TECHNIKA & KONTENT TV

Transkrypt

1 TECHNIKA & KONTENT TV Rok V Nr 5/2013(37) ISSN CENA 9,90 zł (w tym 8% VAT) 10 maja TH STREET UNIVERSAL POLECA BATES MOTEL KONFERENCJE PIKE TORUŃ PME POZNAŃ TARGI CANNES LAS VEGAS

2

3 SPIS TREŚCI 4 TYLKO U NAS NIE CHCIAŁEM BYĆ, JAK BOKSER WALCZĄCY Z JEDNĄ RĘKĄ ZAWIĄZANĄ ZA PLECAMI. rozmowa z reżyserem Waldemarem Krzystkiem O TYM SIĘ MÓWI 8 CZEKAJĄC NA PREMIERY 9 GWARANCJE KULTURY DWA TEATRY TO ŚWIETNA SPRAWA rozmowa z reżyserem i prozaikiem Juliuszem Machulskim & TECHNIKA 12 WARTO WIEDZIEĆ SYGNAŁY PRZESYŁANE ŚWIATŁEM 16 DO FIRMY, DO DOMU 18 KONFERENCJE: V POZNAŃ MEDIA EXPO CYFROWA POLSKA DLA WSZYSTKICH 20 KONFERENCJE: PIKE, TORUŃ KOPERNIKA NIE BYŁO Sezam 50 KTO TO OGLĄDA? 15 MILIARDÓW W 2020 ROKU 51 PREMIERA MIESIĄCA 52 ZŁOTA DWUDZIESTKA 54 PIERWSZA POMOC W SUCHOŚCI NOSA ŁZA NA RZĘSIE SIĘ TRZĘSIE... KONTENT 23 NA CELOWNIKU ROZPOGADZA SIĘ W NASZYM KINIE 24 KONFERENCJE: XIII SYMPOZJUM ŚWIATA TELEKOMUNIKACJI I MEDIÓW DECYDUJE TECHNOLOGIA 26 TARGI: NAB SHOW LAS VEGAS PO HASŁEM PRZEWODNIM 4K 29 MOJA HISTORIA TELEWIZJI MAŁY ZNACZY WIELKI 30 TARGI: MIPTV, CANNES`2013 PÓŁ WIEKU Z TELEWIZJĄ 36 TELE RAWA ZAPOMNIANE FILMY POLTELU 38 FESTIWALE: 27. TARNOWSKA NAGRODA FILMOWA JAK CO ROKU W TARNOWIE 40 MOIM ZDANIEM ZABÓJCA Z LUBIEŻNOŚCI 42 LUDZIE TELEWIZJI ŚWIATŁO: JAN TYSZLER 44 TELE INFO 48 NA PLANIE SZYMON MAJEWSKI W AFRYCE 49 PRZED PREMIERĄ SEKRETY ŻYCIA BEYONCÉ MAJ

4 TYLKO U NAS Nie chciałem być, jak bokser WALCZĄCY Z JEDNĄ RĘKĄ ZAWIĄZANĄ ZA PLECAMI Rozmowa z reżyserem, Waldemarem Krzystkiem Jako reżyser przebojowego serialu Anna German został pan mężem opatrznościowym TVP? Chyba bym tak siebie nie nazwał, chociaż ogromne zainteresowanie widzów serialem coś obecnym władzom TVP uświadomiło i, mam nadzieję, zmieniło w ich podejściu do przyszłych produkcji. Od blisko trzydziestu lat jest pan związany z TVP, czuje się pan człowiekiem telewizji? Zdecydowanie nie, ponieważ nigdy nie byłem jej etatowym pracownikiem. Ja tylko czasem dla niej reżyseruję. Ponad dwadzieścia tytułów głównie spektakli Teatru TV, ale też seriali i filmów zrealizowanych na mały ekran to całkiem intensywny kontakt z telewidzami. I powiem pani, że właśnie dlatego, że pracuję dla widza a nie dla instytucji, nie czułem przez te lata kagańca. W większości przypadków mogłem mieć satysfakcję z tego, co dla TVP robiłem. Ale nigdy nie byłem pupilem TVP. O każdy tytuł kierowany do produkcji musiałem walczyć, czasami bez efektu. Choćby fi lm 80 milionów, tak potem chwalony za sposób pokazania 4 MAJ 2013

5 TYLKO U NAS naszej najnowszej historii publiczny nadawca, mimo misyjności tematu nie dołożył do niego ani złotówki. Za to przyznać muszę, że dostałem fundusze na fi lm Fotograf, nad którym właśnie pracuję. Po zaskakującym sukcesie serialu Anna German wracam do rozmów z TVP na temat leżącego już kilkanaście lat w zamrażarce scenariusza historycznego serialu o wysiedleniach, wypędzeniach i tułaczkach Polaków Dom pod Dwoma Orłami. Muszę też przyznać, że bez wkładu TVP, który stanowił większą część budżetu, nie powstałaby Mała Moskwa (nagrodzona Złotymi Lwami na festiwalu w Gdyni 2008 przyp. red.). Tu wsparcie fi nansowe było decyzją ówczesnego zarządu TVP. Prezes Wildstein przyczynił się pośrednio do Germanomanii, która od początku tego roku ogarnęła polskich telewidzów? Poniekąd. To po obejrzeniu Małej Moskwy szef kanału Pierwszego Telewizji Rosyjskiej i ukraińska producentka, która zgłosiła się do niego z propozycją nakręcenie serialu o Annie German zdecydowali, że to ja powinienem go reżyserować. Ekipa czekała na mnie, bo nie od razu mogłem przyjąć propozycję robiłem wtedy tzw. uciekające zdjęcia do fi lmu 80 milionów i dopiero po ich zamknięciu mogłem zacząć okres przygotowawczy do Anny German. Rosyjski serial nazywam go tak, bo całość funduszy wyłożyli Rosjanie, mimo że pracowali nad nim Ukraińcy, Rosjanie i Włosi, a polski wkład to głównie aktorzy i członkowie ekipy paradoksalnie obudził nadzieję zarządzających TVP na wielomilionową oglądalność rodzimych produkcji? Mam nadzieję, że duch Anny German, który przyniósł widzom wzruszenia, podziała otrzeźwiająco na decydentów i przypomną sobie nasze dawne, wspaniale produkcje, zrobione z pietyzmem i rozmachem, profesjonalne i na światowym poziomie. Seriale Dom, Noce i dnie, Lalka, Polskie drogi, Królowa Bona długo by wymieniać. Od lat patrzę na TVP nie jako na instytucję, ale ludzi, którzy w niej podejmują różne decyzje. Obserwowałem różne kadencje prezesów, otaczających ich szefów redakcji i podległych im redaktorów. Z powodu częstych przetasowań nie sposób wszystkich spamiętać, za to konsekwencje ich decyzji, czasami trudnych do zrozumienia i zaakceptowania, pozostają dłużej, niż pomysłodawcy. W przypadku Anny German nie włączyliśmy się w produkcję, bo TVP czytaj: kolejna jej zarządzająca obsada nie była tym zainteresowana. Mimo wszystko jest w serialu polski wkład. Nie dało się tego uniknąć. Trudno zrobić bez jednego Polaka biograficzny film o artystce, która czuła się Polką i w Polsce upłynęło prawie całe jej życie. Licząc, że Anna German rozpocznie w TVP powrót produkcji realizowanych na miarę tematu, a nie skalkulowanych do minimum kosztów, porozmawiajmy o Teatrze TV. Sporo pan na jego temat wie. Od czasu Balu błaznów, który robiłem jeszcze pod okiem Jerzego Koeniga, minęło 27 lat i kilku dyrektorów, a wraz z nimi parę koncepcji prowadzenia tej największej sceny. Miałem niezłe pole obserwacji. Zadebiutował pan w Teatrze TV, mając już na koncie m.in. takie kinowe tytuły, jak Ostatni prom i Zwolnieni z życia. To był czas, gdy filmowi reżyserzy zaczęli zmieniać formułę telewizyjnej sceny? Wydarzyła się rzecz bardzo interesująca. W pewnym momencie dyrekcja, redaktorzy, ludzie odpowiedzialni za kształt Teatru TV postanowili zaprosić do współpracy reżyserów fi lmowych. Na zmiany nie trzeba było długo czekać. Ja jeszcze przy Balu błaznów nie zaznaczyłem tak ostentacyjnie odmienności, ale już w trzecim tytule Śledztwie wg Lema widać wyraźnie, co to znaczy poszerzać ramy gatunku Teatru TV, wysadzać w powietrze kanony, które wydawały się dla tej formy nienaruszalne. Mówi pan jak rewolucjonista Oczywiście, skoro pojawiliśmy się w teatrze jako ludzie fi lmu, chcieliśmy zmian, ale ja najpierw zrobiłem absolutnie klasyczną, wypieszczoną bombonierkę, czyli spektakl O człowieku, który redagował Gazetę Rolniczą wg Marka Twaina zdjęcia w studio, trzy kamery, tak jak się to robiło wcześniej w Teatrze TV. A potem nakręciłem Śledztwo i wybuchła afera bo zmieniliśmy z operatorem Krzysztofem Pakulskim format obrazu i tzw. klatkaż telewizja pracuje na 25 klatek na sekundę, a myśmy kombinowali, by zrobić efekt 24 klatek, tak jak w kinematografi i. Wiele osób dało się nabrać. Odbierałem później telefony: Jak ci się udało załatwić pieniądze, żeby Teatr TV nakręcić na taśmie fi lmowej i na dodatek w plenerach angielskich?. Tymczasem nie ruszyliśmy się z Wrocławia. Zdecydowałem się na taką innowację, bo uznałem, że skoro jestem reżyserem fi lmowym i zaproponowano mi tekst Stanisława Lema, to nie mogę być jak bokser, który zgadza się wyjść na ring z jedną ręką przywiązaną za plecami. Postanowiłem opowiedzieć tę historię w najlepszy znany mi sposób fi lmowy. Inni młodzi reżyserzy, którzy w podobnym czasie trafi li do Teatru TV myśleli podobnie: tylko odświeżenie formuły pozwoli nawiązać żywy kontakt z widzem. I Śledztwo, bardzo dobrze przyjęte zarówno przez widzów, jak krytykę, miało już z siedem powtórek. Konsekwencją tego spektaklu było wprowadzenie podobnej narracji m.in. w Wizycie starszej pani, Balladzie o zabójcach czy Balladzie o Zakaczawiu. Powiedział pan: Odświeżyliśmy formułę Teatru TV, by zatrzymać widza. Pojawiły się jednak głosy, że taki sposób opowiadania odebrał teatrowi właściwy mu charakter i sens. Zamiast spektakli powstawały filmy telewizyjne. Co pan na to? No cóż, na Festiwalu Dwa Teatry w Sopocie usłyszałem komentarz, że w imię czystości gatunku jury MAJ

