WYBRANE ELEMENTY OBCIĄŻENIA CIEPLNEGO PRACOWNIKÓW W ŚCIANACH EKSPLOATACYJNYCH SELECTED ELEMENTS OF HEAT BALANCE OF WORKERS IN LONGWALLS
|
|
- Wacław Małek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2013 Tom 8 Zeszyt 3 Nikodem SZLĄZAK, Dariusz OBRACAJ, Bartłomiej GŁUCH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków WYBRANE ELEMENTY OBCIĄŻENIA CIEPLNEGO PRACOWNIKÓW W ŚCIANACH EKSPLOATACYJNYCH Streszczenie. W artykule scharakteryzowano metodę obliczeń stresu cieplnego pracownika dla wyrobisk ścianowych w kopalniach węgla kamiennego. Na podstawie wyników pomiarów parametrów powietrza z wylotów wyrobisk ścianowych w wybranych kopalniach przeprowadzono ocenę obciążenia cieplnego standardowego górnika (waga, wzrost, wskaźnik BMI itp.). Przeprowadzono analizę wpływu izolacyjności odzieży oraz wydatku energetycznego na wartość ubytku wody z organizmu i temperaturę wewnętrzną pracownika. Na podstawie uzyskanych wyników wykazano istotność parametrów odzieży oraz ciężkości pracy w środowisku o trudnych warunkach klimatycznych. SELECTED ELEMENTS OF HEAT BALANCE OF WORKERS IN LONGWALLS Summary. This article characterizes a calculation method for a worker s heat stress in longwalls in coal mines. Heat strain of an average miner (weight, height, BMI index etc.) were estimated on the basis of the measurement results of air parameters in longwalls in selected mines. The influence of thermal insulation of clothing and a metabolic rate on an insensible water loss and worker s core temperature were also examined. On the basis of the obtained results it was concluded that the parameters of clothing and how hard work in very hard climate conditions is play a significant role. 1. Wstęp Utrzymywanie przez organizm człowieka stałej temperatury wewnętrznej umożliwia jego prawidłowe funkcjonowanie (Fanger, 1974). Za taki stan odpowiada układ termoregulacji. W celu uzyskania takiej temperatury zachodzi nieustanna wymiana ciepła między ustrojem człowieka a otoczeniem. Organizm człowieka posiada odpowiednie mechanizmy pozwalające
2 144 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch na wytwarzanie niezbędnej ilości ciepła oraz gdy jest to konieczne, pozwalają one na jego odprowadzanie. Wymianę ciepła charakteryzuje bilans cieplny organizmu (PN-EN ISO 7933:2005): (1) gdzie: gęstość całkowitego strumienia ciepła metabolizmu (wydatek energetyczny),, gęstość strumienia energii związanej z pracą mechaniczną,, wymiana ciepła w drogach oddechowych przez konwekcje,, wymiana ciepła w drogach oddechowych przez odparowanie,, gęstość strumienia ciepła wymienianego z otoczeniem drogą przewodnictwa,, gęstość strumienia ciepła odbieranego z ciała człowieka drogą konwekcji,, gęstość strumienia ciepła wymienianego drogą promieniowania,, gęstość strumienia entalpii odbieranej z ciała drogą parowania potu,, gęstość strumienia ciepła gromadzonego w organizmie człowieka,. Oddziaływanie gorącego i wilgotnego środowiska na organizm człowieka może sprawić, że ilość ciepła wytwarzanego przez organizm będzie większa niż ilość ciepła odprowadzanego. W takiej sytuacji dochodzi do akumulacji ciepła w organizmie, co prowadzi do niebezpiecznego dla zdrowia podwyższenia temperatury wewnętrznej oraz w konsekwencji do przegrzania organizmu. Aby nie dopuścić do tego typu przypadków, należy podjąć działania prewencyjne oparte na ocenie obciążenia cieplnego organizmu. Działania te między innymi sprowadzają się do zwiększenia przepływu powietrza, obniżenia temperatury za pomocą urządzeń schładzających powietrze oraz ograniczenia czasu ekspozycji. 2. Ocena obciążenia cieplnego Metoda analitycznego wyznaczania i interpretacji stresu cieplnego doznawanego przez człowieka w środowisku gorącym zawarta w normie PN-EN ISO 7933:2005 opiera się na bilansie cieplnym organizmu. Metoda określa tempo pocenia się oraz kształtowania temperatury rektalnej jako odpowiedzi organizmu człowieka na warunki pracy. Została ona opracowana na podstawie bazy danych składającej się z 747 laboratoryjnych eksperymentów
3 Wybrane elementy obciążenia cieplnego pracowników oraz 336 eksperymentów polowych prowadzonych przez 8 instytucji badawczych (Malchaire, 1999; Malchaire i in., 2000). Głównymi celami tego międzynarodowego standardu są: - ocena stresu cieplnego w warunkach, w których może dochodzić do nadmiernego wzrostu temperatury wewnętrznej lub utraty wody z organizmu z uwagi na określone warunki, - określenie czasu ekspozycji na warunki mikroklimatu, który z punktu widzenia fizjologów jest do zaakceptowania (oczekiwany brak rzeczywistych uszkodzeń organizmu) Model numeryczny obliczeń wymiany ciepła Na podstawie modelu numerycznego przedstawionego w normie PN-EN ISO 7933:2005, zwanego modelem PHS (Predicted Heat Strain), opracowano program komputerowy do obliczeń stresu cieplnego oraz akceptowalnego czasu ekspozycji pracownika w trudnych warunkach mikroklimatu. W celu przeprowadzenia obliczeń niezbędne jest określenie następujących parametrów: - podstawowych parametrów mikroklimatu, tj. temperatura mierzona termometrem suchym, temperatura mierzona termometrem wilgotnym, ciśnienie i prędkość powietrza, - intensywności pracy człowieka (np. wg PN-EN ISO 8996:2005), - oporu cieplnego odzieży pracownika, - aklimatyzacji człowieka w danym warunkach mikroklimatu, - stałego dostępu do wody (uzupełnienie niedoboru wody spowodowane poceniem), - założenie czasu ekspozycji na dane warunki mikroklimatu (czas pracy). W celu uszczegółowienia modelu uwzględnia się dodatkowe informacje, takie jak: - waga i wzrost pracownika, - pozycja, w jakiej człowiek wykonuje pracę (siedząca, stojąca, kucanie), - emisyjność odzieży (odzież odblaskowa), - szybkość, z jaką porusza się człowiek podczas pracy, - kąt zawarty między kierunkiem poruszania się człowieka a przepływem powietrza. W tabeli 1 przedstawiono zakresy wartości parametrów, dla których model numeryczny uważa się za poprawny. Jeśli jeden lub kilka parametrów przekracza podane zakresy, dopuszcza się zastosowanie modelu, a wyniki należy rozpatrywać z ostrożnością oraz należy zwracać szczególną uwagę na ludzi narażonych na ekspozycję takich warunków otoczenia.
