Analiza rozwiązań prawnych procesu inwestycyjno-budowlanego, rozwiązania litewskie

Transkrypt

1 Analiza rozwiązań prawnych procesu inwestycyjno-budowlanego, rozwiązania litewskie Veslava Ruskan, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego Litwy Główne akty prawne, które regulują proces inwestycyjny na Litwie to są Ustawa budowlana i Ustawa o planowaniu przestrzennym. Te dwie ustawy ustanawiają podstawowe zasady i procedury procesu inwestycyjnego, dokładny przebieg procesu pozostawiają do uregulowania dla aktów prawnych o niższej mocy prawnej, które przyjmuje w większości wypadków Ministerstwo środowiska. Prawo budowlane i planowania i zagospodarowania przestrzennego nie jest na Litwie nazywane procesem inwestycyjnym, albo rzadko jest tak określane, jeżeli juz jest, to tak nazywa się tylko stosunki budowlane. Np. Ustawa budowlana jako jedną z kategorii, określonych w ogólnych pojęciach ustawy stanowi, ze budowlany (zleceniodawca) to osoba prawna lub fizyczna z Litwy albo z innego kraju, która inwestuje środki w proces budowlany a razem pełni funkcje zleceniodawcy (albo zleca pełnić takie funkcje innej osobie) ( art. 2 p. 41). Proces planowania przestrzennego reguluje Ustawa o planowaniu przestrzennym. W ustawie przewidziane trzy poziomy planowania i odpowiednio trzy rodzaje grup dokumentów planistycznych: 1) plan ogólny, 2) plan specjalny, 3) plan miejscowy. Obiekty planowania ogólnego: 1) terytorium państwa, 2) terytorium okręgu, 3) terytorium samorządu albo jego część (miasta i miasteczka). W ustawie są przewidziane cele planowania ogólnego (art. 7). Obiekty planowania specjalnego: 1) tereny o przeznaczeniu rolnym, leśnym, konserwacyjnym lub innym, 2) tereny o przeznaczeniu wodnym, 3) infrastruktura inzynieryjna, lącznościowa, rekreacyjna, turystyczna, socjalna, kulturalna lub inna, systemy urbanistyczne oraz ich częsci, 4) system terytoriow chronionych i jego częsci, 5) system terytoriow rekreacyjnych i ich częsci, 6) korytarze komunikacyjne, 7) grunta dla waznych obiektow panstwowych. W ustawie są przewidziane cele planowania specjalnego (art. 13).

2 Obiekty planowania miejscowego w miastach: 1) częsc terytorium miasta, 2) grupy dzialek, 3) dzialki. Obiekty planowania miejscowego w miejscowosciach wiejskich: 1) terytorium wsi, terytorium miasteczka, 2) część terytorium wsi, część terytorium miasteczka, 3) grupy dzialek, 4) dzialki. W ustawie są przewidziane cele planowania miejscowego (art. 19). Zgodnie z Ustawa o planowaniu przestrzennym jako osobne akty prawne, są zatwierdzane przez Ministerstwo środowiska: Prawidła o planowaniu ogólnym; Prawidła sporządzania osobnych planów specjalnych; Prawidła o planowaniu miejscowym. Prawidła o planowaniu ogólnym (2006 r.), prawidła sporządzania osobnych planów specjalnych i prawidła planów miejscowych (2004 r.) ustalają obowiązkowe części planu, procedurę, etapy, i instytucje, które muszą wydać warunki planowania. Podczas planowania ogólnego i specjalnego organizator planowania wykonawcę planu wyznacza zgodnie z procedurami o zamówieniach publicznych. Są przyjęte prawidła sporządzania osobnych planów specjalnych: 1) Dużych obiektów handlowych (2004 r.) (obiekt, w którym prowadzi się sprzedaż detaliczną, którego powierzchnia jest ponad 1000 m 2 ). 2) Prawidła planowania komunikacji łącznościowych (2006 r.), stosowane do planowania dróg (za wyjątkiem ulic, które nie są przedłużeniem dróg państwowych), kolei, budowli na lotniskach i portach wodnych, budowli hydrotechniki (tylko nadbrzeżnej i portowej), innych budowli transportowych, w wypadkach przewidzianych przez ustawę działek lub ich grup, potrzebnych dla budowy sieci komunikacyjnych i rozwoju ich infrastruktury). 3) Prawidła planowania gospodarki ogrzewania (2004 r.) 4) Prawidła rozwoju infrastruktury (2011 r.) (sieci cieplnych, elektrycznych, gazowych i ropy); 5) Prawidła o umiejscowieniu wieżowców i planów krajobrazowych (2004 r.); 6) Prawidła sporządzania planów ochrony dziedzictwa narodowego (2005 r.). Ustawa o planowaniu przestrzennym przewiduje ogólny porządek uzgadniania i zatwierdzania planów. Przed zatwierdzeniem planów ogólnych, specjalnych i miejscowych ich rozwiązania powinny być: 1) w ustalonym trybie omówione;

