CHRONIMY DRZEWA PORADNIK PRAWNY. Magdalena Bar Radca prawny Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy Prawo gospodarcze i ochrony środowiska, sp. z o.o.

Transkrypt

1 PORADNIK PRAWNY Opracowanie: Magdalena Bar Radca prawny Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy Prawo gospodarcze i ochrony środowiska, sp. z o.o. CHRONIMY DRZEWA

2 Spis treści 1. Zasadność prowadzonej wycinki drzew Jakie zezwolenie potrzebne jest na usunięcie drzewa i kto je wydaje Kiedy zezwolenie nie jest wymagane Kto może ubiegać się o zezwolenie Co musi zawierać wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa Co powinien brać pod uwagę organ administracji wydając zezwolenie Co powinno zawierać zezwolenie Kto może uczestniczyć w postępowaniu w sprawie wydania zezwolenia i kto może się od niego odwołać Jak można dowiedzieć się o wszczęciu postępowania w sprawie zezwolenia na usunięcie drzewa oraz o samym wydanym zezwoleniu Co może zrobić organizacja ekologiczna Pytania i odpowiedzi Moja spółdzielnia/wspólnota mieszkaniowa wystąpiła z wnioskiem o wycinkę drzew, bo kilku mieszkańcom zaczęły one przeszkadzać. Co mogę zrobić, żeby to powstrzymać? Czy mogę zaskarżyć pozwolenie na wycinkę drzew? Jeśli tak to jak to zrobić? Czy wycinka w okresie lęgowym ptaków jest zgodna z prawem? Co robić, jeżeli wycinka niszczy gniazda lęgowe ptaków? Jak sprawdzić, czy prowadzona wycinka drzew jest zgodna z prawem? Co powinno się znaleźć w poprawnie wydanej zgodzie na wycinkę? Czy i gdzie można się odwoływać w sytuacji, w której pozwolenie na wycinkę zawiera braki formalne i merytoryczne? Czy służby energetyczne mogę bez pozwolenia i pytania wycinać drzewa na mojej posesji? Co robić kiedy podanym powodem wycinki jest zły stan drzew, a ja widzę, że drzewa są zdrowe i nic im nie jest? Za oknem pojawili się ludzie z piłami. Gdzie można ustalić, czy była zgoda i jaki jest powód wycinki? W urzędzie nie potrafią mi odpowiedzieć, czy wycinający mają pozwolenie. Co robić? Czy gmina może sama sobie wydać zgodę na wycinkę? Masowa wycinka drzew wzdłuż pasa drogowego pod pretekstem bezpieczeństwa co robić, jak to powstrzymać? Kto może wyciąć drzewo, które znajduje się na granicy dwóch posesji? Twierdzą, że wycinają chore drzewa, ale ja widzę że są zdrowe czy ktoś może przeprowadzić profesjonalną ocenę stanu zdrowia drzew? Załączniki Zabiegi pielęgnacyjne Pytania i odpowiedzi Jaka część korony drzewa można wyciąć w ramach cięć prześwietlających / pielęgnujących? Czy ekipa prowadząca działania pielęgnujące musi mieć zgodę i jakieś uprawnienia? Opłaty i kary Opłaty za usunięcie drzewa i ich wysokość

3 3.2. Kiedy opłaty nie są wymagane Możliwość odraczania i umarzania opłat Egzekwowanie opłat i ich przedawnienie Kary pieniężne za usuwanie, niszczenie i uszkodzenie drzewa Wysokość kar Kiedy nie wymierza się kar Możliwość odraczania i umarzania kar Egzekwowanie kar i ich przedawnienie Specjalna ochrona drzew Wprowadzenie Ochrona gatunkowa Drzewo jako pomnik przyrody

4 1. Zasadność prowadzonej wycinki drzew Zagadnienia ochrony drzew i zezwoleń na ich usuwanie uregulowane są w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 627 ze zm.), w szczególności w rozdziale 4 (art ). Przepisy tej ustawy dotyczące ochrony drzew zostały w 2015 r. zmienione; zdecydowana większość tych zmian weszła w życie 28 sierpnia 2015 r Jakie zezwolenie potrzebne jest na usunięcie drzewa i kto je wydaje Zgodnie z art. 83 ustawy o ochronie przyrody (dalej: uop), usunięcie drzewa wymaga uzyskania zezwolenia (decyzji administracyjnej nazwanej zezwoleniem). Zezwolenie takie wydawane jest przez wójta (w miastach odpowiednio przez burmistrza lub prezydenta miasta), natomiast gdy drzewo ma być usunięte z nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 83a uop). W przypadku gdy o wydanie zezwolenia ubiega się gmina jako posiadacz nieruchomości, na której rośnie drzewo (zob. niżej pkt 1.3. Kto może się ubiegać o zezwolenie), a zezwolenie miałoby być wydane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wydawane jest ono przez starostę. W przypadku miast na prawach powiatu, gdzie prezydent miasta pełni funkcje starosty, zezwolenie wydawane jest przez marszałka województwa (art. 90 uop). W przypadku gdy usunięte ma być drzewo znajdujące się w pasie drogowym drogi publicznej (i nie jest to obcy gatunek topoli), zezwolenie może być wydane po uzyskaniu uzgodnienia regionalnego dyrektora ochrony środowiska (o uzgodnienie występuje organ wydający zezwolenie). W przypadku drzewa znajdującego się na obszarach objętych ochroną krajobrazową na terenie parku narodowego albo rezerwatu przyrody zezwolenie może być wydane po uzyskaniu uzgodnienia odpowiednio dyrektora parku narodowego albo regionalnego dyrektora ochrony środowiska (RDOŚ). W przypadku gdy RDOŚ lub dyrektor parku narodowego nie zajmie żadnego stanowiska w ciągu 30, a w niektórych przypadkach w ciągu 60 dni od dnia otrzymania projektu zezwolenia na usunięcie drzewa, uznaje się, że wyrażają zgodę na wydanie tego zezwolenia Kiedy zezwolenie nie jest wymagane Zgodnie z art. 83f uop, bez zezwolenia można usuwać drzewa: 1) których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza: a) 35 cm w przypadku topoli, wierzby, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego, b) 25 cm w przypadku pozostałych gatunków drzew; 2) rosnące na plantacjach lub w lasach; 4

