PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(4): Renata Wojtyńska. Streszczenie. artykuł przeglądowy review article PGP 164
|
|
- Ludwik Orzechowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(4): artykuł przeglądowy review article Rekomendacje w badaniu neuropsychologicznym: screeningowym i pogłębionym w łagodnych zaburzeniach poznawczych (MCI) Recommendations for the screening and in-depth neuropsychological examination in mild cognitive impairment (MCI) Renata Wojtyńska Katedra i Klinika Psychiatrii Uniwersytet Wrocławski im. Piastów Śląskich Słowa kluczowe: łagodne zaburzenia poznawcze (MCI), badanie neuropsychologiczne, testy przesiewowe, rekomendacje Key words: mild cognitive impairment (MCI), neuropsychological assessment, cognitive screening neuropsychological tests/instruments, consensus/ recommendations Streszczenie Wstęp Termin łagodne zaburzenia poznawcze (MCI) jest zwykle używany do określenia stanu przejściowego pomiędzy normalnym funkcjonowaniem poznawczym a kliniczną fazą procesu otępiennego. MCI traktowane jest jako odrębny zespół objawów klinicznych, którego podłożem jest proces patologiczny. MCI może rozwinąć się w różne typy otępienia lub też pozostać na poziomie stabilnym. Obserwowano także kliniczną poprawę funkcjonowania. Pacjenci z MCI powinni być zatem możliwie szybko identyfikowani i monitorowani ze względu na zwiększone ryzyko progresji do otępienia. Celem artykułu jest przegląd zaleceń i rekomendacji, pomocnych w wyborze narzędzi w badaniu neuropsychologicznych i diagnostyce MCI. Wnioski Obecne rekomendacje odnośnie neuropsychologicznej diagnozy MCI podkreślają dużą ostrożność w rozpoznawaniu MCI, konieczność interdyscyplinarnego i prospektywnego badania, z uwzględnieniem wystandaryzowanych narzędzi, subtypów i etiologii. PGP 164 Renata Wojtyńska Katedra i Klinika Psychiatrii Uniwersytet Wrocławski im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Wrocław, ul. Pasteura 10, renewo@wp.pl Copyright 2012 Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego
2 162 Abstract Introduction The term mild cognitive impairment (MCI) is usually used to describe the transition state between normal cognition and dementia clinical trial phase. MCI is a risk factor for Alzheimer s disease, but not all patients with MCI progress to AD. MCI may develop into different types of dementia or remain stable level, was also observed clinical improvement of functioning und return to normality level functioning and others may develop non-alzheimer s disease dementia.patients with MCI should be identified and monitored because of the increased risk of progression to dementia. The purpose of this article is to review the recommendations and recent consensus in choosing the screening neuropsychological test that can help in the neuropsychological diagnosis of MCI. Conclusion Recent consensuses according the neuropsychological diagnosis of MCI emphasize great care in the diagnosis of MCI, the need for interdisciplinary and prospective examination including standardized instruments, subtypes and etiology MCI. Wstęp Sprawność funkcji poznawczych jest wiarygodnym wskaźnikiem zdrowego starzenia się, ale progresja zmian poznawczych od normalnego starzenia do demencji jest często podstępna i łatwa do przeoczenia. W efekcie, łagodne zaburzenia poznawcze (ang. mild cognitive impairment: MCI) jednostka chorobowa, która charakteryzuje to przejście stała się obszarem intensywnych badań klinicznych. Od 1999 roku obserwuje się intensywny wzrost liczby publikacji naukowych związanych z MCI. W samym 2010 roku liczba dogłębnych analiz wynosiła ok publikacji. Wcześniejsze badania pokazały, że pacjenci z MCI byli grupą wysokiego ryzyka pogarszania się funkcji poznawczych i progresji choroby Alzheimera [2,3,4], ale kolejne wykazały, że nie wszystkie przypadki prowadziły do rozwoju demencji. Uznano więc dwa podstawowe podtypy MCI: amnestyczne (amci: amnestic MCI), która polega głównie na obniżaniu się funkcji pamięciowych i w większym stopniu predestynuje do rozwoju Choroby Alzheimera i MCI: nieamnestyczne (not-amci), które obejmuje utratę innych sprawności poznawczych i może mieć dwa podtypy (single not-amnestic i multiple not-amnestic) [5]. Typ amnestyczny MCI prawdopodobnie zostanie wzięty pod uwagę i włączony do kolejnej rewizji Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, tj. wydania piątego (DSM-V) [6, 7]. Pacjenci z MCI powinni być możliwie szybko identyfikowani i monitorowani ze względu na zwiększone ryzyko progresji do otępienia [1]. Jednak w jednej z ostatnich publikacji na temat MCI, Patel i Holland (2012) zalecają ostrożne i interdyscyplinarne podejście, ścisłą kontrolę i monitorowanie objawów neuropsychiatrycznych oraz poznawczych (follow-up). Należy uwzględnić przy tym fakt, iż brakuje dowodów na skuteczne zalecenia kliniczne, a także fakt, że nie wszyscy pacjenci z MCI konwertują do choroby Alzheimera, a niektóre przypadki są odwracalne [8,9]. Obniżenie sprawności poznawczej i/lub subiektywne skargi na upośledzenie procesów pamięciowych stwarza wiele trudności diagnostycznych wnikających z rozróżnienia fizjologicznego spadku sprawności poznawczej, związanego ze starzeniem się, od wczesnych zmian wywołanych procesem neurodegeneracyjnym lub naczyniopochodnym. Obraz kliniczny MCI wskazuje, iż jest to zespół heterogenny, którego przyczyną może być wiele patologii OUN. Kontrowersje dotyczą zarówno terminologii, jak i swoistych kryteriów diagnostycznych, ale także doboru odpowiednich narzędzi badawczych [10]. Po raz pierwszy Kral V.T. w 1958 r. wprowadził pojęcie łagodnego starczego zapominania [11]. Ten typ zaburzeń aktualnie rozpoznawany jest jako związane z wiekiem osłabienie pamięci (AAMI), związane z wiekiem obniżenie zdolności poznawczych (ARCD), zależne od wieku obniżenie zdolności poznawczych (AACD) [12, 13, 14]. Pojęcie łagodne zaburzenia poznawcze, zostało po raz pierwszy użyte przez Reisberga i wsp. w 1988 r. przy opisie trzeciej fazy Skali Ogólnej Deterioracji (GDS) [15]. MCI najbliższa jest definicji zaburzeń poznawczych bez otępienia(ang.: cognitive impairment no dementia-cind) [4].