6 TYLKO U NAS nie wzięło pod uwagę mojej Wizyty starszej pani, ponieważ to nie był teatr. Przewodniczącym był Maciej Prus. Powiedziałem wtedy krótko: Dobrze, w ramach utrzymywania czystości gatunku spokojnie patrzmy, jak w sterylnych warunkach Teatr TV nam zemrze. Po czym okazało się, że Wizyta przyciągnęła przed ekrany 2 mln widzów. I nikt mi nie powie, że rozegranie wielkiego pojedynku Klary Zachanassian z Alfredem Illem, włączając w to wszystkich mieszkańców miasteczka, w naturalnych plenerach, a nie w zamkniętym pudełeczku, twarzą do kamery, zadziałało na szkodę tekstu Durrennmatta. Kolejny spektakl zrobiłem klasycznie, choć nie w studio, bo nie udawajmy i nie bądźmy faryzeuszami, jak mógłbym powiedzieć starszym kolegom, którzy zarzucali mi odejście od prawideł gatunku w czasie, gdy robiłem Dobry adres (którego premierę w 2003 obejrzało 2 mln 300 tys. widzów!) nie stać nas było na dekoracje. Kręciliśmy zdjęcia w dwóch wynajętych wrocławskich mieszkaniach. Znajdowały się jedno nad drugim, czyli miały taki sam rozkład, a musiały być dwa, bo rozgrywały się w nich wydarzenia z dwóch różnych epok, a historia rozciągała się na kilkadziesiąt lat. Zaoszczędziliśmy czas potrzebny na zmianę dekoracji. Oczywiście byłoby komfortowo zrobić scenografi ę w studio, ale brakowało funduszy co przy Teatrze TV jest normą. Spektakl realizuje się w tydzień za pieniądze takie same jak na odcinek tasiemcowego serialu. Wracając do Dobrego adresu, dzięki temu, że wywodziliśmy się z fi lmu i potrafi liśmy maksymalnie wykorzystać język fi lmowy, zrealizowaliśmy spektakl rozgrywający się w ciasnej przestrzeni naturalnego mieszkania z okiem kamery skupionym na wydarzeniach tak, żeby było to zajmujące. Z operatorem Tomkiem Dobrowolskim wymyśliliśmy zabieg formalny zrezygnowaliśmy zupełnie z jazd kamery. Nieruchoma kamera obserwowała rozwój wydarzeń, podobnie jak w fi lmie Rybka zwana Wandą. Pozwoliło to na niezwykłe skupienie uwagi. Spektakle Teatru TV skupiają też uwagę dzięki aktorskim kreacjom i na nich. W Wizycie wystąpili m.in. Janda, Stuhr, Opania, w Dobrym adresie: m.in. Krukówna i Stenka, Norymberga to koncert Gajosa, ale też Ostałowskiej i Łabonarskiej. Wie pani, że przed realizacją Wizyty zaproszono mnie gwałtownie na rozmowę. Dowiedziałem się, że Krystyna Janda jest za młoda do roli Klary Zachanassian, są inne polskie aktorki bardziej predysponowane biologicznie. Oniemiałem, jak to usłyszałem. I odparowałem, że ja kieruję się talentem aktora i artystyczną potrzebą a nie biologicznymi predyspozycjami. Przy Wizycie można powiedzieć, toczyłem bój o obsadę, ale też o kształt adaptacji, musiałem uzyskać zgodę spadkobierców praw, ponieważ kompletnie odszedłem od tego, co jest zapisane w formie teatralnej przez Durrenmatta. Jak dziś wspominam tamten czas, to myślę, że nie człowiekiem telewizji jestem a raczej kombatantem. To porozmawiajmy jeszcze o tych bojach. Pamiętam, jak przy serialu Sprawiedliwi po tym, jak powiedziałem, że absolutnie żądam, by Niemcy na ekranie mówili po niemiecku, napadła na mnie publicznie rzeczniczka TVP. Usłyszałem, że mi się w głowie przewraca i moje pomysły obniżą oglądalność oraz walory komercyjne. Mimo wszystko zrobiłem, jak zamierzałem i na kolaudacji wszyscy byli zachwyceni, a potem Sprawiedliwi reprezentowali Polskę w kategorii serial historyczny na międzynarodowym Festiwalu INPUT w Korei. Spytałem wtedy, dlaczego, gdy trzeba było, żaden z redaktorów nie stanął po mojej stronie i usłyszałem sakramentalne bo jesteśmy na etacie. Szczęśliwie ja na etacie nie jestem i pewnie dlatego język pojawiający się w Sprawiedliwych mógł zaświadczyć o prawdzie tamtego czasu. Młody widz, w pełnej grozy sytuacji usłyszał: Du bist Jude, a nie hitlerowca mówiącego po polsku. To jest szczególnie ważne teraz, gdy Niemcy coraz chętniej twierdzą, że gdyby nie pomoc narodów okupowanych Holocaust byłby niemożliwy. Mówiliśmy już o konsekwentnym tworzeniu własnej wizji, a jak przenosi się na scenę Teatru TV spektakl domknięty przez kogoś innego? Mam na myśli Balladę o Zakaczawiu Jacka Głomba z Teatru Modrzejewskiej w Legnicy i aktorów, których ten spektakl pokazał. Za wszelką cenę chciałem zachować w wersji telewizyjnej zespół aktorski, bo to na nim oparty był sukces spektaklu. Łatwo nie było. Słyszałem: Z Teatru Starego nie robimy przenosin spektakli, a ty obstajesz za Legnicą? Chyba ci się w głowie przewróciło, a w podtekście brzmiała przygana, że jakieś kumoterstwo wprowadzam, bo przecież jestem z Legnicy. Mimo to udało się. Dobrałem tylko kilku młodych nierozpoznawalnych aktorów, żeby nie rozbijać koncepcji znaną twarzą, i poprzerabiałem sporo rzeczy w teatralnej wersji. Aktorzy byli początkowo zdziwieni: Jak to, dwa lata grają spektakl przed widownią, a teraz muszą mieć jeszcze dwa tygodnie intensywnych prób?. Ale, by osiągnąć efekt tak samo doskonały, jak w pierwowzorze, trzeba było zmian, bo inaczej gra się na scenie, inaczej przed kamerą. Powiedziałem wtedy aktorom: Jak mnie posłuchacie, po tym spektaklu zrobicie kariery. I znów, szczęśliwie, na moje wyszło. Dziś każdy wie, kim jest Przemysław Bluszcz, Janusz Chabior, Tomasz Kot czy Eryk Lubos. W Norymberdze postawił pan na rozpoznawalną obsadę. Wszystko w tym spektaklu zależało od głównej postaci i Janusz Gajos ją stworzył. To była zbudowana minimalistycznymi środkami, genialna kreacja. Tekst Wojtka Tomczyka nie był oparty na żadnych aktach IPN. Miał jednak w sobie taką siłę i prawdę, że widzowie potraktowali ten materiał jak coś autentycznego. Za sprawą Norymbergi, Wanda Zwinogrodzka, ówczesna szefowa Teatru TV, która zaproponowała mi 6 MAJ 2013