5 3) owocowe z wyjątkiem tych, które rosną na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni; 4) usuwane w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych; 5) usuwane z obszarów położonych między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, z wału przeciwpowodziowego i terenu w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału w przypadku gdy usunięcie drzewa jest nakazane decyzją wydaną przez starostę lub dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej na podstawie ustawy Prawo wodne; 6) utrudniające widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniające eksploatację urządzeń kolejowych albo powodujące tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych w przypadku gdy usunięcie drzewa jest nakazane decyzją wydaną przez starostę na podstawie ustawy o transporcie kolejowym; 7) stanowiące przeszkody lotnicze w przypadku gdy usunięcie drzewa jest nakazane decyzją ministra właściwego do spraw wewnętrznych, wydaną na podstawie ustawy Prawo lotnicze; 8) usuwane ze względu na potrzeby związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych (zgodnie z art. 73 Prawa wodnego należą do nich rowy wraz ze związanymi nimi budowlami, drenowania, rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m, stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych, ziemne stawy rybne, groble na obszarach nawadnianych, systemy nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych jeżeli służą regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz ochronie użytków rolnych przed powodziami) w przypadku gdy jest to nakazane decyzją wydaną przez starostę na podstawie art. 77 ust. 2 Prawa wodnego; 9) usuwane z obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody nieobjętego ochroną krajobrazową; 10) usuwane w ramach zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych parku narodowego lub rezerwatu przyrody, planu ochrony parku krajobrazowego, albo planu zadań ochronnych lub planu ochrony dla obszaru Natura 2000; 11) usuwane w związku z prowadzeniem akcji ratowniczej przez jednostki ochrony przeciwpożarowej lub inne właściwe służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia; 12) stanowiące złomy lub wywroty usuwane przez: a) jednostki ochrony przeciwpożarowej, jednostki Sił Zbrojnych RP, właścicieli urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej itp. (czyli różnego rodzaju rurociągów, linii energetycznych itp.), zarządców dróg, zarządców infrastruktury kolejowej, gminne lub powiatowe jednostki oczyszczania lub inne podmioty działające w tym zakresie na zlecenie gminy lub powiatu, b) inne podmioty lub osoby ale po przeprowadzeniu oględzin przez organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa, potwierdzających, że drzewa lub krzewy stanowią złom lub wywrot; 5

6 13) należące do gatunków obcych wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym (Dz. U. Nr 210, poz. 1260). Ponadto, zezwolenie nie jest wymagane w przypadku, gdy działka, na której rośnie drzewo jest wymieniona w zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (zezwolenie to jest wydawane na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych 1 ) z wyjątkiem drzew i krzewów usuwanych z nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków (art. 21 ust. 2 tej ustawy) Kto może ubiegać się o zezwolenie Zgodnie z art. 83 uop, wniosek o wydanie zezwolenia może złożyć: 1) posiadacz nieruchomości czyli osoba, która faktycznie włada daną nieruchomością, chociażby nie miała do tej nieruchomości żadnego tytułu prawnego; najczęściej posiadaczem jest właściciel nieruchomości. W przypadku gdy posiadaczem jest osoba inna niż właściciel, do wniosku musi dołączyć zgodę właściciela nieruchomości. Zgoda właściciela nieruchomości nie jest jednak wymagana, jeśli wniosek jest składany przez: a) spółdzielnię mieszkaniową, b) wspólnotę mieszkaniową, w której właściciele lokali powierzyli zarząd nieruchomością wspólną zarządowi, zgodnie z ustawą z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, c) zarządcę nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa, d) użytkownika wieczystego lub posiadacza nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym. Przed złożeniem wniosku zezwolenie na usunięcie drzewa spółdzielnia mieszkaniowa ma jednak obowiązek poinformować o tym zamiarze swoich członków, właścicieli budynków lub lokali niebędących członkami spółdzielni oraz osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, a zarząd wspólnoty mieszkaniowej członków wspólnoty. Jednocześnie spółdzielnia lub zarząd muszą wyznaczyć co najmniej 30-dniowy termin na zgłaszanie uwag w tej sprawie. Wniosek o wydanie zezwolenia może być złożony nie później niż w terminie 12 miesięcy od upływu terminu na zgłaszanie uwag. 1 Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 687 ze zm. 6

