SZKOŁA I PSYCHOLOGIA ZWIĄZEK Z ROZSĄDKU

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "SZKOŁA I PSYCHOLOGIA ZWIĄZEK Z ROZSĄDKU"

Transkrypt

1 NR 5 (46)/2014 CENA 18 ZŁ (W TYM 5% VAT) INDEKS ISSN X WIEDZA BROŃ PRZECIW PRZEMOCY GDY UCZEŃ NIE UMIE UWAŻAĆ INTEGRACJA, CZYLI RÓWNANIE W GÓRĘ SAMORZĄDY SZKOŁA ODPOWIEDZIALNOŚCI UWAŻNOŚĆ POMAGA W DECYZJACH PISZĄ M.IN.: Przemysław Bąbel Marzanna Farnicka Jakub Gutowski Hanna Liberska Joanna Matejczuk SZKOŁA I PSYCHOLOGIA ZWIĄZEK Z ROZSĄDKU

2

3 Co Twój uczeń wie o psychologii? ZAPRASZAMY LICEALISTÓW DO UDZIAŁU W VII OGÓLNOPOLSKIM TURNIEJU WIEDZY PSYCHOLOGICZNEJ DO ZDOBYCIA: stypendia, cenne nagrody rzeczowe i bezcenna wiedza Teksty turniejowe oraz zasady udziału w Turnieju w Charakterach i na PATRONAT HONOROWY Turniej wiedzy psychologicznej ORGANIZATOR PARTNERZY

4 na dobry początek Pod koniec września w Łodzi odbył się IX Kongres Zarządzania Oświatą. Dzięki uprzejmości organizatorów już w pierwszym dniu zaprosiliśmy uczestników do dyskusji O potrzebie edukacji psychologicznej w polskiej szkole (więcej w tekście otwierającym ten numer). Dyskusja okazała się rzeczowa, ponad 50 dyrektorów różnych szkół wykazało głęboką świadomość, że psychologia jest wręcz niezbędna współczesnej szkole. Kilka dni później rozmawiałem z zaprzyjaźnioną nauczycielką jest świetnym fachowcem, ma doskonały kontakt z uczniami. Opowiadałem jej o łódzkim spotkaniu, o tym, że psychologia musi stać się stałym elementem polskiej szkoły. Wysłuchała mnie cierpliwie, po czym stwierdziła z lekko pobłażliwym uśmiechem: Ta twoja psychologia!. Ta odpowiedź uświadomiła mi pewną bardzo ważną rzecz: od świadomości, że psychologia jest potrzebna polskiej szkole, do uczynienia z tej dziedziny wiedzy stałego, ważnego elementu edukacyjnej rzeczywistości wiedzie długa i trudna droga. Musi dojść do przełamania mnóstwa schematów myślenia, uprzedzeń, przekonań. I dopóki Psychologia w Szkole będzie istnieć, dopóty będzie dążyć do takiej przemiany polskiej edukacji. To gra warta największego wysiłku! Psychologia w Szkole Adres redakcji: Kielce, ul. Paderewskiego 40 tel. (41) , pws@charaktery.com.pl WYDAWCA: REDAKCJA: PROJEKT GRAFICZNY: RADA REDAKCYJNA: WYDAWNICTWO: REKLAMA: DRUK: NAKŁAD: Bogdan Białek Redaktor naczelny: Piotr Żak piotr.zak@charaktery.com.pl Współpraca: Paula Pilarska Redaktor graficzny: Maja Witecka grafika@charaktery.com.pl Studio DTP: Jarosław Głowacki, Szymon Błoński, Edyta Chachulska Korekta: Anna Zdonek, Marta Majewska Maja Witecka Bogdan Białek (przewodniczący), prof. Hanna Liberska, dr Hanna Hamer, dr Przemysław Bąbel Charaktery sp. z o.o., Kielce, ul. Paderewskiego 40, charaktery@charaktery.com.pl Marek Malarz, tel. (41) marek.malarz@charaktery.com.pl Drukarnia im. A. Półtawskiego, egzemplarzy 2 fot. Edyta Chachulska

5 spis treści uczyć lepiej dla nauczycieli scenariusz szkoła integracji listy do redakcji trudne tematy do zastosowania świat edukacji uważność w szkole na dobre zakończenie Szkoła i psychologia, czyli związek z rozsądku Piotr Żak Na rzecz zdrowej szkoły Dawid Gondek Kiedy uwaga przestaje uważać Jakub Gutowski Blaski i cienie testów Joanna Matejczuk Sam siebie kontroluję... Paula Pilarska Szkoła wspólnych rządów Marzanna Farnicka, Hanna Liberska Techniki manipulacji Paula Pilarska Zyski z integracji Przemysław Bąbel Szkoły sobie bliskie Ewa Kaleta Trudna lekcja tolerancji Aleksandra Hulewska Lekcje między pokoleniami Przemysław Staroń Sztuka i edukacja, czyli nierozłączne siostry Wiedza broń przeciw przemocy Izabela Jąderek Pod ciężarem rodziny Marta Melka-Roszczyk Szkoła może uczyć jedzenia Katarzyna Klimek-Michno Dieta na szóstkę Katarzyna Moskal Szkoły kuszą mężczyzn Paulina Koperna Jak uważność pomaga w podejmowaniu decyzji Ewa Kaian Kochanowska Poznaj samego siebie... Marcin Jaroszewski Integracja przez współpracę Jarosław Cieśla Na półce grafika Magda Wolna Psychologia w Szkole nr 5/2014 3

6 uczyć lepiej 4 fot. michaeljung / shutterstock.com

7 uczyć lepiej Szkoła i psychologia, czyli związek z rozsądku Brak umiejętności komunikacji, wyrażania emocji to bolączki nie tylko uczniów, ale i nauczycieli. Kto ma ich tego uczyć? Czy rozwiązaniem byłaby systematyczna edukacja psychologiczna, prowadzona choćby na godzinach wychowawczych? tekst Piotr Żak Piotr Żak jest redaktorem naczelnym Psychologii w Szkole, dziennikarzem i tłumaczem. Efektywne uczenie innej osoby zawiera istotny element pracy twórczej. Do każdego dziecka, każdego młodego człowieka, a i dorosłego już studenta i dorosłej uczącej się osoby trzeba szukać osobnego klucza, by uruchomić ich potencjał napisał we wstępie do Raportu o stanie edukacji 2013 prof. Michał Federowicz, dyrektor Instytutu Badań Edukacyjnych. IBE od 2009 roku przygotowuje co roku takie raporty, za każdym razem skupiając się na innym temacie potrzebne klucze do uruchomienia potencjału Psychologia w Szkole nr 5/2014 5

8 uczyć lepiej nowe wymagania, nowe umiejętności w Łodzi o potrzebie edukacji przewodnim. Najnowszy nosi tytuł Liczą się nauczyciele. Choć autorzy opracowania nie poświęcają osobnego miejsca przygotowaniu psychologicznemu nauczycieli ani kształceniu psychologicznemu w polskich szkołach, to kwestie te są w raporcie wyraźnie obecne. Autorzy poszczególnych artykułów podkreślają konieczność rozwijania przez nauczycieli umiejętności psychologicznych. Nauczyciele pragnący pozostać w zawodzie będą musieli zmierzyć się ze zmieniającą się rolą szkoły większymi wymaganiami uczniów i rodziców w związku z demokratyzacją zarządzania procesem kształcenia, szybko przyrastającą wiedzą, potrzebą dopasowania programów nauczania do zmieniającego się rynku pracy, rozwojem nowych technologii i ich wpływem na sposób myślenia młodych ludzi. Nauczyciele będą zatem zmuszeni do podnoszenia swoich kompetencji dydaktycznych, ale też psychologicznych czy komunikacyjnych zauważają Kamila Hernik, Jadwiga Przewłocka, Magdalena Smak oraz Rafał Piwowarski, autorzy rozdziału Rozwój kompetencji nauczyciela. Ponieważ jesteśmy wyjątkowo świadomi konieczności kształcenia psychologicznego w polskich szkołach oraz starannego przygotowania psychologicznego nauczycieli, postanowiliśmy Wydawnictwo Charaktery i redakcja Psychologii w Szkole zaprosić ludzi związanych z polską edukacją do dyskusji O potrzebie edukacji psychologicznej w polskiej szkole. Okazja zdarzyła się wyjątkowa pod koniec września w Łodzi odbył się IX Kongres Zarządzania Oświatą, na który przyjechało około siedmiuset dyrektorów szkół oraz około trzystu przedstawicieli różnych instytucji związanych z szeroko rozumianym szkolnictwem. Gośćmi Charakterów i Psychologii w Szkole były: pani doktor Ewa Marat z Uniwersytetu Łódzkiego, psycholog i terapeutka, oraz pani Paula Pilarska, psycholog szkolny, autorka 6 fot. Olimpik / shutterstock.com

