby Gospodarki Odpadami Do projektu założeń projektu ustawy o odpadach

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 16 października 2009 r. Uwagi Polskiej Izby Gospodarki Odpadami Do projektu założeń projektu ustawy o odpadach Polska Izba Gospodarki Odpadami (dalej PIGO), czyniąc zadość swoim statutowym obowiązkom, pozwala sobie przedstawić ocenę opracowanych w lipcu 2009 r. założeń do projektu ustawy o odpadach (dalej założenia). W ocenie PIGO, nie ulega wątpliwości, iż istnieje konieczność implementacji do krajowego porządku prawnego nowej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów (Dz. U. UE. L. Nr 312, poz. 3). Stosownie do art. 40 tego aktu prawnego Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy niezbędne do wdrożenia Dyrektywy nie później, jak do dnia 12 grudnia 2010 r. W tym kontekście nie podlega dyskusji fakt, iż konieczne jest dokonanie zmian w przepisach ustawy o odpadach, które uwzględnią brzmienie prawne nowej dyrektywy odpadowej. Jednocześnie PIGO pragnie zwrócić uwagę, iż w Sejmie RP trwają prace nad głęboką nowelizacją aktualnie obowiązującej ustawy o odpadach (druk sejmowy nr 2002), a jednocześnie trwają prace nad opracowaniem założeń do nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W tym kontekście opracowane w lipcu 2009 r. założenia nie mogą mieć z natury rzeczy charakteru kompleksowego i z tego powodu nie mogą być należycie ocenione. Przedstawione do konsultacji założenia, odwołują się bowiem do brzmienia aktualnie obowiązującej ustawy o odpadach ale także do proponowanych zmian tej ustawy. Jest oczywiste, iż nie uchwalony przez Parlament akt prawny nie może stanowić podstawy do opracowania innego aktu normatywnego. Proces legislacyjny jest bowiem zjawiskiem dynamicznym i na obecnym etapie prac nad drukiem sejmowym nr 2002 nie sposób przewidzieć konkretnych zapisów prawnych. Ponadto, zdaniem PIGO, warte jest podkreślenia, iż przedstawione założenia mają charakter bardzo ogólny i nie pozwalają ocenić, jaki rzeczywiście kształt przybierze Polska Izba Gospodarki Odpadami, ul. Świętokrzyska 36, Warszawa, Tel. +48 (22) Fax.+48 (22) biuro@pigo.org.pl, Członek Europejskiej Federacji Gospodarki Odpadami

2 projektowana ustawa o odpadach. Projektodawcy założeń w wielu przypadkach dokonali bowiem jedynie bezpośredniej transpozycji zapisów dyrektywy (np. definicje legalne, czy też zagadnienie rozszerzonej odpowiedzialności producenta). Ponieważ z natury rzeczy przepisy wspólnotowe (w wielu przypadkach) mają bardzo ogólny charakter i wskazują na pewne kierunki i cele, zatem w tym kontekście trudno jest miarodajnie ocenić treść założeń. Reasumując tą część stanowiska PIGO, należy wyrazić pogląd, iż konieczne jest opracowanie nowej wersji założeń już po zakończeniu prac nad nowelizacją ustawy o odpadach (druk sejmowy 2002) z jednoczesnym doprecyzowaniem projektowanych rozwiązań. Pomijając powyższe, zdaniem PIGO, korzystne jest przyjecie założenia, iż celem przyświecającym wszelkim działaniom podejmowanym wobec odpadów winno być przede wszystkim wszelkie działania mające na celu ponowne ich wykorzystanie (recykling w tym przygotowanie do ponownego użycia inne metody odzysku), zaś ostatecznością winno być unieszkodliwianie. Również ujęcie w ustawie o odpadach zagadnień dotyczących opłat za składowanie odpadów oraz opłat karnych za składowanie odpadów (uregulowanych dotychczas w ustawie prawo ochrony środowiska) jest zdaniem PIGO rozwiązaniem godnym poparcia. Konieczne jest jednak zwrócenie uwagi, iż zaproponowany podział środków (np. za składowanie odpadów) uwzględnia nieznane dotychczas (nawet w formie projektu, czy też przyjętych założeń) pojęcie gospodarowania odpadami przez regiony. W tym kontekście nie jest możliwe zajęcie przecz PIGO ostatecznego stanowiska w tym zakresie. Jednocześnie w ocenie PIGO, za korzystne, należy uznać rozwiązania obligując gminy do wykorzystania środków pochodzących z opłat za składowanie odpadów na szeroko rozumiane potrzeby gospodarki odpadami. Przy czym, zdaniem PIGO, zasadne byłoby aby środki te były przeznaczone na cele ogólne związane z tą dziedziną, a nie na ich operacyjne (bezpośrednie) wykorzystanie. Zagadnienie, to winno zostać uregulowane w drodze ustawy, gdzie zostałoby sprecyzowane przeznaczenie tych środków na: 1) edukacje ekologiczną, 2) koszty zamykania substandardowych składowisk, ich rekultywację i monitoring, 3) tworzenie sytemu kontroli i egzekwowania prawa w tej dziedzinie (tzw. policja ekologiczna), Polska Izba Gospodarki Odpadami, ul. Świętokrzyska 36, Warszawa, Tel. +48 (22) Fax.+48 (22) biuro@pigo.org.pl, 2 Członek Europejskiej Federacji Gospodarki Odpadami