4 146 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch Zakres wykorzystywania modelu PHS Tabela 1 Parametry Symbol Jednostka Minimum Maksimum temperatura wg termometru suchego ciśnienie cząstkowe pary wodnej 0 4,5 różnica między temperaturą promieniowania a temperaturą wg termometru suchego 0 60 prędkość powietrza 0 3 wydatek energetyczny izolacyjność odzieży 0,1 1,0 Obliczenia numeryczne polegają na obliczaniu wymiany ciepła w czasie t i przy odniesieniu do kondycji ciała będącego w poprzednim czasie obliczeń. Chwilowa wymiana ciepła jest funkcją warunków klimatycznych i przemian metabolicznych w jednostce czasu. Określa się czułość reakcji organizmu na zmiany temperatury skóry, strumienia potu oraz temperatury wewnętrznej w funkcji przemian metabolicznych. W każdej minucie sprawdzany jest stan, w jakim organizm się znajduje, przez określanie wartości parametrów charakterystycznych dla obliczania bilansu cieplnego. Parametry te warunkują sposób obliczania kolejnych parametrów (przepływu ciepła drogą parowania, zwilżenia skóry, strumienia potu). Akumulacja ciepła w organizmie jest szacowana na podstawie różnicy pomiędzy wymaganym a przewidywanym przepływem ciepła drogą parowania. Ciepło to przyczynia się do zwiększania lub zmniejszania temperatury skóry i ciała. Na podstawie tych wartości jest określana wymiana ciepła w następnym kroku czasowym. W ten sposób zmiany przewidywanego strumienia potu S wp i temperatury rektalnej t re są określane iteracyjnie. W modelu numerycznym można zadawać nie tylko stałe warunki pracy, lecz także zmienne warunki mikroklimatu lub zmienne obciążenie pracą w określonym czasie. Ważnym parametrem w trakcie obliczeń numerycznych jest izolacyjność odzieży. Ubranie pracownika stanowi barierę w przekazywaniu ciepła drogami konwekcji, promieniowania i parowania potu. Aktywność ruchowa człowieka i wentylacja stanowisk pracy mogą modyfikować wartości izolacyjności odzieży i parametrów dotyczących sąsiadujących warstw powietrza. Przepływ powietrza i poruszanie się zmniejszają izolacyjność odzieży i dlatego przy obliczeniach wprowadza się współczynnik korekcyjny dla izolacyjności statycznej odzieży i izolacyjności zewnętrznej warstwy powietrza (Havenith i in., 1999; Parsons i in., 1999). W wyniku obliczeń numerycznych można uzyskać wartości: - finalnej temperatury rektalnej po zadanym czasie ekspozycji, - ilości utraty wody wyrażonej w gramach po zadanym czasie ekspozycji,
5 Wybrane elementy obciążenia cieplnego pracowników dopuszczalnego czasu ekspozycji, w którym temperatura rektalna nie przekracza 38 C, - dopuszczalnego czasu ekspozycji, podczas którego nie może dojść do utraty wody w organizmie powyżej 7,5% masy ciała, - dopuszczalnego czasu ekspozycji, podczas którego nie może dojść do utraty wody w organizmie powyżej 5% masy ciała Kryteria oceny dopuszczalnego czasu ekspozycji w trudnych warunkach mikroklimatu W celu określenia maksymalnego dopuszczalnego czasu ekspozycji stosuje się następujące kryteria: - stopień aklimatyzacji organizmu, - maksymalne zawilgocenie skóry w max, - maksymalny strumień potu S wmax, - uwzględnienie wyników badań nad zachowaniem ludzi czynnych zawodowo w określonych warunkach, - maksymalna utrata wody D max, - maksymalna temperatura rektalna t re. Stopień aklimatyzacji Zaaklimatyzowani pracownicy są w stanie pocić się obficie oraz rozkład pocenia jest bardziej równomierny w stosunku do osób niezaaklimatyzowanych. W danej sytuacji w pracy powoduje to sytuację, w której organizm mniej magazynuje ciepło (niższa temperatura wewnętrzna) i charakteryzuje się niższym ograniczeniem układu sercowo-naczyniowego (niższe tętno). Ponadto stwierdzono, że zaklimatyzowani pracownicy tracą mniej soli mineralnych przez pocenie się i w związku z tym mogą być w stanie wytrzymać większą utratę wody z organizmu. To rozróżnienie między zaaklimatyzowanymi i niezaaklimatyzowanymi pracownikami jest zatem niezbędne dla określenia maksymalnego zawilgocenia skóry w max oraz maksymalnego strumienia potu S wmax. Maksymalne zawilgocenie skóry w max Wskaźnik maksymalnego zawilgocenia skóry dla osób niezaaklimatyzowanych zakłada się o wartości 0,85, a dla osób zaaklimatyzowanych 1,0.
6 148 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch Maksymalny strumień potu S wmax Maksymalny strumień potu w zakresie g/h można określić za pomocą wzoru: albo w zakresie W/m 2 :, (2) (3) Dla osób zaaklimatyzowanych maksymalny strumień potu przyjmuje się o 25% większy niż dla ludzi niezaaklimatyzowanych. Maksymalne odwodnienie i utrata wody Odwodnienie rzędu 3% masy ciała powoduje zwiększenie szybkości tętna i ograniczenie strumienia potu, co w warunkach pracy przemysłowej traktuje się jako maksymalne odwodnienie. W przypadku ekspozycji na zadane warunki trwającej od 4 do 8 godzin stopa rehydratacji wynosi 60% dla 50% badanej populacji ludzi czynnych zawodowo, a dla 95% badanych przypadków stopa rehydratacji jest większa niż 40% niezależnie od całkowitej ilości wytworzonego potu. Na podstawie tych danych maksymalna utrata wody jest określona na 7,5% masy ciała dla przeciętnego pracownika (D max50 ) lub 5% masy ciała dla 95% ludności czynnej zawodowo (D max95 ). W związku z tym, gdy pracownik ma dostęp do wody i może pić swobodnie, maksymalny dopuszczalny czas ekspozycji można obliczyć dla przeciętnego pracownika na podstawie utraty wody maksymalnie 7,5% w przeliczeniu na masę ciała (przy założeniu 50% poziomu ufności) i na podstawie 5% utraty masy ciała (przy założeniu 95% poziomu ufności). Jeśli pracownik nie ma dostępu do uzupełniania płynów, to całkowita utrata wody powinna być ograniczona do 3% masy ciała. Maksymalna wartość temperatury rektalnej Zgodnie z raportem WHO, kiedy grupa pracowników znajdzie się w określonych warunkach, a średnia temperatura rektalna jest równa 38 C, można oszacować prawdopodobieństwo osiągnięcia wyższej temperatury rektalnej przez daną osobę dla następujących wartości temperatury rektalnej (Malchaire i in., 2002): - t re =42,0 C z prawdopodobieństwem mniejszym od 10-7 (mniej niż jedna osoba na 40 lat wśród 1000 pracowników przy założeniu 250 dni roboczych w roku),
7 Wybrane elementy obciążenia cieplnego pracowników t re =39,2 C z prawdopodobieństwem mniejszym od 10-4 (mniej niż jedna osoba narażona na ryzyko wśród zmian). W dalszej części przedstawiono przykład obliczeń parametrów określających obciążenie cieplne oraz akceptowalnego czasu ekspozycji pracowników zatrudnionych w trudnych warunkach mikroklimatu na wylotach wyrobisk ścianowych. W pracy (Szlązak i in., 2013) przedstawiono podobne obliczenia dla wyrobisk chodnikowych z wentylacją lutniową. 3. Ocena obciążenia cieplnego pracowników w wyrobiskach eksploatacyjnych Do obliczeń obciążenia cieplnego pracowników wykorzystano dane mikroklimatu z badanych wyrobisk eksploatacyjnych. Pomiary parametrów powietrza wykonywano w stacjach pomiarowych na wylotach wyrobisk ścianowych w 5 kopalniach węgla kamiennego w 22 chodnikach. Metodykę pomiarową oraz warunki prowadzonych wyrobisk ścianowych przedstawiono w pracach: Szlązak i in., 2012; Szlązak i in., W tabeli 2 zamieszczono wyniki pomiarów parametrów powietrza, które przyjęto do obliczeń parametrów określających obciążenie cieplne pracowników Warunki mikroklimatu w wyrobiskach eksploatacyjnych Zestawienie wyników pomiarowych z wyrobisk eksploatacyjnych Kopalnia Ściana System przewietrzania/klimatyzacja Wylot ze ściany t s, o C t m, o C φ, % v a, m/s 1 "U" / Klim. 26, ,6 29,8 28,4 90 2,3 2 "U" / Klim ,15 25,8 22,8 78 1,27 B-Z 3 "Y" / Klim. 28,4 25,8 81 2, ,4 73 2,6 4 "U" / Klim ,9 27,2 25,6 88 2,38 5 "Y" / Klim ,8 85 1,58 26,6 26,6 86 1,73 6 "Y" / Klim. 25,2 21,2 69 2,3 7 "Y" / Klim. 24,2 21,8 81 6,25 P 8 "Y" / Klim. 31,4 28,2 78 2,03 9 "Y" / Klim. 28,4 26,2 84 2,1 10 "Y" / Klim. 31,2 27,8 77 1,2 11 "Y" / Klim. 25,6 23,8 86 1,11 Tabela 2
8 150 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch cd. tabeli 2 12 "U" / Klim. 28,2 26,8 89 1,15 J-M 13 "U" / Klim. 31,8 30,6 92 1,03 14 "Y" / Klim. 31,2 28,6 82 4,39 15 "U" / Klim. 31,4 27,8 75 1,43 16 "Y" / Klim. 26,6 24,2 82 2,45 B 17 "Y" / Klim. 25,6 23,4 83 2,18 18 "Y" / Klim. 26,6 24,4 83 1,98 19 "U" / Brak 20, ,67 K 20 "U" / Klim. 27,8 25,6 84 2,58 21 "U" / Klim. 23,4 20,6 77 3,2 22 "U" / Klim. 23, ,94 Wartości średnie 27,4 25,1 82,1 2,2 Odchylenie standardowe 2,9 2,8 6,7 1,2 Na 27 pomiarów na wylotach ścian eksploatacyjnych w 11 przypadkach doszło do przekroczenia dopuszczalnej temperatury na termometrze suchym. Ludzie zatrudnieni w tych warunkach pracowali w skróconym czasie pracy. Z wyjątkiem jednej ściany we wszystkich pozostałych rejonach ścian stosowano schładzanie powietrza. Wskaźniki te wskazują na trudne warunki pracy w wyrobiskach eksploatacyjnych Warunki pracy w wyrobiskach eksploatacyjnych (założenia do obliczeń) Z uwagi na brak rejestrowanych danych dotyczących pracowników zatrudnionych w badanych w wyrobiskach eksploatacyjnych przyjęto założenie standardowych parametrów zatrudnionego pracownika. W celu wykonania obliczeń numerycznych założono, że standardowy pracownik ma 1,8 m wzrostu i waży 75 kg, co odpowiada BMI równemu 23,1. Oznacza to prawidłowy stosunek wagi do wzrostu. Na podstawie tak przyjętych danych określa się powierzchnię skóry A du =1,94 m 2 i maksymalny ubytek wody D max95 =3750 g. Wartość maksymalnego ubytku wody odnosi się do warunku odwodnienia o wartości 5% masy ciała. Zakłada się, że pracownik w przodkach drążonych wyrobisk jest zaaklimatyzowany i ma stały dostęp do wody w celu uzupełniania płynów. Temperatura mierzona termometrem suchym opowiada temperaturze promieniowania otoczenia. Praca jest wykonywana w miejscu, w pozycji stojącej, czyli część powierzchni skóry, która bierze udział w wymianie ciepła przez promieniowanie, wynosi A r /A du = 0,77. Dla statycznego wskaźnika przepuszczalności wilgoci przyjmuje się domyślnie wartość i mst =0,38. Z uwagi na to, że w modelu numerycznym bierze się pod uwagę emisyjność ubrania, zakłada się domyślnie wartości współczynników dla człowieka niemającego tego typu odzieży. Wartość współczynnika zakrycia ciała wynosi A p =0,54, a współczynnik
