PROEKOLOGICZNE STRATEGIE PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁU ELEKTRONICZNEGO
|
|
- Bogumił Olszewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 I Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna EKOLOGIA W ELEKTRONICE Przemysłowy Instytut Elektroniki Warszawa, PROEKOLOGICZNE STRATEGIE PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁU ELEKTRONICZNEGO Joanna FLORKOWSKA TRĄBIŃSKA Przemysłowy Instytut Elektroniki ul. Długa 44/50, Warszawa, tel W referacie przedstawiony zostanie rozwój proekologicznych strategii przedsiębiorstw w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat, główne kierunki polityki proekologicznej przedsiębiorstw przemysłu elektronicznego, stosowane systemy i metody zarządzania środowiskowego oraz obszary działalności proekologicznej. 1. WPROWADZENIE Wraz z rozwojem przemysłu i wzrostem ilości produkowanych wyrobów podejście do ochrony środowiska i zapobieganie jego degradacji podlegało ciągłej ewolucji. Pierwsze kroki w kierunku ochrony środowiska podjęto w latach 50-tych. Działania ograniczały się do zmniejszenia wpływu działalności gospodarczej i bytowej człowieka na środowisko poprzez ograniczanie skutków działalności, głównie zmniejszanie stężenia zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska [1]. Odpady płynne poddawano rozcieńczaniu, gazowe rozprzestrzeniano na większym obszarze, sądząc, że zanieczyszczenia o mniejszym stężeniu zostaną zasymilowane przez przyrodę i w sposób naturalny unieszkodliwione. Odpady stałe wywożone były na składowiska. W latach 70-tych zastosowano metodę filtrowania zanieczyszczeń [1]. Budowano oczyszczalnie, w których oddzielano i zatrzymywano część zanieczyszczeń z odprowadzanych do środowiska odpadów produkcyjnych. Wyizolowane w procesie filtracji, szkodliwe substancje stałe, wymagały zastosowania dodatkowego procesu unieszkodliwiania, a powstające w etapie końcowym odpady - specjalnie do tego celu przeznaczonych składowisk. 196
2 Lata 80-te to okres wprowadzania recyklingu odpadów. Z odpadów powstających w procesach produkcyjnych oraz wyrobów wycofywanych z użycia odzyskiwano niektóre substancje tj szkło, papier, metale rzadkie i szlachetne,. Następnie poddawano je obróbce i wykorzystywano jako surowce wtórne. Innymi słowy działania w zakresie ochrony środowiska do lat 80-tych skupiały się głównie na procesie produkcyjnym i nie przynosiły oczekiwanych efektów. W latach 90-tych nastąpiła generalna zmiana podejścia do produkcji i konsumpcji z punktu widzenia ochrony środowiska. Przyjęto nową koncepcję zarządzania środowiskiem opartą na modelu zrównoważonego rozwoju (ang. Sustainable Development), którego głównym celem jest zharmonizowanie działalności człowieka i jego potrzeb ze środowiskiem naturalnym i jego możliwościami. 2. STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Podstawowe wytyczne dotyczące ochrony środowiska dla wszystkich grup i narodów podano w Światowym Programie Naprawczym Agenda XXI. Jednocześnie Agenda zobowiązuje rządy i grupy reprezentujące przemysł do uznania zarządzania w odniesieniu do ochrony środowiska za jeden z najważniejszych zbiorowych priorytetów i klucz do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju [1]. Ponadto do podejmowania inicjatyw w kierunku zarządzania środowiskiem i stworzenia warunków do realizacji wytycznych dotyczących ochrony środowiska, zdefiniowania i wdrożenia instrumentów ekonomicznych promujących czystą produkcję oraz właściwą przedsiębiorczość w odniesieniu do środowiska. Celem strategii zrównoważonego rozwoju jest utrzymanie wysokiego standardu życia przy zachowaniu zasobów naturalnych i bardziej racjonalnym korzystaniu z nich oraz nie ograniczanie możliwości rozwoju przyszłym pokoleniom. Wiodące założenie nowej strategii polega na prewencji przed skutkami działalności człowieka, polegającej na właściwym zarządzaniu zasobami naturalnymi, redukcji ryzyka i niebezpieczeństwa, promowaniu i wdrażaniu działań nieszkodliwych, monitoringu środowiska i zabezpieczeń, redukcji ilości odpadów (ciekłych, stałych i gazowych) przypadających na jednostkę gospodarczą, oraz ich recyklingu. Jedną z metod realizacji programu zrównoważonego rozwoju jest Czysta Produkcja (CP), kompleksowy program zarządzania procesami technologicznymi w kierunku zapobiegania i przeciwdziałania zanieczyszczeniom i zagrożeniom oraz degradacji środowiska. Program CP uwzględnia wpływ wszystkich czynników związanych z produkcją i produktem, mających wpływ na środowisko. 3. GŁÓWNE KIERUNKI PROEKOLOGICZNEJ DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW Uchwalone dyrektywy i zarządzenia dotyczące ochrony środowiska, nakładają na przedsiębiorstwa nie tylko obowiązek zapobiegania degradacji środowiska, ale również odpowiedzialność za wszelkie negatywne skutki ich działalności, także odpowiedzialność materialną. Dążenie do zmniejszenia kosztów produkcji oraz promocja produktów ekologicznych jest podstawowym czynnikiem motywującym do wprowadzenia właściwego systemu zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie. Stosowane są dwa standardy systemów zarządzania środowiskowego [7]: 197