9 uczyć lepiej programu nauczania psychologii w szkole średniej i nauczycielka psychologii w ZSO nr 2 w Tarnowie, stale współpracująca z Psychologią w Szkole. Niepokój o zdrowie psychiczne Jedną z najważniejszych przyczyn, dla których dobre przygotowanie psychologiczne nauczycieli i uczniów staje się coraz pilniejszą potrzebą, jest stan zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Prof. Tomasz Wolańczyk, były konsultant krajowy ds. psychiatrii dzieci i młodzieży, szacował niedawno, że około pół miliona uczniów potrzebuje pomocy psychologicznej. Z kolei dwa lata temu Ministerstwo Zdrowia oceniało liczbę dzieci potrzebujących takiej pomocy na 900 tysięcy! Trzeba od razu poczynić istotne zastrzeżenie: konieczność skorzystania z pomocy psychologicznej nie oznacza zaburzeń psychicznych. Jak tłumaczył jakiś czas temu prof. Wolańczyk na antenie Radia TOK, jest ona potrzebna zarówno uczniowi cierpiącemu z powodu silnej depresji, jak i mającemu kłopoty wynikające z dysleksji czy niepotrafiącemu przystosować się do nowego środowiska. Nasze dzieci są coraz bardziej zestresowane tłumaczyła w czasie łódzkiej dyskusji dr Ewa Marat. Nastawienie na wyniki, naciski rodziców i nauczycieli, konieczność zaliczania coraz większej liczby różnego rodzaju testów, kolejne egzaminy powodują, że uczniowie żyją w coraz większym napięciu. Stąd biorą się między innymi problemy wychowawcze czy kłopoty z zachowaniem. Jedna z uczestniczek spotkania w Łodzi zwróciła uwagę, że prawdziwy obraz stanu psychicznego dzieci i młodzieży może zaciemniać postępująca psychiatryzacja diagnozowania uczniów : Coraz więcej rodziców przynosi do szkoły zaświadczenia o różnych zaburzeniach swoich dzieci. Jakby diagnoza psychiatryczna miała ułatwić ich pociechom życie w szkole, osłonić je jakimś parasolem ochronnym. To mylenie wiedzy, tłumaczyła dr Marat. Według niej rozmaite niepokoje i lęki są normalnymi cechami rozwoju, zwłaszcza w okresie dorastania. Jeśli więc młody człowiek o nich mówi, to wcale nie znaczy, że od razu trzeba go prowadzić do psychiatry. Z drugiej milionowi pomoc potrzebna od zaraz pod presją oczekiwań, testów, wyników nastoletnie lęki i niepokoje rzecz normalna Psychologia w Szkole nr 5/2014 7

10 uczyć lepiej uwaga! smutek to nie depresja! depresja odbiera chęć do wszystkiego strony tłumaczyła Ewa Marat nasze czasy podszyte są różnego rodzaju lękami. W efekcie coraz więcej ludzi przeżywa spowodowane nimi stany okołodepresyjne. We wspomnianej audycji Radia TOK prof. Tomasz Wolańczyk ocenił, że do ukończenia 21 lat około 20 procent dzieci i młodzieży przeżyje przynajmniej jeden epizod depresyjny. Apelował przy tym, aby nie mylić depresji ze smutkiem, ponieważ smutek nie oznacza depresji. Jak jednak nie popełnić takiej, poważnej w konsekwencji, pomyłki? W Charakterach z listopada 2011 roku psychiatra dr Artur Cedro tłumaczył: Każdy smutek ma swoją przyczynę. Może ona być bliska, jawna utrata pracy, choroba somatyczna, małżeński konflikt i wówczas smutek rozumiemy, co nie oznacza, że go akceptujemy. Bywają także przyczyny odległe, które długo pozostają dla nas ukryte: poczucie niespełnienia, niezrealizowania planów, załamanie systemu wartości, obawy o przyszłość. Egzystencjalny smutek zazwyczaj nie powala nas na łopatki, nie trwa też zbyt długo. Dosyć łatwo można go zneutralizować, np. przekierowując uwagę na inne sprawy. Natomiast depresja to stan wykraczający daleko poza przeżywanie jedynie smutku. Jest w niej zawartych wiele innych patologicznych zjawisk. W depresji mamy do czynienia z tak zwaną anhedonią, czyli całkowitą niemożnością 8 fot. Pressmaster / shutterstock.com

11 uczyć lepiej przeżywania pozytywnych stanów emocjonalnych. Niewyobrażalnie trudno nam się zebrać do wykonania nawet najprostszej czynności, a jeżeli już się na nią zdobędziemy, to z poczuciem nieproporcjonalnie wielkiego wysiłku. Mamy trudności z koncentracją uwagi i pamięcią, myślenie nas męczy, zaplanowanie czegokolwiek urasta do rangi niemożliwego do rozwiązania problemu. Odczuwamy przeogromne zmęczenie psychiczne, towarzyszy nam poczucie wewnętrznego wypalenia i całkowitego braku energii. Cierpimy z powodu bezsenności. Szczególnie koszmarnie czujemy się w godzinach porannych, opuszcza nas łaknienie, wygasają potrzeby seksualne, nie dbamy o swój wygląd. wszystko męczy, wszystko zniechęca... Lepiej zrozumieć siebie i świat... Zarówno dr Ewa Marat, jak i Paula Pilarska podkreślały, jak ważne jest, aby wiedzę psychologiczną zdobywali w szkole przede wszystkim uczniowie, ponieważ pozwoli im ona zrozumieć siebie i otoczenie. To zaś doprowadzi w konsekwencji do poprawy zachowania dzieci i młodzieży, a tym samym do ograniczenia problemów wychowawczych. Na początku roku szkolnego przyszli do mnie ojciec jednej z uczennic i jego obecna partnerka życiowa opowiadała Paula Pilarska. Skarżyli się na to, jak bardzo agresywna jest Emilia, a na dowód kobieta pokazała mi siniaka na biodrze. Podobno moja uczennica uderzyła ją patelnią. Wysłuchałam ich, ale potem poprosiłam o rozmowę Emilię. Potwierdziła, że uderzyła tę kobietę, ale ona wcześniej wywaliła jej na łóżko resztki jedzenia. I dodała, że teraz już tak nie zrobiłaby. Zapytałam dlaczego i usłyszałam, że dzięki prowadzonym przeze mnie lekcjom psychologii zrozumiała, jak bardzo dawała sobą manipulować. Co więcej, ma też mniej pretensji do swojego ojca, ponieważ już wie, jak wielki wpływ na niego ma dzieciństwo spędzone w rodzinie alkoholika. Wiedza zdobyta przez uczennicę Pauli Pilarskiej na lekcjach psychologii pozwoliła jej zrozumieć to, o czym pisał amerykański psychiatra Timmen Cermak w książce Czas na wyleczenie. Przewodnik, poświęconej Dorosłym Dzieciom Alkoholików: DDA często nie wiedzą, czego zazwyczaj oczekuje się od dorosłych ludzi, ponieważ mają kto siebie zna, sprawia mniej kłopotów Emilia lepiej rozumie ojca dzięki lekcjom psychologii Psychologia w Szkole nr 5/2014 9

12 uczyć lepiej A sami nauczyciele? Czy uczestnicy dyskusji widzieli potrzebę zdobywania wiedzy psychologicznej przez nich samych? Znam pewną polonistkę opowiadała Ewa Marat. Świetnie przygotowana, ma ogromną wiedzę, ale nie potrafi radzić sobie z grupą, nie umie przekonać uczniów, jak wartościową jest osobą. Potrzebujemy przygotowania psychologicznego, i to bardziej niż uczniowie przekonywała dyrektorka dużego gimnazjum. Powinniśmy znać różne metody, które nie tylko poprawią naszą pracę, ale też pozwolą lepiej zrozumieć uczniów, a przez to uwalniać ich prawdziwe możliwości. Tymczasem w kształceniu nauczycieli psychologia jest coraz rzadziej uwzględniana. Mówił o tym dyrektor zespołu szkół ogólnokształcących w Szczecinie. Jego zdaniem filozofia i psychologia są bardzo potrzebne szkole, ponieważ dają wolność. Wątpił jednak, czy w aktualnym modelu szkoły zwanym przez niego opresywnym możliwe jest wprowadzenie regularnego nauczania tych dwóch dziedzin wiedzy. Psycholog z jednej z łódzkich poradni pedagogiczno-psychologicznych zwrócił jednak uwagę na rzecz istotną i niepokojącą: Jakiś czas temu zorganizowaliśmy w kilku łódzkich szkołach dyżury psychologiczne. Zachęcaliśmy nauczycieli, żeby z nich skorzystali. Niestety, z dyżurów skorzystało dosłownie kilka osób. Specjaliści z dziedziny edukacji i wychowania wskazują na konkretne skutki niedostatecznej wiedzy psychologicznej nauczycieli. Jednym z nich są trudności w formułowaniu obiektywnych i trafnych opinii o uczniach oraz rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Innym ujemnym skutkiem jest brak narzędzi do właślepiej uczyć właściwych zachowań niekompletny obraz dojrzałych zachowań, które inni tworzą, obserwując swoich rodziców. Rodziny dzieci alkoholików nie dostarczają im niezbędnych modeli zdrowych zachowań dorosłych. Czy nie lepiej uczyć odpowiednich zachowań, zamiast koncentrować się na problemach? pytała Ewa Marat. Czy nie byłoby łatwiej pracować w szkole, gdyby młodzi znali psychologię, a więc także siebie? Psychologia dla nauczycieli wiedza na nic, gdy brak umiejętności pracy z uczniami jałowe dyżury w łódzkich szkołach 10 Piotr Żak SZKOŁA I PSYCHOLOGIA, CZYLI ZWIĄZEK Z ROZSĄDKU