3 2) uzgodnione z zarejestrowanymi dokumentami planistycznymi i uzgodnione z instytucjami, które wydały warunki planowania; 3) sprawdzone w państwowej instytucji nadzoru planowania przestrzennego. Spory wynikające pomiędzy instytucjami wydającymi uwarunkowania i organizatorem planowania, spory wynikające w trakcie uzgadniania i zatwierdzania planu rozstrzyga państwowa instytucja nadzoru planowania przestrzennego. Rejestr planowania Organizatorzy planowania zatwierdzone dokumenty planistyczne w ciągu 15 dni powinni podać do rejestru. Zarządca rejestru w ciągu 15 dni o dokumencie informuje zarządcę rejestru kadastru. Rejestr jest prowadzony przez odpowiednie instytucje w zależności od skali planowania: Ministerstwo środowiska lub wyznaczona instytucja; samorząd. W Ustawie o planowaniu przestrzennym są ustalone podstawowe prawidła udziału społeczeństwa w planowaniu, tryb tych procedur jest tez ustalony i w uchwale Rządu. W Ustawie o planowaniu przestrzennym są wymienione instytucje państwowe, sprawujące nadzór nad planowaniem przestrzennym. Planowanie miejscowe Organizatorami planu miejscowego są dyrektor administracji samorządu i użytkownicy państwowych gruntów, którzy mogą zawrzeć umowę o przekazaniu praw i obowiązków organizatora planu dla właściciela lub użytkownika działki. W ustawie są przewidziane rodzaje planów miejscowych, które są odpowiednie do wymienionych obiektów planowania. W ustawie są przewidziane rodzaje planów miejscowych, które są równoznaczne do planów miejscowych. : W ustawie są przewidziane wypadki, w których są sporządzane plany miejscowe 1) dla terytoriów, na których zgodnie z ogólnymi i specjalnymi planami samorządów lub ich części jest przewidziana budowa domów mieszkalnych, obiektów użytku społecznego, rekreacyjnych, przemysłowych, komercyjnych i handlowych, sieci inżynieryjnych, komunikacji łącznościowych lub budowa innych obiektów; 2) jeżeli są formowane działki dla budowy nowych budynków albo działki nie o przeznaczeniu rolnym lub leśnym lecz dla rozwoju innej działalności; 3) jeżeli jest zmieniane przeznaczenie gruntów rolnych na przeznaczenie

4 budowlane albo dla innej działalności; 4) jeżeli jest zmieniany któryś z obowiązkowych wskaźników reżimu terytorium: typ użytkowania terytorium i możliwa wysokość budynków, zagęszczenie i intensywność zabudowy. Inne nieobowiązkowe wskaźniki reżimu terytorium, jeżeli nie są sprzeczne z ustawami, mogą być zmieniane decyzją rady samorządu w trakcie sporządzenia projektu technicznego budowy; 5) jeżeli są formowane terytoria parków przemysłowych; 6) jeżeli są zmieniane wielkość i granice działek kosztem terytorium gruntów państwowych zwiększając więcej niż o 6 arów; 7) dla urządzeń (budynków), przeznaczonych do przekazywania i rozdzielania energii elektrycznej, jeżeli te budynki nie są przewidziane w planie ogólnym. Plany miejscowe mogą być sporządzane i w innych przypadkach, które przewidują ustawy. W ustawie są przewidziane wypadki, w których plany miejscowe nie są sporządzane. W wiejskich miejscowościach w przewidzianych wypadkach są przygotowywane projekty działek wiejskich lub plany rozwoju wsi w sposób przewidziany w Ustawie o ziemi i odrębnym akcie prawnym. Plany miejscowe, którymi jest zmieniane przeznaczenie gruntów rolnych, są przygotowywane jeżeli, taka zmiana jest przewidziana w planie ogólnym samorządu lub jego części albo w planie specjalnym. W ustawie są przewidziane przypadki, gdy plany miejscowe są przygotowywane w sposób uproszczony (przewidziane rodzaje planów miejscowych, które są równoznaczne do planów miejscowych i modernizacja domów wielo mieszkaniowych). W planach miejscowych ustala się reżim użytkowania terytorium: 1) typ użytkowania terytorium (przeznaczenie, możliwy sposób i tryb używania gruntów (jeżeli musi być ustalony) maksymalne wskaźniki zagęszczenia i intensywności zabudowy i możliwe przeznaczenia nowych budynków); 2) dozwolona wysokość budynków; 3) dozwolone wskaźniki zagęszczenia; 4) dozwolone wskaźniki intensywności; 5) linia budowy budynków; 6) serwituty; 7) organizacja systemów łącznościowych. Jeżeli terytorium jest znaczące pod względem ochrony krajobrazu, urbanistyki, architektury i ochrony dziedzictwa narodowego, reżim użytkowania terytorium dopełnia się ustalając wymogi: 1) urbanistyczne i architektoniczne;

5 2) przyrodnicze i ochrony dziedzictwa narodowego; 3) procentowy wymóg zazielenienia terytorium (działki). W planie miejscowym ustanowione sposób i tryb używania gruntów, nie zmieniając przeznaczenia, może zmienić samorząd, informując o tym społeczeństwo. W planie miejscowym są rozpatrywane możliwe sposoby uzbrojenia terytorium w sieci inżynieryjne i komunikacje łącznościowe. Sieci inżynieryjne i komunikacje łącznościowe są ustalane w rozwiązaniach projektów technicznych. Planowanie miejscowe w celach budowy może mieć miejsce pod warunkiem, że budowa jest przewidziana w planach ogólnych samorządu lub części jego terytorium, lub w planach specjalnych terytoriów chronionych, lub w planach o miejscach budowli. Jeżeli planów ogólnych nie ma, prowadzić planowanie miejscowe w skali samorządu w celach budowy (za wyjątkiem domów mieszkalnych) ważnych obiektów infrastruktury, może pozwolić rada samorządu, jeżeli terytorium jest na terytorium chronionym. Sporządzając plan miejscowy, w uwarunkowaniach planu ustala sie wymagane warunki przyłączenia do infrastruktury samorządowej. Jeżeli przyłączyć sie do infrastruktury samorządu pod względem ekologicznym, ekonomicznym, technicznym nie jest dogodnie, rozpatruje się możliwość urządzenia infrastruktury miejscowej. Na terenach nieuzbrojonych, na których planuje się budować komunalne inżynieryjne sieci, plany miejscowe w celach budowy budynków, sporządza się jeżeli są zatwierdzone plany rozwoju infrastruktury. Jeżeli takich planów nie ma, one są przygotowywane razem z planem miejscowym. Plany miejscowe nie mogą być sporządzane, jeżeli cele planowania są niezgodne z wymogami aktów prawnych. Plany miejscowe, których rozwiązania są niezgodne z ogólnymi lub specjalnymi planami, na wniosek organizatora planowania, są sporządzane razem ze zmianami planów ogólnych i szczególnych, jeżeli instytucja, która zatwierdziła takie plany przyjmie taką decyzję. Plan miejscowy zatwierdza się dopiero po zatwierdzeniu zmian planu ogólnego lub szczególnego. Jeżeli takie zmiany nie będą zatwierdzone, koszta poniesione przez organizatora planowania nie są kompensowane. Proces planowania miejscowego Etap przygotowawczy, etap sporządzania planu, etap oceny rozwiązań planu, etap końcowy. Jeżeli organizatorem planu jest właściciel lub użytkownik działki etapy ustanawiają się w warunkach planowania, które sporządza główny architekta samorządu, w takim wypadku stadia etapu sporządzania planu mogą być połączone. Przed rozpoczęciem planowania miejscowego, organizator planowania w trybie ustalonym przez Ministerstwo środowiska zwraca się do głównego architekta samorządu z wnioskiem o wydanie zbioru warunków planowania. Warunki planowania albo odmowa z uzasadnieniem musza być wydane w ciągu 20 roboczych