3 a) system EMAS (ang. Eco-Management and Auditing Scheme)- indywidualny, dobrowolny system zarządzania, kreowany na potrzeby przedsiębiorstwa. System ten obejmuje politykę przedsiębiorstwa, w której cele i środki ustanawiane są dobrowolnie w zależności od możliwości i potrzeb przedsiębiorstwa, w ramach obowiązujących norm i dyrektyw środowiskowych. Określane są mechanizmy polityki środowiskowej, ustalana odpowiedzialność za jej realizację, odpowiedzialność za stosowanie i przestrzeganie przepisów, ustalana polityka kontroli oraz sposoby promocji polityki środowiskowej w kręgach związanych z przedsiębiorstwem. System ten stosowany jest głównie w dużych przedsiębiorstwach i certyfikowany na zgodność z określonymi normami lub dyrektywami. W ramach takiego systemu przedsiębiorstwa wprowadzają własne etykiety dla wyrobów przyjaznych środowisku, które są wyróżnikiem wśród produkowanych wyrobów i stanowią świadectwo, że dany wyrób jest przyjazny środowisku a przedsiębiorstwo w swojej działalności dąży do minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko. b) standard zarządzania wg norm ISO System ten jest kreowany, wdrażany a następnie certyfikowany na zgodność z wymaganiami wymienionych norm. Według ISO przedsiębiorstwo określa i przestrzega ustalonej polityki i procedury działania, zapewnia zgodność działania systemu z wymaganiami norm oraz deklaruje stałą poprawę oddziaływania na środowisko. System ten obejmuje i reguluje cały obszar działalności i zarządzania przedsiębiorstwa w odniesieniu do środowiska, w tym planowanie, wdrażanie i działanie systemu, produkcję, sprawdzanie i korygowanie, marketing, zarządzanie wyrobem i odpadami. System ten jest częścią systemu zapewnienia jakości w przedsiębiorstwie wg ISO Przygotowanie i działanie systemu zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie wg ISO 14000, przebiega podobnie jak w systemie zapewnienia jakości (ISO 9000), to jest według tzw. spirali jakości. 2. Polityka środowiskowa Ciągłe udoskonalanie cyklu: Planowanie-wykonanie-sprawdzeniedziałanie 3. Planowanie 1. Główne zobowiązania 4. Wdrożenie 5. Sprawdzanie 6.Przeglądy zarządzania Start Rys.1 Etapy tworzenia, wdrażania i działania systemu zarządzania (wg [8]). Etap 1 polega na wyznaczeniu celów zarządzania środowiskowego oraz podjęciu zobowiązań do stworzenia i przestrzegania przyjętego systemu, określane są zadania do wykonania oraz ustalana odpowiedzialność za ich wykonanie. W etapie 2 definiowana jest polityka środowiskowa przedsiębiorstwa, odpowiednio do poziomu wpływu działalności przedsiębiorstwa na środowisko, uwzględniająca zobo- 198
4 wiązanie do zapewnienia ochrony przed zanieczyszczeniem oraz przestrzegania stosownych przepisów. W etapie 3 określane są obiekty podlegające systemowi zarządzania, ustalane cele i plany wdrożenia i działania kierunków strategicznych. Tworzone są i podtrzymywane procedury, wg których będzie prowadzona identyfikacja wpływu działalności przedsiębiorstwa, wyrobu i obsługi na środowisko, identyfikacja wymagań, przepisów prawnych, obiektów i środków, które powinny być uwzględnione w polityce zarządzania. Na tym etapie opracowywany jest program zarządzania środowiskiem pod kątem wyznaczonych celów, z uwzględnieniem wyznaczenia odpowiedzialności i określenia ram czasowych poszczególnych etapów realizacji postawionych zadań. Etapy 4 i 5 polegają na realizacji zamierzeń, wdrożeniu ustalonej struktury, w której określone są role, odpowiedzialność i uprawnienia, między innymi: - wdrożeniu i realizacji procesu czystej produkcji (PCP); - opracowywaniu procedur uwzględniających sytuacje, dla których brak procedur prowadziłby do uchybień oraz procedur postępowania w przypadku zagrożenia, i procedur zapobiegania i łagodzenia wpływu na środowisko; - zapewnieniu bezpieczeństwa w sytuacjach awaryjnych; - przeprowadzaniu szkoleń w celu podniesienia poziomu kompetencji i świadomości; - zapewnieniu komunikacji i wymiany informacji wewnątrz przedsiębiorstwa oraz pomiędzy powiązanymi zewnętrznymi oddziałami, - dokumentowaniu systemu zarządzania środowiskiem; - kontroli i monitorowaniu działalności i procesów technologicznych, czynników związanych wyrobami i ich obsługą, mających wpływ na środowisko, wyników funkcjonowania przyjętego systemu, kontroli dokumentacji i przeprowadzaniu auditów. Etap 6 obejmuje okresowe przeglądy systemu zarządzania, których celem jest sprawdzenie zgodności działania z przyjętym systemem. Przeglądy wykonywane są przez najwyższe kierownictwo przedsiębiorstwa a wyniki są podstawą do przeprowadzenia działań korygujących Następne etapy zarządzania środowiskowego wg ISO składają się z kolejnych następujących po sobie cykli zarządzania i działania (rys.2). Cykl zarządzania obejmuje określenie polityki środowiskowej, udoskonalanie i autoryzację planu, kontrolę zarządzania i przeglądy oraz regularne porównywanie efektywności systemu w odniesieniu do zmian i wymagań zewnętrznych. Strategia i polityka wyrobu określona jest poprzez kompromis pomiędzy potrzebami konsumenta i środowiska a możliwościami przedsiębiorstwa. W cyklu działania określane są zadania i cele do wykonania, formułowane plany udoskonalenia systemu, wdrożenie i obsługa, kontrola działania poprzez audity i przeglądy systemu, w celu podjęcia działań korygujących. Wybór celów i zadań przebiega indywidualnie w każdym przedsiębiorstwie w zależności od sfery działalności i specyfiki produkcji. Oba standardy mimo różnych dokumentów normatywnych są do siebie podobne. Główne obszary działalności przedsiębiorstw w ramach zarządzania środowiskowego są takie same i obejmują zarządzanie wyrobem, produkcją i odpadami. 199
