ABSTRAKTY. Sytatystyka w służbie biznesu i nauk społecznych. Ogólnopolska Konferencja. w Warszawie. Wydział Menedżerski. Produkcją i Logistyką

Transkrypt

1 Informacje ogólne Rok 2013 został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Statystyki ( Statistics 2013, por. www. statistics2013.org). Jest to ogólnoświatowe przedsięwzięcie mające na celu podkreślenie znaczenia i roli statystyki we współczesnym świecie, w jego wszystkich wymiarach. Globalna inicjatywa wspierana jest przez ponad 1850 organizacji na świecie. Rozwój statystyki definiowanej w wymiarze teorii jak i aplikacji modelowych (zastosowań) wyraźnie uległ przyspieszeniu i upowszechnieniu w drugiej połowie XX wieku. Proces upowszechnienia następował głównie dzięki postępowi technologii. Era techniki komputerowej sprawiła, że większość metod i modeli statystycznych została oprogramowana w różnych pakietach statystycznych, co niewątpliwie przyczyniło się do wzrostu liczby zastosowań statystyki w wielu dziedzinach życia naukowego, społecznego, politycznego i biznesowego. Ostatnie 25 lat XX i XXI wieku świadczy o tym, że statystyczne modelowanie obejmuje nie tylko takie dyscypliny jak: ekonomię, socjologię, psychologię, medycynę, nauki przyrodnicze, nauki o ziemi itd., ale intensywnie wkroczyło do finansów (analiza rynków finansowych) do marketingu (analizy i badania marketingowe) do telekomunikacji można rzec do szeroko definiowanego biznesu i zarządzania. Tym znaczącym zmianom towarzyszył rozwój nie tylko aplikacji ale nowych metod estymacji, konieczności radzenia sobie zarówno z małymi jak i dużymi zbiorami danych oraz rozwój zaawansowanych metod analiz statystycznych na użytek analiz biznesowych (advanced business analytics). Zakres tematyczny przemian w zakresie użyteczności statystycznego modelowania jest bardzo pojemny i wielowątkowy, można rzec wielodyscyplinarny. Nawiązując do przemian ostatnich 25 lat w zakresie zastosowań statystyki podjeliśmy trud organizacji konferencji naukowej Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych. Organizacją konferencji Statystyka w służbie biznesu i badań społecznych wpisujemy się w ogólnoświatową inicjatywę i dołączamy jako środowisko akademickie i naukowe do społeczności międzynarodowej. Cele konferencji tematyka Zgodnie z celami Międzynarodowego Roku Statystyki, celem naszej konferencji jest zwiększenie publicznej świadomości znaczenia i wpływu statystyki na wszystkie aspekty życia społecznego i gospodarczego, a szczególnie na jej wykorzystanie i twórcze rozwinięcie w biznesie i naukach społecznych. Tematyka konferencji dotyczy następujących problemów: a. Wykorzystanie statystycznego myślenia i statystyki w: ekonomii, finansach i naukach o zarządzaniu. b. Wykorzystanie statystycznego myślenia i statystyki w biznesie (ubezpieczeniach, telekomunikacji, bankowości, marketingu, przedsiębiorczości, produkcji, inżynierii, logistyce, medycynie, doświadczalnictwie, farmacji). c. Statystyka małych, średnich i dużych przedsiębiorstw. d. Statystyka w badaniach i naukach społecznych (rynku pracy, poziomie życia, procesów ludnościowych, polityce społecznej, psychologii, socjologii), e. Przemiany statystycznego myślenia w: nauce, procesie dydaktycznym, zarządzaniu, zastosowaniach biznesowych. f. BIG DATA DATA QUALITY wyzwaniem dla statystyki w służbie biznesu i nauk społecznych. Polskie Towarzystwo Statystyczne Patronat naukowy MIĘDZYNARODOWY ROK STATYSTYKI w Warszawie Wydział Menedżerski Produkcją i Logistyką Ogólnopolska Konferencja Sytatystyka w służbie biznesu i nauk społecznych ABSTRAKTY Patronat honorowy Sponsor Konferencji

2 Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie Wydział Menedżerski Zakład Zarządzania Jakością, Produkcją i Logistyką Ogólnopolska Konferencja Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych ABSTRAKTY Redakcja naukowa: Jan Kordos Ewa Frątczak Alfreda Kamińska