6 dni od złożenia wniosku. Plan miejscowy zatwierdza rada samorządu albo dyrektor administracji samorządu w ciągu 20 roboczych dni od złożenia wniosku o zatwierdzenie planu. Plan miejscowy jest bezterminowy, jeżeli taki termin nie jest ustalony. W Prawidłach planów miejscowych są ustalone pewne reguły co do zakresu sporządzania planu (12 2 p., regulacja od 2010 r.). Samorząd nie może żądać od organizatora sporządzać plan terytorium, do którego organizator nie posiada prawa zarządzania lub użytkowania. Jeżeli sporządzając plan miejscowy musi być zbadane większe terytorium niż planowane, plan sporządza sie tylko dla terytorium, na które posiada się prawo. Dla pozostałego terytorium, nie większego niż jedna dzielnica, oddzielona ulicą lub sąsiadującymi działkami, sporządza sie propozycje projektowe (dla ustanowienia reżimu użytkowania planowanego terytorium). Sporządzając plany miejscowe muszą być ocenione sąsiednie terytoria - sąsiednie działki i inne terytoria, tzn. są oceniane reglamenty tych terytoriów, reżim ich użytkowania. Samorząd, rozpatrujący wniosek o sporządzenie planu miejscowego, w każdym konkretnym wypadku ocenia i przyjmuje decyzję, czy dla realizacji planowanej działalności jest niezbędny plan miejscowy albo jego zmiany, czy może byś szykowany projekt budowy albo innej działalności. W prawidłach planowania miejscowego są konkretyzowane warunki reżimu terytorium, które muszą być ustalone w planie, dokładne wyjaśnienia albo są w tych prawidłach, albo są oparte na wyjaśnieniu pojęć, które są w ustawie: 1) typ użytkowania terytorium (przeznaczenie, możliwy sposób i tryb używania gruntów (jeżeli musi być ustalony) maksymalne wskaźniki zagęszczenia i intensywności zabudowy i możliwe przeznaczenia nowych budynków); 2) dozwolona wysokość budynków - wysokość obliczana w strefie budowy w metrach od powierzchni działki średniej altytudy po dach budynku albo najwyższy punkt konstrukcji budynku; 3) dozwolone wskaźniki zagęszczenia zabudowy - stosunek budynkami zajętej powierzchni, obliczany według linii zewnętrznych ścian, z powierzchnią całej działki; 4) dozwolone wskaźniki intensywności - stosunek sumy ogólnej powierzchni nadziemnej części budynków z powierzchnią całej działki; 5) strefa budowy budynków - część działki, na której planuje się budować budynki, granica budowy - linia, za którą niemożliwa jest budowa budynków, albo linia budowy - linia, z którą powinna być zgodna projekcja frontu budynku od ulicy, za wyjątkiem sieci inżynieryjnych; (tylko w prawidłach) 6) typ zabudowy - wyrażony tekstowo i graficznie - strefa budowy budynków, granica lub linia budowy;

7 8) serwituty; 7) organizacja systemów łącznościowych - intensywność ruchu drogowego, wjazdy, parking itp. (tylko w prawidłach) Plan miejscowy składa sie z takich dokumentów: 1) pismo wyjaśniające ; 2) wykresy; 3) dokumenty procedury. Prawo budowlane Ustawa budowlana była wielokrotnie zmieniana, zmiany, które znacznie wpłynęły na uregulowania procedury budowlanej weszły w życie w końcu 2010 roku. Ustawa budowlana ustanawia 1) podstawowe cechy, którym muszą odpowiadać budowane, rekonstruowane lub remontowane budynki, 2) ustanawia jakie akty prawne reglamentują proces budowlany, 3) ustanawia zasady badań budowlanych, 4) ustanawia proces projektowania, 5) ustanawia proces budowy, 6) ustanawia proces zakończenia budowy, 7) ustanawia podstawowe zasady użytkowania budowli, 8) ustanawia proces rozbiórki budynków, 9) ustanawia prawidła kontroli przez organy państwowe wszystkich powyżej wymienionych czynności, 10) ustanawia zasady i odpowiedzialność podmiotów procesu budowlanego, tzn. organów państwowych, właścicieli i użytkowników budowli i innych osób fizycznych i prawnych. Ustawa budowlana stanowi, ze z zasady nie jest stosowana 1) ustanawiając cechy (za wyjątkiem podstawowych cech art. 4) budynków, związanych z wykorzystywaniem wnętrz ziemi, to reguluje osobna ustawa, 2) ustanawiając badania budynków zabytków dziedzictwa narodowego i prac zachowania zabytków (prace budowlane, wykonywane w budynku dziedzictwa narodowego lub na jego terytorium art. 2 p. 22) (za wyjątkiem podstawowych cech), 3) prawideł prowadzenia gospodarczej i innej działalności w użytkowanych budynkach. Ustawa jest stosowana do projektu budowy nowej elektrowni jądrowej tylko w takim zakresie, o ile tych stosunków nie reguluje Ustawa o elektrowni jądrowej. Ustawa budowlana ustanawia wyżej wspomniane normy ogólne, podmioty, które mogą inicjować proces budowlany i podstawowe cechy i warunki, którym musi odpowiadać budowla. Ustawa budowlana przewiduje bardzo dużo pojęć, które później są wymieniane w ustawie, znaczące są pojęcia o klasyfikacji budowli, gdyż Ustawa budowlana regulując procedurę wydania pozwolenia na budowę i ustanawiając listę przypadków, w których musi być wydane pozwolenie na budowę wymienia najczęściej tylko poniżej wymienione rodzaje budowli. Budynki nadzwyczajne:

8 w których są przechowywane lub używane niebezpieczne materiały; w których są potencjalnie niebezpieczne urządzenia i wykonywane są potencjalnie niebezpieczne prace; budynek o złożonej konstrukcji i o złożonych technologiach (parametry i dane techniczne w reglamencie); budynek używany do celów publicznych, w którym w jednym czasie przebywa więcej niż 100 osób; dom wielo mieszkaniowy powyżej 5 pięter; budynek ochrony dziedzictwa narodowego. Pełny spis takich budynków jest ustalony w reglamencie. Nieskomplikowany budynek: budynek o zwykłych konstrukcjach nie wyższy niż 8,5 m, którego powierzchnia ogólna wszystkich pomieszczeń nie jest większa niż 80 m 2 i w którym piwnica jest nie wyższa niż jedne piętro; budowla inżynieryjna o zwykłych konstrukcjach. Zwykłe konstrukcje i parametry techniczne są ustanowione w reglamencie. Budynek - dachem okryty budynek, którego największą część stanowią pomieszczenia. Budynki inżynieryjne - komunikacje łącznościowe, sieci inżynieryjne, kanały, oraz inne budowle, które nie są budynkami. Sieci inżynieryjne - na działce budowy (za wyjątkiem wnętrza budynku) i poza jej granicami przeprowadzone komunalne i miejscowe wodociągi, kanalizacje, ciepłociągi, gazociągi, naftociągi, rury technologiczne, linie elektryczne, linie telekomunikacyjne ze źródłami ich zasilania. Komunikacje łącznościowe - miejsca przemieszczania się wszelkiego transportu lub pieszych (drogi, ulice). Budowlanym ma prawo być osoba prawna lub fizyczna z Litwy lub obcokrajowa (organizacja obcokrajowa może nie być osobą prawną, lecz musi mieć zdolność prawną zgodnie z ustawami tego państwa art. 2 art. p. 84) jeżeli: 1) działkę budowlaną posiada na własność lub użytkuje na innej podstawie, która przewidują ustawy Litwy (prawidło nie stosuje sie w przewidzianych przypadkach gdy nie jest uformowana działka i budynek modernizuje sie, robi sie kapitalny lub zwykły remont itd.); 2) osoba ma dokument zezwalający na budowę; 3) rekonstruowana, remontowana lub rozbieraną budowlę posiada na własność lub użytkuje na innej podstawie, którą przewidują ustawy Litwy. Ustawa ustala ogólne cechy budowanego budynku. Ustawa ustala cechy architektoniczne budynku. Ustawa stanowi, że prowadząc proces budowlany pomimo ustawy budowlanej należy przestrzegać inne ustawy i akty prawne i dokumenty dotyczace konkretnej budowli. Normy o odległościach pomiędzy budynkami, pomiędzy budynkami i granicami

9 działki ustanowione są w normatywnych technicznych dokumentach o budowie - tzw. reglamenty. Budynek musi być budowany i działka budowlana musi być urządzana tak aby w trakcie budowy i użytkowania budynku warunki życia i działalności osób trzecich, które je miały przed początkiem budowy, mogłyby być zmienione tylko zgodnie z normatywnymi technicznymi dokumentami o budowie i dokumentami dotyczącymi użytkowania konkretnej budowli i są następujące: 1) niepogorszenie stanu technicznego budynku, 2) możliwość dojścia do państwowej i miejscowej drogi i ulicy, 3) możliwość korzystania z urządzeń inżynieryjnych, 4) zachowanie norm naturalnego oświetlenia, 5) zachowanie ochrony przeciwpożarowej, 6) zachowanie ochrony przed hałasem, wibracją, promieniowaniem, 7) ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska, 8) zachowanie środków hydrotechniki i melioracji. Normatywne dokumenty techniczne, które regulują proces budowlany: 1) techniczne budowlane reglamenty; 2) prawidła budowy, użytkowania i technicznego doglądania budynków; 3) w sferze budowlanej stosowane w Litwie standardy, o raz przez Litwę przejęte standardy Unii Europejskiej i inne międzynarodowe standardy; 4) zaświadczenia techniczne; 5) metodyki, rekomendacje; 6) prawidła klasyfikacji budowli. Prawidła budowy, użytkowania i technicznego doglądania budynków, standardy, zaświadczenia techniczne (2, 3, 4 p.) stosowane są dobrowolnie za wyjątkiem, gdy w technicznych budowlanych reglamentach lub w innych aktach prawnych jest ustanowione, że wymienione prawidła powinny być stosowane. W Litwie mogą być stosowane techniczne budowlane reglamenty innych państw jeżeli nie są sprzeczne z ustawami Litwy, kompetentna instytucja może ustalić, że będą stosowane bezpośrednio. Od wejdą w życie normy, które stanowią, że będzie założone Kontaktowe centrum dla produktów sfery budowlanej. Podstawowe sfery działalności w dziedzinie technicznej procesu budowlanego: badania budowlane, projektowanie i nadzór projektowania budowy, ekspertyza projektu budowy i ekspertyza budynku, prace budowlane, nadzór techniczny nad pracami budowlanymi. W art. 10 jest opisane kwalifikacje osób, które mogą wykonywać funkcje na wymienionych etapach. Podmioty, które biorą udział w procesie budowlanym: 1) budowlany (zleceniodawca), 2) badacz, 3) projektant budowli, 4) wykonawca, 5) techniczny nadzorca budowy budowli, 6) dostawca. W ustawie jest przewidziane jakie osoby fizyczne czy prawne Litwy lub