3 163 W ICD-10 występują łagodne zaburzenia procesów poznawczych (ang.: mild cognitive dis order, MCD), natomiast w DSM-IV opisywane są łagodne zaburzenia procesów neuropoznawczych (ang.: mild neurocognitive disorder, MNCD) [16, 17]. Kryteria diagnostyczne dla Łagodnych Zaburzeń Poznawczych Po raz pierwszy zalecenia dotyczące ogólnych kryteriów diagnostycznych dla MCI zostały opracowane w 1994 roku przez międzynarodowy zespół ekspertów. Obecnie ogólne kryteria diagnostyczne łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI) [18], opisywane są jako: nieprawidłowy stan poznawczy, ale nie otępienie (nie spełnia kryteriów diagnostycznych [DSM-IV, ICD 10] zespołu otępiennego), pogorszenie sprawności funkcji poznawczych zgłaszane osobiście i/lub przez osobę trzecią i widoczne w obiektywnych zadaniach poznawczych i/lub stwierdzenie nasilającego się z czasem, pogarszania się sprawności poznawczej, przy pomocy obiektywnych testów neuropsychologicznych, nie zaburzona prosta aktywność życiowa/niewielkie pogorszenie złożonej, instrumentalnej aktywności. Kryteria diagnostyczne MCI Kryteria diagnostyczne łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI) są niejednorodne i wzbudzają zastrzeżenia wśród wielu autorów. Najpowszechniej akceptowanymi są kryteria zaproponowane przez zespół ekspertów Mayo Clinic Group w 2004 r. Nawiązują one do kryteriów opisywanych wcześniej przez Petersena w 2001 r. oraz do ustaleń grupy ekspertów, utworzonych podczas Konferencji w Sztokholmie w 2003 r. [5, 18, 19, 20, 21, 22]. Kryteria te obejmują: skargi na upośledzenie pamięci zgłaszane przez informatora, tj. chorego, jego rodzinę lub jego lekarza (dane z wywiadu), prawidłowa codzienna aktywność życiowa (prosta codzienna aktywność życiowa zachowana, natomiast aktywność złożona zaburzona w mniejszym lub większym stopniu), prawidłowe globalne funkcjonowanie poznawcze, obiektywnie stwierdzone pogorszenie pamięci lub upośledzenie innego obszaru poznawczego potwierdzone odchyleniami standardowymi (SD) poniżej wartości odpowiednich dla wieku, wynik w Klinicznej Skali Otępienia (ang. CDR: Clinical Dementia Rating) równy lub powyżej 0.5, brak otępienia. Jako kryteria wykluczające przyjęto: a). depresję lub inną chorobę psychiczną, która może być przyczyną obserwowanego upośledzenia; b). przymglenie lub zaburzenia świadomości; c). upośledzenie funkcji poznawczych spowodowane lekami działającymi na CUN. Kryteria te zostały zoperacjonalizowane przez specjalistów z Memory Clinic w Basel (Szwajcaria) w 2007 [23] i przedstawiają się w sposób następujący: MMSE 24/30, podstawowe czynności dnia codziennego i złożonych funkcji instrumentalnych są oceniane klinicznie i na podstawie danych z NOSGER (bez dymensji > 10), IQCODE (< 4.0) i CDR ( 0.5), różnica w wynikach Z-score 1 w dwóch kolejnych badaniach oddzielonych co najmniej 6 miesięcy,
4 164 przynajmniej łagodne obniżenie w jednym lub więcej z następujących obszarów poznawczych: uwaga (podzielność, trwałość, itp.), pamięć (epizodyczna, semantyczna, werbalna, niewerbalna itp.), język (nazywanie, rozumienie, powtarzanie, itp.), praksja (ideomotoryczna, ideatoriczna itp.), gnozja (rozpoznawanie twarzy, przedmiotów, itd.), funkcje wykonawcze (werbalna i niewerbalna fluencja, set-shifting, błędy, itp.). Subtypy kliniczne MCI W 1999 roku Petersen i wsp. zaproponował kryteria diagnostyczne amnestycznego MCI, które obejmują [2]: skargi na upośledzenie pamięci zwykle potwierdzone przez informatora, obiektywnie stwierdzone pogorszenie pamięci, zasadniczo zachowane globalne funkcjonowanie poznawcze, brak istotnych zaburzeń codziennej aktywności życiowej, brak otępienia. W 2001 r. opublikowano rewizję kryteriów rozpoznawania MCI (MCI-R), uwzględniającą subtypy, jako ważny element diagnostyczny [24], a następnie w 2004 r. wyniki zespołu ekspertów dotyczące rozpoznawania różnych typów MCI [18]. W badaniu neuropsychologicznym zatem należy wziąć pod uwagę różne postacie kliniczne (subtypy) MCI, które obejmują zarówno formy o stabilnym, postępującym przebiegu, jak i postacie odwracalne. amnestyczne MCI (a-mci) ta postać przebiega z zaburzeniem pojedynczej funkcji poznawczej, którą jest pamięć i występuje rzadziej niż postać uogólniona; uogólnione MCI (multiple not-a i multiple a-mci) występuje z nieznacznie zaburzonymi wieloma funkcjami poznawczymi, w tym pamięcią lub bez; wybiórcze MCI (single not-a MCI) ta postać ma miejsce w przypadku zaburzonej wyraźnie pojedynczej funkcji poznawczej, ale nie dotyczy to funkcji pamięciowej. Badanie kliniczne W badaniu klinicznym osoby z MCI skarżą się na pogorszenie pamięci i/lub innych funkcji poznawczych, ale ich prosta codzienna aktywność (np. ubieranie, mycie, jedzenie) nie jest zaburzona, natomiast aktywność złożona (np. robienie zakupów, załatwianie spraw urzędowych, planowanie, analizowanie) ulega nieznacznemu pogorszeniu, co w konsekwencji obniża ich efektywność działania i jakość życia Zaburzenia funkcjonowania poznawczego powinny być potwierdzone przez: badanie psychiatryczne (ukierunkowane na ocenę stanu psychicznego badanego oraz obiektywny wywiad), badanie neuropsychologiczne, oceniające sprawność funkcji poznawczych w badaniu przesiewowym (screening) lub/i pogłębionym, badania laboratoryjne, badanie neuroobrazowe.
5 165 Badanie neuropsychologiczne Celem badania neuropsychologicznego jest diagnostyka różnicowa osób spełniających kryteria łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI) lub otępienia, w oparciu o stworzony profil dysfunkcji, obiektywna ocena sprawności funkcji poznawczych, a także ocena progresji objawów (follow-up). Oceniany jest zarówno ogólny poziom sprawności intelektualnej, jak i sprawność poszczególnych obszarów poznawczych. Nie wystarczy jedynie potwierdzić wyniki wskazujące na obniżenie lub osłabienie sprawności intelektualnej, ale przede wszystkim należy określić spadek sprawności w porównaniu z okresem przed wystąpieniem zaburzeń. Istotne też jest określenie czynników etiologicznych. Diagnoza neuropsychologiczna skierowana jest na ocenę wielu czynności poznawczych, zarówno tych zachowanych, jak i tych, które w MCI mogły ulec obniżeniu. Badania wskazują, że u większości osób z diagnozą MCI obszarem najbardziej zaburzonym jest pamięć deklaratywna, głównie epizodyczna. Deficyty poznawcze mogą dotyczyć także innych funkcji poznawczych tj: orientacja autoi allopsychiczna, procesy spostrzegania, procesy uwagi (koncentracja, selektywność, przerzutność, męczliwość uwagi prostej i złożonej), procesy uczenia się i odtwarzania materiału słownego, procesy zapamiętywania i odtwarzania materiału wzrokowo-przestrzennego, sprawność językowa, w tym fluencja słowną czyli zdolność do generowania pojęć, umiejętność aktualizacji nazw, rozumienie, fluencja figuralną zdolności wzrokowo-przestrzenne (koordynacja wzrokowo-ruchowa, szybkość psychomotoryczna, analiza i synteza wzrokowa, praksja konstrukcyjna) myślenie