3 WYDAWNICTWO WYŻSZEJ SZKOŁY MENEDŻERSKIEJ W WARSZAWIE ul. Kawęczyńska 36, Warszawa ISBN Copyright by Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie Redakcja techniczna: Jarosław Juszczak Opracowanie graficzne i projekt okładki: Jarosław Juszczak

4 Komitet Naukowy Konferencji: Prof. dr hab. Czesław Domański, UŁ Prof. UE w Poznaniu dr hab. Grażyna Dehnel Prof. UE w Katowicach dr hab. Zofia Mielecka-Kubień Prof. dr hab. Andrzej Ochocki, UKSW Prof. UE we Wrocławiu Dr hab. Zofia Rusnak Prof. RNDr. Lev Bukovský, DrSc., ISM Slovakia, Presov Prof. dr hab. Teresa Słaby, SGH Prof. dr hab. Bogdan Stefanowicz, WSISiZ PAN Prof. dr hab. Grażyna Trzpiot, UE w Katowicach Dr Józef Bielecki, GFKM Prof. SGH i WSM dr hab. Ewa Frątczak Prof. zw. dr hab. Jan Kordos, WSM w Warszawie Prof. dr hab. Janusz Mika, WSM w Warszawie Prof. zw. dr hab. Marian Daniluk, WSM w Warszawie Prof. WSM dr hab. Krystyna Poznańska, WSM w Warszawie Prof. dr hab. Alicja Sajkiewicz, WSM w Warszawie Komitet Organizacyjny Konferencji: Dr inż. Alfreda Kamińska, WSM w Warszawie Dr inż. Marek Lewandowski, WSM w Warszawie l Dr Bartosz Witkowski, WSM w Warszawie Mgr Maciej Pałygiewicz, WSM w Warszawie

5

6 SESJA I prof. zw. dr hab. Janina Józwiak Instytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Dyrektor Instytutu European Doctoral School of Demography innowacyjny program doktorski EDSD to unikalne europejskie przedsięwzięcie. Szkoła została utworzona w 2005 roku z inicjatywy i pod auspicjami European Association for Population Studies przez konsorcjum wiodących europejskich instytucji badawczych z obszaru demografii. Aktualnie w konsorcjum znajduje się 18 partnerskich instytucji. Podstawową ideą, która legła u podstaw stworzenia EDSD, było zbudowanie rocznego, zaawansowanego programu z obszaru demografii na poziomie studiów doktoranckich, oferowanego wyselekcjonowanym doktorantom z różnych europejskich uniwersytetów. Wykładowcami w tym programie są znani, a czasem wybitni naukowcy z partnerskich instytucji (i nie tylko). Chodzi z jednej strony o konsolidację rozproszonego kształcenia na III. poziomie w zakresie demografii, z drugiej zaś o staranne przygotowanie do kariery naukowej młodej generacji badaczy. Ważne jest również to, że w międzynarodowej grupie doktorantów powstają (już powstały) trwałe sieci międzynarodowej współpracy. EDSD nie wyczerpuje całości studiów doktoranckich. Jest zbudowana jako roczny (dokładnie jedenastomiesięczny) program, realizowany od początku września do końca lipca kolejnego roku. Macierzyste studia doktoranckie, z których wywodzą się studenci EDSD, akceptują program EDSD jako realizację części tych studiów.

7 6 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych W prezentacji przedstawiony zostanie program EDSD, jej organizacja i sposób realizacji założonego celu Szkoły, która w latach 2013/14 oraz 2014/15 będzie prowadzona przez SGH. prof. nzw. dr hab. Zofia Mielecka-Kubień Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Katedra Ekonometrii Zastosowanie metod statystycznych w badaniu nadumieralności mężczyzn w Polsce W badaniach umieralności oraz nadumieralności powszechnie stosowane są specyficzne metody demografii i statystyki. W referacie przedstawiono możliwość wykorzystania zarówno ogólnie stosowanych, jak i zaproponowanych przez autorkę metod badania nadumieralności mężczyzn w Polsce. M.in. zaprezentowano propozycje autorki budowy mierników nadumieralności mężczyzn i kobiet; przedstawiono także możliwość wykorzystania analizy przestrzennej do badania przestrzennej autokorelacji wybranych przyczyn zgonów oraz współczynników mierzących nadumieralność mężczyzn. Zaprezentowano opracowaną przez autorkę metodę badania wpływu picia alkoholu, palenia papierosów i używania narkotyków na umieralność (tj. na skrócenie przeciętnego dalszego trwania życia osób uzależnionych i zmniejszenie ich potencjału życiowego) i na nadumieralność mężczyzn.