5 Czynniki zewnętrzne Przeglądy zarządzania Udoskonalanie Kontrola & korekcja Cykl zarządzania Polityka zarządzania Planowanie Cykl działania Wdrożenie & działanie Rys. 2 Funkcjonowanie systemu zarządzania środowiskowego (wg [8]) Zarządzanie wyrobem Proces zarządzania wyrobem obejmuje cały okres życia wyrobu, począwszy od projektowania, poprzez produkcję, marketing i transport, okres użytkowania i obsługi aż do etapu wycofania z użycia. Pierwszy etap procesu zarządzania wyrobem to wyznaczenie grupy wyrobów podlegających zarządzaniu środowiskowemu oraz określenie parametrów jakie powinny spełniać, aby stały się przyjazne dla środowiska. Ustalenie głównych założeń polityki zarządzania wyrobem następuje po uwzględnieniu wszystkich ważniejszych czynników związanych z wyrobem i funkcjonujących w obszarze działania przedsiębiorstwa a mających wpływ na środowisko i działalność przedsiębiorstwa. Zidentyfikowane czynniki determinujące własności wyrobu i funkcjonujące w obszarze działalności przedsiębiorstwa są uwzględniane w procesie projektowania tego wyrobu i procesów technologicznych, w których powstaje. Na etapie projektowania stosowanych jest wiele metod, umożliwiających ocenę wpływu wyrobu na środowisko i stanowiących podstawę do właściwego zarządzania, między innymi: - metoda oceny cyklu życia (ang. LCA-Life Cycle Assessment) jest próbą uwzględnienia wpływu na środowisko wszystkich czynników dotyczących wyrobu, od momentu powstania (zużycie surowców i materiałów, wpływ procesu produkcyjnego, okres eksploatacji wyrobu, użycie, transport, dystrybucja) aż po koniec życia; - metoda wskaźnika ekologicznego (eko - wskaźnika), przyjętego przez Światową Radę Biznesu do spraw Zrównoważonego Rozwoju, wyrażanego jako iloraz korzyści i kosztów. Metoda stanowi podstawę do szacowania wpływu wyrobu na środowisko i jest wyznacznikiem do ustalania poziomu redukcji poszczególnych czynników w polityce zarządzania przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten uwzględnia takie czynniki jak wpływ wyrobu na efekt cieplarniany, warstwę ozonową, zanieczyszczenie powietrza, zakwaszenie gleb, zawartość metali ciężkich, pestycydów, substancji rakotwórczych; - metoda kosztorysu ekologicznego stosowana jest na ogół dla wyrobów, które będą zarządzane zgodnie z przyjętym systemem zarządzania. Polega ona na wypełnieniu 200
6 formularza, w którym zapisywane są ilościowe wartości udziału czynników określonych przez eko-wskaźnik. Formularz zawiera również dane dotyczące całkowitej długości życia wyrobu i wpływu prostych napraw na wydłużenie jego cyklu życia, poboru energii, wagi wyrobu, sposobu opakowania oraz materiałów do tego stosowanych, zawartość recyklinowalnych metali i plastików oraz ocenę możliwości ich demontażu, zawartość substancji niebezpiecznych. Opracowany kosztorys stanowi podstawę do podjęcia właściwych działań w celu udoskonalenia systemu zarządzania produktem tak, aby stał się bardziej przyjazny środowisku, - metoda Fast-Five - polegająca na ocenie pięciu najbardziej istotnych czynników dotyczących wyrobu i procesu produkcji, mających wpływ na środowisko. Na ogół, czynnikami tymi są zużycie energii, łatwość recyklingu, zawartość substancji niebezpiecznych, trwałość oraz alternatywne metody obsługi poprodukcyjnej wyrobu. Na podstawie danych, określających poziom wpływu na środowisko ustalonych czynników, opracowywane są plany przyszłościowe przedsiębiorstwa, wyznaczające poziomy redukcji tych czynników i terminy realizacji, - metoda kosztów cyklu życia (ang. LCC-Life Cycle Cost ) - polega na ocenie kosztów wyrobu w całym okresie jego życia. Metoda ta, uwzględnia nie tylko koszty procesu produkcji i jej przygotowania, ale również koszty w okresie używania wyrobu, transportu, dystrybucji, koszty zarządzania odpadami oraz recyklingu. Na podstawie wyników analizy (wg powyższych metod oceny), wyznaczane są kierunki i obszary działania przedsiębiorstwa, w celu ustalenia optymalnej polityki zarządzania, zapewniającej minimalizację wpływu na środowisko przy zachowaniu lub polepszeniu własności użytkowych wyrobu i zwiększeniu korzyści przedsiębiorstwa. W procesie zarządzania wyrobem, dąży się do zapewnienia: - ochrony zasobów, realizowanej poprzez zmniejszenie wagi lub wielkości wyrobu (miniaturyzacja), zmniejszanie ilości stosowanych elementów, stosowanie materiałów lub elementów wtórnych z wyrobów wycofanych z użytkowania; - eliminacji substancji niebezpiecznych i szkodliwych; - zmniejszenia poboru energii przez wyrób; - zastosowania elementów i materiałów zapewniających powtórne wykorzystanie, zapewnienie recyklingu oraz unieszkodliwiania; - minimalizacji opakowań oraz stosowanie takich materiałów na opakowania, które ulegają degradacji oraz dają możliwość powtórnego wykorzystania, - projektowania wyrobów o dłuższym cyklu życia Zarządzanie produkcją Główne kierunki działania przedsiębiorstw w obszarze zarządzania produkcją zmierzają do takiej organizacji i modernizacji procesów technologicznych, aby zapewnić lub wyeliminować ich negatywny wpływ na środowisko. Realizacja zamierzeń z reguły przebiega zgodnie z zasadami programu czystej produkcji (PCP) i dotyczy: - ochrony energii, dzięki redukcji zużycia. Na ogół stosuje się w tym celu alternatywne źródła energii, metodę kogeneracji, wtórne wykorzystanie energii wytwarzanej w procesach produkcyjnych lub zastosowanie systemów oszczędności energii; - ochrony powietrza drogą redukcji emisji gazów i zanieczyszczeń lub eliminację gazów wpływających na efekt cieplarniany i warstwę ozonową; - ochrony wód poprzez zastosowanie systemów oczyszczania, recykling wody stosowanej w procesie produkcji; 201
7 - ochrony zasobów naturalnych poprzez minimalizację rodzajów i ilości stosowanych materiałów oraz wykorzystanie materiałów i elementów wtórnych; - ochrony gleby dzięki odpowiednim systemom zabezpieczeń przed zanieczyszczeniem substancjami szkodliwymi lub niebezpiecznymi, redukcji lub eliminacji tych substancji, zapewnienie kontroli i ciągłego monitoringu procesów technologicznych, oraz prowadzenie przeglądów i działań korygujących. Do realizacji wyznaczonych zadań stosowane są systemy informacyjne zapewniające komunikację i przesyłanie informacji wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa, propagowanie polityki proekologicznej przedsiębiorstwa, efektów, korzyści i wagi prowadzonej działalności proekologicznej, świadomości odpowiedzialności i konsekwencji ewentualnych odchyleń od przyjętej polityki Zarządzanie odpadami Proces zarządzania odpadami z reguły polega na redukcji ilości odpadów, dzięki stosowaniu materiałów o wydłużonym cyklu życia lub materiałów i technologii dających możliwość ich odzyskania oraz wtórnego użycia. Dodatkowe funkcje zarządzania odpadami polegają na: - zarządzaniu składowiskami zasobów nadających się do wtórnego użycia; - organizacji i dystrybucji odzyskanych zasobów; - monitoringu gospodarki odpadami, obejmującym inwentaryzację odpadów, producentów oraz składowisk; - udostępnianiu informacji o odpadach, ich własnościach, wielkości produkcji; - ewidencji składowisk wraz ze stopniem i sposobem ich zabezpieczenia. 