abstrakcyjno-pojęciowe oraz funkcje wykonawcze (umiejętność planowania i kontrolowania działań umysłowych), a także ogólny poziom aktywności umysłowej. Ocena sprawności procesów pamięciowych, w tym głównie pamięci epizodycznej jest najbardziej pomocna w różnicowaniu: normy, MCI i AD [25, 20]. Armiz (2000) i inni badacze wskazują także, że istotna dla różnicowania jest również ocena sprawności pamięci semantycznej, zdolności wzrokowo-przestrzennych i procesów uwagi. Zaburzenia pamięci we wczesnej postaci AD charakteryzuje się bowiem ograniczeniem zdolności do korzystania z zasobów pojęciowych i semantycznych, a także utrwalania i przechowywania nowowyuczonych informacji oraz odtwarzania ich z odroczeniem, jak w przypadku pamięci epizodycznej [26 ]. Towarzyszą temu również deficyty językowe, dotyczące nazywania obiektów i fluencji słownej, a także zaburzenia pamięci wzrokowej oraz funkcji wzrokowo-przestrzennych [10]. W przypadku MCI amnestycznego (a-mci) należy w badaniu klinicznym, odczuwane przez pacjenta osłabienie pamięci, potwierdzić lub wykluczyć przez inne osoby lub/i w standardowym teście stwierdzić osłabienie pamięci większe niż przewidują to normy wiekowe (o co najmniej 1,5 SD). Na ogół zachowane są ogólne funkcje myślenia i wnioskowania, a także pozostała sprawność funkcji poznawczych. Normalna aktywność dzienna jest prawidłowa. Stopień osłabienia pamięci epizodycznej, szczególnie słownej, jest większy w konwertującym niż stabilnym MCI. Wymienia się ponadto zaburzenia takich funkcji jak: precyzyjna fluencja słowna i nazywanie, procesy uwagi, funkcje wykonawcze[1, 27, 28, 29]. Zgodnie z zaleceniami specjalistów z Memory Clinic w Basel (Szwajcaria) (2007), każda poznawcza domena powinna być oceniana na podstawie demograficznie skorygowanych wyników standaryzowanych (np. Z-score ), zgodnie z następującym schematem: wynik Z-score : [-1.03]: norma ( 15 th percentile); [-1.04] [-1.28] pogranicze (15 th 10 th percentile); [-1.29] [-1.64]: łagodne obniżenie (10 th 5 th percentile); [-1.65] [-2.33]: umiarkowane obniżenie (5 th 1 th percentile); [-2.34] : głębokie obniżenie ( 1 th percentile). W ocenie należy również uwzględnić fakt, że deficyty poznawcze nie mogą być wynikiem działania innych czynników, tj. leki (benzodiazepiny, leki przeciwpadaczkowe), urazu mózgu lub choroby ogólnoustrojowe (np. choroba nerek, ciężka niedokrwistość). W diagnozie klinicznej powinno się wziąć pod uwagę czynniki etiologiczne i w związku z tym następujące warianty MCI: zwyrodnieniowa MCI, naczyniopochodne MCI, afektywne MCI, inne MCI [23].
6 166 Etapy badania neuropsychologicznego: Diagnostyka neuropsychologiczna obejmuje: badania przesiewowe mające na celu wyłonienie grupy osób z MCI, spełniających określone kryteria diagnostyczne wg MCG, wg Petersen, Winblad, ICD 10, DSM IV [19, 18, 16, 17]; pogłębione szczegółowe badania neuropsychologiczne, mające na celu szczegółową analizę wzorca deficytów poznawczych. Testy wykorzystywane do diagnostyki MCI i otępienia uwagi ogólne Ocenę sprawności funkcji poznawczych przeprowadza się w oparciu o wystandaryzowane testy psychometryczne, jak i próby kliniczne (eksperymenty patognomiczne), których ocena opiera się głównie na doświadczeniu klinicznym. Należy przy tym pamiętać, że badania osób z podejrzeniem MCI, podobnie jak ocena osób we wczesnych stadiach choroby otępiennej nie jest łatwym procesem. Nie istnieje bowiem jeden test, czy określona, stała bateria testów przeznaczona do badania osób z MCI. Wiadomo jednak, że diagnoza ma zmierzać do sprawdzenia poziomu wielu aspektów funkcjonowania poznawczego. Stąd konieczność stosowania różnych narzędzi badawczych umożliwiających ocenę jak najszerszego spektrum czynności poznawczych. W przypadku podejrzenia MCI, International Working Group on MCI sugeruje, oprócz wymienionej wcześniej Skali Reisberga GDS, zastosowanie skali CDR (ang. The Clinical Dementia Rating), która oparta jest na wywiadzie klinicznym i posiada wysokie wskaźniki walidacyjne. Ogólny wynik wynoszący 0.5 jest często używany do identyfikacji występującego MCI. Ponadto sugeruje się, że indywidualna, subiektywna ocena spadku sprawności funkcjonalnej i poznawczej może być bardziej pomocna w rozpoznaniu niż ocena zgodna z normami dla wieku i wykształcenia. Zawsze jednak należy zastosować odpowiednie zestawy testów, odnoszące się do danych normatywnych i posiadających wystarczające wysokie wskaźniki psychometryczne, a także umożliwiające ocenę podstawowych obszarów funkcjonowania poznawczego badanego. Rekomendacje dot. badań screeningowych i pogłębionych w badaniu neuropsychologicznym W literaturze przedmiotu zostały opracowane i opublikowane rekomendacje dot. badań screeningowych i pogłębionych w badaniu neuropsychologicznym przez: Academy of Neurology z 1994 r. w Raport of the Quality Standards Subcommite of the The American American Academy of Neurology 1994 [30] i w Report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology w 2001 r.[21] The Resarch Committee of the American Neuropsychiatric Association z 1997 r. [31], International Psychogeriatric Association (IPA) z 2006 r. [32], Canadian Consensus Guideliness on Dementia z 2007 r. [33], Zalecane przez nich testy do badań screeningowych w przypadku różnicowania MCI i wczesnej fazy otępienia powinny charakteryzować się następującymi właściwościami: czas przeprowadzania badania przy pomocy jednego testu < 15 min, powinny umożliwiać ocenę wszystkich ważnych obszarów funkcjonowania poznawczego tj. pamięć, procesy uwagi (koncentracja), sprawność językowa, orientacja, funkcje wykonawcze, sprawność wzrokowo-przestrzenna, i inne, powinny posiadać odpowiednie właściwości psychometryczne, tj. trafność, rzetelność, (potwierdzone w badaniach: test-retest, inter-rater),
7 167 powinny umożliwiać interpretację zaburzeń poznawczych przez oceniającego (łatwe do zastosowania i interpretacji dla badacza), mogą być przeprowadzane w formie: papier i ołówek lub komputerowej. Wśród zestawu standardowych testów stosowanych dotychczas wymienia się: MMSE (Mini Mental State Examination), Clock Drawing Test (CDR) Test Rysowania Zegara, Delayed Word Recall (Test Uczenia się Słów, co najmniej 2 próby po 10 słów): bezpośrednie i odroczone odtwarzanie, Verbal fluency Test (Test: Letter und Animal Fluency), Podtest Podobieństwa z WAIS-R, Trail Making Test (TMT) Test Łączenia Punktów (A&B). Rekomenduje się również możliwość wykorzystania nowych testów pomocnych do różnicowania MCI i otępienia: Modified MMSE (Mini Mental State Examination), MMSE, Mini-Cog, Montrealska Skala Funkcji Poznawczych [ang. MoCA: Montreal Cognitive Assessment], Dem Tect, ACE R, TYM (Test Your Memory), 6-Item Screener, Short Test of Mental Status, Inne podtesty z WAIS-R (PL) tj. Powtarzanie Cyfr, Symbole Cyfr, Klocki) Test 15 Słów Rey a (RVLT) lub CVLT, 7-Minute Screen, Memory Impairment Screen, ADAS-cog Delayed Word Recall, Abbreviated Mental Test, Hopkins Verbal learning Test, 6-item Cognitive Impairment Test. W tabelach poniżej (1 i 2) zestawiono wyniki 10 głównych badań o charakterze metaanaliz, oceniających właściwości psychometryczne rekomendowanych testów screeningowych, dokonane na przestrzeni ponad 10 ostatnich lat [34]. Na podstawie zestawienia danych można stwierdzić, iż największą czułością i specyficznością dla MCI odznacza się Test MoCA z 90% czułością do ujawniania MCI, następnie zalecany jest Test Dem Tect z 80% czułością i większą specyficznością niż MoCA (92%). Czas przeprowadzania badania w przypadku obydwu testów wynosi ok. 15 min. Autorzy metaanalizy nie uwzględnili danych odnośnie testów ACE-R i TYM