3 4) dofinansowanie selektywnego zbierania odpadów na terenach otwartych i publicznych. Ponadto, w ocenie PIGO, wartym rozważenia jest nie projektowanie zupełnie nowej ustawy, a jednak dokonanie kolejnej nowelizacji. Zamiast opracowania projektu nowej ustawy można poprzestać na ujednoliceniu ustawy nowelizowanej co też korzystnie wpłynie na jej stosowanie. Wydaje się nawet, że niekiedy lepszy skutek można osiągnąć za pomocą ujednolicenia niż opracowania projektu nowej ustawy. Uchwalenie nowej ustawy sugeruje bowiem, iż ustawodawcy mogło chodzić o nowe, w domyśle całkowicie odmienne, ukształtowanie określonej sfery stosunków społecznych i gospodarczych. Jak wiadomo, takie domysły nie pozostają bez wpływu na wykładnię przepisów. Jest, to szczególnie istotne w świetle oczywistego faktu, iż aktualnie obowiązująca ustawa doczekała się bardzo bogatego orzecznictwa i licznych komentarzy w doktrynie. Konkludując, w ocenie PIGO, zaproponowany w założeniach generalny kierunek gospodarowania odpadami jest zasadny. Z przyczyn wskazanych wyżej, jest jednak konieczne opracowanie nowej wersji założeń, które uwzględniając przyjętą przez Sejm nowelizację ustawy o odpadach będą jednocześnie zawierać precyzyjniejsze rozwiązania. Naturalnie PIGO wyraża wolę udziału w pracach nad takimi założeniami. Dariusz Matlak Prezes zarządu Polska Izba Gospodarki Odpadami, ul. Świętokrzyska 36, Warszawa, Tel. +48 (22) Fax.+48 (22) biuro@pigo.org.pl, 3 Członek Europejskiej Federacji Gospodarki Odpadami

4

5

6

7 PREZYDENT MIASTA RUD,l\ SLI\SKA pl.janapawlall6,41-109rudaslqska tel. (0 32) do 9, fax (0 32) Pan Maciej Nowicki Minister Srodowiska ul. Wawelska 52/ Warszawa Po analizie dokumentu 0 nazwie lizatozenia projektu ustawy 0 odpadach stanowiqcej transpozycj~ Oyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpad6w oraz uchylajqcej niekt6re Oyrektywy (Oz. U. L 312 z , str. 3) Warszawa, lipiec 2009 r.", kt6ry znajduje si~ na stronie internetowej Ministerstwa Srodowiska, pragn~ wniesc nast~pujqce uwagi. Zaproponowane w ww. zatozeniach - punkt 224 zasady wprowadzenia optaty dla gmin Sq niejasne. Nalezatoby doprecyzowac, w jakich sytuacjach przewiduje si~ ponoszenie optat przez gminy. Ponadto broniqc interesu swojego Miasta, stanowczo przeciwstawiam si~ przerzucaniu na budzety samorzqd6w dodatkowych optat zwiqzanych z odpadami komunalnymi, m.in. za brak redukcji sktadowania tych odpad6w. W uzasadnieniu podaj~, ze na gminach ciqzy wiele wydatk6w, podczas gdy ich budzety majq ograniczone mozliwosci. Nalezy tutaj dodac, ze to istniejqca sytuacja formalno-prawna w gospodarce odpadami komunalnymi, w tym m.in. brak mozliwosci decydowania 0 przeptywie strumienia odpad6w przez gminy oraz brak instalacji do odzysku, termicznego przeksztakania i unieszkodliwiania odpad6w komunalnych, uniemozliwia redukcj~ odpad6w przekazywanych do sktadowania. Wobec powyzszego to nie budzety samorzqd6w winny ponosh: konsekwencje finansowe braku odpowiednich dziatan.