10 obcokrajowe mogą być wyżej wymienionymi podmiotami, jakie maja prawa i obowiązki. Ustawa przewiduje jakie osoby mogą być inwestorem (3 art.), dalej stanowi jakie prawa i obowiązki ma inwestor. Wymienione poszczególne prawidła ilustrują, ze ustawa budowlana reguluje proces budowlany jak w sektorze prywatnym, tak i publicznym, tylko np. w Ustawie budowlanej ustanawia szczególne prawa i obowiązki inwestora, jeżeli dla budowy na podstawie Ustawy o zamówieniach publicznych muszą być stosowane jej prawidła zależnie od wartości albo charakteru zamawianych i wykonywanych prac budowlanych. Badania budowlane, projektowanie Badania budowlane są wykonywane na podstawie zadania badan i umowy, zawartej przez zleceniodawcę badań - inwestora, projektanta albo wykonawcy, przestrzegając ustaw, rozporządzeń rządu i normatywnych dokumentów o badaniach budowlanych. Badania są wykonywane przed procesem projektowania, za wyjątkiem gdy powstają okoliczności nie przewidziane w projekcie. Projekt budowli, warunki podłączenia W ustawie są wymienione przypadki gdy musi być sporządzony projekt: 1) projekt budowy - nowego nadzwyczajnego i nienadzwyczajnego budynku; 2) projekt rekonstrukcji - nadzwyczajnego i nienadzwyczajnego budynku, jeżeli nieskomplikowany budynek jest zmieniany na wymienione budynki; 3) projekt modernizacji, może być szykowany zgodnie z typowym projektem modernizacji, zatwierdzonym przez Ministerstwo środowiska; 4) projekt kapitalnego remontu - nowego nadzwyczajnego i nienadzwyczajnego budynku; 5) projekt zwykłego remontu - nowego nadzwyczajnego i nienadzwyczajnego budynku w wypadkach przewidzianych przez Ministerstwo środowiska i Ministerstwo kultury; 6) uproszczony projekt budowy - nowego nieskomplikowanego budynku w wypadkach przewidzianych przez Ministerstwo środowiska; 7) uproszczony projekt rekonstrukcji - nieskomplikowanego budynku w wypadkach przewidzianych przez Ministerstwo środowiska; 8) opis remontu kapitalnego - nieskomplikowanego budynku w wypadkach przewidzianych przez Ministerstwo środowiska; 9) opis remontu zwykłego - tylko w wypadkach przewidzianych przez Ministerstwo środowiska; 10) projekt rozbiórki - nadzwyczajnego budynku; 11) opis rozbiórki - zwyczajnego budynku; 12) uproszczony opis rozbiórki nieskomplikowanego budynku w wypadkach przewidzianych przez Ministerstwo środowiska;

11 13) projekt zmiany przeznaczenia budynku (albo pomieszczeń) - jeżeli zmieniając przeznaczenia nie są wykonywane prace budowlane; 14) projekt porządkowania (zachowania) budynku dziedzictwa narodowego na mocy prawideł Ustawy o dziedzictwie narodowym. Jeżeli są wykonywane różne prace może być projekt łączny. Projekt jest wykonywany opierając sie na dokumenty planowania przestrzennego, dokumenty badań budowlanych (jeżeli badania są obowiązkowe), dokumenty badań dziedzictwa narodowego, akty prawne i warunki podłączenia: 1) warunki architektoniczne ustanowione przez samorząd, jeżeli nie są one sprzeczne z poniżej będącymi wymienionymi warunkami (2, 3 p.); 2) odpowiada warunkom specjalnym, wydanym przez Departament dziedzictwa narodowego, które muszą być stosowane dla obiektu dziedzictwa narodowego, jego terytorium, konkretnego budynku, który jest na terytorium obiektu dziedzictwa kultury lub w miejscowości obiektu dziedzictwa kultury; 3) odpowiada warunkom specjalnym, wydanym przez Dyrekcje terytorium chronionego, które muszą być stosowane dla projektu konkretnego budynku, działki lub konserwacyjnego terytorium albo dla strefy kompleksowo chronionego terytorium. Inwestor ma prawo wybrać dostawcę - właściciela lub użytkownika urządzeń inżynierii i komunikacji. Inwestor ma prawo wybrać, czy będzie korzystał z komunikacji komunalnych, czy będzie przekładał komunikacje miejscowe, jeżeli taki wybór jest możliwy zgodnie z dokumentami planowania przestrzennego, albo jeżeli rozwiązania tych dokumentów, na mocy których są przewidziane komunikacje komunalne, nie są wdrożone. W warunkach podłączenia nie może być ustanowione, że inwestor wykona remont lub rekonstrukcję urządzeń inżynieryjnych lub komunikacji. Te prace powinien wykonywać właściciel lub użytkownik urządzeń inżynieryjnych lub komunikacji. Nowe urządzenia inżynieryjne lub komunikacje są przeprowadzane na podstawie umów, zawieranych przez właściciela lub użytkownika urządzeń inżynieryjnych lub komunikacji i inwestora. Właściciel lub użytkownik urządzeń inżynieryjnych lub komunikacji dla inwestora wydaje warunki podłączenia w ciągu 15 dni od złożenia wniosku. Jeżeli warunki podłączenia w tym terminie nie są podane, inwestor może zwrócić się do państwowej inspekcji planowania przestrzennego i budownictwa, która osobie odpowiedzialnej za wydanie warunków spisze protokół o wykroczeniu administracyjnym i przekaże do sądu. Nieprawność wydanych warunków podłączenia lub odmowę wydania warunków inwestor może zaskarżyć do sądu. O zgodność z prawem wydanych warunków i specjalnych wymogów odpowiadają osoby odpowiednio do swoich kompetencji. Tryb sporządzania projektu, jego części, przydzielenie prac budowlanych do odpowiednich rodzajów budowli, rodzaje budynków nieskomplikowanych ustanawia