13 uczyć lepiej ciwego rozumienia zachowań uczniów, a to ma bezpośrednie przełożenie na popełniane błędy wychowawcze. I to, co szczególnie ważne: nauczyciel, który nie ma odpowiedniej wiedzy psychologicznej, często posługuje się w swojej pracy naiwną psychologią, stereotypami i niczym nieuzasadnionymi powszechnymi przekonaniami, które przynoszą mnóstwo szkód nie tylko uczniom, ale także jemu samemu. Psychologia dostarcza wiele przykładów na to, jak bardzo może być przydatna w pracy z uczniami. Klasyczny już eksperyment Roberta Rosenthala i Lenore Jacobson pokazał, jak mocny jest wpływ oczekiwań na ocenianie uczniów przez nauczycieli. Elliot Aronson, jeden z najwybitniejszych psychologów XX wieku, opracował niezwykle skuteczne narzędzie do przełamywania stereotypów w szkole, znane jako klasa układanka. Z najnowszych badań warto wspomnieć te przeprowadzone przez amerykańskie psycholożki, które po raz pierwszy udowodniły korzyści wynikające z integracji (o ich badaniach pisze Przemysław Bąbel na stronach 52 58). Jest też opracowany przez Philipa Zimbardo wielki Projekt Heroicznej Wyobraźni, który ma uczyć dzieci i młodzież świadomych zachowań w codziennym życiu. naiwna psychologia wyłącznie szkodzi dobre narzędzia, właściwa wiedza Z parteru na dziesiąte piętro To, co państwo proponujecie, jest jak skok z parteru na dziesiąte piętro uznała dyrektorka dużej szkoły publicznej. Namawiacie do uczenia psychologii, a my mamy kłopot, żeby przekonać gminy do sfinansowania zatrudnienia psychologów szkolnych. W świetle obowiązujących rozporządzeń Ministerstwa Edukacji Narodowej o zatrudnieniu w szkole psychologa czy pedagoga decyduje dyrektor, ale pieniądze na ten cel na ogół daje gmina. Jeśli się nie zgodzi na dodatkowy etat, dyrektor właściwie nie ma możliwości zatrudnienia takiego specjalisty. Generalnie uczestnicy naszego spotkania uważali, że psychologowie i pedagodzy są w szkole potrzebni. Mówili nawet o społecznym przyzwoleniu na ich zatrudnianie. Ich zdaniem w polskiej edukacji brakuje właśnie psychologów. W polskich szkołach pracuje ok. 3,5 tysiąca psychologów. W Polsce są blisko 32 tysiące psycholog w szkole? bez gminy ani rusz... Psychologia w Szkole nr 5/

14 uczyć lepiej jeden psycholog na tysiąc uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (dane GUS za rok szkolny 2012/2013). Uczęszcza do nich ponad 4,3 miliona uczniów. Nietrudno policzyć, że statystycznie na jednego psychologa przypada ponad 1000 uczniów. Uczestnicy spotkania wskazywali na jeszcze jedną bardzo ważną rzecz: nierównomierność dostępu w dużych miastach są szkoły zatrudniające i psychologa, i pedagoga. W małych bywa, że specjalista obsługuje kilkanaście szkół, rozrzuconych w dodatku po sporym terenie. Sytuacja jest, jaka jest skomentowała dr Ewa Marat. Ale kiedy już psycholog pracuje w szkole, to czy jest właściwe wykorzystywany? Czy w większości przypadków nie traktuje się go jak strażaka, potrzebnego wtedy, gdy trzeba gasić emocjonalne pożary? Psycholog nie może być w szkole tylko od reagowania poparł ją specjalista z łódzkiej poradni. On musi być stałym źródłem dobrej energii dla uczniów i nauczycieli. Miejsce na psychologię nie ma mowy o dodatkowym przedmiocie? miękkie umiejętności wręcz niezbędne A czy we współczesnej polskiej szkole jest miejsce na nauczanie psychologii? Trudno mi sobie to wyobrazić stwierdziła dyrektorka niewielkiej szkoły niepublicznej z centralnej Polski. Zapytałam moją córkę, licealistkę, czy chciałaby się jeszcze uczyć dodatkowo psychologii, to spojrzała na mnie tak, jakbym była niespełna rozumu. A poza tym kiedy jej uczyć i kto miałby to robić? Kilka osób zgodnie przypomniało, że czasem na przekazywanie różnych umiejętności są godziny wychowawcze. Zapomnieliśmy o tym mówił dyrektor ZSO ze Szczecina. Wykorzystujemy godziny wychowawcze na uzupełnianie dzienników, na dodatkowe lekcje z różnych przedmiotów. Dlaczego nie zaprosić na lekcje wychowawcze psychologa? Może zrobić kilka warsztatów, nauczyć paru ważnych umiejętności. Zdaniem Ewy Marat i Pauli Pilarskiej uczniowie potrzebują przede wszystkim miękkich umiejętności: uczenia się, budowania poczucia własnej wartości, komunikowania się, rozumienia siebie samych, budowania dobrych relacji społecznych, odnajdywania się w grupie. Na te umiejętności, a zwłaszcza na zrozumienie siebie nastawiony jest program nauczania psychologii, opracowany 12 Piotr Żak SZKOŁA I PSYCHOLOGIA, CZYLI ZWIĄZEK Z ROZSĄDKU

15 uczyć lepiej przez Paulę Pilarską. Jak twierdzi, jej uczniowie potrafią wykorzystywać zdobyte informacje i umiejętności nie tylko w codziennych sytuacjach, ale także na innych lekcjach, np. na języku polskim do analizy zachowania bohaterów utworów literackich czy na historii do odkrywania motywacji postępowania ważnych postaci. Dr Marat zachęcała, aby wsparciem psychologicznym obejmować także najmłodszych uczniów: Sześciolatki trafiają do środowiska kompletnie dla nich nowego. Psycholog mógłby poprowadzić dla nich warsztaty i dać im takie umiejętności, dzięki którym poradzą sobie w nowym miejscu. Łódzkie spotkanie pokazało na pewno jedno: wielu dyrektorów i nauczycieli docenia korzyści, jakie może dać polskiej szkole ściślejsza współpraca z psychologami. Niestety, często szefowie szkół szybko rezygnują z ich zatrudnienia, gdy napotykają na opór ze strony władz zwierzchnich. Ewa Marat i Paula Pilarska, a także większość uczestników naszego spotkania przekonywali jednak, że warto poświęcić trochę czasu i powalczyć o choćby kilka godzin dla psychologa szkolnego. Nie ma nic ważniejszego niż zdrowie psychiczne uczniów i nauczycieli mówiła Ewa Marat. A jeśli o nie zadbamy, to po prostu będzie nam się łatwiej pracować. psychologia przydaje się nawet na historii nic się nie liczy tak jak zdrowie psychiczne Psychologia w Szkole nr 5/

16 uczyć lepiej Na rzecz zdrowej szkoły W Europie od 10 do 20 procent uczniów doświadcza różnych trudności natury psychicznej. Gdy są już dorosłymi ludźmi, aż 80 procent wciąż cierpi z powodu tego rodzaju problemów. Czy szkoły dbają o zdrowie psychiczne uczniów i nauczycieli? tekst Dawid Gondek szczególnie dobre miejsce do wspierania zdrowia Dawid Gondek Szkoły są szczególnie dobrym miejscem jest psychologiem na University College do skutecznego wspierania zdrowia psychicznego i dobrostanu dzieci oraz mło- London & Anna Freud Centre (Anglia). dzieży ze względu m.in. na czas, jaki codziennie w niej spędzają, czy gotowe schematy pracy (np. stałe kontakty z odpowiednimi specjalistami i rodzicami). Co mogą i powinny zrobić, by w pełni wykorzystać swój potencjał? Badania pokazują, że jest kilka dróg wiodących do lepszego zdrowia psychicznego i dobrostanu uczniów. Jedna z nich to skupienie się na istniejących problemach i możliwościach ich pokonywania. Przykładem może być edukacja przeciw paleniu papierosów czy spożywaniu alkoholu. Kolejnym rodzajem interwencji są działania profilaktyczne zmierzające do zapobiegania narastaniu już istniejących problemów. Dobrze przemyślane i przeprowadzone, przyczyniają się do ochrony dzieci i młodzieży przed takimi problemami jak otyłość czy depresja. Coraz popularniejsze staje się też aktywne promowanie zdrowia psychicznego i dobrostanu uczniów. Wywodzi się ono z nurtu psychologii pozytywnej i nastawione jest na wzmacnianie zdro- 14 Dawid Gondek NA RZECZ ZDROWEJ SZKOŁY