8 Rozumiem, ze r6wnoczesnie z zaproponowanymi zmianami przekazane zostanie gminom "wtadztwo nad odpadami komunalnymi", dzi~ki kt6remu gmina b~dzie miata mozliwose kierowania strumieniem odpad6w komunalnych. W obecnej sytuacji prawnej posiadanie "wtadztwa nad odpadami" przez gminy WlqZe si~ z przeprowadzeniem referendum. Formuta referendum spotyka si~ coraz cz~sciej z negatywnq opiniq niekt6rych grup prawnik6w. R6wnoczesnie z przekazaniem "wtadztwa nad odpadami komunalnymi" na poziom samorzqdu gminy nalezatoby stworzye w kraju nowy system gospodarki odpadami komunalnymi, kt6ry umozliwiatby powstawanie nowych instalacji do odzysku, termicznego przeksztatcania i unieszkodliwiania tych odpad6w. Budowa instalacji do odzysku, termicznego przeksztatcania i unieszkodliwiania odpad6w w danym rejonie kraju powinna bye obowiqzkiem wynikajqcym z przepis6w prawnych. Dlatego winna powstae ustawa nadrz~dna dla budowy tych instalacji. Ponadto wraz z zqdaniem od gmin wypetniania zapis6w wojew6dzkiego planu gospodarki odpadami powinno si~ nadae gminom odpowiednie kompetencje i narz~dzia prawne umozliwiajqce wyegzekwowanie od mieszkanc6w odpowiednich dziatan, dzi~ki kt6rym mozliwa b~dzie realizacja zapis6w tego planu. Wobec powyzszego jeszcze raz podnosz~, ze wprowadzone zmiany ustawowe w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, powinny doprowadzie do poprawy istniejqcej sytuacji, a zarazem stworzye takie instrumenty prawne i ekonomiczne, zeby w przysztosci doprowadzie do rozwiqzania problem6w zwiqzanych z gospodarkq odpadami komunalnymi w kraju, w tym m. in. zapobiec powstawaniu dzikich wysypisk odpad6w. 1. Poset na Sejm RP Danuta Pietraszewska 2. Poset na Sejm RP Jacek Brzezinka 3. Poset na Sejm RP Henryk Siedlaczek

9

10

11

12

13

14

15 NO /2009 Poznań, dnia 28 września 2009 r. Pan Maciej NOWICKI Minister Środowiska za pośrednictwem Departamentu Prawnego w Ministerstwie Środowiska dotyczy: opiniowania projektu załoŝeń projektu ustawy o odpadach Odpowiadając na pismo nr DP /4/09/DJ z dnia r. dotyczące zaopiniowania projektu załoŝeń projektu ustawy o odpadach, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu uprzejmie informuje, Ŝe nie wnosi uwag do przedmiotowego dokumentu. Podpisał Bogdan PŁUCIENNIK JN/AS

16

17

18

19

20 16 października 2009 Ministerstwo Środowiska Departament Gospodarki Odpadami -Monika Skrzalewskaul. Wawelska 52/53 PL Warszawa Uwagi i propozycje w ramach konsultacji społecznych DO PROJEKTU USTAWY O ODPADACH STANOWIĄCEJ TRANSPOZYCJĘ DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2008/98/WE Z DNIA 19 LISTOPADA 2008 R. Szanowny Panie Ministrze, Szanowna Pani Skrzalewska, Szanowni Państwo, Niniejszym pismem chcielibyśmy złoŝyć nasze uwagi i propozycje do projektu ustawy o odpadach implementującej zapisy nowej ramowej dyrektywy ramowej o odpadach 2008/98/EU z roku do prawa polskiego. Uwagi nasze są następujące: 1. DEFINICJE Proponujemy w definicjach rozdział instalacji słuŝących do przetwarzania odpadów wymieszanych oraz selektywnie zbieranych. Dla odpadów selektywnie zbieranych, w tym u źródła, przewidziane będą następujące instalacje: Sortownie Kompostownie Fermentownie Spalarnie ( tj. monospalarnie biomasy, biogazu lub biowęgla) Zakłady uszlachetniania i odzysku Dla odpadów wymieszanych przewidziane będą następujące instalacje: Instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania ( MBT) Instalacje mechaniczno-biologicznego suszenia (MBS) Zakłady przetwarzania mechanicznego Tulipanów 10, PL OPOLE-9, POLSKA / silesia@nexgo.de STE-silesia.org STOWARZYSZENIE TECHNOLOGII EKOLOGICZNYCH SILESIA