8 168 Tab. 1. Właściwości psychometryczne testów przesiewowych do oceny MCI na podstawie metaanaliz za Nasreddine (2008) [34] Table 1. Psychometric properties of the screening tests for the assessment of MCI based on meta-analyzes by Nasreddine (2008) [34]. Tests MCI screening tests Sensitivity (%) Specificity (%) Time (min) MoCA Dem Tect Item Screener Short Test of Mental Status Mini-Cog MMSE CDT Tab. 2. Właściwości psychometryczne testów do oceny otępienia na podstawie metaanaliz za Nasreddine [34]. Table 2. Psychometric properties of the screening tests for the assessment of dementia based on meta-analyzes by Nasreddine (2008) [34]. Otępienie screening tests Tests Sensitivity (%) Specificity (%) Time (min) Dem Tect MoCA Minute Screen Mini-Cog MMSE Memory Impairment Screen Short Test of Mental Status Abbreviated Mental Test Item Screen Hopkins Verbal Learning Test Item Cognitive Impaitrment Test CDT
9 169 Na podstawie porównań można stwierdzić, iż największą czułością i specyficznościądla AD odznaczają się następujące testy: DemTect, MoCA, Mini-Cog, Hopkins VLT, MMSE. Test DemTect ma również wyższą specyficzność w stosunku do Testu MoCA. Jeśli uwzględnimy doniesienia z literatury dotyczące właściwości psychometrycznych kolejnych dwóch testów: ACE-R (czułość: 94%, specyficzność: 89%, przy pkt. odcięcia 88) i TYM (czułość: 93%, specyficzność: 86%, przy przedziale wyników 25 i poniżej 42 pkt.) [35, 36], to zauważymy, że są bardzo wysokie właściwości psychometryczne obu testów. Test MMSE jest najczęściej wykorzystywany w diagnostyce otępień i MCI. Należy jednak uwzględnić fakt, podnoszony przez klinicystów i oparty na doniesieniach z badań, że od 35% do 50% pacjentów z wczesnym stadium otępienia jest błędnie klasyfikowanych jako pacjenci bez deficytów poznawczych lub z deficytami poznawczymi bez otępienia. J. Brown na podstawie przeglądu badań stwierdza, że czułość testu MMSE dla pacjentów z AD, przy uwzględnieniu punktu odcięcia 23 pkt. wynosi od 49% do 69% (średnia ok. 52%). Test ten nie pozwala w wystarczającym stopniu na ocenę procesów myślenia, funkcji wykonawczych, sprawności wzrokowo-przestrzennych, a funkcje dotyczące sprawności językowych i pamięciowych są zbyt proste [36]. Zaleca się, aby stosować go łącznie z Testem Rysowania Zegara (CDT), który obejmuje ocenę funkcji wykonawczych, sprawności wzrokowo-przestrzennych, i innymi testami screeningowymi. MMSE nie pozwala również w wystarczającym stopniu na różnicowanie i diagnozowanie otępienia innego typu niż AD, np. czołowego, czołowo-skroniowego, pochodzenia naczyniowego. Natomiast Mini-Cog, w oprac. Borsona i wsp., opublikowany w 2000 r, obejmuje próby uczenie się werbalno-słuchowe 3-itemowe, Test Rysowania Zegara i powtarzanie odroczone 3-itemowe. Zaletą testu jest krótki czas administrowania i mały wpływ czynników kulturowych i wykształcenia. Test ten jest wystarczająco czuły w przypadkach umiarkowanych otępień, ale w przypadku rozpoznawania MCI i różnicowania z otępieniem wymaga dodatkowych narzędzi. Wnioski MCI jest odrębnym zespołem objawów klinicznych, którego podłożem jest proces patologiczny o rożnej etiologii. MCI może rozwinąć się w różne typy otępienia lub być odwracalne, może także pozostać na poziomie stabilnym. Pacjenci z MCI powinni być zatem możliwie szybko zidentyfikowani i monitorowani ze względu na zwiększone ryzyko progresji do otępienia. Rekomendacje odnośnie neuropsychologicznej diagnozy MCI podkreślają dużą ostrożność w rozpoznawaniu MCI, konieczność interdyscyplinarnego i prospektywnego badania, z uwzględnieniem wystandaryzowanych narzędzi, subtypów i etiologii.
10 170 Pismiennictwo [1] Hamid R, Okhravi, Palmer R: Mild cognitive impairment: Challenges in research and in practice. Cleveland Clinic Journal of Medicine December 2012, vol [2] Petersen R.C, Smith G.E, Waring S.C, Ivnik R.J, Tangalos E.G, Kokmen E: Mild cognitive impairment: clinical charcterization and outcome. Arch Neurol 1999, 56, [3] Palmer K, Di Iulio F, Varsi AE, et al. Neuropsychiatric predictors of progression from amnestic-mild cognitive impairment to Alzheimer s disease: the role of depression and apathy. J Alzheimers Dis 2010;20: Medline. [4] Graham J.E, Rockwood K, Beattie B.L, Eastwood R, Gauthier S, Tuokko H, McDowell I: Prevalence and severity of cognitive impairment with and without dementia in elderly population. Lancet 1997, 349, [5] Touchon J: Recent consensus efforts in the diagnosis of mild cognitive impairment. Psychogeriatrics, 2006; 6: S23-S25. [6] Petersen RC, O Brien J. Mild cognitive impairment should be considered for DSM-V. J Geriatr Psychiatry Neurol 2006; 19: Abstract/FREE Full Text. [7] Reischies F.M, Hellweg R: Prediction of deterioration in mild cognitive disorder in old age neuropsychological and neurochemical parameters of dementia diseases. Compr Psychiatry 2000, 41, [8] Patel BB, Holland NW. Mild cognitive impairment: hope for stability, plan for progression. Cleve Clin J Med 2012; 79: Abstract/FREE Full Text. [9] Larrieu S, Letenneur L, orgogozojm et All: Incidence and out-come of mild cognitive impairment In a population-based prospective kohort. Neurology 2002; 59: [10] Gabryelewicz T: Łagodne zaburzenia poznawcze stan fizjologiczny czy patologiczny. 