8 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 7 Dr Małgorzata Podogrodzka Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Instytut Statystyki i Demografii Wpływ przestrzennego poziomu agregacji danych na wyniki powiązań poziomu bezrobocia z procesem zawierania i rozpadu małżeństw w Polsce Różny przestrzenny poziom agregacji danych może prowadzić do nieco odmiennych wniosków. Celem artykułu jest ukazanie tych różnic oraz ocena, na ile mogą one determinować uzyskiwane powiązania między poziomem bezrobocia a natężeniem zakładania oraz rozpadu rodzin. Przyjętym poziomem agregacji danych jest województwo oraz powiat, a metodą wykorzystaną w rozważaniach regresja wieloraka. SESJA II Prof. zw. dr hab. Czesław Domański Katedra Metod Statystycznych UŁ Szymczak Michał BSH Analiza niezawodności produktów z wykorzystaniem rozkładu Hjortha i zmodyfikowanego rozkładu Weibulla Metody statystyczne znajdują coraz szersze zastosowanie w analizie niezawodności produktów. Zjawisko to ma związek z rosnącym zainteresowaniem zarówno producentów, jak i klientów jakością wy-

9 8 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych robów. W obecnej sytuacji kreowanie wizerunku marki odbywa się często przez podkreślenie bezawaryjności jako cechy charakteryzującej oferowane urządzenie. Aby zapewnienie to miało uzasadnienie, konieczne jest przeprowadzenie analizy opartej na zaawansowanych procedurach statystycznych. Celem pracy jest efektywne przedstawienie wybranych rozkładów w badaniu niezawodności urządzeń na przykładzie rzeczywistych danych wybranych produktów. Wyniki analizy mogą pozwolić na świadome zarządzanie kosztami gwarancyjnymi i satysfakcję konsumentów nie tylko w trakcie prawnie uregulowanego okresu gwarancji. W ostatnim czasie omawiane zagadnienie nabiera wyjątkowego znaczenia w związku z rosnącym zainteresowaniem ofertami ubezpieczeniowymi maszyn, co w konsekwencji powinno spotkać się z reakcją producentów i konstruktorów. W świetle przeprowadzonego badania prezentowane rozkłady umożliwiają dokonanie pogłębionej analizy niezawodności wybranych produktów. W szczególności omówione zostaną własności rozkładów Hjortha i zmodyfikowanego rozkładu Weibulla. Przedstawione wyniki badań empirycznych dają podstawę do rekomendacji aplikacyjnych tych rozkładów w procesie analizy niezawodności urządzeń. dr Józef Bielecki Gdańska Fundacja Kształcenie Menedżerów Metody statystyczne w usprawnianiu zarządzania procesami biznesowymi W referacie skoncentrowano się na możliwościach zastosowania wybranych metod statystycznych do usprawniania zarządzania procesem biznesowym, w szczególności w obszarze wydolności procesu. Scharakteryzowano syntetycznie koncepcję procesu biznesowego oraz zarządzania procesem biznesowym jako punktem wyjścia

10 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 9 dalszych rozważań. Metody statystyczne w procesach biznesowych mogą być skutecznie stosowane i wykorzystywane, jeśli funkcjonuje sprawne zarządzanie procesem. W doborze metod statystycznych podstawowe znaczenie mają obszar i cel ich stosowania. Szczególnym obszarem zastosowania metod analizy rozkładu empirycznego, w szczególności statystycznej analizy percentylowej i analizy zmienności, jest wydolność (zdolność) procesu, zwłaszcza jej usprawnianie. Podstawowe znaczenie ma tu weryfikacja, jaki rozkład teoretyczny może być dopasowany do rozkładu empirycznego, aby dokładnie analizować wydolność procesu. Zwrócono uwagę, jakie mogą wystąpić problemy przy zbyt sformalizowanym podejściu do stosowanych metod. W referacie omówiono również problemy związane z systemem mierzenia, który powinien dostarczyć dobrej jakości danych statystycznych do odpowiednich analiz. Wykazano, co może wpływać na niedostateczną jakość danych. prof. zw. dr hab. Jan Kordos Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie Rola myślenia statystycznego w zarządzaniu Autor omawia rozwój filozofii myślenia statystycznego, która rozwija się intensywnie w ostatnim ćwierćwieczu. Opublikowano na ten temat w literaturze anglojęzycznej wiele opracowań, artykułów oraz kilka książek. W Polsce dotychczas ukazała się pierwsza książka (Ostasiewicz, 2012) oraz kilka artykułów. Autor podaje definicję myślenia statystycznego, omawia jej podstawowe zasady, uwypuklając kluczowe elementy prowadzące do zrozumienia zmienności procesów, ich współzależności oraz minimalizacji niepewności. Dokonuje dalej porównania myślenia statystycznego i metod statystycznych w działalności gospodarczej i społecznej.