21 Zakłady przetwarzania biologicznego Zakłady przetwarzania fizycznego Zakłady przekształcania termicznego (tj. spalarnie odpadów komunalnych) Elektrownie RDF (na paliwa alternatywne z odpadów wymieszanych) ZróŜnicowanie nazewnictwa w słowniczku definicji w ustawi pozwoli na lepszą kontrolę strumieni odpadów kierowanych do odzysku i recyklingu w sprawozdawczości, pozwoli na lepsze rozgraniczenie down-recyklingu od recyklingu jakościowego oraz pozwoli na wprowadzenie zapisu, Ŝe zmiana właściwości odpadu w myśl dyrektywy 2008/98/EU ze statusu odpadu do półproduktu/surowca będzie moŝliwa jedynie z odpadów przetwarzanych w instalacjach dla odpadów selektywnie zebranych. Zapis ten będzie miał kapitalne znaczenie w promowaniu recyklingu oraz selektywnej zbiórki u źródła, pozwoli teŝ na jasne rozgraniczenie statutu dla paliw alternatywnych: paliwa alternatywne wyprodukowane z odpadów selektywnie zebranych ( opony, drewno, biomasa zielona, wyselekcjonowane tworzywa, BRAP ) otrzymają statut produktu i będą mogły być handlowane na wolnym rynku jako paliwa konwencjonalne, zaś paliwa alternatywne z odpadów wymieszanych (BRAM, stabilat z MBS, SBS z zakładów mechanicznego przerobu ) będą miały nadal status odpadu i będą podlegać wszelkim ograniczeniom z tym związanym. Rozgraniczenie kompostowni od zakładów (tlenowego) przetwarzania biologicznego pozwoli na lepszą kontrolę dalszego postępowania z produktem, kompost z zakładów przetwarzających odpady biologiczne ze strumienia odpadów wymieszanych nie będą mogły otrzymać statutu produktu a jedynie odpadu wtórnego do dalszego wykorzystania. Rozgraniczenie spalarni dla wyselekcjonowanych odpadów selektywnie zebranych od zakładów termicznego przetwarzania pozwoli na lepszą kontrolę spalanych odpadów i dalszą drogę produktów spalania, dla monospalarni nie byłoby ograniczeń w zaliczeniu energii ze źródeł odnawialnych dla uzyskania świadectw pochodzenia ( do wys. 42% dla zakładów termicznego przekształcania) ; popioły i ŜuŜle z monospalarni mogą być dalej przerabiane i sprzedawane jak w przypadku odpadów z elektrowni zawodowych, zaś zakłady termicznego przekształcania podlegałyby w tym względzie ścisłej kontroli i ograniczeniom. 2. SKŁADOWANIE PODZIEMNE Postulujemy, by wprowadzić do ustawy o odpadach definicję składowiska podziemnego dla szczególnie niebezpiecznych odpadów ( jednak bez odpadów radioaktywnych). Związane jest to z planami budowy w Polsce kilkunastu spalarni odpadów komunalnych wg nowej definicji z punktu pierwszego: zakładów termicznego przekształcania) gdzie ok. 7% sumy wszystkich spalanych odpadów ( tj. 7% z 2 mln mocy przerobowej = 140 tys. ton rocznie) będzie występować w formie wysokotoksycznych pyłów lotnych i mieszanek soli reakcyjnych instalacji oczyszczania spalin. Praktyką w wysokorozwiniętych pod tym względem krajów europejskich ( Austria, Niemcy) jest składowanie takich odpadów w składowiskach podziemnych ( np. w kopalni soli w Heilbronn). Proponowane procesy zestalania lub chemicznego płukania w celu zamiany statusu odpadu niebezpiecznego na obojętny wiąŝe się ze zbyt wysokim ryzykiem ekologicznym, tym bardziej, Ŝe operatorzy takich instalacji nie mają obowiązku utylizacji tych popiołów u siebie na terenie zakładu a mogą je przekazywać innym podmiotom do dalszej utylizacji, co bardzo utrudnia kontrolę dalszego postępowania z tymi odpadami. Jak moŝe wyglądać ekologiczna utylizacja takich pyłów, pokazuje przykład z Wałbrzycha 1. Ustanowienie kolejnej grupy składowisk niebezpiecznych jest zgodne z decyzją Rady Europy z 19 grudnia 2002 roku (2003/33/EU 2 ) o ustaleniu kryteriów dla składowisk odpadów punkt 2.5 załącznika tej decyzji. 1 YOUTUBE.pl 2