2008, 3: [11] Kral V.T: Neuropsychiatric observation In an old people s Home. Studiem In memory dysfunction in senescence. J Gerontol, 1958, 13: [12] Crook TJ, Bartus RT, et All: Age Associated Memory Impairment: proposed diagnostics criteria and measures of clinical change. Raport of national Institute of Menthal Health Work Group. Develop Neuropsychol, 1986, 2, [13] Caine ED: Should Ageing Associated Cognitive Decline be included in the DSM-IV? J Neuropsychiatry, 1993, 5: 1-5. [14] Levy R: Ageing Associated Cognitive Decline. Int Psychogeriatr, 1994, 6: [15] Reisberg B, Ferris SH, et All: Stage specific behavioral cognitive, and In vivo changes In community residing subjects with Age-Associated memory Impairment and Primary Degenerative Dementia of the Alzheimer type. Drug Develop Res, 1988, 15: [17] Word Health Organization. Te ICD-10 classification of mental and behavioral disorders. WHO, Geneva, [18] American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical Manual Disorders: Fourth Edition, DSM-IV, American Psychiatric Association, Washington, [19] Winblad B, Palmer K, Kivipelto M, Jelic V et All: Mild Cognitive Impairment beyond controversises, towards a consensus: report of the International Working Group on Mild Cognitive Impairment. J Intern Med, 2004,256: , tłum. Gabryelewicz T, [21] Petersen R.C, Smith G.E, Waring S.C, Ivnik R.J, Kokmen E, Tangelos E.G: Ageing, memory, and Mild Cognitive Impairment. Int Psychogeriatr 9, 1997, [22] Petersen R.C, Doody R, Kurz A, Mohs R.C, Morris J.C, Rabins P.V, Ritchie K, Rossor M, Thal L, Winblad B. (2001): Current concepts in mild cognitive impairment. Arch Neurol 58, [23] Petersen RC, Stevens JG, Ganguli M. Tagales EG, Cummings JL, De Kosky ST. Practice parameter: Early detection of dementia: Mild cognitive impairment (an evidence based review) Report of the Quality standards Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology 2001,56 (9) [24] Nordlung A, Rolstad S, Hellstrom P, Sjogren M, Hansen S, Wallin A: The Goteborg MCI study: mild cognitive impairment is a heterogeneous condition. Jneurol Neurosurg Psychiatry 2005, 76,
11 171 [25] Sollberger M, Monsch A: Diagnostic Manual for Dementia. Memory Clinic Neuropsychological Center, Basel, University Hospital Basel, Switzerland.Version [25] Ritche RC, Smith GE, Waring S.C, Ivnik RJ et all. Mild cognitive impairment clinical characterization and outcome. Arch Neurol 1999; 58: [26] Almkvist O, Bäckman L: Detection and staging of early clinical dementia. Acta Neurol Scand 1993, 88, [27] Arnaiz E, Blomberg M, Fernaeus S, Wahlund L, Winblad B, Almkvist O: Psychometric discrimination of Alzheimer s disease and mild cognitive impairment. Alzheimer s Report , Celsis P, Agneil A, Cardebrat D, Age related cognitive decline: a clinical entity? A longitudinal study of cerebral blood flow and memory performance. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1997, 62, [29] Kluger A, Gianutsos J.G, Golomb J, Ferris S.H, Reisberg B: Motor/psychomotor dysfuncion in normal aging, mild cognitive decline, and early Alzheimer s disease: diagnostic and differential diagnostic features. Int Psychogeriatr 1997, 9, [29] Ritchie K, Leibovici D, Ledésert B, Touchon J: Sub-clinical cognitive impairment: epidemiology and clinical characteristics. Comp Psychiatry 1999, 40, 1-6. [30] Practice parameter for diagnosis and evoluation of dementia sumary statement. Raport of the Quality Standards Subcommite of the American Academy of Neurology. Neurology 1994, 44, 11: [31] Malloy PF. Cummings JL. Coffey CE. et al. Cognitive screening instruments in neuropsychiatry a report of the Committee on of the American Neuropsychiatric Association. J. Neuropsychiatry Clin Neurosci. 1997, 9 (2), [32] Shulman Kl. Hormann N. Brodaty H, et al. IPA survey of brief cognitive screening instruments, Int Psychogeriatr 2006, 18(2): [33] Cherkow H, Nasreddine Z, Joanette Y, et al. Mild cognitive impairment and cognitive impairment no dementia. Part A, concept and diagnosis. Alzheimer Dement 2007, 3, 4, [34] Nasreddine Z: Short Clinical Asseements Appilcable to busy Practices. An expert panel review of clinical challenges In primary care and psychiatry. Primary Psychiatry, 2008,15: 10, Suppl. 6. [35] Addenbrooke s Cognitive Examination - ACE-R, Revised Version, May, 2004, wersja eksperymentalna: E. Sitek, W. Subotowicz. [36] Brown J: Self administered cognitive screening test TYM for detection of Alzheimer s disease: cross sectional study. BMJ, 2009, 338,2030,doi: /bmj,b2030. Revieved/Zrecenzowano Accepted/Zatwierdzono do druku
12 KOMUNIKAT REDAKCJI Szanowni Prenumeratorzy! Uprzejmie przypominamy, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 października 2004 roku w sprawie sposobu dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów prenumerata czasopisma PSYCHOGERIATRIA POLSKA indeksowanego w Index Copernicus umożliwia doliczenie 5,27 punktów edukacyjnych do ewidencji doskonalenia zawodowego. Podstawą weryfikacji jest dowód opłacenia prenumeraty lub zaświadczenie wystawione przez Wydawcę.
Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia
Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia Emilia Sitek Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o., Szpital Specjalistyczny Św. Wojciecha, Oddział Neurologii
Bardziej szczegółowoKryteria kliniczne rozpoznawania otępienia
II Konferencja Otępienie w praktyce Warszawa, 8-9.06.2018 Kryteria kliniczne rozpoznawania otępienia Andrzej Szczudlik Centrum Neurologii Klinicznej Krakowska Akademia Neurologii, sp. z o.o. Otępienie
Bardziej szczegółowoKluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Bardziej szczegółowoMetody przesiewowej oceny funkcji poznawczych. Emilia Sitek
Metody przesiewowej oceny funkcji poznawczych Emilia Sitek Oprac. Emilia Sitek Poradnia Zaburzeń Pamięci Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o. Szpital Św. Wojciecha Al. Jana Pawła II 50 Gdańsk Przesiewowa
Bardziej szczegółowoTesty przesiewowe choroby Alzheimera
Testy przesiewowe choroby Alzheimera WYNIKI TESTU PRZESIEWOWEGO CHOROBY ALZHEIMERA: 7-30 wynik prawidłowy 4- zaburzenia poznawcze bez otępienia 9-3 otępienie lekkiego stopnia -8 otępienie średniego stopnia
Bardziej szczegółowoZespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Bardziej szczegółowoProf. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy
Prof. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy Ocena rozprawy doktorskiej mgr Doroty Szcześniak pt. Właściwości psychometryczne
Bardziej szczegółowoZnaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia
ISSN 1734 5251 Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia Sławomira Kotapka-Minc Oddział Psychogeriatrii i Poradnia Zaburzeń Pamięci, II Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii
Bardziej szczegółowoOtępienie w praktyce. Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska
Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz, Anna Barczak, Maria Barcikowska Copyright by Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2018
Bardziej szczegółowoZaburzenia pamięciczy. demencja? Maria Barcikowska, Zespół Kliniczno-Badawczy Chorób Zwyrodnieniowych CUN, IMDiK PAN
Zaburzenia pamięciczy zawsze demencja? Maria Barcikowska, Zespół Kliniczno-Badawczy Chorób Zwyrodnieniowych CUN, IMDiK PAN Pamięć epizodyczna: typu wspomnieniowego, wiąże się z osobistą przeszłością i
Bardziej szczegółowoROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Bardziej szczegółowoObjawy zwiastujące początek otępień. Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź
Objawy zwiastujące początek otępień Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź Przedkliniczne stadia otępienia: AD Przedkliniczne stadia chorób
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,
Bardziej szczegółowoStandardy postępowania w chorobach otępiennych. Maria Barcikowska