9 Wybrane elementy obciążenia cieplnego pracowników emisyjności odzieży wynosi F r =0,97 (znikoma emisyjność). Współczynnik charakteryzujący część masy ciała w temperaturze skóry wynosi =0,3. Czas ekspozycji na warunki klimatu to 450 min z uwagi na przepisy obowiązujące w polskim górnictwie podziemnym (Parsons i in., 1999). Na podstawie badań wykazano, że temperatura rektalna osoby w stanie spoczynku ma wartość t re =36,8 C (Wacławik, 2012). Temperaturę średnią skóry domyślnie zakładamy jako t sk =34,1 C. Od tych wartości wejściowych temperatur rozpoczyna się modelowanie numeryczne. Do głównych parametrów warunkujących obciążenie cieplne należą wydatek energetyczny oraz izolacyjność odzieży. Dla zobrazowania, jaki wpływ mają te parametry na obciążenie cieplne człowieka, wykonano obliczenia dla dwóch różnych wartości izolacyjności odzieży, tj. 0,5 clo i 1 clo, oraz dla czterech wartości wydatków energetycznych, tj. 115 W/m 2, 145 W/m 2, 175 W/m 2, 200 W/m 2. Wartości wydatków energetycznych odpowiadają kolejno aktywności fizycznej: lekkiej, umiarkowanej, umiarkowanie ciężkiej i ciężkiej (wg PN-EN ISO 8996:2005) Analiza wyników obliczeń Poniżej pokazano wyniki obliczeń dla wylotów z wyrobisk eksploatacyjnych w postaci rysunków, które obrazują obciążenie cieplne organizmu podczas 450-minutowej ekspozycji na zadane warunki mikroklimatu. Miarami tego obciążenia cieplnego są końcowa temperatura rektalna oraz ilość utraty wody z organizmu. Temperatura rektalna wg założeń normy PN-EN ISO 7933:2005 nie powinna przekroczyć 38 C. Dla izolacyjności odzieży 0,5 clo oraz przy zmiennych wydatkach energetycznych w badanych wyrobiskach warunek ten został spełniony. Na rys. 1 możemy zaobserwować stały niewielki wzrost temperatury rektalnej w zależności od wartości temperatury powietrza. Skrajny wynik (dla ts=31,8 C) jest obarczony większym błędem obliczeniowym z uwagi na parametry powietrza odpowiadające granicy stosowalności modelu PHS. Jeśli człowiek miał odzież o izolacyjności 1 clo, to w jednym przypadku doszło do przekroczenia granicznej wartości 38 C dla wszystkich badanych wartości wydatków energetycznych. Taki stan wystąpił z uwagi na wysoką temperaturę i wysoką wilgotność panującą w wyrobisku. Według specjalistów, jeśli spełni się dodatkowe wymagania, dopuszcza się pracę w zakresie 38<t re <39 C, tj. pracownik jest zaaklimatyzowany i ma pełną sprawność układu termoregulacji (Wacławik i in., 2012).
10 152 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch 40 39,5 Finalna temperatura reaktalna (ekspozycja 450 min), C 39 38, ,5 0,5 clo, 115 W/m^2 0,5 clo, 145 W/m^2 t re >39 C 38<t re <39 C 0,5 clo, 175 W/m^2 0,5 clo, 200 W/m^2 t re <38 C Temperatura termometru suchego, C Rys. 1. Zmiany finalnej temperatury rektalnej w funkcji temperatury powietrza dla izolacyjności odzieży 0,5 clo oraz zmiennego wydatku energetycznego pracownika na wylotach z wyrobisk eksploatacyjnych Fig. 1. Changes in final rectal temperature depending on air temperature for clothing thermal insulation 0,5 clo and different metabolic rate of worker in analysed outlet of the longwalls 40 39,5 Finalna temperatura reaktalna (ekspozycja 450 min), C 39 38, ,5 1 clo, 115 W/m^2 1 clo, 145 W/m^2 t re >39 C 38<t re <39 C 1 clo, 175 W/m^2 1 clo, 200 W/m^2 t re <38 C Temperatura termometru suchego, C Rys. 2. Zmiany finalnej temperatury rektalnej w funkcji temperatury powietrza dla izolacyjności odzieży 1 clo oraz zmiennego wydatku energetycznego pracownika na wylotach z wyrobisk eksploatacyjnych Fig. 2. Changes in final rectal temperature depending on air temperature for clothing thermal insulation 1 clo and different metabolic rate of worker in analysed outlet of the longwalls Miarą obciążenia cieplnego jest także ilość utraty wody z organizmu. Na rys. 3 i 4 pokazano wyniki obliczeń dla każdego pomierzonego wylotu ze ściany. Na rys. 3 jest widoczny stały wzrost ilości ubytku wody z organizmu dla wartości izolacyjności odzieży
11 Wybrane elementy obciążenia cieplnego pracowników ,5 clo z jednym wyjątkiem. Punkty pomiarowe na rysunku ściśle do siebie przylegają, tworząc stały trend wzrostowy. Obliczenia wykazały, że dla wydatku energetycznego 200 W/m 2 w 5 wyrobiskach doszło do przekroczenia granicy D max95 =3750 g ubytku wody, w tym dla jednego przypadku ta wartość była wysoka. Sytuacja zmienia się wraz ze wzrostem izolacyjności odzieży (rys. 4). Im wyższa jest temperatura powietrza oraz im większy jest wydatek energetyczny, tym bardziej rozproszone są punkty pomiarowe. Dzieje się tak z uwagi na różne wartości wilgotności oraz prędkości powietrza w badanych wyrobiskach. W takich warunkach odzież stanowi pewnego rodzaju barierę na drodze wymiany ciepła między ciałem człowieka a otoczeniem. W jednym wyrobisku, gdzie występowała temperatura bliska 32 C, a wilgotność była powyżej 90%, obciążenie cieplne było tak wysokie, że pomimo różnych wartości izolacyjności odzieży (0,5 clo i 1 clo) oraz dla różnych wydatków energetycznych dochodziło do przekroczenia zakładanych granic parametrów fizjologicznych Ubytek wody z organizmu (ekspozycja 450 min), g graniczna wartość ubytku wody z organizmu dla wariantu D max50 =5625 [g] dla domyślnie przyjmowanej wagi pracownika graniczna wartość ubytku wody z organizmu dla wariantu D max95 =3750 [g] dla domyślnie przyjmowanej wagi pracownika 0,5 clo, 115 W/m^2 0,5 clo, 145 W/m^2 0,5 clo, 175 W/m^2 0,5 clo, 200 W/m^ Temperatura termometru suchego, C Rys. 3. Zmiana ilości ubytku wody z organizmu w funkcji temperatury powietrza dla izolacyjności odzieży 0,5 clo oraz zmiennego wydatku energetycznego pracownika na wylotach z wyrobisk eksploatacyjnych Fig. 3. Changes in water loss from body depending on air temperature for clothing thermal insulation 0,5 clo and different heat load of worker in analysed outlet of the longwalls
12 154 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch Ubytek wody z organizmu (ekspozycja 450 min), g graniczna wartość ubytku wody z organizmu dla wariantu D max50 =5625 [g] dla domyślnie przyjmowanej wagi pracownika graniczna wartość ubytku wody z organizmu dla wariantu D max95 =3750 [g] dla domyślnie przyjmowanej wagi pracownika 1 clo, 115 W/m^2 1 clo, 145 W/m^2 1 clo, 175 W/m^2 1 clo, 200 W/m^ Temperatura termometru suchego, C Rys. 4. Zmiana ilości ubytku wody z organizmu w funkcji temperatury powietrza dla izolacyjności odzieży 1 clo oraz zmiennego wydatku energetycznego pracownika na wylotach z wyrobisk eksploatacyjnych Fig. 4. Changes in water loss from body depending on air temperature for clothing thermal insulation 1 clo and different heat load of worker in analysed outlet of the longwalls Wynikiem obliczeń numerycznych jest również określenie maksymalnego czasu ekspozycji pracownika na zadane parametry środowiska w zależności od ustalonych warunków. Zakłada się, że temperatura wewnętrzna pracownika nie powinna przekraczać 38 C (Malchaire i in., 1999). W wyniku przeprowadzonych obliczeń okazuje się, że tylko w przypadku, gdy izolacyjność odzieży wynosi 1 clo, a wydatek energetyczny to 200 W/m 2, wtedy w jednym przypadku czas pracy powinien ulec diametralnemu skróceniu (rys. 5). Następnym warunkiem jest ograniczenie czasu pracy ze względu na maksymalną wartość utraty wody z organizmu na poziomie ubytku 5% masy ciała. Warunek ten stosuje się, jeśli pracownik przeszedł podstawowe badania i jest zaaklimatyzowany. Na rys. 6 i 7 przedstawiono ograniczenie czasu pracy ze względu na warunek utraty wody z organizmu w funkcji temperatury powietrza dla różnej izolacyjności odzieży i różnego wydatku energetycznego. Na rys. 6 widać, że dla izolacyjności odzieży 0,5 clo dochodzi do konieczności skrócenia czasu pracy w 5 przypadkach, jeżeli pracownicy wykonywaliby pracę o wydatku energetycznym 200 W/m 2. Przy izolacyjności odzieży 1 clo (rys. 7) zwiększa się liczba badanych wyrobisk, w których powinien obowiązywać skrócony czas pracy przy różnych wydatkach energetycznych. W jednej trzeciej wyrobisk przy wydatku energetycznym pracowników 200 W/m 2 powinien obowiązywać skrócony czas pracy.