4. PODSUMOWANIE Integracja z krajami Unii Europejskiej wymusza dostosowanie systemu prawnego oraz gospodarki naszego kraju do standardów obowiązujących w UE. Proces dostosowywania prawa polskiego prawdopodobnie trwać będzie jeszcze kilka lat. Równolegle przebiega proces wprowadzania systemu zarządzania środowiskowego w polskich przedsiębiorstwach, głównie dużych przedsiębiorstwach, sprzedających wyroby na ryn- 100,0 80,0 % 60,0 40,0 20,0 0,0 Poprawa image firmy Usprawnienie działalności Zewnętrzne zalecenia Korzyści ekonomiczne Rys. 3 Czynniki motywujące wdrażanie systemu zarządzania (wg [3]). 202
8 kach zagranicznych. Głównym motywem wdrażania tego systemu jest poprawienie wizerunku firmy (rys. 3). Najczęściej stosowanym systemem zarządzania środowiskowego w polskich przedsiębiorstwach jest system certyfikowany na zgodność z normami ISO Liczba uzyskanych certyfikatów z roku na rok rośnie (rys. 4) Rys. 4 Liczba uzyskiwanych w Polsce certyfikatów zgodności z ISO LITERATURA 1. Zespół pod redakcją dr Krzysztofa Skalmowskiego: Poradnik gospodarowania odpadami. 2. National /Panasonic: Environmental Report 1997, 3. Joanna Ejdys: Koszty i korzyści wdrażania systemu zarządzania środowiskowego, Ekopartner, maj 2000, 4. Grażyna Niesyto: Polityka ekologiczna państwa a integracja europejska, Ekopartner, kwiecień 2000, 5. Kapsch: Annual Report 1997, 6. Kapsch AG: The enviromental philosophy of Kapsch AG, 7. Julianna Bartosewicz: Technologie ekologiczne w krajach Północnej Europy u schyłku XX wieku, Ekopartner, Ekopartner, kwiecień 2000, 8. Philips: Point of no return, EcoDesign guidelines, 9. Praca zbiorowa PIE: Metody monitorowania oraz diagnozowania procesów przetwórczych i pomiarowych, Sprawozdanie z etapu 1. EKOLOGICAL STRATEGIES IN ELECTRONIC INDUSTRY BUSINESS The paper presents the development of ecological strategies in electronic industry business in a last few decade, practical environmental management system and the methods used in product Eco-design, and ecological activity of electronic establishment. 203
Omówienie podstawowych systemów zarządzania środowiskiem
Omówienie podstawowych systemów zarządzania środowiskiem Do najbardziej znanych systemów zarządzania środowiskiem należą: europejski EMAS światowy ISO 14000 Normy ISO serii 14000 1991 rok -Mędzynarodowa
Bardziej szczegółowoStrategie proekologiczne w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Anna Wiśniewska M. Kistowski (red.), Studia ekologiczno-krajobrazowe w programowaniu rozwoju zrównoważonego. Przegląd polskichdoświadczeń u progu integracji z Unią Europejską, 2004, Gdańsk, s. 91 98. Strategie
Bardziej szczegółowoSYSTEMOWE ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM
Wykład 11. SYSTEMOWE ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM 1 1. Istota i funkcje zarządzania środowiskowego: Racjonalne zagospodarowanie środowiska wymaga, aby rozwój działalności rozpatrywać w kontekście trzech sfer:
Bardziej szczegółowoPOLSKI RUCH CZYSTSZEJ PRODUKCJI NOT
Seminarium Informacyjno-promocyjne projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. Zmiany wzorców produkcji i konsumpcji w świetle
Bardziej szczegółowoPRAKTYCZNE ASPEKTY WDRAŻANIA BAT W SEKTORZE PRODUKCJI
Seminarium Informacyjno-promocyjne projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. PRAKTYCZNE ASPEKTY WDRAŻANIA BAT W SEKTORZE PRODUKCJI
Bardziej szczegółowoNormy środowiskowe w zarządzaniu firmą. dr Adam Jabłoński
2012 Normy środowiskowe w zarządzaniu firmą dr Adam Jabłoński GENEZA POWSTANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO Konferencja w Rio de Janeiro 1992 r. 27 Zasad Zrównoważonego Rozwoju Karta Biznesu Zrównoważonego
Bardziej szczegółowoEkoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Ekoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem dr hab. inż. Alina Matuszak-Flejszman, prof. nadzw. UEP Poznań, 17 listopada 2014 r. AGENDA Innowacyjne podejście do zarządzania przedsiębiorstwem Warunki i
Bardziej szczegółowoAudyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001)
Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001) ROMAN KOŁODZIEJ IV Konferencja Naukowo-Techniczna,,Utrzymanie ruchu w przemyśle spożywczym Szczyrk, 26 kwietnia 2012 r. 1 PLAN
Bardziej szczegółowoISO 14000 w przedsiębiorstwie
ISO 14000 w przedsiębiorstwie Rodzina norm ISO 14000 TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA DOKUMENT NADZOROWANY W WERSJI ELEKTRONICZNEJ Wydanie 07 Urząd Miasta Płocka. Księga środowiskowa
Strona 1 1. Księga Środowiskowa Księga Środowiskowa to podstawowy dokument opisujący strukturę i funkcjonowanie wdrożonego w Urzędzie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy PN-EN
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Polityka dotyczy następujących kwestii: Jørgen Buhl Rasmussen prezes i dyrektor generalny. 1. Systemu i dokumentacji
Ochrona środowiska odgrywa istotną rolę w naszej działalności. Większość surowców i składników naszych produktów pochodzi prosto z natury. Trwały sukces naszej firmy jest więc bezpośrednio związany ze
Bardziej szczegółowoStrategia Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu GK PGNiG na lata w obszarze ochrony środowiska
Strategia Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu GK PGNiG na lata 2009-2015 w obszarze środowiska Biuro Ochrony Środowiska w Departamencie Inwestycji W obszarze CSR nie startujemy od zera!!!!