22 3. OPŁATY regulujące gospodarowanie odpadami komunalnymi Postulujemy zniesienie tzw. opłaty marszałkowskiej na rzecz czterech innych opłat regulujących gospodarkę odpadami: Opłacie wytwórczej płaconej przez mieszkańców (odpowiada w przybliŝeniu opłacie za odzysk i unieszkodliwianie) Opłacie producenckiej płaconej przez konsumentów za opakowania (odpowiada załoŝeniom niemieckiego VerpV) Opłacie instalatorskiej płaconej przez operatorów instalacji (odpowiada w przybliŝeniu szwedzkiemu deponieskatt ) Opłatach na rynku spotowym (wolnym rynku) płaconej przez wytwórców odpadów z infrastruktury, wtórnych oraz komunalno podobnych. Szczegóły propozycji zamieściliśmy w dokumencie zarys nowego systemu gospodarki odpadami który załączamy do tego pisma. 4. SELEKTYWNA ZBIORKA U ŹRODŁA Proponujemy wpisać do ustawy o odpadach wymóg selektywnej zbiórki u źródła jako realizacja przez gminy poprawnej implementacji nowej hierarchii postępowania z odpadami w ramach własnych zadań gminy. Obecnie selektywna zbiórka prowadzona jest za pomocą ogólnodostępnych pojemników na surowce wtórne (tzw. dzwonów ). Problemem jest brak uregulowania prawnego, jakie musi być minimalne zagęszczenie takich pojemników by moŝna było uznać, Ŝe mieszkańcy są objęci systemem selektywnej zbiórki. Dochodzi to tak absurdalnych sytuacji, Ŝe gminy wystawiają jeden zestaw dzwonów na mieszkańców lub kierują ludność całego miasteczka do jednego miejsca darmowego odbioru selektywnie zebranych surowców wtórnych i meldują w PGO, Ŝe 100% mieszkańców jest objętych systemem selektywnej zbiórki. Skuteczność takiej zbiórki jest jednak nieporównywalnie mniejsza od systemów zbierania u źródła, np. systemie workowym wprowadzanym przez liczne gminy dla mieszkańców zabudowy jednorodzinnej. Dodatkowo tzw. zielona księga bioodpadów 3 z 3 grudnia 2008 postuluje, by równieŝ bioodpady były zbieranie selektywnie. Dlatego postulujemy: 1. Dla miast powyŝej 100 tys. mieszkańców lub na prawach powiatu grodzkiego wprowadzić obligatoryjną selektywną zbiórkę u źródła na następujące frakcje: Bioodpady pojemnik brązowy na kuchenne lub zielony na ogrodowe Opakowania pojemnik Ŝółty na frakcję lekką lub kolorowe na szkło, tworzywa, metale Papier opakowaniowy oraz papiery graficzne 2. Dla miast poniŝej 100 tys. mieszkańców wprowadzić obligatoryjną selektywną zbiórkę u źródła na następujące frakcje: Opakowania pojemnik Ŝółty na frakcję lekką lub kolorowe na szkło, tworzywa, metale Papier opakowaniowy oraz papiery graficzne Oraz fakultatywną moŝliwość (miasto zapewnia, decyzja naleŝy do wytwórcy): 3