17 uczyć lepiej wia psychicznego oraz dobrego samopoczucia. Takie interwencje pomagają uczniom zrozumieć ich silne strony, rozwijać talenty. Bardzo ważny jest przy tym rozwój umiejętności wyrażania uczuć i zrozumienia własnych emocji oraz budowania więzi z rówieśnikami. Różnego rodzaju analizy pokazują, że każdy z wymienionych typów interwencji (tj. zwalczanie problemów, prewencja i promocja zdrowia psychicznego) jest potrzebny i przynosi efekt do pewnego stopnia, a najskuteczniejsza jest ich kombinacja. Bazując na dotychczasowych badaniach i własnych doświadczeniach, postanowiliśmy sprawdzić, co szkoły w Polsce, Serbii, Hiszpanii, Holandii, Niemczech, Irlandii, Anglii, Szwecji i na Ukrainie robią dla swoich uczniów, by poprawić ich zdrowie psychiczne i dobrostan. W specjalnie przygotowanej ankiecie pytaliśmy też o współpracę szkół z lokalnymi instytucjami oraz o bariery utrudniające skuteczne interwencje. Uzyskaliśmy odpowiedzi z 225 szkół w Polsce i 1466 w Europie: podstawowych, gimnazjów i szkół średnich, zarówno publicznych, jak i prywatnych. w celu rozwoju talentów i mocnych stron ankieta w ponad 1700 szkołach W trosce o uczniowski dobrostan Pozytywnym zaskoczeniem była deklaracja aż 73 procent polskich szkół, że wspieranie zdrowia psychicznego i dobrostanu uczniów jest dla nich ważne albo bardzo ważne. To zdecydowanie więcej niż w pozostałych krajach (od 20 procent we Francji do 60 procent w Anglii). Szkoły w Polsce skupiają się głównie na pomocy uczniom, u których problemy natury psychicznej zaczynają się objawiać lub już zostały zdiagnozowane (odpowiednio 88 i 86 procent). Podobny trend był widoczny w szkołach z innych krajów europejskich. Dla polskich szkół bardzo ważne jest także wspieranie dzieci z trudnościami w nauce zapewniało o tym aż 93 procent placówek biorących udział w naszej ankiecie (w pozostałych krajach rozrzut był bardzo duży: od zaledwie 20 do nawet 90 procent). Działania profilaktyczne są nieco mniej powszechne zarówno w Polsce (72 procent), jak i w Europie (od 10 do 64 procent), podobnie jak aktywne wspieranie zdrowia psychicznego i dobrostanu uczniów polskie szkoły zaskakująco troskliwe Psychologia w Szkole nr 5/

18 uczyć lepiej dla poprawy zdrowia psychicznego (tu liderem okazała się Anglia 70 procent, zaś Polska uplasowała się na drugim miejscu z 64 procentami deklaracji). Najczęściej polskie szkoły wspierają zdrowie psychiczne i dobrostan swoich uczniów poprzez aktywność fizyczną (87 procent) oraz rozwój kreatywności (73 procent), umiejętności społecznych (69 procent) i emocjonalnych (61 procent). Ponad połowa ankietowanych polskich placówek stara się pomóc uczniom w utrzymaniu zdrowia psychicznego, organizując zajęcia pozalekcyjne. Zdecydowanie rzadziej prowadzone są terapie indywidualne i grupowe (odpowiednio 30 i 18 procent) oraz zajęcia edukacyjne na temat zdrowia psychicznego (co czwarta szkoła). Dorośli trochę osamotnieni rodzice i nauczyciele muszą radzić sobie sami Niestety, skromny odsetek szkół poświęca dużo uwagi wspieraniu zdrowia psychicznego rodziców (co trzecia proponuje szkolenia, zaś 14 procent formy terapii). Interwencje na ich rzecz ograniczają się do spotkań informacyjnych typu wywiadówki (dwie trzecie ankietowanych szkół). Podobnie skromny odsetek szkół dba o zdrowie psychiczne swoich pracowników. Tylko co trzecia stara się regularnie organizować szkolenia i programy edukacyjne, podobny odsetek skupia się na odpowiednim nadzorze i konsultacji, 13 procent proponuje terapię, a zaledwie 7 procent programy wspierające dobrostan (np. rozwoju uważności). Zaniepokoiło nas to, że ponad połowa ankietowanych polskich szkół nie udziela pracownikom żadnego wsparcia lub udziela minimalnego w zmaganiach ze stresem i problemami osobistymi. Co gorsze, podobne dane uzyskaliśmy w pozostałych krajach Europy (najgorzej pod tym względem jest we Francji). W ankiecie poprosiliśmy szkoły również o ocenę współpracy z organizacjami, które powinny być zaangażowane we wspieranie 16 fot. Suzanne Tucker / shutterstock.com

19 uczyć lepiej zdrowia psychicznego i dobrostanu uczniów. Polskie szkoły najlepiej oceniły współpracę z organizacjami pomocy społecznej ponad połowa uznała ją za dobrą lub bardzo dobrą. Najgorzej układa się współpraca z placówkami ochrony zdrowia psychicznego (np. poradnie psychologiczne), którą tylko co czwarta ankietowana przez nas placówka oceniła jako dobrą lub bardzo dobrą. Ponadto 42 procent pytanych szkół określiło swoją współpracę z placówkami zdrowia ogólnego jako dobrą lub bardzo dobrą. Podobnie oceniły one kontakty z sądami dla nieletnich (42 procent) i organizacjami pozarządowymi (np. organizacjami charytatywnymi 38 procent). Wyniki te, niestety, obrazują nie najlepszą współpracę szkół z innymi organizacjami. W tej kategorii Polska mieści się raczej w granicach średniej europejskiej, nie wypada tak dobrze, jak na przykład Holandia, ale też nie tak źle jak Hiszpania. słaba współpraca z instytucjami Trudności i bariery Kolejna sekcja ankiety dotyczyła barier utrudniających szkołom skuteczne działania na rzecz zdrowia psychicznego i dobrostanu uczniów. Jako największą polskie szkoły wskazywały brak odpowiednich funduszy (niemal dwie trzecie ankietowanych). Co ciekawe, pozostałe badane kraje także uznawały brak funduszy za najpoważniejszy problem, choć dostępność środków np. na Ukrainie jest zupełnie inna niż w Niemczech czy Francji. Szkoły wskazywały także na brak specjalistów, np. psychologów szkolnych (niemal co druga), co zapewne pozostaje w pewnym związku ze skromnymi możliwościami finansowymi. Również współpraca z lokalnymi instytucjami jest wymieniana w Polsce w grupie poważnych przeszkód (16 procent). Pozostałe bariery, o które pytaliśmy ogólne nastawienie do problemu zdrowia psychicznego, brak polityki narodowej dotyczącej zdrowia psychicznego i dobrostanu uczniów, dostępność i nastawienie pracowników szkoły, liczba uczniów przypadająca na jednego nauczyciela, nastawienie rodziców także uznawane były przez polskie szkoły za duże przeszkody. W odpowiedziach na pytanie otwarte szkoły były zgodne, że byłyby w stanie poprawić swoje działania, gdyby mogły zatrudnić psychologów lub pedagogów. prymusi z Holandii, średniacy z Polski na brak funduszy narzekają nawet Niemcy Psychologia w Szkole nr 5/

20 uczyć lepiej polskim szkołom brakuje psychologów W tej kategorii Polska znowu wypadła znacznie gorzej od Holandii, porównywalnie do Ukrainy i nieco lepiej od Serbii oraz znacznie lepiej od Hiszpanii czy Francji. Cele na przyszłość uczniowie na pierwszym miejscu umiejętności szczególnie ważne dla dobrostanu Przeprowadzając nasze badanie, chcieliśmy uzyskać informacje o tym, w jaki sposób szkoły w 10 krajach europejskich wspierają zdrowie psychiczne i dobrostan swoich uczniów, co im w tym przeszkadza i jak można te działania poprawić. Na ogół szkoły skupiają się na uczniach, u których zaczynają się pojawiać problemy ze zdrowiem psychicznym albo którzy mają je już zdiagnozowane. Zdecydowanie rzadziej stosują działania zapobiegawcze, nastawione na redukcję zagrożeń dla zdrowia psychicznego. Rzadszą praktyką jest także promocja zdrowia psychicznego, metod jego wzmacniania oraz budowania dobrostanu. Zwalczanie istniejących problemów jest konieczne, ale nie wystarcza. Zarówno zdecydowana profilaktyka, jak i aktywna promocja zdrowia psychicznego są zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) już od ponad dziesięciu lat. Według badań cytowanych przez Ośrodek Rozwoju Edukacji pozytywna samoocena, szacunek dla innych, zaufanie do siebie i innych, zdolność do przeżywania przyjaźni i miłości są niezbędne dla zdrowia psychicznego młodych ludzi, zatem działania promocyjne powinny skupiać się na rozwoju tych umiejętności. W Polsce ponad połowa szkół stara się na różne sposoby pomóc swoim uczniom. To dobry wynik, choć z pewnością mógłby i powinien być lepszy. Ważnym elementem skutecznych działań jest edukacja na temat zdrowia psychicznego, właściwie niemożliwa bez silnej współpracy z rodzicami i odpowiednich szkoleń dla pracowników oświaty. Niestety, wyniki ankiety pokazały, że szkoły robią niewiele dla tych grup. Z drugiej strony zdrowie psychiczne wciąż jest swoistym społecznym tabu, zatem nastawienie rodziców czy całego społeczeństwa może dodatkowo przeszkadzać w skutecznych działaniach. Według raportu przygotowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji, tworzenie zdrowej szkoły to proces wielowymiarowy. Powinien on polegać nie tylko na edukacji na temat ochrony zdrowia 18 Dawid Gondek NA RZECZ ZDROWEJ SZKOŁY

Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA

Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA 2013 2014 2014 2015 2015-2016 PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Art. 72. 2. Konwencja

Bardziej szczegółowo

Wymaganie nr 2 - Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się

Wymaganie nr 2 - Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się EWALUACJA POZIOMU SPEŁNIANIA WYMAGANIA 2 Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Gimnazjum nr 8 im. Królowej Jadwigi w ZSO nr 3 w Katowicach maj 2017 Wymaganie nr 2 - Procesy