7 8th Annual Featuring: Special Focus OTT Day OTT TV tę realizację, stała się matką chrzestną Sceny Faktu. Jak pan ocenia miejsce Teatru TV w telewizji, dawniej i dziś? Kiedy do niego przyszedłem, nie było tak dobrze, jak kiedyś, ale w porównaniu z tym, co nastąpiło później, było komfortowo. Im dalej, tym mniej było czasu i pieniędzy na realizację, ale oszczędzanie na teatrze nie jest, w perspektywie czasu, żadnym oszczędzaniem. Generuje więcej strat, niż zysków. Teatr TV to ostoja wartości i pełnego zawodowstwa. W środowisku uważa się, że kto przeszedł przez szkołę Teatru TV, czyli kto umie w siedem dni nakręcić spektakl, w którym aktorzy grają znakomicie, ujęcia trwają po dziesięć, dwanaście minut; gdzie spotkać się można z najlepszą literaturą i kunsztem jej przełożenia ten nie będzie miał większych problemów z innymi telewizyjnymi zadaniami. Premierową emisję Norymbergi obejrzało 2 mln widzów, powtórka przyciągnęła 1,6 mln i były już trzy wydania na DVD. To o czymś świadczy. Podobnie jak pięć nagród dla reżysera scenarzysty i trójki aktorów na Festiwalu Dwa Teatry? Często jest pan tam nagradzany, w ubiegłym roku również Dostaliśmy Grand Prix za Getsemani poruszający tekst o wartościach, które gubimy we współczesnym świecie. Cieszę się za zaproponowano mi tę sztukę. Lubię spektakle, w których broni się wartości, zdziera fałsze, pozór i głupawkę naszych czasów. Bardzo chciałem zrobić Getsemani, chociaż miałem mało czasu z powodu 80 milionów i Anny German. W Getsemani znów mamy znakomitą obsadę, m.in. Magdalena Cielecka, Agnieszka Grochowska, Agata Buzek, a także Mariusz Bonaszewski i Piotr Adamczyk. Dodałbym do tych wymienionych i nie wymienionych świetnych aktorów moją studentkę Emilię Nagórkę, która dostała specjalne wyróżnienie jury. Teatr TV powinien dawać szansę także tym mniej znanym, ale nie na zasadzie teraz promujemy młodych. Liczy się to, czy ktoś daje radę, nie odstaje od bardziej doświadczonych kolegów, a Emilia, po jednej ze scen dostała na planie oklaski od grających z nią wtedy Magdy Cieleckiej i Agnieszki Grochowskiej. Jeszcze o niej usłyszymy. Gdzie pan będzie podczas tegorocznych Dwóch Teatrów? Będę w trakcie moskiewskich zdjęć do Fotografa. Cały rok 2013 poświęcam temu fi lmowi. The Undisputed Leading Event for TV in Central & Eastern Europe 25-27th June 2013, Krakow, Poland Bringing You Fascinating Thought Leadership from the Regional Business Leaders How do broadcasters and service providers view the TV Everywhere opportunity? Are content rights-holders and pay TV operators interests alighed in delivering new services to consumers? Is OTT an alternative or complement to pay TV? Will OTT delivery to second screens deliver dividends, or will cord-cutting present an existential threat to the traditional pay business model? How are companion screens and social TV changing viewing habits? How should service providers and broadcasters respond to the impact of new devices on viewer behaviour? What are the prospects for pay TV operators in a time of economic uncertainty? How can pay TV players best deliver value to retain and upsell customers? What opportunities do new viewing habits offer to service providers? What is the demand for TV Everywhere services and internet-based content and how can pay TV operators best exploit these? How is the model changing for content owners? With a broader range of possible distribution partners now available, does the emerging digital economy benefit or threaten TV broadcasters? Reception Sponsor Exhibitor Badge & Lanyard Sponsor Coffe Break Sponsor 2013 Sponsors Content Zone Sponsors Event Guide Sponsor Lunch Sponsor Delegate Bag Sponsor Champagne Reception Sponsor 2012 Speakers Included: Christian Anting, Chief Operating Officer & VP of the Management Board, ITI Neovision Adrian Jezina, CEO, B.net Nicolas Boissin, Co-founder of BKS-Capital Partners and NejTV Bartolomiej Kasinski, Strategy and Development Director, Multimedia Polska Kiedy następny spektakl? Zobaczymy jak się ułoży, może wkrótce dostanę do przeczytania nowy, interesujący tekst Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała; Jolanta Gajda-Zadworna REKLAMA Networking Dinner Sponsor Associate Sponsor Gordana Duspara Moriarty, VP & GM, Turner Broadcasting CEE and Benelux Register at MAJ

8 O TYM SIĘ MÓWI Czekając na premiery Ponad 350 dziennikarzy z całego świata uczestniczyło w zorganizowanej na Sardynii, kwietniowej IFA Global Press Conference poświęconej tegorocznym targom, zakończonej mini recitalem Katie Melua. LEKKI WZROST SPRZEDAŻY W 2013 r. światowy rynek elektroniki konsumenckiej i sprzętu gospodarstwa domowego będzie wciąż rósł. Jednak nie wszystkie regiony osiągną 4% wzrost sprzedaży. Dla Europy GfK prognozuje wzrost o 1,5%, niemniej ten rynek jest wyzwaniem powiedział Jürgen Boyny, globalny dyrektor ds. elektroniki konsumenckiej w GfK Reatil and Technology GmbH, jednej z wiodących agencji badawczych na świecie. W Europie Zachodniej lokomotywami sprzedaży będą smartfony: 115 mln sztuk wobec 99 mln Jürgen Boyny w ub.r. (prognoza na 2014 r. 130 mln) i tablety: 50 mln sztuk (w ub.r. 30 mln, w 2014 r. 65 mln). Spadnie sprzedaż telewizorów LCD (z 41 do 38 mln) i notebooków (z 30 do 29 mln). Natomiast w Europie Wschodniej sprzedaż LCD-TV wzrośnie z 19 do 22 mln sztuk (23 mln w 2014 r.). W Europie więc nabywców znajdzie blisko 60 mln LCD-TV, w tym 46% Smart TV (+ 52%), 52% 3D (+ 61%) i 4,3% z ekranem o przekątnej powyżej 50 (+ 39%). A co z OLED i 4K? Zdaniem Jürgena Boyny ego odpowiedzi mogliby udzielić producenci, bo są problemy z panelami OLED (mała podaż), a jeśli chodzi o telewizory 4K, oferowane w bardzo dużych rozmiarach, choć niektóre modele umożliwiają oglądanie 3D bez okularów, to w Europie nie ma jeszcze kontentu (pierwsze testy w tym roku, ale normalna emisja po 2016 r.). Problemem może też być cena, np. 84 (213 cm) kosztuje euro, choć 55 już tylko euro. JAKA IFA? Wystawcy znów będą demonstrować swoje innowacyjne produkty, z których wiele będzie miało w Berlinie światowy debiut. Jeśli chodzi o rynek wyrobów związanych z tzw. inteligentnym domem, to pod tym względem IFA ma na świecie wyjątkową pozycję, zarówno wśród producentów, sprzedawców i klientów uważa Hans- Joachim Kamp, prezes Zarządu Gesellschaft für Unterhaltungs und Kommunikationselektronik (gfu), współorganizatora berlińskich targów. Wtórował mu dr Christian Göke, szef Messe Berlin. Sukces targów IFA wynika z prostego pomysłu: umówienia pod jednym dachem producentów ze sprzedawcami. Ponieważ producenci terminy premier swoich wyrobów dopasowują do terminu targów, więc rosnąca w ostatnich latach ich atrakcyjność sprawiła, że IFA stała się światowym liderem. Prognozowany wzrost światowej sprzedaży o 4% sprawił, że powierzchnia wystawowa będzie o ponad 2% większa (w 2012 r. 142,2 tys. m²). Bo wystawcy inwestują zarówno w wystrój stoisk, jak i ich powierzchnię. IFA zyskuje też na znaczeniu jako nowa platforma komunikacji, czego dowodem jest wzrost zainteresowania ShowStoppers jednodniową mini-wystawą. Także zwiedzających będzie o 1,5% więcej (w 2012 r. 240 tys. osób, w tym 138 tys. z branżowców). Czego mogą się spodziewać? Na pewno nowych modeli Smart TV i Ultra HDTV (4K), smartfonów i bezprzewodowych głośników z audio streamingiem. Flat Tv nie jest już najbardziej seksownym urządzeniem ponad 50% udziału w światowej sprzedaży będą mieć urządzenia mobilne, z dostępem do internetu. Jednocześnie drastycznie spadnie sprzedaż urządzeń jednofunkcyjnych, nie oferujących dodatkowych korzyści uważa Jürgen Boyny. Wzrost wartości cyfrowego świata o 4% to sprzedaż na poziomie 818 mld euro. A w 2014 r. 851 mld euro, wydanych m.in. na ponad 1 mld smartfonów i 275 mln tabletów więcej niż LCD-TV! JERZY BOJANOWICZ 8 MAJ 2013