7 Przepisy nie przewidują jednak, że np. złożenie przez zainteresowanych uwag odnoszących się negatywnie do zamiaru wycięcia drzewa (protestów w tej sprawie) uniemożliwia złożenie wniosku i uzyskanie zezwolenia; 2) właściciel urządzeń przesyłowych (wymienionych w art. 49 Kodeksu cywilnego, tj. urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej i innych podobnych) jeżeli drzewo zagraża funkcjonowaniu tych urządzeń Co musi zawierać wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa Zgodnie z art. 83b uop, wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa musi zawierać: 1) imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę posiadacza i właściciela nieruchomości albo właściciela urządzeń przesyłowych; 2) oświadczenie o posiadanym tytule prawnym władania nieruchomością albo oświadczenie o posiadanym prawie własności urządzeń przesyłowych; 3) zgodę właściciela nieruchomości, jeżeli jest wymagana, lub oświadczenie spółdzielni mieszkaniowej lub zarządu wspólnoty mieszkaniowej o tym, że informacja o zamiarze złożenia wniosku została odpowiednio udostępnione zainteresowanym osobom (zob. wyżej pkt 1.3. Kto może ubiegać się o zezwolenie); 4) nazwę gatunku drzewa lub krzewu; 5) obwód pnia drzewa mierzony na wysokości 130 cm, a w przypadku gdy na tej wysokości drzewo: a) posiada kilka pni obwód każdego z tych pni, b) nie posiada pnia obwód pnia bezpośrednio poniżej korony drzewa; 6) miejsce, przyczynę, termin zamierzonego usunięcia drzewa oraz wskazanie czy usunięcie wynika z celu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej; 7) rysunek, mapę albo wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane projekt zagospodarowania działki lub terenu w przypadku realizacji inwestycji, dla której jest on wymagany zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane określające usytuowanie drzewa w odniesieniu do granic nieruchomości i obiektów budowlanych istniejących lub projektowanych na tej nieruchomości; 8) projekt planu: a) nasadzeń zastępczych, rozumianych jako posadzenie drzew, w liczbie nie mniejszej niż liczba usuwanych drzew, stanowiących kompensację przyrodniczą za usuwane drzewa i krzewy w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy Prawo ochrony środowiska lub b) przesadzenia drzewa jeżeli są planowane, wykonany w formie rysunku, mapy lub projektu zagospodarowania działki lub terenu, oraz informację o liczbie, gatunku lub odmianie drzew lub krzewów oraz miejscu i planowanym terminie ich wykonania; 9) decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach albo postanowienie w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura 7

8 2000, w przypadku realizacji przedsięwzięcia, dla którego wymagane jest ich uzyskanie zgodnie z ustawą ooś, oraz postanowienie uzgadniające wydawane przez właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli jest wymagana lub została przeprowadzona na wniosek realizującego przedsięwzięcie na podstawie ustawy ooś 2 ; 10) zezwolenie w stosunku do gatunków chronionych na czynności podlegające zakazom określonym w art. 51 ust. 1 pkt 1-4 i 10 oraz w art. 52 ust. 1 pkt 1, 3, 7, 8, 12, 13 i 15 uop jeżeli zostało wydane Co powinien brać pod uwagę organ administracji wydając zezwolenie Zgodnie z art. 83c uop, przed wydaniem zezwolenia na usunięcie drzewa wydający je organ ma obowiązek dokonać oględzin drzewa, aby sprawdzić, czy nie występują na nich chronione gatunki roślin, zwierząt lub grzybów. W praktyce oznacza to, że wydanie zezwolenia każdorazowo powinno być poprzedzone oględzinami przeprowadzonymi przez przedstawiciela organu wydającego zezwolenie. Zgodnie z art pkt 3 Kpa z oględzin powinien być sporządzony protokół, który stanowi część dokumentacji sprawy. W przypadku gdy stwierdzi, że usunięcie drzewa spowoduje naruszenie zakazów w stosunku do tych gatunków chronionych (w praktyce chodzi tu przede wszystkim o zakaz niszczenia tych gatunków oraz gniazd ptaków), nie będzie mógł wydać zezwolenia na takie usunięcie do czasu uzyskania przez wnioskodawcę innego zezwolenia zwalniającego z zakazów odnoszących się do gatunków chronionych. Zezwolenie takie wydawane jest RDOŚ (w niektórych przypadkach przez GDOŚ) na podstawie art. 56 uop. W przypadku gdyby osoba zamierzająca usunąć drzewo nie zdołała uzyskać zezwolenia zwalniającego z zakazów dotyczących chronionych gatunków, nie uzyska także zezwolenia na usunięcie drzewa. Wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa może być uzależnione od wykonania nasadzeń zastępczych lub przesadzenia tego drzewa (obowiązek wykonania nasadzeń lub przesadzenia drzewa będzie wówczas nałożony w zezwoleniu na usunięcie drzewa zob. niżej pkt 1.6. Co powinno zawierać zezwolenie). Wydając zezwolenie na usunięcie drzewa uzależnione od wykonania nasadzeń zastępczych, organ ma obowiązek wziąć pod uwagę w szczególności dostępność miejsc do nasadzeń zastępczych oraz następujące cechy usuwanego drzewa: 1) wartość przyrodniczą, w tym rozmiar drzewa oraz funkcje, jakie pełni w ekosystemie; 2) wartość kulturową; 3) walory krajobrazowe; 2 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) 8