11 10 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych Koncentruje się na roli myślenia statystycznego w zarządzaniu, uwzględnia głównie aspekty jakości na różnych poziomach zarządzania. Podaje przykłady wykorzystania myślenia statystycznego przez kilku badaczy, uwypuklając rolę Deminga (1986) i Boxa (1979). W zakończeniu autor postuluje podjęcie prac naukowo-badawczych i dydaktycznych nad szerszym wykorzystaniem myślenia statystycznego w pracach naukowo-badawczych i dydaktycznych. dr Zdzisław Piasta Politechnika Świętokrzyska Katedra Matematyki Statystyczne metody doskonalenia jakości i wydajności procesów produkcyjnych W referacie zwięźle zostanie przedstawiona filozofia kompleksowego doskonalenia jakości, sformułowana w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia przez amerykańskiego statystyka W. E. Deminga. W koncepcji tej ważną rolę odgrywa posłużenie się odpowiednimi narzędziami optymalizacji jakości procesów. Od wielu lat z powodzeniem stosowana jest w tym celu metoda powierzchni odpowiedzi, zaproponowana w 1951 roku przez zmarłego w marcu bieżącego roku G. E. P. Boxa. Autor posługiwał się tą metodą w dziesiątkach projektów realizowanych wspólnie z inżynierami różnych specjalności. Podczas wystąpienia zaprezentowane zostaną podstawowe założenia metody powierzchni odpowiedzi, kryteria doboru odpowiednich planów eksperymentu, stosowane techniki analizy statystycznej wyników przeprowadzonych doświadczeń oraz sposoby optymalizacji jednokryterialnej i wielokryterialnej badanych procesów. Rozważania zostaną zilustrowane na konkretnych przykładach procesów wytwarzania zapraw i betonów, mieszanek asfaltowych, skór do produkcji obuwia, laminatów

12 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 11 SESJA III prof. zw. dr hab. Bogdan Stefanowicz Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk O interpretacji informacji Zapewne niejeden lekarz powie, że wielu jego kolegów potrafi przeprowadzić badanie USG, ale niewielu będzie w stanie poprawnie odczytać otrzymane wyniki. Wielu też obywateli bywa oburzonych z powodu przekłamań w statystyce, polegających na podawaniu przez GUS innych danych o średnich zarobkach, niż to wynika z pieniędzy, jakie mają w swoich portfelach. Niejeden z nas doświadczył skutków niewłaściwej interpretacji naszych wypowiedzi, kiedy to musieliśmy się tłumaczyć, że przecież nie to mieliśmy na myśli. Takie tłumaczenia często słyszymy z ust polityków, że zostali niewłaściwie zrozumiani. Przykładów błędnych interpretacji informacji można przytoczyć więcej. Ale już te skłaniają do wniosku, że jednym z istotnych zagadnień w sferze komunikowania się jest interpretacja informacji, czyli próba znalezienia odpowiedzi na pytanie: co opisuje otrzymana informacja? Co może z tego wynikać? A to ma czasami wpływ na całe życie człowieka. Józef Tischner, filozof i kapłan, kiedyś powiedział, że właściwa interpretacja usłyszanego słowa kocham przekłada się na całe życie i mówiącego, i tego, do którego słowo to było kierowane. Zatem teza w sprawie konieczności interpretacji informacji staje się oczywista. Celem zaś artykułu jest zwrócenie uwagi na pewne aspekty tej operacji myślowej: poziomy interpretacji (poziom danych, poziom komunikatu, poziom kontekstu) oraz czynniki mające wpływ na wyniki interpretacji (czynniki sprzyjające i czynniki niesprzyjające).

