Opis rozwoju w Europejskim sektorze elektrycznym

Transkrypt

1 Opis rozwoju w Europejskim sektorze elektrycznym Drivers for change: Odpowiedzialność Społeczna Biznesu (CSR) - raport dla partnerów społecznych sektoru Ten raport został zlecony przez EPSU oraz dotowany finansowo przez Komisję Europejską. Opinie zawarte w raporcie naleŝą do EPSU, Komisja nie bierze odpowiedzialności za uŝycie informacji w nim zawartych.

2 Opis rozwoju w Europejskim sektorze elektrycznym Drivers for change: Odpowiedzialność Społeczna Biznesu (CSR) - raport dla partnerów społecznych sektora Wrzesień 2007 Priestley House Albert Street Birmingham B4 7UD Wielka Brytania T +44 (0) F +44 (0) CSR in the electricity sectorycznym

3 Spis treści STRONA 1.0 Wprowadzenie Bodziec raportu Metoda Przegląd polityki CSR w Europie Zrozumienie CSR Europejskie wytyczne CSR Inne wytyczne CSR oraz zrównowaŝenie (sustainability) Wytyczne CSR dla sektora elektrycznego Analiza istniejącej polityki CSR w sektorze Wnioski wynikające z analizy Filar ekonomiczny Filar środowiskowy Filar socjalny Analiza przypadku: Vattenfall, Szwecja Raport CSR z Vattenfall Podstawowa działalność CSR Proces konsultacji interesariuszy Analiza przypadku: EDF, Francja Wytyczne do porozumienia CSR WdroŜenie porozumienia CSR w grupie Électricité de France Mierzenie efektów porozumienia CSR Korzyści z włączania związkowców i przedstawicieli pracowników Dalsze plany w dziedzinie CSR w EDF Analiza przypadku: enviam, Niemcy Struktura CSR w obrębie enviam i RWE Działalność CSR w EnviaM Rozwój CSR w enviam ZaangaŜowanie udziałowców enviam w CSR Pomiar wpływu działalności CSR przez enviam Analiza przypadku: Enel, Włochy Zarządzanie CSR wewnątrz Enel Proces konsultacji partnerów Wpływ finansowy CSR w Enel...35 CSR in the electricity sectorycznym

4 3.7 Analiza przypadku: CEZ, Republika Czeska Zarządzanie CSR w Grupie CEZ Godne uwagi działania CSR Przyszłość CSR w CEZ Tematy wynikajace z analizy Zastosowania CSR Wpływ CSR Analiza biznesowa CSR Maksymalizacja korzyści z działań odpowiedzialnych społecznie Wnioski Lista diagramów Wykres 3.1 Kryteria analizy dla raportów CSR...10 Wykres 3.2 Obszary działalności promowanie zrównowaŝonego rozwoju przez RWE...12 Wykres 4.1 Odpowiedzialna działalność biznesu i jej korzyści...46 Lista tabel Table 2.1 Źródła informacji na temat CSR...6 Tabela 4.1 Znaczenie wizerunku firmy dla lojalności klienta podsumowanie kluczowych czynników...43 CSR in the electricity sectorycznym

5 1.0 Wprowadzenie W październiku 2006, Research and Consulting dostało zlecenie od partnerów społecznych z sektora (EPSU, EMCEF oraz Eurelectric) aby przeprowadzić studium odpowiedzialności społecznej biznesu (CSR) w sektorze elektrycznym. Studium to jest wspierane przez Komisję Europejska poprzez linię budŝetową Raport ten przedstawi rezultaty badania oraz dostarczy kilku punktów odniesienia dla firm i partnerów społecznych, zarówno jak i pobudzi przyszły rozwój CSR w sektorze elektrycznym. 1.1 Bodziec raportu Bodźcem niniejszego raportu była gotowa juŝ praca partnerów społecznych sektora na temat CSR. W grudniu 2003 partnerzy społeczni uzgodnili rozpoczęcie CSR jako części ich programu pracy. Podczas 2004 roku zostały ustalone główne wytyczne debaty i w grudniu 2004 została przyjęta wspólna deklaracja. Deklaracja ta potwierdziła cele przyszłej pracy, do której niniejsze studium wniesie kluczowy wkład. Studium to ma cztery głowne cele: dostarczyć kontekstową bazę legislacyjną w ustawodawstwie i regulacjach CSR w Europie; dostarczyć przekroju polityki CSR w sektorze elektrycznym; rozpatrzyć wpływ tej polityki; dostarczyć kilku punktów odniesienia dla firm i partnerów społecznych na temat jak i pobudzić rozwój praktyk CSR w sektorze. 1.2 Metoda Aby osiągnąć główne cele badania, praca skoncentrowała się przede wszystkim na badaniu pracy w biurze oraz wywiadach telefonicznych z firmami oraz przedstawicielami pracowniczymi. Początkowy zakres działania to przeszukiwanie około 65 firmowych stron internetowych w celu stwierdzenia ile firm wykonało raporty CSR lub wykonywało działania CSR. W celu dostarczenia do analizy rzędu duŝych firm międzynarodowych, mniejszych firm komunalnych, firm z kaŝdego z państw Unii Europejskiej, jak takŝe róŝnorodności w polach działalności wewnątrz sektora - przekazu, produkcji, sprzedazy itd., wybrano 65 firm. Jak tylko obraz CSR w sektorze został ustalony oraz zebrana moŝliwa ilość raportów, zostały one przeanalizowane w stosunku do zestawu 30 kryteriów pozyskanych z róŝnych źródeł, początkowo w stosunku do kryteriów ustalonych we wspólnym oświadczeniu partnerów społecznych CSR oraz wytycznych Global Reporting Initiative 1. Podczas gdy 1 1

