Kronika. Mazowiecka. Urząd najtańszy w kraju s. 2 Kłopotliwe zadania s. 4 Wspólna Polityka Rolna w nowej perspektywie dodatek specjalny s.

Transkrypt

1 Kronika NR 2 (132) 2014 ROK / ISSN X Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego Mazowiecka Urząd najtańszy w kraju s. 2 Kłopotliwe zadania s. 4 Wspólna Polityka Rolna w nowej perspektywie dodatek specjalny s. I IV

2 spis treści Fot. arch. TakaPaka Temat miesiąca Kłopotliwe zadania Jeżeli w dalszym ciągu samorządy lokalne nie będą otrzymywały wystarczających środków na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, może to doprowadzić do ograniczenia usług świadczonych dla mieszkańców. I tak w ekstremalnej sytuacji dowody osobiste będą wydawane tylko 3 razy w tygodniu, a wniosek o wpisanie działalności gospodarczej do ewidencji będzie można złożyć tylko do godz warto wiedzieć 2 Urząd najtańszy w kraju Urząd marszałkowski w Warszawie jest jednym z nielicznych, w którym nie ma premii, nagród ani podwyżek 4 Kłopotliwe zadania Dotacja celowa z budżetu państwa wystarczy na pokrycie ¼ rzeczywistych kosztów rządowych zadań zleconych 6 Głos z Mazowsza. Unijne rozporządzenie nie zakazuje wędzenia Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, poprzez organizację cyklu szkoleń, pomoże producentom żywności w dostosowaniu się do nowych przepisów 8 Wspomnienie o profesorze Michale Kuleszy Samorządowcy i współpracownicy wspominają prof. Michała Kuleszę w pierwszą rocznicę jego śmierci współpraca 23 O wykonaniu budżetu UE lokalnie Co zrobić, by środki płynące z Unii szybciej trafiały do beneficjentów? 24 Dzieci i młodzież w centrum uwagi Zadania zlecane organizacjom w obszarze promocji zdrowia i polityki społecznej jak zawsze skupione są głównie na dzieciach i młodzieży turystyka 25 Powiat sierpecki. Na mszy z Chopinem Pewnego upalnego lata 1827 r., w sierpeckim kościele pw. Opieki św. Józefa, w niedzielnej mszy uczestniczył sam Fryderyk Chopin bezpieczeństwo 28 Informacyjno-wychowawcza pomoc jak postępować w sytuacjach niebezpiecznych z prac samorządu 30 Sejmik Województwa Mazowieckiego Uchwalono pierwsze zmiany w tegorocznym budżecie województwa. Na szczególną uwagę zasługują dwa projekty Nauczyciel doskonały oraz Akademia Profesjonalnego Nauczyciela 10 Powódź niepowodzeń Dlaczego książę Janusz I Starszy przeniósł stolicę księstwa czerskiego do Warszawy? 11 Komentarz marszałka. Rozwój ponad podziałami Powrót do 49 województw oznaczałby utratę środków unijnych do 2020 r. rozwój regionalny 12 Inwestycje na Mazowszu 16 JESSICA Rewitalizacja i termomodernizacja budynku dworca PKP w Płocku wraz z terenem przydworcowym to tytuł pierwszego projektu, który zostanie zrealizowany komplementarnie ze środków Inicjatywy Jessica. 31 W komisjach Komisja Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej 33 Karta Dużej Rodziny Czy poradzimy sobie z katastrofą demograficzną? rolnictwo biznes kultura 34 ekspresowy przegląd wydarzeń Mimo że nadal rozliczamy okres planowania , warto zapoznawać się już z nowymi propozycjami Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Miejsca pracy pod ochroną Przygotowano możliwości wsparcia, które mają ułatwić przedsiębiorcom utrzymanie pracowników w czasie przestoju ekonomicznego 36 Kulturalne Mazowsze zdrowie 17 Uzależnienia behawioralne zagrożeniem XXI wieku Prawie co czwarty Polak w wieku 15 lat i więcej grał w gry na pieniądze 18 Uczą rodzić Kobiety korzystające ze szkół rodzenia lepiej odczytują sygnały swojego ciała i lepiej współpracują z położną i lekarzem ekologia 20 Zdążyć przed 31 marca miniporadnik Zbliża się termin przekazywania sprawozdań z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi 21 WFOŚiGW w Warszawie z czym kojarzyć? Fundusz może udzielać finansowego wsparcia dla zadań proekologicznych realizowanych na terenie województwa mazowieckiego 22 Jak planować lokalne programy rozwoju? W warunkach polskich społeczność lokalna jest rzadko skutecznie mobilizowana do aktywności dodatek specjalny I-IV Wspólna Polityka Rolna w nowej perspektywie W latach na polską wieś trafi ponad 42 mld euro. Więcej niż w poprzedniej perspektywie finansowej 40 Stolica Kultury Mazowsza 2014 wabi ciekawymi projektami W ciekawej i różnorodnej ofercie powiatu przasnyskiego znajdziemy imprezy, które popularyzują jego dziedzictwo kulturalne 42 Książki z mazowieckiej półki Nic tak nie sprzyja karnawałowej zabawie, jak dobra muzyka i pyszne jedzenie 43 W skrócie w skrócie folklor 44 Regionalni twórcy. Tylko kilka kawałków drewna Zdarza się, że zakupiony kawałek jakiejś ciekawej i rzadkiej okleiny staje się inspiracją do stworzenia nowego obrazu Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, ul. Jagiellońska 26, Warszawa Miejsce redakcji: Wydział Komunikacji Zewnętrznej w Kancelarii Marszałka tel , ; faks kronika.mazowiecka@mazovia.pl Kierownik wydania: Dorota Matlakiewicz-Papis Redaguje zespół w składzie: redaktor naczelna Iwona Dybowska; redaktorzy Agnieszka Bogucka, Justyna Michniewicz, Urszula Sabak-Gąska Stale współpracują: pracownicy departamentów i delegatur UMWM oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych Projekt layoutu i skład: Krzysztof Bolek, Taka Paka Project & Design Group Halina Ostaszewska Druk: Drukarnia Wydawnicza Trans Druk, Golina Na okładce: Piotr Grochala, Mazowieckie klimaty Nakład: egz. Samorząd Województwa Mazowieckiego i Kronika Mazowiecka w Internecie: Redakcja zastrzega sobie możliwość skracania, adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. Za wypowiedzi publikowane na łamach Kroniki Mazowieckiej redakcja nie ponosi odpowiedzialności. 1

3 warto wiedzieć warto wiedzieć Urząd najtańszy w kraju Urząd marszałkowski w Warszawie jest jednym z nielicznych w kraju, w którym nie ma premii, nagród ani podwyżek. Zatrudnienie zmniejszyło się o 60 osób, zamrożone zostały inwestycje oraz zlikwidowane dotacje na organizacje pozarządowe czy szkoły po to, by móc wystąpić o pożyczkę z budżetu państwa na raty subwencji wyrównawczej. Taki jest cel janosikowego? Ile z kieszeni podatnika? Z badań Ministerstwa Finansów wynika, że aż w 11 województwach podatnicy wydają więcej na funkcjonowanie swojego urzędu marszałkowskiego niż na Mazowszu. Po analizie danych ze sprawozdań finansowych Zachodniopomorskie 42,09 zł Lubuskie 57,76 zł Dolnośląskie 33,95 zł Wielkopolskie 25,12 zł Pomorskie 32,92 zł Warmińsko-Mazurskie 48,25 zł Kujawsko-Pomorskie 35,84 zł Opolskie 40,38 zł Śląskie 26,57 zł Łódzkie 36,06 zł województw za rok 2012, w tym kosztów administracji w przeliczeniu na jednego mieszkańca, okazuje się, że mazowieckie plasuje się w końcówce rankingu. Różnice są duże. W lubuskim koszty te wynoszą 57,76 zł na jednego mieszkańca, tymczasem w naszym regionie Koszty utrzymania administracji w przeliczeniu na 1 mieszkańca (2012 r.) dział 750 Administracja publiczna w poszczególnych województwach Świętokrzyskie 49,90 zł Małopolskie 26,86 zł Mazowieckie 33,61 zł Podlaskie 41,93 zł Lubelskie 36,53 zł Podkarpackie 37,54 zł Źródło: Sprawozdania roczne z wykonania budżetów województw za 2012 r. (Ministerstwo Finansów) Liczba mieszkańców według danych GUS na dzień 31 grudnia 2012 r. to kwota rzędu 33,61 zł. Pamiętajmy przy tym, że na Mazowszu przypada największa liczba potencjalnych interesantów na jednego urzędnika, bo blisko 5 tys. Dla porównania w województwie podlaskim (piąte miejsce w rankingu kosztów administracyjnych) niecałe 2 tys. interesantów. Jako jeden z nielicznych urzędów, ten na Mazowszu nie posiada własnej siedziby i nie stać go na wyłożenie środków na tego typu inwestycję. Pracownicy natomiast mają zamrożone pensje i nie otrzymują żadnego dodatkowego wynagrodzenia. Inaczej to wygląda np. w opolskim, lubelskim, podkarpackim, małopolskim, podlaskim czy dolnośląskim. W kwestii liczby zatrudnionych mazowieckie natomiast nie odbiega od innych, teoretycznie mniejszych, urzędów. Gdzie jest najwięcej urzędników? Najwięcej osób zatrudniają urzędy z sektora administracji rządowej wynika z danych Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego pracuje obecnie 1059 osób. W wielu mniejszych regionach liczba ta oscyluje wokół podobnych wartości 983 osoby w urzędzie marszałkowskim województwa dolnośląskiego, 994 w małopolskim czy 877 w lubuskim. Średnio na jednego pracownika urzędu (administracji rządowej i samorządowej w sumie) przypada 316 mieszkańców. Rekordzistą jest województwo małopolskie 415 osób na jednego urzędnika, ale Mazowsze wynikiem 348 również przekracza standardy krajowe. Najwyższy komfort mogą odczuwać urzędnicy z województwa podlaskiego tam na jednego pracownika urzędu przypada 257 mieszkańców. Ciekawostką jest, że najwyższe zatrudnienie odnotowuje się w urzędach z województw śląskiego i dolnośląskiego. Największy wydatek janosikowe Wydatki na administrację w województwie mazowieckim należą do najniższych w kraju stanowią zaledwie 3 proc. budżetu Mazowsza. Dla kontrastu, około 40 proc. to janosikowe! Wadliwie skonstruowane przepisy sprawiają, że region co roku bardziej musi skupiać się na wygospodarowaniu pieniędzy na subwencję Średnia liczba mieszkańców przypadająca na jednego pracownika urzędu administracji samorządowej < < wyrównawczą niż na własny rozwój. Dotychczas od 2004 r. województwo zapłaciło już 6,3 mld zł na rzecz innych regionów. To dwa roczne budżety Mazowsza! Sięgamy absurdu, oddając pieniądze, których fizycznie nie ma. Do 15 stycznia wpływy z podatku CIT (podatek od przedsiębiorców) wyniosły zaledwie 6,8 mln zł. Tymczasem stała rata janosikowego, płaconego do połowy każdego miesiąca i ustalanego na podstawie dochodów sprzed 2 lat, to 54 mln zł. Województwo zmuszone jest ciąć nie tylko wydatki, ale też środki na inwestycje, podczas gdy inne regiony spokojnie się rozwijają mają stały zastrzyk gotówki z Mazowsza. Będą zmiany? W ubiegłym roku Trybunał Konstytucyjny (TK) zasygnalizował, że podatek jest wadliwie skonstruowany i może zagrażać bezpieczeństwu finansowemu niektórych samorządów. Jeśli przepisy nie zostaną zmienione, w przyszłości cała ustawa może zostać uznana za niekonstytucyjną. Logicznym działaniem jest więc praca nad wprowadzeniem poprawek, bo chociaż ci, którzy dostają pieniądze, nie chcą się zgodzić na uszczuplenie dotacji, to w przypadku zakwestionowania ustawy przez TK nie dostaną niczego. Posłowie kolejny rok analizują możliwości zmiany złych przepisów. Najważniejsze wydaje się ustalenie progu ostrożnościowego na, proponowanym przez Mazowsze, poziomie 25 proc. Obecnie brak jest takich zabezpieczeń. Teoretycznie pozwala to na zabranie wszystkiego, co wypracowali mazowieccy przedsiębiorcy. Ta jedna zmiana dałaby innym regionom stały przypływ pieniędzy, a głównemu płatnikowi pozwoliłaby znów się rozwijać. Jednak propozycje nawet najmniej inwazyjne trudno przeforsować, gdy status quo jest źródłem korzyści dla pozostałych regionów. W marcu sprawą janosikowego zajmie się TK. Rozpatrywany będzie wniosek złożony przez marszałka województwa mazowieckiego w 2010 r. Z wyrokiem Trybunału Mazowsze wiąże duże nadzieje. Na co wydajemy? rozmowa ze skarbnikiem województwa mazowieckiego Markiem Miesztalskim Wbrew medialnym doniesieniom, z ogólnopolskiego rankingu wynika, że Mazowsze plasuje się w ogonku, jeśli chodzi o koszty utrzymania administracji w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Jaka część budżetu jest przeznaczana na funkcjonowanie urzędu marszałkowskiego? W bieżącym roku zaplanowaliśmy na ten cel 92,8 mln zł, z czego wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń wyniosą 62,9 mln zł, a wydatki bieżące 29,9 mln zł. Kwota ta stanowi zaledwie 3,2 proc. wydatków ogółem (2,907 mld zł). Jakie są główne pozycje uwzględnione w wydatkach bieżących na 2014 r.? Wydatki bieżące budżetu wynoszą 2,043 mld zł, w tym finansowane środkami własnymi 1,744 mld zł. Największą pozycją w budżecie na 2014 r. finansowaną środkami własnymi jest niestety wpłata do budżetu państwa, czyli janosikowe (646 mln zł). Na dalszych miejscach uplasowały się dotacje dla przewoźników kolejowych (280 mln zł), utrzymanie jednostek budżetowych (212 mln zł), dotacje dla instytucji kultury (124 mln zł), utrzymanie jednostek oświatowych (118 mln zł) czy remonty i utrzymanie dróg wojewódzkich (94 mln zł). W marcu Trybunał Konstytucyjny rozpatrzy skargę województwa mazowieckiego na janosikowe. Co dla naszego regionu oznaczałoby uznanie janosikowego za niekonstytucyjne? Obecny system naliczania wpłaty do budżetu państwa coraz bardziej pogrąża finansowo województwo mazowieckie, a poniesione z tego tytułu straty, liczone są już w setkach milionów złotych. Uznanie janosikowego za niekonstytucyjne oznaczałoby dla Mazowsza możliwość realizacji zadań własnych, rozwój, który został gwałtownie zahamowany w ostatnich latach oraz zaprzestanie dalszego zadłużania. 2 3

4 warto wiedzieć warto wiedzieć Kłopotliwe zadania Na Mazowszu zwolniliśmy tempo realizacji zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Dlaczego? W bieżącym roku dotacja celowa z budżetu państwa wystarczy na pokrycie mniej więcej ¼ ich rzeczywistych kosztów. Podłoże problemu Od 2006 r. jednostki samorządu terytorialnego (jst) przejmują kolejne zadania zlecone. Oznacza to, że z roku na rok rozszerza się ich zakres obowiązków o tę strefę aktywności, która do tej pory pozostawała w gestii państwa. Ma to swoje konstytucyjne uzasadnienie. Problem pojawia się wówczas, gdy za kolejnymi zleconymi zadaniami nie idą odpowiednie środki na ich realizację. Trudna sytuacja gospodarcza kraju wymaga kompromisów i oszczędności. Znaleźliśmy się jednak w sytuacji patowej. Administracja rządowa faktycznie tnie wydatki pozbywa się kolejnych zadań, ale kosztem kondycji i wizerunku samorządów, a w konsekwencji samych obywateli. Podbramkowa sytuacja marszałków Niedofinansowanie zadań zleconych nie jest dla nikogo zaskoczeniem. Marszałkowie województw niejednokrotnie zgłaszali ten problem wojewodom. We wrześniu ubiegłego roku zwrócili się do prezesa rady ministrów o podjęcie kroków zapewniających wymagane prawem zagwarantowanie środków. Zwłaszcza że nie jest to kwestia jednostkowa i dotyczy w mniejszym lub większym stopniu wszystkich regionów. Tylko na Mazowszu na realizację rządowych zadań zabraknie aż 8 mln zł. W innych województwach wcale nie jest lepiej kwoty niedoboru oscylują od 46 proc. do ponad 80 proc. W tej sytuacji swoisty bojkot zadań rządowych nikogo nie powinien dziwić. Województwo mazowieckie jako pierwsze zapowiedziało bunt. Jednostek samorządu terytorialnego publicznie manifestujących swoje niezadowolenie z dnia na dzień przybywa. Zadania rządowe realizowane są w nich jedynie w zakresie, na jaki pozwala przekazywana dotacja. Domagamy się zmian W zeszłym roku media donosiły o proteście burmistrza Brzegu Wojciecha Huczyńskiego, który nie zgodził się dopłacać do funkcjonowania Urzędu Stanu Cywilnego. Podjął decyzję, że USC w gminie będzie czynny przez 2,5 godz. dziennie, ponieważ po ośmiu miesiącach regularnej pracy wydziału na tyle pozwalały środki przekazane przez wojewodę. Każda złotówka dodana z budżetu miasta oznaczałaby dyscyplinę finansową, za co burmistrz musiałby ponieść odpowiedzialność. Dziś tego typu zdecydowanych inicjatyw przybywa i podpisują się pod nimi dziesiątki samorządowców. Oprócz województw działania podjęły również samorządy lokalne. Tam koszty zadań rządowych też są niedoszacowane. Wójt Stefan Traczyk w imieniu gminy Celestynów oraz 52 innych jst (gmin, miast i powiatów) z województwa mazowieckiego 22 stycznia wystąpił do ministra finansów z prośbą o dokładne przeanalizowanie kosztów realizacji tych zadań oraz wysokości przekazywanych na nie dotacji. Fragment apelu włodarzy 53 jednostek samorządu terytorialnego z terenu województwa mazowieckiego. Inicjatorem przedsięwzięcia i reprezentantem gmin, miast i powiatów jest wójt gminy Celestynów Stefan Traczyk, który osobiście złożył list w siedzibie Ministerstwa Finansów. W związku z trwającym od lat niedoszacowaniem potrzeb gmin w zakresie zadań rządowych zleconych jednostkom samorządu terytorialnego, zwracamy się z prośbą o weryfikację zasad finasowania zadań między innymi z zakresu: aktów stanu cywilnego, ewidencji ludności i dowodów osobistych, ewidencji działalności gospodarczej, zarządzania kryzysowego ( ) Organy samorządu terytorialnego nie kwestionują nałożonego obowiązku realizacji zadań zleconych, które z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawodawca może zlecić jst ( ), lecz apelują o środki z budżetu państwa na ich wykonywanie. Polityka finansowa naszego rządu w zakresie finansowania zadań zleconych nie jest zgodna z zapisami zawartymi w ustawach. W rezultacie doprowadzić to może do sytuacji, w której samorządy zmuszone będą rygorystycznie ograniczyć możliwość prawidłowego wykonywania ciążących na nich zadań. Jako przedstawiciele samorządu terytorialnego domagamy się zmiany finasowania zadań zleconych, które w imieniu państwa wykonujemy. Mobilizacja w Celestynowie Wśród zadań zleconych w lokalnych samorządach wymienić należy m.in. wydawanie dowodów osobistych, aktów urodzenia, aktów zgonów, zaświadczeń o zameldowaniu, aktów stanu cywilnego, wpisów do ewidencji działalności gospodarczej. W związku ze zmniejszeniem w ubiegłym roku dotacji o około 28 proc. gmina Celestynów zwróciła się z prośbą do wójtów, burmistrzów oraz prezydentów miast z Mazowsza o informację, czy również w ich przypadku dotacje uległy zmniejszeniu. Dane zbierane były w ośmiu powiatach (wołomińskim, piaseczyńskim, otwockim, warszawskim zachodnim, pruszkowskim, grodziskim, nowodworskim oraz legionowskim). Jak się okazało, na 33 urzędy ponad 70 proc. z nich otrzymało pomniejszone dotacje. Rekordzistami są urzędy w Baranowie dotacja zmniejszona o 42,2 proc., Kołbieli 42 proc., Zakroczymiu i Tarczynie po 40 proc. oraz Poświętnem 37,58 proc. Celestynów powinien dostać około 100 tys. zł, ale zaplanowano zaledwie 55 tys. zł. Co ciekawe, w pięciu jednostkach dotacja się zwiększyła o 29 proc. w UG Jabłonna, 27,75 proc. w UG Wołomin, 20,27 w UM Legionowo, 12,35 proc. w UMiG Konstancin-Jeziorna i 6,6 w UM Marki. W wielu gminach już wprowadzono nowe zasady funkcjonowania referatów odpowiadających za obsługę klientów, skracając np. godziny przyjmowania interesantów. Brakujących pieniędzy nie można zaczerpnąć z innego źródła (np. środki własne gminy), ponieważ w ten sposób naruszana jest ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz ustawa o finansach publicznych. Jakie są zagrożenia? Poszkodowani są przede wszystkim obywatele, ponieważ to ich faktyczne potrzeby nie zostały uwzględnione w ustawie budżetowej na 2014 r. Wizerunkowo stracą też urzędy, bo potencjalnego klienta interesuje terminowe załatwienie sprawy, a nie przerzucanie odpowiedzialności. Brak odpowiednich rozwiązań uderza też w samych pracowników administracyjnych, najbardziej narażonych na uzasadnioną frustrację interesantów. Pozostaje mieć nadzieję, że zapowiadane przez resort finansów analizy przyniosą konkretne, tak bardzo społecznie wyczekiwane efekty. Na decyzję czekać trzeba niestety do kwietnia. Zmiany w dotacji na zadania zlecone (odpowiedzi uzyskane w wyniku ankiety przeprowadzonej przez gminę Celestynów) 15% 3% 73% 9% dotacja zmniejszona o konkretną wartość dotacja zwiększona o konkretną wartość na dotychczasowym poziomie dotacja zwiększona lub bez zmian (brak konkretnych wartości) Stefan Traczyk wójt gminy Celestynów Samorządy mają ogromny problem. Wysokość dotacji znacznie obniżono, natomiast zakres zleconych zadań pozostał ten sam. Jeśli sytuacja się nie zmieni, może się okazać, że trzeba będzie wprowadzić modyfikacje w funkcjonowaniu referatów odpowiedzialnych za realizację zadań. Czas ich pracy może zostać skrócony, co w konsekwencji uderzy bezpośrednio w mieszkańców będzie można złożyć wniosek lub odebrać dowód osobisty, akt małżeństwa czy zaświadczenie o zameldowaniu tylko w wyznaczonych dniach i godzinach. Apel w imieniu kilkudziesięciu samorządów to wyraźny sygnał dla ministra finansów. Wypełnianie obowiązków wynikających z powierzonych samorządowi zadań ze względu na dobro mieszkańców traktowane jest przez urząd priorytetowo. Podjąłem m.in. decyzję, że w ramach oszczędności sam będę udzielał ślubów w urzędzie, natomiast urzędniczkę USC przesunąłem do innych zadań, za które mogę jej płacić ze środków samorządu. Właściwe, zasadne i wręcz konieczne jest domaganie się przez samorządy zwiększenia środków na zadania, które w imieniu rządu realizują. 4 5