23 Bioodpady pojemnik brązowy na kuchenne lub zielony na ogrodowe 3. Dla gmin wiejskich: Przynajmniej jedno centrum recyklingu na teren gminy, gdzie mieszkańcy niepłatnie mogą przekazać bez ograniczeń odpady zielone, kuchenne oraz papier, elektroniczne i opakowania a za niską odpłatą odpady budowlane, remontowe oraz wielkogabarytowe. 5. BIOODPADY Oprócz zapisów art. 22 dyrektywy 2008/98/EU postulujemy uwzględnić zapisy tzw. zielonej księgi bioodpadów 4 z 3 grudnia 2008 oraz załoŝeń tzw. dyrektywy RES 5 ( 2009/28) z 23 kwietnia tego roku w kontekście produkcji biopaliwa z bioodpadów. 6. ZASADA ZANIECZYSZCZAJACY PŁACI Postulujemy wprowadzenie tej zasady dla odpadów opakowaniowych w ten sposób, by to producent produktu za pośrednictwem organizacji odzysku ponosił koszt zbiórki i utylizacji takich odpadów. Wprowadzenie tej zasady proponujemy następująco: W przypadku opakowań wymieszanych w odpadach komunalnych opłatę ponosi mieszkaniec, płacąc de facto podwójnie za opakowanie ( w sklepie oraz za jego utylizację). W przypadku wyselekcjonowania odpadów opakowaniowych w zakładach mechanicznego przerobu ( sortowni odpadów wymieszanych) kosztem utylizacji obciąŝany jest mieszkaniec, z tym Ŝe zyski Ŝe sprzedaŝy surowców na wolnym rynku zmniejszają koszt utylizacji. W przypadku selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych do Ŝółtego pojemnika lub w systemie workowym odpady te zostaną bezpłatnie odebrane przez organizacje odzysku i na koszt producentów i handlu poddane procesom recyklingu i odzysku. Gmna jest odpowiedzialna za dostarczenie pojemników do selektywnej zbiórki oraz za poziom czystości odpadów w wysokości 90% ( odpadów opakowaniowych i papieru). W przypadku zabrudzenia odpadów błędnymi wrzutami odpadów komunalnych organizacje odzysku mogą odmówić przyjęcia takich odpadów za darmo. Zapisy te spowodują rozwój selektywnej zbiórki i recyklingu, gdyŝ pozwolą zarówno gminom, jak i mieszkańcom za darmo pozbyć się duŝej części odpadów wchodzących w strumień odpadów komunalnych (ok. 30% odpadów komunalnych to opakowania). Jednocześnie zwiększy się postulowana w dyrektywie 2008/98/EU odpowiedzialność producencka i minimalizacja wytwarzania odpadów, gdyŝ wytwórcy produktów wprowadzą bardziej oszczędne opakowania lub wprowadzą systemy kaucji dla opakowań jedno- i wielorazowych. Aktualnie sytuacja na rynku odpadowym nie jest zgodna z zasadą zrównowaŝonego rozwoju oraz zanieczyszczający płaci: za utylizację odpadów płaci się podwójnie (w momencie zakupu oraz utylizacji) a kolejne firmy w swoich akcjach reklamowych w telewizji wręcz chwalą się, Ŝe rezygnują z opakowań

24 zwrotnych na rzecz opakowań jednorazowych, jak np. w reklamie piwa Heineken 6 ( teraz w butelce bezzwrotnej ). Z powaŝaniem Tomasz Wollny STE Silesia Opole hydroxy@o2.pl Tel ; Fax ; (list ze względów ekologicznych wysłany pocztą elektroniczną i faksem) 6

25 Zarys nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi Tomasz Wollny STE-Silesia.org System będzie się składał z czterech grup opłat 1. Opłacie wytwórczej płaconej przez mieszkańców (odpowiada w przybliżeniu opłacie za odzysk i unieszkodliwianie) 2. Opłacie producenckiej płaconej przez konsumentów za opakowania (odpowiada założeniom niemieckiego VerpV) 3. Opłacie instalatorskiej płaconej przez operatorów instalacji (odpowiada w przybliżeniu szwedzkiemu deponieskatt ) 4. Opłatach na rynku spotowym (wolnym rynku) płaconej przez wytwórców odpadów z infrastruktury, wtórnych oraz komunalno podobnych