13 12 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych dr inż. Mariusz Dzieciątko SAS Institute Polska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Katedra Informatyki Gospodarczej High Performance Analytics i Big Data oraz ich wpływ na codzienność pracy analityka Znaczne obniżenie kosztów przechowywania danych oraz postęp w dziedzinie wydajności mikroprocesorów otworzyły nowe możliwości analizowania danych. Powyższej sytuacji towarzyszy niespotykany dotąd wzrost ilości tworzonych danych, związany z masowym dostępem do Internetu. Według różnych szacunków liczba urządzeń z dostępem do Internetu w 2012 roku wyniosła prawie 9 miliardów(wg CISCO) sztuk, a każdy użytkownik takiego urządzenia jest potencjalnym autorem treści znajdujących się w globalnej sieci. Wiele danych rejestrowanych poprzez różnorodne urządzenia do chwili obecnej nie było analizowanych ze względu na wysokie koszty przechowywania tych danych w tradycyjnych hurtowniach danych lub ze względu na zbyt długi czas oczekiwania na wyniki prowadzonych analiz. Rozwiązania takie jak HADO- OP wprowadzają możliwość taniego przechowywania olbrzymich ilości danych. A zbudowane na tej bazie rozwiązania przetwarzania rozproszonego z użyciem technologii in-memory znacznie skracają czas potrzebny na ich przetwarzanie. Referat wskazuje na obszary potencjalnych zastosowań rozwiązań opartych o big data oraz ich wpływ na codzienną pracę analityka oraz naukowca.

14 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 13 dr Michał Bernardelli Szkoła Gówna Handlowa w Warszawie Instytut Ekonometrii Problem Big Data w systemach i algorytmach wykorzystywanych w e-commerce Dynamiczny rozwój rynku e-commerce spowodował wzrost zapotrzebowania na efektywne algorytmy i systemy oparte na analizach statystycznych. Najprostsze z nich wykorzystują statystyki odwiedzin stron internetowych, inne korzystają z parametrów sprzedaży. Dzięki niezwykłej prostocie użytkowania, przejrzystości i rozbudowanym funkcjom dużą popularność zyskał system statystyk Google Analytics. Żadna z metod jednak bez odpowiednich algorytmów automatyzujących działanie nie nadaje się do zastosowania w czasie rzeczywistym. Inteligentne systemy rekomendacji, takie jak mechanizm Collaborative Filtering, wyraźnie przyczyniają się do wzrostu sprzedaży, ale charakteryzują się na ogół słabą skalowalnością. W artykule opisany został problem Big Data w stosowanych w e-commerce algorytmach i systemach wykorzystujących elementy statystyki. Przeprowadzone na uzyskanych z firmy Run4Fun.pl rzeczywistych danych symulacje komputerowe związane są z aspektami nie tylko dużej ilości danych, lecz również ich zmienności oraz różnorodności.

15 14 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych SESJA IV dr Stanisław Kluza były minister finansów (2006), twórca i pierwszy przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego ( ) aktualnie Instytut Statystyki i Demografii, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Regulacyjne znaczenie stabilności finansowej jako dobra publicznego Stabilność finansowa ma wymiar dobra publicznego. Instytucje finansowe z jednej strony są podmiotami, które tworzą sektor zaufania publicznego, a jednocześnie konsekwencje ich możliwej upadłości przekładają się na stabilność państwa, procesy makro-gospodarcze oraz w ostatecznym rozrachunku przerzucają skutki ekonomiczne na podatników. Globalny kryzys finansowy zapoczątkowany wydarzeniami w 2007 r. zdeprecjonował ideę samoregulacji rynków finansowych. Trwające od kilku lat prace nad nową architekturą nadzorczą i unią bankową są przykładem działań Unii Europejskiej, mających za zadanie zwiększyć bezpieczeństwo sektora finansowego. Stawiane są pytania o rolę państwa, tj. zakres jego kompetencji i odpowiedzialności. Przekłada się to na dobór narzędzi mających ograniczyć ryzyko w sektorze finansowym oraz agendy przeciwdziałania zdarzeniom kryzysowym. Podjęte zostały kwestie zabezpieczenia kapitałowego, zarządzania płynnością, funkcjonowania podmiotów zbyt dużych by upaść (SIFI), zwiększenia efektywności systemów gwarantowania depozytów, a także zarządzania uporządkowaną upadłością.