5 warto wiedzieć warto wiedzieć Głos z Mazowsza Unijne rozporządzenie nie zakazuje wędzenia Nowe przepisy, dotyczące najwyższych dopuszczalnych poziomów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w środkach spożywczych mają obowiązywać od września br. Ich zadaniem jest ograniczenie w żywności zawartości szkodliwych dla zdrowia substancji rakotwórczych (kwestie te leżą w kompetencji ministra zdrowia). Z dotychczas przeprowadzonych badań wynika, że prawidłowe prowadzenie procesu wędzenia zapewnia spełnienie unijnych wymagań. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, poprzez organizację cyklu szkoleń, pomoże producentom żywności w dostosowaniu się do nowych przepisów. Opinie na temat unijnych rozwiązań są bardzo podzielone. Wątpliwości, poczucie krzywdy i dezorientacja zwłaszcza producentów tradycyjnych wędzonek potwierdzają, że merytoryczna dyskusja i rzetelne kampanie informacyjne są potrzebne. Małgorzata i Tadeusz Dąbrowscy rolnicy gospodarstwo ekologiczne Jesteśmy rolnikami na emeryturze. Nie prowadzimy działalności gospodarczej, więc możemy wypowiedzieć się z punktu widzenia konsumentów. Od lat wędzenie było najbardziej skutecznym sposobem konserwacji żywności. Nadaje również wyrobom walory smakowe i aromatyczne. W nowych przepisach na pewno nie chodzi o zdrowie, a każdy kraj UE ma własne normy i chroni swoje produkty. Nie wiemy o jakich normach mówi lekarz weterynarii. W naszym gospodarstwie, jak chyba w każdym, po prostu się wędziło i nikt nie zastanawiał się nad normami kiełbasa każdemu smakowała. Zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie Nasze Kulinarne Dziedzictwo, nagrodę krajową PERŁA, Laur Marszałka, wreszcie zarejestrowaliśmy ją jako Produkt Tradycyjny Mazowsza, wówczas piąty na liście. Nigdy nie zastanawialiśmy się czy mogą być jakieś receptury wędzenia. Wędziliśmy tak, jak uczyli nas rodzice. Nikt też nas nie informował o zmianach, ponieważ nie mamy zakładu produkcyjnego. Komu zależy na tym, aby uniemożliwić konsumentom dostęp do dobrej bezpiecznej żywności od polskiego rolnika? Jan Bondar rzecznik prasowy Głównego Inspektoratu Sanitarnego Stanisław Kalemba minister rolnictwa i rozwoju wsi Polska kiełbasa, szynki i inne produkty wędzone nie mają sobie równych. Są doceniane na całym świecie. Wędzenie będzie więc nadal dozwolone i prowadzone jak dotychczas, jako normalna technologia w przetwórstwie żywności. Pojawiające się wątpliwości wynikają z tego, że na etapie rozpoczęcia konsultacji dotyczących rozporządzenia, czyli od 2005 r. zabrakło merytorycznej dyskusji. Z dotychczasowej oceny wynika, że już dziś około 90 proc. zakładów spełnia podwyższone normy. Niemniej jednak nie mamy wystarczającej liczby badań, które pozwoliłyby ocenić skalę zjawiska. Dlatego też w marcu zostanie przeprowadzonych około 200 badań monitoringowych przez Inspekcję Weterynaryjną. Zakłady produkcyjne zlecą badania wędzonek zgodnie z obowiązującymi przepisami. Pozwoli to ocenić skalę problemu i określić w ilu zakładach procesy produkcji wymagają zmian. Dopóki nie będziemy mieli wiarygodnych danych z monitoringu, nie mamy o czym rozmawiać z Komisją Europejską. Będą też organizowane spotkania z producentami wędzonych wędlin. Produkty tradycyjne to bardzo ważny segment gospodarki i dlatego resort chce, aby nie tylko nie został zamknięty ani jeden zakład z powodu niespełniania norm, ale także by powstawały nowe. Andrzej Marcyjański producent Anmark Tradycyjne wyroby Uważamy, że przepisy wprowadzane przez UE dotyczące zawartości substancji smolistych w wędzonkach to cios mający na celu wyniszczenie małych producentów, wytwarzających tradycyjne wyroby. Naszym zdaniem Unia powinna zająć się zbadaniem, z czego wędliny są wytwarzane, a nie w jaki sposób są wędzone. Z czystym sercem możemy zapewnić, że wyroby, które produkujemy nie mają grama chemii i są wytwarzane w naturalny sposób. Każdy powinien mieć prawo wyboru czy chce jeść wędlinę tradycyjną, czy też wytwór chemiczny. Odpowiednim sposobem byłoby rzetelne informowanie, co niesie ze sobą jedzenie jednych, jak i drugich wyrobów. Każdy wie, że papierosy są szkodliwe, ale nikt nie wprowadza zakazu ich palenia. Informowani tylko jesteśmy, jakie ryzyko niesie ze sobą palenie i jako obywatele mamy wybór czy je podejmujemy. Podobnie powinno być w kwestii wędlin. Dopuszczalna norma zawartości substancji smolistych powoduje, że większość drobnych producentów musi albo zrezygnować z działalności, albo poczynić wielkie wydatki żeby dostosować zakład do wymogów. Ale w takiej sytuacji w procesie produkcyjnym pojawi się już chemia, więc wędlina straci na jakości, a co za tym idzie od producenta odejdą klienci, a zakład prawdopodobnie upadnie. Drugą kwestią jest sposób oraz czas w jakim zostaliśmy poinformowani o zmianach. W Polsce usłyszeliśmy o nich pod koniec 2013 r. Dlaczego nikt nas wcześniej nie poinformował? Już dawno byśmy poruszyli niebo z ziemią, aby tylko nie dopuścić do wprowadzenia tych rozwiązań. Wolelibyśmy, aby wszyscy przeciwnicy wędlin tradycyjnie wędzonych głośno powiedzieli, co wchodzi w skład wędzonek wytwarzanych przez wielkie zakłady. Ludzie powinni usłyszeć, czym różni się dym wędzarniczy w płynie od tego, który pochodzi z naturalnego drewna. Janina Ewa Orzełowska członek zarządu województwa mazowieckiego Optymizmem napawają zapewnienia, że 90 proc. zakładów produkujących wędzonki już dziś spełnia wymagania unijne. Jednak wciąż pozostaje 10 proc. producentów, dla których nowe przepisy oznaczają radykalne zmiany. To głównie firmy z obszaru małego i średniego biznesu, często rodzinne, działające na lokalnym rynku. Produkując od wielu pokoleń artykuły pochodzenia zwierzęcego, stosują wędzenie jako tradycyjną metodę żywności. Do tej właśnie grupy w pierwszej kolejności powinny być kierowane kampanie informacyjne. Prawdą jest, że im większe zagrożenie czujemy, tym bardziej podatni jesteśmy na różnego rodzaju manipulacje. A w chaosie napływających komunikatów najłatwiej jest atakować. Dlatego potrzebny jest dialog. Musimy stawić czoła kwestii, która na chwilę obecną przez niektórych rozpatrywana jest wyłącznie przez pryzmat poczucia krzywdy. Trudno nie przyznać, że wędzonki tradycyjne są nieporównywalnie smaczniejsze od tych wytwarzanych na skalę przemysłową z zastosowaniem dodatków funkcjonalnych. Tradycyjne produkty określamy także mianem wyrobów o podwyższonej jakości. Dlatego kwestia wdrożenia nowych przepisów nie jest wcale jednoznaczna. Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego postuluje: przedłużenie okresu przejściowego wprowadzenia w życie omawianych regulacji, przeprowadzenie w tym czasie społecznych szerokich konsultacji z producentami i konsumentami, zmiany parametrów zawartości benzopirenu przez wprowadzenie widełek od do, jako wymóg bardziej realny dla producentów stosujących tradycyjne technologie, wprowadzenie odstępstw od obowiązujących norm dla producentów produktów tradycyjnych i regionalnych, zarejestrowanych w systemach jakości żywności: jako Chroniona Nazwa Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne, Gwarantowana Tradycyjna Specjalność oraz Produkt Rolnictwa Ekologicznego i Znak Jakość Tradycja. To pozwoliłoby zachować tradycyjność tych produktów i pozostać w zgodzie z wymogami technologicznymi. Prace w kierunku ograniczenia zanieczyszczenia żywności przez szkodliwe wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne Komisja Europejska prowadziła od 2005 r. Ich zakres został określony w zaleceniu Komisji nr 2005/108/WE z 4 lutego 2005 r. w sprawie dalszego badania poziomów WWA w niektórych środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 34 z , str. 43). Prace te obejmowały gromadzenie wyników dotyczących występowania WWA w różnych grupach środków spożywczych. Ze względu na brak wystarczającej liczby danych odstąpiono od ustalania limitów w niektórych grupach np. herbacie i serach wędzonych. W przypadku ziarna kakaowego na wniosek polskich producentów słodyczy wręcz zwiększono dopuszczalne limity WWA. Na podstawie zgromadzonych przez Komisję danych, w grupie produktów mięsnych wędzonych uznano za możliwe do przyjęcia i osiągalne dla wszystkich producentów niższe poziomy WWA. Komisja Europejska przewidziała 2-letni okres przejściowy na wdrożenie zaostrzonych standardów uwzględniający m.in. potrzebę dostosowania przez producentów aktualnej technologii wędzenia do nowych wymagań. Gdyby jednak okazało się, że jakikolwiek certyfikowany produkt tradycyjny nie spełnia zaostrzonych norm, mogłoby to być mocnym argumentem do zmiany rozporządzenia. 6 7

6 warto wiedzieć warto wiedzieć Fot. arch. Janusz Król redaktor naczelny Pisma Samorządu Terytorialnego Wspólnota Profesora Michała Kuleszę poznałem 17 grudnia 1990 r. na zebraniu założycielskim Międzykomunalnej Spółki Akcyjnej Municipium. Przyjechałem tam ze swego Stoczka, reprezentując gminę w nowej spółce wydawniczej. Z tej perspektywy spotkanie z energicznym, młodym docentem, głęboko zaangażowanym w dziejącą się na naszych oczach historię, było przeżyciem ogromnym. Tym bardziej, że Michał szybko skrócił dystans i przeszliśmy na ty miał w sobie pasję, którą podzielało wówczas wielu z nas, samorządowców. Rzeczowo i konkretnie przedstawił założenia wydawnictwa i podkreślał, że najważniejsze zadanie nowej spółki to chronić niezależność kilka miesięcy wcześniej powstałej Wspólnoty. Bo będzie ona potrzebna do walki o najważniejsze sprawy samorządowe. Przez kolejne 7 lat spotykaliśmy się co kilka miesięcy. Michał w tym czasie zajmował ważne stanowiska państwowe, pracował na Uniwersytecie Warszawskim, w kancelarii prawnej. Ale zawsze wiedział, co się dzieje w gazecie i spółce. To budziło mój podziw, że człowiek tak zajęty najważniejszymi sprawami państwowymi, jest perfekcyjnie przygotowany do każdej rozmowy na tematy tak bardzo zdawałoby się błahe, jak kwestie kadrowe czy wiecznie kulejące finanse niewielkiego wydawnictwa. W czym tkwiła tajemnica tego przygotowania? Odpowiedź poznałem w 1998 r. Zaprosił mnie do pracy przy drugim etapie reformy samorządowej w jego zespole w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Akurat była to propozycja na czasie, bo właśnie zrezygnowałem z pracy w gminie. Ponieważ dojeżdżałem codziennie z mojego oddalonego o 90 km od Warszawy Stoczka, pracowałem na 3/4 etatu. Uznałem, że dojeżdżanie uniemożliwi mi dotrzymanie warunków zatrudnienia na pełny etat. Tak mi się wydawało. Niestety, rzeczywistość zawsze nas zaskakuje nieprzyjemnie i już chyba w pierwszym tygodniu pracy zostałem umówiony z Michałem na spotkanie o wpół do pierwszej w nocy. Kiedy godzinę później wsiadałem do samochodu, aby pojechać do domu, Michał jeszcze został w kancelarii premiera. Przygotowywał test egzaminacyjny dla studentów wydziału prawa. ( ) Dzisiaj wiem, że nie byłoby możliwe przeprowadzenie tak ogromnych zmian legislacyjnych, gdyby nie nadzwyczajne zaangażowanie Michała i jego zespołu. A zespół zebrał taki, że nikt nie pytał o godziny pracy, tylko o to, co jest do zrobienia. Michał nie odpuszczał niczego. Kiedy w 2010 r. organizowaliśmy jubileusz 20-lecia Wspólnoty w teatrze Roma, poprosiłem go o konsultacje scenariusza uroczystości. Uważnie przeczytał wszystkie teksty. A dlaczego nie zamierzasz powitać żon i mężów samorządowców? zdziwił się Przecież ich zapraszasz! Pomyśl, jak ciężko jest mieć w domu wójta czy burmistrza. Przypomnij sobie! Jasne. Jak z wieloma innymi rzeczami, które stawały się oczywiste, kiedy o nich powiedział. Wcześniej nie przychodziły do głowy ( ). Andrzej Porawski dyrektor Biura Związku Miast Polskich Wspomnienie o profesorze Michale Kuleszy Pełen entuzjazmu, z ogromną wiedzą, nigdy nie odmawiał pomocy, przyjaciel, autorytet, wizjoner, a przy tym skromny człowiek samorządowcy i współpracownicy wspominają prof. Michała Kuleszę w pierwszą rocznicę jego śmierci. Wspominając prof. Michała Kuleszę trzeba najpierw powiedzieć, że dla nas, samorządowców, był on w jakimś sensie zawsze. Ci spośród nas, którzy od I zjazdu Solidarności w Gdańsku myśleli o Rzeczpospolitej Samorządnej, mogli na niego liczyć już w latach osiemdziesiątych, w tym przy Okrągłym Stole. ( ) Samorządne gminy uczyły się od niego samodzielności od podstaw. Po wyborach 27 maja 1990 r. byliśmy pełni dobrych chęci, ale brakowało nam zarówno wiedzy, jak i doświadczenia. Informacje czerpaliśmy od profesora pełnymi garściami: wielu bezpośrednio, bo starał się być wszędzie tam, gdzie go potrzebowaliśmy, a wszyscy poprzez tygodnik Wspólnota, miesięcznik Samorząd Terytorialny i liczne publikacje. W rządzie premier Hanny Suchockiej prof. Michał Kulesza był pełnomocnikiem ds. reformy powiatowej, ale zrezygnował ze stanowiska, gdy kolejny minister gospodarki zapowiedział wstrzymanie prac. Potem o czym rzadko dziś pamiętamy był autorem programu pilotażowego, dzięki któremu 46 miast przejęło przyszłe zadania powiatów oraz powstały trzy tzw. miejskie strefy usług publicznych. Wreszcie, w pierwszym roku rządu Jerzego Buzka, powstały powiaty i regiony samorządowe województwa, zgodnie z wizją prof. Kuleszy. Powiaty stały się uzupełniającym szczeblem lokalnym, czyli takim, który przejął lokalne zadania ponadgminne. Wtedy obejmował rejony administracji ogólnej, kuratoryjne, drogowe, geodezyjne, biura pracy. Do istniejących struktur dodano organy demokracji przedstawicielskiej. Od nowa zbudowano województwa po raz pierwszy powstały w Polsce podmioty polityki regionalnej. W obu etapach reformy prof. Kulesza odegrał kluczową rolę w przełamywaniu oporów, które wynikały nie tyle z odmiennych koncepcji ustrojowych (choć i takie były), ale bardziej z tendencji centralistycznych, do dziś pokutujących. Przejawia się to gąszczem rozporządzeń do ustaw regulujących zadania własne samorządów, często wiążących samorządowcom ręce. Ostatnia próba prof. Kuleszy zaradzenia tej sytuacji jest zawarta w prezydenckim projekcie ustawy, która przywraca klauzule generalne samorządu terytorialnego. Tyle spraw trzeba kontynuować, niektóre np. metropolie dokończyć. Coraz wyraźniej widać, jak bardzo brakuje nam dziś jego wiedzy, intuicji i odwagi. Zwłaszcza tej ostatniej, tak potrzebnej przy tworzeniu projektów ustaw, a także wniosków do Trybunału Konstytucyjnego w obronie samodzielności samorządów. Michał Kulesza urodził się w Łodzi w 1948 r. Ukończył warszawskie liceum im. Tadeusza Rejtana. Był harcerzem, a potem komendantem 1. Warszawskiej Drużyny Harcerzy Czarnej Jedynki. W latach studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. W latach pełnił funkcję prodziekana Wydziału Prawa i Administracji UW. Był znawcą zagadnień prawa administracyjnego i administracji publicznej, autorem ponad 150 publikacji naukowych. Od 1980 r. zaangażował się w prace na rzecz odtworzenia samorządu terytorialnego i przebudowy ustroju administracyjnego Polski. Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w grupie ds. samorządu terytorialnego. Jest współautorem reform administracyjnych w III RP: jednym z głównych twórców samorządu terytorialnego, w tym współautorem ustawy o samorządzie gminnym z 1990 r. Założył i był pierwszym redaktorem naczelnym tygodnika Wspólnota, twórcą i redaktorem naczelnym miesięcznika Samorząd Terytorialny. W latach pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Edukacji Administracji Publicznej. Był doradcą Związku Miast Polskich, Ekspertem Rady Europy. Jego pracę na rzecz odbudowy w Polsce demokracji lokalnej doceniały wszystkie ogólnokrajowe organizacje samorządu terytorialnego. Odznaczony został przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Ciężko chorował, ale do ostatnich dni był aktywny zawodowo. Zmarł 13 stycznia 2013 r. Sylwester Sokolnicki burmistrz Miasta i Gminy Serock»Budowanie standardów funkcjonowania samorządu terytorialnego w Unii jest dowodem uznania roli samorządu, ale także dowodem możliwości oparcia całej gry na czynniku zaufania«nie sposób w pracy samorządowej nie oprzeć się na ogromnym doświadczeniu i całej spuściźnie zostawionej przez prof. Michała Kuleszę. Jego zaangażowanie w pracę na rzecz odtworzenia samorządu terytorialnego oraz przebudowę ustroju administracyjnego Polski stało się impulsem dla władz samorządowych do szczególnej dbałości o małe ojczyzny i ich mieszkańców. Prof. Kulesza pozostaje dla mnie autorytetem, nie tylko jako wielki twórca obecnego ustroju administracyjnego Polski, ale również jako człowiek z ogromną wiedzą, pełen entuzjazmu i siły do podejmowania niełatwych wyzwań. Opracowała Iwona Dybowska 8 9