9 4) lokalizację. Wydając zezwolenie na usunięcie drzewa uzależnione od przesadzenia tego drzewa organ ma obowiązek wziąć pod uwagę w szczególności dostępność miejsc do przesadzenia oraz następujące cechy przesadzanego drzewa: 1) rozmiar, w tym objętość bryły korzeniowej i wysokość; 2) kształt systemu korzeniowego; 3) kondycję; 4) długość okresu przygotowania go do przesadzenia Co powinno zawierać zezwolenie Zgodnie z art. 83d uop, zezwolenie na usunięcie drzewa określa: 1) imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę podmiotu, który ubiega się o zezwolenie, i na którego wniosek ma być ono wydane; 2) miejsce usunięcia drzewa; 3) nazwę gatunku drzewa; 4) obwód pnia drzewa mierzony na wysokości 130 cm, a w przypadku gdy na tej wysokości drzewo: a) posiada kilka pni obwód każdego z tych pni, b) nie posiada pnia obwód pnia bezpośrednio poniżej korony drzewa; 5) wysokość opłaty za usunięcie drzewa (zob. niżej rozdział dotyczący opłat); 6) termin usunięcia drzewa. W przypadku uzależnienia wydania zezwolenia na usunięcie drzewa od wykonania nasadzeń zastępczych, zezwolenie musi dodatkowo określać: 1) miejsce nasadzeń; 2) liczbę drzew, jakie należy posadzić; 3) minimalny obwód pni drzew na wysokości 100 cm; 4) gatunek lub odmianę drzew; 5) termin wykonania nasadzeń; 6) termin złożenia informacji o wykonaniu nasadzeń. W przypadku uzależnienia wydania zezwolenia na usunięcie drzewa od przesadzenia tego drzewa, zezwolenie ma dodatkowo określać: 1) miejsce, na które zostanie przesadzone drzewo; 2) termin przesadzenia drzewa; 3) termin złożenia informacji o przesadzeniu drzewa. W przypadku uzależnienia wydania zezwolenia na usunięcie drzewa od wykonania nasadzeń zastępczych bądź od przesadzenia drzewa, zezwolenie może (nie musi) określać dodatkowo warunki techniczne sadzenia lub przesadzenia drzewa. 9

10 W przypadku gdy przyczyną usunięcia drzewa jest realizacja inwestycji wymagającej uzyskania pozwolenia na rozbiórkę lub pozwolenia na budowę, zezwolenie na usunięcie drzewa może zostać wykonane pod warunkiem uzyskania pozwolenia na rozbiórkę lub pozwolenia na budowę, które kolidują z drzewami, będącymi przedmiotem zezwolenia. Oznacza to, że do wycinki nie można przystąpić przed uzyskaniem pozwolenia na budowę lub rozbiórkę (chodzi o to, aby była pewność, że pozwolenie to zostanie przez inwestora rzeczywiście uzyskane, a wycinka drzew nie okaże się niepotrzebna). Ograniczenia tego nie stosuje się jednak do inwestycji liniowych celu publicznego (np. dróg, linii kolejowych, linii elektroenergetycznych). W przypadku gdy uprzednio dla przedsięwzięcia, w związku z którym wycinane są drzewa, wydawana była decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach lub przeprowadzona była ponowna ocena oddziaływania na środowisko (zakończona postanowieniem RDOŚ), zezwolenie na usunięcie drzewa musi uwzględniać warunki nałożone w takiej decyzji lub postanowieniu. Podobnie jest w przypadku, gdy wymagane było postanowienie RDOŚ uzgadniające warunki realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000 albo zezwolenie RDOŚ / GDOŚ zwalniające z zakazów odnoszących się do gatunków chronionych Kto może uczestniczyć w postępowaniu w sprawie wydania zezwolenia i kto może się od niego odwołać Zezwolenie na usunięcie drzewa jest decyzją administracyjną, od której jak od każdej decyzji przysługuje odwołanie na zasadach określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego 3 (a następnie skarga do sądu administracyjnego na zasadach określonych w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi 4 ). Do złożenia odwołania uprawniona jest jednak tylko osoba uznana za stronę postępowania (oraz podmiot na prawach strony, np. organizacja ekologiczna, której udałoby się uzyskać taki status zob. niżej pkt 1.9. Co może zrobić organizacja ekologiczna). Problemem jest to, że w przypadku postępowania dotyczącego zezwolenia na usunięcie drzewa za strony postępowania uważa się tylko osobę składającą wniosek oraz właściciela nieruchomości, na której znajduje się drzewo (jeśli to nie on jest wnioskodawcą). Stronami nie są natomiast sąsiedzi nieruchomości, na której rośnie drzewo. W związku z tym osoba z zewnątrz nie ma szansy uczestniczyć w postępowaniu ani odwołać się od wydanej decyzji. 3 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) 4 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) 10