16 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 15 prof. nzw. dr hab. Krzysztof Borowski Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie Instytut Bankowości i Ubezpieczeń Gospodarczych. Analiza wybranych efektów sezonowości stóp zwrotu na przykładzie ceny platyny w okresie W pracy przedstawione zostały badania dotyczące występowania wybranych efektów sezonowości w przypadku ceny platyny. Badania przeprowadzone zostały dla ceny platyny na London Metal Exchange (LME) w okresie od r. tj. na bazie 7269 dziennych obserwacji. Uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują na występowanie wybranych efektów sezonowości w przypadku tego surowca. Niektóre z uzyskanych wyników potwierdzają wyniki innych autorów dla badań przeprowadzonych na rynkach finansowych. dr Karol Przanowski Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Instytut Statystyki i Demografii Rola danych symulacyjnych w badaniach Credit Scoring Obecnie modele predykcyjne, w szczególności karty skoringowe (Credit Scoring), stały się jednym z lepszych narzędzi optymalizujących procesy biznesowe w instytucjach finansowych. Pojawiła się zatem bogata literatura ich zastosowań w konkretnych przypadkach. Najczęściej prace badawcze koncentrują się na wykazaniu słuszności lub wyższości jednej z metod modeli predykcyjnych technik mode-

17 16 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych lowych nad drugą na podstawie rzeczywistych danych odzwierciedlających konkretny proces biznesowy. Niestety brak jest prac teoretycznych, które dałyby narzędzia i metody do porównywań w oderwaniu od tylko jednego przypadku danych rzeczywistych, czyli by postawiać bardziej ogólne tezy dotyczące własności technik modelowych, nieobciążone konkretnymi przypadkami danych. Pomocne mogą tu być dane symulacyjne, które z jednej strony są podobne do rzeczywistych, ale z drugiej pozwalają rozważyć więcej przypadków układów danych. Co więcej, pozwalają formułować tezy zależne od własności danych, parametrów rozkładów i współzależności pomiędzy cechami. W referacie przedstawione zostaną metody tworzenia takich danych, sposoby porównywań kilku technik budowy karty skoringowej, ich wykorzystanie w optymalizacji procesu akceptacji kredytowej portfela Consumer Finance oraz w badaniach ostatniego kryzysu finansowego. Mgr inż. Maria Fiedukowicz Politechnika Warszawska Wydział Geodezji i Kartografii Biznes z szeroką perspektywą, czyli przestrzenne oblicze statystyki Statystyka jest niezwykle użytecznym narzędziem, pozwalającym na znajdowanie zależności istniejących między zjawiskami na podstawie analizy rzeczywistych danych. Lepsze zrozumienie świata, które uzyskiwane jest w wyniku tych analiz, w tradycyjnej formie statystyki nie uwzględnia jednak przestrzennego rozkładu zjawisk. Większość zbieranych danych jednakże ma lub może mieć odniesienie przestrzenne. W związku z tym istotne wydaje się zastosowanie takich metod analizy danych, które uwzględnią lokalizację zjawisk czy ich sąsiedztwo, wykorzystując w ten sposób pełniej informację zawartą w danych.

18 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 17 Do takich metod zaliczyć należy metody statystyki przestrzennej, geo-statystyki czy ekonometrii przestrzennej, które pozwalają na analizy uwzględniające geograficzne odniesienia zjawisk. Taka analiza daje pełniejszą informację, która stanowi cenne wsparcie w procesie decyzyjnym. Znaleźć może zastosowanie zarówno w administracji publicznej (gdzie ok. 80% podejmowanych decyzji ma odniesienie przestrzenne), jak i w biznesie (np. pomagając w wyznaczaniu optymalnego miejsca pod inwestycję z uwzględnieniem różnych scenariuszy i istniejącego sąsiedztwa rodzajów zabudowy, dostępności drogowej itp.). Dodatkową pomoc stanowić powinny profesjonalne prezentacje kartograficzne w sposób przystępny prezentujące wyniki analiz. SESJA V prof. nzw. dr hab. Grażyna Dehnel Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Katedra Statystyki Statystyka gospodarcza w świetle procesu reorganizacji systemu statystyki publicznej Rozwój gospodarczy oraz wspieranie przedsiębiorczości wymagają dostępu do różnorodnych informacji dotyczących lokalnych uwarunkowań ekonomicznych, socjalnych czy środowiskowych. Ponadto procesy gospodarcze zachodzące na rynkach krajów Unii Europejskiej wymuszają konieczność wprowadzenia zmian, które mają umożliwić międzynarodową wymianę informacji o charakterze społeczno- -gospodarczym. W związku z tym rodzi się potrzeba zmodyfikowania systemu informacji z zakresu statystyki gospodarczej. Modyfikacja systemu stanowi element szerszego nurtu zachodzących obecnie przekształceń, którymi objęto większość badań prowadzonych przez