7 czy wiesz, że... warto wiedzieć Rozwój ponad podziałami Powódź niepowodzeń Trudno nie odnieść się do dyskusji na temat pomysłu powrotu do 49 województw. Trzeba powiedzieć wprost oznaczałoby to utratę środków unijnych do 2020 r. Nie jest prawdą, że reforma administracyjna pozwoliłaby na lepszy podział pieniędzy. W 1406 r. książę Janusz I Starszy przeniósł stolicę księstwa czerskiego do Warszawy. Dlaczego opuścił jedną ze swoich najważniejszych rezydencji, do której nota bene powrócił pod koniec życia i w której zmarł? Dogodna lokalizacja (wzniesienie nad samym brzegiem Wisły) na skrzyżowaniu szlaków handlowych czyniła Czersk jednym z najznaczniejszych ośrodków na Mazowszu. Na zlecenie księcia Janusza w ówczesnej politycznej i kościelnej stolicy Mazowsza powstał wspaniały murowany zamek. Budowlę wzniesiono w latach , na planie nieregularnym, wytyczonym przez obwód wałów dawnego grodu. Zamek tworzyły dwie wieże, baszta bramna, kaplica oraz dwa murowane budynki. Ogromna, 22-metrowa wieża bramna (siedziba zarządcy zamku i straży) znajdowała się na skarpie od wschodniej strony, a prowadziły do niej dwa mosty zwodzone: szerszy dla konnych i wozów, węższy dla pieszych. Pozostałe dwie wieże południowa i zachodnia również pełniły funkcje użytkowe, odpowiednio więzienia i zbrojowni. Zabudowania mieszkalne zaś umieszczono przy murze północnym. W centralnej części placu postawiono kościół pw. św. Piotra pełnił on nie tylko funkcję kaplicy zamkowej, ale również kolegiaty 1. Pech chciał, że jeszcze przed zakończeniem budowy Mazowsze nawiedziła ogromna powódź, po której wiślane koryto przesunęło się o około 2 km od miasta. Nowoczesna twierdza straciła rację bytu brak naturalnej zapory w postaci 1 Kościół niebędący katedrą, przy którym istnieje kapituła, czyli zespół duchownych w randze kanoników, mających prawo wyboru biskupa. fosy, niemożność bronienia przeprawy i utrata bezpośredniego dostępu do wody sprawiły, że czerski zamek podupadał. Ostatecznym ciosem była decyzja księcia o przeniesieniu swojej głównej siedziby z Czerska do prężnie rozwijającego się ośrodka Warszawy. Pojawia się zatem pytanie: czy, gdyby nie katastrofa hydrologiczna, Czersk byłby stolicą ówczesnego Mazowsza, a później może i Polski? Ostatni akord Ponad 100 lat później Czersk przeżył odrodzenie swojej świetności, choć już nie jako książęca stolica. Mazowsze zostało włączone w poczet dóbr królewskich po wygaśnięciu w 1526 r. męskiej linii książąt mazowieckich. Ziemia czerska stała się częścią wdowiej oprawy przyznanej królowej Bonie po śmierci króla Zygmunta Starego w 1548 r. Wdowa wraz z córkami przeniosła się do Czerska i przez 8 lat swojego pobytu na mazowieckiej ziemi z ogromnym powodzeniem administrowała czerskimi dobrami. Zakładała sady, winnice i rozpowszechniała uprawę warzyw, które wprowadziła swego czasu na polskie stoły ( włoszczyzna, czyli klasyczny zestaw warzyw używanych do dziś w naszych kuchniach, przyjechała do Polski razem z królową Boną). Najzdolniejszych rzemieślników wysyłała po naukę do rodzinnych Włoch. Powstało wtedy m.in. kilkadziesiąt browarów, warsztaty sukiennicze, z których tkaniny były eksportowane do zachodniej Europy, a wyrabiane w Czersku specjalne żywice do uszczelniania statków były wykorzystywane przez angielską flotę. Królowa bez pereł Konflikt z synem, królem Zygmuntem Augustem i częścią magnaterii sprawił, że zdecydowała się na powrót do swego tytularnego księstwa Bari, co uczyniła w 1556 r. (rok później została otruta przez zaufanego dworzanina). Musiała przy tym zrzec się wszystkich posiadanych w Polsce dóbr ziemskich. Pakowała się w pośpiechu, a było co wkładać do podróżnych kufrów przez prawie 40 lat zgromadziła spory majątek. Z wyprowadzką Bony z Czerska związana jest legenda. Podobno część kosztowności królowa pakowała sama. Przenosząc jedną ze szkatułek, nie zauważyła, że spod niedomkniętego wieczka wysunął się długi sznur pereł. Zwisające klejnoty zaczepiły się o któryś z mebli, sznurek rozerwał się i perły rozsypały się po posadzce. Królowa zignorowała ten fakt nie przerwała pakowania ani też nie nakazała służbie pozbierania biżuterii. Podobno od tej pory, w czasie pełni księżyca na zamku pojawia się biała postać zbierająca perły z podłogi. Gdy tylko skończy pracę, musi zaczynać ją od nowa, bo klejnoty rozsypują się ponownie Opracowała Agnieszka Bogucka W tej chwili negocjacje nad nowymi programami unijnymi właściwie się już kończą. Umowa partnerstwa trafiła do UE. Wszystkie województwa muszą teraz przekazać do Brukseli gotowe, zamknięte regionalne programy operacyjne. Postawienie na głowie podziału kraju po prostu grozi utratą funduszy z Unii. Poza tym fakt, że określone miasto jest siedzibą władz administracyjnych np. województwa, jest tak naprawdę słabym czynnikiem rozwojowym. Znacznie ważniejsze są elementy gospodarcze, dostęp do usług publicznych, duży rynek pracy. Dobrym przykładem mogą być Legionowo czy Grodzisk Mazowiecki, które nigdy nie były miastami wojewódzkimi, a mają dużą dynamikę rozwoju. Na Mazowszu nie widać też degradacji miast z powodu utraty statusu wojewódzkiego. Oczywiście, są zjawiska migracji do stolicy, ale jest to proces związany z rynkiem pracy do Warszawy przyjeżdżają też mieszkańcy innych regionów. intelektualną i brak oferty programowej. Uważam, że trzeba zabiegać o dalsze znaczące przesunięcia rozwojowych środków publicznych na poziom obecnych gmin, powiatów i województw to jest prawdziwa decentralizacja. Nie mówi się również, że przywrócenie małych województw oznacza konieczność likwidacji powiatów. A to oddalenie części usług publicznych od obywatela. W mojej ocenie Europa i świat poszły naprzód. Po co wracać do mentalności lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku? Społeczeństwo myśli już na szczęście inaczej. I właśnie społecznego zaangażowania oczekujemy w wytyczaniu nowych celów. Do 5 marca trwają na Mazowszu konsultacje Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata To jeden ze strategicznych dokumentów definiujących kierunki wspierania rozwoju województwa. Został opracowany na podstawie projektu Polska jest obecnie krajem zdecentralizowanym, opartym na samorządzie i zasadzie pomocniczości, która polega na realizacji poszczególnych zadań przez wspólnoty samorządowe współtworzone przez obywateli. To od aktywności społeczności lokalnych oraz przedsiębiorczości samorządowców zależy, jak prosperuje ich miejscowość. Należy zabiegać o wzmocnienie obecnych struktur samorządowych poprzez zwiększenie udziału w podatkach, czyli dalszą decentralizację finansów publicznych, a nie poprzez mnożenie administracji, która tak naprawdę środki konsumuje. Propozycja jest więc nietrafiona, czysto polityczna, oparta na resentymentach do czasów socjalistycznych. Liczenie, że ludzie naiwnie uwierzą, że posiadanie w mieście urzędników kategorii wojewódzkiej poprawi warunki egzystencji mieszkańców to mrzonki. W rzeczywistości powstałyby tylko kolejne instytucje. Widać tutaj miałkość pakietu legislacyjnego dla polityki spójności UE na lata oraz pozostałych dokumentów unijnych i krajowych o charakterze strategicznym. Zachęcam więc do udziału w konsultacjach analizy potrzeb, zgłaszania uwag i propozycji kluczowych rozwiązań. Przed nami otwierają się nowe możliwości! Pamiętajmy, że dzięki środkom z RPO udało się zrealizować wiele inwestycji przekładających się na jakość naszego codziennego życia. Wśród korzyści nie można pominąć tworzenia nowych miejsc pracy. Zwłaszcza że brak zatrudnienia jest poważnym problemem generującym koszty indywidualne, społeczne i fiskalne. Na naszym gruncie długotrwale bezrobotnym brakuje nie tylko kompetencji, ale także wiary we własne siły i samodyscypliny. Dlatego tak istotne jest wypracowanie skutecznej strategii w tym zakresie. Przyjęliśmy więc Regionalny plan działań na rzecz zatrudnienia na rok 2014 dla województwa mazowieckiego. Zaangażujemy nie tylko siły i doświadczenie, ale też konkretne kwoty pochodzące z programów finansowanych ze środków zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Nie ustajemy w działaniu, jednak trudno nie przyznać, że rozpoczęliśmy kolejny trudny rok. Wciąż borykamy się z nadmiernymi wpłatami do budżetu państwa, mimo że pierwsze wystąpienie Sejmiku Województwa Mazowieckiego w tej sprawie miało miejsce już w grudniu 2008 r. Wznowienie w tym roku sejmowych prac nad janosikowym nie przyniosło jeszcze żadnych efektów. Uzyskanie kompromisu wciąż wydaje się niemożliwe. Pozostaje wierzyć, że opinia Trybunału Konstytucyjnego zainspiruje rząd do przyspieszenia naprawy wadliwego systemu. Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik Od 1 do 31 stycznia odbyło się 6 posiedzeń Zarządu Województwa Mazowieckiego, na których podjęto 176 uchwał. Są one dostępne na stronie Samorządu Województwa Mazowieckiego

8 rozwój regionalny Fot. arch. beneficjenta Inwestycje na Mazowszu WARSZAWA Czysta energia, czyste środowisko Kompleksową termomodernizację przeszła już Szkoła Podstawowa w Puznówce. W budynkach ocieplone zostały ściany, stropodach, wymieniono też okna i drzwi. Zainstalowano kolektory słoneczne, które wspomagają podgrzewanie wody. Oszczędności i troska o środowisko to główne korzyści płynące z inwestycji. Ograniczenie emisji CO 2, tlenków siarki i pyłów do atmosfery korzystnie wpłynie m.in. na cenne obszary chronione Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu, w tym pobliski rezerwat przyrody Rogalec. Prace termomodernizacyjne przy komisariacie policji w Pilawie ruszą w tym roku. Fot. Agnieszka Niedźwiedzka Segregacja to podstawa Zakupione w ramach unijnego projektu pojemniki na odpady komunalne ograniczą ilość zanieczyszczeń na terenie gminy Wołomin. Do kontenerów będą trafiały szkło, plastik, zużyty sprzęt elektroniczny oraz przeterminowane lekarstwa. Znajdą się także zbiorniki na odpady zielone, makulaturę i akumulatory. Łącznie w gminie ustawionych zostanie 318 sztuk specjalnych pojemników. Fot. arch. TakaPaka Jednośladem przez Legionowo Inwestycja zakłada wybudowanie nowych dwukierunkowych ścieżek rowerowych. Dodatkowo powstaną parkingi, chodniki oraz mapa turystyki rowerowej z zaznaczonymi szlakami dla jednośladów i punktami obsługi rowerzystów. Projekt ma służyć promocji zdrowego i aktywnego trybu życia. W jego ramach odbędą się szkolenia dotyczące bezpiecznego zachowania rowerzystów i innych uczestników ruchu. Fot. arch. Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie Centrum edukacyjno-turystyczne Już wkrótce sochaczewski oddział Muzeum Kolejnictwa w Warszawie uzyska nowe przestrzenie. W dawnym przedszkolu powstanie nowoczesne centrum edukacyjno-turystyczne. Oprócz dwóch sal ekspozycyjnych o łącznej powierzchni 200 m 2, sali multimedialnej z możliwością wykorzystania na różnego typu konferencje, znajdzie się także sklep muzealny i punkt gastronomiczny. Wygospodarowane zostaną również pomieszczenia biurowe, magazynowe oraz recepcja. Modernizacja budynku polegać będzie na wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, a także instalacji elektrycznej. Wykonane zostaną roboty wyburzeniowe, malarsko-tynkarskie oraz wodno-kanalizacyjne. Obiekt będzie dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Poprawa efektywności energetycznej poprzez termomodernizację budynków użyteczności publicznej oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Gminie Pilawa ,94 zł ,88 zł Miasto i Gmina Pilawa (powiat garwoliński) 4.3 Ochrona powietrza, energetyka Na konferencję do Jachranki Hotel Warszawianka dzięki funduszom unijnym stał się nowoczesnym centrum konferencyjno-hotelowym. Nowe dwa obiekty to kilkanaście sal wyposażonych w innowacyjny sprzęt i rozwiązania techniczne oraz nowoczesna baza hotelowa. Pomieszczenia konferencyjne zajmują w sumie powierzchnię 2000 m 2. Ponadto hotel dysponuje restauracją z tarasem na ponad 350 osób, kawiarnią, oranżerią i salą kominkową. Działa tu również klub nocny, kręgielnia, a dla najmłodszych sala zabaw. W części hotelowej powstały 73 nowoczesne, klimatyzowane pokoje, 48 pokoi DeLuxe o najwyższym standardzie oraz sześć kameralnych sal konferencyjnych. Rozwój Centrum Kongresowego poprzez budowę hotelu i kompleksu konferencyjnego zlokalizowanego nad Zalewem Zegrzyńskim ,04 zł zł Hotel Warszawianka Centrum Kongresowe spółka z o.o. w Jachrance 6.2 Turystyka Fot. arch. beneficjenta Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Czysta ziemia w czystym Wołominie ochrona powierzchni ziemi w gminie Wołomin przy pomocy systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych zł zł Miejski Zakład Oczyszczania w Wołominie 4.2 Ochrona powierzchni ziemi Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Poprawa oferty turystycznej miasta Legionowo poprzez system ścieżek rowerowych ,87 zł ,76 zł Miasto i Gmina Legionowo 6.2 Turystyka E-usługi na UW Uczelnia z sukcesem aplikuje o środki unijne. Tym razem pozyskała euro na interaktywny portal informacyjny. Stanie się on swoistą platformą integrującą system zarządzania treścią. Studenci oraz wykładowcy znajdą na niej informacje na temat toku studiów, terminów, infrastruktury uczelni, a także spis pracowników oraz podstawowe dane o nich. System pozwoli na wymianę informacji uwierzytelniających. W efekcie pracownicy kilku podmiotów zajmujący się jednym projektem będą mieli dostęp do wspólnych dokumentów. Wszystkie usługi będą udostępniane przez www z wersją dla osób niedowidzących oraz wersją zgodną z czytnikami ekranowymi dla niewidomych. W ramach przedsięwzięcia zakupiony zostanie również sprzęt komputerowy, serwery, urządzenia sieciowe, systemy operacyjne, a serwerownia przejdzie modernizację. Platforma usług elektronicznych Uniwersytetu Warszawskiego dla społeczności regionu zł ,49 zł Uniwersytet Warszawski 2.2 Rozwój e-usług Fot. arch. MZDW Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Modernizacja i adaptacja budynku po dawnym przedszkolu na cele statutowe Muzeum Kolejnictwa w Warszawie Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie ,05 zł ,75 zł Muzeum Kolejnictwa w Warszawie 6.2 Turystyka Zielone światło dla drogi nr 631 Już wkrótce rozpocznie się przebudowa drogi wojewódzkiej nr 631 na terenie gmin Ząbki i Zielonka. Inwestycja obejmuje 2,1-kilometrowy odcinek od granicy projektowanego Węzła Zielonka z projektowaną S-17 do granicy Warszawy. W efekcie powstanie czteropasmowa trasa (po dwa pasy w każdą stronę) z odwodnieniem, oświetleniem LED owym, chodnikami, ścieżką rowerową oraz ekranami akustycznymi. Zostaną też wybudowane skrzyżowania m.in. na przecięciu dróg nr 631 i 634. Prace potrwają do połowy 2015 r. Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 631 relacji Nowy Dwór Mazowiecki Warszawa; Rozbudowa odcinka Zielonka granica Warszawy do przekroju dwujezdniowego ,88 zł ,74 zł Samorząd Województwa Mazowieckiego 3.1 Infrastruktura drogowa 12 PROGRAM REGIONALNY NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego oraz ze środków budżetu województwa mazowieckiego. 13