12 przez rząd delegowana instytucja. Projekt budynku nadzwyczajnego lub budynku, który jest wpisany do państwowego programu inwestycyjnego, przed otrzymaniem pozwolenia na budowę musi być przez inwestora zatwierdzony (tylko jeżeli jest ekspertyza projektu, w której jest wskazane, że projekt można zatwierdzać). Dokumenty zezwalające budowę (1) W ustawie budowlanej są przewidziane rodzaje dokumentów zezwalających na budowę: 1) pozwolenie na budowę nowego nadzwyczajnego i nienadzwyczajnego budynku; 2) pozwolenie na rekonstrukcje nadzwyczajnego i nienadzwyczajnego budynku; 3) pozwolenie na modernizacje budynku; 4) zatwierdzone przez właściwą instytucję projekt w innych niż w 1-3 punkcie wymienionych wypadkach, wymieniony w 20 art p. 5) zgoda właściciela działki lub właściciela albo użytkownika sąsiedniej działki jeżeli wymienione w 1-4 punktach dokumenty nie są obowiązkowe, lecz w aktach prawnych jest przewidziane, że jest potrzebna zgoda wymienionych osób; 6) pozwolenie na wznowienie zatrzymanej budowy. (2) Pozwolenie na budowę, rekonstrukcję lub modernizacje budynku wydaje dyrektor administracji samorządu lub osoba przez niego upoważniona. (3) Jeżeli budowla znajduje się na terytorium kilku samorządów, to każdy samorząd wydaje pozwolenie na budowę w tej części, która jest na jego terytorium. (4) W ustawie budowlanej są przewidziane instytucje, które powinny pisemnie zatwierdzić projekt budowy (art ust.): 1) w każdym wypadku osoba upoważniona przez dyrektora administracji samorządu; 2) osoba upoważniona przez dyrekcję terytorium chronionego, jeżeli budowa odbywa sie na terytorium chronionym; 3) osoba upoważniona przez departament ochrony środowiska, jeżeli budowa odbywa sie na terytorium chronionym i nie ma tam dyrekcji terytorium chronionego; 4) osoba upoważniona przez departament ochrony dziedzictwa narodowego, jeżeli budowa odbywa sie w budynku dziedzictwa narodowego, na terytorium obiektu dziedzictwa narodowego, w miejscowości dziedzictwa narodowego lub w strefie ochronnej wymienionych obiektów. (5) Pozwolenie na wznowienie zatrzymanej budowy wydaje Państwowa inspekcja planowania przestrzennego i budownictwa. (6) żeby otrzymać pozwolenie na budowę nowego budynku muszą być złożone następujące dokumenty: 1) wniosek; 2) projekt budowy i wersja elektroniczna albo tylko wersja elektroniczna jeżeli jest potwierdzona podpisami elektronicznymi; 3) akt ekspertyzy projektu, jeżeli jest wymagany; 4) zgoda współwłaścicieli działki budowlanej; 5) decyzja o ocenie oddziaływania na środowisko, jeżeli przez ustawy taka jest

13 wymagana; 6) umowa z właścicielem lub użytkownikiem innej działki, jeżeli komunikacje planuje sie prowadzić przez inną działkę albo terytorium innej działki planuje się czasowo wykorzystać; 7) dokumenty potwierdzające opłatę za samowolę budowlaną, jeżeli to jest wniosek o legalizację samowoli budowlanej. (7) żeby otrzymać pozwolenie na rekonstrukcję budynku muszą być złożone następujące dokumenty: Takie same dokumenty jak i na budowę nowego budynku i dodatkowo: 1) sprawa z kadastru o rekonstruowanym budynku; 2) zgoda współwłaścicieli budynku. (8) żeby otrzymać pozwolenie na modernizację budynku muszą być złożone dokumenty takie same jak na rekonstrukcję budynku, tylko zgoda współwłaścicieli budynku zgodnie z wymaganiami kodeksu cywilnego 4.75 art. i 4.85 art. (zasady ogólne co do zarządzania współwłasnością - za zgodą wszystkich współwłaścicieli i zasady dla domów wielomieszkaniowych - decyzje przyjmują się większością głosów i obowiązują właścicieli wszystkich mieszkań). (9) żeby otrzymać zatwierdzenie projektu w wymienionych przypadkach, gdy nie jest potrzebne zezwolenie na budowę, a tylko projekt, muszą być złożone dokumenty takie same jak na rekonstrukcję razem z wymienionymi projektami lub uproszczonymi projektami. (10) żeby otrzymać pozwolenie na wznowienie zatrzymanej budowy trzeba przedstawić dokumenty, że zostały usunięte przyczyny zatrzymania budowy. (11) Po zarejestrowaniu dokumentów z wnioskiem o pozwolenie na budowę sprawdza się: 1) czy są podane wszystkie wymagane dokumenty; 2) czy osoba, która złożyła wniosek ma prawo być inwestorem (jest właścicielem lub użytkownikiem działki albo budynku). (12) Jeżeli są złożone nie wszystkie wymagane dokumenty, w ciągu trzech dni pracy wnioskodawca musi być o tym poinformowany, procedury są wznawiane tylko wtedy, gdy są złożone wszystkie dokumenty. (13) Gdy są otrzymane wszystkie wymagane dokumenty, te dokumenty w trybie ustanowionym przez Ministerstwo środowiska przetworzone w formę cyfrową, przez osobę upoważnioną tej instytucji, która zezwala na budowę, w ciągu 2 dni roboczych muszą być zamieszczone w systemie informacyjnym Infobudowa. W ciągu tego samego terminu - 2 dni roboczych, osoba upoważniona tej instytucji, która zezwala na budowę, przekazuje dokumenty w formie cyfrowej dla dyrekcji terytorium chronionego (jeżeli budowa jest w granicach parku narodowego, rezerwatu biosfery lub rezerwatu) albo dla departamentu ochrony dziedzictwa narodowego (jeżeli dotyczy to budynku dziedzictwa narodowego lub jest na jego terytorium). (14) Ustawa ustala listę instytucji, które zgodnie z kompetencją i w zależności od rodzaju projektu rekonstrukcji lub budowy w trybie ustanowionym przez Ministerstwo srodowiska sprawdzają projekt.

