Świadczenia. pozapłacowe BIBLIOTEKA. rozliczenia z urzędem skarbowym rozliczenia z ZUS dokumentowanie ewidencja interpretacje i orzeczenia

Transkrypt

1 BIBLIOTEKA Świadczenia pozapłacowe rozliczenia z urzędem skarbowym rozliczenia z ZUS dokumentowanie ewidencja interpretacje i orzeczenia Ewa Matyszewska Marek Kutarba

2 Autorzy Ewa Matyszewska Marek Kutarba Redaktor merytoryczny Bogdan Świąder Redaktor prowadzący Renata Krasowska-Kłos Projekt graficzny Kinga Pisarczyk Korekta Barbara Redzyńska Skład i łamanie Joanna Archacka Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. Wydanie II/2012, marzec 2012 r. ISBN Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/ Biuro Obsługi Klienta: Marki, ul. Okólna 40 tel , , bok@infor.pl Druk: TED drukarnia

3 Spis treści Wstęp...7 ROZDZIAŁ 1. Nieodpłatne świadczenia... 9 Nieodpłatne świadczenia są opodatkowanym przychodem... 9 Rozliczenie osobiste... 9 Podatek od każdego złotego...11 Przychód ze stosunku pracy...11 Zasady wyceny świadczeń...12 Musi wystąpić przysporzenie majątkowe Płatnik z obowiązkami...16 VAT od nieodpłatnych świadczeń...16 PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 2. Abonamenty medyczne...27 PODATEK DOCHODOWY...27 Kontrowersyjna uchwała NSA w sprawie abonamentów...31 Zakres oferowanych świadczeń...31 Od pakietu należy się podatek...31 WSA po stronie pracowników Decyzja siedmiu sędziów Korzyści kosztem innego podmiotu W gotowości do świadczenia usług Zgłoszone zdanie odrębne Skutki praktyczne rozstrzygnięcia NSA Konieczna korekta wcześniejszych rozliczeń...37 PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS...41 PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 3. Samochody służbowe PODATEK DOCHODOWY Wykorzystanie samochodu w celach prywatnych Odsprzedaż samochodu pracownikowi PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS...72 PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA...73 ROZDZIAŁ 4. Firmowe imprezy integracyjne...81 PODATEK DOCHODOWY...81 PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA... 87

4 ROZDZIAŁ 5. Nieodpłatne posiłki i napoje PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 6. Dofinansowanie internetu PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS ROZDZIAŁ 7. Telefony służbowe PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 8. Dowóz pracowników do pracy PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 9. Wynajęcie dla pracowników sali gimnastycznej lub basenu PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 10. Wycieczki pracownicze PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 11. Bony, talony, kupony PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 12. Zakwaterowanie pracowników PODATEK DOCHODOWY

5 PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 13. Preferencyjne kredyty i pożyczki PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 14. Umorzone pożyczki i kredyty PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 15. Pakiety ubezpieczeniowe PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 16. Akcje i udziały dla pracowników PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 17. Bilety kolejowe, lotnicze i miejskie PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 18. Świadczenia z ZFŚS PODATEK DOCHODOWY Wczasy dla dzieci Pożyczka z funduszu Świadczenie urlopowe i wczasy pod gruszą Bony i talony z funduszu Paczki świąteczne PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych

6 SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 19. Karty przedpłacone PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 20. Nagrody rzeczowe PODATEK DOCHODOWY PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA ROZDZIAŁ 21. Pakiety szkoleniowe PODATEK DOCHODOWY Spór o interpretację Formy szkolne i pozaszkolne Podnoszenie kwalifikacji Rodzaje szkoleń Akredytacja kuratora oświaty Orzeczenia sądowe Przepisy odrębne w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT Przychody zwolnione Interpretacja ministerialna Brak przychodu u pracownika Konsekwencje dla pracodawcy PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) Obowiązek stosowania kas fiskalnych SKŁADKI ZUS PRZYDATNE INTERPRETACJE I ORZECZENIA