9 rozwój regionalny Fot. RADOM Radomska katedra odnowiona Konserwacja elewacji budynku, remont dachu, dzwonów, wzmocnione hełmy wież kościelnych, nowy system ogrzewania wykorzystujący pompę cieplną to prace zrealizowane m.in. dzięki unijnej dotacji. W ramach projektu wykonano także opaskę drenażową wokół świątyni wraz z odprowadzeniem wód opadowych do kanalizacji burzowej oraz posadzono drzewa i krzewy. Dzięki inwestycji udało się zachować cenny zabytek miasta, poprawić bezpieczeństwo wiernych i ułatwić dostęp osobom niepełnosprawnym. By łatwiej zarządzać firmą Radomska spółka Bolid działająca w trzech różnych branżach (chłodniczej, piwowarskiej oraz budowlanej) postanowiła usprawnić działalność firmy. Dzięki funduszom unijnym wdrożyła system CRM/ERP. Modernizacja infrastruktury informatycznej pozwoliła lepiej zarządzać przedsiębiorstwem, produkcją, sprzedażą, ale także wykorzystać zasoby i zaoferować usługi odpowiadające potrzebom klienta. Inwestycja otwiera również ścieżkę ekspansji na rynek krajowy i zagraniczny. Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Wdrożenie systemu CRM/ERP w firmie Bolid Sp. z o.o zł zł Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe i Usługowe Bolid Spółka z o. o. 2.3 Technologie informacyjne i komunikacyjne dla MSP Basen z prawdziwego zdarzenia Mieszkańcy Przysuchy i okolic cieszą się z nowego obiektu sportowo- -rekreacyjnego. W budynku znajduje się sześciotorowy basen o wymiarach 25 x 12,5 m o zmiennej głębokości wody od 1,2 aż do 1,8 m. Mniejszy basen rekreacyjny ma 11 x 8 m i głębokość 1,2 m. Dużo frajdy wszystkim użytkownikom daje 60 m zjeżdżalnia. Jest też brodzik o głębokości 40 cm dla maluchów oraz ośmioosobowa wanna rekreacyjna z bogatym programem hydromasażu. Ci, którzy nie mają ochoty na kąpiel, z przyjemnością skorzystają z saun, czterotorowej kręgielni, kawiarni czy baru. Fot. arch. beneficjenta Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Konserwacja neogotyckiego kościoła katedralnego w Radomiu rewaloryzacja budynku świątyni oraz ograniczenie kosztów eksploatacji i emisji zanieczyszczeń poprzez wybudowanie nowoczesnego proekologicznego systemu ogrzewania zł zł Parafia Katedralna pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu 5.2 Rewitalizacja miast Tytuł projektu Wartość Kwota dofinansowania Beneficjent Działanie Budowa krytej międzyszkolnej pływalni w Przysusze ,83 zł ,75 zł powiat przysuski 7.2 Infrastruktura służąca edukacji Ilona Nasiadka Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych 14 PROGRAM REGIONALNY NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego oraz ze środków budżetu województwa mazowieckiego. 15

10 Nowoczesny dworzec autobusowy i kolejowy, dwa parkingi dla podróżujących, hotel wraz z pokojami dla kierowców, zaplecze gastronomiczne i punkty usługowe będą efektem projektu realizowanego przez miejską spółkę Rynex z Płocka. Środki z Inicjatywy JESSICA zostaną zainwestowane w rewitalizację i poprawę efektywności energetycznej szpecącego dotąd miasto budynku z lat 60. XX wieku. Powstanie dworzec marzeń nowoczesny i ekologiczny Rewitalizacja i termomodernizacja budynku dworca PKP w Płocku wraz z terenem przydworcowym to tytuł pierwszego projektu, który zostanie zrealizowany komplementarnie ze środków Inicjatywy JESSICA w ramach działania 5.2 (Rewitalizacja) oraz 4.3 (Efektywność Energetyczna). Kompleksowy remont pozwoli na lepsze wykorzystanie powierzchni budynku, uzyskanie znaczących korzyści ekonomicznych dla miasta oraz przyczyni się do rewitalizacji przestrzeni miejskiej. Poprawi też komfort Zielona dynamika Przy projektowaniu dworca podkreślono jego dynamiczny charakter. Symbolem wiodącym będzie skrzydło przekształcone w formę zadaszenia placu dworcowego. Szpaler elementów konstrukcyjnych przypominających drzewa przywoła wyobrażenia zieleni miejskiej, nadając założeniu wielkomiejski charakter. Przyjęta w ten sposób przyrodnicza estetyka podkreśla wizualnie energooszczędność zielonego budynku. Fot. arch. inwestora użytkowników dworca. Zarówno elewacja zewnętrzna, jak i wnętrze zaniedbanego dworca PKP i PKS przy ul. Dworcowej 46 wymagają natychmiastowego, kapitalnego remontu. Dotychczasowe rozwiązania techniczne i degradacja całego budynku wpływają na bardzo wysokie zużycie energii elektrycznej i cieplnej, dlatego płocki dworzec w obecnym kształcie nie generuje przychodów. Obiekt zostanie dostosowany do aktualnie panujących standardów rynkowych, co pozwoli uzyskiwać przychody z najmu powierzchni komercyjnych i hotelowych. Dzięki realizacji inwestycji będą tu funkcjonować przynajmniej trzy nowe przedsiębiorstwa komercyjne (hotel, lokal gastronomiczny, lokale handlowe) zatrudniające nowych pracowników (co najmniej 15 osób). Dodatkowo zrealizowane inwestycje w zakresie termomodernizacji budynku znacząco ograniczą koszty jego eksploatacji. Należy też spodziewać się zwiększonej liczby turystów i podróżnych korzystających z obiektu. Wyremontowany budynek będzie nie tylko architektoniczną wizytówką tej części miasta, ale również bazą noclegową dla turystów odwiedzających Płock. Zwiększony ruch przełoży się na wzrost konkurencyjności i przychodów oraz zysków przedsiębiorstw zlokalizowanych w okolicy inwestycji. Fot. arch. inwestora zdrowie Uzależnienia behawioralne zagrożeniem XXI wieku Prawie co czwarty Polak w wieku 15 lat i więcej grał w jakieś gry na pieniądze (23,5 proc.). Zagrożonych uzależnieniem od internetu jest 2,7 proc. jego użytkowników, natomiast problem z kompulsywnym kupowaniem dotyczyć może 3,5 proc. ludności naszego kraju do 15 roku życia tak wynika z badań (dane na 2012 r.) przeprowadzonych przez Fundację CBOS na zlecenie Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych. Winny styl życia Uzależnienia behawioralne, czyli niezwiązane z zażywaniem substancji psychoaktywnych, występują coraz częściej i dotyczą ludzi w każdym wieku. Styl i tempo życia sprawiają, że ludzie stają się bardziej narażeni na niekorzystny wpływ środowiska. Pojawiają się nowe rodzaje uzależnień od zakupów, operacji plastycznych, seksu, hazardu, internetu itp. W dzisiejszych czasach nie da się wyeliminować całkowicie bodźców, które prowadzą do uzależnień behawioralnych. Problem ten dotyka coraz większej grupy, w tym szczególnie dzieci i młodzież, a także bliskich osoby uzależnionej. Informacji na ten temat wciąż jest za mało, dlatego tak ważne jest uświadamianie o istnieniu tego typu zagrożeń. Oferta profesjonalnej pomocy wciąż jednak jest niewystarczająca. Główny nacisk w oddziaływaniach terapeutycznych położony jest na zapobieganie nawrotom poprzez identyfikację sytuacji, które im sprzyjają. Gdzie szukać pomocy? Wieloletnie doświadczenie w leczeniu oraz terapii dzieci i młodzieży, a także w pracy z adolescentami (osobami w okresie dojrzewania) z problemem uzależnień behawioralnych ma Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii Sp. z o. o. w Zagórzu. Jego pacjenci mogą liczyć na pomoc zarówno w warunkach ambulatoryjnych w Poradni Uzależnień w Warszawie, jak i w systemie stacjonarnym w Ośrodku Rehabilitacji Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych ze Współistniejącymi Zaburzeniami Psychotycznymi w Otwocku. Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii zrealizowało również program Marzenie o niezależności adolescentów 1, który jest częściowo polską adaptacją szwedzkiego projektu Drömmen om ett oberoende wdrażanego przez Maria Ungdom w Sztokholmie (szwedzki odpowiednik Mazowieckiego Centrum Neuropsychiatrii w Zagórzu). 1 Program sfinansowany ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych w ramach umowy zawartej z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Zrealizować marzenie o wolności Podstawowym celem projektu było zmniejszenie negatywnego wpływu hazardu i innych uzależnień behawioralnych na życie pacjenta i jego najbliższych, a także nauka nowych sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i lękiem. Efektem programu jest wzrost umiejętności psychospołecznych wśród pacjentów, którzy powinni mieć wypracowany nowy model codziennego funkcjonowania i dalszego rozwoju. Duży nacisk został położony na dostęp do profesjonalnej pomocy dla adolescentów i ich rodzin z terenu Warszawy i województwa mazowieckiego. Koncepcja i podstawy teoretyczne programu oparte są na terapii poznawczo-behawioralnej, wywiadzie motywującym oraz interwencji kryzysowej i pracy z rodziną. Zbigniew Michalczak Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii Sp. z o.o. w Zagórzu Co na dworcu? Nie zmieni się struktura konstrukcyjna i gabaryty istniejącego dworca. Natomiast parterowy pawilon przylegający do niego zostanie wyburzony. W pustym dziś holu dworcowym powstaną wyspy z lokalami gastronomicznymi oraz nowe reprezentacyjne schody na galerię. Inwestycja w zakresie efektywności energetycznej pozwoli na znaczące ograniczenie zużycia energii elektrycznej i cieplnej oraz redukcję emisji CO 2. Oświetlenie będzie wymienione na energooszczędne. Dwanaście stanowisk autobusów zgrupowanych będzie na sześciu peronach. Przewidziano również peron poza dworcem dla autobusów miejskich i przelotowych. Wszystkie stanowiska będą zadaszone. Wygospodarowano też strefy dla parkujących samochodów osobowych, na które przeznaczone będzie każde wolne miejsce na terenie obiektu. Wokół inwestycji zamontowany zostanie monitoring oraz nowe oświetlenie. Zespół Agencji Rozwoju Mazowsza S.A. Po raz pierwszy zaprezentowano Krajowy indeks sprawności systemu ochrony zdrowia, który przygotował PwC (wiodąca globalna organizacja świadcząca profesjonalne usługi doradcze). Mazowsze zajęło w nim III miejsce wśród wszystkich województw w kategorii Poprawa Stanu Zdrowia. Na ten wynik składają się przede wszystkim wskaźniki pogrupowane w kategorie: zapobieganie zgonom, zapobieganie zaostrzeniom stanu zdrowia (np. wskaźnik hospitalizacji z powodu niewydolności serca, wskaźnik hospitalizacji chorujących na przewlekłe choroby dolnych dróg oddechowych, hospitalizacja cukrzyków) oraz prewencja chorób (w tym uczestnictwo w badaniach mammograficznych, cytologicznych, szczepieniach). Mazowsze uzyskało tu 175 punktów. Na stronie internetowej UMWM w zakładce Polityka społeczna i zdrowotna dostępny jest Informator o podmiotach leczniczych oraz Krajowym Ośrodku Mieszkalno-Rehabilitacyjnym w Dąbku, dla których podmiotem tworzącym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego. Obecnie jest ich 29, w tym 22 szpitale. Wszystkie podmioty lecznicze zostały sklasyfikowane pod względem profilu działalności szpitale wielospecjalistyczne, profilowane, psychiatryczne (dla dorosłych i dzieci). Zawiera także dane o przychodniach specjalistycznych oraz Mazowieckim Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy. Omówiono też stacje pogotowia ratunkowego i Krajowy Ośrodek Mieszkalno-Rehabilitacyjny w Dąbku

11 zdrowie Fot. arch. SSW w Ciechanowie Fot. arch. SSW w Ciechanowie Uczą rodzić Instytucja szkoły rodzenia stała się faktem po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii, a w Polsce wprowadzona została w 1956 r. Jej głównym założeniem jest przygotowanie przyszłych rodziców do zbliżającego się porodu oraz do przekazania wiedzy na temat pielęgnacji i opieki nad noworodkiem. Z badań wynika, że kobiety korzystające ze szkół rodzenia lepiej odczytują sygnały swojego ciała podczas porodu i lepiej współpracują z położną i lekarzem. Obecnie program szkół rodzenia obejmuje najważniejsze zagadnienia z zakresu ciąży, porodu i połogu, a także pielęgnacji noworodka, karmienia piersią, ćwiczenia z fizjoterapeutą oraz zajęcia z psychologiem. Podczas kursu można dowiedzieć się również, jak skompletować wyprawkę dla maluszka czy spakować torbę do szpitala dla mamy i jej dziecka. Zajęcia w szkole rodzenia przybliżają też uczestnikom spotkań oddział położniczy. Służy temu zwiedzanie sali porodowej, a także sal, w których przebywają mamy ze swoimi nowo narodzonymi dziećmi. Zajęcia teoretyczne i praktyczne prowadzą m.in. lekarze specjaliści z zakresu położnictwa i ginekologii, położne, doradca laktacyjny. Oczekiwanie na narodziny dziecka jest dla rodziców czasem niezwykłym. Szczególnie jeśli dotyczy ludzi, którzy po raz pierwszy mają zostać rodzicami. Oprócz wielkiej radości często odczuwają lęk i niepokój najpierw przed porodem, a później przed nowymi obowiązkami. w Ciechanowie W 2011 r. ciechanowska placówka podjęła starania, by reaktywować szkołę rodzenia przy oddziale położniczo-ginekologicznym Specjalistycznego Szpitala Wojewódzkiego w Ciechanowie. Zaczęto od pozyskania funduszy tu zrozumieniem potrzeb młodych mieszkańców Ciechanowa i okolicy wykazała się rada powiatu wspólnie ze starostą ciechanowskim. Przekazano środki finansowe z budżetu powiatu ciechanowskiego na realizację programu zdrowotnego pn. Edukacja przyszłych rodziców w szkole rodzenia w okresie od 1 lipca 2012 do 30 czerwca 2013 roku. Bezpłatne zajęcia edukacyjne prowadzone były pod hasłem Ciąża i poród przejdziemy to razem. Po wygaśnięciu umowy zawartej pomiędzy starostwem a szpitalem na prowadzenie zajęć edukacyjnych, ciężar finansowania przejął na siebie ten drugi podmiot. Pierwszym miejscem spotkań szkoły rodzenia była sala znajdująca się w Poradni Leczenia Uzależnień. Zrealizowano wówczas cztery cykle, każdy z nich składał się z ośmiu dwugodzinnych spotkań. Łącznie z zajęć skorzystało 40 par. Obecnie zajęcia odbywają się w głównym budynku szpitala, w dużych i wygodnych pomieszczeniach, z salami do ćwiczeń i zajęć edukacyjnych. Od września do grudnia 2013 r. odbyły się 3 cykle zajęć edukacyjnych łącznie wzięło w nich udział 26 par. Od 14 stycznia br. na naukę zgłosiła się kolejna grupa młodych rodziców. W sumie z zajęć szkoły rodzenia skorzystało do tej pory 66 par. Mazowiecki Szpital Wojewódzki w Siedlcach Sp. z o.o. i w Siedlcach Od stycznia tego roku również Mazowiecki Szpital Wojewódzki w Siedlcach ma w swojej ofercie szkołę rodzenia. Ona także zapewnia kompleksową opiekę nad kobietą i jej dzieckiem, by pacjentki miały poczucie pełnego komfortu i poznały personel oddziału wcześniej, by czuły się swobodniej i nie odczuwały lęku, by były świadome i miały pewność, że personel oddziału jest do ich dyspozycji. Zajęcia w siedleckim szpitalu prowadzi kadra medyczna mająca długoletnie doświadczenie w pracy z kobietami i noworodkami położne, pielęgniarki, lekarz położnik, neonatolog, anestezjolog oraz rehabilitant. Oprócz dyskusji i wykładów stałym elementem w programie szkoły są ćwiczenia dla kobiet w ciąży i w połogu, pozwalające jak najszybciej dojść do pełnej sprawności. Zajęcia odbywają się 2 razy w tygodniu w grupach 16-osobowych (8 par). Rodzice, którzy nie mogą uczestniczyć w zajęciach w tygodniu, mogą wybrać zajęcia weekendowe. Prowadzone są również spotkania dla mam, które mają wskazania i będą rodziły przez cesarskie cięcie. Na podst. mat. z obydwu szpitali opracowała Agnieszka Bogucka Fot. arch. MSW w Siedlcach Fot. arch. MSW w Siedlcach Fot. arch. MSW w Siedlcach Państwo Kamila i Adam Korycińscy podzielili się z nami refleksjami na temat zajęć szkoły rodzenia w siedleckim szpitalu. Co zmotywowało Państwa do uczestnictwa w zajęciach szkoły rodzenia? Czas oczekiwania na dziecko, jego narodziny, a potem pierwsze tygodnie poświęcone na opiekę nad nim to niezwykły okres. Chcieliśmy wszechstronnie przygotować się do porodu oraz nauczyć się podstawowych czynności pielęgnacyjnych noworodka, które naszym zdaniem potrzebne są do prawidłowego sprawowania świadomego rodzicielstwa. Czy uczestnictwo męża w szkole rodzenia jest konieczne? Jak najbardziej tak. Uważam, że każdy mąż powinien uczęszczać na zajęcia z żoną. Dzięki temu buduje się nie tylko większa więź emocjonalna między małżonkami, ale także między tatą a dzieckiem. Dzięki zajęciom ojciec uświadamia sobie, jakie zmiany czekają rodziców po przyjściu nowego członka rodziny, a co za tym idzie może się na nie lepiej przygotować. Czy tematy przedstawione podczas zajęć w szkole rodzenia przełożą się na praktykę? Co dało Państwu uczestnictwo w zajęciach? Przede wszystkim zajęcia uświadomiły nam, jak przygotować się do porodu naturalnego (nauczyłam się jak powinnam oddychać i jakie ćwiczenia wykonywać, aby poród był mniej dokuczliwy). Poza tym zwiększyły naszą świadomość odnośnie połogu i karmienia piersią. Szkoła rodzenia przede wszystkim uspokoiła nas przed porodem. Dowiedziałam się też, jak powinnam się odżywiać, aby dostarczyć wszystkich potrzebnych składników do rozwoju dziecka i jak pielęgnować naszego maluszka. Mogliśmy porozmawiać z położną, pielęgniarką noworodkową, lekarzem i zadać im nurtujące nas pytania, na które nie znaleźlibyśmy odpowiedzi w żadnej książce. Czy poleciliby Państwo innym parom uczestnictwo w takich zajęciach? Narodziny dziecka to wielka zmiana w trybie życia, priorytetach i dokonywanych wyborach. Uważamy, że do tej zmiany warto przygotować się jak najlepiej, dlatego każda para, która spodziewa się dziecka, powinna uczestniczyć w zajęciach szkoły rodzenia. Położna prowadząca uświadamia małżonków odnośnie procedur obowiązujących w szpitalu. Dzięki temu rodzice nie będą zaskoczeni niektórymi decyzjami personelu w czasie porodu. Poza tym poznaje się część personelu, co sprzyja lepszemu zaaklimatyzowaniu się na oddziale. Według nas książki i czasopisma to dodatek, a wiedzę praktyczną powinna przekazywać położna w szkole rodzenia, która dodatkowo ją porządkuje

