Ma gorzata Taraszkiewicz. Metody aktywizujàce. proces uczenia si, czyli jak uczyç lepiej.

Transkrypt

1 Ma gorzata Taraszkiewicz Metody aktywizujàce proces uczenia si, czyli jak uczyç lepiej.

2 Małgorzata Taraszkiewicz Metody aktywizujące proces uczenia się czyli Jak uczyć lepiej

3 Copyright 2002 ISBN Wydawnictwo Verlag Dashöfer Sp. z o.o. Ul. Huculska 6, Warszawa Tel. 022/ , , fax. 022/ , Redaktor odpowiedzialny: Agnieszka Kukie a kukiela@dashofer.pl Opracowanie edytorskie i korekta: Magdalena Krawczyk Wszelkie prawa zastrze one, prawo do tytu u i licencji jest w asnoêcià Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca oêci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie na noênikach magnetycznych i elektronicznych bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzgl du na sta e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoêci za zamieszczone informacje. 2

4 INFORMACJE O AUTORZE INFORMACJE O AUTORZE: Ma gorzata Taraszkiewicz psycholog edukacyjny, trener, autorka ksià ek i materia ów edukacyjnych. Autor projektu i redaktor pakietu Europa na co dzieƒ. Koordynator i trener programu Nowa Szko a. Autor projektu i redaktor pakietu Nowa Szko a. Autor wielu programów szkoleniowych dla nauczycieli (m.in. autorski program pt. Profesor. NLP w nauczaniu i wychowaniu ). Autorka ksià ek m.in. Ksià ki warte czytania dzieciom, Jak uczyç lepiej, czyli Refleksyjny Praktyk w Dzia aniu, Nowa Szko a wspieranie kariery ucznia ; Jak uczyç lepiej, czyli szko a pe na ludzi. Wspó autorka: pakietu Europa na co dzieƒ ; Reforma w szkole (cz. 1-8 materia y na p ytach CD ukazujàce si od 1999 roku) oraz Skuteczne zarzàdzanie szko à podstawowà i gimnazjum. Od 1999 roku zwiàzana z Gazetà Szkolnà, gdzie aktualnie jest zast pcà redaktora naczelnego. Publikuje artyku y w czasopismach o tematyce edukacyjnej oraz biznesowej, tak e dla tych dwóch grup edukacji i biznesu, projektuje i prowadzi treningi i warsztaty z zakresu m.in. komunikacji, kreatywnoêci, asertywnoêci i rozwoju osobistego. W wolnych chwilach wspiera starszà córk Zuzann (która koƒczy studiowanie filozofii) oraz wspiera rozwój i kreatywnoêç dwóch m odszych Zosi i Marysi, które razem nie majà jeszcze 6 lat. malgorzata.taraszkiewicz@wp.pl WYKAZ PIKTOGRAMÓW: Uwaga Problem N Zasady, wskazówki, zalecenia Definicja 3

5 SPIS TREÂCI SPIS TREÂCI: 1. Wielka rozgrzewka 1.1. Propozycja: 15-minutowy MENED ER 1.2. Organizacja przestrzeni edukacyjnej Wymiar metodyczny czyli jakà metodà/jakimi metodami b dzie realizowana lekcja Wymiar mentalny czyli jak wywo ujesz odpowiedni stan gotowoêci do uczenia si na konkretnej lekcji Wymiar interpersonalny czyli jak nawiàzujesz kontakt z uczniami Wymiar architektoniczny czyli jak budujesz sytuacje edukacyjne w sensie aran acji klasy 1.3. Uczysz tak, jak myêlisz, e nale y uczyç 1.4. Przygotowujàc si do lekcji START! 1.5. Cel 1.6. Metoda Wybór strategii przekazywania wiedzy lub çwiczenia umiej tnoêci Materia y 1.7. Otwieranie sytuacji edukacyjnej w klasie Jak przeka esz uczniom cel i sens uczenia si tego, co planujesz im przekazaç? Jak przygotujesz dobry start? Czy jesteê przygotowany na dodatkowe zdarzenia edukacyjne? 1.8. Zamykanie sytuacji edukacyjnej w klasie Ewaluacja pracy uczniów Ewaluacja w asnej pracy 1.9. PomyÊl: JAK MO NA ZROBIå TO LEPIEJ? 2. Metody aktywne w szkole 3. Budowa scenariusza pracy do wybranej metody 4. Wskazówki do pracy wybranà metodà 4.1. Wyk ad 4.2. Pytania i odpowiedzi 4.3. Dyskusja 4.4. Czytanie 4.5. Obserwacja 4.6. Gry dydaktyczne 4.7. Granie ról 4.8. Drama 4.9. Symulacja Analiza przypadku 5. Wa ne pytanie na zakoƒczenie 4