6 analiza miała na względzie środowiskowe i ekonomiczne aspekty CSR, największy nacisk połoŝono na aspektach polityki społecznej, które zawierają udział pracowników, sprawy personelu, zdrowie i bezpieczeństwo zatrudnionych oraz na przykład relacje klient a wspólnota. W następstwie analiz, we współpracy z wybranymi firmami (i ich przedstawicielami) wykonano pięć studiów przypadku. Wybrano firmy, w których proces gromadzenia raportów na temat polityk CSR został bardzo dobrze udokumentowany lub takie, które charakeryzują się pozytywnym, ponadprzeciętnym podejściem do zagadnień CSR. Dzięki temu zgromadzone przykłady stosowania dobrych praktyk mają odniesienie do wielu róŝnych obszarów. U podstaw wyboru danych firm leŝała takŝe moŝliwość zaprezentowania przykładów zróŝnicowanych pod względem rodzaju działalności i jej geograficznego ulokowania. Dla tych przypadków powzięto dalsze kryteria analizy, oddalając się od prób, za pomocą których badaliśmy wpływ CSR wewnątrz organizacji oraz szeroko pojętej wspólnoty, w której operuje. Studium przypadków skupia się więc na organizacyjnym zobowiązaniu finansowym w stosunku do CSR, zwracając szczególną uwagę na przykład na umieszczenie CSR w firmie, oraz na stosowane w realizacji jej polityki środki. Ostatecznie, zaangaŝowanie partnerów w rozwój polityki CSR było takŝe jednym z ośrodkw zainteresowania przy przeprowadzaniu wywiadów do studium. NaleŜy tutaj wspomnieć, Ŝe metody wykonania studiów przypadku były odmienne dla kaŝdej z firm: niektóre zostały zrealizowane tylko na podstawie analiz źródeł wtórnych, inne wykorzystywały wywiady telefoniczne lub ankiety pisemne. Późniejsza dyskusja na temat analizy, analiz przypadków oraz wniosków znajduje się w Sekcji 3 niniejszego raportu. Podsumowując, wnioski fazy badawczej doprowadziły do rozwoju dobrych praktyk w szerzeniu działalności CSR. Sekcja 4 tego raportu zawiera lekcje dobrej praktyki oraz odpowiada na pytanie czy przypadek biznesowy CSR moŝe posłuŝyć Europejskiemu sektorowi elektrycznemu. 2

7 2.0 Przegląd polityki CSR w Europie 2.1 Zrozumienie CSR Odpowiedzialność Społeczna Biznesu jest relatywnie nowym pojęciem na arenie polityki, jednakŝe szbko zyskała sobie uznanie. Sama Komisja Europejska opublikowała trzy Komunikaty na temat CSR od 2001 roku, łącznie z tym najnowszym opublikowanym na początku 2006 roku 1. Definicja CSR rozwinięta w tych trzech Komunikatach: Komunikat CSR 2 z 2001 roku precyzuje pojęcie jako "pojęcie, zgodnie z którym firmy integrują się w społeczne i środowiskowe koncerny w swoich operacjach biznesowych oraz we wzajemnym oddziaływaniu na partnerów w sposób dobrowolny". Niedawno, CSR była postrzegana jako wartościowe narzędzie, aby pozwolić biznesowi "pogodzić ekonomiczne, społeczne oraz środowiskowe ambicje" 3, podczas gdy DG Trade tłumaczy, Ŝe "odpowiedzialność społeczna biznesu jest jedną z odpowiedzi na nierównowagę wynikającą z przyspieszenia procesu globalizacji... W tym globalnym kontekście, dobrowolne społeczne i środowiskowe praktyki biznesowe, pochodzące spoza firm' czy istniejące zobowiązania prawne, mogą odgrywać duŝą rolę w wypełnianiu luk rządowych w nowatorski sposób." 4 Którakolwiek definicja zostanie obrana, którykolwiek aspekt CSR zostanie przybliŝony, jedno jest pewne, Ŝe przedsięwzięcie CSR to proces dobrowolny. Jako taki stanowił trudne zadanie dla Komisji jak takŝe dla kaŝdego innego ciała ustawodawczego, aby rozwinąć strukturę praktyk CSR, w szczególności w takich aspektach CSR jak: zasoby ludzkie, kwestie ochrony środowiska naturalnego, które zostały ustanowione w trudny sposób. Forum Multi-Interesariuszy UE doszło do wniosku w swoim końcowym raporcie, Ŝe środowiskowe i społeczne koncerny kierowane CSR powinny podąŝać poprzez i ponad wymaganiami ustawowymi czy zobowiązaniami kontraktowymi. CSR powinna podąŝać dalej od nich, nie zastępować ich i nie unikać. 5 Przy takim podejściu przyczyni się raczej do osiągnięcia długo-dystansowej równowagi (sustainability) niŝ tylko do spełniania wymagań ustawowych. Biznes moŝe okazać się bardziej nowatorski w swoich działaniach CSR. 1 COM (2006)136 koniec 2 COM (2001)366 koniec 3 COM (2006)136 koniec Europejskie Forum CSR Multi - Interesariuszy, 2004, Końcowy Raport oraz Zalecenia 3