12 ekologia Zbliża się termin przekazywania sprawozdań z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za 2013 rok przez jednostki samorządu gminnego. Sprawozdanie należy sporządzić na podstawie wzoru określonego w rozporządzeniu ministra środowiska z 15 maja 2012 r. w sprawie wzorów sprawozdań o odebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 630). ZDĄŻYĆ PRZED Kilka odpowiedzi na zadawane pytania Czy można nałożyć karę za nieterminowe złożenie tzw. sprawozdania zerowego? Obowiązek składania sprawozdań zerowych nie wynika wprost z przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Podmiot, na który nałożonoby karę za nieterminowe złożenie tzw. sprawozdania zerowego, może się skutecznie odwołać od decyzji. Czy do poziomów odzysku można wliczyć odpady zbierane przez szkoły w ramach akcji zbiórki makulatury (lub innych surowców)? Odpady zebrane w ramach różnego rodzaju akcji można wliczać do poziomów, o ile gmina uzyska kopie dokumentów, które potwierdzą przekazanie zebranych odpadów danej firmie oraz poddanie tych odpadów procesom odzysku lub recyklingu. Jak powinno wyglądać sporządzanie i przekazywanie sprawozdań w przypadku objęcia przez gminę systemem odbioru odpadów komunalnych jedynie nieruchomości zamieszkałych? Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany do sporządzania rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi oraz przekazania go marszałkowi województwa i wojewódzkiemu 31 MARCA miniporadnik inspektorowi ochrony środowiska do 31 marca roku następującego po roku, którego dotyczy. Przepisy ustawy nie przewidują składania dwóch sprawozdań rocznych z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi odrębnych dla wykazania informacji o odpadach pochodzących z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych. W związku z tym powinno być złożone jedno sprawozdanie. Czy gmina ma obowiązek ukarania podmioty odbierające odpady komunalne, które wykazały, że przekazały odpady (zmieszane odpady komunalne, odpady zielone, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przekazanych do składowania) niezgodnie z hierarchią postępowania z odpadami czy też może od nałożenia kary odstąpić? Przedsiębiorca, który przekazał zmieszane odpady komunalne, odpady zielone ( ), naruszył art. 9e ust. 1 pkt. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z przepisem art. 9x ust. 1 pkt. 3 przedmiotowej ustawy podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 zł do 2 tys. zł za pierwszy ujawniony przypadek. Skoro przypadek taki został ujawniony, to należy na przedsiębiorcę nałożyć karę. Więcej informacji oraz praktyczne wskazówki, jak obliczyć poziom odpadów ulegających biodegradacji oraz poziom recyklingu odpadów w gminach i powiatach na stronie WFOŚiGW w Warszawie z czym kojarzyć? Poniższym materiałem inaugurujemy nową rubrykę Kroniki Mazowieckiej. Będziemy w niej poruszać tematy związane z działalnością Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) w Warszawie. Na początek postaramy się bardzo ogólnie przedstawić instytucję. Jaki obszar działania obejmuje? Fundusz może udzielać finansowego wsparcia dla różnorodnych zadań proekologicznych realizowanych na terenie województwa mazowieckiego. Instytucja współfinansuje przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami, ochroną powierzchni ziemi, powietrza, wód, przeciwdziałaniem klęskom żywiołowym i likwidowaniem ich ewentualnych skutków. Wspomaga również wykorzystywanie lokalnych źródeł energii odnawialnej, wytwarzanie biokomponentów czy biopaliw. Wspiera edukację ekologiczną, ekologiczne formy transportu, ochronę i przywracanie chronionych gatunków roślin i zwierząt, urządzanie terenów leśnych, zadrzewień, zachowanie parków i ogrodów objętych ochroną zabytków oraz zwiększanie lesistości naszego kraju. Współfinansuje też projekty inwestycyjne realizowane z udziałem środków unijnych, poprzez przygotowanie dokumentacji lub finansowanie kosztów operacyjnych, które nie podlegają zwrotowi. Skąd ma pieniądze? WFOŚiGW w Warszawie prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Przychodami funduszu są wpływy z tytułu opłat i kar za korzystanie ze środowiska oraz przychody z tytułu odsetek od pożyczek udzielanych we wcześniejszych okresach. Z prawnego punktu widzenia nie jest więc wojewódzką samorządową jednostką organizacyjną a samorządową osobą prawną. W jaki sposób wydaje publiczne pieniądze? Fundusz nie tylko administruje wspólnymi środkami, ale nimi gospodaruje. Swoim klientom obok takich form pomocy finansowej jak pożyczki (o preferencyjnym oprocentowaniu) z możliwością ich częściowego umorzenia, udziela również bezzwrotnych dotacji, w tym dopłat do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przez banki na zadania z zakresu ochrony środowiska, dokonywania częściowych spłat kapitału kredytów bankowych i dopłat do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji. Kto może korzystać ze środków WFOŚiGW w Warszawie? O pieniądze mogą ubiegać się: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i jednostki podległe, osoby fizyczne, inni wnioskodawcy np.: Lasy Państwowe, park narodowy i parki krajobrazowe, osoby prawne, spółki wodne i ich związki, organizacje, stowarzyszenia, zrzeszenia, fundacje, szkoły wyższe i instytuty badawcze, państwowe lub samorządowe instytucje kultury, itp. Gdzie ma swoją siedzibę? Centrala mazowieckiego funduszu mieści się w Warszawie przy ul. Ogrodowej 5/7. Działa również pięć wydziałów zamiejscowych w: Ciechanowie przy ul. Mickiewicza 7, Ostrołęce przy ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 38, Płocku przy ul. Małachowskiego 8, Radomiu przy ul. Grzybowskiej 4/6 i Siedlcach przy ul. Asłanowicza 18. Każde z biur odpowiada za przyjmowanie i opiniowanie dokumentów (wniosków) z podległego mu terenu. Kwestie przyznania dofinansowania w ramach poprawnie złożonego wniosku, zgodnie z zasadami obowiązującymi w Funduszu, należą do kompetencji Zarządu i Rady Nadzorczej Funduszu. W jaki sposób rozdysponowywane są środki? Fundusz ogłasza programy i konkursy, w ramach których udziela wsparcia finansowego. Są one skierowane do poszczególnych grup beneficjentów. Nabór odbywa się zgodnie z przyjętym kalendarium naboru wniosków, aż do wyczerpania przewidzianej alokacji. Po uzyskaniu wsparcia, każdy beneficjent zobowiązany jest do informowania o otrzymanej pomocy. Najczęściej jest to umieszczenie w widocznym miejscu tablicy informującej, że dane przedsięwzięcie zostało dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Jakie programy w tym roku? Dla jednostek samorządu terytorialnego i innych beneficjentów trwa nabór w dwudziestu programach i dwóch konkursach. W przypadku osób fizycznych w tej chwili nie jest prowadzony żaden nabór. Szczegóły dotyczące poszczególnych programów regulaminy, wnioski, instrukcje oraz specjalne zalecenia dostępne są na stronie Funduszu w zakładce Strefa Beneficjenta. Co zyskujemy dzięki środkom z WFOŚiGW? Nowe lub zmodernizowane obiekty, sieci kanalizacyjne, wodociągowe, cieplne, środki transportu, pojazdy specjalistyczne np. wozy strażackie, unieszkodliwianie azbestu, przydomowe oczyszczalnie ścieków, kolektory słoneczne, ścieżki edukacji ekologicznej, nowe zalesienia, pielęgnację pomników przyrody i zieleni zabytkowej, konkursy, szkolenia i inne uroczystości o charakterze publicznym, publikacje, filmy i materiały dydaktyczne. Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej UMWM Zdjęcia: Anna Mzyk WFOŚiGW 20 21

13 ekologia Jak opracować lokalne plany rozwoju? Bieżący rok to czas na tworzenie nowych strategii, planów rozwoju lokalnego oraz programów rewitalizacji. Są one potrzebne, bo beneficjenci funduszy UE będą musieli udowodnić zgodność każdego projektu z celami tych dokumentów. 1 Podstawą dobrego dokumentu strategicznego jest partnerstwo i udział społeczności lokalnej w jego tworzeniu. W warunkach polskich społeczność lokalna jest rzadko skutecznie mobilizowana do aktywności. A przecież to zaangażowanie mieszkańców jest kluczowe w opracowaniu strategii. W ten sposób społeczność staje się współodpowiedzialna za własną gminę czy miejscowość. To mieszkańcy gmin najlepiej rozumieją ich dobre strony, ale też znają ograniczenia rozwojowe. Mogą tym samym przedstawić władzom swoje pomysły na rozwój. Jak pokazuje praktyka, wiele z nich jest wdrażanych i to one właśnie w dłuższej perspektywie decydują o przewadze konkurencyjnej gminy. Podczas tworzenia dokumentów strategicznych urząd gminy wraz z mieszkańcami może opracować czytelny system komunikacji oraz określić kryteria wyboru projektów ważnych dla całej społeczności. Łatwo podczas takich spotkań wskazać ograniczenia budżetowe gminy i wspólnie podjąć decyzję o inwestycjach strategicznych. Mieszkańcy w namacalny sposób odczuwają, że są częścią gminy i sami mogą kreować jej przyszłość. Podczas tworzenia strategii nacisk należy położyć również na ukierunkowanie ludzi na samodzielne działanie. Nie muszą przecież czekać na gminy, mogą sami tworzyć stowarzyszenia, zabiegać o pieniądze UE na place zabaw, zajęcia pozalekcyjne dla dzieci, wyposażenie koła gospodyń wiejskich. Spotkanie władz z mieszkańcami powinno być prowadzone przez osoby, które specjalizują się w tworzeniu strategii uspołecznionych. Choć jest to w dalszym ciągu rzadkość w Polsce, można skorzystać z pomocy osób, które profesjonalnie prowadzą takie spotkania. 2 Gmina efektywna energetycznie to niezwykle ważny element każdej strategii. Problem dostępu do taniej i wydajnej energii pojawiać się będzie w Polsce coraz częściej. Środki unijne przeznaczone na ochronę środowiska i efektywność energetyczną będą bardzo duże. W czasach, gdy ceny energii są coraz większe, zmniejszenie energochłonności obiektów jest koniecznością. Jest to również jeden z głównych celów polityki strukturalnej w okresie po 2014 r. Wreszcie nadszedł czas, aby samorządy mogły zoptymalizować zużycie energii w swoich obiektach. Strategia rozwoju już na etapie planowania powinna wskazać obiekty wymagające takiego wsparcia. Zastosowanie pomp ciepła, fotowoltaiki czy nowoczesnych pieców na biomasę może w znacznym stopniu zwiększyć efektywność energetyczną budynków, a w konsekwencji prowadzić do znacznych oszczędności w budżecie każdej jednostki. Tworzenie strategii to dobry czas, aby wytłumaczyć mieszkańcom, że kupienie nowego pieca na biomasę czy instalacja pompy ciepła to ważny element rozwoju gminy. Inwestycja choć na pierwszy rzut oka niewidoczna dla mieszkańców, z czasem będzie generować znaczne oszczędności, które można przeznaczyć na nowy plac zabaw czy chodnik. Tego typu inicjatywy w gminie powinny być monitorowane i nagłaśniane. Każdy mieszkaniec chce wiedzieć, ile oszczędza gmina dzięki instalacji pompy ciepła w pobliskiej szkole czy kolektora słonecznego w ośrodku zdrowia. Takie działania pomogą w upowszechnieniu wiedzy o efektywności energetycznej wśród mieszkańców. Może i oni zdecydują się zastosować na swoim dachu kolektor słoneczny czy produkować prąd dzięki zamontowanym ogniwom fotowoltaicznym. Dzięki temu znacząco zmniejszy się wydzielanie substancji niebezpiecznych do powietrza. 3 Ciekawe staje się również połączenie efektywności energetycznej i cyfryzacji. Systemy typu e-urząd, e-zdrowie, e-kształcenie będą wspierane w nowej perspektywie finansowej z pomocą Programu Operacyjnego Cyfrowa Polska, jak również regionalnych programów operacyjnych. Planowanie to dobry moment, aby skoordynować cyfryzację wszystkich instytucji publicznych na terenie gminy. Wykorzystanie inteligentnych systemów sterowania energią to możliwość dalszych oszczędności w budżetach gmin. Oświetlenie ulic, ogrzewanie obiektów mogą być monitorowane i sterowane na odległość. 4 Każdy dokument planistyczny powinno się tworzyć wolno i dokładnie. Dlatego trzeba zacząć już teraz, aby uniknąć sytuacji, gdy strategia tworzona jest tuż przed złożeniem wniosku o dotację, ponieważ w danym konkursie pojawił się taki wymóg. Strategia powinna ewaluować. Udział jak największej liczby mieszkańców ma służyć stworzeniu dokumentu w pełni przemyślanego. Selekcja problemów, analizy danych statystycznych, obserwacje, konsultacje trwają długo. Im większa gmina, tym czas na przygotowanie strategii wydłuża się. Tylko wtedy liczyć możemy na stworzenie dobrej, wykonalnej strategii, która pomoże odmienić naszą gminę i stworzyć miejsce przyjazne i otwarte dla każdego. Bartosz Dubiński Mazowiecka Agencja Energetyczna Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik W latach na polską wieś trafi ponad 42 mld euro, czyli więcej niż w poprzedniej perspektywie finansowej UE. To duży sukces negocjacyjny koalicyjnego rządu, zwłaszcza że w Brukseli szukano oszczędności i w skali ogólnej, unijny budżet na Wspólną Politykę Rolną (WPR) będzie mniejszy o około 11 proc. Uzy- skanie kompromisu nie było łatwe, ale o tym w Polsce się nie mówi. Dzięki prowadzonym dyskusjom 5,2 mld euro przesunięto z polityki spójności na rozwój obszarów wiejskich, a II filar WPR zostanie dofinansowany z budżetu krajowego w wysokości 35 proc., czyli na rozwój rolnictwa i wsi przeznaczonych zostanie dodatkowych 13,5 mld euro. Gdybyśmy zapytali przeciętnego mieszkańca naszego kraju, z czym mu się kojarzy WPR, z pewnością w większości przypadków padłaby odpowiedź, że z dopłatami bezpośrednimi. Tworzą one efektywny system wspomagania rolnictwa i poprawy konkurencyjności polskich gospodarstw rolnych. Rzeczywiście, ten temat bywa często poruszany, wciąż jednak bez właściwego obiektywizmu zwłaszcza przez opozycję w okresie przedwyborczym. Często zapominamy, że w 2002 r. proponowano Polsce tylko 25 proc. średniej płatności unijnej i że to Jarosław Wspólna Polityka Rolna w nowej perspektywie Wspólna Polityka Rolna określa zasady jednolitego funkcjonowania, ochrony i wspierania sektora rolnego w krajach członkowskich UE. W ramach WPR przyjęte zostały dwa nurty działań zmierzające do zachowania i poprawy środowiska naturalnego na obszarach wiejskich, czyli: I filar określający politykę rynkowo-cenową stabilizuje rynek i podnosi produktywność (m.in. płatności bezpośrednie), II filar dotyczący polityki strukturalnej wyrównuje warunki rozwoju i zapewnia odpowiedni poziom życia mieszkańcom wsi (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich). PROW ukierunkowany będzie przede wszystkim na wzrost konkurencyjności rolnictwa i realizację założeń rolnośrodowiskowych w zakresie sześciu priorytetów UE, a w ich ramach m.in.: transfer wiedzy i innowacji (szkolenia, doradztwo) oraz nowy instrument współpraca (zaangażowanie w projekty podmiotów naukowych i gospodarczych, służb doradczych oraz indywidualnych rolników, poprawa konkurencyjności rolnictwa, zwłaszcza modernizacja gospodarstw rolnych, ułatwianie wymiany pokoleniowej w sektorze rolnym poprzez wsparcie dla młodych rolników, premie dla małych gospodarstw na podjęcie inwestycji rolniczych, jednorazowe premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej dla właścicieli małych gospodarstw rolnych oraz wsparcie działalności gospodarczej dotyczącej świadczenia usług rolniczych, inwestycje dotyczące przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, rozwój grup producentów rolnych i systemów jakości produktów rolnych, wsparcie budowy i modernizacji targowisk, ochrona gospodarstw rolnych i lasów przed klęskami żywiołowymi i katastrofami naturalnymi, przywracanie potencjału produkcji rolnej i odtwarzanie lasów w przypadku wystąpienia zjawisk o charakterze siły wyższej, Fundusze na rolnictwo i rozwój wsi w Polsce (w mld euro) mld euro PS PROW Płatności bezpośrednie Rozwój obszarów wiejskich Łącznie PS Polityka Spójności PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 15 lat z samorządem województwa Kalinowski wówczas minister rolnictwa nie opuszczał stołu negocjacyjnego aż do uzyskania korzystnej dla polskich rolników stawki. Wywalczył uzupełnienie płatności środkami krajowymi, które ostatecznie ustalono na poziomie 55 proc. średniej unijnej. Także wtedy Polska wynegocjowała największe udziały w funduszach z całego budżetu WPR na II filar. Rzadko wspomina się także, że w 2006 r., mówiący dziś o zdradzie działacze partii PiS, wówczas rządzącej, podważyli w ogóle sens dopłat bezpośrednich. Kompromis w sprawie unijnego budżetu wymagał odpowiedzialnych decyzji i merytorycznych dyskusji, które z natury rzadko przekładają się na medialny blask. Na szczęście liczby i fakty mówią za siebie. Dlatego wierzę, że sukces negocjacyjny to pierwszy krok w procesie efektywnego wykorzystania pozyskanych środków na rozwój rolnictwa i terenów wiejskich. działania rolnośrodowiskowe, z zakresu rolnictwa ekologicznego oraz zalesień, płatności na rzecz obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, rozwój lokalny poprzez kształtowanie przestrzeni publicznej na obszarach wiejskich, zachowanie dziedzictwa kulturowego, Leader na jego realizację przeznaczonych zostanie co najmniej 5 proc. łącznego budżetu przyszłego programu. 22 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi I