6 WIELKA ROZGRZEWKA 1. WIELKA ROZGRZEWKA 1.1. Propozycja: 15-minutowy MENED ER Proponowane tu wst pne çwiczenia, czyli wielka rozgrzewka sà wst pem do cz Êci w aêciwej, czyli projektowania lekcji b dàcej istotnym elementem re yserii dydaktycznej. Cz Êç pierwsza zajmie na pewno nieco czasu, ale jest konieczna do zebrania danych, które przydadzà si w czasie projektowania ju konkretnej lekcji, na konkretny temat. Pisz dalej o tym jak wa na jest rozgrzewka dla wszelkich dzia aƒ cz owieka. W tym wypadku rozgrzewamy nasze myêlenie i poruszamy wyobraêni pedagogicznà, aby wybraç najw aêciwszy sposób aktywizacji uczniów, w ramach dost pnych nam Êrodków oraz posiadanych umiej tnoêci i kompetencji. Proponowana rozgrzewka nosi tytu 15-minutowy mened er bo tyle wystarczy czasu na zaprojektowanie lekcji... po nabraniu wprawy. Na poczàtku oczywiêcie mo e to potrwaç nieco d u ej. ZAPAMI TAJ: Uczyç to znaczy organizowaç przestrzeƒ edukacyjnej aktywnoêci dla uczniów. Chodzi tu o przestrzeƒ zarówno w wymiarze metodycznym, jak i mentalnym (tzn. wywo ywaç odpowiedni stan gotowoêci do uczenia si ) oraz tak e osobistym (kontakt interpersonalny) i architektonicznym Organizacja przestrzeni edukacyjnej Wymiar metodyczny czyli jakà metodà/jakimi metodami b dzie realizowana lekcja Poni ej wymieniona jest lista 16 metod nauczania. Wyk ad, czytanie, pisanie, pytania i odpowiedzi, dyskusja, obserwacja (pokaz/ demonstracja), gry dydaktyczne, granie ról, drama, symulacja, analiza przypadków, karty dydaktyczne, organizacja graficzna (np. mapy mentalne), metody kreatywne, metody zintegrowane, çwiczenia. Wpisz w odpowiednie rubryki metody, którymi pos ugujesz si : swobodnie rzadko wcale 5

7 WIELKA ROZGRZEWKA Jak uzasadnisz ten stan rzeczy? Pe na swoboda w korzystaniu z wielu metod aktywizujàcych procesy uczenia si uczniów pozwala na odpowiednie zaprojektowanie przebiegu lekcji (w Êwietle postawionego celu dydaktycznego bàdê wychowawczego) i maksymalne wykorzystanie w aêciwoêci okreêlonej metody. Pos ugiwanie si jednà bàdê niewielkim repertuarem metod: wywo uje zjawisko monotonii metodycznej; mo e wywo ywaç zjawisko kolizji edukacyjnych z niektórymi uczniami i w efekcie wycinanie ich z pola szkolnego sukcesu; mo e utrudniaç osiàganie oczekiwanych rezultatów edukacyjnych (np. wyk ad nie przyniesie oczekiwanych zmian postaw uczniów w takim stopniu jak goràca dyskusja, granie ról lub drama chyba e nauczyciel ma charyzm ). Wykonaj çwiczenie nr 1. (poni ej). Potem wróç do wykonanej przez ciebie listy metod u ywanych rzadko lub wcale. Zastanów si nad tym a) jaki typ doêwiadczeƒ akcentujesz na lekcjach? b) jakich doêwiadczeƒ dostarczasz zbyt ma o lub wcale? Jaki wniosek p ynie stàd dla twojej praktyki nauczania? åwiczenie 1. CZEMU S U Y OKREÂLONA METODA? Zastanówmy si czemu s u y okreêlona metoda? JeÊli chcesz, uzupe nij podane sugestie po swojemu. 1. Wyk ad eby uczeƒ pozna kontekst danego zagadnienia, dla wprowadzenia, zreferowania i podsumowania wi kszych partii materia u. 2. Czytanie eby uczeƒ umia czytaç ze zrozumieniem oraz by poznawa ró ne zagadnienia przedstawiane w formie pisanej oraz ró ne sposoby wypowiadania si na piêmie. 3. Pisanie eby uczeƒ umia w aêciwie i w rozmaity sposób wyra aç swoje myêli oraz pozna i umia stosowaç zasady poprawnego pos ugiwania si j zykiem pisanym. 6