11 1.8. Jak można dowiedzieć się o wszczęciu postępowania w sprawie zezwolenia na usunięcie drzewa oraz o samym wydanym zezwoleniu Nie ma prawnego obowiązku podawania do publicznej wiadomości o złożeniu wniosku o zezwolenia na usunięcie drzewa i o wszczęciu postępowania w tej sprawie (o wszczęciu postępowania informowane są tylko strony postępowania, których krąg jak wskazano wyżej jest jednak bardzo ograniczony). W związku z tym osoby trzecie mają ograniczone możliwości dowiedzenia się o toczącym się postępowaniu. Teoretycznie informacja o każdym wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa powinna być niezwłocznie umieszczana w publicznie dostępnym wykazie danych o dokumentach, do którego prowadzenia są zobowiązane organy administracji na podstawie art. 21 i następnych ustawy ooś. Wykaz taki nie zawiera wprawdzie samych wniosków o wydanie zezwolenia a tylko informację, kiedy wniosek został złożony i czego dotyczy ale i taka informacja byłaby przydatna, gdyż na tej podstawie można by ubiegać się o udostępnienie takiego wniosku (jest to informacja o środowisku podlegająca udostępnianiu). Problemem jest jednak to, że wiele organów administracji prowadzi swoje wykazy albo w sposób nierzetelny (nie wszystkie dokumenty są wpisywane do wykazu), albo dokonuje wpisów z opóźnieniem co może spowodować, że wpis o wniosku pojawi się już po wydaniu zezwolenia. Niemniej jednak osoby zainteresowane uzyskaniem wiedzy o składanych wnioskach o wydanie zezwoleń powinny na bieżąco śledzić wykaz danych (jest on prowadzony w formie elektronicznej i powinien znajdować się lub przynajmniej link do niego w BIP danego organu). W publicznie dostępnym wykazie danych o dokumentach powinny być także umieszczane informacje o samych wydanych zezwoleniach. Zezwolenia także są informacjami o środowisku i podlegają udostępnianiu w trybie ustawy ooś, można więc złożyć wniosek o ich udostępnienie (także wówczas, gdy widzimy prowadzoną już wycinkę i chcemy dowiedzieć się na podstawie jakiego zezwolenia jest prowadzona). Za udostępnienie informacji mogą być pobierane opłaty. Zagadnienia dotyczące dostępu do informacji o środowisku zostały szczegółowo omówione w poradniku dostępnym na stronie: Co może zrobić organizacja ekologiczna Wzór wniosku o udostępnienie informacji znajduje się w załączniku nr 1 Zezwolenia na usunięcie drzew inaczej niż np. decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach nie wymagają przeprowadzenia procedury udziału społeczeństwa, a zatem organizacje ekologiczne nie mogą włączać się do postępowań w tych sprawach na prawach strony powołując się na korzystniejszy dla nich art. 44 ustawy ooś (przepis ten dotyczy tylko tych postępowań, w których wymagane jest przeprowadzenie procedury udziału społeczeństwa uregulowanej w ustawie ooś). 11

12 Niemniej jednak organizacje ekologiczne mogą próbować włączać się do postępowań w sprawie zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów korzystając z ogólnego przepisy art pkt 2 i 3 Kpa: Art Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem: (...) 2) dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. 2. Organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia (...) o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Art. 31 Kpa ma charakter ogólny i dotyczy wszystkich rodzajów postępowań i wszystkich organizacji społecznych, w tym również organizacji ekologicznych i postępowań dotyczących ochrony środowiska. Ubiegając się o dopuszczenie do postępowania w tym trybie, organizacja musi złożyć wniosek wykazując w nim, że włączenie się do danego postępowania jest uzasadnione jej celami statutowymi oraz że za jej włączeniem do postępowania przemawia interes społeczny. Wykazanie przesłanki pierwszej jest łatwiejsze i wymaga przedstawienia statutu organizacji lub odpisu z KRS, w którym byłyby podane cele organizacji, które oczywiście muszą w tym wypadku obejmować ochronę środowiska (ochronę przyrody, zieleni itp.). W przypadku stowarzyszeń zwykłych wymagane będzie przedstawienie regulaminu stowarzyszenia oraz potwierdzenia (zaświadczenia) o wpisaniu do rejestru stowarzyszeń zwykłych. Wykazanie przesłanki drugiej jest trudniejsze i wymaga wykazania, dlaczego udział tej właśnie organizacji w tym właśnie postępowaniu przyczyni się do ochrony interesu społecznego, jakim w tym wypadku jest ochrona drzew. Wzór wniosku o dopuszczenie organizacji do postępowania znajduje się w załączniku nr 2 Występowanie obu wyżej wymienionych przesłanek podlega każdorazowo ocenie przez organ prowadzący postępowanie. Jeśli uzna on, że są spełnione, wydaje postanowienie o dopuszczeniu organizacji do postępowania; jeśli uzna że nie postanowienie odmowne (na to ostatnie przysługuje zażalenie i następnie skarga do sądu administracyjnego). Aby jednak organizacja ekologiczna mogła ubiegać się o dopuszczenie do postępowania w sprawie dotyczącej zezwolenia na usunięcie drzew, musi najpierw dowiedzieć się, że postępowanie takie jest prowadzone, tj. że wpłynął wniosek o wydanie zezwolenia. W związku z tym, że przepisy nie wymagają podawania do publicznej wiadomości o wszczęciu postępowania w sprawie zezwolenia na usunięcie drzewa (a, jak wskazano wyżej, korzystanie z publicznie dostępnych wykazów danych może być mało efektywne) uzyskanie takiej 12

13 wiedzy może być trudne zwłaszcza że od złożenia wniosku o wydanie zezwolenia do wydania tego zezwolenia nie mija zwykle zbyt wiele czasu. Organ administracji prowadzący postępowanie mógłby jednak gdyby uznał to za stosowne poinformować organizacje ekologiczne zajmujące się ochroną drzew o wszczęciu postępowania. Pozwala mu na to czy wręcz do tego zobowiązuje art Kpa, zgodnie z którym: 4. Organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby, zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy przemawia za tym interes społeczny. W praktyce przepis ten nie jest przez organy stosowany, głównie dlatego, że jak wskazuje się w literaturze nie jest on jasny. W szczególności nie jest wiadome, czy obowiązek zawiadomienia odnosi się do wszystkich organizacji społecznych, potencjalnie zainteresowanych udziałem w toczącym się postępowaniu, czy też tylko do organizacji, które mają siedzibę lub oddziały i inne jednostki terenowe na obszarze właściwości organu prowadzącego postępowanie. Ponadto wykonanie tego obowiązku jest uwarunkowane posiadaniem przez organ administracji publicznej odpowiedniego wykazu organizacji społecznych i ich statutów. (...) W ostatecznym rachunku wykonanie tego obowiązku zależy od posiadanych przez organ informacji dotyczących celów statutowych organizacji społecznych, a przede wszystkim od uznania tego organu. 5 Przepisy nie przewidują prowadzenia przez organy listy zainteresowanych organizacji ekologicznych ani możliwości wcześniejszego (tj. przed wszczęciem postępowania) zgłaszania się organizacji do wszystkich przyszłych postępowań danego rodzaju. Niemniej jednak organizacja zainteresowana udziałem w postępowaniach może wystosować do organu pismo zwracające uwagę organu na treść art Kpa oraz wykazujące, że organizacja jest zainteresowana udziałem w określonych postępowaniach ze względu na swoje cele statutowe, oraz że jej zdaniem interes społeczny przemawiałby za zawiadamianiem jej o wszczynaniu tych postępowań. Tym samym organ nie mógłby już tłumaczyć, że nie wiedział, iż dana organizacja jest zainteresowana udziałem w określonych postępowaniach, i że ich zakres dotyczy statutowych celów organizacji. Wzór takiego pisma znajduje się w załączniku nr 3 Należy jednak pamiętać, że organizacja nie ma roszczenia o zawiadamianie o określonych postępowaniach, a w przypadku zignorowania przez organ opisanego wyżej pisma, organizacji nie będą przysługiwać środki odwoławcze. 5 A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do art.31 Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX/el.,