Bardziej szczegółowoEKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII. mgr Małgorzata GÓRALCZYK
EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII mgr Małgorzata GÓRALCZYK Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Pracownia Badań Strategicznych, ul. Wybickiego
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE 2. Projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju.
SZKOLENIE 2 Projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. FAMED Żywiec S.A. Dokumentacja Systemu Zarządzania zgodnego z PN-EN ISO
Bardziej szczegółowoIndorama Ventures Public Company Limited
Indorama Ventures Public Company Limited Polityka w zakresie ochrony środowiska (Zatwierdzona na posiedzeniu Rady Dyrektorów nr 2/2013 dnia 22 lutego 2013 r.) Wersja poprawiona nr 1 (Zatwierdzona na posiedzeniu
Bardziej szczegółowoISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001
ISO 9001 ISO 14001 OHSAS 18001 ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA W TRAKCJA PRKiI S.A. Warszawa, maj 2015 SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Od 1999 roku Trakcja PRKiI S.A. mając na uwadze satysfakcję Klienta i
Bardziej szczegółowoPOLITYKA JAKOŚCI I ŚRODOWISKOWA
POLITYKA JAKOŚCI I ŚRODOWISKOWA Thermaflex Izolacji Sp. z o. o. zajmuje wiodącą pozycję w Polsce w branży izolacji technicznych ze spienionych poliolefin. Dążymy aby System Zarządzania Jakością i Środowiskiem
Bardziej szczegółowoProces certyfikacji ISO 14001:2015
ISO 14001:2015 Informacje o systemie W chwili obecnej szeroko pojęta ochrona środowiska stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego krajów europejskich. Coraz większa liczba przedsiębiorców obniża koszty
Bardziej szczegółowoPOLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA W LATACH 2009 2012 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016. uchwała Sejmu z dnia 22 maja 2009 roku (M.P. 2009.34.501.
POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA W LATACH 2009 2012 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016 uchwała Sejmu z dnia 22 maja 2009 roku (M.P. 2009.34.501.) Proces transformacji ustrojowej Polski nie uwzględniał w swoim planie
Bardziej szczegółowoPOLITYKA ZAKUPU SPRZĘTÓW I USŁUG ZRÓWNOWAŻONY ŁAŃCUCH DOSTAW
POLITYKA ZAKUPU SPRZĘTÓW I USŁUG ZRÓWNOWAŻONY ŁAŃCUCH DOSTAW WSTĘP Jednym z długoterminowych celów Fabryki Komunikacji Społecznej jest korzystanie z usług dostawców spełniających wymogi bezpieczeństwa,
Bardziej szczegółowoMINISTERSTWO GOSPODARKI. Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju
Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju 1 Uwarunkowania realizacji strategii Zewnętrzne (dokumenty międzynarodowe: Unii Europejskiej,
Bardziej szczegółowoHACCP- zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności Strona 1
CO TO JEST HACCP? HACCP ANALIZA ZAGROŻEŃ I KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI HAZARD ryzyko, niebezpieczeństwo, potencjalne zagrożenie przez wyroby dla zdrowia konsumenta ANALYSIS ocena, analiza, kontrola zagrożenia
Bardziej szczegółowoZarządzanie środowiskiem w przezdsiębiorstwie. Tomasz Poskrobko
Zarządzanie środowiskiem w przezdsiębiorstwie Tomasz Poskrobko Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia czystszej produkcji strategia zarządzania obciążeniem strategia zarządzania
Bardziej szczegółowoPolityka innowacyjna Województwa Mazowieckiego
Polityka innowacyjna Województwa Mazowieckiego Konferencja Innowacje w przemyśle a zmiany klimatu Warszawa, dn. 28 maja 2009 r. 1 Warszawa, dn.28 maja 2009 r. Plan prezentacji: Regionalna Strategia Innowacji
Bardziej szczegółowoWdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych
Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania
Bardziej szczegółowo6. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami
6. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami Projektowane zadania w ramach wariantów systemu gospodarki odpadami z założenia zawierają działania zmierzające do poprawy sytuacji
Bardziej szczegółowoSystem Zarządzania Energią według wymagań normy ISO 50001
System Zarządzania Energią według wymagań normy ISO 50001 Informacje ogólne ISO 50001 to standard umożliwiający ustanowienie systemu i procesów niezbędnych do osiągnięcia poprawy efektywności energetycznej.
Bardziej szczegółowoUSTAWA ŚMIECIOWA oraz WYTYCZNE DYREKTYWY 94/62/EEC DOTYCZĄCEJ OPAKOWAŃ I ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH. Wyk. Maria Anna Wiercińska
USTAWA ŚMIECIOWA oraz WYTYCZNE DYREKTYWY 94/62/EEC DOTYCZĄCEJ OPAKOWAŃ I ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Wyk. Maria Anna Wiercińska SPIS TREŚCI 1. PODSTAWOWE POJĘCIA Odpady opakowaniowe Gospodarka odpadami opakowaniowymi
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY IMPLEMENTACJI W POLSCE KONCEPCJI ZERO WASTE
PERSPEKTYWY IMPLEMENTACJI W POLSCE KONCEPCJI ZERO WASTE Przygotowała: Marta Wiśniewska Politechnika Warszawska Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Katedra Ochrony i Kształtowania
Bardziej szczegółowoCELE I ZAŁOŻENIA PROJEKTU: PROPAGOWANIE WZORCÓW PRODUKCJI I KONSUMPCJI SPRZYJAJĄCYCH PROMOCJI ZASAD TRWAŁEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
Seminarium Informacyjno-promocyjne projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. CELE I ZAŁOŻENIA PROJEKTU: PROPAGOWANIE WZORCÓW
Bardziej szczegółowoLokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action
Bardziej szczegółowoStrategia w gospodarce odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego
Strategia w gospodarce odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego Autorzy: Krzysztof Czarnomski Renata Osiecka http://foto.ojej.pl/ojej/6/0/1/0/27_chemia_nic_trudnego1.jpg Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowoPierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie. Warszawa 8 maja 2013 r.
Pierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie Warszawa 8 maja 2013 r. Efektywne zarządzanie energią jest jednym z warunków krytycznych do osiągnięcia
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 3 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA
1 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 3 EKOLOGISTYKA W PRODUKCJI: Bilans ekologiczny Koncepcja czystej produkcji BILANS EKOLOGICZNY 3 Bilans ekologiczny systematyczna analiza, identyfikująca
Bardziej szczegółowoWstęp. 1 Założenia i cele EMAS 2 EMAS w Polsce 3 Wdrażanie i rejestracja w EMAS
Wstęp 1 Założenia i cele EMAS 2 EMAS w Polsce 3 Wdrażanie i rejestracja w EMAS Założenia 1 i cele EMAS Geneza zarządzania środowiskowego EMAS / ISO 14001 Zarządzanie środowiskowe 1995 Zarządzanie jakością
Bardziej szczegółowoFundacja Naukowo Techniczna Gdańsk. Dr inż. Bogdan Sedler Mgr Henryk Herbut
Fundacja Naukowo Techniczna Gdańsk Dr inż. Bogdan Sedler Mgr Henryk Herbut Gdańsk, 2012 Zarządzanie planem gospodarki odpadami Warunkiem realizacji planu gospodarki odpadami jest ustalenie systemu zarządzania
Bardziej szczegółowoWYZWANIA GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO
WYZWANIA GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO STENA RECYCLING 12 WRZEŚNIA 2016 ZAWARTOŚĆ PREZENTACJI 1. O Stena Recycling 2. Wyzwania instytucjonalne 3. Wyzwania świadomościowe 4. Wyzwania biznesowe 5. Szanse
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11 Rozdział 1 EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM... 15 1.1. Zasady naukowej organizacji szkoła klasycznej teorii organizacji... 15 1.1.1. Szkoła naukowej organizacji
Bardziej szczegółowoŚrodki zarządzania środowiskowego w świetle EMAS na wybranych przykładach wykorzystanie systemu zamówień publicznych
Środki zarządzania środowiskowego w świetle EMAS na wybranych przykładach wykorzystanie systemu zamówień publicznych Maciej Krzyczkowski Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Generalna Dyrekcja Ochrony
Bardziej szczegółowoSTENA CIRCULAR ECONOMY AWARD
STENA CIRCULAR ECONOMY AWARD LIDER GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO AGENDA 1. Gospodarka Obiegu Zamkniętego 2. Stena Recycling 3. Konkurs Stena Circular Economy Award Lider Gospodarki Obiegu Zamkniętego 01
Bardziej szczegółowoOFERTA. Deklaracje środowiskowe III typu STRONA GŁÓWNA WIEDZA O BUDOWNICTWIE ZRÓWNOWAŻONE BUDOWNICTWO OFERTA. Formy współpracy:
STRONA GŁÓWNA WIEDZA O BUDOWNICTWIE ZRÓWNOWAŻONE BUDOWNICTWO OFERTA OFERTA Formy współpracy: Badania cech środowiskowych wyrobów budowlanych Deklaracje środowiskowe w tym Environmental Product Declarations
Bardziej szczegółowoFundacja Naukowo Techniczna Gdańsk. Dr inż. Bogdan Sedler Mgr Henryk Herbut
Fundacja Naukowo Techniczna Gdańsk Dr inż. Bogdan Sedler Mgr Henryk Herbut Gdańsk, 2012 Zapobieganie powstawaniu odpadów (unikanie wytwarzania) Minimalizacja wytwarzanych odpadów Zapobieganie powstawaniu
Bardziej szczegółowo5. Cele i zadania w gospodarce odpadami
5. Cele i zadania w gospodarce odpadami 5.1 Cele i zadania wynikające z planów wyższego szczebla...2 5.2. Cele i zadania na poziomie gminy...7 1 5. Cele i zadania w gospodarce odpadami Nadrzędnym celem
Bardziej szczegółowoLCA (life-cycle assessment) jako ekologiczne narzędzie w ulepszaniu procesów technologicznych
LCA (life-cycle assessment) jako ekologiczne narzędzie w ulepszaniu procesów technologicznych Toruń 2012 Ocena cyklu życia (Life Cycle Assessment - LCA) jest jedną z technik zarządzania środowiskowego.
Bardziej szczegółowoISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania
ISO 9000/9001 Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania Co to jest ISO International Organization for Standardization największa międzynarodowa organizacja opracowująca standardy 13700 standardów zrzesza narodowe
Bardziej szczegółowoKonsultacja zmian dla Programu Priorytetowego NFOŚiGW Czysty Przemysł
Konsultacja zmian dla Programu Priorytetowego NFOŚiGW Czysty Przemysł Urszula Zając p.o. Dyrektora Departamentu Przedsięwzięć Przemyslowych Forum Energia Efekt Środowisko Zabrze, 6 maja 2013 r. Agenda
Bardziej szczegółowoAudyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie
Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie System zarządzania energią to uniwersalne narzędzie dające możliwość generowania oszczędności energii, podnoszenia jej efektywności
Bardziej szczegółowoOcena cyklu życia (LCA) w systemie gospodarki odpadami
Ocena cyklu życia (LCA) w systemie gospodarki odpadami Anna Henclik Joanna Kulczycka Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Kraków, 25-26 czerwiec 2009 Zarządzanie odpadami
Bardziej szczegółowoUpowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+
Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+ Ewelina Kaatz-Drzeżdżon Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku marzec 2015 Nowy
Bardziej szczegółowoFundamentem wszystkich naszych działań są Wartości, obowiązujące w Grupie Kapitałowej ORLEN, do której ANWIL należy, tj.:
KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW ANWIL S.A. STANDARDY SPOŁECZNE STANDARDY ETYCZNE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA STANDARDY ŚRODOWISKOWE WPROWADZENIE ANWIL jest jednym z filarów polskiej gospodarki, wiodącą spółką
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH. z dnia 24 sierpnia 2017 r.
UCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie zatwierdzenia Listy przedsięwzięć priorytetowych do dofinansowania
Bardziej szczegółowoZielone zamówienia publiczne
Wrocław, czerwiec 2011 r. CENTRUM USŁUG SAMORZĄDOWYCH Zielone Zamówienia Agnieszka Jurgielaniec Dyrektor Centrum Usług Samorządowych Zielone zamówienia publiczne Zielonymi (ekologicznymi) zamówieniami
Bardziej szczegółowoRola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski
Rola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski SIEĆ CIFAL CIFAL Płock to jedno z 10 centrów międzynarodowej
Bardziej szczegółowoDoświadczenia Warszawy w opracowaniu i realizacji Planu Działań na Rzecz Zrównoważonego Zużycia Energii
Doświadczenia Warszawy w opracowaniu i realizacji Planu Działań na Rzecz Zrównoważonego Zużycia Energii Marcin Wróblewski Biuro Infrastruktury Urzędu m. st. Warszawy Warszawa, 29.10.2012 Porozumienie Burmistrzów
Bardziej szczegółowoPlan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego
ATMOTERM S.A. Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego Gdański Obszar Metropolitalny 2015 Projekt Plan gospodarki niskoemisyjnej dla
Bardziej szczegółowoROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY. dr inż. Zofia Pawłowska
ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY dr inż. Zofia Pawłowska 1. Ład organizacyjny jako element społecznej odpowiedzialności 2. Podstawowe zadania kierownictwa w zakresie BHP wynikające
Bardziej szczegółowoPODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA
PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA 2017-2020 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2021-2024 Po przyjęciu dokumentu pn. Program ochrony środowiska dla powiatu starogardzkiego
Bardziej szczegółowo5. Planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
5. Planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 5.1. Jakie znaczenie ma planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy? Planowanie jest ważnym elementem
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.12.2015 COM(2015) 614 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Zamknięcie
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXII/545/17 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 29 maja 2017 r.
UCHWAŁA NR XXXII/545/17 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie Planu gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2016-2022 z perspektywą na lata 2023-2028
Bardziej szczegółowoStandard ISO 9001:2015
Standard ISO 9001:2015 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka XXXIII Seminarium Naukowe Aktualne zagadnienia dotyczące jakości w przemyśle cukrowniczym Łódź 27-28.06.2017 1 Struktura normy ISO 9001:2015
Bardziej szczegółowoZałącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r.
Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk
Zarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk dr T Bartosz Kalinowski 17 19 września 2008, Wisła IV Sympozjum Klubu Paragraf 34 1 Informacja a system zarządzania Informacja
Bardziej szczegółowoKonferencja Inteligentny Zakład Rozlewniczy 25-27.11.2015
. Konferencja Inteligentny Zakład Rozlewniczy 25-27.11.2015 OBSZARY EFEKTYWNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA KOMÓRKA DS. GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ/MEDIAMI EFEKTYWNOŚĆ STRATEGIA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ KONTROLING
Bardziej szczegółowoPlanowanie gospodarki odpadami w Polsce w świetle. Krajowego planu gospodarki odpadami 2010
Planowanie gospodarki odpadami w Polsce w świetle Krajowego planu gospodarki odpadami 2010 Arkadiusz Dzierżanowski Zakopane 24 maja 2007 r. Prawo Wspólnotowe Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoDOSKONALENIE SYSTEMU JAKOŚCI Z WYKORZYSTANIEM MODELU PDCA
Koncepcje zarządzania jakością. Doświadczenia i perspektywy., red. Sikora T., Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2008, ss. 17-22 Urszula Balon Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie DOSKONALENIE SYSTEMU
Bardziej szczegółowoWymagania dla środków zarządzania środowiskowego na przykładzie normy ISO 14001:2015. Identyfikacja aspektów środowiskowych.
Wymagania dla środków zarządzania środowiskowego na przykładzie normy ISO 14001:2015. Identyfikacja aspektów środowiskowych. Konferencja UZP Zielone zamówienia publiczne Warszawa, 6.12.2016 Andrzej Ociepa
Bardziej szczegółowoLISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH PLANOWANYCH DO DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA IGOSPODARKI WODNEJ W KATOWICACH
PLANOWANYCH DO DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA IGOSPODARKI WODNEJ W KATOWICACH NA 2015 ROK I. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach,
Bardziej szczegółowoPozwolenie zintegrowane jako przykład europeizacji reglamentowanego korzystania ze środowiska
dr Mariusz Baran Katedra Prawa Ochrony Środowiska Uniwersytet Jagielloński Pozwolenie zintegrowane jako przykład europeizacji reglamentowanego korzystania ze środowiska Konspekt referatu 1. Regulacje prawych
Bardziej szczegółowoKRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP
KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP Kryteria Certyfikatu Zielony Sklep zostały pogrupowane w 3 zbiory, zgodnie z obszarem, którego dotyczą (centrala / punkt sprzedaży) oraz z ich istotnością (obligatoryjne
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY
Wykład 12. ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 1 1. Podstawy prawne zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy: Podstawą regulacji w UE jest Dyrektywa Ramowa o ochronie pracowników przed szkodliwym
Bardziej szczegółowoKodeks Dobrych Praktyk CSR Dostawców Grupy PZU
Kodeks Dobrych Praktyk CSR Dostawców Grupy PZU KODEKS CSR DOSTAWCÓW GRUPY PZU WSTĘP Grupa Kapitałowa Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej, zwanej dalej Grupa PZU, jest jedną z największych
Bardziej szczegółowoKODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW GRUPY KAPITAŁOWEJ ORLEN
KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW GRUPY KAPITAŁOWEJ ORLEN WPROWADZENIE Grupa Kapitałowa ORLEN jest czołową firmą w branży paliwowo-energetycznej w Europie Centralnej i Wschodniej. Ze względu na znaczącą
Bardziej szczegółowoWojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w systemie finansowania zadań proekologicznych w Polsce. Kołobrzeg, 9 grudnia 2013 roku
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w systemie finansowania zadań proekologicznych w Polsce Kołobrzeg, 9 grudnia 2013 roku Narzędzia polityki ekologicznej państwa: instrumenty prawne
Bardziej szczegółowoEfekty wdrożenia systemu EMAS w Ministerstwie Środowiska
Efekty wdrożenia systemu EMAS w Ministerstwie Środowiska Monika Dziadkowiec Dyrektor Generalna Warszawa, 5.07.2012 r. Ministerstwo Środowiska, poprzez współtworzenie polityki państwa, troszczy się o środowisko
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 17 grudnia 2010 r.
Dziennik Ustaw Nr 8 534 Poz. 32 32 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 17 grudnia 2010 r. w sprawie procedur oceny zgodności wyrobów wykorzystujących energię oraz ich oznakowania 2) Na podstawie
Bardziej szczegółowoZarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie c.d.
Zarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie c.d. System zarządzania środowiskowego określony przez: Normę ISO 14001:2015 M. Dacko Każdy SZŚ powinien być odpowiednio zaplanowany Norma ISO podaje, że w
Bardziej szczegółowoDziedzictwo kulturowe i zasoby naturalne w programach Interreg
Dziedzictwo kulturowe i zasoby naturalne w programach Interreg Wydział Europejskiej Współpracy Terytorialnej Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Wspólne zasady programów Interreg dofinansowanie
Bardziej szczegółowoVI. Priorytety ekologiczne Powiatu Poznańskiego
VI. Priorytety ekologiczne Powiatu Poznańskiego Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego, w myśl art. 17 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska opracowany został zgodnie z Polityką ekologiczną
Bardziej szczegółowoZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TURYSTYKI UE NA PRZYKŁADZIE REGIONU ŁÓDZKIEGO
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TURYSTYKI UE NA PRZYKŁADZIE REGIONU ŁÓDZKIEGO MGR RADOSŁAW DZIUBA KATEDRA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ UNIWERSYTET ŁÓDZKI CEL STRATEGII EUROPA 2020 Inteligentny, zielony
Bardziej szczegółowodr Tomasz M. Zieliński ABC Akademia Sp. z o.o. tomasz.zielinski@abcakademia.com.pl
dr Tomasz M. Zieliński ABC Akademia Sp. z o.o. tomasz.zielinski@abcakademia.com.pl Green Controlling and Finance - innowacyjny program studiów podyplomowych Projekt finansowany ze środków funduszy norweskich
Bardziej szczegółowoLOGISTYKA POWTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW I MOŻLIWOŚCI JEJ ZASTOSOWANIA W PRZEDSIĘBIORSTWACH HUTNICZYCH
XVIII Konferencja INNOWACJE W ZARZĄDZANIU I INŻYNIERII PRODUKCJI LOGISTYKA POWTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW I MOŻLIWOŚCI JEJ ZASTOSOWANIA W PRZEDSIĘBIORSTWACH HUTNICZYCH dr inż. Marzena Kuczyńska-Chałada
Bardziej szczegółowoZestaw pytan na egzamin magisterski zatwierdzony na posiedzeniu Rady Wydziału Towaroznawstwa w dniu 15 marca 2019 r.
Zestaw pytan na egzamin magisterski zatwierdzony na posiedzeniu Rady Wydziału Towaroznawstwa w dniu 15 marca 2019 r. Kierunek: Towaroznawstwo studia 4-semestralne II stopnia stacjonarne i niestacjonarne
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 4 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 4
1 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA EKOLOGISTYKA W PRODUKCJI: Bilans ekologiczny Koncepcja czystej produkcji BILANS EKOLOGICZNY 3 Bilans ekologiczny systematyczna analiza, identyfikująca oddziaływania
Bardziej szczegółowoL I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU
Załącznik do uchwały Nr 14/15 Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Kielcach z dnia 29 czerwca 2015 r. L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI
Bardziej szczegółowoWsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Warszawa, 20 marca 2015 r.
Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Warszawa, 20 marca 2015 r. UMOWA PARTNERSTWA Dokument określający strategię interwencji funduszy europejskich
Bardziej szczegółowoRAMOWA DYREKTYWA WODNA
RAMOWA DYREKTYWA WODNA Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) wyznaczyła w 2000 r. cele dotyczące ochrony i przywracania ekosystemów wodnych będące podstawą zapewnienia długoterminowego zrównoważonego korzystania
Bardziej szczegółowoAktywne formy kreowania współpracy
Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.
Bardziej szczegółowo2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
ZARZĄDZENIE Nr 2426/2015 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 07.09.2015 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie przyjęcia Planu gospodarki
Bardziej szczegółowoKRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP
KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP SKLEP STACJONARNY I SPRZEDAŻ ONLINE Kryteria Certyfikatu Zielony Sklep zostały pogrupowane w zbiory, zgodnie z obszarem, którego dotyczą (centrala / punkt sprzedaży /
Bardziej szczegółowoPotrzeba usprawnienia różnych rodzajów oceny wymaganych w ramach prawa ochrony środowiska UE? Konferencja ELNI EIA Wrocław 23 Maja 2013
Potrzeba usprawnienia różnych rodzajów oceny wymaganych w ramach prawa ochrony środowiska UE? Konferencja ELNI EIA Wrocław 23 Maja 2013 1 EU framework of Env. impact assessments Ocena skutków międzynarodowych
Bardziej szczegółowoZałącznik 1: przykłady projektów 1 INTERREG IVC
Załącznik 1: przykłady projektów 1 INTERREG IVC 1 Fragment z Punktu 5 Programu Operacyjnego INTERREG IVC Przykłady projektów w ramach 1 Priorytetu Innowacje oraz gospodarka oparta na wiedzy Innowacyjność
Bardziej szczegółowoEuropejskie podejście do przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej
ODDZIAŁ CERTYFIKACJI WYROBÓW PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW, WARSZAWA Europejskie podejście do przedsięwzięć w zakresie efektywności energetycznej Stefan Kosztowski Targi Poleko Poznań, październik
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO
8/13 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 13 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 13 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO M. I. DĘBOWSKA 1 Biuro Inżynierii Środowiska
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 21/11 MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO z dnia 10 marca 2011 r.
ZARZĄDZENIE Nr 21/11 MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu Kontroli Zarządczej w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego
Bardziej szczegółowoAudyt energetyczny podstawą dobrej termomodernizacji budynków Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych
Audyt energetyczny podstawą dobrej termomodernizacji budynków Źródła finansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i ekoenergetycznych mgr inż. Krzysztof Szczotka www.agh.e du.pl BUDOWNICTWO
Bardziej szczegółowoPRAKTYCZNE ASPEKTY WDRAŻANIA BAT W SEKTORZE PRODUKCJI -wstępny przegląd środowiskowy
SZKOLENIE 2 Projektu: Propagowanie wzorców produkcji i konsumpcji sprzyjających promocji zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju. PRAKTYCZNE ASPEKTY WDRAŻANIA BAT W SEKTORZE PRODUKCJI -wstępny przegląd
Bardziej szczegółowo(Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy)
(Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy) Głównym zadaniem ww. dyrektywy jest ochrona środowiska i zdrowia
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 101/292/08 Zarządu Powiatu Raciborskiego z dnia 16 grudnia 2008r.
Uchwała Nr 101/292/08 Zarządu Powiatu Raciborskiego z dnia 16 grudnia 2008r. w sprawie funkcjonowania w Powiecie Raciborskim systemu zarządzania środowiskowego Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 13 i art.
Bardziej szczegółowo