9 O TYM SIĘ MÓWI Gwarancje KULTURY kwietnia w ósmą rocznicę telewizyjnej premiery TVP Kultura przyznała swoje Gwarancje Kultury. Nagrody zostały wręczone najciekawszym, najbardziej wyrazistym osobowościom artystycznym. Uroczystość wręczenia Gwarancji Kultury i obchody 8. urodzin TVP Kultura odbyły się w Studiu 1, przy ul. Woronicza. Uroczystość poprowadziła dyrektor stacji Katarzyna Janowska, której towarzyszył Marcin Matuszewski znany jako Duże Pe, który w formie freestyle'u przedstawiał sylwetki nominowanych. Wydarzenie uświetnił swoim koncertem Kurt Elling gwiazda światowej wokalistyki jazzowej, który wykonał specjalnie na zamówienie TVP Kultura dwa utwory polskich autorów. A Gwarancje Kultury otrzymali: Kurt Elling z zespołem by zadać jedno z najpoważniejszych pytań: czy człowiek ma prawo sam zdecydować o zakończeniu swego życia? SZTUKI WIZUALNE Zbigniew Libera za wystawę Nowe historie w Galerii Raster, cykl fotografi i podejmujący temat popkulturowych wyobrażeń i mierzący się z tym, co dopiero ma nadejść. Za realizowany od 2012 roku projekt Kurator: Libera, w którym twórca polskiej sztuki krytycznej podjął się opieki nad młodymi twórcami, czyniąc z funkcji kuratora kolejny element swej artystycznej strategii. LITERATURA Joanna Bator za powieść Ciemno, prawie noc. Autorka żonglując konwencjami literackimi kreuje mroczną scenerię Wałbrzycha, by tropić w niej tajemnice przeszłości. Groteskowy horror niesie egzystencjalne refl eksje ze współczesnym społecznym ostrzem. JAZZ, ROCK I INNE Bartłomiej Wąsik za aranżacje utworów na płycie Nowa Warszawa (projekt Nowego Teatru) z udziałem Royal String Quartet i Stanisławy Celińskiej, w którym znane piosenki o Warszawie zdobyły nową jakość i niezwykłe wykonanie. MUZYKA POWAŻNA Piotr Beczała wybitny tenor operowy. Za konsekwentne budowanie repertuaru, sukcesy na scenach operowych świata oraz za udany początek współpracy fonografi cznej z wytwórnią płytową Deutsche Grammophon. FILM Bartłomiej Topa za stworzenie wielowymiarowej i niejednoznacznej postaci bohatera naszych czasów w fi l- mie Drogówka. Za kreację aktorską bez fałszywych tonów i wspaniałą współpracę z partnerami. TEATR Kornel Mundruczó i zespół aktorski TR Warszawa za zespołową kreację w przedstawieniu Nietoperz. Spektaklu, który rozpętuje groteskowy, muzyczno-teatralny żywioł, MENEDŻER KULTURY Violetta Łabanow prezes Fundacji Muzyka jest dla wszystkich za realizację edukacyjnego projektu Smykofonia, dzięki któremu dzieci i ich opiekunowie wspólnie wchodzą w świat muzyki klasycznej. KULTURA W SIECI Otwarta Zachęta za uruchomienie portalu internetowego otwartazacheta.pl, demonstrującego jak publiczna instytucja kultury może udostępnić w sieci swoje zasoby, dzielić się kulturą i traktować odbiorcę wirtualnego na równi z realnym. SUPERGWARANCJE Esa-Pekka Salonen światowej sławy dyrygent. Za wytrwałe promowanie muzyki Witolda Lutosławskiego na estradach świata oraz w nagraniach płytowych. Za uczczenie Roku Lutosławskiego serią znakomitych koncertów z londyńską Philharmonia Orchestra oraz obszernym serwisem internetowym w atrakcyjny sposób przybliżającym sylwetkę i muzykę Witolda Lutosławskiego internautom z całego świata. Krzysztof Penderecki mistrz polskiej muzyki współczesnej. Za odwagę w przekraczaniu granic muzycznych konwencji, za budowanie nowych mostów z wielowiekową tradycją muzyczną, i za niezmienną otwartość na eksperymenty i artystyczne poszukiwania. Jego nazwisko od lat pozostaje symbolem najwyższej artystycznej jakości, a jego twórczość staje się inspiracją dla kolejnych generacji muzyków nie tylko klasycznych. (AH) MAJ

10 O TYM SIĘ MÓWI Dwa Teatry TO ŚWIETNA SPRAWA Rozmowa z reżyserem i prozaikiem, JULIUSZEM MACHULSKIM mln widzów styczniowej premiery Teatru Telewizji Rzeczy o banalności miłości w reżyserii Feliksa Falka to dużo czy mało? Według mnie to bardzo dużo. Moje Next-Ex obejrzało bodaj 1.3 mln. Taka widownia w kinie byłaby wielkim sukcesem. Myślę, że decydenci, od których zależy los telewizyjnej sceny powinni pomyśleć o niej w podobnych kategoriach. Jeśli dzięki takim produkcjom blisko półtora miliona ludzi ma kontakt z dramatem, jest o co zabiegać. Teatr TV to klejnot w koronie, niezmiennie darzony szacunkiem telewidzów. Jeśli trzeba byłoby coś w programie publicznej telewizji zmieniać, to na pewno nie Teatr TV. Czym przyciąga pana telewizyjna scena? Tym, że to z tej strony słyszę: Może by pan coś dla nas zrobił? Sytuacje, że ktoś oprócz mnie chce coś zrobić, zdarzają się na tyle rzadko, że nie mogę odmówić. Poza tym, jeśli jest to moja sztuka, nie mogę odmówić w dwójnasób. Liczył pan, który to już raz znalazł się pan na planie Teatru TV? Siódmy, to wiem, bo nie jest to dużo. Późno zacząłem, bo bodajże w 1994 roku (premiera miała miejsce w lutym 2005 roku przyp. red.). W sztuce Jury, którą jako autor i reżyser zadebiutował pan w Teatrze TV, z satyrycznym zacięciem opowiedział pan o aktualnym w połowie lat 90. temacie denominacji. Kolejne autorskie sztuki, z wyjątkiem Przerwania działań wojennych też sięgały do bieżących spraw. Jak robię współczesną historię, siłą rzeczy szukam wśród tego, co znam ze swojego życia czy życia znajomych, co przeczytałem gdzieś w prasie. Chciałbym równocześnie, żeby moje spektakle, oprócz tego, że bawią, mówiły o czymś, czego nie wiemy, choć dzieje się obok nas. W 1996 roku zaadaptował pan międzywojenną Komedię amerykańską Adolfa Nowaczyńskiego, potem wyreżyserował jedną z lepszych komedii Alana Ayckbourna Od czasu do czasu (2000), autorską sztukę z gatunku political fiction 19. południk (2003), spektakl historyczny Przerwanie działań wojennych (2009) i rok temu współczesną komedią obyczajową Next-Ex, teraz proponuje pan widzom Matkę brata mojego syna. Skąd te przejścia gatunkowe? Przypadek. Nie wiedziałem, że napiszę te najnowsze komedie dopóki Ewa Pilawska, dyrektor Teatru Powszechnego w Łodzi nie zmusiła mnie niejako, bym wystartował w konkursie na współczesną sztukę. Napisałem. Tekst dostał jakąś nagrodę, teatr to wystawił. Powiedziano mi: Musisz napisać drugą, więc napisałem i teatr to wystawił. Napisałem też trzecią, ale nie wiem, czy teatr będzie tym zainteresowany. Co było inspiracją do powstania Matki brata mojego syna (premiera w TVP, druga połowa maja br.)? Scena zbiorowa Juliusz Machulski i operator Witold Adamek Marian Opania Marek Kalita 10 MAJ 2013

11 Wyobraziłem sobie, co by było, gdyby Znam różne sytuacje życiowe, które tutaj wsadziłem, ale najtrudniejsze było znalezienie formy. Co zrobić, żeby w jednym miejscu spotykali się różni ludzie, jedni przychodzili, drudzy odchodzili. Wyszło mi na to, że takim miejscem może być szpital. Trafi a do niego jedna postać i jest przez innych odwiedzana. Potem dodałem tylko problemik. W celu poruszenia widza, sprowokowania go, czy zaangażowania się w kwestie społeczne? Nie jestem twórcą zaangażowanym, zanurzonym w społeczne kwestie, jak np. Ken Loach. Tematy par excellence polityczne mnie nie interesują Jestem jak najdalej od lewackiej tematyki i kina, które uważa, że lewica przez to, że jest lewicą jest już jakąś wartością. Uważam, że problemy są, i na prawicy, i na lewicy, i w centrum. Wszędzie trzeba być tylko dobrym człowiekiem. I obserwatorem. To kolejny, po Next-Ex, tytuł sztuki, którym zaczepia pan widza. W takim kierunku będzie pan zmierzał? Żeby już tytułami zmuszać do myślenia? Staram się, żeby były one do zapamiętania, Najgorsze są takie, których nie udaje się zapamiętać, bo tak szybko z głowy wylatują. Zdecydował się pan na klasyczną jedność czasu, miejsca i akcji, dlaczego? Uważam, że jak już postanowiłem robić Teatr TV, zwłaszcza na podstawie tekstu napisanego wcześniej do tradycyjnego teatru, scenicznego, to interesuje mnie aktor i to co ma do powiedzenia. Nie chcę udawać, że robiąc Teatr TV, kręcę fi lm. Zdążycie z Matką brata mojego syna, na Festiwal Dwa Teatry? Sztuka będzie na pewno skończona. ifa-berlin.com Stay in touch W ubiegłym roku dostał pan w Sopocie nagrodę za oryginalny polski tekst dramatyczny. Przypadek. Ja nie dostaję nagród. Widocznie jury było bez kompleksów. Jest pan częstym gościem Festiwalu? Przemieszkuję w Sopocie, więc mam blisko. Co pan sądzi o Dwóch Teatrach? Sprawdza się mamy na nim przegląd tego, co najciekawsze na scenie Teatru TV i Polskiego Radia. To są naprawdę bardzo interesujące spotkania. Mogę zaświadczyć jako widz. Dwa razy byłem też w jury, więc oglądam to i z drugiej strony. Nie spodziewałem się, że tak dużo tak różnorodnych tematów jest w tych spektaklach poruszanych. To jest świetna sprawa. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała: Jolanta Gajda-Zadworna REKLAMA The global innovations show. IFA-Contact: ProMesse Tel promesse@targiberlinskie.pl