14 15 lat z samorządem województwa Środki na rolnictwo i polską wieś w latach ,4 mld euro (177 mld zł) Płatności bezpośrednie 23,7 mld euro 23,5 mld euro budżet UE (z przesunięciem 25 proc. środków do II filara) Polityka spójności 0,23 mld euro dofinansowanie krajowe 5,2 mld euro 1,2 mld euro infrastruktura wodno-kanalizacyjna 0,5 mld euro gospodarka wodna 1,5 mld euro rozwój przedsiębiorczości 2 mld euro rewitalizacja społeczna i infrastrukturalna na wsi Płatności bezpośrednie w 2014 r. Zgodnie z projektem Ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, dostosowującym przepisy krajowe do rozwiązań przejściowych, w 2014 r. stosowane będą płatności: jednolita płatność obszarowa, płatności oddzielne: do pomidorów, do owoców miękkich, do cukru, Maksymalne koperty na poszczególne rodzaje płatności w roku 2014 (mln euro) 3078,18 PŁATNOŚCI UNIJNE RAZEM 3 361,89 mln euro 159,39 jednolita płatność obszarowa płatność do pomidorów płatność do owoców miękkich płatność cukrowa płatność do krów płatność do owiec specjalna płatność obszarowa do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych płatność do surowca tytoniowego wysokiej jakości PROW 13,5 mld euro 8,6 mld euro środki UE 4,9 mld euro środki krajowe PŁATNOŚCI KRAJOWE 6,72 11,04 0,50 45,60 1, ,04 39,50 wsparcie specjalne: do krów, do owiec, do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych, do surowca tytoniowego wysokiej jakości, przejściowe wsparcie krajowe płatności niezwiązane do chmielu, skrobi ziemniaczanej i tytoniu. Oznacza to, że wypłacane będą wszystkie rodzaje płatności realizowane w roku 2013, z wyjątkiem uzupełniającej płatności podstawowej (tzw. sektor I) oraz płatności do powierzchni roślin przeznaczonych na paszę uprawianych na trwałych użytkach zielonych (tzw. płatność zwierzęca). Nie będą stosowane zmniejszenia (modulacja płatności unijnych i mechanizm redukcji płatności krajowych), które spowodowały obniżenie płatności za 2013 r. o około 12 mln euro. RAZEM 47,64 mln euro 8,64 płatność do chmielu płatność do skrobi ziemniaczanej płatność do tytoniu Płatności bezpośrednie w latach W nowej perspektywie finansowej łącznie na płatności bezpośrednie finansowane z budżetu Unii Europejskiej przeznaczone będzie blisko 23,5 mld euro. Ponadto planuje się uzupełnienie płatności bezpośrednich z budżetu krajowego w wysokości około 228 mln euro (płatności chmielu, tytoniu i skrobi ziemniaczanej w 2014 r. oraz płatności do tytoniu ). Łączne wsparcie finansowe w ramach I filara WPR wyniesie około 23,7 mld euro. Nowe obowiązkowe elementy: zazielenienie (900 mln euro rocznie) realizowane przez trzy praktyki: dywersyfikację upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ) oraz utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA), płatność dla młodych rolników (do 2 proc. kwoty rocznej koperty krajowej) dla osób fizycznych, których wiek w roku składania wniosku nie przekracza 40 lat, limit powierzchniowy dla przyznawania płatności ma się zawierać w przedziale od 25 do 90 ha (nie dotyczy sytuacji, gdy wsparcie przyznawane jest w formie płatności ryczałtowej). Fakultatywne elementy płatności bezpośrednich: związane z produkcją (do 15 proc. koperty krajowej, o ile na wsparcie upraw roślin wysokobiałkowych przeznaczone zostanie co najmniej 2 proc. tej koperty) przyznawane, gdy określone typy rolnicze lub sektory rolnictwa mają szczególne znaczenie gospodarcze, społeczne lub środowiskowe i znajdują się w trudnej sytuacji. Wsparcie może trafić do sektorów i rodzajów produkcji, takich jak: zboża, nasiona oleiste, rośliny wysokobiałkowe, rośliny strączkowe, len, konopie, ryż, orzechy, ziemniak skrobiowy, mleko i przetwory mleczne, nasiona, mięso baranie i mięso kozie, wołowina i cielęcina, oliwa z oliwek, jedwabniki, susz paszowy, chmiel, burak cukrowy, trzcina cukrowa i cykoria, owoce i warzywa oraz zagajniki o krótkiej rotacji. Będzie stosowane wyłącznie, by stworzyć zachętę do utrzymania obecnych poziomów produkcji oraz w granicach określonych limitów ilościowych opartych na ustalonych obszarach, plonach lub liczbie zwierząt, dla małych gospodarstw (maksymalnie 1250 euro na gospodarstwo) zastąpi wszystkie inne formy wsparcia w ramach standardowego systemu płatności. Rolnicy uczestniczący w systemie nie będą objęci kontrolą norm i wymogów wzajemnej zgodności i zostaną zwolnieni z konieczności stosowania praktyk w zakresie zazielenienia, wsparcie krajowe (od 75 proc. poziomu przejściowego wsparcia krajowego z 2013 r. w roku 2015, do 50 proc. w 2020 r.) dla państw, które w nowej perspektywie zdecydują się kontynuować system jednolitej płatności obszarowej (SAPS). Decyzję o stosowaniu wsparcia należy podjąć do 31 marca roku, za który miałoby zostać ono przyznane. Wspierane mogą być sektory, które uzyskiwały przejściowe wsparcie krajowe w 2013 r., w przypadku Polski to tzw. sektor I, który obejmuje ważniejsze rośliny uprawne, sektor chmielu, skrobi ziemniaczanej, tytoniu oraz upraw paszowych na trwałych użytkach zielonych (płatność zwierzęca). Wdrożone też zostaną przepisy w zakresie: aktywnego rolnika aktualizowana obligatoryjna lista podmiotów wyłączonych ze wsparcia podmioty administrujące lotniskami, wodociągami, stałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, 15 lat z samorządem województwa Fot. arch. UMWM świadczące usługi przewozu kolejowego i w zakresie obrotu nieruchomościami. Państwa członkowskie będą mogły uzupełniać tę listę oraz usuwać podmioty dodane. Przedsiębiorstwa z listy uznawane są za aktywne, jeśli: suma uzyskiwanych przez nie płatności bezpośrednich stanowi co najmniej 5 proc. dochodów z działalności pozarolniczej, ich działalność rolnicza nie ma charakteru marginalnego, głównym założeniem działalności podmiotu jest działalność rolnicza. Zasad tych nie stosuje się do podmiotów, które otrzymują płatności nie większe od określonej przez państwo członkowskie kwoty nieprzekraczającej 5 tys. euro; redukcji płatności w wysokości co najmniej 5 proc. kwoty jednolitej płatności obszarowej powyżej 150 tys. euro i przeniesienie tych środków na działania realizowane w ramach II filaru WPR. Państwo członkowskie może zdecydować, że redukowana kwota płatności będzie obliczana po uwzględnieniu kosztów zatrudnienia ponoszonych przez rolnika. Można zdecydować o niestosowaniu redukcji w przypadku wprowadzenia płatności redystrybucyjnej i wykorzystania na ten cel powyżej 5 proc. koperty krajowej. RAZEM PŁATNOŚCI UNIJNE i KRAJOWE 3 409,53 mln euro Średni poziom płatności bezpośrednich to 240 euro/ha II Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi III

15 15 lat z samorządem województwa Program rolnośrodowiskowy w 2014 r. Na obecnych zasadach przyjmowane będą tzw. wnioski kontynuacyjne (około 108 tys.). Zostanie także przeprowadzony, na zmienionych zasadach, nowy nabór. Planowane zmiany: zastosowanie degresywności oraz limitu powierzchni wspieranej: w przypadku pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone, płatność rolnośrodowiskowa będzie przyznawana w wysokości 100 proc. za powierzchnię od 0,1 ha do 20 ha, w przypadku pakietów przyrodniczych na obszarach Natura 2000 oraz poza tymi obszarami oraz w pakiecie 8. Ochrona gleb i wód, płatność będzie przyznawana w wysokości 100 proc. za powierzchnię do 10 ha i 50 proc. za powierzchnię powyżej 10,1 ha do 20 ha, w przypadku pakietu 2. Rolnictwo ekologiczne : dla upraw rolniczych 100 proc. za powierzchnię do 20 ha i 50 proc. za powierzchnię od 20,01 do 30 ha, dla trwałych użytków zielonych 100 proc. za powierzchnię do 15 ha, dla upraw warzywnych 100 proc. za powierzchnię do 15 ha i 50 proc. za powierzchnię od 15,01 do 30 ha, dla upraw zielarskich, sadowniczych i jagodowych: 100 proc. za powierzchnię do 10 ha; w odniesieniu do pakietu Rolnictwo ekologiczne proponuje się: wprowadzenie warunku produkcji zarówno w okresie przestawiania gospodarstwa na metody ekologiczne, jak i po tym okresie, objęcie wymogiem wprowadzenia do obrotu co najmniej 50 proc. produkcji ekologicznej lub w okresie przestawiania, udokumentowanego fakturami bądź innymi dokumentami. Zmiana łącznych kopert PB i ROW w latach w porównaniu do lat % 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% 50% Łotwa 49% Rumunia 47% Bułgaria 42% Estonia 33% Litwa 27% Malta 18% Węgry 17% Słowacja 13% Cypr 12% Polska 12% Czechy 10% Słowenia -1% Finlandia -1% Portugalia -2% Hiszpania -3% Włochy W przypadku upraw sadowniczych proponuje się: weryfikację minimalnej obsady dla drzew i krzewów owocowych, np. dla jabłoni 800 szt./ha. Jednocześnie uzasadnionym jest uwzględnienie istniejącej obsady w przypadku starych sadów prowadzonych na podkładkach wegetatywnych silnie lub bardzo silnie rosnących, wprowadzenie warunku owocowania upraw sadowniczych, obowiązek utrzymania sadu (wraz z minimalną obsadą) przez 2 lata po zakończeniu zobowiązania, uznawanie za działanie siły wyższej szkód wyrządzanych przez zwierzynę dziką, w przypadku stosowania zabezpieczeń przed żerowaniem zwierzyny dzikiej. Jako zabezpieczenia uznaje się: grodzenia sadów, stosowanie repelentów, stosowanie trzech palików, owczej wełny. W przypadku płatności do trwałych użytków zielonych w rolnictwie ekologicznym, planuje się wprowadzenie obowiązku posiadania zwierząt utrzymywanych ekologicznie (tj.: bydła, owiec, koni i kóz), tzn. w sposób zgodny z przepisami o rolnictwie ekologicznym. -5% Austria -6% Luksemburg -6% Francja -8% Grecja -9% Szwecja -10% Irlandia -11% Holandia -11% Dania -12% Niemcy -12% Belgia -15% Wielka Brytania współpraca O wykonaniu budżetu UE lokalnie Władze lokalne i regionalne są żywo zainteresowane zwiększeniem efektywności wykonywania budżetu UE. Co zrobić, by środki płynące z Unii szybciej trafiały do beneficjentów? W listopadzie zeszłego roku, po długotrwałych negocjacjach, Parlament Europejski zatwierdził budżet UE na lata Tempo jego wykonania jest sprawą kluczową, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę projekty realizowane na poziomie lokalnym. Pieniądze z UE mają przyczyniać się do poprawy warunków życia obywateli państw członkowskich. Ważne jest zatem, by wydatkowanie tych środków przebiegało jeszcze sprawniej i efektywniej niż w poprzedniej perspektywie finansowej Inicjatywa Komitetu Regionów Komitet Regionów pełni funkcję reprezentanta i obrońcy interesów lokalnych we Wspólnocie. Jako ciało doradcze instytucji europejskich (Parlamentu, Komisji, Rady) stara się faktycznie wpływać na podejmowane decyzje. Dlatego pojawił się pomysł, aby przygotować opinię, która ma zidentyfikować problemy i przedstawić Parlamentowi i Komisji Europejskiej propozycje dotyczące wykonania budżetu z perspektywy regionalnej. W świetle raportów Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, które sprowokowały dyskusję na temat niewykorzystania lub niewłaściwego wydatkowania wspólnotowych środków, działanie to wydaje się być bardzo istotne. Niejednokrotnie winą za nieudolne zarządzanie programami operacyjnymi obarcza się przedstawicieli szczebla lokalnego. Tymczasem, tam gdzie nie stwierdzono poważnych problemów funkcjonowania systemów zarządzania na poziomie krajowym lub europejskim, wdrażanie funduszy przez władze regionalne jest lepsze niż na etapie rządowym. Założenia opinii Opinia KR Wykonanie budżetu UE opiera się na doświadczeniach płynących z wykorzystania środków unijnych w poprzedniej perspektywie finansowej Jej założeniem jest więc przegląd pojawiających się problemów i analiza ich przyczyn. Zbadane zostaną wszelkie trudności z jakimi muszą się mierzyć władze lokalne i regionalne. Wszystko po to, by zoptymalizować wykorzystanie funduszy unijnych. Okazuje się, że poziom błędów lub nieprawidłowości w wydatkowaniu środków UE nie wynika z nadużyć, a odzwierciedla zdolności beneficjentów do przestrzegania zasad programowych. Istnieje też zagrożenie, że brak właściwych kroków poprawiających efektywność w tym zakresie, może negatywnie odbić się na negocjacjach przyszłych wieloletnich ram finansowych. Opinia ma także zaproponować konkretne rozwiązania przeszkód spowalniających wykorzystanie funduszy. Przyjazne dla beneficjentów i bardziej dynamiczne procedury, zastosowanie kosztów uproszczonych, wdrażanie maksymalnych stawek dofinansowania, a także szerszy dostęp do mechanizmów finansowych krajowych, prywatnych oraz pochodzących z Europejskiego Banku Inwestycyjnego to tylko niektóre z nich. nej»regio«oraz ds. Rolnictwa»AGRI«), Europejskiego Banku Inwestycyjnego, stowarzyszeń międzynarodowych itd. Dodatkowo został opracowany autorski kwestionariusz skierowany do władz lokalnych i regionalnych, pozwalający na identyfikację tzw. wąskich gardeł w przepływie i wykorzystaniu środków. Informacje pozyskiwane są również dzięki ankiecie przesłanej do ponad 1200 jednostek samorządowych w 28 krajach UE. Tak zdobyte dane pozwolą zdefiniować najczęstsze przyczyny blokujące szybkie i stabilne wykorzystanie środków unijnych. Stworzenie na tej bazie rzetelnych zaleceń dla instytucji unijnych umożliwi lepsze wydatkowanie funduszy w przyszłości. Harmonogram prac Już w połowie lutego nastąpi pierwsza wymiana poglądów między członkami tymczasowej komisji ad hoc ds. budżetu UE na podstawie opracowanego przez sprawozdawcę dokumentu roboczego. Złożenie projektu opinii do sekretariatu Komisji, jeszcze przed wysłaniem do tłumaczeń na wszystkie języki urzędowe UE, planowane jest na początek kwietnia. Przyjęcie projektu opinii przewiduje się w połowie maja, a głosowanie Zadania sprawozdawcy jej ostatecznej wersji odbędzie się podczas posiedzenia plenarnego Komitetu Regionów. Sprawozdawcą tego bezprecedensowego dokumentu jednomyślnie mianowany został marszałek Adam Struzik. Przed marszałkiem sprawozdawcą Rzetelność przygotowania się do pracy wymagała zebrania opinii KR niełatwe zadanie. Polska jako największy beneficjent unijnych środków będzie pod szczególną obserwacją w bieżącym okresie programowania. materiałów od wszystkich Dobre wykorzystanie informacji z przeszłości podmiotów uczestniczących i konstruktywne wyciąganie wniosków jest dla w procesie wykonania budżetu. Teraz trzeba dokonać naszego regionu i kraju szczególnie ważne. wnikliwej analizy licznych materiałów i danych oraz prowadzić merytoryczny Zespół Biura Przedstawicielskiego dialog z przedstawicielami Województwa Mazowieckiego w Brukseli Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, komisji budżetowej Parlamentu Europejskiego (BUDG), komisji kontroli budżetu PE (CONT), Komisji Europejskiej (Dyrekcja generalna ds. programowania finansowego»budg«, ds. Polityki regional- IV Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 23