Bardziej szczegółowo

Gimnazjum nr 1 im. Jana Kochanowskiego w Koluszkach SZKOLNY SYSTEM WSPIERANIA UCZNIA Z TRUDNOŚCIAMI W UCZENIU SIĘ. Opracowała: Emilia Michalak

Gimnazjum nr 1 im. Jana Kochanowskiego w Koluszkach SZKOLNY SYSTEM WSPIERANIA UCZNIA Z TRUDNOŚCIAMI W UCZENIU SIĘ. Opracowała: Emilia Michalak Gimnazjum nr 1 im. Jana Kochanowskiego w Koluszkach SZKOLNY SYSTEM WSPIERANIA UCZNIA Z TRUDNOŚCIAMI W UCZENIU SIĘ Opracowała: Emilia Michalak Koluszki, rok szkolny 2006/2007 PODSTAWA PRAWNA Rozporządzenie

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z EWALUACJI w roku szkolnym 2013/2014

RAPORT Z EWALUACJI w roku szkolnym 2013/2014 RAPORT Z EWALUACJI w roku szkolnym 2013/2014 PRZEDMIOT EWALUACJI: UCZNIOWIE NABYWAJĄ WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI OKREŚLONE W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ. CEL EWALUACJI: Ocena stopnia realizacji wdrażania podstawy

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ przeprowadzonej w Szkole Podstawowej w Uwielinach Efekty kształcenia w kontekście nabywania przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej. Rok

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z BADANIA. Fundacja REA Rozwój, Edukacja, Aktywność

RAPORT Z BADANIA. Fundacja REA Rozwój, Edukacja, Aktywność 1 RAPORT Z BADANIA Badanie potrzeb w zakresie rozwoju kompetencji wychowawczych wśród studentów kierunków nauczycielskich Fundacja REA Rozwój, Edukacja, Aktywność http://fundacja-rea.org/ Fundacja REA

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi Szkolny program profilaktyki II Liceum Ogólnokształcącego jest procesem zmierzającym do: wspierania rozwoju

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. Wymaganie 3:

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. Wymaganie 3: RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ w Publicznym Gimnazjum im. Jana Pawła II w Tuszowie Narodowym rok szkolny 1/16 Wymaganie 3: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej.

Bardziej szczegółowo

Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania

Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania Zapraszam na szkolenie on line prezentujące dwie nowoczesne metody pracy: coaching i mentoring. Idea i definicja coachingu Coaching,

Bardziej szczegółowo

Ocenianie. kształtujące

Ocenianie. kształtujące Ocenianie kształtujące Ocenianie tradycyjne /sumujące/ Nastawione na wskazywanie uczniowi popełnionych przez niego błędów w myśl zasady: Człowiek uczy się na błędach Ocenianie tradycyjne Ocenianie to jedna

Bardziej szczegółowo

Rozwijanie twórczego myślenia uczniów

Rozwijanie twórczego myślenia uczniów Rozwijanie twórczego myślenia uczniów Przygotowanie do konkursów przedmiotowych i tematycznych Oprac. Anna Szczepkowska-Kirszner Szkoła Podstawowa nr 3 we Włodawie Rok szkolny 2011/2012 tytuł laureata

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ SZKOŁA PODSTAWOWA OSIECZNA

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ SZKOŁA PODSTAWOWA OSIECZNA PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ SZKOŁA PODSTAWOWA OSIECZNA Osieczna 2015/2016 1 Postanowienia ogólne Mówiąc o ocenianiu w klasach I-III mamy na myśli proces gromadzenia informacji

Bardziej szczegółowo

OFERTA WARSZTATÓW PSYCHOEDUKACYJNYCH DLA SZKÓŁ

OFERTA WARSZTATÓW PSYCHOEDUKACYJNYCH DLA SZKÓŁ OFERTA WARSZTATÓW PSYCHOEDUKACYJNYCH DLA SZKÓŁ Rok szkolny 2013/2014 Pracownia SENSOS przeprowadza ambitne i bezpieczne programy szkoleniowe dla dziec i i młodzieży. Program każdego warsztatu jest dostosowany

Bardziej szczegółowo

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka początkiem efektywnej edukacji

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka początkiem efektywnej edukacji Konferencja: Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka początkiem efektywnej edukacji Warszawa, 19 września 2014r. Cele konferencji: Upowszechnianie wiedzy o znaczeniu wczesnego wspomagania dla rozwoju małego

Bardziej szczegółowo

JAK POMÓC DZIECKU WYBRAĆ SZKOŁĘ I ZAWÓD?

JAK POMÓC DZIECKU WYBRAĆ SZKOŁĘ I ZAWÓD? JAK POMÓC DZIECKU WYBRAĆ SZKOŁĘ I ZAWÓD? Szanowni Państwo! Za parę miesięcy Państwa dzieci będą składać dokumenty do szkół ponadgimnazjalnych. Najbliższy czas warto więc wykorzystać na zbieranie informacji,

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA 9 /2014 /2015

UCHWAŁA 9 /2014 /2015 UCHWAŁA 9 /2014 /2015 Rady Pedagogicznej Gimnazjum nr 8 Sportowego w Bydgoszczy z dnia 10.02.2015r. w sprawie wprowadzenia zmian do Statutu Gimnazjum nr 8 Sportowego w Bydgoszczy Na podstawie art. 50 ust.

Bardziej szczegółowo

EWALUACJA PROGRAMU POPRAWY EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA

EWALUACJA PROGRAMU POPRAWY EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA EWALUACJA PROGRAMU POPRAWY EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA - WYNIKI ANKIET UCZNIÓW Z GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNEGO Ankieta była anonimowa. Została przeprowadzona 23.05.2018 r. Ankietowanych zostało 30

Bardziej szczegółowo

Szkolny Program Profilaktyki na lata 2012/2013, 2013/2014, 2014/2015

Szkolny Program Profilaktyki na lata 2012/2013, 2013/2014, 2014/2015 Szkolny Program Profilaktyki na lata 2012/2013, 2013/2014, 2014/2015 Główny cel profilaktyki szkolnej: Wspomaganie wychowania młodzieży dbającej o swoje zdrowie, bezpieczeństwo, mającej świadomość zagrożeń

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27. Szkolny program doradztwa zawodowego.

Szkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27. Szkolny program doradztwa zawodowego. Szkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27 Szkolny program doradztwa zawodowego. Współczesny rynek edukacji i pracy charakteryzuje się ciągłymi zmianami. Globalizacja

Bardziej szczegółowo

Ocenianie kształtujące

Ocenianie kształtujące 1 Ocenianie kształtujące 2 Ocenianie kształtujące w nowej podstawie programowej 3 Rozporządzenie o ocenianiu Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu: 1) Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych

Bardziej szczegółowo

EWALUACJA WEWNĘTRZNA 2018/ 2019 SZKOŁA PODSTAWOWA NR 12 W BYDGOSZCZY RAPORT KOŃCOWY

EWALUACJA WEWNĘTRZNA 2018/ 2019 SZKOŁA PODSTAWOWA NR 12 W BYDGOSZCZY RAPORT KOŃCOWY EWALUACJA WEWNĘTRZNA 2018/ 2019 SZKOŁA PODSTAWOWA NR 12 W BYDGOSZCZY RAPORT KOŃCOWY Przygotowanie : Agnieszka Lewandowska PRZEDMIOT EWALUACJI: KOMPETENCJE UCZENIA SIĘ CEL EWALUACJI: 1. ZEBRANIE INFORMACJI

Bardziej szczegółowo

Danuta Kosior ZS CKR w Gołotczyźnie doradca metodyczny

Danuta Kosior ZS CKR w Gołotczyźnie doradca metodyczny Danuta Kosior ZS CKR w Gołotczyźnie doradca metodyczny 1. Definicja oceniania kształtującego 2. Podstawa prawna oceniania kształtującego 3. Ocenianie kształtujące a ocenianie tradycyjne (sumujące) 4. Dziesięć

Bardziej szczegółowo

Wykres 27. Często rozmawiasz z rodzicami na temat agresji, autoagresji lub innych problemów?

Wykres 27. Często rozmawiasz z rodzicami na temat agresji, autoagresji lub innych problemów? 1. Wpływ środowiska rodzinnego na zachowania autoagresywne Do czynników środowiskowych wskazujących na źródła agresji zalicza się rodzinę, także jej dalszy wpływ na wielopokoleniowe rodziny, przekazywanie

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH

Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH Młodzież powinna być tak prowadzona, by umiała wyprzeć

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY. Bezpieczna szkoła

SZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY. Bezpieczna szkoła SZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY na rok szkolny 2013/2014 oraz 2014/2015 Bezpieczna szkoła Szkoła Podstawowa nr 7 im. A. Mickiewicza w Świeciu Świecie, wrzesień 2013r 1 CELE PROGRAMU:

Bardziej szczegółowo

ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z PRZEDMIOTÓW PRZYRODNICZYCH W Gimnazjum z Oddziałami Dwujęzycznymi nr 19 im. B. Prusa

ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z PRZEDMIOTÓW PRZYRODNICZYCH W Gimnazjum z Oddziałami Dwujęzycznymi nr 19 im. B. Prusa ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z PRZEDMIOTÓW PRZYRODNICZYCH W Gimnazjum z Oddziałami Dwujęzycznymi nr 19 im. B. Prusa 1. Przedmiotowe zasady oceniania są zgodne z WZO 2. Ocenianiu podlegają następujące formy

Bardziej szczegółowo

ZGŁOSZENIE PRAKTYKI*

ZGŁOSZENIE PRAKTYKI* Załącznik 1 WYŻSZA SZKOŁA HUMANITAS CENTRUM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH I SZKOLEŃ ul. Kilińskiego 43, 41-200 Sosnowiec ZGŁOSZENIE PRAKTYKI* studia podyplomowe Informatyka i technika Nazwisko i imię Słuchacza

Bardziej szczegółowo

OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE

OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE Co to jest ocenianie kształtujące? Ocenianie jest integralną częścią procesu edukacyjnego. Najczęściej mamy do czynienia z ocenianiem podsumowującym, które dzięki testom i egzaminom,

Bardziej szczegółowo

Rok Szkolny 2016/2017. ( Protokół nr 10 z r.)

Rok Szkolny 2016/2017. ( Protokół nr 10 z r.) Rok Szkolny 2016/2017 ( Protokół nr 10 z 29.06.2017r.) Pani Prusinowska przedstawiała wyniki ankiety dla uczniów rodziców i nauczycieli dotyczącej spraw szkoły, w szczególności dbania o zdrowie, a następnie

Bardziej szczegółowo

DIAGNOZOWANIE DZIECI I MŁODZIEŻY

DIAGNOZOWANIE DZIECI I MŁODZIEŻY Oferta pomocy psychologiczno- pedagogicznej Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Szprotawie na rok szkolny 2013/2014 dla uczniów, rodziców i nauczycieli placówek oświatowych z terenu działania poradni

Bardziej szczegółowo

z zakresu doradztwa zawodowego

z zakresu doradztwa zawodowego Program do zajęć z zakresu doradztwa zawodowego w szkole podstawowej (klasy VII i VIII) opracowany przez doradcę zawodowego Szkoły Podstawowej nr 45 im. Janusza Korczaka w Sosnowcu Ewę Musiał 1 Współczesny

Bardziej szczegółowo

Danuta Sterna: Strategie dobrego nauczania

Danuta Sterna: Strategie dobrego nauczania : Strategie dobrego nauczania Strategie dobrego nauczania Strategie oceniania kształtującego I. Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu. II. Organizowanie w klasie dyskusji,

Bardziej szczegółowo

Autorefleksja Budzącej się szkoły Wersja dla nauczycieli

Autorefleksja Budzącej się szkoły Wersja dla nauczycieli Autorefleksja Budzącej się szkoły Wersja dla nauczycieli Zapraszamy do wypełnienia kwestionariusza Autorefleksji Budzącej się szkoły. Wypełniając go proszę pamiętać, że wszystkie pytania dotyczą Państwa

Bardziej szczegółowo

Jak wspierać dziecko w II etapie edukacyjnym?

Jak wspierać dziecko w II etapie edukacyjnym? Jak wspierać dziecko w II etapie edukacyjnym? Cały cykl nauczania to przekraczanie kolejnych progów, granic wyznaczających poszczególne etapy kształcenia. Często są one dodatkowo podkreślone np. sprawdzianem

Bardziej szczegółowo

Jak pomóc uczniowi z trudnościami w nauce? (przyczyny trudności, skutki, formy pomocy uczniowi)

Jak pomóc uczniowi z trudnościami w nauce? (przyczyny trudności, skutki, formy pomocy uczniowi) Jak pomóc uczniowi z trudnościami w nauce? (przyczyny trudności, skutki, formy pomocy uczniowi) W każdej klasie są uczniowie, dla których nauka to problem, którym uczenie się sprawia poważne trudności.

Bardziej szczegółowo

Zadania psychologa w szkole

Zadania psychologa w szkole Zadania psychologa w szkole Pracę psychologa w szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Według aktualnych przepisów do obowiązków psychologa zatrudnionego w szkole należy: 1) prowadzenie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POCHWAŁY NA ROZWÓJ DZIECKA

WPŁYW POCHWAŁY NA ROZWÓJ DZIECKA WPŁYW POCHWAŁY NA ROZWÓJ DZIECKA Pochwała jest jednym z czynników decydujących o prawidłowym rozwoju psychicznym i motywacyjnym dziecka. Jest ona ogromnym bodźcem motywującym dzieci do działania oraz potężnym

Bardziej szczegółowo

Czy potrafisz się uczyć? badanie ewaluacyjne

Czy potrafisz się uczyć? badanie ewaluacyjne Czy potrafisz się uczyć? badanie ewaluacyjne W celu zbadania efektywności uczenia się, przygotowałam i przeprowadziłam wśród uczniów mojej klasy ankietę na temat Czy potrafisz się uczyć?. Test przeprowadziłam

Bardziej szczegółowo

Indywidualizacja pracy z uczniem zdolnym w edukacji wczesnoszkolnej Elżbieta Nerwińska

Indywidualizacja pracy z uczniem zdolnym w edukacji wczesnoszkolnej Elżbieta Nerwińska Indywidualizacja pracy z uczniem zdolnym w edukacji wczesnoszkolnej Elżbieta Nerwińska Projekt współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Każde dziecko jest zdolne!

Bardziej szczegółowo

PRIORYTETY WYCHOWAWCZE W ROKU SZKOLNYM 2016/2017

PRIORYTETY WYCHOWAWCZE W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 PRIORYTETY WYCHOWAWCZE W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 Gimnazjum Nr 1 w Ustrzykach Dolnych I. KSZTAŁTOWANIE ODPOWIEDNICH POSTAW SPOŁECZNYCH, BUDOWANIE WARTOŚCI Lp. Zadania Forma realizacji/działania Spodziewane

Bardziej szczegółowo

Grupę badawczą stanowili nauczyciele-wychowawcy 3 grup oddziałów przedszkolnych oraz uczniowie oddziałów przedszkolnych.

Grupę badawczą stanowili nauczyciele-wychowawcy 3 grup oddziałów przedszkolnych oraz uczniowie oddziałów przedszkolnych. WYMAGANIE 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. Przedmiot ewaluacji: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Cel ewaluacji

Bardziej szczegółowo

G I M N A Z J U M I M. A R M I I K R A J O W E J RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ W PIASKU 2013/2014. Piasek, czerwiec 2014 r.

G I M N A Z J U M I M. A R M I I K R A J O W E J RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ W PIASKU 2013/2014. Piasek, czerwiec 2014 r. G I M N A Z J U M I M. A R M I I K R A J O W E J W PIASKU RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014 Piasek, czerwiec 2014 r. Przedmiot ewaluacji: Uczniowie nabywają wiadomości określone w podstawie programowej.

Bardziej szczegółowo

CZYNNIKI WYBORU DROGI EDUKACYJNO-ZAWODOWEJ

CZYNNIKI WYBORU DROGI EDUKACYJNO-ZAWODOWEJ CZYNNIKI WYBORU DROGI EDUKACYJNO-ZAWODOWEJ Cieszyn, 18.10.2012r. Od 01.09.2012 Zespół Poradni Psychologiczno- Pedagogicznych w Cieszynie Na mocy uchwały nr XXII/177/12 Rady Powiatu Cieszyńskiego ZDANIA

Bardziej szczegółowo

Jak pomóc dziecku w okresie adaptacji w klasie I?

Jak pomóc dziecku w okresie adaptacji w klasie I? Jak pomóc dziecku w okresie adaptacji w klasie I? Magdalena Czub Zespół Wczesnej Edukacji Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie Uczelnie dla szkół Adaptacja w szkole Nauczyciel Dziecko Rodzic Rozpoznanie

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA DLA MŁODYCH PRZEWODNIK TRENERA. PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI

AKADEMIA DLA MŁODYCH PRZEWODNIK TRENERA.  PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI www.akademiadlamlodych.pl PODRĘCZNIK WPROWADZENIE Akademia dla Młodych to nowa inicjatywa mająca na celu wspieranie ludzi młodych w rozwijaniu umiejętności niezbędnych w ich miejscu

Bardziej szczegółowo

Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga

Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga Jak motywować dziecko by chciało się dobrze uczyć i zachowywać. Refleksje pedagoga Nie da się sformułować gotowej recepty, jak pomagać dziecku. Do każdego należy podchodzić indywidualnie. Rodzice i nauczyciele

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Zespół Szkół w Augustowie RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ WYMAGANIE: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. Zespół w składzie: Halina Ignatiuk Irena Żmieńko Joanna

Bardziej szczegółowo

Obowiązujące od 1 września 2017 r.

Obowiązujące od 1 września 2017 r. ZMIANY W SPRAWIE UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PUBLICZNYCH PRZEDSZKOLACH, SZKOŁACH I PLACÓWKACH Obowiązujące od 1 września 2017 r. Opracowano na podstawie Rozporządzenia

Bardziej szczegółowo

Zajęcia psychoedukacyjne

Zajęcia psychoedukacyjne Zajęcia psychoedukacyjne W szkole prowadzone są w obszarze profilaktyki wychowawczej zajęcia psychoedukacyjne realizowane w klasach gimnazjum i liceum ogólnokształcącego przez pedagoga. W trakcie roku

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ FUNDACJI ELEMENTARZ W GŁĘBOKIEM na lata szkolne 2012-2017

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ FUNDACJI ELEMENTARZ W GŁĘBOKIEM na lata szkolne 2012-2017 KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ FUNDACJI ELEMENTARZ W GŁĘBOKIEM na lata szkolne 2012-2017 Podstawa prawna : 1) Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn.

Bardziej szczegółowo

Akademia Rozwoju Małego Dziecka

Akademia Rozwoju Małego Dziecka Aktualnie zbieram grupy na następujące zajęcia: Akademia Rozwoju Małego Dziecka 1. Maluszkowo - zajęcia dla dzieci do 2 roku życia - czas trwania zajęć: 45 minut / dziecko+dorosły opiekun zajęcia stymulujące

Bardziej szczegółowo

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania technika / zajęcia techniczne. Szkoła Podstawowa w ZS Wierzawice rok szkolny 2017/2019 Klasy V-VI

Przedmiotowy system oceniania technika / zajęcia techniczne. Szkoła Podstawowa w ZS Wierzawice rok szkolny 2017/2019 Klasy V-VI Przedmiotowy system oceniania technika / zajęcia techniczne Nauczyciel: Adam Kniaziewicz Szkoła Podstawowa w ZS Wierzawice rok szkolny 2017/2019 Klasy V-VI Uwzględniony został stosunek ucznia do wykonywania

Bardziej szczegółowo

Rozdział 3. Zasady Oceniania w edukacji wczesnoszkolnej

Rozdział 3. Zasady Oceniania w edukacji wczesnoszkolnej Rozdział 3 Zasady Oceniania w edukacji wczesnoszkolnej 6 1. W klasach I-III klasyfikacja roczna polega na podsumowaniu osiągnięć z zajęć edukacyjnych i zachowania ucznia w danym roku szkolnym oraz ustaleniu

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ROSYJSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. W. SIEMIONA W KRUSZEWIE

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ROSYJSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. W. SIEMIONA W KRUSZEWIE PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ROSYJSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. W. SIEMIONA W KRUSZEWIE I. Kontrakt z uczniami: 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości. 2. Ocenie

Bardziej szczegółowo

Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu

Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu (zgodnie z rozporządzeniem MEN z 22.01.2018r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkole

Bardziej szczegółowo

100 pytań, które pojawiły się na egzaminach na nauczyciela mianowanego w różnych regionach Polski:

100 pytań, które pojawiły się na egzaminach na nauczyciela mianowanego w różnych regionach Polski: 100 pytań, które pojawiły się na egzaminach na nauczyciela mianowanego w różnych regionach Polski: 1. Jakie metody aktywizujące stosujesz na swoich zajęciach? 2. W jaki sposób indywidualizujesz pracę swoich

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 7 ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 7 W KLASACH IV VI

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 7 ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 7 W KLASACH IV VI PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO W KLASACH IV VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 7 ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 7 IM. GEN. WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO W CHEŁMIE CHEŁM 2013 Opracował zespół

Bardziej szczegółowo

PLAN DZIAŁAŃ NA ROK SZKOLNY 2018/2019 W RAMACH SZKOLNEGO PROGRAMU WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO

PLAN DZIAŁAŃ NA ROK SZKOLNY 2018/2019 W RAMACH SZKOLNEGO PROGRAMU WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO Rodzaj działalności Zadania Forma realizacji Spodziewany efekt Odpowiedzialni Termin WYCHOWAWCZA Promowanie zdrowego stylu życia: Uczniowie są świadomi jak, zaangażowanie uczniów zawody sportowe /tzw.

Bardziej szczegółowo

PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015

PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015 PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015 L.P. ZADANIA DO REALIZACJI CEL TERMIN I. Prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących uczniów w tym diagnozowanie potencjalnych możliwości

Bardziej szczegółowo

Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym Opis przypadku We wrześniu naukę w IV klasie szkoły podstawowej rozpoczął Eryk.

Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym Opis przypadku We wrześniu naukę w IV klasie szkoły podstawowej rozpoczął Eryk. Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym Opis przypadku We wrześniu naukę w IV klasie szkoły podstawowej rozpoczął Eryk. Wkrótce wszyscy nauczyciele uczący w tej klasie mówili tylko o nim i o jego zachowaniach.

Bardziej szczegółowo

Pomoc uczniom w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej.

Pomoc uczniom w dokonywaniu wyboru kierunku kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej. Powiatowa Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna JAKĄ POMOC UZYSKASZ W PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ? Naturalnym sprzymierzeńcem pedagoga w jego pracy są poradnie psychologiczno pedagogiczne. Zgodnie

Bardziej szczegółowo

PLAN EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ

PLAN EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Szkoła Podstawowa im. Antoniego Sewiołka w Czułowie PLAN EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Opracował zespół do spraw : Elżbieta

Bardziej szczegółowo

PRACA Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM PSYCHORUCHOWO

PRACA Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM PSYCHORUCHOWO PRACA Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM PSYCHORUCHOWO ZALECENIA DLA NAUCZYCIELI Wiele informacji napisano już na temat dzieci nadpobudliwych psychoruchowo. Postępowanie z nimi wciąż jednak stanowi ogromny problem

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 2 FANTAZJA W SZCZYTNIE

KONCEPCJA PRACY W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 2 FANTAZJA W SZCZYTNIE KONCEPCJA PRACY W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 2 FANTAZJA W SZCZYTNIE Koncepcja pracy przedszkola oparta jest na celach i zadaniach zawartych w aktach prawnych: ustawie o systemie oświaty oraz aktach wykonawczych

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY KONCEPCJA PRACY SZKOŁY DYDAKTYKA szkolny zestaw programów nauczania jest zbieżny z Programem wychowawczo - profilaktycznym, programy nauczania dostosowane są do możliwości i potrzeb uczniów oraz bazy i

Bardziej szczegółowo

im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć

im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć Witonia, 09.09.2014r. Program Profilaktyki Gimnazjum w Witoni im. św. Jadwigi Królowej Polski opisuje wszelkie

Bardziej szczegółowo

Słuchacze poznają: definicję oceniania kształtującego wybrane elementy OK opinie nauczycieli stosujących OK

Słuchacze poznają: definicję oceniania kształtującego wybrane elementy OK opinie nauczycieli stosujących OK Słuchacze poznają: definicję oceniania kształtującego wybrane elementy OK opinie nauczycieli stosujących OK 2 Ocenianie kształtujące to częste, interaktywne ocenianie postępów ucznia i uzyskanego przez

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny dla uczniów klas 1 3.

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny dla uczniów klas 1 3. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny dla uczniów klas 1 3. KLASA I W klasach I na ocenę celującą uczeń powinien: - pracować systematycznie oraz z dużym zaangażowaniem na każdej lekcji i w domu, -

Bardziej szczegółowo

Program adaptacyjny. dla klasy I. Jestem pierwszakiem. w Szkole Podstawowej nr 28

Program adaptacyjny. dla klasy I. Jestem pierwszakiem. w Szkole Podstawowej nr 28 Szkoła Podstawowa nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku Program adaptacyjny dla klasy I Jestem pierwszakiem w Szkole Podstawowej nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku ,,Dzieci różnią się od

Bardziej szczegółowo

Agresja, przemoc i cyberprzemoc w szkole profilaktyka i reagowanie

Agresja, przemoc i cyberprzemoc w szkole profilaktyka i reagowanie Niepubliczny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Agresja, przemoc i cyberprzemoc w szkole profilaktyka i reagowanie Współczesny świat niesie za sobą coraz więcej zagrożeń dla dzieci i młodzieży. Choć również

Bardziej szczegółowo

INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO. W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE

INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO. W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE 2011-2012 OPRACOWAŁA Stanisława Gilewicz strona 1 /10 I. Cele główne: 1. Wspieranie

Bardziej szczegółowo

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 37 z Oddziałami Integracyjnymi im. K.K. Baczyńskiego w Warszawie

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 37 z Oddziałami Integracyjnymi im. K.K. Baczyńskiego w Warszawie Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 37 z Oddziałami Integracyjnymi im. K.K. Baczyńskiego w Warszawie 2012/2013 Celem programu jest: - profilaktyka dzieci i młodzieży przed demoralizacją - podniesienie

Bardziej szczegółowo

Uczniowie gimnazjum biorą udział w realizacji projektu edukacyjnego.

Uczniowie gimnazjum biorą udział w realizacji projektu edukacyjnego. Uczniowie gimnazjum biorą udział w realizacji projektu edukacyjnego. Projekt to zespołowe, planowane działanie uczniów mające na celu rozwiązanie konkretnego problemu z zastosowaniem różnorodnych metod.

Bardziej szczegółowo

ROCZNY PLAN WSPOMAGANIA NAUCZYCIELI Gimnazjum im. Biskupa Michała Kozala w Białośliwiu (rok szkolny 2016/2017)

ROCZNY PLAN WSPOMAGANIA NAUCZYCIELI Gimnazjum im. Biskupa Michała Kozala w Białośliwiu (rok szkolny 2016/2017) 1 ROCZNY PLAN WSPOMAGANIA NAUCZYCIELI Gimnazjum im. Biskupa Michała Kozala w Białośliwiu (rok szkolny 2016/2017) (DIAGNOZA) Opracował zespół diagnostyczno-rozwojowy: Angelika Szulc, Justyna Kromulska KULTURA

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI I. WSTĘP Profilaktyka to chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na nie. Szkoła jest miejscem profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego

Bardziej szczegółowo

ZGŁOSZENIE PRAKTYKI*

ZGŁOSZENIE PRAKTYKI* Załącznik 1 WYŻSZA SZKOŁA HUMANITAS CENTRUM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH I SZKOLEŃ ul. Kilińskiego 43, 41-200 Sosnowiec ZGŁOSZENIE PRAKTYKI* studia podyplomowe Biologia Nazwisko i imię Słuchacza ww. studiów podyplomowych

Bardziej szczegółowo

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI

JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania

Bardziej szczegółowo

Nauczyciele znają potrzeby uczniów i zgodnie z nimi modyfikują sposoby prowadzenia zajęć.

Nauczyciele znają potrzeby uczniów i zgodnie z nimi modyfikują sposoby prowadzenia zajęć. PROGRAM POPRAWY EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA Cel główny: Zorganizowanie procesów edukacyjnych w sposób sprzyjający uczeniu się. Cele szczegółowe: a. Planowanie procesów edukacyjnych w szkole służy rozwojowi

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy System Oceniania z Informatyki w Publicznym Gimnazjum w Bielicach

Przedmiotowy System Oceniania z Informatyki w Publicznym Gimnazjum w Bielicach Przedmiotowy System Oceniania z Informatyki w Publicznym Gimnazjum w Bielicach Głównym organizatorem procesu kształcenia jest nauczyciel. Nauczyciel powinien tak organizować zajęcia informatyki, aby czas

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. Prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce

Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. Prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce PROGRAM ROZWIJANIA KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH I PROFILAKTYKA ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH. I. Wstęp Rozwój kompetencji społecznych jest niezbędnym czynnikiem warunkującym prawidłowe i dobre funkcjonowanie jednostki.

Bardziej szczegółowo

Oferta Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nisku na rok szkolny 2017/2018 I. PROPOZYCJE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY

Oferta Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nisku na rok szkolny 2017/2018 I. PROPOZYCJE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Strona1 I. PROPOZYCJE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY L.p. Temat Forma zajęć Adresaci Cele Prowadzący zajęcia rozwijające umiejętność Angelina Paleń 1 Moje miejsce w grupie IV-VI SP współpracy w grupie radzenia

Bardziej szczegółowo

Ocenianie kształtujące jako skuteczna metoda wyrównywania szans edukacyjnych. Katarzyna Nowak konsultant ds. języka angielskiego WODN SKIERNIEWICE

Ocenianie kształtujące jako skuteczna metoda wyrównywania szans edukacyjnych. Katarzyna Nowak konsultant ds. języka angielskiego WODN SKIERNIEWICE Ocenianie kształtujące jako skuteczna metoda wyrównywania szans edukacyjnych Katarzyna Nowak konsultant ds. języka angielskiego WODN SKIERNIEWICE Ocenianie często pojmujemy jako podsumowanie pewnego etapu

Bardziej szczegółowo

1. Szczegółowe cele kształcenia: PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z ZAJĘĆ KOMPUTEROWYCH. dla klas IV-VI

1. Szczegółowe cele kształcenia: PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z ZAJĘĆ KOMPUTEROWYCH. dla klas IV-VI PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z ZAJĘĆ KOMPUTEROWYCH dla klas IV-VI Podstawa prawna: Rozporządzenie MEN z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania,klasyfikowania i promowania

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI RAZEM MOŻEMY WIĘCEJ... PROGRAM PROFILAKTYKI na lata 2015/2016 2016/2017 ZESPÓŁ SZKÓŁ W GOŁASZYNIE Gołaszyn, 1 września 2015 r. SPIS TREŚCI Założenia programu... 3 Cele i zadania... 4 Zalecane metody pracy...

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ZAJĘCIA KOMPUTEROWE KL. IV-VI DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI NR 10 IM.

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ZAJĘCIA KOMPUTEROWE KL. IV-VI DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI NR 10 IM. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ZAJĘCIA KOMPUTEROWE KL. IV-VI DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI NR 10 IM. POLONII W SŁUPSKU I. Przedmiotowy system oceniania został skonstruowany w oparciu

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCEN W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ. Szkoła Podstawowa nr 273 im. Aleksandra Landy

KRYTERIA OCEN W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ. Szkoła Podstawowa nr 273 im. Aleksandra Landy KRYTERIA OCEN W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ Szkoła Podstawowa nr 273 im. Aleksandra Landy W klasach I-III szkoły podstawowej uczeń w ciągu dnia pracy za wykonane zadanie edukacyjne otrzymuje krótką ocenę

Bardziej szczegółowo

Zasady postępowania z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ATUT

Zasady postępowania z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ATUT Zasady postępowania z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ATUT WSTĘP Zgodnie z misją naszej szkoły wspomagamy wszystkich uczniów, aby mogli rozwijać swoje kompetencje czy szczególne

Bardziej szczegółowo

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Szkole Podstawowej nr 289 im. Henryka Sienkiewicza w Warszawie

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Szkole Podstawowej nr 289 im. Henryka Sienkiewicza w Warszawie WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Szkole Podstawowej nr 289 im. Henryka Sienkiewicza w Warszawie Spis treści: 1. Podstawy prawne 2. Wstęp ( założenia ) 3. Cele ogólne i szczegółowe 4. Adresaci

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowe Zasady Oceniania z Informatyki dla klasy IV i VIII. Szkoły Podstawowej nr 1 im. Przyjaciół Ziemi w Człuchowie.

Przedmiotowe Zasady Oceniania z Informatyki dla klasy IV i VIII. Szkoły Podstawowej nr 1 im. Przyjaciół Ziemi w Człuchowie. Przedmiotowe Zasady Oceniania z Informatyki dla klasy IV i VIII Szkoły Podstawowej nr 1 im. Przyjaciół Ziemi w Człuchowie. Przedmiotowe Zasady Oceniania są zgodne z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI. Zespołu Szkół Zawodowych im. Stefana Bobrowskiego w Rawiczu 2011/2012

PROGRAM PROFILAKTYKI. Zespołu Szkół Zawodowych im. Stefana Bobrowskiego w Rawiczu 2011/2012 PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół Zawodowych im. Stefana Bobrowskiego w Rawiczu 2011/2012 1 Przedmiotem profilaktyki może być każdy problem, w odniesieniu do którego odczuwamy potrzebę uprzedzającej interwencji

Bardziej szczegółowo

ŻYJ AKTYWNIE I ZDROWO

ŻYJ AKTYWNIE I ZDROWO ŻYJ AKTYWNIE I ZDROWO SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM W ŁABUNIACH Łabunie 2015 r. 1 WSTĘP W dzisiejszym świecie przemoc, alkohol, narkotyki, dopalacze niestety coraz częściej pojawiają się w środowisku

Bardziej szczegółowo

RAPORT PO DOKONANIU EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ REALIZACJA PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO ROK SZKOLNY 2012/2013

RAPORT PO DOKONANIU EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ REALIZACJA PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO ROK SZKOLNY 2012/2013 RAPORT PO DOKONANIU EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ REALIZACJA PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO ROK SZKOLNY 2012/2013 1 PRZEDMIOT EWALUACJI: Realizacja programu wychowawczego. Data sporządzenia raportu: 14.06.2013r. Opracowanie:

Bardziej szczegółowo

Podnoszę swoje kwalifikacje

Podnoszę swoje kwalifikacje Podnoszę swoje kwalifikacje Dorota Marszałek Podejmując działania edukacyjne musisz brać pod uwagę fakt, iż współczesny rynek pracy wymaga ciągłego dokształcania i rozwoju od wszystkich poszukujących pracy,

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. w SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 13 W SOSNOWCU

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. w SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 13 W SOSNOWCU SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI w SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 13 W SOSNOWCU na lata szkolne 2015/2017 1 Spis treści Cele programu profilaktycznego... 3 Efekty działań profilaktycznych... 4 1. Współpraca z rodzicami

Bardziej szczegółowo

Koncepcja Pracy Szkoły Podstawowej Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im., Jana Pawła II w Kołobrzegu na rok szkolny 2013/2014

Koncepcja Pracy Szkoły Podstawowej Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im., Jana Pawła II w Kołobrzegu na rok szkolny 2013/2014 Koncepcja Pracy Szkoły Podstawowej Nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im., Jana Pawła II w Kołobrzegu na rok szkolny 2013/2014 Podstawa prawna : Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 maja

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO Nr 1 Pod Topolą w Szczytnie. Kochać dziecko, to służyć mu, jak daleko jest to tylko możliwe. M.

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO Nr 1 Pod Topolą w Szczytnie. Kochać dziecko, to służyć mu, jak daleko jest to tylko możliwe. M. KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO Nr 1 Pod Topolą w Szczytnie Kochać dziecko, to służyć mu, jak daleko jest to tylko możliwe. M. Montessori MISJA PRZEDSZKOLA Nasze przedszkole jest drogowskazem

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY

AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY Efektywna edukacja Rodzic i nauczyciel partnerzy procesu edukacji Aleksandra Mikulska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 22 maja 2017 r. DZIEŃ DOBRY KTO? Aleksandra Mikulska

Bardziej szczegółowo

Bezpośrednio po zgłoszeniu / w ramach konsultacji lub innym ustalonym terminie

Bezpośrednio po zgłoszeniu / w ramach konsultacji lub innym ustalonym terminie Porady indywidualne bez badań dla dzieci i młodzieży Poradnictwo dla rodziców (opiekunów prawnych) dzieci i młodzieży Konsultacje dla rodziców, nauczycieli, wychowawców, pedagogów szkolnych, dyrektorów

Bardziej szczegółowo