Standardy postępowania w chorobach otępiennych Maria Barcikowska Rozwój wiedzy od 1984 1. Przestało obowiązywać rozpoznanie AD przez wykluczenie - fenotyp został ostatecznie zdefiniowany 2. Rozwój metod
Bardziej szczegółowoZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH - punkt widzenia geriatry
ZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH - punkt widzenia geriatry Dr n.med. Elżbieta Kozak-Szkopek Klinika Geriatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Bardziej szczegółowoJakub Rajtar-Zembaty 1, Anna Rajtar-Zembaty 2, Anna Starowicz-Filip 3 1. Streszczenie. Abstract
15 GERIATRIA 2017; 11: 15-21 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 19.01.2017 Zaakceptowano/Accepted: 19.03.2017 Poziom wykształcenia oraz depresji w łagodnych zaburzeniach
Bardziej szczegółowoOCENA rozprawy doktorskiej lek. Marty Kłoszewskiej nt. Ocena stopnia samodzielności osób starszych z zaburzeniami funkcji poznawczych"
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej ul. M. Curie-Skłodowskiej 7a, 15-096 Białystok Tel/fax: (085) 7485528, email: zzom@umwb.edu.pl, Kierownik: prof. dr hab. med. Elżbieta Krajewska-Kułak Wydział Nauk
Bardziej szczegółowoRozpowszechnienie łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych w populacji regionu gdańskiego
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(3):117-122 artykuł oryginalny orginal article Rozpowszechnienie łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych w populacji regionu gdańskiego Prevalence of MCI in a population from
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Neuropsychologia 1100-PS36N-SJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Neuropsychologia 1100-PS36N-SJ Wydział Instytut/Katedra Kierunek Specjalizacja/specjalność Poziom organizacyjny studiów System studiów Wydział Pedagogiki
Bardziej szczegółowoWIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne
WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania wypowiedzi językowych. K_W03 Posiada usystematyzowaną
Bardziej szczegółowoRóżnicowanie pomiędzy chorobą Alzheimera a innymi otępieniami. Anna Barczak IMDiK, PAN Oddział Alzheimerowski, CSK MSWiA Warszawa
Różnicowanie pomiędzy chorobą Alzheimera a innymi otępieniami Anna Barczak IMDiK, PAN Oddział Alzheimerowski, CSK MSWiA Warszawa Diagnoza różnicowa otępienia Niezbędna dla właściwego rozpoznania i podjęcia
Bardziej szczegółowoNatalia Ciesielska, Remigiusz Sokołowski, Ewelina Mazur, Marta Podhorecka, Anna Polak-Szabela, Kornelia Kędziora-Kornatowska
Psychiatr. Pol. 2016; 50(5): 1039 1052 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) www.psychiatriapolska.pl DOI: https://doi.org/10.12740/pp/45368 Czy test Montreal Cognitive Assessment (MoCA) może
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 118/2015 z dnia 6 lipca 2015 r. o projekcie programu Program profilaktyki
Bardziej szczegółowoAlina Borkowska, Monika Wilkość, Janusz Rybakowski. The effect oj donepezil on working memory disturbances in Alzheimer s Disease
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2003, 4,95-10 l Alina Borkowska, Monika Wilkość, Janusz Rybakowski Wpływ donepezilu na zaburzenia pamięci operacyjnej u osób z chorobą Alzheimera The effect oj
Bardziej szczegółowoPrzydatność testu SLUMS w diagnostyce łagodnych zaburzeń poznawczych i otępień
Psychiatr. Pol. ONLINE FIRST Nr 18 Published ahead of print 5 June, 2015 www.psychiatriapolska.pl ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) DOI: http://dx.doi.org/10.12740/pp/onlinefirst/43141 Przydatność
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoKompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka
Kompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka D. Ryglewicz, M. Barcikowska, A. Friedman, A. Szczudlik, G.Opala Zasadnicze elementy systemu kompleksowej
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZDROWOTNY WCZESNEGO WYKRYWANIA OTĘPIEŃ LUB INNYCH ZABURZEŃ FUNKCJI POZNAWCZYCH
PROGRAM OPRACOWANY PRZEZ WOJEWÓDZKI SZPITAL PSYCHIATRYCZNY W WARCIE PROGRAM ZDROWOTNY WCZESNEGO WYKRYWANIA OTĘPIEŃ LUB INNYCH ZABURZEŃ FUNKCJI POZNAWCZYCH Warta, wrzesień 2010 roku I. Podstawa prawna.
Bardziej szczegółowoPsychiatria z uwzględnieniem problemów ludzi starszych Pielęgniarstwo
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów
Bardziej szczegółowoEmilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl
Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl W styczniu 1907 roku, ukazała się praca niemieckiego neurologa, Aloisa Alzheimera, O szczególnej chorobie kory mózgowej Opisywała ona przypadek pacjentki,
Bardziej szczegółowoSzpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS.
Szpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS. Testy (niekompletne) zostały wysłane dopiero do sądu karnego Legionowo
Bardziej szczegółowoO mózgu starzejącym się inaczej... -opowieści neuropsychologiczne
O mózgu starzejącym się inaczej... -opowieści neuropsychologiczne Emilia Sitek Gdański Uniwersytet Medyczny Szpital Specjalistyczny Św. Wojciecha, O. Neurologii gdański ośrodek European Huntington s Disease
Bardziej szczegółowoBadanie funkcji poznawczych w codziennej praktyce co powinien zrobić lekarz. Magdalena Gugała-Iwaniuk Ksenia Sławińska I Klinika Neurologiczna IPiN
Badanie funkcji poznawczych w codziennej praktyce co powinien zrobić lekarz Magdalena Gugała-Iwaniuk Ksenia Sławińska I Klinika Neurologiczna IPiN Cele badania neuropsychologicznego Ocena funkcjonowania
Bardziej szczegółowoWydział Nauk o Zdrowiu KATOWICE
Wydział Nauk o Zdrowiu 6.12.2014 KATOWICE syndrome - zespół słabości, zespół wątłości, zespół kruchości, zespół wyczerpania rezerw. Zespół geriatryczny, charakteryzujący się zmniejszeniem rezerw i odporności
Bardziej szczegółowoARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER
5 G E R I A T R I A 2014; 8: 5-12 ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 17.03.2014 Poprawiono/Corrected: 25.03.2014 Zaakceptowano/Accepted: 26.03.2014 Akademia Medycyny Montrealski Test
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii.
Michał Wroniszewski Fundacja SYNAPSIS Znaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii. Otrębusy, 8.11.2011 r. SKALA ZJAWISKA 1. Epidemiologa
Bardziej szczegółowoPierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT
Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT Screening Tool for Autism in Toddlers and Young Children 25 / 26 kwietnia 2015 r., Warszawa STAT to narzędzie przesiewowe drugiego
Bardziej szczegółowoAgnieszka Gorzkowska, Maja Patalong-Ogiewa Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnozie pacjenta z otępieniem. Logopedia Silesiana 5,
Agnieszka Gorzkowska, Maja Patalong-Ogiewa Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnozie pacjenta z otępieniem Logopedia Silesiana 5, 152-166 2016 Logopedia Silesiana, t. 5 ISSN 2300-5246 (wersja
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego
Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.