7 Wstęp Istotnym elementem systemu wynagradzania pracowników, współpracowników i menadżerów jest dziś rozbudowany system świadczeń pozapłacowych. Nie ogranicza się on przy tym wyłącznie do tak podstawowych benefitów, jak służbowy samochód, telefon czy laptop. Coraz częściej systemy te są znacznie bardziej rozbudowane. Obejmują opiekę medyczną, szkolenia, fundowane wakacje, premie wypłacane w akcjach itp. Ale system świadczeń pozapłacowych to także takie elementy, jak dostępna dla pracowników kawa z automatu, imprezy integracyjne, świąteczne upominki. Każdy z takich elementów pozapłacowego systemu świadczeń niesie ze sobą istotne ryzyko popełnienia błędów w rozliczeniach z urzędem skarbowym i ZUS. Tym większe, że w przypadku wielu tego rodzaju świadczeń interpretacje podatkowe są niejednoznaczne lub wręcz sprzeczne. Tymczasem zarówno od osób prowadzących samodzielnie firmy, jak i od działów finansowych, księgowych czy kadrowych wymagane jest właściwe zakwalifikowanie i rozliczenie tych świadczeń, a także takie dobieranie świadczeń pozapłacowych do pracownika, by przy minimalnym ryzyku fiskalnym uzyskać jak największy efekt motywacyjny. Komentarz takiej właśnie wiedzy ma dostarczyć. Aby ułatwić korzystanie z niego, każde ze świadczeń omówione zostało pod wieloma aspektami w odrębnym rozdziale. Zmusza to co prawda do powtarzania pewnych treści, jednak ułatwia szybkie wyszukiwanie potrzebnych informacji na podstawie nazwy świadczenia, bez konieczności długotrwałego wyszukiwania tych treści w innych miejscach komentarza.

8 ROZDZIAŁ 1 Nieodpłatne świadczenia Nieodpłatne świadczenia są opodatkowanym przychodem Jeśli pracodawca oferuje swoim pracownikom nieodpłatne świadczenia, np. w postaci dodatkowej opieki medycznej, ubezpieczenia na życie czy telefonu komórkowego, trzeba liczyć się z tym, że w większości przypadków wartość tego typu profitów będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wartość świadczeń oferowanych poza standardowym wynagrodzeniem będzie przychodem po stronie pracownika. Jednak interpretacja obowiązujących przepisów pozwala wyciągnąć wnioski, że przychód po stronie pracownika z tytułu nieodpłatnych świadczeń nie będzie powstawał zawsze. Będzie tak w sytuacji, gdy świadczenia finansowane przez zakład pracy są dostępne dla wszystkich podwładnych i nie ma możliwości przypisania ich indywidualnie poszczególnym pracownikom. Niestety, z taką tezą nie do końca zgadza się fiskus. Urzędy skarbowe coraz częściej prezentują stanowisko, zgodnie z którym każde świadczenie pozapłacowe jest przychodem pracownika. Co więcej, argumenty o niemożności ustalenia beneficjentów świadczenia są dla fiskusa nie do przyjęcia. Zdaniem urzędników wystarczy kwotę wydaną na świadczenie podzielić przez liczbę pracowników do niego uprawnionych i uzyskamy przychód przypadający na każdą osobę. Niestety, otoczenie biznesowe nie jest tak proste jak matematyka stosowana przez fiskus. WAŻNE Za pracownika w rozumieniu ustawy o PIT uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy. Rozliczenie osobiste Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. Zasada ta ma również zastosowanie do małżonków, chyba że wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów. Na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce od całości uzyskanych dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.