26 1 - OPŁATA WYTWÓRCZA Będzie pobierana od mieszkańców na wyprodukowane odpady domowe. Może, choć nie musi, mieć formę podatku śmieciowego. Opis różnych systemów opłat dla mieszkańców zostanie przedstawiony w części II. Ogólnie można stwierdzić, że istnieją dwa typy opłat: Typ1 Klasyczny Opłata wytwórcza: abonament + opłata za usługę* + ewentualna opłata za dzierżawę *-Usługa może mieć uwzględnione minimalne pojemności lub minimalny cykl wypróżnień Typ2 Opłata wytwórcza: opłata roczna* + z lub bez abonamentu + ewentualna dzierżawa *- za pojemnik lub cykl wypróżnień Ważną nowością w opłacie wytwórczej będzie przekazanie własności odpadów domowych (oprócz opakowań ) dla gmin. Gminy przejmują inkaso oraz organizują system wywozu odpadów. Sam pobór opłat może się odbywać w podobny sposób jak następują rozliczani za gaz lub energię elektryczną za pomocą książeczek opłat, ze stałą zaliczką i rozliczeniem rocznym z nadpłatą/niedopłatą. Będzie więc to de facto podatek śmieciowy przy następujących złożeniach: a) każdy mieszkaniec będzie wiedział, że za odpady MIX wymieszane : pełna stawka 3/3 BIO kuchenne lub zielone : 2/3 stawki FL opakowania 1/3 stawki PAP selektywnie zbierany papier 0/3 stawki Centra recyklingu + dzwony : za darmo 0/3 stawki b) stawki będą tak skalkulowane, że pełne pokrycie kosztów nastąpi już na 2/3 wysokości opłaty w ten sposób wyrzucający do pojemników MIX finansują centra recyklingu oraz system dzwonów. c)naliczanie za odpady będzie odbywać się na zasadach podobnych jak za prąd/gaz (książeczki) ze stałą zaliczką i nadpłatą/niedopłatą co rok. d)każde siedlisko domowe/wspólnota/spółdzielnia/domek letniskowy musi mieć książeczkę, podobnie jak w rozliczeniach za gaz/prąd fakt wyjazdu na jakiś czas nie powoduje rozwiązania umowy z zakładem gazowniczym; brak produkcji odpadów skutkuje nadpłatą pod koniec roku i niższymi zaliczkami w roku następnym. e) odpady z siedlisk domowych są gminne, opłaty idą do gminy. f) ustala się przypuszczalny poziom recyklingu i selektywnej zbiórki dla danej gminy. Co rok rewaloryzowany ( np. 15% dla Krakowa w 2010, 18% w ) stosunek ilości odpadów zbieranych selektywnie do odpadów wymieszanych będzie miał wpływ na poziom dopłaty/nadpłaty. Spółdzielnie lub mieszkańcy sortujący więcej niż założenia dla miasta będą mieli nadpłatę. Osoby wywożące odpady budowlane lub wielkogabarytowe/elektroniczne we własnym zakresie do centrum recyklingu będą notowane, ich odpady ważone i wliczane do osobistej kwoty selektywnej zbiórki w ten

27 sposób wywożenie na dziko wielkogabarytowych lub budowlanych w celu poprawienia własnego poziomu odzysku się poprawi. g) gmina podpisuje umowy na wywóz i utylizuje odpady. Gmina wskazuje instalacje typu spalarnia, MBA, MBS, składowisko firmom wywozowym. Gmina płaci opłatę instalacyjną od swoich instalacji lub przekazuje ją wraz z odpadami do instalacji obcych. Gmina nie ma prawa wskazywać firmom wywozowym instalacji do recyklingu. h) gmina otrzyma z organizacji odzysku odpowiednią część opłaty producenckiej za zebrane odpady opakowaniowe na swoim terenie (dodatkowy wpływ do kasy ) LUB przekaże nieodpłatnie organizacji odzysku zebrane opakowania w celu ich recyklingu przez tą organizację. 2 - OPŁATA PRODUCENCKA Pobierana od każdego kupującego za opakowania kupowane wraz z towarem lub wprowadzane przez przemysł i handel (100% opakowań transportowych, zbiorczych i jednostkowych) przy następujących założeniach a) każdy sklep, hurtownia, czy wytwórca wprowadzający opakowania płaci opłatę za każdy rodzaj opakowania. b)opłata ta będzie funkcjonować jak podatek VAT (przerzut na ostatniego konsumenta), jednak konsument nie płaci za opakowania transportowe tutaj opłatę odprowadza hurtownia, gdyż ona będzie miała odpady opakowaniowe takiego typu. c) opłaty za odpady powinny być wyszczególnione na metkach sklepowych z podaniem, za jaki rodzaj surowca jest naliczana opłata. ( przykład: piwo o,5 l w szkle 2,5 PLN, INFO: szkło opak. 4 gr, stojące obok piwo o.5 l w puszce aluminiowej 2,5 PLN, INFO aluminium 2 gr ). W ten sposób kupujący dokona świadomego wyboru produktu. d) opłatę od końcowego konsumenta otrzyma organizacja odzysku (OR) wg podpisanej umowy ( duże sklepy podpisują umowy bezpośrednio z OR, małe poprzez umowy podpisane przez Rady Dzielnic lub Gminy, przy czym w przypadku zawiązania przez drobne sklepiki/gastronomię gminnych organizacji ich reprezentujących to taka organizacja będzie negocjować z OR warunki odbioru opakowań (pośrednictwo gmin jedynie w pierwszym okresie lub przy braku zainteresowania ze strony sklepików ). e) organizacja odzysku: odbiera opakowania od przemysłu, handlu, gmin płaci gminom za zebrane przez nie odpady, o ile gmina uzna, że chce je przerabiać we własnych sortowniach buduje i obsługuje własne instalacje do recyklingu opakowań płaci firmom wywozowym za transport zebranych opakowań płaci opłatę instalatorską za wsad do własnych instalacji odrzuty sortownicze oraz odpady wtórne nie podlegają gminom OR mogą je utylizować na warunkach rynku spotowego w instalacjach przez siebie wybranych.