16 współpraca turystyka Dzieci i młodzież w centrum uwagi Pierwszy kwartał roku to tradycyjnie już czas, w którym ogłaszane są konkursy dla organizacji pozarządowych na realizację zadań województwa. Pomimo trudności finansowych, zmuszających samorząd województwa do wprowadzenia drastycznych oszczędności i przyjęcia programu ostrożnościowego przy planowaniu budżetu, w bieżącym roku współpraca finansowa będzie kontynuowana w obszarze promocji zdrowia i polityki społecznej. Zadania zlecane organizacjom w tym obszarze, jak zawsze skupione są głównie na dzieciach i młodzieży. Obejmują profilaktykę narkotykową i alkoholową, zapobieganie wykluczeniu społecznemu, działania na rzecz osób niepełnosprawnych oraz wsparcie ośrodków adopcyjnych i preadopcyjnych. W tym roku nie zabraknie też, choć w ograniczonym zakresie, dofinansowania szkolenia najmłodszych sportowców. Styczeń pełen informacji W styczniu poznaliśmy podmioty, które zostały wybrane do prowadzenia czterech ośrodków adopcyjnych i jednego preadopcyjnego. Ze względu na swoją specyfikę i konieczność zapewnienia funkcjonowania ośrodków od początku roku konkursy na te zadania zostały ogłoszone jeszcze w listopadzie. Umowy z wybranymi organizacjami mają charakter wieloletni, aby zapewnić stabilność ich działania w tak wrażliwym społecznie obszarze. Zarząd województwa już ogłosił pierwsze konkursy. Za ich przeprowadzenie odpowiedzialne będzie Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej. Na realizację zadań w obszarze promocji zdrowia i polityki społecznej w tym roku przeznaczona została kwota zł. Zwiększy się ona o środki, które zostaną przekazane województwu przez PFRON. Ich wysokość będzie znana po marcowym posiedzeniu Sejmiku Województwa Mazowieckiego. Na dużą skalę Środki na zadania profilaktyczne wpływają do budżetu województwa z opłat za wydawanie zezwoleń na handel hurtowy alkoholem powyżej 18 proc., a jest to stabilne źródło dochodu. Dzięki temu skala przedsięwzięć podejmowanych przez organizacje jest imponująca. W 2012 r. w programach profilaktyki alkoholowej udział wzięły łącznie 9182 osoby. Zostały wdrożone programy profilaktyczno-terapeutyczne w formie: szkoleń, warsztatów, kampanii informacyjno-edukacyjnej, zajęć rozwijających zainteresowania, zajęć sportowo-rekreacyjnych, opiekuńczo-wychowawczych, dydaktycznych oraz warsztatów socjoterapeutycznych. W działaniach związanych z profilaktyką narkotykową uczestniczyło łącznie 5237 osób. Przeprowadzono zajęcia edukacyjne, warsztaty dla uczniów z obszarów wiejskich województwa mazowieckiego na temat środków psychoaktywnych i dopalaczy, ich wpływie na zdrowie i zachowanie. Młodzież dowiedziała się, gdzie szukać pomocy w przypadku uzależnienia oraz problematyki HIV/AIDS, a rodzice, nauczyciele, pracownicy socjalni i policjanci zostali przeszkoleni z zakresu profilaktyki uzależnień. Zorganizowano też serię turnusów edukacyjno-terapeutycznych dla osób uzależnionych i członków ich rodzin, obejmujących zajęcia psychoedukacyjne, treningi, konsultacje psychologiczne prowadzone przez wykwalifikowanych specjalistów. Realizowane programy w realny sposób pomagały uczestnikom w radzeniu sobie z problemami związanymi z uzależnieniami oraz będącymi ich konsekwencją, tj. przemoc w rodzinie czy przemoc rówieśnicza. Warto wspierać sportowców Już od wielu lat Mazowsze zajmuje pierwsze miejsce w klasyfikacji województw w systemie współzawodnictwa sportu dzieci i młodzieży. Pod koniec ubiegłego roku Sejmik Województwa Mazowieckiego, przyjmując budżet na bieżący rok, wygospodarował z dochodów własnych województwa pulę środków na dotacje w zakresie szkolenia sportowego dzieci i młodzieży. Co prawda jest to kwota skromna w porównaniu z latami ubiegłymi, ale umożliwia ogłoszenie konkursu i dofinansowanie zadania pn. Szkolenie kadry wojewódzkiej młodzików wytypowanej przez okręgowe związki sportowe, w oparciu o ogólnopolski program szkolenia dzieci i młodzieży uzdolnionej sportowo. Szczegóły dotyczące wszystkich publikowanych konkursów znajdują się na stronie internetowej w zakładce Konkursy ofert. Zapraszamy do współpracy! Opracowała Joanna Malarczyk Biuro Dialogu Obywatelskiego UMWM Na mszy z Chopinem Wycieczka po ziemi sierpeckiej odpowie nam na pytania: czy zima w skansenie może być piękna, kto poskromił lwy oraz jak głęboko trzeba kopać. Powiat sierpecki leży w północno-zachodniej części województwa mazowieckiego. Od północy graniczy z powiatem rypińskim (województwo kujawsko-pomorskie), od północnego wschodu żuromińskim, od zachodu z lipnowskim (województwo kujawsko-pomorskie), od południa z płockim, a od wschodu sąsiaduje z powiatem płońskim. W jego skład wchodzą: jedna gmina miejska (Sierpc) oraz sześć gmin wiejskich (Gozdowo, Mochowo, Rościszewo, Sierpc, Szczutowo i Zawidz). Herb powiatu sierpeckiego Niezwykłym miejscem jest Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, które powstało w 1987 r. z połączenia dwóch placówek Muzeum Etnograficznego oraz Parku Etnograficznego. Obiekt opierał się na założeniach, według których zabytkami nie były jedynie translokowane budynki, ale również układ przestrzenny oraz elementy wchodzące w jego skład, np. specyficzny dla danego terenu drzewostan. Tym samym ważnym stało się odtworzenie wnętrz czy też elementów małej architektury: kapliczek, krzyży etc. Dotychczas na terenie sierpeckiego skansenu powstała typowa dla pouwłaszczeniowej wsi mazowieckiej wieś rzędowa. W jej skład wchodzi dziewięć zagród włościańskich z rejonu Mazowsza północno-zachodniego. W muzeum znajduje się również kilka samodzielnych zespołów architektonicznych, doskonale uzupełniających odtworzoną wieś rzędową. Są to: zespół karczemny z karczmą z Sochocina (jedyny tego typu obiekt zachowany na obszarze Mazowsza północno-zachodniego), kuźnią z Żuromina i chałupą z Drwał; zespół dworski wraz z parkiem krajobrazowym oraz zrekonstruowanym budynkiem dworu; osiemnastowieczny kościół wraz z dzwonnicą. W salach ekspozycyjnych muzeum prezentowane są również wystawy stałe. Walory krajobrazowe skansenu oraz odtworzone z troską o najmniejszy szczegół wnętrza sprawiają, że jest on obiektem zaintereso- wania reżyserów i scenografów filmowych. Na terenie Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu powstawały zdjęcia do wielu znaczących dla kultury produkcji filmowych, m.in. Ogniem i mieczem (reż. Jerzy Hoffman, 1997 r.) czy Pan Tadeusz (reż. Andrzej Wajda, 1998 r.). Nadzieja ze wzgórza Loret Lokalną perłą architektoniczną jest niewątpliwie kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny wraz z klasztorem ss. benedyktynek. Świątynię wzniesiono pod koniec XV w. z fundacji Feliksa i Prokopa Sierpskich, ówczesnych właścicieli miasta. Kilka lat wcześniej Mazowsze nawiedziła zaraza, która co w średniowieczu nie było niczym niezwykłym zebrała obfite żniwo. W czasie dni morowych klerykowi z sierpeckiego kościoła farnego, spacerującemu poza murami miejskimi, objawiła się niezwykłej urody kobieta i powiedziała: Jestem Rodzicielką Zbawiciela wszystkiego świata, mam litość nad upadkiem grzesznych i utrapionych ludzi. A przeto rozkazuję tobie abyś szedłszy opowiedział Duchownym i Świeckim tego Miasta Przełożonym, aby ku czci moiey tu nieodwłocznie Kościół był zbudowany, jeśli chcą, aby to powietrze ustało. Już w następnym roku w miejscu objawienia, czyli nad rzeką, postawiono drewnianą kapliczkę. Wkrótce okazało się, że woda z pobliskiego źródełka ma właściwości uzdrawiające. Do Sierpca zaczęły napływać rzesze pątników, aby doświadczyć łask lub za te otrzymane wcześniej podziękować. Wzgórze, na którym stanął kościół, zwane jest Loret, a sama świątynia stała się Sanktuarium Matki Bożej Sierpeckiej Pani Niezawodnej Nadziei. Jednym z najwspanialszych zabytków kościoła jest gotycka drewniana figura Maryi (prawdopodobnie z XIV w.). Ten cenny zespół architektoniczny jest poważnie zagrożony przez siły natury osuwające się wzgórze Loret powoduje stopniowe pękanie ścian budynków. Mroczny epizod w historii sierpeckiego klasztoru Drewniany klasztor zbudowany przy kościele Wniebowzięcia NMP w 1864 r. zaliczono do nieetatowych. Wiązało się to z zakazem przyjmowania nowych sióstr. Skutkiem tej decyzji było rozwiązanie klasztoru. Pusty budynek przejęło wojsko rosyjskie do dzisiaj nie jest pewne, w jakim celu go wykorzystywano. Od 1915 r. istniało tu już niemieckie więzienie. Kiedy w 1918 r. nasz kraj odzyskał niepodległość, obiekt przejęła polska władza. Odbywano tu karę przy sądzie powiatowym w wymiarze jednego roku lub areszt tymczasowy. Budynek mógł pomieścić około 100 osób. Wewnątrz znajdowała się Izba Chorych, a w przylegającym do niego dawnym klasztornym ogrodzie więźniowie hodowali jedwabniki i morwę. Ważnym elementem była też więzienna kaplica, w której umieszczono zabytkowe płótno z obrazem Jezusa Ukrzyżowanego, przeniesione ze znajdującego się już w ruinie kościoła św. Krzyża. Obraz uznawany był za cudowny... Budynek należał do władz polskich jedynie do wybuchu II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. ogłoszono amnestię i wszyscy dotychczas przetrzymywani więźniowie wyszli na wolność. Ale już w listopadzie niemieckie władze uruchomiły tu swoje więzienie. Przetrzymywano w nim głównie Polaków np. za nielegalny ubój, produkcję wódki, handel żywnością czy niekłanianie się Niemcom. 19 stycznia 1945 r. nastąpiło apogeum zbrodni. Na kilka godzin przed wkroczeniem wojsk radzieckich dokonano likwidacji więzienia rozstrzeliwując większość przebywających w budynku więźniów. Dopiero 3 maja 1947 r. zrujnowany klasztor oddano siostrom benedyktynkom. Do dziś charakter tego miejsca podkreśla tablica pamiątkowa wmurowana w dawną, wjazdową bramę więzienną. Źródło łask w Żurawinie Obraz słynący łaskami znajduje się w Żurawinie. Ani pierwszy drewniany kościółek z 1563 r., ani drugi wybudowany 200 lat później nie przetrwały próby czasu. Obecna świątynia została wzniesiona w 1902 r. na skraju pradoliny Skrwy, kilkaset metrów od miejsca objawienia. Legenda głosi, że Najświętsza Panienka ukazała się na drzewie osikowym pewnemu pustelnikowi (fragment drzewa do dziś przechowywany jest w żurawińskim kościele). Z korzeni drzewa trysnęło źródło, którego woda miała niezwykłe właściwości. Źródełko bije do dziś, wewnątrz murowanej kapliczki, w której zawieszono również cudowny obraz Matki Bożej Żurawińskiej, pochodzący właśnie z 1563 r. Sierpc był nazywany niegdyś polską Wenecją, ponieważ wiele budynków w jego obrębie było wzniesionych na palach. 24 Fot. arch. Taka Paka 25

17 turystyka Święty Wit żył na przełomie III/IV w. i był synem pogańskiego Gelasa, senatora miasta Mazzara. Chłopiec wychowany został w duchu chrześcijańskim przez piastunkę Krescencję i jej męża Modesta. Gdy miał około 10 lat, Gelas dowiedział się o wierze syna i usiłował go od niej odwieść różnymi metodami. Kiedy to nie odniosło skutku, postawił go przed obliczem namiestnika. Chłopiec, mimo użycia tortur, nie wyparł się wiary i zgodnie z prawem cesarskim został rzucony na pożarcie lwom. Podobno Wit uczynił przed zwierzętami znak krzyża, a te położyły się uległe przed nim. Wywołało to furię oprawców i chłopak został ugotowany w kotle z wrzącym ołowiem, a następnie rzucony na pożarcie dzikim zwierzętom. W latach 50. podczas prac badawczych w miejscowości Szumanie natknięto się na ślady osady z okresów przedrzymskiego i wpływów rzymskich oraz wczesnego średniowiecza. Kilka lat temu podczas prac archeologicznych w gminie Zawidz, zaledwie kilkanaście centymetrów pod powierzchnią gruntu, badacze znaleźli dwie ozdobne zapinki, kilka kamiennych amuletów, nożyk do zbierania ziół, szydło i igłę. Całość schowana była wraz ze spalonymi szczątkami kobiety w tzw. popielnicy. Kolejne prace wykopaliskowe odsłoniły cmentarzysko pochodzące ze schyłku epoki brązu, zakrawające o okres wczesnego średniowiecza. Prawdopodobnie są to groby ludności północnomazowieckiej kultury łużyckiej. Piękną gotycką świątynię możemy podziwiać w Bożewie to kościół pw. św. Andrzeja, zbudowany w 1453 r. z fundacji ówczesnego właściciela wsi, starosty płońskiego Andrzeja Borzewskiego herbu Lubicz. Około 1630 r. z fundacji rodziny Borzewskich, od strony południowej dobudowano kaplicę św. Anny, która została przebudowana w XVIII w. Niezwykłym zabytkiem jest też XVIII-wieczny kościół pw. św. Katarzyny we wsi Łukomie. Jego fundatorką była generałowa Maria Łucja Kampenhausenowa z domu Dessieur. Inny historyczny obiekt to XVIII-wieczny rościszewski kościół pw. Opieki św. Józefa pewnego upalnego lata 1827 r. w niedzielnej mszy w tej świątyni uczestniczył sam Fryderyk Chopin. Niewiele zostało Dwór w Rościszewie, w którym kompozytor gościł wraz z hrabią Zboińskim, wybudowany został pod koniec XVIII w. przez generała wojsk polskich Benedykta Jeżewskiego, ówczesnego właściciela wsi. Do dziś zachował się osiemnastowieczny parterowy budynek z dwiema oficynami, jednak dwór kilkukrotnie przebudowywano w XIX i XX w. We wsi Majki zachował się zespół dworski z przełomu XIX i XX w. wraz z parkiem. Dwór z początku XX w., wzniesiony przez Edwarda Zakrzewskiego, który był właścicielem majątku od 1897 r. do czasów II wojny światowej. Niestety, inne ziemiańskie siedliska nie miały tyle szczęścia. Wiele pięknych obiektów obróciło się w ruinę, a czasem nawet gorzej Dwór w Dziembakowie wybudowany w połowie XIX w., należał do Zygmunta Umińskiego, dziedzica tamtejszych ziem. Po II wojnie światowej zaanektowany został przez miejscowy PGR, podobnie jak dwór w Miłobędzynie. Opracowała Agnieszka Bogucka 1. Sierpecki skansen jest niezwykle urokliwy również zimą. Fot. arch. UMWM 2. Choczeń słynie z zabytkowej zagrody młynarskiej z I połowy XIX w., w skład której wchodzi drewniany młyn wodny na Skrwie (zachowały się kaskady spiętrzające wodę) oraz dom młynarza. Fot. Oliwia Grudzińska 3. Zabytkowa świątynia położona na wzgórzu Loret ucierpiała na skutek naturalnego procesu osuwania się ziemi ze wzniesienia, na którym stoi. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Sierpcu 4. Sanktuarium Matki Boskiej Żurawińskiej leży kilka kilometrów na południowy zachód od Sierpca. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Sierpcu 5. Głównym zabytkiem Bożewa jest późnogotycki kościół pw. św. Andrzeja. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Sierpcu 6. Kościół w Łukomiu położony jest na wysokiej skarpie z widokiem na nurt Skrwy. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Sierpcu 7. W rościszewskim dworku mieści się dziś urząd gminy. Fot. arch. Starostwo Powiatowe w Sierpcu

18 bezpieczeństwo Wychowanie dzieci to ogromna odpowiedzialność. Ludowe przysłowie mówi małe dzieci mały kłopot, duże dzieci duży kłopot. Trudno się z nim nie zgodzić, patrząc przez pryzmat dojrzewania i osiągania pełnej samodzielności naszych pociech. Ważne, by rozsądnie je przygotować i uczulić na czyhające niebezpieczeństwa. Pomocna może być w tym zakresie jedna z subdomen Samorządu Województwa Mazowieckiego. Administruje nią Mazowiecka Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Jakie treści zawiera? Poniżej krótki przewodnik po zakładkach. Rada Czym jest rada? Dlaczego powstała? Oprócz odpowiedzi na te pytania znajdziemy tu również plan działań na najbliższy rok, protokoły z posiedzeń, podjęte uchwały i stanowiska, czyli zamierzenia i efekty działalności podmiotu. Edukacja, Bezpieczeństwo publiczne Te zakładki powinni dodać do ulubionych przede wszystkim nauczyciele i rodzice. Zawierają one bowiem konkretne pomoce wychowawcze dotyczące właściwego postępowania w sytuacjach zarówno bezpośredniego zagrożenia życia (pierwsza pomoc przedmedyczna), jak i innych niebezpieczeństwach (atak ze strony obcego psa, kontakt z narkotykami w dyskotece, zabawa fajerwerkami, skoki do wody na główkę, małoletnie dziecko pozostawione samo w mieszkaniu czy nawiązywanie w sieci kontaktów z rówieśnikami ). Dzięki zamieszczonym tam filmom można przygotować ciekawą lekcję wychowawczą, pogadankę, albo całą rodziną usiąść wieczorem na kanapie i na przykładzie zainscenizowanych sytuacji uczulić najmłodszych domowników na ewentualne zagrożenia. Warto choć raz zobaczyć zamieszczone tu materiały. To naprawdę dobra lekcja bezpieczeństwa. Gambit mazowiecki, Statystyki wypadków Coś mi to mówi Słowniki podają, że gambit to np. manewr na szachownicy, trik, zmyłka, blef. Może to zatem jakaś regionalna gra? I tu niespodzianka. Gambit mazowiecki to nic innego, jak program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Choć liczba stron publikacji (146) początkowo może odstraszać nie warto się zniechęcać. Bogata szata graficzna w postaci licznych wykresów, tabelek i mapek jest bardzo czytelną formą pokazującą faktyczny stan bezpieczeństwa drogowego na Mazowszu. Dla niecierpliwych opracowano syntezę gambitu mniej tekstu, szczegółowych danych. Są za to fotografie z różnych wypadków, których nie dodano w wersji rozszerzonej. Suchy opis sytuacji nie potrzebuje komentarza, za to skłania do refleksji nad własnym postępowaniem na drodze. Jak zatem wygląda bezpieczeństwo w naszym regionie? Czy jest dobrze? Czy mamy jego wzrost? A może przy coraz większej liczbie aut i kryzysie gospodarczym, który przekłada się na mniejszą liczbę inwestycji w infrastrukturę, mamy tendencję spadkową? Odpowiedzi znajdziemy właśnie w tym wydawnictwie oraz zakładce. Mapa ryzyka O jakie ryzyko chodzi? Oczywiście o to na drodze. Korzystając z interaktywnej mapy, możemy sprawdzić statystyki wypadków, kolizji lub innych zdarzeń drogowych z lat Sami możemy przygotować interesujące nas zestawienia. Centra BRD To trzy placówki działające na Mazowszu, które organizują zajęcia dla przedszkolaków oraz uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z zakresu przepisów ruchu drogowego (teoria i praktyka) i pierwszej pomocy (z użyciem fantoma). Ich główną funkcją jest pomoc w uzyskaniu karty rowerowej czy kształtowaniu właściwych postaw na drodze jako pieszego, rowerzysty, motorowerzysty. Warto skontaktować się z wybraną placówką i skorzystać z jej oferty. Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej UMWM 28 29