8 2.2 Europejskie wytyczne CSR Pierwsza praca Komisji Europejskiej na temat CSR pojawiła się na Radzie w Lizbonie w 2000 roku. Podczas ustalania celów strategicznych dla Europy, Rada Europy zaapelowała do CSR o wsparcie w biznesie, aby te cele osiągnąć. Apel ten został uzupełniony przez Radę Europy w 2001 roku w Göteborgu, kiedy to zadecydowano, Ŝe Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju UE powinna zostać skompletowana i rozbudowana na zasadzie zobowiązania z Lizbony, włączając wymiar ochrony środowiska, łącząc trzy filary CSR społeczny, ekonomiczny, ochrony środowiska których ogrom pracy kształtuje się teraz w CSR. Wczesna działalność Komisji Europejskiej w CSR zaangaŝowała konsultacje publiczne przedsięwzięte przez Komisję w Green Paper w lipcu 2001 roku (COM (2001)366 koniec ), zatytułowane 'Promowanie w Zarysie Europejskim Odpowiedzialności Społecznej Biznesu'. Celem tego dokumentu było zapoczątkowanie debaty na temat CSR oraz rozeznanie, w jaki sposób budować partnerstwo dla rozwoju zbliŝenia Europy do CSR. Otrzymano ponad 250 odpowiedzi na ten dokument, połowa z nich pochodziła z europejskich przedsiębiorstw. Powstający z ćwiczenia konsultacyjnego w 2002 roku Komunikat (Wkład Biznesu w ZrównowaŜony Rozwój, COM (2002)347 koniec ) miał na celu rozwinąć debatę na temat koncepcji CSR oraz identyfikację w jaki sposób budować partnerstwo dla rozwoju zbliŝenia Europy do CSR. Proponowana strategia bazuje się na następujących punktach; Zwiększenie wiedzy na temat pozytywnego wpływu CSR w biznesie oraz w społeczeństwach Europy i poza jej granicami, w szczególności w krajach rozwijających się; Rozwój wymiany doświadczeń oraz dobrych praktyk CSR między przedsiębiorstwami; Promowanie rozwoju umiejętności zarządzania CSR; Pielęgnowanie CSR wśród SME; Ułatwianie zbieŝności oraz przejrzystości praktyk i narzędzi CSR; Wprowadzenie Forum Multi-Interesariuszy CSR na poziomie UE; Integracja CSR we wspólnej polityce. Ćwiczenia konsultacyjne w 2001 roku były pierwszym krokiem w kierunku rozwoju Europejskiego Forum Multi-Interesariuszy CSR, Komunikat z 2002 mówił o rozpoczęciu jego działalności. Od Forum zaleŝala analiza istniejących koncepcji i dobrych praktyk na polu CSR, jak takŝe dyskusja na temat kolejnych kroków podejmowanych według zasad polityki UE. Forum opublikowało swój końcowy raport w 2004 roku, kreśląc rezultaty serii dyskusji przy okragłym stole, w których uczestniczyły organizacje pracownicze, grupy 4

9 biznesowe, związki zawodowe oraz organizacje pozarządowe. Forum przewodniczyła Komisja Europejska. Odpowiedzią na końcowy raport Europejskiego Forum Multi-Interesariuszy było wylansowanie przez Komisję najnowszego Komunikatu w marcu 2006 roku. W Komunikacie "WdraŜanie Partnerstwa dla Wzrostu i Pozyskania Miejsc Pracy: Stworzenie z Europy doskonałego przykładu CSR Komisja ogłosiła powrót do Sojuszu Europejskiego w dziedzinie CSR, tym razem dalekiego od ogłaszania ustawodawstwa Europejskiego czy teŝ daleko sięgających inicjatyw politycznych w tym zakresie. Sojusz Europejski powinien być sojuszem otwartym dla Europejskich przedsiębiorstw, aby promować i popierać CSR w przyszłości. Jest on postrzegany jako parasol polityczny dla inicjatyw CSR w duŝych fimach, małych i średnich przedsiębiorstwach oraz u ich interesariuszy. Nie jest on instrumentem prawnym, który miałyby podpisywać firmy, jest raczej maszyną do mobilizacji zasobów i zdolnośći Europejskich Przedsiębiorstw oraz ich interesariuszy w celu osiągnięcia zrównowaŝonego rozwoju, wzrostu ekonomicznego oraz kreacji miejsc pracy. Komunikat z 2006 roku podkreśla potencjał CSR w przyczynianiu się do zrównowaŝonego rozwoju oraz Europejskiego Wzrostu i Strategii Pracy. Komisja sugeruje, iŝ Praktyki CSR, jeŝeli tylko nie zastępują polityki publicznej, mogą jak najbardziej przyczynić się do wzrostu celów polityki publicznej, takich jak: rozwój kompetencji, racjonalna gospodarka surowcami naturalnymi, lepsze dokonania innowacyjne, zmniejszenie ubóstwa oraz większe przestrzeganie praw człowieka. Komunikat ten wyróŝnia 8 obszarów, które Komisja uwydatnia w dalszym promowaniu CSR: Rosnąca-Świadomość oraz lepsza wymiana praktyk Wsparcie inicjatyw Multi-Interesariuszy Współpraca z Państwami Członkowskimi Informacja konsumenta oraz przejrzystość Badania Edukacja Małe i średnie przedsiębiorstwa Międzynarodowy wymiar CSR Partnerzy społeczni uznają, Ŝe przedsiebiorstwa są najwaŝniejszymi aktorami w CSR, ale takŝe warto podkreślić znaczący wpływ partnerów spoza biznesu. W tekście Komisja twierdzi, Ŝe wszystko zmierza ku temu, aby nadać największe znaczenie dialogowi z oraz między wszystkimi partnerami, oraz przyznaje, Ŝe bez aktywnego wsparcia oraz konstruktywnej krytyki partnerów spoza biznesu CSR nie będzie prosperować. 5