14 Z drugiej jednak strony organy administracji mają do dyspozycji odpowiednie narzędzie prawne (w postaci art Kpa) służące angażowaniu organizacji w postępowania. Od stosowanej przez te organy dobrej lub złej praktyki zależy zastosowanie tego narzędzia. Pytania i odpowiedzi 1. Moja spółdzielnia/wspólnota mieszkaniowa wystąpiła z wnioskiem o wycinkę drzew, bo kilku mieszkańcom zaczęły one przeszkadzać. Co mogę zrobić, żeby to powstrzymać? W sytuacji gdy zezwolenie jest już wydane a wycinka prowadzona zgodnie z nim, nie ma raczej prawnych możliwości jej powstrzymania. Ewentualnie możliwe byłoby jedynie przekonanie spółdzielni / wspólnoty (poprzez spotkania mieszkańców, głosowanie na spotkaniach itp.) do odstąpienia od zamiaru wycinki. Natomiast przed złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa spółdzielnie mieszkaniowe i wspólnoty mieszkańców mają obecnie (tj. zgodnie z przepisami obowiązującymi od r.) obowiązek powiadomić o tym zamiarze swoich członków, właścicieli budynków lub lokali niebędących członkami spółdzielni oraz osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali oraz wyznaczyć im co najmniej 30-dniowy termin na zgłaszanie uwag w tej sprawie. Przepisy nie przewidują wprawdzie, że np. złożenie przez zainteresowanych uwag odnoszących się negatywnie do zamiaru wycięcia drzewa (protestów w tej sprawie) uniemożliwia złożenie wniosku i uzyskanie zezwolenia, ale taka forma konsultacji daje możliwość wyrażenia swojej woli i wpływu na podjęcie decyzji przez spółdzielnię lub wspólnotę. Po uzyskaniu wiedzy na temat planowanego przez spółdzielnię lub wspólnotę wniosku o zezwolenie na usunięcie drzew można też próbować zaangażować jakąś organizację ekologiczną, która zechciałaby spróbować najpierw włączyć się do postępowania, a następnie odwoływać się od wydanej decyzji (zob. pkt 1.9. Co może zrobić organizacja ekologiczna). 2. Czy mogę zaskarżyć pozwolenie na wycinkę drzew? Jeśli tak to jak to zrobić? Odwołanie od zezwolenia na usunięcie drzewa może złożyć osoba uznana za stronę postępowania a krąg tych osób jest niestety dość wąski (zob. pkt 1.7. Kto może uczestniczyć w postępowaniu w sprawie wydania zezwolenia i kto może się od niego odwołać). Odwołanie może złożyć także organizacja ekologiczna, której udało się włączyć do postępowania na prawach strony (zob. pkt 1.9. Co może zrobić organizacja ekologiczna). Odwołanie należy składać w terminie 14 dni od dnia doręczenia zezwolenia: 1) w przypadku zezwoleń wydanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a także przez starostę lub marszałka województwa do Samorządowego Kolegium Odwoławczego właściwego dla danego terytorium; 14

15 2) w przypadku zezwoleń wydanych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 3. Czy wycinka w okresie lęgowym ptaków jest zgodna z prawem? Ochroną ścisła lub częściową objęte są gatunki ptaków wymienione w załącznikach I i II rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r. poz. 1348). Listy gatunków z rozporządzenia są jednak bardzo szerokie; ochroną ścisłą objęte są m.in. pozostałe gatunki ptaków (inne niż: gatunki łowne, gatunki objęte ochroną częściową oraz wymienione w lp gatunki objęte ochroną ścisłą) występujące naturalnie na terytorium państw Unii Europejskiej, przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Także niszczenie gniazd ptaków objętych ochroną ścisłą lub częściową jest zabronione, z wyjątkiem: 3) usuwania gniazd gatunków ptaków wprost wymienionych w załącznikach 1 i 2 do ww. rozporządzenia od dnia 16 października do końca lutego z budek dla ptaków i ssaków; 4) usuwania gniazd pozostałych gatunków ptaków innych niż gatunki łowne, gatunki objęte ochroną częściową oraz wymienione w lp gatunki objęte ochroną ścisłą, występujących naturalnie na terytorium państw UE, przebywających na terytorium RP od dnia 16 października do końca lutego z obiektów budowlanych lub terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne. W przypadku gdy nie występuje żaden z wymienionych wyżej wyjątków, usuwanie gniazd, a więc i wycinka drzew wymagane jest posiadanie przez podmiot dokonujący wycinki zezwolenie RDOŚ lub GDOŚ na odstępstwo od zakazów dotyczących gatunków chronionych (zob. pkt 1.5. Co powinien brać pod uwagę organ administracji wydając zezwolenie). 4. Co robić, jeżeli wycinka niszczy gniazda lęgowe ptaków? Zasady ochrony gniazd opisano w odpowiedzi na pytanie nr 3. Bezprawne niszczenie gniazd ptaków podczas wycinki (bezprawne, czyli bez odpowiedniego zezwolenia wydanego przez RDOŚ lub GDOŚ) stanowi wykroczenie z art. 131 pkt 14 uop (zagrożone karą aresztu lub grzywny). Popełnienie takiego wykroczenia można zgłosić na policję lub do prokuratury. Ponadto, bezprawne niszczenie gniazd gatunków chronionych stanowi szkodę w środowisku zgodnie z art. 6 pkt 2 lit. c) ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie 6. Wyrządzenie takiej szkody można zgłaszać do regionalnego dyrektora ochrony środowiska na podstawie art. 24 ustawy o zapobieganiu szkodom (...) i zgodnie z określonymi w tym artykule zasadami (zgłoszenia takiego może dokonać każdy). 6 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (tekst jedn. Dz. U. z 2014 poz. 210 ze zm.) 15