Bardziej szczegółowoNowe narzędzia do diagnozowania ryzyka dysleksji oraz zaburzeń językowych oferta szkoleń Pracowni Testów IBE
Nowe narzędzia do diagnozowania ryzyka dysleksji oraz zaburzeń językowych oferta szkoleń Pracowni Testów IBE Około 10 proc. uczniów ma trudności z przyswojeniem czytania i pisania, a u ponad 7 proc. dzieci
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoZakład Pielęgniarstwa Neurologiczno-Psychiatrycznego, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, Polska 3
Aktualn Neurol 2017, 17 (1), p. 34 41 Emilia J. Sitek 1,2, Anna Barczak 3,4, Magdalena Senderecka 5 Received: 08.03.2017 Accepted: 22.03.2017 Published: 31.03.2017 Zastosowanie jakościowej analizy profilu
Bardziej szczegółowoSepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie
Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Sepsa, wstrząs septyczny, definicja,
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoRóżnicowanie przyczyn zaburzeń funkcji poznawczych w wieku podeszłym Differentiation of causes of cognitive impairment in the elderly age
279 G E R I A T R I A 2010; 4: 279-283 ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 16.11.2010 Poprawiono/Corrected: 18.11.2010 Zaakceptowano/Accepted: 18.11.2010 Akademia Medycyny Różnicowanie
Bardziej szczegółowoMaria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny Szczecin ZESPÓŁ SŁABOŚCI I JEGO WPŁYW NA ROKOWANIE CHOREGO
Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny Szczecin ZESPÓŁ SŁABOŚCI I JEGO WPŁYW NA ROKOWANIE CHOREGO Zespół słabości: definicja Charakteryzuje się spadkiem odporności na ostry
Bardziej szczegółowoDlaczego potrzebne było badanie?
Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z łagodną postacią choroby Alzheimera oraz trudności z funkcjonowaniem psychicznym Jest to podsumowanie badania klinicznego
Bardziej szczegółowodr n. med. Magdalena Trzcińska
DZIECKO Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 (CHOROBĄ RECKLINGHAUSENA): NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY Z PERSPEKTYWY PSYCHOLOGICZNEJ dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoMedyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
Bardziej szczegółowoZaburzenia zachowania i objawy psychotyczne oraz funkcjonowanie społeczne a nasilenie otępienia
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2008;5(3):139-146 artykuł oryginalny oryginal article Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne oraz funkcjonowanie społeczne a nasilenie otępienia Relationship between behavioral
Bardziej szczegółowoZaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w ³agodnych zaburzeniach funkcji poznawczych Neuropsychiatric Symptoms in Mild Cognitive Impairment
PSYCHOGERIATR POL 2004;1:23-28 praca oryginalna oryginal paper ISSN 1732-2642 Leszek Bidzan, Mariola Bidzan Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w ³agodnych zaburzeniach funkcji poznawczych Neuropsychiatric
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoPierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT
Pierwsze w Europie certyfikowane szkolenie z testu przesiewowego STAT Screening Tool for Autism in Toddlers and Young Children 25 / 26 kwietnia 2015 r., Warszawa STAT to narzędzie przesiewowe drugiego
Bardziej szczegółowoThe epidemiology of dementia in Poland epidemiological research review
Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 8, 2011 Borgis *Andrzej Kiejna 1, Dorota Frydecka 1, Przemysław Biecek 2, Tomasz Adamowski 1 Epidemiologia zaburzeń otępiennych w Polsce przegląd badań** The epidemiology
Bardziej szczegółowoOtępienie i depresja u pacjentów w podeszłym wieku w Praktyce Lekarza Rodzinnego
M.M. Bujnowska-Fedak, U. Grata- Borkowska, B.J. Sapilak Otępienie i depresja u pacjentów w podeszłym : 349 353 Copyright by Wydawnictwo Continuo PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Otępienie i depresja u
Bardziej szczegółowoPierwotna afazja postępująca opis przypadku
ISSN 1734 5251 KAZUISTYKA Pierwotna afazja postępująca opis przypadku Anna Barczak Oddział Alzheimerowski Kliniki Neurologii CSK MSWiA w Warszawie STRESZCZENIE Pierwotna afazja postępująca (PPA, primary
Bardziej szczegółowoChoroba Alzheimera rozpoznana zbyt pochopnie
Choroba Alzheimera rozpoznana zbyt pochopnie Maria Barcikowska IMDiK PAN Epidemiologia w Polsce W Polsce rozpoznawanych jest: 15% chorych, na świecie ok. 50% Według danych Alzheimer Europe (2014) jest
Bardziej szczegółowoAsymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy
Bardziej szczegółowoOCENA PRZESIEWOWA W DIAGNOSTYCE CHORÓB OTĘPIENNYCH A N N A B A R C Z A K
OCENA PRZESIEWOWA W DIAGNOSTYCE CHORÓB OTĘPIENNYCH A N N A B A R C Z A K DIAGNOSTYKA PRZESIEWOWA W PROCESACH OTĘPIENNYCH Pomocna we wstępnej ocenie stanu poznawczego pacjenta Wyniki nie może być wykorzystywany
Bardziej szczegółowoWIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian
WIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian demograficznych w aspekcie stanu zdrowia populacji osób starszych.
Bardziej szczegółowoAgnieszka Jatczak-Stańczyk, Katarzyna Nowakowska, Józef Kocur Zakład Rehabilitacji Psychospołecznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi.
86 G E R I A T R I A 213; 7: 86-9 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 27.4.213 Poprawiono: 6.6.213 Zaakceptowano/Accepted: 18.6.213 Współwystępowanie zaburzeń poznawczych
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoGDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY mgr Magdalena Pinkowicka WPŁYW TRENINGU EEG-BIOFEEDBACK NA POPRAWĘ WYBRANYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z ADHD Rozprawa doktorska Promotor dr hab. n. med. Andrzej Frydrychowski,
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 118/2013 z dnia 13 maja 2013 r. o projekcie programu Program zdrowotny wczesnego wykrywania otępień lub innych
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoKatedra i Klinika Geriatrii Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Psychiatr. Pol. 2018; 52(5): 843 857 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) www.psychiatriapolska.pl DOI: https://doi.org/10.12740/pp/68611 Porównanie skuteczności Montreal Cognitive Assessment
Bardziej szczegółowoDIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ
DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ 1. Wyróżniamy dwa rodzaje diagnozy ze względu na cel: A. diagnoza dla selekcji = diagnoza negatywna (określająca defekty i dysfunkcje) jej celem jest stwierdzenie
Bardziej szczegółowoSELECTED ASPECTS OF ECONOMIC AND SOCIAL PROBLEMS IN PATIENTS WITH ALZHEIMER'S DISEASE AND THEIR CAREGIVERS
SELECTED ASPECTS OF ECONOMIC AND SOCIAL PROBLEMS IN PATIENTS WITH ALZHEIMER'S DISEASE AND THEIR CAREGIVERS Krystyna Mizerska PhD, Polonia University in Czestochowa, e-mail: krisha@o2.pl, Poland Adrianna
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoCzy naprawdę 70% decyzji lekarskich opartych jest na wynikach badań? Michał Milczarek ALAB laboratoria. PTDL Lublin
Czy naprawdę 70% decyzji lekarskich opartych jest na wynikach badań? Michał Milczarek ALAB laboratoria PTDL Lublin 7.12.2017 Skąd się wzięło takie przekonanie? u 1996 Mayo Clinic Wiemy, że choć laboratoria
Bardziej szczegółowoPorozmawiajmy o języku
XI. Seminarium Neuropsychologiczne 19 maja 2018r. Porozmawiajmy o języku Hotel Astone Spa&Conference, ul. Kwiatowa 11, Lubin 9.00 10.30 Dr. César Lima (University Institute of Lisbon (ISCTE-IUL), Institute
Bardziej szczegółowoPrawda Fałsz 1. Osoby z chorobą Alzheimera są szczególnie podatne na depresję.