10 2.3 Inne wytyczne CSR oraz zrównowaŝenie (sustainability) Istnieje wiele tekstów oraz narzędzi związanych z tym tematem, z wyjątkiem tych rozwiniętych przez Komisję Europejską, które mogą słuŝyć oraz posłuŝyły jako punkt startowy lub wskazówka dla przedsiębiorstw i interesariuszy w postrzeganiu CSR. Tabela 2.1 przedstawia niektóre z waŝniejszych tekstów traktujących na ten temat; wiele z nich zostało zredagowanych z zaangaŝowaniem biznesu i są one bezpośrednio przeznaczone do uŝytku. Inne są szerzej zaadresowane do państw i rządów i zawierają wartości mające na celu zainspirowanie przedsiębiorstw do rozwoju praktyk CSR. Table 2.1 Źródła informacji na temat CSR Źródło Zawartość Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) ILO Deklaracja Fundamentalnych Zasad i Praw Pracy ILO trójstronna deklaracja zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej (MNEs) Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonoarodowych Organizacja Narodów Zjednoczonych UN Global Compact UN Deklaracja Praw Człowieka Międzynarodowa Konwencja Praw Cywilnych i Politycznych Międzynarodowa Konwencja Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturowych Międzynarodowa Karta Praw Człowieka Rada Europy Konwencja Rady Europy o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Karta Socjalna Rady Europy Europejskie Forum CSR wszystkich interesariuszy Raport: Wyniki Końcowe i Rekomendacje Źródło: Research and Consulting Ltd., 2006 Ponadto, w Europejskiej bazie danych CSR 1 znajdują się zasoby przykładów działań CSR

11 2.4 Wytyczne CSR dla sektora elektrycznego Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) zanotowała w otatnim czasie, Ŝe sektor uŝyteczności doświadczył serri problemów w ostatnich latach jako rezultat globalizacji oraz liberalizacji rynków 1. JednakŜe, zanotowała takŝe "istniejące pozytywne przykłady dobrego zarządzania i społecznej odpowiedzialności biznesu." W samej rzeczy, tak jak w wielu innych działach przemysłu, uznanie CSR w sektorze elektrycznym wzrasta. Europejska Federacja Związków Zawodowych Pracowników Usług Publicznych (EPSU), Eurelectric oraz Europejska Federacja Górników, Chemików i Energetyków (EMCEF) przyjęli wspólną deklarację na temat CSR w 2004 roku, śledząc serię debat o tej tematyce. Ustalając definicję CSR wyłoŝoną w dokumencie Green Paper oraz Komunikacie Komisji z 2001 roku jako punkt startowy, oraz pracując zgodnie z zaleceniami Europejskiego Forum CSR wszystkich interesariuszy, deklaracja określa pracę w przyszłości, którą partnerzy socjalni zamierzają podjąć w tym wymiarze. Od wszczęcia wspólnej deklaracji, pracująca nad zagadnieniem grupa miała za zadanie przedyskutować naglące zagadnienia. Zostało uzgodnione, Ŝe rola partnerów socjalnych oraz interesariuszy jest istotna w rozwoju dobrych praktyk CSR w firmach zgodnie z wiarygodnym wizerunkiem CSR. Odzwierciedleniem rosnącej aktywności The Global Reporting Initiative (multi-interesariusze oraz charytatywne, niezaleŝne instytucje, których misją jest rozwój oraz szerzenie globalnego zastosowania podstawowych wskaźników wyników, które zostały określone w wytycznych GRI) jest jej obecny rozwój jako uzupełnienie dla Sektora UŜyteczności Energetycznej, które jest jednym z dziesięciu uzupełnień zaprojektowanych w celu przyszłego dostosowania do wymagań istniejących wskaźników G3 dla przemysłu ze szczególnym zapotrzebowaniem. W czasie jego powstawania, Dodatek ten był wystawiony na publiczną dyskusję i Techniczny Komitet Doradczy GRI wprowadzał wszystkie potrzebne zmiany. Dodatek powstał, aby zakończyć we Wrześniu 2007 roku zwiastun i zastosować go w przemyśle w końcu 2007 roku. Dodatek Sektorialny jest przeznaczony dla organizacji zaangaŝowanych w produkcję, przekaz, dystrybucję lub handel detaliczny energią elektryczną. Treść Dodatku powstała do uŝytku globalnego energii bez względu na rodzaj jej produkcji, wymiar, własność czy teŝ zasięg działalności w sektorze i bazuje się na standardowych wytycznych G3. Dodatek Sektorialny dostarcza wytycznych na temat kluczowych zagadnień spełnienia załoŝeń zrównowaŝenia (sustainability), co ma olbrzymie znaczenie dla przemysłu. Specyficzne wytyczne dla Sektora są dostarczane w formie komentarzy jako Wytyczne Guidelines, o określonej treści zawierającej odkrycia i wskaźniki wykonywania pracy

12 Sprawozdanie, w którym zastosowano specyficzne dla sektora wytyczne pozwala interesariuszom na oszacowanie zrównowaŝenia elektrycznej uŝyteczności przy zastosowaniu czynników ekonomicznych, ochrony środowiska oraz socjalnych, które są porównywalne z innymi, przy zastosowaniu Struktury Raportowania GRI w skali regionalnej, narodowej oraz międzynarodowej. Pomaga to interesariuszom śledzić wykonanie załoŝeń uŝytecznośći przez cały czas, podczas gdy zastosowanie standardowego zestawu wskaźników powoduje przejrzystość w sprawozdaniu oraz oferuje wspólny zestaw standardów i celów do osiągnięcia. 8