14 (15) Ustawa ustala listę instytucji, które zgodnie z kompetencją sprawdzają projekt modernizacji budynku. (16) Ustawa ustala listę instytucji, które pisemnie projekt uzgadniają. (17) Projekt budowli musi być sprawdzony, licząc termin od zamieszczenia dokumentów w systemie Infobudowa: 35 dni pracy budynek nadzwyczajny; 20 dni pracy budynek, który nie zalicza się do nadzwyczajnych; 10 dni pracy projekt modernizacji. (18) Projekt musi być uzgodniony, licząc termin od złożenia wniosku: 20 dni roboczych dla remontu kapitalnego nadzwyczajnego budynku; 10 dni roboczych dla budynku, który nie zalicza się do nadzwyczajnych; 5 dni roboczych w innych wypadkach. (19) Pozwolenie na budowę nowego nadzwyczajnego budynku, który nie zalicza się do nadzwyczajnych, rekonstrukcje wymienionych budynków, pozwolenie na modernizacje budynku (art. 23 art. ust. 1 p. 1-3) wydaje się po upływie terminu, w ciągu którego musi być sprawdzony projekt jeżeli w tym terminie nie są otrzymane sprzeciwy instytucji wymienionych w cz. 15 i 16. Jeżeli jest otrzymany sprzeciw, pozwolenie na budowę nie wydaje sie, podane dokumenty zwracają się inwestorowi, który jest informowany o przyczynach niewydania pozwolenia i konkretnych uwagach co do projektu. Zwrócony projekt ponownie sprawdzają instytucje, które nie uzgodniły projektu, oraz instytucje, na której decyzje mogą oddziaływać nieuzgodnione części projektu. Takie uzgodnienie odbywa sie w dwukrotnie krótszych terminach niż są przewidziane. (20) Dokument zezwalający budowę wydaje się w terminie od 45 do 10 dni pracy. (21) Bieg terminu wydania dokumentu rozpoczyna się od złożenia wszystkich wymaganych dokumentów. (22) Jeżeli dokument zezwalający na budowę nie był wydany w ustalonym terminie, inwestor może zwrócić się do państwowej inspekcji planowania i budownictwa, która odpowiedzialnym osobom spisuje protokół i przekazuje do sądu. (23) Zgoda właściciela działki lub właściciela albo użytkownika sąsiedniej działki jeżeli pozwolenie na budowę nie jest obowiązkowe, lecz w aktach prawnych jest przewidziane, ze jest potrzebna zgoda wymienionych osób, te dokumenty nie są potrzebne, jeżeli budynek wcześniej zbudowany i w ciągu roku od momentu początku budowy inwestorowi nie były podane żadne pretensje. (24) Wymogi wniosków, projektów i dokumentów zezwalających na budowę ustanawia upoważniona instytucja - ministerstwo środowiska w reglamentach budowlanych. (25) Pozwolenie na budowę jest ważne 10 lat, ten termin może być przedłużony o 3 lata. (26) Dokument zezwalający na budowę uchyla się decyzją sądu. (27) Z wnioskiem do sądu o unieważnienie dokumentu zezwalającego na budowę mogą zwracać się osoby, których prawa i interesy są naruszane, lub państwowa