13 Wybrane elementy obciążenia cieplnego pracowników Rys. 5. Ograniczenie czasu pracy ze względu na warunek T re <38 C w funkcji temperatury powietrza dla izolacyjności odzieży 1 clo oraz zmiennego wydatku energetycznego dla pracownika na wylotach z wyrobisk eksploatacyjnych Fig. 5. Maximum allowable exposure time due to requirement T re <38 C depending on air temperature for clothing thermal insulation 1 clo and different metabolic rate of worker in analysed outlet of the longwalls Rys. 6. Ograniczenie czasu pracy ze względu na warunek utraty wody z organizmu (maks. 5% masy ciała) w funkcji temperatury powietrza dla izolacyjności odzieży 0,5 clo oraz zmiennego wydatku energetycznego dla pracownika na wylotach z wyrobisk eksploatacyjnych Fig. 6. Maximum allowable exposure time due to requirement of insensible water loss (max 5% drop of body mass) depending on air temperature for clothing thermal insulation 0,5 clo and different metabolic rate of worker in analysed outlet of the longwalls
14 156 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch Rys. 7. Ograniczenie czasu pracy ze względu na warunek utraty wody z organizmu (maks. 5% masy ciała) w funkcji temperatury powietrza dla izolacyjności odzieży 1 clo oraz zmiennego wydatku energetycznego dla pracownika na wylotach z wyrobisk eksploatacyjnych Fig. 7. Maximum allowable exposure time due to requirement of insensible water loss (max 5% drop of body mass) depending on air temperature for clothing thermal insulation 1 clo and different metabolic rate of worker in analysed outlet of the longwalls 4. Podsumowanie Metoda analitycznego wyznaczania i interpretacji stresu cieplnego doznawanego przez człowieka w środowisku gorącym opiera się na teorii wymiany ciepła między człowiekiem według bilansu cieplnego. Została zweryfikowana dużą liczbą badań w różnych środowiskach pracy. Ocena zagrożenia przegrzaniem organizmu jest oparta na takich parametrach fizjologicznych, jak temperatura rektalna i odwodnienie organizmu. Przedstawiona metoda obliczeń numerycznych obciążenia cieplnego bierze pod uwagę nie tylko parametry powietrza, lecz także intensywność pracy oraz izolacyjność odzieży. Jest to obecnie najbardziej wszechstronne narzędzie oceny obciążenia cieplnego organizmu. Przeprowadzona analiza obciążenia cieplnego pracowników na wylotach z wyrobisk ścianowych wykazała istotność parametrów, jakimi są izolacyjność odzieży i wydatek energetyczny. Obliczenia wykazały, że przy izolacyjności odzieży 1 clo i wydatku energetycznym 200 W/m 2 dochodzi do przekroczenia temperatury rektalnej w jednym
15 Wybrane elementy obciążenia cieplnego pracowników wyrobisku. Natomiast jeśli pracownicy byliby ubrani w odzież o izolacyjności 0,5 clo, nie doszłoby do przekroczenia granicznej wartości temperatury rektalnej w żadnym przypadku. Przy wzięciu pod uwagę warunku ubytku wody z organizmu D max95 =3750 g dla izolacyjności odzieży 0,5 clo dochodzi do przekroczenia granicznej wartości ubytku wody przy wydatku energetycznym 200 W/m 2. Poza jednym wylotem ze ściany maksymalny czas pracy mieści się w granicy obowiązujących przepisów dotyczących skróconego czasu pracy (360 minut) (Dz.U. 2002, nr 139 poz. 1169). Jeśli jednak izolacyjność odzieży wynosiłaby 1 clo, doszłoby do sytuacji, w której pracownicy nie mogliby przepracować dniówki ze skróconym czasem z uwagi na niebezpieczeństwo wystąpienia stresu cieplnego; odnosi się to do wydatku energetycznego 200 W/m 2 i 175 W/m 2 oraz w jednym przypadku dla 145 W/m 2 (rys. 7). W jednym wyrobisku, gdzie temperatura mierzona termometrem suchym była bliska 32 C, a wilgotność wynosiła powyżej 90%, dochodziło do przekroczenia zakładanych granic parametrów fizjologicznych dla różnych wartości izolacyjności odzieży (0,5 clo i 1 clo) oraz dla różnych wydatków energetycznych. Powyższe stwierdzenia prowadzą do wniosku, że pracownicy zatrudnieni w środowiskach gorących o dużej wilgotności muszą mieć lekką, przewiewną odzież o małej izolacyjności, aby móc wykonywać pracę o wysokim wydatku energetycznym. Artykuł został zrealizowany w ramach strategicznego projektu badawczego pt. Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach, zadanie nr 5, umowa nr SP/K/5/143275/11 BIBLIOGRAFIA 1. Fanger, P.O.: Komfort cieplny. Arkady, Warszawa Havenith G., Holmér I., Den Hartog E.A., Parsons K.C.: Clothing evaporative heat resistance, Proposal for improved representation in standards and models. The Annals of Occupational Hygiene, July, 43(5), 1999, p Malchaire J.: Evaluation and control of warm working conditions. Proceedings of the BIOMED Heat Stress Conference, Barcelona, June Malchaire J., Piette A., Kampmann B., Mehnert P., Gebhardt H., Havenith G., Den Hartog E., Holmer I., Parsons K., Alfano G., Griefahn B.: Development and validation of the predicted heat strain model. The Annals of Occupational Hygiene, Malchaire J., Kampmann B., Mehnert P., Gebhardt H., Piette A., Havenith G., Holmer I., Parsons K., Alfano G., Griefahn B.: Assessment of the risk of heat disorders encountered during work in hot conditions. Int. Arch. Occup. Environ Health, No. 75, 2002, p Parsons K.C., Havenith G., Holmér I., Nilsson H., Malchaire J.: The effects of wind and human movement on the heat and vapour transfer properties of clothing. The Annals of Occupational Hygiene, No. 43(5), 1999, p
16 158 N. Szlązak, D. Obracaj, B. Głuch 7. PN-EN ISO 7933:2005, Ergonomia środowiska termicznego Analityczne wyznaczanie i interpretacja stresu cieplnego z wykorzystaniem obliczeń przewidywanego obciążenia termicznego (oryg.). 8. PN-EN ISO 8996:2005, Ergonomia środowiska termicznego Określanie tempa metabolizmu. 9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz.U. nr 139, poz oraz z 2006 r., nr 124, poz. 863). 10. Szlązak N., Obracaj D., Głuch B.: Warunki mikroklimatu wyrobisk chodnikowych i ścianowych na wybranym przykładzie. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa, nr 4, 2013, s Szlązak N., Obracaj D., Głuch B.: Analiza warunków mikroklimatu w rejonie ścian eksploatacyjnych kopalń węgla kamiennego. Aktualne problemy zwalczania zagrożeń górniczych: II konferencja naukowo-techniczna, Brenna, 7 9 listopada Szlązak N., Obracaj D., Głuch B.: Wybrane elementy bilansu cieplnego pracowników w wyrobiskach z wentylacją lutniową. Konferencja naukowo-techniczna dotycząca zadania badawczego nr 5 pt. Opracowanie zasad zatrudnienia pracowników w warunkach zagrożenia klimatycznego w podziemnych zakładach górniczych w ramach projektu strategicznego pt. Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach, Rybnik Wacławik J., Branny M., Borodulin-Nadzieja L.: Modelowanie wymiany ciepła między górnikiem a otoczeniem w trudnych warunkach klimatycznych. Wydawnictwa AGH, Kraków Wacławik J., Knechtel J., Świerczek L.: O mechanizmach wymiany ciepła między organizmem pracownika a otoczeniem w wyrobiskach kopalnianych. Zagrożenia i technologie, praca zbiorowa pod red. Józefa Kabiesza, Główny Instytut Górnictwa, Katowice Abstract The impact of the hot and humid environment on the human body can make the amount of heat produced by the body is greater than the amount of heat discharged. In this case, heat is stored in organism. This process may lead to dangerous raise of core temperature. The process of heat exchange between a human body and the environment is a well-known issue. One of the methods describing this process is based on the analytical determination of heat stress that a human body experiences in a hot environment (PN-EN ISO 7933:2005). The dependencies presented in this norm enable us to calculate the influence of environmental parameters on a human organism. The parameters of the environment in an underground mine and the parameters characterizing an employee s work and clothing are used when heat stress is estimated in conditions when there may be an excessive increase in his body temperature or an insensible water loss. On that basis an allowable, from a physiological point of view, worker s exposure time in particular microclimate conditions can be determined. This article characterizes a calculation method for a worker s heat stress in longwalls in coal mines. Heat strain of an average miner (weight, height, BMI index etc.) were estimated on the basis of the measurement results of air parameters in longwalls in selected mines. The influence of thermal insulation of clothing and a metabolic rate on an insensible water loss and worker s core temperature were also examined. On the basis of the obtained results it was concluded that the parameters of clothing and how hard work in very hard climate conditions is play a significant role.
WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ. Konferencja Naukowo-Techniczna
WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Konferencja Naukowo-Techniczna OPRACOWANIE ZASAD ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW W WARUNKACH ZAGROŻENIA KLIMATYCZNEGO W PODZIEMNYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH w ramach
Bardziej szczegółowoWeryfikacja metody oceny warunków mikroklimatu opartej na wskaźniku dyskomfortu cieplnego przy użyciu obliczeń przewidywanego obciążenia termicznego
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 18, nr 1, marzec 216, s. 55-62 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Weryfikacja metody oceny warunków mikroklimatu opartej na wskaźniku dyskomfortu cieplnego przy
Bardziej szczegółowoMateriały szkoleniowe
Materiały szkoleniowe Projekt I.N.05 Opracowanie modelu obciążenia cieplnego organizmu człowieka przebywającego w warunkach środowiskowych odpowiadających głęboko położonym oddziałom kopalni węgla i miedzi.
Bardziej szczegółowoUniwersalne cechy temperatury śląskiej TŚ w normowaniu czasu pracy i bezpieczeństwa cieplnego górników w środowiskach pracy kopalń głębokich
dr hab. inż. JAN DRENDA prof. nadzw. w Pol. Śl. Politechnika Śląska Uniwersalne cechy temperatury śląskiej TŚ w normowaniu czasu pracy i bezpieczeństwa cieplnego górników w środowiskach pracy kopalń głębokich
Bardziej szczegółowoRys. 1. Stanowisko pomiarowe do pomiaru parametrów mikroklimatu w pomieszczeniu
Ćwiczenie Nr 3 Temat: BADANIE MIKROKLIMATU W POMIESZCZENIACH Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z zagadnieniami dotyczącymi badania mikroklimatu w pomieszczeniach za pomocą wskaźników PMV, PPD.
Bardziej szczegółowoWstępna i szczegółowa ocena zagrożenia klimatycznego w kopalniach
NOWOCZESNE SYSTEMY WENTYLACJI, KLIMATYZACJI I UTRZYMANIA RUCHU W GÓRNICTWIE PODZIEMNYM IV Konferencja, 7-8 czerwca 2018r., Jastków k. Lublina Wstępna i szczegółowa ocena zagrożenia klimatycznego w kopalniach
Bardziej szczegółowoZastosowanie techniki komputerowej w modelowaniu wymiany ciepła między organizmem górnika a gorącym otoczeniem
94 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2015 UKD -047.36:622.8:536.2 Zastosowanie techniki komputerowej w modelowaniu wymiany ciepła między organizmem górnika a gorącym otoczeniem Application of calculation technique in
Bardziej szczegółowoNowy ubiór do pracy w zimnym środowisku z możliwością indywidualnego doboru jego ciepłochronności. dr Anna Marszałek
Nowy ubiór do pracy w zimnym środowisku z możliwością indywidualnego doboru jego ciepłochronności dr Anna Marszałek Pracownicy zatrudnieni w warunkach zimnego środowiska powinni mieć zapewnioną odzież
Bardziej szczegółowoWarunki mikroklimatu wyrobisk chodnikowych i ścianowych na wybranym przykładzie
prof. zw. dr hab. inż. NIKODEM SZLĄZAK dr inż. DARIUSZ OBRACAJ mgr inż. BARTŁOMIEJ GŁUCH Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Warunki mikroklimatu
Bardziej szczegółowoMikroklimat. dr inż. Magdalena Młynarczyk. Pracownia Obciążeń Termicznych Zakład Ergonomii.
Mikroklimat dr inż. Magdalena Młynarczyk Pracownia Obciążeń Termicznych Zakład Ergonomii e-mail: m.mlynarczyk@ciop.pl Centralny Instytut Pracy Państwowy Instytut Badawczy Podział środowisk cieplnych Wskaźnik
Bardziej szczegółowoINFORMACJA Z REALIZACJI ZADANIA BADAWCZEGO NR 5
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie PROJEKT STRATEGICZNY NARODOWEGO CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA PRACY W KOPALNIACH INFORMACJA Z REALIZACJI ZADANIA BADAWCZEGO
Bardziej szczegółowoANALIZA WARUNKÓW MIKROKLIMATU W REJONIE ŚCIAN EKSPLOATACYJNYCH KOPALŃ WĘGLA KAMIENNEGO
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2013 Tom 8 Zeszyt 2 Nikodem SZLĄZAK, Dariusz OBRACAJ, Bartłomiej GŁUCH AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Katedra Górnictwa Podziemnego ANALIZA
Bardziej szczegółowoAutor: dr inż. Andrzej Sobolewski 2018 r. Wstęp
Materiały informacyjne dotyczące teoretycznego ujęcia problemu obciążenia organizmu człowieka w gorącym środowisku pracy dla służb monitorujących warunki pracy i zarządzających bezpieczeństwem pracy w
Bardziej szczegółowoFunkcje badawczo-interpretacyjne bilansu cieplnego organizmu pracownika w ocenie obciążenia termicznego
100 UKD 622.2:622.86/.88:622.8 Funkcje badawczo-interpretacyjne bilansu cieplnego organizmu pracownika w ocenie obciążenia termicznego Research and interpretation functions of the heat balance of the worker
Bardziej szczegółowoPrace Naukowe Instytutu Górnictwa Nr 87 Politechniki Wrocławskiej Nr 87 CIEPLNE WARUNKI PRACY W WYROBISKACH GÓRNICTWA SKALNEGO 1.
Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Nr 87 Politechniki Wrocławskiej Nr 87 Studia i Materiały Nr 28 2000 Zbigniew NĘDZA * górnictwo odkrywkowe, bezpieczeństwo pracy, cieplne warunki pracy CIEPLNE WARUNKI
Bardziej szczegółowoMetody oceny oddziaływania mikroklimatu zimnego na organizm człowieka
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 195 201 dr inż. ANNA BOGDAN Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Metody oceny oddziaływania
Bardziej szczegółowoTEMPERATURA EKWIWALENTNA I OPERATYWNA W OCENIE ŚRODOWISKA WNĘTRZ
Budownictwo Anna Lis TEMPERATURA EKWIWALENTNA I OPERATYWNA W OCENIE ŚRODOWISKA WNĘTRZ Wprowadzenie Otoczenie, w jakim człowiek przebywa, powinno pozwalać na osiąganie stanu zadowolenia z warunków, które
Bardziej szczegółowoWPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 WPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA Tadeusz Głuski Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, Akademia Rolnicza w Lublinie
Bardziej szczegółowoMikroklimat. Magdalena Zwolińska, Joanna Bugajska
8.1. Informacje ogólne 8. Mikroklimat Magdalena Zwolińska, Joanna Bugajska Spis treści 8.1. Informacje ogólne 8.2. Ogólne wymagania w zakresie parametrów mikroklimatu 8.2.1. Środowisko umiarkowane 8.2.2.