13 3.0 Ta sekcja raportu przedstawia obraz obecnej aktywności CSR w Europejskim sektorze elektrycznym. Mając na myśli szczegółową analizę raportów CSR oraz serii przypadków, było moŝliwe określić przegląd działań CSR w sektorze oraz ich oddziaływanie. Analiza tego raportu zostanie przedyskutowana, po czym zostaną przedstawione poszczególne studia przypadków. Sekcja 3.8 sprowadzi wyniki do końcowych konkluzji. 3.1 Analiza istniejącej polityki CSR w sektorze Tak jak przedyskutowano w Sekcji 1.2 niniejszego raportu, przeanalizowano strony internetowe 65 przedsiębiorstw elektrycznych w Europie w celu ustalenia czy wyprodukowano w nich raporty CSR. Zaistniały trudności w wyszukiwaniiu, a głównym problemem okazał sie brak publikacji materiałów w języku angielskim na stronach internetowych firm, w szczególności, jeŝeli chodzi o przedsiębiorstwa z Nowych Państw Członkowskich lub małych komunalnych firm. JeŜeli tylko było to moŝliwe dokonywano wyszukiwania w narodowym języku przedsiębiorstwa, jednakŝe ograniczenie zasobów powodowało w wielu wypadkach niemoŝność pozyskania informacji. Pomimo bariery językowej dowiedziono, Ŝe około jedna trzecia badanych przedsiębiorstw miała kompletne raporty CSR. Dowiedziono takŝe, iŝ kolejna jedna trzecia firm przygotowała niektóre materiały związane z CSR, opublikowane w sekcjach stron internetowych jako rozdziały rocznych raportów. Ostatnia jedna trzecia firm nie opublikowała nawet wzmianek na temat CSR. JednakŜe, większośc firm gromadzi dane na temat ochrony środowiska oraz zagadnień zrównowaŝonego rozwoju, do publikacji których są zachęcane. W terminach tendencji rozwoju raportu na temat CSR dowiedziono, Ŝe raporty są przygotowywane w większości przypadków przez duŝe, międzynarodowe korporacje znajdujące się w północnych krajach Europy. Oczywiście, są teŝ wyjątki w południowej i centralnej Europie. Bardzo waŝne jest pamiętać, iŝ bariera językowa napotkana podczas badania, mogła wpłynąć na końcowe wyniki. Całościowe raporty na temat CSR, wyszukane podczas badania zostały przeanalizaowane dla celów niniejszego studium. Analizy dokonano uŝywając zasad sprawozdania GRI oraz najwaŝniejszych informacji przedstawionych we wspólnej deklaracji partnerów socjalnych, jak takŝe zbioru kryteriów głębokiej analizy w celu ustalenia najwaŝniejszych obszarów koncentracji polityki CSR, wspólnie ze sposobami, jakimi róŝnorodne elementy CSR są kontrolowane oraz rozwijane. W analizie zostało włączonych trzydzieści kryteriów, uporządkowanych w trzy filary ekonomiczny, środowiskowy i socjalny filar CSR. Realizacja wytycznych GRI jest rozplanowana w ten sam sposób, wydaje się oczywiste, Ŝe większość przedsiębiorstw stosuje się do tych trzech filarów w swoich strukturach 9

14 sprawozdawczych. Głównym obszarem zainteresowania niniejszego studium cieszy się kwestia w jaki sposób przedsiębiorstwa przybliŝyły socjalny aspekt CSR, jako rezultat proporcjonalnie więcej uwagi zwraca się na filar socjalny w trakcie wykonywania analizy. Wykres 3.1 przedstawia kryteria analizy oraz tłumaczy w jaki sposób rozdzielono je w trzy podstawowe filary. Wykres 3.1 Kryteria analizy dla raportów CSR Kryteria analizy Historia polityki / struktura sprawozdania Odniesienie do zasad GRI Filar ekonomiczny Filar socjalny Filar środowiskowy Postęp polityki ZaangaŜowanie partnerów PrzybliŜenie dialogu społecznego Zobowiązanie do redukcji emisji emissions reduction Plany na przyszłość Partnerstwo Personel Przestrzeganie przepisów Odpowiedzialność za politykę Zarządzanie Zdrowie i bezpieczeństwo Rozwój technologii Stosunki we Wspólnocie Współpraca edukacyjna RóŜnorodność i moŝliwości 10

15 Tylko rezultaty niniejszej analizy zostaną przedyskutowane w tej sekcji raportu. W przypadku przedsiębiorstw wybranych do analizy przypadków przeprowadzono bardziej szczegółowe badanie, tabele na ten temat moŝna znaleźć w Aneksie Pierwszym. Mniej szczegółową analizę przeprowadzono w tych przedsiębiorstwach, gdzie stwierdzono istnienie całościowych raportów, jednak nie zostały one wybrane do analizy przypadków; tabele na ten temat moŝna znaleźć w Aneksie Drugim. Tabele w aneksach zawierają takŝe pełne kryteria analiz (jak zaprezentowano na rysunku 3.1). 3.2 Wnioski wynikające z analizy Charakter pracy w przemyśle elektrycznym daje do zrozumienia, Ŝe odpowiedzialne praktyki są waŝniejsze w tym sektorze niŝ w innych same skutki wytwarzania energii elektrycznej dla środowiska wymagają pozytywnych działań. W równym stopniu praktyka zdrowia i bezpieczeństwa jest bardzo waŝna dla tej gałęzi przemysłu. Te aspekty CSR są juŝ od dawna regulowane i uchwalane, ale jak widzimy w Sekcji 2 niniejszego raportu, CSR jest w całości całkiem nowym pojęciem. Odbija się to w odbiorze raportów CSR; z 65 przeanalizowanych przedsiebiorstw, Ŝadne nie zredagowało raportu CSR przed 2003 rokiem. Wykres 3.2, zapoŝyczony z raportu CSR zredagowanego przez RWE, pokazuje Ŝe odpowiedzialność społeczna jest nowym aspektem pracy przedsiębiorstwa umiejscawiającym się za takimi praktykami jak ochrona pracy czy wydajność zasobów; tylko ochrona klimatu jest mniej występującą działalnością w firmie. Trzeba przyznać, Ŝe te przedsiębiorstwa dostrzegły podobny wzór w swoich priorytetach pracy. EDF, które moŝe pochwalić się sprawozdaniami na temat zrównowaŝenia (sustainability) ochrony środowiska, podjęło tylko jedną akcję aby scementować politykę CSR podczas minionych dwóch lat. Podczas redagowania wniosków analizy, raport ten przybliŝy kaŝdy filar aspekt ekonomiczny, socjalny oraz ochrony środowiska osobno. JednakŜe, bardzo waŝne jest rozpocząć redagowanie przestrzegając bazowych wytycznych, jakimi kierowały się przedsiębiorstwa w tworzeniu swoich raportów oraz historii praktyk CSR. Jak wspomniano wcześniej, Ŝadna z przeanalizowanych firm nie zredagowało raportu CSR przed 2003 rokiem. Nawet w tak krótkim okresie czasu, podejście do sprawozdania CSR wśród przedsiębiorstw róŝni się. Niektóre redagowały raporty rocznie od 2003 roku, zachowując taką sama strukturę oraz stosunek, co roku. Przedsiębiorstwa te ogólnie rzecz biorąc widzą w CSR długo-terminową strategię jedno z nich zanotowało, Ŝe wskaźniki uŝyte w jego raporcie nie zmieniły się w stosunku do poprzednich lat, tak jakby były częścią pięcioletniego planu zrównowaŝenia (sustainability). W przypadkach takich jak ten CSR powstaje z istniejącej pracy na temat zagadnień zrównowaŝenia (sustainability) i 11