16 Dodatkowo można zawiadomić organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa, że wycinka narusza zakazy dotyczące gatunków chronionych. Należy pamiętać, że od 28 sierpnia 2015 r. organ ten ma obowiązek przeprowadzić wizję lokalną przed wydaniem zezwolenia, aby sprawdzić czy nie występują na nich chronione gatunki. W przypadku gdy stwierdzi, że usunięcie drzewa spowoduje zniszczenie tych gatunków lub ich gniazd, nie może wydać zezwolenia na takie usunięcie do czasu uzyskania przez wnioskodawcę innego zezwolenia wydanego przez RDOŚ lub GDOŚ i zwalniającego z zakazów odnoszących się do gatunków chronionych (zob. pkt 1.5. Co powinien brać pod uwagę organ administracji wydając zezwolenie). 5. Jak sprawdzić, czy prowadzona wycinka drzew jest zgodna z prawem? Wycinka jest zgodna z prawem jeśli prowadzona jest na podstawie zezwolenia na usunięcie drzew lub jeśli dotyczy drzew, dla których zezwolenie nie jest wymagane (zob. pkt 1.2. Kiedy zezwolenie nie jest wymagane). W celu sprawdzenia czy dla określonych drzew wydano zezwolenie na ich usunięcie, należy wystąpić do organu właściwego do wydania zezwolenia (zob. pkt 1.1. Jakie zezwolenie potrzebne jest na usunięcie drzewa i kto je wydaje oraz pkt 1.8. Jak można dowiedzieć się o wszczęciu postępowania w sprawie zezwolenia na usunięcie drzewa oraz o samym wydanym zezwoleniu). 6. Co powinno się znaleźć w poprawnie wydanej zgodzie na wycinkę? Zobacz wyżej pkt 1.6. Co powinno zawierać zezwolenie. 7. Czy i gdzie można się odwoływać w sytuacji, w której pozwolenie na wycinkę zawiera braki formalne i merytoryczne? Zob. odpowiedź na pytanie nr Czy służby energetyczne mogę bez pozwolenia i pytania wycinać drzewa na mojej posesji? Właściciel urządzeń przesyłowych (w tym wypadku linii elektroenergetycznej) może usunąć drzewo w przypadku, gdy zagraża ono funkcjonowaniu tych urządzeń. Na takie usunięcie drzewa także jednak wymagane jest zezwolenie (art. 83 ust. 1 pkt 2 uop) chyba, że dane drzewo ze względu na swoje właściwości nie wymaga uzyskania zezwolenia (np. ma zbyt mały obwód pnia lub zachodzą inne okoliczności wymienione w art. 83f ust. 1 uop albo w art. 21 ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych). W tym wypadku o zezwolenie powinien wystąpić właściciel urządzeń przesyłowych. Zgodnie z art. 83e uop, usunięcie drzewa na wniosek właściciela urządzeń przesyłowych następuje za odszkodowaniem na rzecz właściciela nieruchomości, a w przypadku gdy na nieruchomości jest ustanowione prawo użytkowania wieczystego na rzecz użytkownika 16