Bardziej szczegółowoOCENA WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH NA WYBRANYCH STANOWISKACH PRACY W ODDZIAŁACH PRZYGOTOWAWCZYCH KOPALŃ WĘGLA KAMIENNEGO
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2013 Tom 8 Zeszyt 3 Jan DRENDA, Lech DOMAGAŁA, Grzegorz PACH, Zenon RÓŻAŃSKI, Paweł WRONA Politechnika Śląska, Gliwice OCENA WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH NA WYBRANYCH STANOWISKACH PRACY
Bardziej szczegółowoBadania biegłości przez porównania międzylaboratoryjne z zakresu oceny środowisk cieplnych na stanowiskach pracy
Badania przez porównania międzylaboratoryjne z zakresu oceny środowisk cieplnych na stanowiskach pracy Organizator Cel porównań międzylaboratoryjnych Uczestnicy badań Termin realizacji Badań Miejsce badań
Bardziej szczegółowo4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego środowiska pracy
4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego środowiska pracy Ocena mikroklimatu wymaga uwzględnienia kompleksowego wpływu elementów środowiska, decydujących o możliwości funkcjonowania
Bardziej szczegółowoOSZACOWANIE WARTOŚCI TEMPERATURY KOMFORTU W GRUPIE BUDYNKÓW EDUKACYJNYCH
Budownictwo 20 Anna Lis OSZACOWANIE WARTOŚCI TEMPERATURY KOMFORTU W GRUPIE BUDYNKÓW EDUKACYJNYCH Wprowadzenie Zapewnienie prawidłowych warunków komfortu cieplnego osobom przebywającym w budynkach jest
Bardziej szczegółowoWykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia
Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia SEMESTR I Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Podziemnego Pracownia Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii w Górnictwie Kraków 2015 Wykłady
Bardziej szczegółowoWYMIANA CIEPŁA W PROCESIE TERMICZNEGO EKSPANDOWANIA NASION PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA
Konopko Henryk Politechnika Białostocka WYMIANA CIEPŁA W PROCESIE TERMICZNEGO EKSPANDOWANIA NASION PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA Streszczenie W pracy przedstawiono wyniki symulacji komputerowej
Bardziej szczegółowoOCENA KOMFORTU CIEPLNEGO OSÓB W BUDYNKACH MIESZKALNYCH NA PODSTAWIE WSKAŹNIKÓW PMV I PPD
Budownictwo 22 DOI: 10.17512/znb.2016.1.21 Anna Lis 1 OCENA KOMFORTU CIEPLNEGO OSÓB W BUDYNKACH MIESZKALNYCH NA PODSTAWIE WSKAŹNIKÓW PMV I PPD Wprowadzenie Odczucie komfortu bądź dyskomfortu jest subiektywne
Bardziej szczegółowoKOMFORT CIEPLNY. Prof. nzw. dr hab. inż. Tomasz Wiśniewski. Plan wystąpienia
KOMFORT CIEPLNY Prof. nzw. dr hab. inż. Tomasz Wiśniewski Plan wystąpienia Definicja komfortu cieplnego, Czynniki mające wpływ na komfort cieplny, Parametry stosowane do opisu ilościowego komfortu cieplnego,
Bardziej szczegółowoPROPOZYCJA METODY OKREŚLANIA IZOLACYJNOŚCI CIEPLNEJ OKNA PODWÓJNEGO. 1. Wprowadzenie
Robert GERYŁO 1 Jarosław AWKSIENTJK 2 PROPOZYCJA METOY OKREŚLANIA IZOLACYJNOŚCI CIEPLNEJ OKNA POWÓJNEGO 1. Wprowadzenie W budynkach o bardzo niskim zapotrzebowaniu na ciepło do orzewania powinny być stosowane
Bardziej szczegółowoWYMIANA CIEPŁA MIĘDZY CZŁOWIEKIEM A OTOCZENIEM W MIKROKLIMACIE ZIMNYM HEAT TRANSFER BETWEEN MAN AND SURROUNDINGS IN COLD MICROCLIMATE
ALEKSANDRA CUL, TADEUSZ KOMOROWICZ, KRZYSZTOF KUPIEC WYMIANA CIEPŁA MIĘDZY CZŁOWIEKIEM A OTOCZENIEM W MIKROKLIMACIE ZIMNYM HEAT TRANSFER BETWEEN MAN AND SURROUNDINGS IN COLD MICROCLIMATE Streszczenie Abstract
Bardziej szczegółowoTabela 1. Odzież chirurgiczna wyciąg z bazy danych
Zapewnienie pracownikom odczuwania komfortu cieplnego przez dobór odzieży o odpowiednich parametrach w zakresie suchej i mokrej wymiany ciepła przekłada się m.in. na poprawę koncentracji i zmniejszenie
Bardziej szczegółowoŚrodowisko pracy Mikroklimat
Środowisko pracy Mikroklimat dr inż. Katarzyna Jach Definicja Całokształt zmian fizycznych czynników meteorologicznych w badanym, ograniczonym miejscu. Warunki klimatyczne panujące na stanowisku roboczym
Bardziej szczegółowoProgram BEST_RE. Pakiet zawiera następujące skoroszyty: BEST_RE.xls główny skoroszyt symulacji RES_VIEW.xls skoroszyt wizualizacji wyników obliczeń
Program BEST_RE jest wynikiem prac prowadzonych w ramach Etapu nr 15 strategicznego programu badawczego pt. Zintegrowany system zmniejszenia eksploatacyjnej energochłonności budynków. Zakres prac obejmował
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH W MODELOWANIU WYMIANY CIEPŁA W PRZEGRODZIE BUDOWLANEJ WYKONANEJ Z PUSTAKÓW STYROPIANOWYCH
Budownictwo o Zoptymalizowanym Potencjale Energetycznym 2(18) 2016, s. 35-40 DOI: 10.17512/bozpe.2016.2.05 Paweł HELBRYCH Politechnika Częstochowska WYKORZYSTANIE METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH W MODELOWANIU
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2015/2016 Kod: GIS-2-403-WK-n Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: Wentylacja i klimatyzacja przemysłowa
Nazwa modułu: Seminarium dyplomowe mgr + udział w badaniach Rok akademicki: 2015/2016 Kod: GIS-2-403-WK-n Punkty ECTS: 3 Wydział: Górnictwa i Geoinżynierii Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność:
Bardziej szczegółowoInżynieria Rolnicza 5(93)/2007
Inżynieria Rolnicza 5(9)/7 WPŁYW PODSTAWOWYCH WIELKOŚCI WEJŚCIOWYCH PROCESU EKSPANDOWANIA NASION AMARANTUSA I PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA NA NIEZAWODNOŚĆ ICH TRANSPORTU PNEUMATYCZNEGO Henryk
Bardziej szczegółowoWPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM
2/1 Archives of Foundry, Year 200, Volume, 1 Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr 1 PAN Katowice PL ISSN 1642-308 WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM D.
Bardziej szczegółowoMateriały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej
Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski
Bardziej szczegółowoANALIZA JAKOŚCIOWA STRAT CIEPŁA Z POWIERZCHNI WODY OTWARTEJ NIECKI BASENOWEJ W ZALEŻNOŚCI OD WYBRANYCH CZYNNIKÓW ATMOSFERYCZNYCH
ANALIZA JAKOŚCIOWA STRAT CIEPŁA Z POWIERZCHNI WODY OTWARTEJ NIECKI BASENOWEJ W ZALEŻNOŚCI OD WYBRANYCH CZYNNIKÓW ATMOSFERYCZNYCH Autorzy: Rafał Wyczółkowski, Tomasz Wyleciał, Henryk Radomiak ("Rynek Energii"
Bardziej szczegółowoKOMPUTEROWY MODEL UKŁADU STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PRZECHOWALNI JABŁEK
Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 KOMPUTEROWY MODEL UKŁADU STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PRZECHOWALNI JABŁEK Ewa Wachowicz, Piotr Grudziński Katedra Automatyki, Politechnika Koszalińska Streszczenie. W pracy
Bardziej szczegółowoOCENA WSKAŹNIKÓW KOMFORTU CIEPLNEGO LUDZI W POMIESZCZENIACH
FIZYKA BUDOWLI W TEORII I PRAKTYCE TOM II, 27 Sekcja Fizyki Budowli KILiW PAN OCENA WSKAŹNIKÓW KOMFORTU CIEPLNEGO LUDZI W POMIESZCZENIACH Anna LIS * * Politechnika Częstochowska, Katedra Budownictwa Ogólnego
Bardziej szczegółowoBadania charakterystyki sprawności cieplnej kolektorów słonecznych płaskich o zmniejszonej średnicy kanałów roboczych
Badania charakterystyki sprawności cieplnej kolektorów słonecznych płaskich o zmniejszonej średnicy kanałów roboczych Jednym z parametrów istotnie wpływających na proces odprowadzania ciepła z kolektora
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY Zagadnienia : 1.Bilans energetyczny - pojęcie 2.Komponenty masy ciała, 3.Regulacja metabolizmu
Bardziej szczegółowoAnaliza wymiany ciepła w przekroju rury solarnej Heat Pipe w warunkach ustalonych
Stanisław Kandefer 1, Piotr Olczak Politechnika Krakowska 2 Analiza wymiany ciepła w przekroju rury solarnej Heat Pipe w warunkach ustalonych Wprowadzenie Wśród paneli słonecznych stosowane są często rurowe
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE MIKROKLIMATU W STREFIE PRZEBYWANIA LUDZI W OBIEKTACH SAKRALNYCH
KSZTAŁTOWANIE MIKROKLIMATU W STREFIE PRZEBYWANIA LUDZI W OBIEKTACH SAKRALNYCH WOLSKI Leszek 1 JELEC Paweł 2 1,2 Zakład Instalacji Budowlanych i Fizyki Budowli, Politechnika Warszawska ABSTRACT This script