16 postrzegano ją jako naturalny postęp. Fakt ten jest zauwaŝalny najczęściej w duŝych, rozwiniętych, międzynarodowych korporacjach. W innych przedsiębiorstwach, stosunek do tego zagadnienia nie okazał się aŝ tak systematyczny w niektórych przypadkach stwierdzono redakcję tylko jednego raportu o niejasnej strategii dla przyszłego rozwoju. Wykres 3.2 Obszary działalności promowanie zrównowaŝonego rozwoju przez RWE Nowe Ochrona klimatu Ekstremalne wymagania Dialog z interesariuszami Zarządzanie zrównowaŝeniem (sustainability) Odpowiedzialność społeczna Przyjęte ustalenia Ochrona natury oraz krajobrazów Efektywność środków Przyjęte Wprowadzone w Grupie Nowe pojęcia Źródło: RWE Corporate Responsibility Report 2005 Powszechna dla przedsiębiorstw jest dyskusja na temat zaplecza polityki CSR w ich raportach oraz wyjaśnienie w jaki sposób zarządzać CSR w firmie, przy uŝyciu terminów sprawozdawczych oraz odpowiedzialności. JednakŜe, mniej popularne dla przedsiębiorstw jest omawianie przyszłej polityki CSR, chociaŝ na przykład niektóre z firm wyłoŝyły parametry swoich harmonogramów sprawozdawczych. 12

17 CSR działa często równolegle do kodów zachowań w przedsiębiorstwach, i tak jak to jest ze zrównowaŝeniem (sustainability), te dwa zagadnienia często idą w parze Filar ekonomiczny W analizie raportu, filar ekonomiczny zmierzono według trzech wskaźników; zaangaŝowanie partnerów (w CSR lub w bardzij ogólnym dialogu), stosunek do partnerstwa z kontrahentami i dostawcami, oraz rodzaj zarządzania strukturą firmy na miejscu. ZauwaŜono kilka wspólnych tendencji w przedsiębiorstwach oraz w ich stosunku do partnerstwa z kontrahentami i dostawcami. Wiele z nich ma własne procedury przetargowe dla dostawców, prawie zawsze było tak, Ŝe przedsiębiorstwa elektryczne oceniały swoich dostawców w terminach ich stosunku do polityki CSR. W niektórych przypadkach zostało to wdroŝone jako sondaŝ dostawców lub centralna baza dostawców, stosując takie kryteria jak przestrzeganie prawa, zdrowie i bezpieczeństwo, zachowania etyczne w stosunku do własnych klientów oraz szacunek dla środowiska naturalnego. Popularne wśród firm było okazywanie szacunku dla środowiska naturalnego oraz etycznego zachowania względem dostawców. Ponadto, przedsiebiorstwa wykazywały większą ostroŝność w kontroli dostawców znajdujących sie poza UE lub OECD. Wykonano róŝne próby, aby ustalić zaangaŝowanie interesariuszy w przedsiębiorstwach. Najbardziej wyszczególniono fakt, Ŝe dialog z interesariuszami był waŝny dla funkcjonowania przedsiębiorstw oraz Ŝe otwarta komunikacja z interesariuszami tak jak i między klientami i interesariuszami była rzeczą samą przez się zrozumiałą. JednakŜe, nie wszystkie przedsiębiorstwa zdały sprawozdanie z zaangaŝowania interesariuszy w proces CSR. Z drugiej strony niektóre firmy okazały się w tej dziedzinie niezwykle sumienne; jedna z nich zaaranŝowała długo-terminowy projekt badawczy ze swoimi interesariuszami (włączając klientów), aby otrzymać ich opinie na temat raportu CSR z 2004 roku w przygotowaniu raportu na rok 2005, podczas gdy inne organizowały warsztaty opiniotwórcze dla interesariuszy. Inna firma podjęła próbę oceny interesariuszy, aby móc oszacować którzy z nich są dla firmy najwaŝniejsi i jakie mają względem niej oczekiwania. Ostatecznie, większość przedsiębiorstw zdała sprawozdanie ze swojej struktury zarządzania oraz dostarczyła przejrzystych informacji na temat organizacji systemów zarządzania i struktury wykonawczego zarządzania Filar środowiskowy Filar środowiskowy raportów został przeanalizowany według trzech głównych kryteriów; przestrzeganie prawa, zobowiązanie do redukcji emisji oraz rozwój nowych technologii. Stwierdzono, Ŝe wszystkie przedsiębiorstwa okazały się niezwykle sumienne w wykonaniu raportu związanego z zagadnieniami ochrony środowiska oraz Ŝe wszystkie przedstawiły zrozumiałe informacje na temat redukcji emisji i rozwoju nowych technologii. Często zawarte informacje to: poziom emisji i procent redukcji w danym okresie czasu oraz 13