19 18 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych GUS. Chodzi w nich między innymi o szerokie wykorzystanie przez statystykę publiczną danych administracyjnych. Ponadto celem przekształceń ma być zwiększenie efektywności prowadzonych szacunków, rozszerzenie zakresu informacji zarówno co do liczby cech, jak i rodzajów prezentowanych przekrojów. Celem referatu jest przedstawienie głównych kierunków zmian i wskazanie rzeczywistych problemów w zakresie tworzenia statystyki gospodarczej. prof. nzw dr hab. Ilona Błaszczak-Przybycińska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Instytut Statystyki i Demografii Wycena wartości dodanej w europejskich satelitarnych rachunkach produkcji domowej W ciągu ostatnich 15 lat w Eurostacie trwały prace na rzecz utworzenia zharmonizowanych rachunków produkcji domowej. Istnieją duże oczekiwania co do regularnie prowadzonych rachunków, które będą odrębne, ale zgodne pod względem koncepcji z europejskim systemem rachunków narodowych ESA. W pełnej sekwencji takich rachunków uwzględnia się nakłady pracy, konsumpcję pośrednią oraz nakłady kapitału. Wartość dodana stanowi według wstępnych oszacowań empirycznych ponad 70% łącznej wartości produkcji domowej. Istnieje zgodność co do tego, żeby do wyceny nakładu pracy domowej przyjąć metodę stawek rynkowych. Jednak do tej pory nie opracowano ostatecznych rozwiązań metodologicznych w tym zakresie. W referacie zaprezentowano empiryczną wycenę pracy domowej w Polsce metodą stawek rynkowych, dla maja 2013 r., opartą na

20 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 19 danych uzyskanych z badania budżetu czasu ludności oraz badania wynagrodzeń według zawodów. Wskazano na dylematy związane z szacowaniem wartości prac opiekuńczych oraz kwestie związane z przyjmowanymi na potrzeby wyceny stawkami wynagrodzeń. dr inż. Edyta Mazurek Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Statystyki Statystyczna ocena redystrybucyjnej funkcji PIT-u Podatki od początku swego istnienia są przede wszystkim sposobem na gromadzenie przez państwo środków niezbędnych do prawidłowego jego funkcjonowania. Oprócz funkcji fiskalnej państwo za pomocą podatków wpływa na sprawiedliwy rozkład dochodów, realizując w ten sposób funkcję redystrybucyjną. W rzeczywistości realizacja funkcji redystrybucyjnej polega na zastosowaniu progresywnego opodatkowania dochodów, a następnie na przekazaniu części zgromadzonych środków osobom najuboższym w formie zasiłków, subwencji i zapomóg. Jedynym sposobem właściwego realizowania funkcji redystrybucyjnej państwa poprzez system podatkowy jest wczesne wykrywanie i korygowanie występujących nieprawidłowości. Celem artykułu jest prezentacja podstawowych charakterystyk systemu podatkowego PIT oraz sposobu jego pomiaru w celu oceny i porównywania systemów podatkowych, a w szczególności funkcji redystrybucyjnej PIT-u.