Bardziej szczegółowoLaboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania
Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania Skład Grupy: Temat ćwiczenia: Ocena obciążeń termicznych pracownika w środowisku umiarkowanym Wzorzec
Bardziej szczegółowoOcena właściwości fizjologicznych odzieży chirurgicznej w celu zapewnienia komfortu termicznego
Ocena właściwości fizjologicznych odzieży chirurgicznej w celu zapewnienia komfortu termicznego Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy Wykonawcy: mgr inż. Magdalena Zwolińska, dr
Bardziej szczegółowoOBCIĄŻENIE CIEPLNE NA STANOWISKACH PRACY W GÓRNICTWIE WYNIKI BADAŃ PRZEPROWADZONYCH W 6 KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO
Medycyna Pracy 2016;67(4):477 498 http://medpr.imp.lodz.pl Krzysztof Słota 1 Zbigniew Słota 1 Ewa Kułagowska 2 http://dx.doi.org/10.13075/mp.5893.00251 PRACA ORYGINALNA OBCIĄŻENIE CIEPLNE NA STANOWISKACH
Bardziej szczegółowoŚrodowisko pracy Mikroklimat
Środowisko pracy Mikroklimat dr inż. Katarzyna Jach Definicja Całokształt zmian fizycznych czynników meteorologicznych w badanym, ograniczonym miejscu. Warunki klimatyczne panujące na stanowisku roboczym
Bardziej szczegółowoŚrodowisko pracy Mikroklimat
Środowisko pracy Mikroklimat dr inż. Katarzyna Jach Mikroklimat Definicja Składowe Mechanizmy wymiany ciepła między człowiekiem a otoczeniem Ocena komfortu cieplnego w środowisku umiarkowanym Reakcje organizmu
Bardziej szczegółowo1/3.3.3. Mikroklimat
Mikroklimat gorący występuje wtedy, gdy temperatura powietrza w pomieszczeniu przekracza 30 o C, a wilgotność powietrza jest powyżej 65% lub występuje bezpośrednie oddziaływanie otwartego źródła promieniowania
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE METOD STOSOWANYCH DO OKREŚLANIA DŁUGOŚCI OKRESU OGRZEWCZEGO
CZASOPISMO INŻYNIERII LĄDOWEJ, ŚRODOWISKA I ARCHITEKTURY JOURNAL OF CIVIL ENGINEERING, ENVIRONMENT AND ARCHITECTURE JCEEA, t. XXXIII, z. 63 (3/16), lipiec-wrzesień 2016, s. 131-138 Hanna JĘDRZEJUK 1 Mateusz
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE ROZKŁADU TEMPERATUR W PRZEGRODACH ZEWNĘTRZNYCH WYKONANYCH Z UŻYCIEM LEKKICH KONSTRUKCJI SZKIELETOWYCH
Budownictwo o Zoptymalizowanym Potencjale Energetycznym 2(18) 2016, s. 55-60 DOI: 10.17512/bozpe.2016.2.08 Maciej MAJOR, Mariusz KOSIŃ Politechnika Częstochowska MODELOWANIE ROZKŁADU TEMPERATUR W PRZEGRODACH
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka związanego z występowaniem czynników mierzalnych w środowisku pracy
1 12. Ocena ryzyka związanego z występowaniem czynników mierzalnych w środowisku pracy Ocena ryzyka związanego z występowaniem czynników mierzalnych w środowisku pracy 12.1. Ryzyko zawodowe 12.1.1. Istota
Bardziej szczegółowoANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G
PRACE instytutu LOTNiCTWA 221, s. 115 120, Warszawa 2011 ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G i ROZDZiAŁU 10 ZAŁOżEń16 KONWENCJi icao PIotr
Bardziej szczegółowoANALIZA CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA WARTOŚCI TERMICZNYCH ELEMENTÓW MIKROKLIMATU WNĘTRZ
ANALIZA CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA WARTOŚCI TERMICZNYCH ELEMENTÓW MIKROKLIMATU WNĘTRZ LIS Anna Katedra Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli, Wydział Budownictwa, Politechnika Częstochowska CHILDREN AND
Bardziej szczegółowoMgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa
MECHANIK 7/2014 Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa WYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK EKSPLOATACYJNYCH SIŁOWNI TURBINOWEJ Z REAKTOREM WYSOKOTEMPERATUROWYM W ZMIENNYCH
Bardziej szczegółowoERGONOMICZNA OCENA KOMFORTU CIEPLNEGO W HALI UDOJOWEJ FERMY KRÓW MLECZNYCH
Inżynieria Rolnicza 11(9)/8 ERGONOMICZNA OCENA KOMFORTU CIEPLNEGO W HALI UDOJOWEJ FERMY KRÓW MLECZNYCH Paweł Kiełbasa, Piotr Budyn Katedra Eksploatacji Maszyn, Ergonomii i Podstaw Rolnictwa, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoWYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH NATĘŻEŃ FIZYCZNYCH CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
Załącznik nr 2 WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH NATĘŻEŃ FIZYCZNYCH CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY A. Hałas i hałas ultradźwiękowy 1. Hałas 1.1. Hałas w środowisku pracy jest
Bardziej szczegółowoInstrukcja stanowiskowa
POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Instytut Inżynierii Mechanicznej w Płocku Zakład Aparatury Przemysłowej LABORATORIUM WYMIANY CIEPŁA I MASY Instrukcja stanowiskowa Temat:
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA GAZOWE CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO G
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO 41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel.: 032 282 25 25 www.csrg.bytom.pl e-mail: info@csrg.bytom.pl ZAGROŻENIA GAZOWE Powietrze atmosferyczne: 78,08% azot 20,95% tlen
Bardziej szczegółowoWOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA WYDZIAŁ MECHANICZNY INSTYTUT POJAZDÓW MECHANICZNYCH I TRANSPORTU
WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA WYDZIAŁ MECHANICZNY INSTYTUT POJAZDÓW MECHANICZNYCH I TRANSPORTU ZAKŁAD SILNIKÓW POJAZDÓW MECHANICZNYCH ĆWICZENIE LABORATORYJNE Z TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Temat: Wymiana i
Bardziej szczegółowoREDUKCJA OBCIĄŻENIA TERMICZNEGO I POPRAWA WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH W KOPALNIACH WĘGLA METODY I ŚRODKI PROFILAKTYKI
DR INŻ. ZBIGNIEW SŁOTA, DR INŻ. KRZYSZTOF SŁOTA, DR INŻ. ANNA MORCINEK-SŁOTA Politechnika Śląska, Gliwice REDUKCJA OBCIĄŻENIA TERMICZNEGO I POPRAWA WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH W KOPALNIACH WĘGLA METODY I ŚRODKI
Bardziej szczegółowoRys. 1. Obudowa zmechanizowana Glinik 15/32 Poz [1]: 1 stropnica, 2 stojaki, 3 spągnica
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 1 2006 Sławomir Badura*, Dariusz Bańdo*, Katarzyna Migacz** ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCIOWA MES SPĄGNICY OBUDOWY ZMECHANIZOWANEJ GLINIK 15/32 POZ 1. Wstęp Obudowy podporowo-osłonowe
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO SCOPE OF ACCREDITATION FOR TESTING LABORATORY Nr/No AB 967
PCA ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO SCOPE OF ACCREDITATION FOR TESTING LABORATORY Nr/No AB 967 Zakres akredytacji Nr AB 967 Scope of accreditation No AB 967 wydany przez / issued by POLSKIE
Bardziej szczegółowoBADANIE PARAMETRÓW PROCESU SUSZENIA
BADANIE PARAMETRÓW PROCESU SUSZENIA 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie budowy i zasady działania suszarki konwekcyjnej z mikrofalowym wspomaganiem oraz wyznaczenie krzywej suszenia dla suszenia
Bardziej szczegółowoCENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO W BYTOMIU
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO W BYTOMIU SPOSOBY PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W TRUDNYCH WARUNKACH MIKROKLIMATU W PODZIEMNYCH WYROBISKACH ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH BYTOM, lipiec 2002r. Stosownie do
Bardziej szczegółowoBŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 BŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE Zbigniew Zdrojewski, Stanisław Peroń, Mariusz Surma Instytut Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoŚrodowisko pracy Mikroklimat
Środowisko pracy Mikroklimat dr inż. Katarzyna Jach Mikroklimat Definicja Składowe Mechanizmy wymiany ciepła między człowiekiem a otoczeniem Ocena komfortu cieplnego w środowisku umiarkowanym Reakcje organizmu
Bardziej szczegółowoWymaganie do spełnienia przez budynek energooszczędny: Obliczenia i sposób ich prezentacji w projekcie jest analogiczny do pkt 3!!!