18 szczegóły stosunku firmy do energii odnawialnej. Wspólną cechą przedsiebiorstw jest dostarczanie informacji dotyczących inwestycji finansowych w energie odnawialne. Pod względem przestrzegania prawa, wiele firm przedyskutowało swoje środowiskowe systemy zarządzania, w szczególności w przypadkach, gdy otrzymały one certyfikat ISO Filar socjalny W czasie analizy stwierdzono, Ŝe filar socjalny CSR jest często najbradziej 'zaniedbany' z wszystkich trzech. W przypadku wielu firm moŝe być to rezultatem długiej historii sprawozdań ekonomicznych oraz na temat działalności środowiskowej czy teŝ z zagadnień z nią związanych; jak zdąŝyliśmy zauwaŝyć, CSR jest dość nowym pojęciem oraz jako takie określa jako nowy społeczny wpływ biznesu. Jak wskazuje wcześniejszy Wykres 3.1, jest sześć głównych tematów do analizy w filarze socjalnym, które dzielą sie dalej według 19 kryteriów. Dialog socjalny: Ogólnie rzecz biorąc, przedsiębiorstwa okazały się drobiazgowe i sumienne w tworzeniu związków pracowniczych przez własny personel oraz w omawianiu wolności zgromadzeń, którą jak by się mogło wydawać większość firm stosuje. W jednej z części opublikowaneg dokumentu odbyła się uŝyteczna dyskusja na temat aktywności pracownika wewnątrz przesiębiorstw. Fakt ten róŝnił się w kaŝdej z firm, jednak odnotowano, Ŝe zawsze towarzyszyły mu aktywne wsparcie w dialogu pomiędzy pracownikami i ich kierownikami, grupowe spotkania dla pracowników aby umoŝliwić personelowi wypowiadanie własnych opinii i przekonań oraz ankiety opiniotwórcze dla pracowników. W wielu przypadkach, dało się zauwaŝyć, Ŝe uczestnictwo pracownika jest kluczowym punktem w kodach zachowania się przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa były jednak mniej efektywne w sprawozdaniach oraz w jakimkolwiek wspólnych pertraktacjach niŝ być powinny. Personel: Ponownie, przedsiębiorstwa były skuteczne przy sprawozdaniach ze struktury personelu w związku z liczbą zatrudnionych pracowników. W wielu przypadkach, informacje te zostawały dalej rozdzielane w bloki typu praca (na przykład, zarządzający lub operacyjny), ogólne umiejscowienie pracowników, oraz w niektórych przypadkachpodział rozdzielane względem płci. Mniej firm zdało sprawozdanie z płynności kadr, chociaŝ zastosowano większość poruszanych zagadnień związanych z pracownikami takich jak zamroŝenie naboru czy redukcje. Wszystkie przedsiębiorstwa okazały się bardzo skuteczne w sprawozdaniu z dostępu swoich pracowników do szkoleń. MoŜliwe rodzaje szkoleń były czesto omawiane. Przykład dobrej praktyki moŝna zauwaŝyć w jednej z firm, która to zorganizaowała naukę na odległość oraz kursy on-line dla swoich pracowników. Często dało się zauwaŝyć, Ŝe szkolenie postrzegane jest jako istotny aspekt postępu pracownika w firmie, wydawało się to być waŝniejsze niŝ problemy w miejscu pracy starzejącego się potencjału ludzkiego. Wiele firm zanotowało, Ŝe ich pracownicy mają regularny oraz systematyczny dostęp do spotkań z kierownictwem, w szczególności 14