28 W przypadku dużych nadwyżek finansowych z powodu ściągniętej opłaty producenckiej za opakowania, które są stracone jako część odpadów wymieszanych: nakaz reinwestowania środków w instalacje i optymalizację systemu zbiórki oraz działania edukacyjne. f) KAUCJE: Sklepy mogą wprowadzić system kaucji, wtedy: zachowują opłatę producencką dla siebie ( nie muszą płacić OR za odpady wprowadzone do handlu ) dogadują się bezpośrednio z operatorami instalacji lub zakładami redukcyjnymi ( opakowania jednorazowe i wielorazowe mogą być kaucjowane ) mają obowiązek oddania odpadów do recyklingu nadwyżki za nieodebrane kaucje mają być reinwestowane w automaty do odbioru kaucji oraz działania edukacyjne. kaucje za opakowania jednorazowe muszą być wyraźnie wyższe niż za opakowania wielorazowego użytku. 3 - OPŁATA INSTALATORSKA Pobierana będzie od każdego operatora konkretnej instalacji za każdą tonę odpadów. Ważna zmiana: inaczej niż dziś w przypadku opłaty marszałkowskiej, nie kod odpadów będzie decydował o wysokości opłaty, ale rodzaj i parametry instalacji Cel: promowanie instalacji recyklingu, promowanie norm BAT/BREF ( najlepszej dostępnej techniki ) Dlatego: różne stawki dla instalacji tej samej grupy, np.: Składowiska: 125 PLN/t ( najnowsze składowiska z BAT/IPCC) zamknięcia) 250 PLN/t (stare składowiska do Kompostownie: 0 PLN/t(najwyższa klasa kompostu, 80% redukcja składowania) (brudny kompost, 30% redukcja składowania) Spalarnie: 0 PLN/t (sprawność energetyczna powyżej 25% lub R1/D10 powyżej 1,0 ) (brak produkcji prądu, R1/D10 poniżej 0,65) 100 PLN/t 150 PLN/t MBA: 0 PLN/t ( redukcja składowania o 90%, R1) 150 PLN/t (redukcja składowania 40%, R1/D5) Sortownie: 0 PLN/t ( stosunek produkt/odpad jak 2:1, odzysk ponad 50%) nie uzyskają statutu produktu, redukcja poniżej 50% ) 100 PLN/t (odpady Opłata instalatorska dla urzędów marszałkowskich na FUNDUSZ DEKONTEMINACYJNY Fundusz ten : 1. służy do zajęcia się opuszczonymi, nieczynnymi składowiskami odpadów w celu ochrony wody i powietrza 2. służy do finansowania likwidacji mogilników, zanieczyszczeń przemysłowych po zamkniętych zakładach z czasów PRL oraz utylizacji azbestu i PCB

29 3. służyć może jako fundusz do zakupów przetworzonych, ustabilizowanych odpadów wtórnych ( żużli ze spalarni, brudnego kompostu z MBA, pyłów filtracyjnych ) w celu rekultywacji za ich pomocą hałd przemysłowych, terenów zdegradowanych lub zamykanych składowisk lub kopalń. 4 - OPŁATY NA WOLNYM RYNKU Odpady nieopakowaniowe z infrastruktury oraz odpady komunalno podobne ( np. resztki jedzenia z gastronomii, zielone, cmentarne ) jak również odrzuty i wszelkie odpady wtórne będą stanowić przedmiot wolnego rynku. a) odpady z infrastruktury i komunalno podobne nie są własnością gminy b) gmina nie może nakazać kierowania je w konkretne miejsce utylizacji, chyba że zostały one przekazane gminie na podstawie umowy zawartej w warunkach wolnorynkowych. c) umowy wolnorynkowe zawierane będą między: - firmy, instytucje, budowy firmy wywozowe ( na odpady nie będące opakowaniami ) - gmina firmy wywozowe ( za wywóz odpadów) - gmina, OR instalacje ( za utylizację opadów ) - instalacje instalacje ( za odpady wtórne i odrzuty ) -OR, gmina, instalacje właściwości odpadu przemysł, rolnictwo (za sprzedaż produktów z recyklingu po stracie d) takie rozpisanie opłat wolnorynkowych daje pole działania dla dużych i małych firm wywozowych: duże: podpisują umowy z gminami lub OR, często z wykupem części udziałów przez gminy małe: podpisują umowy z mniejszymi gminami lub infrastrukturą ( wąskie specjalizacje np. targowiska, gastronomia, zakłady mechaniczne etc )