12 WARTO WIEDZIEĆ TECHNIKA Sygnały PRZESYŁANE ŚWIATŁEM We współczesnym, coraz bardziej bezprzewodowym świecie, wciąż są jeszcze takie miejsca, w których kable są nieodzowne. Bezprzewodowość wkracza coraz bardziej do odbiorców programu (wszelkiej maści piloty tudzież przesyłanie materiałów pomiędzy urządzeniami), od strony twórców zaś, mimo radiowych łączy kamerowych czy mikrofonowych, wciąż potrzebne są kable cyfrowe media jakości produkcyjnej czy studyjnej to ogromne pliki wymagające dużych szybkości transmisji, a zatem i pasma. Nieskomprymowany sygnał telewizyjny standardowej rozdzielczości wymaga 270 Mb/s, sygnał HD to już 1,5 Gb/s. U odbiorcy pliki te są mniejsze wskutek silnej kompresji. Przesyłanie sygnałów fonicznych jest dość proste wystarcza symetryczny lub nawet niesymetryczny kabel ekranowany (ten ostatni ma swe ograniczenia w audio analogowym, ale w cyfrowym już nie). Przesyłanie analogowych lub cyfrowych sygnałów wizyjnych już proste nie jest z uwagi na znacznie szersze pasmo. Do niedawna służyły do tego celu głównie kable koncentryczne. Związana z tym była też cała wyspecjalizowana technika połączeń dopasowanie impedancji falowych, stosowanie zakończeń linii (terminatorów), odpowiednio zaprojektowane układy wejść i wyjść. Kable współosiowe mają też swoje ograniczenia umożliwiają przesyłanie sygnałów typowo do częstotliwości 1 GHz, maksymalnie do 4 GHz. Zaskakująco dobrze wypada też tak zwana para skręcona (symetryczna skrętka odpowiednio wysokiej kategorii), kiedyś stosowana w telefonii i telekomunikacji przy transmisji sygnałów o dość wąskim paśmie w porównaniu do współczesnych sygnałów cyfrowych (skrętka kategorii 7 przenosi sygnały do 1,5 GHz). Wszystkie te rozwiązania stają się problematyczne w przypadku transmisji wielu kanałów szerokopasmowych na przykład standardu 3 Gb/s. Przy przepływności 270 Mb/s kabel miedziowy nie powinien być dłuższy od 350 m, przy 1,5 Gb/s długość spada do 140 m, a przy 3 Gb/s wynosi 70 m. Najlepszym aktualnie rozwiązaniem są tu światłowody. Historię mają wcale ciekawą w połowie wieku XIX zauważono, że światło można zaginać wynaleziono coś, co dziś cieszy nasze oczy w centrach handlowych fontanny wodne w których strumienie pełnią właśnie rolę światłowodów. Oprócz nośników światła musiano jeszcze wynaleźć urządzenia do tworzenia światła i jego modulacji to już lata 50. wieku XX (maser i laser). W latach 70. zaś rozpoczęto pierwsze transmisje informacji przenoszonych przez światło. Początki były trudne tłumienie wiązki światła sięgało 20 db/km! Obecnie spadło to do wartości 0,16 db/km (125 razy, przy długości fali 1550 nm), umożliwiając transmisję danych (o przepływności teoretycznie dochodzącej do 3 Tb/s, praktycznie pasmo ograniczone jest do około 100 GHz) na odległość 100 km bez konieczności stosowania wzmacniaków. Światłowód działa w oparciu o zasadę całkowitego wewnętrznego odbicia szklany rdzeń (szkło kwarcowe domieszkowane) jest otoczony również szklanym płaszczem o niższym współczynniku załamania światła, dzięki czemu promień świetlny biegnący przez rdzeń padając na płaszcz odbija się od niego i zawsze wraca do rdzenia. Światłowody dzielą się na jednomodowe i wielomodowe. W wielkim skrócie te pierwsze są lepsze, ale i droższe. Jednomodowy jest niewiarygodnie cienki (8 9 μm) i przepuszcza praktycznie tylko jeden promień światła. W wielomodowych, znacznie grubszych (50 62 μm), tych promieni może być więcej, podróżują one różnymi drogami odbijając się od otaczającego rdzeń płaszcza. Różna droga oznacza różny czas poszczególne mody wnikające do światłowodu w tej samej chwili pojawiają się na jego wyjściu w chwilach różnych, taka dyspersja powoduje rozmycie sygnału ostry i wyraźny impuls staje się zaokrąglony, stłumiony i trudniejszy do prawidłowego zdekodowania. Światłowody wielomodowe dzielą się na te o współczynniku skokowym (step index) i te, o współczynniku gradientowym (graded index), jakościowo leżące pośrodku między jednomodowymi a wielomodowymi skokowymi. W gradientowych wskutek odpowiedniego domieszkowania szkła współczynnik załamania światła 12 MAJ 2013

13 WARTO WIEDZIEĆ w rdzeniu maleje stopniowo od jego środka do obrzeża, gdzie osiąga wartość współczynnika materiału z którego jest wykonany płaszcz. Dzięki temu eliminuje się promienie tracone oraz zmniejsza różnice dróg poszczególnych promieni, a zatem ich rozmycie. Światłowody jednomodowe nie są tak zupełnie bez wad wskutek relatywnie szerokiego pasma częstotliwości emitowanych przez laser nadajnika cierpią na dyspersję chromatyczną. Idealny laser (a zatem i drogi) powinien emitować światło o jednej tylko długości. Rzeczywiste lasery emitują (dość wąską) wiązkę częstotliwości, w której fale o różnych długościach dochodzą do odbiornika o różnym czasie. Przy transmisjach typu punkt do punktu korzysta się zasadniczo z dwóch długości fal: 1310 oraz 1550 nm. Można też, dzięki metodzie CWDM (multipleksowania długości fali), przesyłać jednym włóknem do 18 różnych sygnałów. Łącza światłowodowe zapewniają też jednoczesną transmisję różnych sygnałów w dwie różne strony. Wielomodowe światłowody są tańsze i nieco łatwiejsze w montażu jednodomowe muszą być łączone z niesamowitą precyzją, wielomodowe, jako znacznie grubsze i z zasady akceptujące promienie wpadające pod różnym kątem, są bardziej tolerancyjne na błędy instalatora. Przewody światłowodowe mają tę oczywistą zaletę, że są absolutnie odporne na zakłócenia elektromagnetyczne, cały ten, wciąż narastający, smog elektroniczny. Uzupełnione włóknem kevlarowym mogą też być niesłychanie wytrzymałe. Są też bez porównania cieńsze i lżejsze od przewodów miedziowych. Istnieje kilka typów zakończeń wtyków i gniazd stosowanych w światłowodach. W studiach wykorzystuje się w zasadzie tylko 3 konektory typu LC, SC oraz ST. Istnieją też przejściówki dopasowujące poszczególne typy. Łączenie światłowodów nie jest łatwe należy unikać łączenia jedno- z wielomodowymi (20 decybelowe tłumienie na takim złączu!), kabli o różnych wymiarach (np. kabel o rdzeniu 50 μm z innym o rdzeniu 62,5 μm tłumienie przejścia 3 db). Same wtyki wprowadzają tłumienie rzędu 0,25 0,3 db (z powodu odbicia Fresnela wywołanego występowaniem warstewki powietrza pomiędzy światłowodami), złącza spawane samych kabli wprowadzają tłumienie rzędu 0,1 db. Podobnie jak w kablach współosiowych nie można tych kabli zbytnio zaginać minimalny promień ugięcia wynosi tu około 4 cm. No i należy uważać na najgroźniejszego wroga kabli optycznych na zabrudzenie i kurz. Nieużywane końcówki należy zamykać ochronnymi zaślepkami, kurzu nie można wydmuchiwać ani zdejmować palcem, ale stosować niedrogie zestawy czyszczące. Nie powinno się też kierować czynnych światłowodów w kierunku oczu. Nie spotkamy się tam z supermocami i idealnie koherentnym promieniem prawdziwie laserowego światła, ale lepiej nie ryzykować, poza tym, najczęściej nic tam nie zobaczymy, bo częstotliwości zazwyczaj używane nie zawierają się w paśmie widzialnym. Bieg promieni świetlnych w światłowodzie Budowa światłowodu Światłowody jedno- i wielomodowe Długości fal stosowane w technice CWDM zg. z ITU-T G694.2 MAJ

14 WARTO WIEDZIEĆ TECHNIKA Wtyczki złączy światłowodowych Wzmacniacz optyczny SOA Wzmacniacze optyczne EDEFA Wzmacniacz Ramana Nietypowym zaleceniem, specyfi cznym tylko dla włókien optycznych, jest minimalna długość takiego kabla. Przy nadajniku o względnie dużej mocy i bardzo czułym odbiorniku tłumienie wprowadzane przez światłowód może okazać się zbyt małe i może dojść do przesterowania odbiornika. Nie prowadzi to do jego zniszczenia, ale pogarsza lub eliminuje prawidłową transmisję. Naprawa systemu polega tutaj na wtrąceniu w tor optycznego tłumika. Jak w każdym systemie teletransmisyjnym, wskutek chociażby tłumienia sygnału, dla każdego rodzaju kabla zawsze występuje jakaś jego długość maksymalna. W przypadku zestawiania łączy o większej długości trzeba stosować wzmacniaki (nazwa przyjęta w telekomunikacji) i/lub regeneratory sygnału. W przypadku sygnałów przenoszonych w postaci fal świetlnych można stosować rozwiązanie hybrydowe odbiornik optyczny, przetwornik na sygnał elektryczny, wzmacniacz-regenerator, przetwornik na sygnał optyczny i kolejny nadajnik. Można jednak stosować rozwiązanie bardziej bezpośrednie wzmacniacze optyczne. Są to wzmacniacze typu SOA (Semiconductor Optical Amplifi er półprzewodnikowy wzmacniacz optyczny), EDFA (Erbium Doped Fiber Amplifi er wzmacniacz optyczny ze światłowodem domieszkowanym erbem), wzmacniacz optyczny Ramana oraz wzmacniacz parametryczny. SOA to rodzaj półprzewodnikowej diody laserowej (kombinowane pierwiastki z grup III V) z dołączonymi zazwyczaj stożkowato przyciętymi końcówkami światłowodu. Przyjmuje sygnał z dowolnej strony, wzmacnia o kilkanaście db i wysyła ze strony drugiej. Ma jednak dość duże szumy i charakterystykę niezbyt liniową (dla wzmacniacza jest to wada, dla modulatora zaleta). Wzmacniacz EDFA, należy do całej rodziny wzmacniaczy w których do specjalnie wykonanego odcinka światłowodu (tutaj mającego krzemowy rdzeń domieszkowany trójwartościowymi jonami erbu, pierwiastka ziem rzadkich) wpompowuje się światło z lasera (zwanego też pompą), które po odpowiednim zmieszaniu z sygnałem wejściowym zapewnia jego wzmocnienie (15 26 db). Dokładne wyjaśnienie działania tego wzmacniacza, opartego na stymulowanej i synchronizowanej emisji fotonów przez te jony jest niestety dużo trudniejsze. Wzmacniacz Ramana, oparty na efekcie SRS (rozpraszaniu Ramana, efekcie Ramana) pracuje nieco podobnie do DFA, tyle że wskutek odpowiedniego połączenia lasera dużej mocy, sprzęgacza kierunkowego (cyrkulatora) oraz samego światłowodu transmitującego sygnały wzmocnienie sygnału zachodzi w tym właśnie światłowodzie, a nie w specjalnie przygotowanym odcinku specjalnego światłowodu. Wzmocnienie tego urządzenia jest też rzędu kilkunastu decybeli. To właśnie światłowody umożliwiają niezbędną w XXI wieku transmisję ogromnej ilości informacji pomiędzy urządzeniami, studiami, ośrodkami radiowo-telewizyjnymi oraz niesamowity wręcz rozwój telekomunikacji z wszechobecnym szerokopasmowym Internetem włącznie. GRZEGORZ MORKOWSKI 14 MAJ 2013

15

16 DO FIRMY, DO DOMU TECHNIKA ODTWARZACZE Z TUNEREM DVB-T Dwurdzeniowe odtwarzacze Full HD 3D fi rmy Samsung BD-F6900 i BD-F8500 mają wbudowany tuner DVB-T z funkcją przewodnika po kanałach (EPG), co pozwala na automatyczne lub ręczne ich skanowanie oraz włączenie ochrony rodzicielskiej. Funkcja AllShare, po podłączeniu do domowego routera, umożliwia odtwarzanie wideo i muzyki z komputera, telefonu komórkowego, notebooka i tabletu. Umożliwia dostęp do zasobów sieci lokalnej, przestrzeni dyskowej w chmurze (Dropbox, SkyDrive, SugarSync) oraz powielanie obrazu z ekranu smartfona na ekran TV (BD-F8500). Model BD-F8500 ma 2 porty USB 2.0 oraz Ethernet i optyczne wyjście audio, złącze CI+, dysk twardy o pojemności 500 GB i bezprzewodową kartę sieciową z funkcją Wi-Fi Direct. Oba odtwarzacze przygotowano do współpracy z klawiaturami i myszami podłączanymi za pośrednictwem USB, co ułatwia korzystanie z aplikacjo Samsung Smart HUB (m.in. przeglądarka internetowa z obsługą Flash i HTML5) czy też komunikację za pośrednictwem serwisów społecznościowych. Odtwarzacze wspierają wiele formatów wideo (niestety, nie czytają Video CD) i audio. Mają wbudowany tuner radiowy. LED-OWY GIGANT To Sharp AQUOS Quattron 3D LC-80LE857E - 80 (203 cm) telewizor LCD z podświetleniem LED, 4-kolorową technologią Quattron 3. generacji, Active Motion 800 (zmniejsza rozmycie szybko przemieszczających się obiektów oraz poprawia ostrość obrazu), kontrolą subpikseli i dwurdzeniowym procesorem Clear Picture, który ułatwia i przyspiesza obsługę. Telewizor, wyświetlający obrazy 2D i 3D, wyposażono we wszystkie dostępne aktualnie tunery cyfrowe. Umożliwia nagrywanie programów (PVR) na podłączony dysk USB oraz odtwarzanie z niego plików Divx. Nowa platforma AQUOS NET+ z otwartą przeglądarką internetową zapewnia dostęp do internetu oraz wielu aplikacji. Funkcja Sharp AQUOS Quattron 3D LED pozwala za pomocą dedykowanej aplikacji na platformę Android oraz ios - na sterowanie odbiornikiem za pomocą smartfonu lub tabletu. Modele serii LE857E, w której skład wchodzą również telewizory o przekątnych 60 i 70, wspierają telewizję hybrydową HbbTV. Wyróżnia je elegancki design: wąska, aluminiowa ramka. Wallpaper Mode umożliwia wyświetlanie na ekranie obrazów tapet, o niemal takiej samej jasności i wyglądzie jak oryginalne obrazy malowane na płótnie. W trybie Wallpaper odbiornik zużywa jedynie ok W. ŁATWE ŁĄCZENIE NAWIGACJA NA ANDROIDZIE PY-GPS7007 z serii Exclusive fi rmy Peiying, to nawigacja GPS z 7 dotykowym ekranem pojemnościowym LCD (800x480), systemem Android 4.0 i procesorem Telechip TCC GHz, wspomaganym przez 1 GB pamięci RAM i 4 GB pamięci wewnętrznej. Połączenie z internetem poprzez Wi-Fi sprawia, że urządzenie staje się tabletem, na którym można przejrzeć strony www, sprawdzić pocztę czy czatować ze znajomymi za pośrednictwem komunikatorów i portali społecznościowych. Ponadto system Android 4.0 ze Sklepem Play umożliwia dostęp do tysięcy przydatnych aplikacji, w tym gier, muzyki i fi lmów. Wbudowany tuner DVB-T MPEG4 zamienia nawigację w przenośny telewizorek, a złącze HDMI umożliwia podłączenie jej np. do telewizora i oglądanie na dużym ekranie programów telewizyjnych oraz fi lmów i zdjęć zapisanych w pamięci urządzenia lub na karcie microsd. Zestawy audio CMT-BT80 i CMT-BT60 (481x202x86 mm) fi rmy Sony dzięki technologii NFC umożliwiają słuchanie muzyki po prostym przyłożeniu do nich smartfonu lub innego urządzenia (parowanie od dotknięcia ). Bezprzewodowe, strumieniowe przesyłanie muzyki ze smartfona, tabletu lub sieci domowej jest też możliwe poprzez Bluetooth (nawet plików muzycznych o wysokiej jakości, w formatach AAC i apt- -X) lub sieć Wi-Fi (DNLA) tylko model CMT-BT80, który ma też port USB do bezpośredniego podłączania urządzeń i ładowania akumulatora w ipadzie, iphonie lub ipodzie. Pełnozakresowe głośniki z membraną bierną i cieczą magnetoreologiczną (zaawansowany materiał opracowany pierwotnie przez NASA na potrzeby programów kosmicznych) oraz wzmacniacz S-Master dają czysty, mocny dźwięk (40 W). Brzmienie można poprawić korektorem, wzmocnieniem basu (Bass Boost) i DSEE. 16 MAJ 2013

17 DO FIRMY, DO DOMU PROJEKTOR INSTALACYJNY Sterowany pilotem SH940 fi rmy BenQ wyświetla obraz wideo o przekątnej w rozdzielczości Full HD 1080p oraz 480i, 480p, 576i, 576p, 720p i 1080i nagrany w systemach NTSC, PAL i SECAM z jasnością 4000 ANSI lm i kontrastem :1. Zaawansowany procesor obrazu HQV (Hollywood Quality Video) konwertuje sygnał SD i HD do jakości analogicznej jak Full HD z 80% jakością skalowania. Poprzez połączenie LAN projektor współpracuje z systemem sieciowego zarządzania zasobami Crestron RoomView, dzięki czemu administrator ma zdalny dostęp do każdego projektora (albo grupy projektorów) w sieci wprost ze swojego komputera w czasie rzeczywistym. Projektor ma 1,5-krotny zoom optyczny i funkcję Lens Shift pozwalającą na przesunięcie obrazu o 40% w lewo/ prawo i o 125% w górę/dół. W trybie normalnym SH940 emituje hałas na poziomie 36 dba (33 dba w trybie ekonomicznym). W standby u pobiera poniżej 0,5 W, a żywotność lampy to godz. (3 000 godz. w trybie SmartEco). BLU-RAY Z MIRACASTEM Oferowane w wersjach Wi-Fi ready lub z wbudowanym modułem Wi-Fi odtwarzacze BDX5400KE, BDX4400KE, BDX3400SE i BDX2400KE fi rmy Toshiba obsługują większość mediów cyfrowych nawet gdy są podłączone do telewizora bez dostępu do internetu. Podłączone do sieci, zapewnią szybki dostęp do popularnych usług, jak YouTube Leanback i serwisów VOD (Acetrax) czy rozwiązań opartych o chmurę (np. Picasa). Do telewizora przekazują obraz Full HD, a obrazy SD są automatycznie skalowane do 1080p. Technologie Dolby True HD i DTS-HD nadają nagranym fi lmom kinową jakość dźwięku. Modele BDX5400KE i BDX4400KE odtwarzają płyty 3D Blu-ray. Z kolei BDX5400KE i BDX3400SE mają wbudowane Wi-Fi i nowy standard Miracast, ułatwiający bezprzewodowe współdzielenie treści między różnymi urządzeniami. SZYBKI TRANSFER 2,5 dyski fi rmy Seagate (1 TB, 750 GB lub 500 GB) możemy podłączyć do komputera bezpośrednio za pomocą kabla USB 3.0 (kompatybilny z USB 2.0) albo poprzez adapter Thunderbolt Seagate GoFlex. Zastosowana w nim technologia Intela obsługuje duże ilości danych nawet dwukrotnie szybciej w porównaniu z USB 3.0 i do 12 razy szybciej w porównaniu z FireWire 800. Adapter nie wymaga zewnętrznego źródła zasilania, a transfer odbywa się z prędkością do 10 Gbps. Niestety, do dysków 3,5 jest inny. ELITARNY TABLET HP ElitePad 900, o grubości 9,2 mm (masa 0,68 kg), wyposażono w system operacyjny Microsoft Windows 8, nowej generacji procesor Intela (zgodność ze standardem Intel x86 umożliwia obsługę istniejących aplikacji biznesowych, m.in. HP Client Management), wyświetlacz 16:10 o przekątnej 10,1, dwie kamery: przednią pracującą w technologii 1080p i tylną o rozdzielczości 8 MP z doświetleniem LED. Oprogramowanie CyberLink YouCam zapewnia komunikację twarzą w twarz, tworzenie fi lmów wideo w internecie w standardzie HD. Funkcja HP Executive Tablet Pen umożliwia ręczne pisanie wiadomości i notatek bezpośrednio na ekranie, a następnie zapisanie ich lub przekształcenie w tekst drukowany. Aplikacja HP PageLift automatycznie koryguje oraz prawidłowo oświetla i ustawia zdjęcia informacji zapisanych na tablicy ściennej czy papierowych dokumentów. Treści z tabletu HP ElitePad można łatwo bezpośrednio drukować na dowolnej drukarce HP z aktywnym oprogramowaniem eprint (pozwala na zdalne drukowanie w ponad miejsc) lub na sieciowej drukarce HP. Tablet można też połączyć z HP Wireless Hotspot aplikacją do komputerów biurkowych, która umożliwia współużytkowanie bezprzewodowego łącza internetowego i sieci. Aplikacja Evernote pomaga w zarządzaniu informacjami, a oprogramowanie Skitch pozwala na szybkie umieszczanie na obrazach napisów lub uzupełnień. Tablet można umieścić w HP ElitePad Smart Jackets ze zintegrowaną klawiaturą, portami (m.in. USB i HDMI) i czytnikiem kart SD. Komfort użytkowania urządzenia zwiększa regulacja kątów widzenia. Stacja dokowania umożliwia przekształcenie tabletu w komputer biurkowy klasy korporacyjnej poprzez podłączenie do niego dodatkowej klawiatury i monitora. Ochronę danych, urządzenia i tożsamości zapewnia rozwiązanie HP Client Security (HP BIOS Protection, Security Manager i HP Drive Encryption). Bezpieczeństwo zwiększają również funkcje Device Access Manager, Computrace i Sparekey. JERZY BOJANOWICZ MAJ

18 KONFERENCJE V POZNAŃ MEDIA EXPO Cyfrowa Polska DLA WSZYSTKICH Targi zdominowała przyszłość naziemnej cyfrowej telewizji (w lipcu sygnał analogowy zostanie defi nitywnie wyłączony) i radia (w październiku rozpocznie się nadawanie DAB+). Jesteśmy w trakcie cyfryzacji i dużo przed nami jeszcze spraw do rozwiązania, zarówno ekonomicznych jak i prawnych. Podczas tej konferencji postaramy się spojrzeć szerzej na cyfryzację mediów, jakie modele ekonomiczne są tworzone oraz jakie są niebezpieczeństwa i co można zrobić, by ich uniknąć powiedział Jan Dworak, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, podczas otwarcia konferencji Cyfrowa Polska dla wszystkich towarzyszącej V edycji targów Poznań Media Expo Forum technologii cyfrowych (5-7 kwietnia), zorganizowanych przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie, pod patronatem honorowym Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji oraz Prezydenta Miasta Poznania. Pierwszą sesję tematyczną, którą prowadziła Krystyna Rosłan-Kuhn, ekspert KRRiT, poświęcono dostępowi do telewizji dla osób niepełnosprawnych. Peter Olaf Looms z Danii, przewodniczący Grupy Celowej Grupa ds. Dostępności Mediów Audiowizualnych (ITU-T: FG Audiovisual Media Accessibility), autor opublikowanego w listopadzie 2011 r. raportu Uczynić telewizję dostępną, mówił o przełamywaniu barier w dostępie do telewizji dla niepełnosprawnych z perspektywy europejskiej; Ewa Murawska-Najmiec, ekspert w KRRiT, o działaniach KRRiT na rzecz udostępniania telewizji osobom z dysfunkcją sensoryczną; Zbigniew Kunecki, główny specjalista w Ośrodku Itp.-HD Telewizji Polskiej o progach i barierach w realizacji usług dostępowych dla osób niepełnosprawnych z perspektywy nadawcy, a Agnieszka Grabowska, Zarząd Główny Polskiego Związku Głuchych i Robert Więckowski, Forum Kultury bez Barier, powiedzieli czego oczekują od telewizji z punktu widzenia odbiorcy z niepełnosprawnością sensoryczną. CO PO WDROŻENIU DVB-T? Sesję otworzyło wystąpienie Jana Dworaka, przewodniczącego KRRiT, w której przedstawił perspektywy rozwoju telewizji cyfrowej. W 2013 r. zakończymy pierwszy etap cyfryzacji. Co dalej? Przed nami albo budowa dwóch multipleksów albo decyzja, że ich nie będzie. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji wolałoby oddać dywidendę telekomunikacji, natomiast Krajowa Rada stoi na stanowisku, że możliwości nadawania rozsiewczego, cyfrowego szybko się nie skończą. Na Zachodzie mówi się o latach, natomiast jestem przekonany, że w Polsce będzie to proces o wiele dłuższy. I dlatego warto budować poważniejsza ofertę niż tylko te trzy multipleksy. Jeśli zapadną decyzje o przeznaczeniu częstotliwości zwolnionych przez naziemną telewizję analogową na rozwój DVB-T, trzeba będzie uzgodnić sposób zagospodarowania nowych multipleksów. Prywatnie uważam, że powinny podlegać normalnemu konkursowi na aktywnego operatora i zawierać płatną ofertę. Jeśli chodzi o nadające w analogu programy lokalne, to nie widzę możliwości, by ogłosić konkurs na ich wersję cyfrową, bo na multipleksach nie ma miejsca. Niestety, nie dojechała Małgorzata Olszewska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, która miała przedstawić ocenę procesu przebiegu cyfryzacji z perspektywy MAC i dalsze losy naziemnej telewizji cyfrowej w kontekście realizacji Europejskiej Agendy Cyfrowej! Zdaniem Dariusza Gumbrychta, analityka z fi rmy badawczej Nielsen, w skutek cyfryzacji naziemny odbiór 18 MAJ 2013

19 KONFERENCJE telewizji będzie zyskiwał na znaczeniu. W 2012 r. 29,5% gospodarstw domowych w Polsce (4,13 mln odbiorców) miało jedynie dostęp do sygnału naziemnego. Piotr Siemieniec, dyrektor Biura Usług Radiowych i Telewizyjnych fi rmy EmiTel, operatora multipleksów, przedstawił stan uruchamiania stacji nadawczych i doświetlających. Bardzo ciekawe wystąpienie, choć zbyt techniczne, miał dr Dariusz Więcek z Instytutu Łączności z Wrocławia dotyczące przeznaczenia Dywidendy Cyfrowej 2. Następnego dnia dyskutowano o przyszłości telewizji i radia. Pierwszą sesję zdominowali pracownicy Ośrodka TVP Technologie. I tak Marcin Dąbrowski, zastępca dyrektora, mówił o możliwościach i problemach DVB-T, Krzysztof Matlak o szybkości i dostępności Regionalnego Systemu Ostrzegania, który wdrożony w województwie lubuskim ostrzega widzów za pomocą komunikatów tekstowych o zagrożeniach, a Marcin Wiśniewski o telewizji hybrydowej (łączy przekaz tv z treściami dostępnymi w internecie). Paweł Tutka, niezależny ekspert, zastanawiał się czy Conected TV jest nam potrzebna, Iwona Kowalska z Dolby Laboratories przekonywała, że zastosowanie technologii Dolby Digital Plus daje korzyści nadawcom i odbiorcom, a Krzysztof Mądrzyk, kierownik ds. Rozwoju Produktów w EmiTel reklamował nowe usługi, m.in. dostępu do platformy Zarządzanego Transferu Plików FiDex (kilkukrotne przyspieszenie w stosunku do FTP), która została nagrodzona Złotym Medalem Międzynarodowych Targów Poznańskich. CZEKAJĄC NA DAB W sesji Teraz radio Postscriptum przedstawiono różne aspekty cyfryzacji radia. Niemiecką drogę do sukcesu omówił Michael Reichert z Future Radio Project, SWR. Plany cyfryzacji Polskiego Radia przedstawił Paweł Mathia, Naczelny Inżynier Polskiego Radia i pełnomocnik Zarządu PR SA ds. cyfryzacji emisji, przewodniczący Polskiego Forum Radiofonii Cyfrowej. Rozpoczęcie stałej emisji programów w DAB+ począwszy od października 2013 r., wypełni luki zasięgów programów PR w dostępie naziemnym, poprawi jakość odbioru na obszarach wielkomiejskich i rozszerzy ofertę programową. W każdym kanale programowym zarezerwowana będzie przepływność 8 kbit/s dla usług dodatkowych. Z 12 programów radiowych na multipleksie, aż pięć będzie nadawane przez Polskie Radio: Jedynka, Dwójka, Trójka, Czwórka Radio z Wizją i Polskie Radio dla Zagranicy. Mirosław Ostrowski z Radia Wrocław SA omówił sytuację radia cyfrowego w Europie i zaprezentował DVB na żywo, a Piotr Bieniek z Mediamobile Nordic system TEPG, umożliwiający dostęp do informacji drogowych w cyfrowym odbiorniku radiowym. NIE TYLKO SPRZĘT Targi Poznań Media Expo to przede wszystkim wystawa. W tym roku stoiska miało blisko 20 fi rm, m.in. producenci tunerów DVB-T: Comsat, Ferguson (Ferguson Ariva T650i, umożliwiający także korzystanie z popularnych serwisów internetowych, zdobył Złoty Medal MTP oraz statuetkę Cyfrowy Super Produkt 2013), Technisat (dekoder DiGYBOXX HD nagrodzono statuetką Cyfrowego Super Produktu), WIWA (Złoty Medal dla HD 95 Memo Control Full HD & Media Player HD i statuetka dla tunera WIWA HD 102 Memo Full HD & Media Player); anten: Corab (Złoty Medal dla anteny satelitarnej COR 900 SA i statuetka dla wzmacniacza liniowego HD-COR 20HD/5V); cyfrowych stacji czołowych: Diomar (Złoty Medal dla stacji Chameleon niemieckiej fi rmy WISI Communications i statuetka za system dystrybucji sygnałów TV SAT w obudowach dostosowanych do montażu w stojakach 19''), Fracarro (statuetka dla stacji czołowej SAF 7HD wyposażonej w selektywne fi ltry aktywne o zmiennej częstotliwości), Wisat/Instalsat oraz Elpio importer i dystrybutor sprzętu dla największych operatorów sieci multimedialnych do budowy telekomunikacyjnych systemów cyfrowych. Firma Manta oprócz dekoderów DVB-T, jak np. hybrydowy HBB01, pokazała m.in. tablet MID G Duo Power 10 HD i smartfon Duo Titan. Wystawiali się też EmiTel, Polska Izba Radiodyfuzji Cyfrowej (PIRC), PaKaSOFT, Radiowa Czwórka eksponowała nowoczesne rozwiązania wykorzystujące internet, m.in. odbiornik SmartTV i pokazała na przykładzie widżetów Polskie Radio i Czwórka Radio z Wizją - jak działają aplikacje mobilne. Dzięki nim, oprócz funkcji słuchania programu na żywo, można także odsłuchiwać poszczególne nagrania, audycje archiwalne, odtwarzać koncerty w dobrej jakości, czy przeglądać informacje ze strony internetowej Polskiego Radia. Zwiedzających było zdecydowanie więcej niż rok temu. Sądzę, że to efekt zorganizowania w tym samym czasie targów: Motor Show oraz beautyvision - Forum Kosmetyki i Solariów, i Look Forum Fryzjerstwa. Bo jak już ktoś przyszedł na jedne targi, to przy okazji zaglądał na pozostałe. JERZY BOJANOWICZ MAJ

20 KONFERENCJE PIKE, TORUŃ KOPERNIKA NIE BYŁO Po raz pierwszy w Toruniu, po raz pierwszy w hotelu Copernicus, po raz pierwszy na wiosnę poza Warszawą i jej najbliższymi okolicami Wiosenna Ogólnopolska Konferencja Operatorów Komunikacji Elektronicznej, połączona z II Forum Telewizji Lokalnych (tym razem nie numerowana, bo numerowane będą tylko spotkania jesienne) zgromadziła, jak zawsze, niemal całą branżę mediów elektronicznych. I jak zawsze w swej części merytorycznej bardziej stawiała pytania, niż udzielała na nie odpowiedzi. Ale pewnie dlatego, że mimo obecności na panelach dyskusyjnych przedstawicieli odpowiednich urzędów i organizacji, ważne decyzje zapadają jakby przez przypadek i zwykle w kształcie odbiegającym od wcześniejszych ustaleń czy konsultacji. Taka już jest uroda naszego rynku audiowizualnego, której wciąż co zrozumiałe skądinąd nie może przyswoić sobie i zrozumieć telewizyjna Europa. 4K I LISTA (NIE)OBECNOŚCI Wiosenne konferencje zawsze miały skromniejszy wymiar niż spotkania jesienne. Te ostatnie zawsze w międzynarodowym otoczeniu, z wieloma wybitnymi gośćmi, z rozbudowaną częścią wystawową. Ale tegoroczna impreza w Toruniu była chyba najskromniejsza od lat. Zabrakło nie tylko kilku dyżurnych wystawców z kręgu dużych producentów i nadawców telewizyjnych jak Discovery Channel (nie pojawił się nawet w reklamach prasowych), Viacom czy BBC, ale i w działach personalnych wielu fi rm było wiele wakatów. Stąd też roszady wśród uczestników poszczególnych paneli, zaskakujące zastępstwa i poczucie, że niektóre z fi rm przechodzą dynamiczne zmiany strukturalno-organizacyjne albo wręcz szukają nowego miejsca na telewizyjnej mapie nie tylko w naszym kraju. Hitem konferencji okazał się telewizor zainstalowany w stoisku fi rmy Eutelsat, pracujący w bardzo ostatnio promowanym standardzie 4K. Wart ok. 25 tys. euro odbiornik prezentował znakomitą jakość obrazu i dźwięku, będących wizytówką nowego standardu, który jest niczym innym, tylko modyfi kacja doskonale znanego HD, 20 MAJ 2013