15 inspekcja planowania i budownictwa czy inna kompetentna instytucja państwowa na wniosek wymienionych osób lub z własnej inicjatywy, mogą też złożyć wniosek do prokuratury, jeżeli jest naruszany ład społeczny. Pozwanymi w takich sprawach są osoby, które wyraziły zgodę na wydanie pozwolenia na budowę. (28)Wnioski o zezwolenie na budowę mogą być składane za pomocą systemu Infobudowa. (29) Odmowę wydania zezwolenia na budowę wnioskodawca może zaskarżyć do sądu, pozwanymi są instytucje, które odmówiły uzgodnić pozwolenie na budowę. (30) Pozwolenia na budowę elektrowni atomowej wydawane są w drodze odrębnej ustawy. Reglament budowlany O dokumentach zezwalających na budowę dokładniej ustala proces wydania pozwolenia na budowę niż ustawa. Po zarejestrowaniu dokumentów z wnioskiem o pozwolenie na budowę sprawdza się czy są podane wszystkie wymagane dokumenty, czy osoba, która złożyła wniosek ma prawo być inwestorem, czy dokumenty są złożone w odpowiedniej formie pisemnej i cyfrowej (dokładny opis formy w reglamencie). Jeżeli są złożone nie wszystkie wymagane dokumenty, w ciągu trzech dni pracy wnioskodawca musi być o tym poinformowany, procedury są wznawiane tylko wtedy, gdy są złożone wszystkie dokumenty. Jeżeli są podane wszystkie dokumenty, pracownik samorządu o tym zaznacza w systemie informacyjnym i podaje też w tym systemie nazwy instytucji (subiektów), które powinny sprawdzić zgodność projektu z wymogami ustawy. Po ogłoszeniu instytucji, które muszą sprawdzić projekt, tym instytucjom automatycznie pocztą elektroniczną wysyła się zawiadomienie o obowiązku sprawdzić projekt. Po otrzymaniu zawiadomienia w systemie Infobudowa, następnego dnia musi być umieszczona informacja o osobie, która będzie sprawdzała projekt. Jeżeli tej osobie zabraknie informacji o projekcie, nie później niż za 10 dni roboczych przed upływem terminu sprawdzenia projektu, zwraca się do inwestora lub projektanta, zamieszczając o tym informację w systemie Infobudowa. Jeżeli informacja w ciągu 3 dni nie zostanie podana, o tym zaznacza się w systemie i odpowiednio przedłuża się termin sprawdzenia projektu. Jeżeli informacja nie zostanie złożona do końca terminu, jako podstawę odmowy uzgodnienia projektu wskazuje się niepodanie potrzebnej informacji oraz inne motywy, jeżeli takie istnieją. Osoba sprawdzająca projekt po upływie sprawdzenia projektu w systemie Infobudowa zamieszcza informację o uzgodnieniu projektu lub odmowie wraz z uzasadnieniem odmowy, w którym musi być wskazane naruszenie konkretnego przepisu. Wnioskodawca otrzymuje informację zaraz po jej ogłoszeniu w systemie Infobudowa. Jeżeli osoba sprawdzająca projekt, w ustalonym terminie nie ogłosiła decyzji, uważa się, ze projekt został uzgodniony. Jeżeli pozwolenie na budowę nie jest wydane, decyzja o uzgodnieniu projektu lub odmowie może być zmieniona (podając motywy), nie później niż w ciągu 3 dni po upływie terminu uzgodnienia projektu. Jeżeli urzędnik samorządu uznaje motywy zmiany decyzji za zasadne, przesyła

16 projekt do ponownego sprawdzenia. Jeżeli jest otrzymany sprzeciw przynajmniej jednej instytucji, urzędnik samorządu informuje inwestora, ze pozwolenie na budowę nie wydaje sie, o tym zaznacza się w systemie jeżeli instytucja, która nie uzgodniła projektu podała motywy nieuzgodnienia. Jeżeli motywy odmowy nie zostały wskazane, albo powstają wątpliwości co do zasadności uzgodnienia, urzędnik samorządu z własnej inicjatywy lub na wniosek inwestora może nie dłużej niż na 10 dni powstrzymać procedurę (zaznaczając o tym w systemie) i nie później niż w ciągu 5 dni zwołać zebranie osób zainteresowanych (instytucji, która nie uzgodniła lub bez podstawy uzgodniła projekt, inspekcji nadzoru, wnioskodawcy itp.). Jeżeli spór nie jest rozstrzygnięty, administracja samorządu pisemnie zwraca sie do instytucji, która wyznaczyła osobę, sprawdzającą projekt i prosi o potwierdzenie lub zaprzeczenie podjętej decyzji. Po otrzymaniu decyzji wydaję się lub odmawia się wydać pozwolenie na budowę. Jeżeli projekt nie uzgadnia się, urzędnik samorządu zamieszcza informację w systemie, podając wszystkie motywy nieuzgodnienia. Jeżeli nie ma możliwości dokumentów złożyć elektronicznie, dokumenty składa się do samorządu, który zamieszcza informację w systemie informacyjnym. Jeżeli ze względów technicznych nie ma możliwości wykonać procedur w systemie Infobudowa, procedury są wykonywane za pomocą systemu informacyjnego samorządu. Zakończenie budowy Po zakończeniu budowy nowego budynku, rekonstrukcji lub po modernizacji domu wielo mieszkaniowego czy budynku przeznaczenia niemieszkalnego w trybie ustalonym przez reglament sporządza się akt zakończenia budowy. Po zakończeniu budowy domu jedno lub dwu mieszkaniowego, albo w wypadku rekonstrukcji takich budynków taki akt nie sporządza się. Zakończenie budowy obiektów jądrowych regulują przepisy odrębne, uzgodnione z państwową inspekcją bezpieczeństwa jądrowego. Po zakończeniu remontu kapitalnego, po zmianie przeznaczenia budynku, budowy, rekonstrukcji albo odnowy jedno lub dwu mieszkaniowego domu dla inspekcji składa się deklarację o zakończeniu budowy o treści ustanowionej w reglamencie. Deklarację o zakończeniu nowego jedno lub dwu mieszkaniowego domu czy budynku nieskomplikowanego zatwierdza Inspekcja lub dyrekcja terytorium chronionego. Złożenie deklaracji nie jest wymagane w wypadku budowy niezlozonego budynku lub zwykłego remontu, ale inwestor może złożyć deklarację. Samowola budowlana Ustawa budowlana reguluje stosunki samowoli budowlanej, ustala kompetencje instytucji państwowych i sądu w wypadku samowoli budowlanej.

17 W sprawie o unieważnienie dokumentu zezwalającego na budowę i likwidacji samowoli budowlanej zwraca się: do sądu administracyjnego, jeżeli wnosi się wniosek o uchylenie dokumentu zezwalającego na budowę, która nie jest rozpoczęta; do sądu powszechnego, jeżeli budowa jest rozpoczęta. Sąd: 1) pozwala zmienić projekt i uiścić wpłatę za samowolę budowlaną, jeżeli budowa nie jest sprzeczna z dokumentami planistycznymi; 2) rozebrać budynek i sporządkować plac budowy; 3) rozebrać nielegalnie zbudowane części budynku i sporządkować plac; 4) zobowiązuje w ustalonym terminie wydać nowe pozwolenie na budowę, jeżeli było one wydane z naruszeniem procedury. Od 2010 r. Ustawa dopełniona normami o odpowiedzialności osób prawnych za naruszenie ustawy budowlanej: