ZNACZENIE OCHRONY MALYCH ZBIORNIKOW WODNYCH W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM
|
|
- Przybysław Staniszewski
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ZESZYTY PROBLEMOWE POSTEPOW NAUK ROLNICZYCH 2001 z. 476: ZNACZENIE OCHRONY MALYCH ZBIORNIKOW WODNYCH W KRAJOBRAZIE ROLNICZYM Józef Koc, Ireneusz Cymes, Andrzej Skwierawski, Urszula Szyperek Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wstęp W obniżeniach terenu krajobrazów młodoglacjalnych występują często obszary bezodpływowe, na których panują odpowiednie warunki gromadzenia się wody w formie niewielkich zbiorników wód powierzchniowych. Tego typu zbior- niki określane są najczęściej mianem oczek wodnych lub małych jeziorek [DRWAL, LANGE 1985; KOC, NOWICKI 1997]. Pojęcie oczek wodnych jest zazwyczaj utożsamia- ne z akwenami pochodzenia polodowcowego o powierzchni do 1 ha, o kształcie owalnym, średnicy do 100 m i głębokości nie przekraczającej 2-3 m. Często spo- tykaną formą małych zbiorników są akweny powstałe w wyniku erozji lub świado- mej działalności człowieka (antropogeniczne) stawy, glinianki, torfianki itp. Właściwie funkcjonujące oczka wodne mogą spełniać wiele funkcji, wśród których wymienia się:. hydrologiczne retencja wody, stabilizacja poziomu wód gruntowych, łago- dzenie wahań odpływu [KOSTURKIEWICZ, FIEDLER 1995; MIODUSZEWSKI 1997);. mikroklimatyczne - podwyższenie wilgotności powietrza, zmniejszenie wahań temperatury (obniżenie temperatur wysokich), zamglenia, opady poziome [DRWAL, LANGE 1985];. biocenotyczne baza pokarmowa, woda, kryjówki, miejsce rozmnażania (gniazdowania), wydłużenie łańcuchów pokarmowych, bliskość siedlisk o różnej trofii i różnym uwilgotnieniu, wydłużenie linii kontaktu różnych bio- cenoz, droga wymiany osobników między populacjami, miejsce pobytu organizmów wędrownych [KASPRZAK 1985; ILNICKI 1997];. krajobrazowe plany i elementy krajobrazowe (centra), likwidacja linii pro- stych i płaszczyzn, wydłużenie linii styku i obszaru przenikania się różnych krajobrazów, wrażenie krajobrazu naturalnego, harmonijnego [Koc 2000];. sozologiczne bariera biogeochemiczna spływu biogenów i zanieczyszczeń do systemu wód powierzchniowych [Ryszkowski 1990; Koc, TUCHOLSKI 1995], korytarze (wyspy) ekologiczne łączące obszary o szczególnym znacze- niu ekologicznym (obszary węzłowe i centra), zwiększenie bioróżnorodno- Sci, miejsce przetrwania gatunków rzadkich i zagrożonych [MATUSIAK 1996],
2 398 J. Koci inni łatwo dostępne obiekty edukacji ekologicznej;. gospodarcze stabilizacja plonów w zlewni (szczególnie w latach o skrajnej wielkości opadów), zapas wody dla roślin i zwierząt, siedlisko organizmów pożytecznych, zwiększenie atrakcyjności turystycznej terenu. Liczba i rozmieszczenie oczek wodnych na obszarach młodoglacjalnych jest cechą charakterystyczną krajobrazu związaną z przeszłością terenu, rozwojem osadnictwa i stopniem intensyfikacji produkcji rolniczej. Zagęszczenie małych zbiorników wodnych na Pojezierzu Mazurskim waha się od 0,67 do 9,64 szt.'km-2, niekiedy może nawet przekraczać 30 szt.:km-? [SOLARSKI, Nowicki 1990]. Z, uwagi na swoją powszechność (84 tys. szt. na całym Pojezierzu Mazurskim) i różnorodne funkcje, niewielkie zbiorniki są cennym ełementem krajobrazu, którego istnienie powinno być podtrzymywane z zachowaniem ekosystemów w stanie naturalnym lub możliwie najbardziej zbliżonym do naturalnego. Celem niniejszej pracy jest określenie stanu zaawansowania procesów degradacji małych zbiorników oraz określenie głównych przyczyn powodujących obniżenie walorów niewielkich zbiorników o różnym sposobie użytkowania zlewni. Praca ma również na celu wykazanie różnorodnych funkcji oczek wodnych w środowisku, oraz zwrócenie uwagi na konieczność ich zachowania i ochrony. Materiał i metody Badania prowadzono w latach Obiektami badań było 36 małych zbiorników wodnych zróżnicowanych pod względem powierzchni, pojemności i wielkości złewni. Badane zbiorniki zlokalizowane były na Pojezierzu Olsztyńskim (w okolicach Olsztyna), oraz na południowym krańcu Równiny Sępopolskiej (Lidzbark Warmiński). Obiekty badań podzielone zostały na 4 grupy w zależności od sposobu zagospodarowania zlewni zbadano 24 oczka wodne o zlewniach użytkowanych rolniczo (grunty orne lub użytki zielone), 6 jeziorek śródleśnych oraz 6 zbiorników zlokalizowanych w otoczeniu terenów zabudowanych. Badano skład chemiczny wody próbki pobierano raz w miesiącu. W wodzie oznaczano formy azotu mineralnego (N-NO,, N-NO; i N-NHy*), fosfor ogólny i fosforanowy, potas, magnez, wapń, chlorki oraz odczyn, przewodność elektrolityczną właściwą i chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZ/Tę,). Analizy chemiczne przeprowadzano zgodnie z metodyką opracowaną przez HERMANOWICZA i in. [1999] Przeprowadzono także badania morfometryczne zagłębień. Dwa razy w miesiącu dokonywano pomiarów stanów wody. Wyniki Przeprowadzone pomiary wykazały duże zróżnicowanie parametrów morfometrycznych zbiorników wodnych. Powierzchnia zawierała się w bardzo szerokich granicach m?, podobnie jak pojemność oczek, mieszcząca się pomiędzy 10 a m* (tab. 1). Większość badanych obiektów stanowiły zbiorniki niewielkie, o powierzchni do 1000 m? (prawie 70% wszystkich badanych obiektów) i nie-
3 ZNACZENIE OCHRONY MAŁYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH wielkiej głębokości maksymalnej (50% stanowiły zbiorniki o głębokości poniżej 1,5 m). Średnia głębokość oczek wodnych (mierzona jako stosunek objętości wody do powierzchni) tylko w nielicznych przypadkach przekraczała 1 m. Badane akweny znacznie różniły się między sobą pod względem wielkości zlewni, która wahała się w szerokich granicach 0,22-124,4 ha. Również współczynnik Schindlera, wskaźnik stosowany w limnologii (obliczany jako stosunek wielkości zlewni wraz z powierzchnią jeziora do objętości wody), przyjmował bardzo szeroki przedział wartości, aż do rzadko występujących w przypadku jezior wartości przekraczających Aż 60% oczek wodnych charakteryzowało się współczynnikiem Schindlera przekraczającym wartość 50, wyznaczającym granicę silnej podatności na degradację. Tabela 1; Table 1 Parametry morfometryczne (wartości średnie i zakres) badanych zbiorników wodnych o różnym sposobie zagospodarowania zlewni Morphometrical parameters (averages and range) of studied water reservoirs of different catchment usage Tereny Parametr Grunty orne Magia MS mati Lasy Ogółem lone dowane Parameter Arable land. Forest Total Grassland Built-up area Liczba badanych zbiorników Number of studied reservoirs в i 6 6 ah Powierzchnia zbiorników (m?) Reservoirs area (m2) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Pojemność (m3) Capacity (m3) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Głębokość średnia (m) 0,67 0,80 0,59 1,14 0,77 Average depth (m) (0,19-1,35) (0,27-1,14) (0,28-0,88) (0,32-3,19) (0,19-3,19) Głębokość max.(m) 1,71 1,54 1,10 1,72 1,53 Max. depth (m) (0,80-2,45) (1,00-1,95) (0,60-1,76) (0,70-3,50) (0,60-3,50) Wahania stanów wody w roku (cm) 45,5 20,4 32,3 32,3 33,4 The range of water level (cm) (4-121) (443) (14-54) (3-104) (3-121) Powierzchnia zlewni (ha) 12,55 6,11 3,00 28,14 11,59 Catchment area (ha) (0,22-124,4) (0,7-15,75) (0,45-6,18) (1,24-89,5) (0,22-124,4) Współczynnik Schindlera 519,3 222,1 31,7 187,7 292,0 Schindler coefficient ( ) (11-722) (18-48) (40-499) ( ) Cechą charakterystyczną oczek wodnych była też duża zmienność wahań stanów wody w ciągu roku (w granicach cm). Różnice wynikają przede wszystkim z faktu istnienia lub braku odpływu powierzchniowego w poszczególnych oczkach. Zbiorniki bezodpływowe cechowały znacznie wyższe wahania zwierciadła wody w ciągu roku, wynikające przede wszystkim z gromadzenia wiosennych wód roztopowych. Większe wahania stanów wód stwierdzono w zbiornikach śródpolnych, gdyż w ich zlewniach retencja jest mniejsza. Duża zmienność dotyczyła również stężeń składników biogennych mierzonych w wodzie badanych zbiorników (tab. 2). Zazwyczaj jednak występowały koncentracje świadczące o silnym nagromadzeniu materii w zagłębieniach tereno-
4 400 J. Koc i inni wych. Na uwagę zasługują zwłaszcza koncentracje fosforu ogólnego, których minimalne wartości przekraczały z reguły 0,20 mg'dm*. Tabela 2; Table 2 Średnie roczne stężenia i zakres stężeń (mg'dm* lub us'em- *) głównych składników w wodzie małych zbiorników wodnych przy różnym sposobie użytkowania zlewni Average annual concentrations and ranges of main chemical compounds in water of small reservoirs of different catchments usage Wskaźnik Grunty orne Użytki zielone vane ат Газу Ogółem Component Arable land Grassland : Forest Total Built-up area "Reaction. Ge 6,8-8, ,0-7,4 5,0-8,3 Przewodność* /5 Conductivity* (51-676) ( ) ( ) (18-360) (18-816) ChZ Tę, 42,1 49,7 38,7 42,7 43,9 COD, (9,2-76,0) (32,2-77,6) (23,0-55,8) (14,0-64,0) (9,2-77,6) N-NO 0,009 0,024 0,020 0,006 0,015 2 (0,004-0,018) (0,003-0,087) (0,003-0,095) (0,002-0,008 (0,002-0,095) NNO 0,201 0,697 0,182 0,042 0,323 3 (0,007-0,431) (0,005-2,430) (0,006-0,670) (0,005-0,122 (0,005-2,430) N-NH 0,661 0,795 0,560 0,886 0,723 A (0,23-1,12) (0,44-1,14) (0,22-1,66) (0,34~1,26) (0,22-1,66) P ogolny 0,568 0,305 0,626 0,329 0,457 Total P (0,14 1,70) (0,17-0,57) (0,39-0,97) (0,21-0,50) (0,14-1,70) P-PO 0,241 0,130 0,327 0,099 0,198 4 (0,003-0,900) (0,042-0,430) (0,165-0,630) (0,003-0,280 (0,003-0,900) K 9,9 5,0 19,4 2,0 8,7 (1,6-40,3) (1,3-19,9) (9,0-33,0) (0,3-4,2) (0,3-40,3) Ca 29,9 61,3 64,5 23,1 45,9 (6,8-39,9) (33,0-97,5) (41,5--91,3) (2,5-50,7) (2,5~97,5) я (2,5-8,6) (5,2-12,8) (4,4-7,9) (1,1-6,0) (1,1-12,8) cr 17,8 19,5 23,9 10,5 18,2 (9-32) (9-36) (17-44) (9-12) (9-44) Można zauważyć bardzo wyraźną zależność większości analizowanych składników od sposobu zagospodarowania zlewni. Najwyższe koncentracje obserwowano w zbiornikach, których zlewnie użytkowane były intensywnie (tereny zabudowane, nawożone użytki rolne). Wyższe stężenia biogenów w danej grupie zbiorników są potwierdzone wyższymi wartościami odczynu wody, który jest czynnikiem świadczącym o dużej intensywności produkcji pierwotnej (średni roczny odczyn wody dochodził do 8,30). W zlewniach o największej intensywności użytkowania (grunty orne nawożone wysokimi dawkami NPK, użytki zielone z kwaterowym wypasem bydła), stężenia biogenów osiągały wartości ekstremalnie wysokie średnie roczne stężenia azotu mineralnego przekraczały 3,0 mg'dm-. Na bardzo wysokim poziomie kształtowały się również koncentracje fosforu ogólnego, które w kilku przypadkach dochodziły do 1,0 mg'dm-3 i związane było to z występowaniem zbiorników wodnych na gruntach ornych lub terenach zabudowa-
5 ZNACZENIE OCHRONY MAŁYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH nych o nieuregułowanej gospodarce ściekowej. W badanych akwenach określono również wielkość akumulacji substancji biogennych w wodzie (tab. 3). W wodzie przeciętnego oczka gromadziło się 1,84 kg azotu mineralnego, 0,8 kg fosforu oraz 6,0 kg potasu. Spotykane wartości wahały się w szerokim zakresie, co było przede wszystkim związane z różną masą zgromadzonej wody. Tabela 3; Table 3 Średnia oraz zakres wartości (w nawiasach) akumulacji składników biogennych w zbiorniku wodnym w przeliczeniu na 1 ha powierzchni zlewni Average values and range of nutrients accumulation in water reservoir and per 1 ha catchment area Wskaźnik Grunty orne Użytki zielone тегу Газу Ogółem Component Arable land Grassland RRC Forest Total Built-up area Akumulacja w wodzie (kg'zbiornik-!) Accumulation in water (kg-reservoir-!) N-NO. 0,162 0,270 0,203 0,771 0,303 > (0,006-1,43) (0,01--0,88) (0,01-0,74) (0,002-3,29) (0,002-3,29) N-NH 0,712 0,241 0,477 6,797 1,543 4 (0,01-7,27) (0,09-0,48) (0,034 1,47) (0,03-22,85) (0,01-22,85) P ogólny 0,465 0,077 0,557 3,074 0,797 P total (0,01-4,98) (0,02-0,147) (0,08-2,01) (0,009-13,96) (0,009-13,96) P-PO 0,154 0,031 0,195 0,101 0,115 4 (0,001-1,58) (0,003-0,063) (0,058-0,54) (0,004-0,36) (0,001-1,58) K 6,93 1,62 14,02 3,78 5,97 (0,27-67,8) (0,15-5,46) (3,00-47,94) (0,04-7,8) (0,04-67,8) Akumulacja w wodzie (kg:1 ha-! zlewni) Accumulation in water (kg-1 ha-! catchment area) N-NO 0,022 0,040 0,046 0,030 0,033 3 (0,001-0,074) (0,007-0,11) (0,016-0,121) (0,002-0,11) (0,001-0,121) N-NH 0,086 0,081 0,152 0,195 0,113 4 (0,002-0,29) (0,012-0,39) (0,06-0,24) (0,02-0,73) (0,002--0,73) P ogólny 0,044 0,034 0,183 0,095 0,073 P total (0,003-0,132) (0,002-0,210) (0,070-0,325) (0,007-0,450) (0,002-0,450) P-PO 0,032 0,010 0,080 0,006 0,029 4 (0,0002-0,190) (0,0002-0,043) (0,034-0,133) (0,002-0,020) (0,0002-0,190) K 0,83 0,44 5,22 0,36 1,36 (0,08-3,56) (0,04-2,63) (2,49-10,56) (0,07-1,07) (0,04 10,56) W przeliczeniu na 1 ha zlewni badane zbiorniki gromadziły przeciętnie 0,15 kg azotu mineralnego, 0,1 kg fosforu i 1,36 kg potasu. Pod tym względem zdecydowanie wyróżniały się stawy wiejskie, gromadzące największe ładunki fosforu i potasu. Dodatkowo dla zlewni użytkowanych rolniczo (grunty orne i użytki zielone) określono zależność pomiędzy stosunkiem powierzchni zlewni do objętości wody (współczynnik Schindlera), a koncentracją substancji w wodzie (rys. 1-3). Mimo znacznego rozproszenia punktów zaznacza się ogólna tendencja wzrostu koncentracji związków biogennych wraz ze zwiększaniem się obszaru zasilającego zbiornik wodny. Taka zależność wystąpiła tylko przy rolniczym wykorzystaniu terenu,
6 402 J. Koc i inni co wskazuje, że decydujący wpływ na jakość wody ma sposób zagospodarowania zlewni, natomiast jej wielkość stanowi czynnik drugorzędny Ę w 5 E в a 20 a 10 o e. о wsp. Schindlera; Schindler's coefficient a wapń; calcium _ m chlorki; chlorides + potas; potassium o magnez; magnezium Rys. 1. Zależność stężenia potasu, wapnia, magnezu i chlorków w wodzie od wartości wsp. Schindlera dła zlewni użytkowanych rolniczo Fig. 1 The relationship between potassium, calcium, magnesium and chlorides concentrations in water and Schindler's coefficient in catchments agriculturally managed 7 Stężenie; Concentration (mg'dm*) wsp. Schindlera; Schindier's coefficient m N mineralny; minerał nitrogen A P og.; Total P Rys. 2. Zależność stężenia azotu mineralnego i fosforu ogólnego w wodzie od wartości wsp. Schindłera dla zlewni użytkowanych rolniczo Fig. 2 The relationship between mineral forms of nitrogen, total phosphorus concentrations in water and Schindler s coefficient in catchments agriculturally managed
7 us'em''; mg'dm* ZNACZENIE OCHRONY MAŁYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH o wsp. Schindlera; Schindier's coefficient przewodn. elektr.; electrolytical conductivity A ChZT; COD Rys. 3. Zależność przewodnictwa elektrolitycznego (us'cm-!) i ChZT (mg O,dm-*) wody od wartości wsp. Schindlera dla zlewni użytkowanych rolniczo Fig. 3 Relationship between electrolytical conductivity («S-cm) and COD (mg O,dm-) concentrations in water and Schindler s coefficient in catchments under agricultural management Dyskusja Przeprowadzone badania, mimo ze obejmowaly tylko jeden element ekosystemu oczka wodnego wodę mogą Świadczyć o znacznym nasileniu procesów eutrofizacji i degradacji zbiorników wodnych występujących na rozpatrywanym terenie. Koncentracje biogenów mierzone w wodach oczek wielokrotnie przekraczają stężenia graniczne, powodujące silny rozwój biomasy planktonu. Wartości te, wynoszące dla azotu mineralnego 0,35 mg'dm* i fosforu 0,01 mg-dm-3 [VOLLENWEIDER 1968], zostały w przeciętnym oczku wodnym przekroczone odpowiednio o 360 i 4470%. Można więc uznać małe zbiorniki za środowiska politroficzne, a więc charakteryzujące się wysoką produkcją biologiczną, ale zubożoną różnorodnością form życia. Stan taki był już opisywany przez BACIECZKO [1984] wg której 1/3 wszystkich stawów wiejskich Pojezierza Szczecińskiego zostało silnie zdegradowanych w wyniku zasiłania ściekami. Potwierdzają to badania CHOLEWIŃSKIEGO i BUŁACIUKA [1995], którzy bezpośrednie zanieczyszczenie $<еkami oceniają jako największe zagrożenie, powodujące eutrofizację małych zbiorników wodnych. Zagrożeniem jest także zaśmiecanie oczek wodnych odpadami lub zasypywanie z nieuzasadnionych przyczyn. Do niedawna śródpolne oczka wodne były traktowane jako przeszkoda w wielkoobszarowej uprawie pól, przez co były nagminnie likwidowane [KOCHANOWSKA i in. 1997]. Kolejnym istotnym zagrożeniem oczek śródpolnych są spływy powierzchniowe i podziemne biogenów, szczególnie nasilające się wobec stosowania wysokich dawek nawożenia mineralnego, a także pozostawiania gleby w tzw. czarnym ugorze bądź odłogu [PIEŃKOWSKI 1996; Koc, NOWICKI 1997; Koc 1998]. Z dotychczas prowadzonych badań wynika, że małe zbiorniki wodne są tworami znikającymi z krajobrazu północnej Polski. Potwierdzeniem tej tezy mogą być badania NOWICKIEGO [1997], który spadek parametrów ilościowo-jakoś-
8 404 J. Koci inni ciowych oczek wodnych wybranych obszarów Pojezierza Mazurskiego szacuje na 50-90%. PIEŃKOWSKI [1996] ustalił, że dla Równiny Wełtyńskiej ilość małych zbiorników, które zachowały się od XIX wieku, stanowi tylko 35%. W związku z tym powinny zostać otoczone ochroną łagodzącą lub nawet powstrzymującą pro- cesy degradacji wskutek negatywnego oddziaływania zlewni. Zastosowane działa- nia powinny mieć na celu pogodzenie funkcji małych zbiorników, jako bariery przeciwdziałającej migracji biogenów w zlewniach, z ich funkcją przyrodniczą, która najlepiej spełniana jest w środowiskach o stosunkowo niskiej żyzności. Takie warunki mogą zapewnić tylko układ kompletny, w którym oczko wodne jest punktem centralnym, otoczonym przez ochronny pas roślinności szuwarowej i bagiennej, następnie pasa zakrzaczeń oraz pasa roślinności tworzącej darń (prze- ciwdziałanie erozji). Zbiornik taki musi posiadać odpowiednią kubaturę wody, w której dostarczana z zewnątrz materia jest mineralizowana, zapobiegając odkłada- niu się osadów organicznych. Właściwą wartością byłoby 1000 m* wody na każdy hektar zlewni (wsp. Schindlera wynoszący 10) wyznaczałoby to II kategorię podatności zbiornika na degradację według tego parametru [KUDELSKA i in. 1994]. Warto przy tym nadmienić, że tego warunku nie spełniał żaden z badanych akwe- nów, co również może świadczyć o znacznym zaawansowaniu zanikania oczek wodnych na rozpatrywanym obszarze. Pierwszym etapem ochrony musi być ograniczenie negatywnego oddziały- wania planistycznego poprzez zakwalifikowanie małych zbiorników, zwłaszcza śródpolnych, do kategorii użytków ekologicznych (z zaznaczeniem braku możli- wości zmiany użytkowania terenu). Uniknie się dzięki temu zasypywania oczek i przekształcania ich w tereny użytkowe (rolnicze lub zabudowane). Najbardziej cenne obiekty, z utrzymującym się stale zwierciadłem wody i stanowiskami rzad- kich roślin) powinny być otoczone ochroną prawną. Kolejnym etapem, powinna być rekultywacja zanikających zbiorników. Możliwością jest powiększenie objęto- ści wody (pogłębienie), a następnie introdukcja zbiorowisk roślinności zniszczo- nych podczas przeprowadzanych zabiegów. Istnieje również możliwość włączenia śródpolnych oczek wodnych do sieci drenarskiej w celu zwiększenia retencji wody w zlewni, zapobieganie okresowemu wysychaniu oczek oraz oczyszczaniu wód odprowadzanych siecią melioracyjną [KOSTURKIEWICZ, FIEDLER 1995]. Wnioski 1. Mate zbiorniki wodne są powszechne w krajobrazie północnej Polski, jednak znacznie różnią się pomiędzy sobą parametrami morfometrycznymi, zlewniowymi i stopniem zaawansowania procesów degradacji. Przeważają akweny niewielkie (o powierzchni poniżej 0,1 ha), o dużej powierzchni zlewni w stosunku do pojemności misy zbiornika. 2. Cechą charakterystyczną badanego typu zbiorników jest duża zmienność koncentracji biogenów w wodzie, zależna przede wszystkim od sposobu zagospodarowania zlewni: najwyższe wartości stężeń fosforu i azotu związane są z występowaniem zbiorników wodnych na terenach zabudowanych lub intensywnie użytkowanych rolniczo (grunty orne). 3. W wodzie małych zbiorników może akumulować się znaczna ilość materii,
9 ZNACZENIE OCHRONY MAŁYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH która dla badanych obiektów wynosiła średnio 1,84 kg azotu mineralnego, 0,8 kg fosforu oraz 6,0 kg potasu w masie wody, co w przeliczeniu na 1 ha zlewni oznaczało zatrzymanie 0,15 kg azotu mineralnego, 0,07 kg fosforu oraz 1,36 kg potasu. 4. «Wysokie zawartości biogenów w wodzie świadczą z jednej strony o zaawansowaniu procesu eutrofizacji badanych zbiorników, a jednocześnie potwierdzają znaczenie tych zbiorników w zapobieganiu migracji składników poza zlewnie. 5. _ Działania zmierzające do ochrony małych zbiorników powinny skupiać się przede wszystkim na eliminacji źródeł zanieczyszczeń w zlewni oraz na zapewnieniu odpowiednich warunków minimalizujących negatywny wpływ czynników zewnętrznych (zwiększenie objętości wody, zapewnienie utrzymania się zwierciadła wody przez cały rok, zachowanie stref buforowych roślinności wokół zbiorników). Literatura BACIECZKO W W obronie stawów wiejskich Pomorza Szczecińskiego. Chron. Przyr. Ojcz. XL(5-6): CHOLEWIŃSKI A., BUŁACIAK R Oczka wodne Pomorza Zachodniego i ocena zawartości wybranych składników chemicznych w ich wodach. Wszechświat 96(5): DRWAL J., LANGE W Niektóre limnologiczne odrębności oczek. Zesz. Nauk. Wydz. Biol. Geogr. i Oceanogr. UG, 14: HERMANOWICZ W., DOJLIDO J., DOŻAŃSKA W., KOZIOROWSKI B., ZERBE J Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Arkady, W-wa: 556 ss. ILNICKI P Ekologiczne podstawy ochrony biotopów wód stojących. Wiad. Melior. i Łąkarskie 11: , KASPRZAK K Ekologiczne znaczenie matych wód powierzchniowych dla otaczających ekosystemów lądowych. Gosp. Wod. 4: Koc J Wpływ intensywności użytkowania terenu na wielkość odpływu biogenów z obszarów rolniczych. Rocz. AR Poznań 307, Roln. 52: Koc J Ekologiczne znaczenie ochrony i renaturyzacji oczek wodnych, w: Renaturyzacja obiektów przyrodniczych aspekty ekologiczne i gospodarcze. Wyd. UMCS Lublin: Koc J., NOWICKI Z Czynniki kształtujące chemizm wód oczek w środowisku rolniczym. Il Ogólopol. Konf. Nauk. Przyrodnicze i techniczne problemy ochrony i kształtowania środowiska rolniczego Poznań: Koc J., TUCHOLSKI S Śródpolne zbiorniki retencyjne jako metoda redukcji zanieczyszczeń obszarowych, w: Rolnictwo polskie a jakość wody. ODR - ВСЕЕ Przysiek: KOCHANOWSKA R., PIEŃKOWSKI P, WOŁEJKO L Śródpolne oczka wodne w krajobrazie Pomorza Szczecińskiego. Konf. Nauk.-Techn. Woda jako czynnik warun-
10 406 J. Koci inni kujący wielofunkcyjny i zrównoważony rozwój wsi i rolnictwa, Falenty: KOSTURKIEWICZ A., FIEDLER M Oczka wodne w eksploatacji systemów drenarskich na terenach bogato urzeźbionych. Zesz. Nauk. AR Wrocław, Konferencje VIII, 266: KUDELSKA D., CYDZIK D., SOSZKA H Wytyczne monitoringu podstawowego jezior. PIOŚ, Bibl. Monitoringu Środowiska, W-wa: 52 ss. MATUSIAK R Zbiorowiska roślinne śródpolnych oczek wodnych oraz zagłębień mokradłowych na Równinie Wełtyńskiej. Zesz. Nauk. AR Szczecin, Rolnictwo 173: MIODUSZEWSKI W Rola małych zbiorników wodnych w środowisku przyrodniczym. Mat. sem. IMUZ Falenty: NOWICKI Z Problematyka degradacji oczek wodnych na Pojezierzu Mazurskim. Rocz. AR w Poznaniu, CCXCIV: PIEŃKOWSKI P Przekształcenia oczek wodnych na przykładzie północnej części Równiny Wełtyńskiej. Zesz. Nauk. AR Szczecin 173, Rolnictwo 63: RYSZKOWSKI L Bariery biogeochemiczne, w: Bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. UAM: SOLARSKI H., NOWICKI Z Możliwości retencyjne oczek wodnych i mokradeł na Pojezierzu Olsztyńskim. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Geodesia et Ruris Regulatio, 20: VOLLENWEIDER R.A Scientific fundamentals of the eutrophication of lakes and flowing waters. OECD, Paris. Słowa kluczowe: małe zbiorniki wodne, oczka wodne, eutrofizacja, biogeny, obszary młodoglacjalne Streszczenie W pracy przedstawiono różnorodne funkcje, które mogą być spełniane przez małe zbiorniki wodne. Wyniki badań morfometrycznych i fizykochemicznych przedstawiono na podstawie obserwacji 36 wybranych małych zbiorników Pojezierza Olsztyńskiego i Równiny Sępopolskiej. Badane zbiorniki charakteryzowały się niewielką powierzchnią zwierciadła wody (< 1 ha) oraz głębokością maksymalną nie przekraczającą 3,50 m. Cechą charakterystyczną była stosunkowo duża powierzchnia zlewni całkowitej do objętości zgromadzonej wody, co powodowało wysoką podatność na degradację. Potwierdzały to wysokie stężenia składników biogennych, wskazujące na znaczny postęp eutrofizacji małych zbiorników. Stan troficzny był jednak związany przede wszystkim ze sposobem zagospodarowania zlewni, pogarszając się wraz ze wzrostem intensywności użytkowania terenów otaczających zbiorniki. Powszechność małych zbiorników w krajobrazie Pojezierza Mazurskiego oraz ich różnorodne funkcje środowiskowe wskazują na konieczność ochrony tych obiektów w sposób pozwalający na pogodzenie ich funkcji jako bariery biogeochemicznej, funkcji krajobrazowych oraz gospodarczych.
11 ZNACZENIE OCHRONY MAŁYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH ROLE OF PROTECTING SMALL WATER RESERVOIRS IN RURAL LANDSCAPE Koc Józef, Cymes Ireneusz, Skwierawski Andrzej, Szyperek Urszula Department of Land Reclamation and Environmental Management, University of Warmia and Mazury, Olsztyn Key words: small water reservoirs, midfield ponds, eutrophication, nutrients, postglacial areas Summary Some various functions of small water reservoirs in the environment are presented in the paper. Morphometrical characteristics of the reservoirs are shown against the background of 36 water bodies in the Mazurian Lake-land. Investigated reservoirs are small: their areas are less than 1 ha at the depth not exceeding 3.50 m. One of the most characteristic values is comparatively high ratio of the catchment area to the water capacity of each reservoir. Physical and chemical analyses of water showed advanced eutrophication of the reservoirs caused by their catchments usage. Spreading of small water reservoirs in the landscape of northern Poland as well as their multiple environmental functions show the necessity of their protection. In this way the role of water reservoirs as biogeochemical barriers would be reconciled with their environmental and economical functions. Prof. dr hab. Jézef Koc, Katedra Melioracji i Ksztaltowania Srodowiska Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Plac Łódzki OLSZTYN katemelquwm.edu.pl
WPŁYW ZBIORNIKÓW RETENCYJNYCH W OCHRONIE JEZIOR PRZED ZANIECZYSZCZENIAMI SPŁYWAJĄCYMI Z OBSZARÓW WIEJSKICH
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2013.7(1)033 2013;7(1) Paweł SKONIECZEK 1, Józef KOC 2 i Marcin DUDA 2 WPŁYW ZBIORNIKÓW RETENCYJNYCH W OCHRONIE JEZIOR PRZED ZANIECZYSZCZENIAMI SPŁYWAJĄCYMI Z OBSZARÓW
Bardziej szczegółowoANNALES. Józef Koc, Urszula Szyperek. Skuteczność barier biogeochemicznych w ograniczaniu spływu azotu w środowisku rolniczym
ANNALES UNIVERSITATIS VOL. LIX, Nr 1 MARIAE LUBLIN * CURIE- S K Ł O D O W S K A POLONIA SECTIO E 2004 Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski pl. Łódzki 2, 10-719
Bardziej szczegółowoŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH WNOSZONYCH Z OPADEM ATMOSFERYCZNYM NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI NA PRZYKŁADZIE PÓL DOŚWIADCZALNYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 23 27 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH
Bardziej szczegółowoOcena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
Bardziej szczegółowoWPŁYW GOSPODARSTWA ROLNEGO NA ODPŁYW FOSFORU SIECIĄ DRENARSKĄ
Proceedings of ECOpole Vol. 1, No. 1/2 2007 Małgorzata RAFAŁOWSKA 1 WPŁYW GOSPODARSTWA ROLNEGO NA ODPŁYW FOSFORU SIECIĄ DRENARSKĄ INFLUENCE OF AN AGRICULTURAL FARM ON THE EFFLUENT OF PHOSPHORUS BY A DRAINAGE
Bardziej szczegółowoKatedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku. Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego
Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego Plan batymetryczny Jeziora Wolsztyńskiego Zlewnia Jeziora Wolsztyńskiego powierzchnia 193,5 km
Bardziej szczegółowoOcena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu
Ocena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska Jan Brzozowski IMUZ Falenty W-P OBw Bydgoszczy IBMER Warszawa Projekt finansowany przez
Bardziej szczegółowoProblemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych
Problemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych Krzysztof Polak, Marcin Chodak, Szymon Sypniowski Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Odkrywkowego Kraków, 05.04.2011 Kierunek
Bardziej szczegółowoEKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania
Bardziej szczegółowomozliwosci ograniczania, redakcja Koc J.
2(19) Zanieczyszczenia obszarowe w zlewniach rolniczych i lesnych - mozliwosci ograniczania, redakcja Koc J. Cymes I., Szymczyk S. Wpływ sposobu użytkowania terenu, melioracji i czynników naturalnych na
Bardziej szczegółowoKodeks Dobrej Praktyki Rolniczej - 2002 -
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ministerstwo Środowiska Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej - 2002 - Zespół redakcyjny: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa 1. Doc. dr hab. Irena Duer 2. Prof.
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ZBIORNIKA RETENCYJNEGO DLA OCHRONY JEZIORA PRZED SPŁYWAMI FOSFORU ZE ZLEWNI ROLNICZEJ
Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 7 (1) 2008, 13 24 ZNACZENIE ZBIORNIKA RETENCYJNEGO DLA OCHRONY JEZIORA PRZED SPŁYWAMI FOSFORU ZE ZLEWNI ROLNICZEJ Józef Koc, Marcin Duda, Stefan Tucholski Uniwersytet
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W WODACH GRUNTOWYCH NA ŁĄKACH TORFOWYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ I OBORNIKIEM
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 13945 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W
Bardziej szczegółowoPROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO 2016 1 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie,
Bardziej szczegółowoKrzysztof Ostrowski, Włodzimierz Rajda, Tomasz Kowalik, Włodzimierz Kanownik, Andrzej Bogdał
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska University of Agriculture in Krakow Department of Land Reclamation and Environmental Development Krzysztof Ostrowski, Włodzimierz
Bardziej szczegółowoWody powierzchniowe stojące
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2012 roku Wody powierzchniowe stojące Ekosystemy wodne, a szczególnie jeziora należą do najcenniejszych elementów krajobrazu przyrodniczego Lubelszczyzny.
Bardziej szczegółowoEkologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY
6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester
Bardziej szczegółowoOgólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego)
Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska IMUZ Falenty Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Projekt finansowany przez
Bardziej szczegółowoActa 12 (2) 2012.indd :41:15. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 12 (2) 2013,
Acta 1 () 01.indd 93 013-1-1 11:41:15 Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 1 () 013, 9310 ** Streszczenie. Abstract. Acta 1 () 01.indd 94 013-1-1 11:41:15 94 Acta Sci. Pol. Acta 1 () 01.indd 95 013-1-1
Bardziej szczegółowoPrawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa
Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa A A 1. Wstęp Prawo ochrony środowiska tworzą akty prawne o różnej randze. Najwyższym z nich jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona w 1997
Bardziej szczegółowoObieg materii w skali zlewni rzecznej
WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowią nie tylko formę retencji wody w zlewni, ale równocześnie uczestniczą w procesach przemieszczania rozpuszczonej materii w zlewni. W ramach ZMŚP na Stacjach Bazowych
Bardziej szczegółowoNOWE SPOJRZENIE NA GOSPODAROWANIE ROLNICZYMI ZASOBAMI WODNYMI
Konferencja Naukowa Instytut Technologiczno Przyrodniczy dla nauki, praktyki i doradztwa NOWE SPOJRZENIE NA GOSPODAROWANIE ROLNICZYMI ZASOBAMI WODNYMI I ROZWÓJ J MAŁEJ RETENCJI Waldemar Mioduszewski Zakład
Bardziej szczegółowoRekultywacja metodą bioremediacyjną za pomocą produktów Eco TabsTM STAWU W STARYM OGRODZIE W RADOMIU
Rekultywacja metodą bioremediacyjną za pomocą produktów Eco TabsTM STAWU W STARYM OGRODZIE W RADOMIU lipiec wrzesień, 2013 r. WYKONAWCA: Eco Life System Sp. z o.o. Opracował: Waldemar Wojciechowicz, prezes
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru.
UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz
Bardziej szczegółowoJakość wody w stawach enklawy leśnej włączonej do Arboretum Akademii Rolniczej we Wrocławiu
EDYTA KRUTYSZ, TOMASZ HUS, TOMASZ KOWALCZYK, KRZYSZTOF PULIKOWSKI Jakość wody w stawach enklawy leśnej włączonej do Arboretum Akademii Rolniczej we Wrocławiu Związki organiczne i składniki biogenne znajdują
Bardziej szczegółowoZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW
Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 2 2010 Mirosław WIATKOWSKI 1 ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW CHANGES OF SELECTED INDICATORS ON WATER QUALITY
Bardziej szczegółowoŚcieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Warszawa, 11 kwietnia 2014 r. Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Ustawa z dnia 18 lipca 2001
Bardziej szczegółowoFIZYKA I CHEMIA GLEB. Literatura przedmiotu: Zawadzki S. red. Gleboznastwo, PWRiL 1999 Kowalik P. Ochrona środowiska glebowego, PWN, Warszawa 2001
FIZYKA I CHEMIA GLEB Literatura przedmiotu: Zawadzki S. red. Gleboznastwo, PWRiL 1999 Kowalik P. Ochrona środowiska glebowego, PWN, Warszawa 2001 Tematyka wykładów Bilans wodny i cieplny gleb, właściwości
Bardziej szczegółowoPrzyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy
Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego się klimatu Andrzej Ruszlewicz Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego
Bardziej szczegółowoProgram rolnośrodowiskowy ogólne zasady realizacji
Program rolnośrodowiskowy ogólne zasady realizacji 4-5 listopada 2010 r. Leszno Anna Klisowska Wydział Środowiska i Działań Rolnośrodowiskowych Departament Płatności Bezpośrednich 1 Program rolnośrodowiskowy
Bardziej szczegółowoPropozycja działań naprawczych zwiększających potencjał ekologiczny Zbiornika Sulejowskiego
Propozycja działań naprawczych zwiększających potencjał ekologiczny Zbiornika Sulejowskiego Dr Aleksandra Ziemińska-Stolarska Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Smardzewice,
Bardziej szczegółowoMIKRORETENCJA JAKO ELEMENT OBIEGU WODY W ROLNICTWIE, SADOWNICTWIE I HODOWLI
MIKRORETENCJA JAKO ELEMENT OBIEGU WODY W ROLNICTWIE, SADOWNICTWIE I HODOWLI Waldemar Mioduszewski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy 1 października 2015 r. ZAKRES WYSTĄPIENIA 1. Wprowadzenie nowe wyzwania
Bardziej szczegółowoEkologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany
Bardziej szczegółowoEkologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz
Bardziej szczegółowoZWYKŁA DOBRA PRAKTYKA ROLNICZA IRENA DUER
ZWYKŁA DOBRA PRAKTYKA ROLNICZA IRENA DUER Zakres prezentacji Definicja ZDPR Podstawy prawne ZDPR Jaki jest cel upowszechniania ZDPR Kto ma obowiązek przestrzegać ZDPR Zakres ZDPR Kto kontroluje ZDPR Definicja
Bardziej szczegółowozasolenie Potoku Służewieckiego i Jez. Wilanowskiego
Wpływ stosowania chemicznych środków w odladzających na zasolenie Potoku Służewieckiego S i Jez. Wilanowskiego Izabela BOJAKOWSKA 1, Dariusz LECH 1, Jadwiga JAROSZYŃSKA SKA 2 Państwowy Instytut Geologiczny
Bardziej szczegółowoWPŁYW SYSTEMÓW MELIORACYJNYCH NA WYMYWANIE ZWIĄZKÓW AZOTU I FOSFORU ZE ZLEWNI UŻYTKOWANYCH ROLNICZO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 195 205 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 WPŁYW SYSTEMÓW MELIORACYJNYCH NA
Bardziej szczegółowoLISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2018 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie
LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2018 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie 1. em strategicznym WFOŚiGW w Olsztynie jest poprawa stanu środowiska i zrównoważone
Bardziej szczegółowoOcena presji rolnictwa na zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami w Polsce
Ocena presji rolnictwa na zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami w Polsce Artur Łopatka Tamara Jadczyszyn Jan Jadczyszyn Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy Polska
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)
Bardziej szczegółowoStan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw.
Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw. 6. Konferencja Naukowa "WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE" Falenty, 27 28 listopada 2013
Bardziej szczegółowoZawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
Bardziej szczegółowoJeziora województwa zachodniopomorskiego. WFOŚiGW w Szczecinie
Jeziora województwa zachodniopomorskiego WFOŚiGW w Szczecinie Jeziora na Pomorzu Zachodnim w liczbach* W granicach województwa znajduje się 1.202,8 km 2 gruntów pod wodami co stanowi 5,25% powierzchni
Bardziej szczegółowoCHEMIZM WÓD I KONCEPCJA OCHRONY JEZIORA PODDANEGO PRESJI ROLNICZEJ. Jolanta Grochowska, Marzena Karpienia, Renata Tandyrak *
Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 10 (3) 2011, 21 30 CHEMIZM WÓD I KONCEPCJA OCHRONY JEZIORA PODDANEGO PRESJI ROLNICZEJ Jolanta Grochowska, Marzena Karpienia, Renata Tandyrak * Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoLISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie
Załącznik do uchwały Rady Nadzorczej nr 39/2018 z dnia 20.06.2018 r. LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie 1. Celem strategicznym
Bardziej szczegółowoDYNAMIKA STĘŻEŃ FOSFORU W WODACH ZBIORNIKÓW ODTWORZONYCH NA OBSZARACH WIEJSKICH
Proceedings of ECOpole Vol. 1, No. 1/2 2007 Katarzyna SOBCYŃSKA-ÓCIK 1 DYNAMIKA STĘŻEŃ FOSFORU ODACH BIORNIKÓ ODTORONYCH NA OBSARACH IESKICH DYNAMICS OF PHOSPHORUS CONCENTRATIONS IN THE ATERS OF RECREATED
Bardziej szczegółowoWPŁYW WIELOLETNIEGO NAWOŻENIA GNOJÓWKĄ BYDLĘCĄ PASTWISKA NA JAKOŚĆ WODY GRUNTOWEJ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 005: t. 5 z. () WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 780 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 005 WPŁYW WIELOLETNIEGO NAWOŻENIA GNOJÓWKĄ BYDLĘCĄ
Bardziej szczegółowoMonitoring stężeń biogenów w wodzie powierzchniowej małego śródpolnego zbiornika wodnego położnego w zlewni rolniczej
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Volume 19, Issue 2, April 2018, pages 9 14 https://doi.org/10.12912/23920629/86045 Received: 2018.01.27 Accepted: 2018.03.01 Published: 2018.04.01 Monitoring
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZMIANY UŻYTKOWANIA GRUNTU NA JAKOŚĆ WÓD OBSZARU ZDRENOWANEGO W LIDZBARKU WARMIŃSKIM
Inżynieria Ekologiczna nr 37, maj 2014, s. 91 99 DOI: 10.12912/2081139X.20 WPŁYW ZMIANY UŻYTKOWANIA GRUNTU NA JAKOŚĆ WÓD OBSZARU ZDRENOWANEGO W LIDZBARKU WARMIŃSKIM Ireneusz Cymes 1, Daniel Szejba 2, Sławomir
Bardziej szczegółowoMonitoring cieków w Gminie Gdańsk w roku 2011
Cel i zakres pracy Monitoring w Gminie Gdańsk w roku 2011 Celem pracy było przeprowadzenie monitoringowych badań wybranych na terenie Gminy Gdańsk i na podstawie uzyskanych wyników badań określenie poziomu
Bardziej szczegółowoEROZJA CHEMICZNA GLEB OBSZARÓW POJEZIERNYCH. CZ. 2. ODPŁYW FOSFORU. Urszula Szyperek, Sławomir Szymczyk
cta grophysica, 25, 5(1), 185-192 EROZJ CHEMICZN GLE OSZRÓW POJEZIERNYCH. CZ. 2. ODPŁYW FOSFORU Urszula Szyperek, Sławomir Szymczyk Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD ZBIORNIKÓW ZAPOROWYCH W 2003 ROKU
KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD ZBIORNIKÓW ZAPOROWYCH W 2003 ROKU W 2003 roku, w ramach realizacji Programu monitoringu środowiska w województwie podkarpackim w 2003, Wojewódzki Inspektorat w Rzeszowie wykonał
Bardziej szczegółowoMałgorzata Rauba* 1. WPROWADZENIE
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Małgorzata Rauba* Zawartość związków azotu i fosforu w wodach gruntowych zlewni użytkowanej rolniczo na przykładzie zlewni rzeki Śliny The content
Bardziej szczegółowoZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI
ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI ZASOBY WODNE I PRZYRODNICZE MONOGRAFIA pod redakcją Jana Dojlido i Bohdana Wieprzkowicza WARSZAWA 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP 7 1. ZASOBY WODNE 9 1.1. EWOLUCJA POGLĄDÓW NA GOSPODARKĘ
Bardziej szczegółowoCzy rekultywacja zdegradowanych jezior jest możliwa?
Czy rekultywacja zdegradowanych jezior jest możliwa? Czyste Jeziora Pomorza bogactwem województwa pomorskiego szanse i zagrożenia Gdańsk 18.04.2013 Dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM Katedra Inżynierii
Bardziej szczegółowoWaldemar Mioduszewski
PROBLEMY WDRAśANIA RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ NA OBSZARACH WIEJSKICH Waldemar Mioduszewski Zakład Zasobów Wodnych Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych Falenty, 05-090 Raszyn e-mail: w.mioduszewski@imuz.edu.pl
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ AZOTANÓW I FOSFORANÓW W PŁYTKICH WODACH GRUNTOWYCH W POLSCE
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 2/2008 Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach ZAWARTOŚĆ AZOTANÓW I FOSFORANÓW W PŁYTKICH WODACH GRUNTOWYCH W POLSCE Streszczenie
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ WÓD ODTWORZONEGO ZBIORNIKA NOWE WŁÓKI JAKO WSKAŹNIK SKUTECZNOŚCI TEGO ZABIEGU
Proceedings of ECOpole Vol. 3, No. 2 2009 Katarzyna SOBCZYŃSKA-WÓJCIK 1 JAKOŚĆ WÓD ODTWORZONEGO ZBIORNIKA NOWE WŁÓKI JAKO WSKAŹNIK SKUTECZNOŚCI TEGO ZABIEGU QUALITY OF WATERS OF THE RESTORED NOWE WŁÓKI
Bardziej szczegółowoSYSTEMY MELIORACYJNE A WDRAŻANIE DYREKTYW UNIJNYCH
Polski Komitet GLOBALNEGO PARTNERSTWA DLA WODY Walne Zgromadzenie 29 marzec 2011 r. SYSTEMY MELIORACYJNE A WDRAŻANIE DYREKTYW UNIJNYCH Edward Pierzgalski Katedra Kształtowania Środowiska SGGW PLAN PREZENTACJI
Bardziej szczegółowoAKUMULACJA MATERII W OSADACH DENNYCH ZATOKI PILWA (JEZIORO DOBSKIE) POD WPŁYWEM INTENSYWNEJ PRODUKCJI ROLNEJ
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2014.8(1)034 2014;8(1) Małgorzata RAFAŁOWSKA 1 i Katarzyna SOBCZYŃSKA-WÓJCIK 1 AKUMULACJA MATERII W OSADACH DENNYCH ZATOKI PILWA (JEZIORO DOBSKIE) POD WPŁYWEM INTENSYWNEJ
Bardziej szczegółowoZespół Szkół Nr3 im. Władysława Grabskiego w Kutnie
Zespół Szkół Nr3 im. Władysława Grabskiego w Kutnie Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych ( kształcenie zawodowe)
Bardziej szczegółowoZleceniodawca: Eco Life System Sp. z o. o., ul. Królewiecka 5 lok. 3, 11-700 Mrągowo
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA Sprawozdanie z wykonania monitoringu jakości wody i osadów dennych w zbiorniku wodnym w miejscowości Modła - gmina Jerzmanowa, przed
Bardziej szczegółowoNa p Na ocząt ą e t k
Program Ochrony Jezior Polski Północnej prezentacja nowego programu Krzysztof Mączkowski Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu Na początek Woda jest jednym z komponentów
Bardziej szczegółowoMała retencja w praktyce, w aktach prawnych i dokumentach strategicznych.
Mała retencja w praktyce, w aktach prawnych i dokumentach strategicznych. Spis treści: 1. Cele lekcji 2. Wprowadzenie 3. Poziom międzynarodowy 3.1 Konwencje 3.2 Dyrektywy 4. Poziom krajowy 4.1 Akty prawne
Bardziej szczegółowoLISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK
LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK Rzeszów, czerwiec 2018 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
Bardziej szczegółowoJeziora w województwie pomorskim. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Agnieszka Wojtach 06.11.2013
Jeziora w województwie pomorskim Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Agnieszka Wojtach 06.11.2013 Plan prezentacji 1. Jeziorność Europy i Polski 2. Województwo pomorskie
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH W WODZIE DO NAWODNIEŃ I DO PICIA W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2003: t. 3 z. specj. (6) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 79 84 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2003 STĘŻENIE SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH
Bardziej szczegółowo6. Obieg materii w skali zlewni rzecznej 6. OBIEG MATERII W SKALI ZLEWNI RZECZNEJ
6. OBIEG MATERII W SKALI ZLEWNI RZECZNEJ Z obszaru zlewni substancje rozpuszczone odprowadzane są przede wszystkim poprzez odpływ powierzchniowy, który jest etapem wyjścia z geoekosystemu. Składniki odpływu
Bardziej szczegółowoSTUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE
BURMISTRZ MIASTA I GMINY W DRAWSKU POMORSKIM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE -CZĘŚĆ OPISOWA- ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR VIII/59/2003 RADY MIEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoKWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH
KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH ELŻBIETA JOLANTA BIELIŃSKA ZAKŁAD BIOLOGII GLEBY INSTYTUT
Bardziej szczegółowoObieg materii w skali zlewni rzecznej
OBIEG MATERII W ZLEWNI RZECZNEJ UJĘCIE BILANSOWE Zestawienie wartości depozycji atmosferycznej, traktowanej jako wejście do systemu zlewni oraz ładunku odprowadzanego poprzez odpływ korytowy pozwala wyróżnić
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ZASOBAMI WÓD I TORFOWISK
Katedra Hydrobiologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie JEDYNA TAKA SPECJALNOŚĆ W POLSCE!!!! ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WÓD I TORFOWISK Zarządzanie (management) zasobami wód i torfowisk oznacza podejmowanie
Bardziej szczegółowoPROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY RODOWISKOWY. Czym jest program rolnośrodowiskowy? Cel działania. Beneficjent
DZIAŁAIE AIE 214 PROGRAM ROLOŚRODOWISKOWY RODOWISKOWY Stefania Czekaj Ekonomia; III rok SGGW 26.11.2009 r. Czym jest program rolnośrodowiskowy? Program stanowi finansowe wsparcie dla rolników gospodarujących
Bardziej szczegółowoPaństwowy Monitoring Środowiska w Roztoczańskim Parku Narodowym
Państwowy Monitoring Środowiska w Roztoczańskim Parku Narodowym Przemysław Stachyra Roztoczański Park Narodowy, Stacja Bazowa ZMŚP Roztocze Tadeusz Grabowski Roztoczański Park Narodowy Andrzej Kostrzewski
Bardziej szczegółowoPOZIOM TROFII NAJWIĘKSZYCH JEZIOR POMORZA ZACHODNIEGO W OSTATNIM 30. LECIU
dr hab. Jacek Kubiak prof. nadzw. Zakład Hydrochemii i Ochrony Wód Akademia Rolnicza w Szczecinie POZIOM TROFII NAJWIĘKSZYCH JEZIOR POMORZA ZACHODNIEGO W OSTATNIM 30. LECIU ANALIZA BADAŃ ZWIĄZANYCH Z OCENĄ
Bardziej szczegółowoKOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY
Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 KOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY Edmund Lorencowicz, Jarosław Figurski Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet
Bardziej szczegółowow świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r.
Ocena rekultywacji jezior w świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r. Zagadnienia: przesłanki decyzji o podjęciu działań rekultywacyjnych, a kryteria wyboru jeziora do badań monitoringowych;
Bardziej szczegółowoZałożenia merytoryczne projektu LIFE+ EKOROB: EKOtony dla Redukcji zanieczyszczeń Obszarowych Prof. Maciej Zalewski
Założenia merytoryczne projektu LIFE+ EKOROB: EKOtony dla Redukcji zanieczyszczeń Obszarowych Prof. Maciej Zalewski Międzynarodowy Instytut Polskiej Akademii Nauk Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii
Bardziej szczegółowoOCHRONA ZASOBÓW I JAKOŚCI WODY W KRAJOBRAZIE WIEJSKIM
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE WYDZIAŁ KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA I ROLNICTWA POLSKIE TOWARZYSTWO INŻYNIERII EKOLOGICZNEJ Monografie nr 1p OCHRONA ZASOBÓW I JAKOŚCI WODY W KRAJOBRAZIE WIEJSKIM
Bardziej szczegółowoProgram rolnośrodowiskowy jako instrument wspierania pro-środowiskowej działalności gospodarczej Marek Jobda Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
Program rolnośrodowiskowy jako instrument wspierania pro-środowiskowej działalności gospodarczej Marek Jobda Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków European Commission Enterprise and Industry Title of
Bardziej szczegółowoTestowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego
Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego Mgr inż. Katarzyna Pikuła 04.11.2011 r. Koszalin Teren badań Powierzchnia: 55,1 ha Objętość: 2395 tys. m 3 Głębokość max.:
Bardziej szczegółowoPracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN
Pracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN Projekt WAB Wetlands, Algae and Biogas a southern Baltic Sea Eutrophication Counteract Project ( Mokradła(nieużytki), glony i biogaz
Bardziej szczegółowoPROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT NIDZICKI GMINA KOZŁOWO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT NIDZICKI GMINA KOZŁOWO 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie, wybrane
Bardziej szczegółowoOBCIĄŻENIE BIOGENAMI WÓD GRUNTOWYCH PO PRZYWRÓCENIU GLEB DO UŻYTKOWANIA ROLNICZEGO
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(1)038 2012;6(1) Ilona Joanna ŚWITAJSKA 1 i Sławomir SZYMCZYK 1 OBCIĄŻENIE BIOGENAMI WÓD GRUNTOWYCH PO PRZYWRÓCENIU GLEB DO UŻYTKOWANIA ROLNICZEGO GROUNDWATER
Bardziej szczegółowo(Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu Art. 17 ust. 3)
Załącznik nr 9 Minimalne wymogi dotyczące nawozów i środków ochrony roślin 1. Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone - Wymóg 4 - dotyczy 8.2.10.5.1.4.1.2. Minimum requirements for fertilisers and pesticides
Bardziej szczegółowoWZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia
WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia Zagadnienia do egzaminu magisterskiego na rok akademicki 2016/2017 Kierunek:
Bardziej szczegółowoROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA
- 131 - Rozdział 8 ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA SPIS TREŚCI: 1. Zasoby rolniczej przestrzeni produkcyjnej ocena stanu istniejącego 2. Zagrożenia dla rolniczej przestrzeni produkcyjnej 3. Cele polityki
Bardziej szczegółowoJednostka. L.p. Wskaźnik zanieczyszczeń Dopuszczalny wzrost wartości stężeń o: BZT5 3 mg O2 /dm3 CHZT 7 mg O2 /dm3 Zawiesina ogólna 6 mg/dm3
Instrukcja postępowania w przedmiocie ustalania opłaty za usługi wodne na potrzeby chowu i hodowli ryb, na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (DZ. U. Poz. 1566 i 2180) I. Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoUwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska Katarzyna Kurowska Ścieki komunalne - definicja Istotnym warunkiem prawidłowej oceny wymagań, jakim
Bardziej szczegółowoWpływ rolnictwa konwencjonalnego na środowisko, w tym na Morze Bałtyckie
Wpływ rolnictwa konwencjonalnego na środowisko, w tym na Morze Bałtyckie Józef Tyburski Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Warszawa, 3-4 listopada 2010 r. Wpływ rolnictwa na środowisko zależy od
Bardziej szczegółowoAdam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie Warszawa 13 grudzień 2011r.
Wpływ na środowisko wysokiego stężenia odprowadzanych do rzek substancji oraz zawartości tlenu w wodzie przy obecnej sytuacji hydrologicznej Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoZintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu
Bardziej szczegółowoBydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2554 UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru
Bardziej szczegółowoWPŁYW ROLNICZEGO UŻYTKOWANIA ZLEWNI PODGÓRSKIEJ I OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH NA JAKOŚĆ WÓD ODPŁYWAJĄCYCH Z JEJ OBSZARU
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2007: t. 7 z. 2a (20) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 59 69 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2007 WPŁYW ROLNICZEGO UŻYTKOWANIA ZLEWNI
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowoGospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Gospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych Marek Zieliński
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii a ochrona środowiska. Janina Kawałczewska
Odnawialne źródła energii a ochrona środowiska Janina Kawałczewska 1. Wykorzystanie OZE jako przeciwdziałanie zmianom klimatu. OZE jak przeciwwaga dla surowców energetycznych (nieodnawialne źródła energii),
Bardziej szczegółowoProjekt aktualizacji Programu wodnośrodowiskowego. - programy działań dotyczące Regionu Wodnego Środkowej Odry. 11 czerwca 2015 r.
Projekt aktualizacji Programu wodnośrodowiskowego kraju - - programy działań dotyczące Regionu Wodnego Środkowej Odry 11 czerwca 2015 r. Wałbrzych PLAN PREZENTACJI 1. Aktualizacja Programu Wodno-środowiskowego
Bardziej szczegółowo