Test wiedzy o chorobie Alzheimera Poniżej znajdują się stwierdzenia dotyczące choroby Przeczytaj proszę każde stwierdzenie i otocz kółkiem Prawda, jeśli uważasz, że zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz, jeśli
Bardziej szczegółowoSPECJALISTYCZNE SZKOLENIA DLA PSYCHOLOGÓW
* ZIMA * WIOSNA * 2010 * N.Z.O.Z. OŚRODEK TERAPII I PSYCHOEDUKACJI KOMPAS SERDECZNIE ZAPRASZA NA SPECJALISTYCZNE SZKOLENIA DLA PSYCHOLOGÓW "Mózg a Człowiek" SZKOLENIE Z ZAKRESU PODSTAW DIAGNOZY NEUROPSYCHOLOGICZNEJ
Bardziej szczegółowoDiagnostyczna wartość testów neuropsychologicznych w łagodnych zaburzeniach poznawczych towarzyszących chorobie Parkinsona
Psychiatr. Pol. 2014; 48(2): 331 343 PL ISSN 0033-2674 www.psychiatriapolska.pl Diagnostyczna wartość testów neuropsychologicznych w łagodnych zaburzeniach poznawczych towarzyszących chorobie Parkinsona
Bardziej szczegółowo(Addenbrooke s cognitive examination - Final Revised Version, 2005, tłum. M.Roessler) ORIENTACJA Zapytaj o: (Dzień) (Miesiąc) (Rok) WYNIK (0-5):
ACE-R DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO IPiN SKALA FUNKCJONOWANIA POZNAWCZEGO (Addenbrooke s cognitive examination - Final Revised Version, 2005, tłum. M.Roessler) Imię i nazwisko: Data badania: Data urodzenia: Badający:
Bardziej szczegółowo13. Interpretacja wyników testowych
13. Interpretacja wyników testowych q testowanie a diagnozowanie psychologiczne q interpretacja wyników testu q interpretacja kliniczna a statystyczna q interpretacja ukierunkowana na kryteria lub normy
Bardziej szczegółowoOcena sprawności ogólnej, funkcjonowania codziennego oraz jakości życia u chorych w podeszłym wieku z podejrzeniem zespołu otępiennego
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(4):149-160 artykuł oryginalny original article Ocena sprawności ogólnej, funkcjonowania codziennego oraz jakości życia u chorych w podeszłym wieku z podejrzeniem zespołu otępiennego
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2004,4,
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2004,4,477-483 Alina Borkowska', Monika Wilkość 1, Marta Tomaszewska', Wiktor Dróżdż 1, Janusz Rybakowskż2 Wpływ donepezilu na funkcje poznawcze u pacjentów z
Bardziej szczegółowoChoroba Alzheimera: korzyści wynikające z wczesnego leczenia farmakologicznego
ISSN 1734 5251 www.neuroedu.pl OFICJALNE PORTALE INTERNETOWE PTN www.ptneuro.pl Choroba Alzheimera: korzyści wynikające z wczesnego leczenia farmakologicznego Alzheimer s disease: the benefits of early
Bardziej szczegółowoRehabilitacja po udarze
Rehabilitacja po udarze Iwona Sarzyńska-Długosz Oddział Rehabilitacji Neurologicznej, II Klinika Neurologiczna Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa Utrata lat życia w pełnej sprawności Disability
Bardziej szczegółowoSposoby i formy oceny kompetencji klinicznych
Sposoby i formy oceny kompetencji klinicznych WYBRANE FORMY EGZAMINOWANIA JAKO NARZĘDZIA KONTROLI EFEKTÓW I JAKOŚCI KSZTAŁCENIA 14 MARCA 2014 dr n. farm. Mariusz Panczyk mariusz.panczyk@wum.edu.pl Zakład
Bardziej szczegółowoCHOROBY ZWYRODNIENIOWE. Wprowadzenie
Nowe kliniczne kryteria rozpoznawania łagodnych zaburzeń poznawczych i otępienia spowodowanego chorobą Alzheimera: zalecenia National Institute on Aging i Alzheimer s Association Tomasz Gabryelewicz Instytut
Bardziej szczegółowoZadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
Podnoszenie kompetencji kadr medycznych uczestniczących w realizacji profilaktycznej opieki psychiatrycznej, w tym wczesnego wykrywania objawów zaburzeń psychicznych KONSPEKT ZAJĘĆ szczegółowy przebieg
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW. Seminaria. Wykłady. Psychologia ogólna Egzamin. Technologie informatyczne w pracy naukowej Zaliczenie z oceną
Nazwa kierunku: Psychologia zdrowia Poziom: jednolite studia magisterskie Cykl kształcenia: 2019/2020 do 2023/2024 PLAN STUDIÓW ROK: I (19/20) Nazwa modułu/ przedmiotu Psychologia ogólna 5 70 40 30 Egzamin
Bardziej szczegółowoIPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego
IPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego Wydział Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych Jolanta Rafał-Łuniewska Dziecko z niepełnosprawnością
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 14/2012 Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Bardziej szczegółowoNeuropsychologiczna ocena dysfunkcji poznawczych w depresji po udarze mózgu
Psychiatria PRACA ORYGINALNA tom 4, nr 2, 39 44 Copyright 2007 Via Medica ISSN 1732 9841 Alina Borkowska, Ilona Warwas, Monika Wiłkość, Wiktor Dróżdż Zakład Neuropsychologii Klinicznej Uniwersytetu Mikołaja
Bardziej szczegółowoAdam Bednorz 1, Jacek Kawa 2, Paula Stępień 2, Brygida Fiejdasz 2, Monika Bugdol 2, Jarosław Derejczyk 1, Anna Torbus 1 1. Streszczenie.
5 GERIATRIA 2017; 11: 5-14 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 01.09.2016 Zaakceptowano/Accepted: 23.01.2017 Zastosowanie tabletowej wersji Testu Rysowania Zegara do
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Andrzej Potemkowski Zakład Psychologii Klinicznej i Psychoprofilaktyki. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Lekarz, neurolog Marzena Zboch Dyrektor ds. medycznych Ośrodek Badawczo- Naukowo- Dydaktyczny Chorób Otępiennych Uniwersytetu Medycznego, im. Księdza Henryka Kardynała Gulbinowicza SP ZOZ w Ścinawie Rozprawa
Bardziej szczegółowoSKALA MOCA ORAZ MMSE W DIAGNOZIE ŁAGODNYCH ZABURZEŃ FUNKCJI POZNAWCZYCH MOCA AND MMSE IN THE DIAGNOSIS OF MILD COGNITIVE IMPAIRMENT
13 Copyright Psychiatria i Psychoterapia Psychiatria i Psychoterapia 2011, Tom 7, Nr 1: s. 13-20. ISSN 1895-3166 Monika Talarowska, Antoni Florkowski, Krzysztof Zboralski, Piotr Gałecki SKALA MOCA ORAZ
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoModuł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz
Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna
Załącznik nr 6 Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych psychiatrycznych i leczenia środowiskowego (domowego) oraz warunki realizacji tych świadczeń L.p. Nazwa świadczenia
Bardziej szczegółowoŁagodne zaburzenia funkcji poznawczych Mild cognitive impairment
22 GERIATRIA 2015; 9: 22-30 Akademia Medycyny Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych Mild cognitive impairment ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 20.02.2015 Zaakceptowano/Accepted: 11.03.2015
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie
1 Mózg a zachowanie ewolucja poglądów, wybrane przykłady 2 Analiza syndromologiczna założenia, przykład zastosowania 3 Neuropsychologia medyczna: przedmiot/podmiot badań, cele, założenia 4 Determinanty
Bardziej szczegółowo