21 20 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych mgr Marta Tomczuk Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Kolegium Analiz Ekonomicznych Satelitarny rachunek produkcji domowej w kontekście pomiaru pozarynkowej działalności gospodarstw domowych W ostatnim czasie dostrzega się potrzebę wyodrębnienia bardziej szczegółowego miernika lub grupy wskaźników określających rzeczywiste warunki i poziom jakości życia ludności. W celu opracowania szczegółowych analiz z tego zakresu należy uwzględniać wielkości materialne i niematerialne wraz z obiektywnymi wskaźnikami i subiektywnymi ocenami. Eurostat biuro statystyczne Unii Europejskiej proponuje utworzenie kompleksowego systemu statystyki, obejmującego zagregowane dane w postaci systemu rachunków narodowych wraz z dopełniającymi go rachunkami satelitarnymi. Duże oczekiwania i nadzieje wnosi satelitarny rachunek produkcji domowej. Szacunek nierynkowej produkcji domowej wytworzonej na własne potrzeby przez członków gospodarstwa domowego mógłby w znaczący sposób przybliżyć realne warunki i poziom jakości życia ludności, w tym sprzyjać określeniu sytuacji społeczno-ekonomicznej poszczególnych grup. Regularne prowadzenie satelitarnych rachunków produkcji domowej, zgodnych z metodologią i wytycznymi Eurostatu, rachunków narodowych, pozwoliłoby na monitorowanie zmieniającej się sytuacji w zakresie postępu społecznego. To przyczyniłoby się do wdrożenia właściwej polityki społecznej i umożliwiłoby jej dostosowanie do dynamicznych zmian zachodzących w warunkach życia ludności, ale także pozwoliłoby na regularne monitorowanie i prognozowanie skutków decyzji, takich jak np. wprowadzenie zmian w systemie emerytalnym.

22 dr Jacek Białek Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych 21 Uniwersytet Łódzki Instytut Statystyki i Demografii Zastosowanie autorskiego indeksu cen do oszacowania obciążenia wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI, Consumer Price Index) stosowany jest jako podstawowa miara inflacji. W praktyce do pomiaru CPI używany jest indeks cen Laspeyresa z wagami z okresu bazowego. Tak liczony indeks nie uwzględnia zmian w strukturze konsumpcji, które są spowodowane zmianami cen w badanym przedziale czasowym. Oznacza to, że indeks liczony formułą Laspeyresa może być obciążony z tytułu substytucji dóbr. W niniejszej pracy omówiona zostanie metoda pomiaru tego obciążenia przy wykorzystaniu autorskiego indeksu cen oraz znanych indeksów superlatywnych. SESJA VI dr Aneta Ptak-Chmielewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Instytut Statystyki i Demografii Analiza przeżycia małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce na podstawie danych badania panelowego W artykule analizie poddano podstawowe charakterystyki sukcesu start-upów na rynku. Wsparcie przedsiębiorczości wymaga badań typu: przeżywalność przedsiębiorstw w kontekście demografii przedsiębiorstw.

23 22 Statystyka w służbie biznesu i nauk społecznych Ta informacja jest niezbędna do kształtowania właściwej polityki wsparcia przeżycia przedsiębiorstw. Jednocześnie dostępność takich informacji jest niewystarczająca. Aby sprostać zapotrzebowaniu na bardziej dokładne i szczegółowe dane z badania panelowego zostały wykorzystane. Badanie zawiera historię 5 lat działalności przedsiębiorstw na rynku i dotyczy przedsiębiorstw zatrudniających do 50 osób. W artykule została wykorzystana próba 2349 przedsiębiorstw zarejestrowanych w 2004 roku. Wyniki wskazują, iż mikro przedsiębiorstwa to głównie samozatrudnione osoby fizyczne. Zatrudnienie przynajmniej jednego pracownika zwiększa szanse przetrwania na rynku w porównaniu do samozatrudnionych właścicieli firm. Przedsiębiorstwa działające na lokalnych i regionalnych rynkach mają mniejsze szanse na przetrwanie niż przedsiębiorstwa działające na rynkach krajowych i międzynarodowych. Najważniejsze jest osiąganie zysku w pierwszym roku działalności. Zysk w pierwszym roku oznacza niższe szanse na likwidację w porównaniu do przedsiębiorstw przynoszących straty lub nawet zawieszających działalność już w pierwszym roku. Odnośnie do cech demograficznych przedsiębiorcy wnioski wskazują, iż osoby z wyższym wykształceniem i doświadczeniem menedżerskim mają niższe ryzyko likwidacji. Inwestowanie w aktywa trwałe już w pierwszym roku również zwiększa szanse na przetrwanie. Podsumowując, pierwszy rok jest kluczowy w kwestii przetrwania przedsiębiorstw na rynku. mgr Magdalena Okupniak Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Katedra Statystyki Estymacja pośrednia w badaniu polskich przedsiębiorstw Już od lat 70. XX w. można zaobserwować wzrost liczby małych i średnich przedsiębiorstw (MSP). Właśnie na te lata datuje się odrodzenie sektora MSP, który obecnie zapewnia zatrudnienie ponad