19 z prac samorządu z prac samorządu Fot. Dorota Łucja Cichocka Sejmik Województwa Mazowieckiego XXXV sesja. 20 stycznia Sejmik przyjął stanowisko, w którym sprzeciwia się zapisom IV Pakietu Kolejowego Unii Europejskiej dotyczącym m.in. liberalizacji organizacji publicznego transportu zbiorowego. Dyskutowano również o sytuacji Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej św. Anny w Warszawie. Stanowisko Coraz więcej osób korzystających z transportu przesiada się do pociągów. Pokazują to dane z raportów spółki Koleje Mazowieckie, która zamknęła poprzedni rok rekordowym wynikiem 62 mln podróżnych (to jest o 22 mln pasażerów więcej w porównaniu z rokiem 2005). Spółka jest drugim przewoźnikiem pasażerskim w kraju i liderem tych przewozów na Mazowszu. Transport kolejowy to bowiem ważny i strategiczny dla regionu i jego mieszkańców obszar. Plany liberalizacji organizacji pasażerskich przewozów kolejowych w Unii Europejskiej, zawarte w IV Pakiecie Kolejowym, budzą więc wiele wątpliwości. Pakiet zakłada m.in. wprowadzenie konieczności wyboru przewoźnika w drodze przetargu. Samorząd województwa nie mógłby, jak do tej pory, zlecać bezpośrednio tych usług własnej spółce. Radni wskazują w stanowisku na konieczność utrzymania dotychczas obowiązujących przepisów, zapewniających elastyczne podejście do organizacji publicznego transportu zbiorowego (poprzez bezpośrednie zlecenie lub w drodze przetargu) w zależności od specyfiki danego regionu. Sejmik Województwa Mazowieckiego, uznając potrzebę zwiększenia efektywności i konkurencyjności publicznego transportu zbiorowego, wyraża zaniepokojenie planami daleko posuniętej liberalizacji kolejowych pasażerskich przewozów regionalnych, ingerującej w rolę samorządu województwa w określaniu i realizowaniu polityki transportowej czytamy w stanowisku. Budżet Uchwalono pierwsze zmiany w tegorocznym budżecie województwa. Na szczególną uwagę zasługują dwa projekty edukacyjne, finansowane z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki: Nauczyciel doskonały realizowany przez Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie oraz Akademię Profesjonalnego Nauczyciela Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie. Ponadto Międzyleski Szpital Specjalistyczny otrzyma z rezerwy na inwestycje w trybie awaryjnym blisko 67 tys. zł na naprawę aparatu RTG. Muzeum Etnograficznemu w Warszawie, które realizować będzie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego projekt Wzmocnienie walorów turystycznych i kultury Mazowsza poprzez realizację wystawy stałej Czas Świętowania, przyznano przeszło 327 tys. zł z rezerwy na inwestycje przy udziale programów europejskich. Pozostałe zmiany mają głównie charakter porządkowy. Komisja Rewizyjna Komisja Rewizyjna przeprowadzi w br. dwie kontrole planowe: w Agencji Rozwoju Mazowsza S.A. oraz Mazowieckim Funduszu Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. Zadaniem komisji, wynikającym z ustawy o samorządzie województwa, jest ocena działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych oraz realizacji budżetu za miniony rok. Warto też dodać, że komisja na zlecenie sejmiku obejmie kontrolą w br. działania Zarządu Województwa Mazowieckiego dotyczące uiszczania przez województwo janosikowego w roku 2013 oraz kontrolę w Wojewódzkim Szpitalu Chirurgii Urazowej św. Anny w Warszawie. Ochrona zdrowia O sytuacji w szpitalu na Barskiej przyczynach zamknięcia SOR-u, podjęciu kroków mających na celu przywrócenie płynności finansowej szpitala, koncepcji ograniczenia działalności tej placówki do oddziałów ortopedyczno-urazowego i rehabilitacyjnego poinformował radnych wicemarszałek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski. W takiej formie działania, dyrektor placówki będzie w stanie regulować należności finansowe zaznaczył wicemarszałek. To co się dzieje na Barskiej jest wynikiem sytuacji, w jakiej znajduje się mazowiecka służba zdrowia podsumował radny Grzegorz Pietruczuk. Zdaniem radnego Krzysztofa Żochowskiego szpital urazowy, do którego trafiają pacjenci z wypadków z wielonarządowymi urazami, nie będzie dobrze spełniać swoich funkcji bez oddziału chirurgii ogólnej. Głos w dyskusji zabrała również przewodnicząca związku zawodowego pielęgniarek działającego w tym szpitalu. Do komisji: Budżetu i Finansów oraz Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej skierowano projekt uchwały w sprawie wnoszenia wkładów pieniężnych przez województwo mazowieckie do spółki Mazowiecki Szpital Wojewódzki Drewnica Sp. z o.o. z przeznaczeniem na podwyższenie kapitału zakładowego, Kultury i Dziedzictwa Narodowego skierowano projekt uchwały dotyczący nowego brzmienia statutu Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Rozwoju Regionalnego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu skierowano projekt uchwały w sprawie wyrażenia zgody na nieodpłatne ustanowienie prawa służebności przechodu i przejazdu. Ponadto radni przyjęli m.in. projekty uchwał: w sprawie wyznaczenia aglomeracji Łomianki oraz zmian w aglomeracji Miedzna i Sobolewa, zmieniającej uchwałę w sprawie nadania statutu Mazowieckiego Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Płocku. XXXVI sesja. 10 lutego Oskar Kolberg został ogłoszony przez Sejmik Województwa Mazowieckiego patronem roku 2014 na Mazowszu. Rok Oskara Kolberga W tym roku przypada 200. rocznica urodzin Oskara Kolberga etnografa, folklorysty i kompozytora. Przyszedł on na świat na Mazowszu w Przysusze, gdzie mieści się obecnie muzeum upamiętniające jego dokonania naukowe i twórczość. Warto zaznaczyć, że również Sejm RP na wniosek muzeum ustanowił ogólnopolski Rok Oskara Kolberga. Biblioteki Samorząd Województwa Mazowieckiego przekazał w zeszłym roku pięć filii bibliotek pedagogicznych do prowadzenia powiatom, jako działy pedagogiczne bibliotek powiatowych i zobowiązał się tym samym do udzielania (do 2017 r.) dotacji finansowej na utrzymanie i rozbudowę działów oraz zatrudnienie pracowników. Wywiązując się z tego obowiązku, sejmik zdecydował o udzieleniu pomocy finansowej powiatom: białobrzeskiemu (80 tys. zł), otwockiemu (110 tys. zł), przysuskiemu (100 tys. zł), sierpeckiemu (103 tys. zł) i wołomińskiemu (150 tys. zł) na prowadzenie działów pedagogicznych w bibliotekach powiatowych. Mazowieckie Zdarzenia Muzealne Wierzba Radni uchwalili zmiany w regulaminie konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne Wierzba, dzięki którym poszerzył się krąg podmiotów uprawnionych do składania wniosków do konkursu. Nowy regulamin daje tę możliwość również filiom, oddziałom i komórkom organizacyjnym muzeów za zgodą macierzystych placówek. Do tej pory muzea mogły zgłaszać do konkursu po jednym zdarzeniu w danej kategorii. Placówki te posiadają często wiele oddziałów, które zachowują swoją odrębną specyfikę i mogą poszczycić się interesującymi i wartościowymi zdarzeniami muzealnymi. Budżet Sejmik przyjął drugą w tym roku nowelizację budżetu. Zakłada ona m.in. przeniesienie niektórych zadań remontowych dróg wojewódzkich na zadania inwestycyjne, które zawierają w sobie niezbędne prace naprawcze wraz z modernizacją tych odcinków. Z rezerwy celowej na inwestycje finansowane z funduszy zewnętrznych udzielono dofinansowania dla: Europejskiego Centrum Artystycznego im. Fryderyka Chopina w Sannikach na rewaloryzację zespołu pałacowo-parkowego, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze na projekt usprawniający m.in. obsługę ruchu turystycznego, Teatru Polskiego na modernizację pudła sceny i pomieszczeń technicznych oraz Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia na rozbudowę kolekcji. Radni pytali też o powody nieudzielania pożyczki z budżetu państwa w 2013 r. na wpłatę zaległego janosikowego. Jednym z warunków ubiegania się o pożyczkę jak wyjaśnił skarbnik Marek Miesztalski było dostarczenie do Ministerstwa Finansów raportu Regionalnej Izby Obrachunkowej o stanie gospodarki finansowej województwa. RIO wyznaczyła termin jego wykonania dopiero na koniec lutego 2014 r., co zdecydowało o nieudzielaniu pożyczki w roku budżetowym W kasie województwa zabrakło w zeszłym roku na janosikowe 170 mln zł. Zarząd zamierza ubiegać się ponownie o pożyczkę na pokrycie tych zaległości. Ochrona zdrowia Długą dyskusję na temat kondycji mazowieckiej służby zdrowia oraz wojewódzkich W komisjach Jak doszło do trudnej sytuacji na Barskiej? Jak doszło do trudnej sytuacji finansowej Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej św. Anny w Warszawie oraz jakie są plany ratowania tej placówki na te pytania szukali odpowiedzi członkowie Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej. O sprawie zaczęło być głośno w mediach, gdy wojewoda mazowiecki zdecydował w związku z brakiem lekarzy radiologów oraz pełnej obsady lekarzy Szpitalnego Oddziału Ratunkowego o wstrzymaniu transportowania pacjentów przez zespoły ratownictwa medycznego do szpitala przy Barskiej. Sytuacja szpitala monitorowana jest od kilku lat. Analiza funkcjonowania placówki przeprowadzona w 2010 r. pokazała, że przy tak dużej liczbie świadczeń szpitali wywołał projekt uchwały dotyczący przekształcenia w spółkę Szpitala Kolejowego im. dr. med. Włodzimierza Roeflera w Pruszkowie. Sceptyczni wobec tych działań byli radni opozycji. Witold Kołodziejski pytał, dlaczego przekształcany jest szpital, który przez lata uznawany jest za najlepiej zarządzany. Jedyną przesłanką do przekształcenia są względy prawne wyjaśnił marszałek Adam Struzik. Szpital w 2013 r. uzyskał ujemny wynik finansowy w wysokości przeszło 2,68 mln zł. Samorząd województwa może pokryć te straty albo przekształcić placówkę w spółkę. Projekt skierowany został do dalszego procedowania w Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej. Informacje i sprawozdania Radni zapoznali się z głównymi założeniami Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego Wysłuchali sprawozdania Komisji Rewizyjnej, która przeprowadziła kontrolę w sprawie podejmowanych przez zarząd województwa działań dotyczących uiszczania przez województwo mazowieckie janosikowego w roku W ocenie komisji wszystkie działania podejmowane były prawidłowo. Radni przyjęli ponadto m.in. projekty uchwał w sprawie: nowego brzmienia statutu Muzeum Kultury Kurpiowskiej, wyboru podmiotu uprawnionego do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego województwa mazowieckiego za 2013 r. i 2014 r. trudno jest zbilansować koszty. Drastyczne pogorszenie nastąpiło w 2013 r. (niski poziom kontraktowania) zadłużenie przekroczyło 100 mln zł. Dyrektor szpitala Mirosława Rutkowska zapoznała członków komisji z planem restrukturyzacji, który zakłada powołanie szpitala monospecjalizacyjnego z oddziałami: ortopedyczno-urazowym, rehabilitacji stacjonarnej i dziennej, intensywnej terapii, pracowniami fizjoterapii i RTG oraz poradniami: rehabilitacyjną, urazowo-ortopedyczną, leczenia bólu i akupunktury. Generujące wysokie koszty oddziały: chirurgii ogólnej, chorób wewnętrznych i SOR zostałyby zlikwidowane. Ratunkiem dla szpitala może być też pożyczka z budżetu województwa na spłatę niezbędnych zobowiązań. Zarząd planuje wyasygnować z budżetu 24 mln zł na pożyczki dla zakładów opieki zdrowotnej

20 z prac samorządu z prac samorządu Karta Dużej Rodziny Fot. arch. Kolei Mazowieckich Liberalizacja kolei? W instytucjach Unii Europejskiej toczy się debata nad pełną liberalizacją publicznego transportu zbiorowego, która będzie miała istotny wpływ na kształt rynku regionalnych przewozów kolejowych i funkcjonowanie samorządowych spółek kolejowych. Od 2 lat jest nas Polaków coraz mniej. Czy poradzimy sobie z katastrofą demograficzną? Fot. arch. Taka Paka odzieżą i obuwiem, meblowe, spożywcze, restauracje i kawiarnie, stomatolodzy, studio tańca i fitness, gabinet kosmetyczny, stacja paliw, kwiaciarnia, salony optyczne, fryzjerskie, kina, księgarnie, kręgielnia, kancelaria prawno-podatkowa, centrum rehabilitacyjne, taxi, wypożyczalnia quadów, salon rowerowy, drogeria, szkoła muzyczna, a nawet jubiler. W Ostrołęce do projektu przystąpiło kilkunastu partnerów prywatnych, w innych regionach np. Bielsko-Białej przeszło 40, a w Toruniu i Białej Podlaskiej ponad 30. Trwają prace nad Krajową Kartą Dużej Rodziny, które prowadzi Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Planowano ją wprowadzić już od stycznia tego roku, jednak sprawa jest nadal w toku 1. Karta umożliwi korzystanie przez rodziny wielodzietne z systemu zniżek za wstęp do instytucji państwowych (np. wystawienniczych, teatrów, parków narodowych, rezerwatów przyrody, obiektów i urządzeń sportowo-rekreacyjnych). Propagatorem i rzecznikiem Karty Dużej Rodziny jest też Prezydent RP, który przygotował Program Polityki Rodzinnej Dobry Klimat dla Rodziny, zapraszając szczególnie do zaangażowania się w to przedsięwzięcie samorządy. Komisja Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu opiniowała stanowisko sejmiku w sprawie IV Pakietu Kolejowego, który jest zestawem uregulowań Unii Europejskiej dotyczących transportu kolejowego i zawiera m.in. rozporządzenie o organizacji publicznego transportu kolejowego. Samorząd województwa odpowiedzialny jest za planowanie, organizację, zarządzanie oraz finansowanie publicznego transportu zbiorowego w regionie. Na Mazowszu te zadania zlecane są spółkom: Kolejom Mazowieckim oraz Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Proponowane przez Komisję Europejską zmiany zakładają zniesienie możliwości wyboru pomiędzy bezpośrednim zlecaniem tych zadań powołanym do tego celu spółkom a trybem przetargowym i nałożenie na województwa obowiązku organizowania przetargów na przewozy. Jakie mogą być tego konsekwencje? W opinii Komisji Europejskiej zwiększenie konkurencyjności może przynieść poprawę usług i obniżenie kosztów funkcjonowania transportu. Z drugiej jednak strony konkurencja na rynku usług publicznych, które są deficytowe i bazują na dopłatach ze środków publicznych, może doprowadzić w sytuacji braku przewoźników zdolnych do świadczenia usług transportowych w tak dużym zakresie do nieuczciwej konkurencji o przejęcie rynku usług i zdestabilizowania przewozów. Mogłoby to spowodować problemy z dojazdem do pracy wielu osób korzystających codziennie z transportu kolejowego. Obecnie jak wyjaśnił zastępca dyrektora Departamentu Nieruchomości i Infrastruktury UMWM Krzysztof Rodziewicz to organizator przewozów, którym jest marszałek województwa, ponosząc odpowiedzialność za transport zbiorowy w regionie, może zdecydować o formie ich organizacji. Województwo mazowieckie powołało 10 lat temu samorządową spółkę Koleje Mazowieckie, której zadaniem jest zaspokajanie potrzeb transportowych mieszkańców Mazowsza. Konsekwentna polityka transportowa województwa doprowadziła do stworzenia drugiego pod względem liczby pasażerów przewoźnika kolejowego w Polsce. Podobną drogę obierają duże województwa, które powołują swoje spółki kolejowe. Ale mamy również województwa, które zlecają przewozy w formie przetargu przykładem jest kujawsko-pomorskie. Dotychczasowe doświadczenia pokazują zatem, że specyfika danego regionu powinna determinować model funkcjonowania transportu publicznego. Zarząd Województwa Mazowieckiego, nie negując zasady promowania konkurencyjności, dąży do zachowania modelu opartego na możliwości wyboru pomiędzy przewidzianymi prawem trybami konkurencyjnym a bezpośrednim. W stanowisku radni wskazują na konieczność utrzymania przepisów, zapewniających elastyczne podejście do organizacji publicznego transportu zbiorowego. Apelują o umożliwienie bezpośredniego powierzania usług powołanym do tego celu spółkom. Tym bardziej, że jak podkreślono w stanowisku rynek regionalnych kolejowych przewozów pasażerskich znajduje się w trakcie głębokich przeobrażeń usamorządowienie i restrukturyzacja Przewozów Regionalnych, rozwój samorządowych spółek kolejowych, proinwestycyjna polityka województw względem regionalnego transportu kolejowego to elementy rodzącego się rynku przewoźników, który powinien mieć zagwarantowaną stabilną sytuację prawną w celu trwałej poprawy jakości świadczonych usług przy optymalizacji kosztów i wysokości rekompensaty udzielanej przez organizatorów transportu publicznego czytamy w stanowisku. Przewodniczący komisji Andrzej Łuczycki dostrzega jednak duże zalety w liberalizacji rynku przewozów kolejowych: tańsze usługi i polepszenie ich jakości. Innego zdania jest radna Agnieszka Górska. Myślę, że pewne sektory naszej gospodarki powinny pozostać pod kontrolą rządową czy samorządową zaznaczyła. Poparcie dla elastycznego podejścia do organizacji publicznego transportu kolejowego wyrazili Konwent Marszałków Województw RP oraz Komitet Regionów Unii Europejskiej. Komisja pozytywnie zaopiniowała proponowane stanowisko, które po przyjęciu przez sejmik skierowane zostanie do ministra właściwego do spraw transportu. To, jak ważne jest wspieranie rodziny i rozwój dzietności w Polsce pokazują dane GUS. Ze wstępnych analiz wynika, że rok 2013 był drugim z kolei, w którym liczba ludności zmalała. Tempo przyrostu rzeczywistego wyniosło 0,1 proc. Oznacza to, że na każde 10 tys. mieszkańców Polski ubyło 10 osób. Ujemny przyrost naturalny wynika przede wszystkim z mniejszej liczby urodzeń, przy jednoczesnym wzroście liczby zgonów. Trzeba też zaznaczyć, że już od ponad 20 lat niska liczba urodzeń nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń. Aby ją osiągnąć, optymalna wielkość współczynnika dzietności powinna wynosić 2,1 2,15 (tzn. gdy w danym roku na 100 kobiet w wieku lat przypada średnio dzieci). Współczynnik dzietności w 2012 r. wyniósł niespełna 1,3. Sytuacja na Mazowszu prezentuje się nieco lepiej niż ogólnokrajowa. Tempo przyrostu naturalnego kształtowało się w 2013 r. w województwie mazowieckim na poziomie 0,18 proc. Największy przyrost zanotowano w powiecie piaseczyńskim (1,28 proc.), wołomińskim (1,14 proc.) i grodziskim (1,02 proc.). Jednak w większości powiatów (25 na 42) tempo przyrostu naturalnego jest ujemne. Problem ten dostrzegają radni województwa. W październiku minionego roku Sejmik Woje- wództwa Mazowieckiego przyjął stanowisko dotyczące podjęcia działań mających wspierać rodziny wielodzietne zamieszkałe na Mazowszu. Sprawą tą po raz kolejny zajęła się pod koniec stycznia Komisja Polityki Społecznej i Prorodzinnej wraz z dyrekcją Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej. Radni rozmawiali o możliwościach wprowadzenia zniżek dla rodzin wielodzietnych m.in. na bilety wstępu do mazowieckich instytucji kultury czy na przejazdy kolejowe. MCPS będzie podejmował działania zmierzające przede wszystkim do przygotowania zgodnie z zapisem w stanowisku samorządowej koalicji na rzecz wspierania rodzin wielodzietnych na Mazowszu oraz zachęcania samorządów do wprowadzania Karty Dużej Rodziny, uprawniającej do specjalnych ulg i zniżek w obiektach użyteczności publicznej. Do tej pory taką kartę wprowadziło na Mazowszu 31 gmin i powiatów. Do projektu zapraszani są też przedsiębiorcy i organizacje pozarządowe, które proponują zniżki na swoje towary i usługi. Ich wachlarz jest ogromny. Są to firmy oferujące materiały budowlane, remontowe, sprzęt komputerowy, dewocjonalia, pozaszkolne formy edukacji sportowej, artykuły szkolne i biurowe, sprzęt AGD i RTV, naukę języków obcych, usługi fotograficzne. Na liście znajdują się m.in. sklepy z zabawkami, Model francuski We Francji Karta Dużej Rodziny funkcjonuje od 1921 r. Obowiązuje tu system 3+, czyli zniżki przysługują rodzinom z trojgiem i większą liczbą dzieci, a im więcej pociech w rodzinie, tym większe ulgi (np. zniżki na przejazdy pociągami to: 75 proc. dla członków rodzin z sześciorgiem dzieci, 50 proc. z pięciorgiem, 40 proc. z czworgiem i 30 proc. z trojgiem dzieci). Co ciekawe, rodzice, którzy mają co najmniej pięcioro pociech, dożywotnio zachowują 30-proc. zniżkę na przejazdy, nawet po odejściu dzieci z domu. Posiadacze karty korzystają też ze zniżek na bilety do muzeów narodowych, parków rozrywki, obiektów sportowych oraz na zajęcia w ośrodkach kultury. Oprócz korzyści wypływających z karty, państwo wspiera rodziców poprzez becikowe ponad 900 euro, płatny urlop macierzyński, płatny 3-letni urlop wychowawczy, bezpłatne podręczniki. Trudno się dziwić, że Francja jako jeden z nielicznych krajów europejskich ma współczynnik dzietności na poziomie zastępowalności pokoleń. Justyna Michniewicz 1 5 stycznia br. minister pracy i polityki społecznej oświadczył, że projekt wchodzi do kilkunastodniowych konsultacji i od marca karta będzie wdrażana w całym kraju. Wydawana będzie w gminach, ponieważ współpraca z samorządami jest ogromnie ważna