9 10 Świadczenia pozapłacowe CO PODLEGA PIT Źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta; działalność wykonywana osobiście; pozarolnicza działalność gospodarcza; działy specjalne produkcji rolnej; najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą; kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w lit. a) c) następnego punktu; odpłatne zbycie (z zastrzeżeniem sytuacji określonych w art. 10 ust. 2 ustawy o PIT): a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, c) prawa wieczystego użytkowania gruntów, d) innych rzeczy jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane: w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a) c) przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonujących zamiany; inne źródła. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która: posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Jeżeli osoby fizyczne nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy). Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z:

10 ROZDZIAŁ 1. Nieodpłatne świadczenia 11 pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, działalności wykonywanej osobiście w RP, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium RP, położonej w Polsce nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości. Zasady te stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Podatek od każdego złotego Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o PIT oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów. Jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Gdy koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Przychód ze stosunku pracy Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Do przychodów pracownika należy zatem zaliczyć praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać jako pracownik. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody, niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakiś sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Oznacza to, że obok pieniędzy i wartości pie-

11 12 Świadczenia pozapłacowe niężnych za przychody uznaje się także wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Trzeba jednak podkreślić, że nieodpłatnymi świadczeniami nie będą te same świadczenia, które są świadczeniami w naturze. Świadczeniami nieodpłatnymi będą przede wszystkim nieodpłatne usługi świadczone na rzecz pracowników. Od tej generalnej zasady ustawa przewiduje kilka wyjątków. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów: pozarolniczej działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej, kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 ustawy o PIT, w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. WAŻNE Podatnik, który w 2011 r. otrzymuje nieodpłatne świadczenia lub świadczenia w naturze, powinien sprawdzić, czy nie spowodowały one u niego przysporzenia majątkowego. Jeśli tak się stało, trzeba będzie je opodatkować i wykazać w zeznaniu rocznym składanym do 30 kwietnia 2012 r. Zasady wyceny świadczeń Wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Przepisy podatkowe przewidują, że wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się: jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia według cen stosowanych wobec innych odbiorców, jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione według cen zakupu, jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku, w pozostałych przypadkach na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy albo praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

12 ROZDZIAŁ 1. Nieodpłatne świadczenia 13 Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica między wartością tych świadczeń a odpłatnością ponoszoną przez podatnika. Warto wiedzieć, że z nieodpłatnym świadczeniem na rzecz pracownika mamy do czynienia, gdy jest ono jednostronne, gdy pracownik uzyskuje korzyść majątkową, nie świadcząc nic w zamian. Zgodnie z wyrokiem WSA w Opolu z 28 października 2009 r. (sygn. akt I SA/Op 296/09) dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Wartość nieodpłatnych świadczeń przyznawanych pracownikowi, jeśli świadczenia te pracodawca świadczy innym podmiotom odpłatnie, ustala się według przeciętnych cen stosowanych wobec tych innych odbiorców. Istotne jest to, że ustawodawca nie wymaga, by były to ceny stosowane wobec głównego odbiorcy, lecz ceny stosowane wobec jakiegokolwiek odbiorcy. Z oczywistych względów wskazane jest, aby pracodawca, ustalając wartość świadczenia, odwołał się do cen stosowanych w transakcjach z podmiotami innymi niż powiązane ze świadczącym. Gdy pracodawca udziela nieodpłatnych świadczeń, które nie stanowią przedmiotu jego działalności, niemożliwe jest ustalenie wartości tych świadczeń w opisany sposób. Wartość takich świadczeń ustala się wtedy w ogólny sposób, opisany w art. 11 ust. 2 2b ustawy o PIT. Wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się wówczas na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Jeżeli podatnik będący pracownikiem otrzyma nieodpłatnie rzecz lub prawo niestanowiące przedmiotu działalności pracodawcy, wówczas ustalając kwotę przychodu, najpierw należy odnaleźć rzecz lub prawo, które będą spełniały określone powyżej warunki. W praktyce wystarczy znaleźć przedmiot podobny do przekazywanych rzeczy lub prawa i dopiero przez odniesienie do jego ceny określić wysokość przychodu. Ceną rynkową, która wyznacza kwotę przychodu podatnika, jest zawsze cena brutto, tj. wraz z zawartym w niej podatkiem od towarów i usług. Pracownik nie jest bowiem w tej sytuacji podatnikiem VAT i nie ma prawa do jego odliczania. Ze względu na to, że ustawodawca nie wskazał, co to jest cena nabycia, najwłaściwsze wydaje się zastosowanie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97, poz. 1050, z późn.zm.), zgodnie z którym ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest zobowiązany zapłacić za towar lub usługę świadczącemu. W cenie uwzględnia się VAT oraz akcyzę, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Wartość opisanych nieodpłatnych świadczeń niestanowiących przedmiotu działalności pracodawcy ustala się w następujący sposób: jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione według cen zakupu; wbrew temu, co niekiedy twierdzą organy podatkowe, świadczący nie musi, a nawet nie powinien, doliczać do ceny zakupu własnej marży;

13 14 Świadczenia pozapłacowe jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku; w praktyce należy też wziąć pod uwagę warunki, na jakich osoba korzysta z lokalu, i ustalając przychód, odwołać się do analogicznych umów; w pozostałych przypadkach na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. PRZYCHODY W WALUTACH OBCYCH Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Musi wystąpić przysporzenie majątkowe Klasyfikacja nieodpłatnych świadczeń przysparza w praktyce wielu problemów. Wszystko dlatego, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji tego pojęcia. Zgodnie z orzecznictwem sądowym wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osoby, których skutkiem jest nieodpłatne (tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu) przysporzenie w majątku tej osoby, mające konkretny wymiar finansowy, są nieodpłatnymi świadczeniami. W orzecznictwie NSA prezentowane jest stanowisko, że aby można było zaliczyć określone świadczenie do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie. Sądy w większości wyroków prezentują zgodne stanowisko, z którego wynika, że aby pieniądze i wartości pieniężne mogły być traktowane jako przychód, wystarczy, by były one postawione do dyspozycji podatnika, natomiast świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia mogą być uznane za przychód jedynie po ich otrzymaniu przez podatnika. W przypadku świadczeń nieodpłatnych opodatkowaniu może podlegać tylko przychód rzeczywiście otrzymany, a nie możliwy do otrzymania (wartość otrzymanego świadczenia, a nie możliwość skorzystania ze świadczenia). Takie argumenty przedstawił np. WSA w Szczecinie w wyroku z 20 stycznia 2010 r. (sygn. akt I SA/Sz 862/09). PRZYKŁAD Czy bezpłatna praca jest nieodpłatnym świadczeniem Podatnik świadczy bezpłatne usługi na rzecz firmy, w której odbywa praktykę. Czy w związku z odbywaną praktyką zawodową powstanie po stronie

14 ROZDZIAŁ 1. Nieodpłatne świadczenia 15 podatnika przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych? Nie. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o PIT oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Natomiast przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się: jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia według cen stosowanych wobec innych odbiorców, (...)

15 Ewa Matyszewska Absolwentka Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie następnie odbyła studia podyplomowe na kierunku prawo Unii Europejskiej. Redaktor działu podatkowego Dziennika Gazety Prawnej. Autorka licznych publikacji z zakresu prawa podatkowego. Specjalizuje się m.in. w tematyce rozliczeń dochodów zagranicznych, PIT, procedury podatkowej. Marek Kutarba Prawnik specjalizujący się w prawie podatkowym, autor licznych publikacji o tematyce podatkowej, wykładowca, były pracownik organów podatkowych. Świadczenia pozapłacowe Istotnym elementem systemu wynagradzania pracowników, współpracowników i menedżerów jest dziś rozbudowany system świadczeń pozapłacowych. Każdy z nich niesie ze sobą istotne ryzyko popełnienia błędów w rozliczeniach z urzędem skarbowym i ZUS. Tymczasem zarówno od osób prowadzących samodzielnie firmy, jak i od działów finansowych, księgowych czy kadrowych wymagane jest właściwe zakwalifikowanie i rozliczenie tych świadczeń. Książka zawiera porady, jak zabezpieczyć się na wypadek kontroli fiskusa i ZUS.