19 aby przedstawiać zapotrzebowanie na szkolenie i rozwój. JednakŜe mniej częste dla przedsiębiorstw było dostraczanie informacji czy wskazówek na temat dostępu do szkolenia. Dla tych, które to robiły, uŝyte wskazówki zawierały koszty szkolenia jako procent wypłaty, procent pracowników, którzy mieli dostęp do szkolenia lub przeciętną ilość godzin przewidzianych dla kaŝdego pracownika. Kryteria analizy dla całego personelu czy satysfakcja z pracy były najmniej dokładnie odnotowane, co powinno zasugerować, Ŝe uŝycie ankiet mówiących o satysfakcji pracownika z pracy jest dosyć niskie. Zdrowie i bezpieczeństwo: Wszystkie przedsiębiorstwa zdawały wyczerpujące sprawozdanie ze zdrowia i bezpieczeństwa. Mocno zaakcentowane we wszystkich przypadkach zostało to, Ŝe zdrowie i bezpieczeństwo są bardzo istotne w sektorze, w niektórych raportach zanotowano, iŝ w najlepszym interesie firmy jest prowadzić zdecydowaną politykę zdrowia i bezpieczeństwa. JednakŜe zaawansowanie sprawozdań ze zdrowia i bezpieczeństwa róŝniło się znacznie. Nie wszystkie przedsiębiorstwa na przykład magazynowały informacje o numerze wypadków czy o poziomie nieobecności z powodu chorób, kilka dostarczyło specyficznych informacji związaych ze zdrowiem i bezpieczeństwem konsumenta, chociaŝ często dało się zanotować, Ŝe zdrowie i bezpieczeństwo wspólnot Ŝyjących w sąsiedztwie zabudowań przedsiębiorstwa było nadrzędne. W niektórych przypadkach, moŝna było odnieść wraŝenie, Ŝe znaczenie zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów jest zasadnicze. Inne firmy dostarczyły informacji konsumentom na temat zasad ogólnego bezpieczeństwa w pobliŝu ekwipunku elektrycznego lub fabryki, czy słuŝyły radą w jaki sposób naleŝy się zachowywać podczas burz z piorunami. Niektóre przedsiębiorstwa zdały sprawozdanie z posiadania komitetu zdrowia i bezpieczeństwa na miejscu, i nawet kilka z nich finansowało ochronę zdrowia. Zazwyczaj notowano, iŝ pracownicy otrzymują szkolenie w dziedzinie zdrowia i bezpieczeństwa w formie kursu oraz Ŝe promowanie zdrowia i bezpieczeństwa wśród pracowników jest uwaŝane za działanie rutynowe. Relacje we wspólnocie: Najczęstsze dla przedsiębiorstw było sprawozdanie na temat relacji we wspólnocie w kontekście rozwoju nowych miejsc dla zabudowań firm. Stwierdzono, Ŝe w przypadkach gdzie wybrano nowe umiejscowienie dla działalności przedsiębiorstwa, dialog z lokalnymi mieszkańcami był elementem zasadniczym aby ułatwić w nowym miejscu rozwój firmy. W takich przypadkach, przedsiębiorstwa zdawały relacje z przeprowadzania spotkań mieszkańców, pozytywnie reagowały oraz takŝe sprawowały rolę rzecznika praw konsumenta, aby zmniejszyć niepokoje lokalnych mieszkańców. Organizowano takŝę róŝne inne imprezy dla interesariuszy, takie jak pokazy drogowe czy teŝ imprezy informacyjne, spotkania z organizacjami pozarządowymi i dyskusje na róŝne tematy. W jednej z firm odnotowano istnienie publicznego centrum w wielu miejscach, w których prowadziła działalność; w centrach tych odwiedzający mogli zasięgnąć szczegółowych informacji na temat przedsiębiorstwa oraz procesu produkcji 15

20 energii. Niektóre przedsiębiorstwa przeprowadzały ankiety konsumenckie, które ukierunkowały nas w informacji na temat klienta, aczkolwiek przeprowadzano je w dość ograniczony sposób. Wszystkie przeanalizowane raporty dostarczyły obfitości informacji na temat pracy wykonanej na koŝyść wspólnoty. Podobne projekty często zawierają sponsorowanie finansujące sztukę, kulturę, sport oraz inne projekty, często skierowane do upośledzonych grup społecznych. Ilość szczegółów dostarczonych w projektach dla wspólnoty róŝniła się; mniejsze firmy działające na terenie jednego państwa dostarczały bardziej szczegółowych informacji na temat swoich projektów (organy finansujące, liczba beneficjentów itd.), większe międzynarodowe firmy dostarczały bardziej ogólnych informacji na te tematy. Przyczyną takiego zachowania moŝe być fakt, Ŝe projekty dla wspólnot koordynuje się raczej na poziomie lokalnym a nie na centralnym poziomie grupy. Współpraca edukacyjna: Wszystkie przeanalizowane przedsiębiorstwa mówiły o swoim zaangaŝowaniu w projekty edukacyjne. Zazwyczaj, przybierały one formę wspólnoty lub szkoły, bazując się na wsparciu edukacyjnym dla młodych ludzi, często z upośledzonych grup społecznych. Często występujące było wsparcie dla edukacji, które przybierało formę zapewniania miejsc dla praktykantów. Warto zwrócic uwage na jedną z firm, która odnotowała, Ŝe przyjęto więcej praktykantów niŝ było to wymagane dla zaspokojenia potrzeb naboru, tak aby móc dać młodym ludziom jak najwięcej moŝliwości. Nie było pewności ilu studentów skorzystało ze wspólnoty oraz szkół, o których była mowa wcześniej, chociaŝ miejsca dla praktykantów, w których zgromadzono konkretne informacje moŝna było łatwo sprawdzić. Niewiele firm zapewniało pracę na lato, i jeŝeli juŝ koncentrowano się na ochronie młodych ludzi oraz przestrzeganiu regulacji prawnych w pracy dla nieletnich. RóŜnorodność i moŝliwości: We wszystkich raportach bez wyjątku stwierdzono poruszanie tematu równości szans, chociaŝ znowu zauwaŝono róŝnice w podawaniu szczegółów. Kryteria analizy wyszczególniały zapewnienie zgodności z polityką równouprawnienia, zagadnienia konkretnej polityki na ten temat były rzadko poruszane. NaleŜy podkreślić, Ŝe wszystkie przedsiębiorstwa dąŝyły do wyrównania szans. W wielu przypadkach było to związane z kodami zachowania się w przedsiębiorstwie. 3.3 Analiza przypadku: Vattenfall, Szwecja Vattenfall jest czwartym pod względem wielkości generatorem elektrycznym w Europie oraz największym europejskim producentem ciepła. W 2006 roku łączna wartość sprzedaŝy Grupy wyniosła 16.1 bilionów Euro na głównych rynkach krajów nordyckich, Polski i Niemiec. Grupa zatrudnia nieco więcej niŝ 32,000 pracowników, a spółka macierzysta Vattenfall AB naleŝy w całości do Szwecji. 16