4. Sporządzenie świadectwa energetycznego w Excelu dla zmodyfikowanego budynku, poprzez wprowadzenie jednej lub kilku wymienionych zmian, w celu uzyskania standardu budynku energooszczędnego, tj. spełniającego
Bardziej szczegółowoZagadnienia fizyki budowli przy ocieplaniu od wewnątrz
Zagadnienia fizyki budowli przy ocieplaniu od wewnątrz YTONG MULTIPOR Xella Polska sp. z o.o. 31.05.2010 Izolacja od wnętrza Zazwyczaj powinno wykonać się izolację zewnętrzną. Pokrywa ona wówczas mostki
Bardziej szczegółowoDETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH
Mgr inż. Anna GRZYMKOWSKA Politechnika Gdańska Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa DOI: 10.17814/mechanik.2015.7.236 DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH
Bardziej szczegółowoWOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ
WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia T-06 Temat: Wyznaczanie zmiany entropii ciała
Bardziej szczegółowoUzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w
Uzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać
Bardziej szczegółowoINFORMACJA NA TEMAT REALIZACJI ZADANIA 5
INFORMACJA NA TEMAT REALIZACJI ZADANIA 5 Podstawowym celem zadania badawczego nr 5 pt. Opracowanie zasad zatrudniania pracowników w warunkach zagrożenia klimatycznego w podziemnych zakładach górniczych,
Bardziej szczegółowoOPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI
Inżynieria Rolnicza 6(131)/2011 OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI Leonard Woroncow, Ewa Wachowicz Katedra Automatyki, Politechnika Koszalińska Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki
Bardziej szczegółowoWPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW
InŜynieria Rolnicza 6/2006 Beata Ślaska-Grzywna Katedra InŜynierii i Maszyn SpoŜywczych Akademia Rolnicza w Lublinie WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW Streszczenie W niniejszej
Bardziej szczegółowoERGONOMIA Cz. 3. Wybrane czynniki ryzyka
ERGONOMIA Cz. 3 Wybrane czynniki ryzyka CHARAKTERYSTYKA OBCIĄŻ ĄŻEŃ CZYNNIKAMI RYZYKA Prace w warunkach mikroklimatu gorącego Temperatura powietrza powodowana procesami technologicznymi przekracza 26 0
Bardziej szczegółowoANALIZA BELKI DREWNIANEJ W POŻARZE
Proceedings of the 5 th International Conference on New Trends in Statics and Dynamics of Buildings October 19-20, 2006 Bratislava, Slovakia Faculty of Civil Engineering STU Bratislava Slovak Society of
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZYNNIK PRZEJMOWANIA CIEPŁA PRZEZ KONWEKCJĘ
INSYU INFORMAYKI SOSOWANEJ POLIECHNIKI ŁÓDZKIEJ Ćwiczenie Nr2 WSPÓŁCZYNNIK PRZEJMOWANIA CIEPŁA PRZEZ KONWEKCJĘ 1.WPROWADZENIE. Wymiana ciepła pomiędzy układami termodynamicznymi może być realizowana na
Bardziej szczegółowoMateriałowe i technologiczne uwarunkowania stanu naprężeń własnych i anizotropii wtórnej powłok cylindrycznych wytłaczanych z polietylenu
POLITECHNIKA ŚLĄSKA ZESZYTY NAUKOWE NR 1676 SUB Gottingen 7 217 872 077 Andrzej PUSZ 2005 A 12174 Materiałowe i technologiczne uwarunkowania stanu naprężeń własnych i anizotropii wtórnej powłok cylindrycznych
Bardziej szczegółowoAnaliza działania kolektora typu B.G z bezpośrednim grzaniem. 30 marca 2011
Analiza działania kolektora typu B.G z bezpośrednim grzaniem. 30 marca 2011 Założenia konstrukcyjne kolektora. Obliczenia są prowadzone w kierunku określenia sprawności kolektora i wszelkie przepływy energetyczne
Bardziej szczegółowoANALIZA WYMIANY CIEPŁA OŻEBROWANEJ PŁYTY GRZEWCZEJ Z OTOCZENIEM
Wymiana ciepła, żebro, ogrzewanie podłogowe, komfort cieplny Henryk G. SABINIAK, Karolina WIŚNIK* ANALIZA WYMIANY CIEPŁA OŻEBROWANEJ PŁYTY GRZEWCZEJ Z OTOCZENIEM W artykule przedstawiono sposób wymiany
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU... 11
Spis treści Przedmowa... 10 1. WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU... 11 2. PODSTAWOWE OKREŚLENIA W TERMODYNAMICE... 13 2.1. Układ termodynamiczny... 13 2.2. Wielkości fizyczne, układ jednostek miary... 14 2.3.
Bardziej szczegółowoSfera niedostatku w Polsce w latach 2012-2015 podstawowe dane (na podstawie Badania budżetów gospodarstw domowych)
Warszawa, 12.08.2016 r. Sfera niedostatku w Polsce w latach 2012-2015 podstawowe dane (na podstawie Badania budżetów gospodarstw domowych) Zestaw tablic obejmuje: 1. Granice sfery niedostatku dla wybranych
Bardziej szczegółowoSprawozdanie nr 3. Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa. restytucja powysiłkowa
Imię i nazwisko. Data: Sprawozdanie nr 3 Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa restytucja powysiłkowa II Cel: ocena wpływu rozgrzewki na sprawności
Bardziej szczegółowoZMIANA PARAMETRÓW TERMODYNAMICZNYCH POWIETRZA W PAROWNIKU CHŁODZIARKI GÓRNICZEJ Z CZYNNIKIEM R407C***
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 1 2006 Krzysztof Filek*, Piotr Łuska**, Bernard Nowak* ZMIANA PARAMETRÓW TERMODYNAMICZNYCH POWIETRZA W PAROWNIKU CHŁODZIARKI GÓRNICZEJ Z CZYNNIKIEM R407C*** 1. Wstęp
Bardziej szczegółowoTabela 1-1. Warunki środowiska zewnętrznego podczas badania i charakterystyka osoby badanej
Ćwiczenie 3 Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Sprawność zaopatrzenia tlenowego podczas wysiłków fizycznych I Analiza zmian wybranych wskaźników układu krążenia i oddychania podczas wysiłku o stałej intensywności
Bardziej szczegółowoCATALOGUE CARD LEO S L XL / BMS KARTA KATALOGOWA LEO S L XL / BMS
FLOWAIR GŁOGOWSKI I BRZEZIŃSKI SP.J. ul. Chwaszczyńska 135, 81-571 Gdynia tel. (058) 669 82 20 www.flowair.com CATALOGUE CARD LEO S L XL / BMS KARTA KATALOGOWA LEO S L XL / BMS GENERAL INFORMATION INFORMACJE
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5: Wymiana masy. Nawilżanie powietrza.
1 Część teoretyczna Powietrze wilgotne układ złożony z pary wodnej i powietrza suchego, czyli mieszaniny azotu, tlenu, wodoru i pozostałych gazów Z punktu widzenia różnego typu przemian skład powietrza
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoOCENA POTRZEB CIEPLNYCH BUDYNKU NA PODSTAWIE MONITORINGU DOSTARCZANEJ ENERGII
Krzysztof KASPERKIEWICZ Instytut Techniki Budowlanej OCENA POTRZEB CIEPLNYCH BUDYNKU NA PODSTAWIE MONITORINGU DOSTARCZANEJ ENERGII Rzeczywiste zużycie ciepła do ogrzewania budynków mieszkalnych zwykle
Bardziej szczegółowoANALIZA TERMODYNAMICZNA RUROWYCH GRUNTOWYCH WYMIENNIKÓW CIEPŁA DO PODGRZEWANIA POWIETRZA WENTYLACYJNEGO
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 40, s. 233-239, Gliwice 2010 ANALIZA TERMODYNAMICZNA RUROWYCH GRUNTOWYCH WYMIENNIKÓW CIEPŁA DO PODGRZEWANIA POWIETRZA WENTYLACYJNEGO MARLENA ŚWIACZNY, MAŁGORZATA
Bardziej szczegółowoSPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Bardziej szczegółowoNawiew powietrza do hal basenowych przez nawiewne szyny szczelinowe
Nawiew powietrza do hal basenowych przez nawiewne szyny szczelinowe 1. Wstęp Klimatyzacja hali basenu wymaga odpowiedniej wymiany i dystrybucji powietrza, która jest kształtowana przez nawiew oraz wywiew.
Bardziej szczegółowoK raków 26 ma rca 2011 r.
K raków 26 ma rca 2011 r. Zadania do ćwiczeń z Podstaw Fizyki na dzień 1 kwietnia 2011 r. r. dla Grupy II Zadanie 1. 1 kg/s pary wo dne j o ciśnieniu 150 atm i temperaturze 342 0 C wpada do t urbiny z
Bardziej szczegółowoKOMPENDIUM WIEDZY. Opracowanie: BuildDesk Polska CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA BUDYNKÓW I ŚWIADECTWA ENERGETYCZNE NOWE PRZEPISY.
Sprawdzanie warunków cieplno-wilgotnościowych projektowanych przegród budowlanych (wymagania formalne oraz narzędzie: BuildDesk Energy Certificate PRO) Opracowanie: BuildDesk Polska Nowe Warunki Techniczne
Bardziej szczegółowoFunkcjonalność urządzeń pomiarowych w PyroSim. Jakich danych nam dostarczają?
Funkcjonalność urządzeń pomiarowych w PyroSim. Jakich danych nam dostarczają? Wstęp Program PyroSim zawiera obszerną bazę urządzeń pomiarowych. Odczytywane z nich dane stanowią bogate źródło informacji
Bardziej szczegółowoWyznaczanie ciepła właściwego za pomocą czajnika. elektrycznego.
1 Wyznaczanie ciepła właściwego za pomocą czajnika elektrycznego. Czas trwania zajęć: 1h Określenie wiedzy i umiejętności wymaganej u uczniów przed przystąpieniem do realizacji zajęć: Uczeń: - wie, że
Bardziej szczegółowoOpłacalność odzysku ciepła w centralach wentylacyjnych
Opłacalność odzysku ciepła w centralach wentylacyjnych W oparciu o stworzony w formacie MS Excel kod obliczeniowy przeprowadzono analizę opłacalności stosowania wymienników krzyżowych, regeneratorów obrotowych,
Bardziej szczegółowo