8 WIELKA ROZGRZEWKA 4. Dyskusja eby uczeƒ umia przedstawiaç, broniç i korygowaç w asne stanowisko oraz doêwiadczy rozmaitoêci poglàdów i ocen na okreêlony temat. 5. Pytania i odpowiedzi eby uczeƒ umia si dziwiç, zadawaç pytania i dociekaç oraz poszukiwaç odpowiedzi (co stanowi konieczny punkt wyjêcia do wszelkiego uczenia si ). 6. Pokaz, demonstracje eby uczeƒ pozna za pomocà zmys ów, zobaczy na w asne oczy, dotknà, posmakowa... pewien wycinek opowiadanej rzeczywistoêci w myêl zasady zobaczyç to uwierzyç. 7. Gry dydaktyczne eby uczeƒ pozna i doêwiadczy ró nych strategii dzia ania w sytuacjach para yciowych. 8. Granie ról eby uczeƒ rozumia struktur i dynamik roli, doêwiadczy okreêlonych sytuacji, emocji, uczuç, relacji. 9. Drama eby uczeƒ doêwiadczy i prze y okreêlone stany, sytuacje, problemy; poczu, prze y je na w asnej skórze. 10. Symulacje eby uczeƒ trenowa okreêlone umiej tnoêci w bezpiecznym kontekêcie sytuacji szkoleniowej, zanim wykorzysta je w prawdziwym yciu. 11. Analiza przypadku eby uczeƒ uczy si na doêwiadczeniach innych 12. Karty dydaktyczne eby wiedzia co/jak/kiedy ma robiç; zna algorytm samodzielnego dzia ania/uczenia si. 7

9 WIELKA ROZGRZEWKA 13. Organizacja graficzna (mapy mentalne, linie czasu) eby uczeƒ nauczy si tworzenia obrazów myêli i myêlenia w kategoriach procesów i chronologii. 14. Metody kreatywne twórczego rozwiàzywania problemów eby uczeƒ poszerza pole mo liwoêci i horyzonty wyobraêni. 15. åwiczenia eby uczeƒ poprzez praktyk dochodzi do sprawnoêci w okreêlonym wycinku lub dziedzinie. 16. Metody zintegrowane (tzw. metoda projektu) wykorzystujàce w skumulowany sposób za o enia i efekty edukacyjne ró nych metod do realizacji d ugofalowej akcji dydaktycznej oraz tak e dla umo liwienia doêwiadczenia wspó pracy grupowej. Wybierajàc metod nauczania kierujemy si nast pujàcymi kryteriami: czas, jakim dysponujemy; zró nicowane doêwiadczenia i wiedza uczniów; efekt, który chcemy osiàgnàç (wiedza, umiej tnoêci praktyczne, zmiana postaw); osobiste preferencje nauczyciela. kryteria wyboru ZAPAMI TAJ! Warto tu dodaç i niemal ka dy problem edukacyjny mo na rozwiàzywaç dowolnà metodà! (OczywiÊcie pod warunkiem mistrzowskiego opanowania tej metody przez nauczyciela). Ka da metoda jednak uczy uczniów w inny sposób, nieco inaczej dociera i buduje doêwiadczenie, odnosi si do nieco innych zasobów umiej tnoêci. Dlatego wa na jest ró norodnoêç metodyczna w codziennej praktyce szkolnej. Ponadto metody per se uczà sposobów uczenia si modelujàc je. 8

10 Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki w serwisie