17 wieczystego nieruchomości. Odszkodowanie to przysługuje od właściciela urządzeń (linii elektroenergetycznej). Ustalenie wysokości odszkodowania następuje w drodze umowy stron. W przypadku gdy strony nie zawrą umowy w terminie 30 dni od dnia usunięcia drzewa, odszkodowanie ustala organ, który wydał zezwolenie na ich usunięcie. 9. Co robić kiedy podanym powodem wycinki jest zły stan drzew, a ja widzę, że drzewa są zdrowe i nic im nie jest? Drzewa zapewne wycinane są na podstawie zezwolenia na ich usunięcie (chyba, że zezwolenie takie nie jest wymagane, bo np. drzewa mają zbyt mały obwód pnia albo zachodzi jakiś inny powód wymieniony w art. 83f uop, albo też drzewa są wycinane w związku z budową nowej drogi (zob. pkt 3.3. Kiedy zezwolenie nie jest wymagane). Zezwolenie to w uzasadnieniu powinno podawać przyczynę wycinki w tym wypadku byłby to zły stan drzew. W przypadku kwestionowania zasadności wydania zezwolenia na tej podstawie, środkiem prawnym byłoby złożenie od niego odwołania, w którym powołane byłyby argumenty wykazujące brak podstaw do twierdzenia, że stan drzew był zły. Nie ma formalnego wymogu, aby odwołujący się przedstawiał własne ekspertyzy czy dowody dotyczące stanu drzew wystarczy, że wykaże, iż organ wydający decyzję nie udowodnił należycie, że stan jest zły. Niemniej jednak z pewnością przedstawienie jakiegoś rodzaju własnej ekspertyzy dotyczącej wycinanych drzew zwiększyłoby szanse na pozytywne rozpatrzenie odwołania. Problemem jest jednak to, że krąg osób, które byłyby uprawnione do złożenia takiego odwołania, czyli stron postępowania dotyczącego usunięcia drzewa (zob. pkt 3.7. Kto może uczestniczyć w postępowaniu w sprawie wydania zezwolenia i kto może się od niego odwołać). Odwołanie od takiego zezwolenia mogłaby złożyć także organizacja ekologiczna pod warunkiem jednak, że udałoby się jej wcześniej włączyć do postępowania (zanim zezwolenie zostanie wydane). Zob. pkt 3.9. Co może zrobić organizacja ekologiczna. Odwołanie należy składać w terminie 14 dni od dnia doręczenia zezwolenia: 5) w przypadku zezwoleń wydanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a także przez starostę lub marszałka województwa do Samorządowego Kolegium Odwoławczego właściwego dla danego terytorium; 6) w przypadku zezwoleń wydanych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. W przypadku gdyby okazało się, że nie ma podmiotu, który byłby uprawniony do złożenia odwołania, pozostają metody inne niż prawne, takie jak lobbing, próby podejmowania dialogu z właściwymi organami i instytucjami itp. 17

18 10. Za oknem pojawili się ludzie z piłami. Gdzie można ustalić, czy była zgoda i jaki jest powód wycinki? Drzewa zapewne wycinane są na podstawie zezwolenia na ich usunięcie (chyba, że zezwolenie takie nie jest wymagane, bo np. drzewa są mają zbyt mały obwód pnia albo zachodzi jakiś inny powód wymieniony w art. 83f uop, albo też drzewa są wycinane w związku z budową nowej drogi (zob. pkt 3.3. Kiedy zezwolenie nie jest wymagane). Zezwolenie wydawane jest najczęściej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). W przypadku gdy o wydanie zezwolenia ubiega się gmina jako posiadacz nieruchomości, na której rośnie drzewo, a zezwolenie miałoby być wydane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wydawane jest ono przez starostę. W przypadku miast na prawach powiatu, gdzie prezydent miasta pełni funkcje starosty, zezwolenie wydawane jest przez marszałka województwa (art. 90 uop). Ponadto w każdym przypadku gdy drzewo ma być usunięte z nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków zezwolenie wydaje wojewódzki konserwator zabytków niezależnie od tego, czy właścicielem tej nieruchomości jest gmina czy inny podmiot (art. 83a uop). Do tych właśnie organów administracji należy zwrócić się o udostępnienie zezwolenia na usunięcie określonych drzew (można opisać je poprzez wskazanie miejsca adresu lub numeru działki z którego są usuwane). Zezwolenie na usunięcie drzewa stanowi informację o środowisku, która podlega udostępnieniu na podstawie ustawy ooś 7 (zob. wzór wniosku o udostępnienie informacji o środowisku załącznik nr 1 oraz pkt 3.8. Jak można dowiedzieć się o wszczęciu postępowania w sprawie zezwolenia na usunięcie drzewa oraz o samym wydanym zezwoleniu). Wydane zezwolenie powinno w uzasadnieniu podawać przyczynę wycinki. 11. W urzędzie nie potrafią mi odpowiedzieć, czy wycinający mają pozwolenie. Co robić? Co do zasady na wycięcie drzewa wymagane jest zezwolenie wydawane na podstawie art. 83 uop (zob. pkt 3.2. Jakie zezwolenie potrzebne jest na usunięcie drzewa i kto je wydaje). W niektórych przypadkach zezwolenie nie jest wymagane, bo np. drzewa mają zbyt mały obwód pnia albo zachodzi jakiś inny powód wymieniony w art. 83f uop, albo też drzewa są wycinane w związku z budową nowej drogi (zob. pkt 3.3. Kiedy zezwolenie nie jest wymagane). Zezwolenie wydawane jest najczęściej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). W przypadku gdy o wydanie zezwolenia ubiega się gmina jako posiadacz nieruchomości, na której rośnie drzewo, a zezwolenie miałoby być wydane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wydawane jest ono przez starostę. W przypadku miast na prawach powiatu, gdzie 7 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) 18

19 prezydent miasta pełni funkcje starosty, zezwolenie wydawane jest przez marszałka województwa (art. 90 uop). Ponadto w każdym przypadku gdy drzewo ma być usunięte z nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków zezwolenie wydaje wojewódzki konserwator zabytków niezależnie od tego, czy właścicielem tej nieruchomości jest gmina czy inny podmiot (art. 83a uop). Te organy muszą nie tylko wiedzieć czy zezwolenie zostało wydane, ale także mają obowiązek je udostępnić do wglądu (lub zrobić jego kopię). W pierwszej kolejności pytanie o istnienie zezwolenia należy skierować do urzędu gminy (miasta). Powinniśmy uzyskać tam informację czy zezwolenie zostało wydane, ewentualnie o tym, że teren jest wpisany do rejestru zabytków i do wydania zezwolenia właściwy jest konserwator zabytków (wówczas do niego należy zwrócić się o udostępnienie zezwolenia). W przypadku gdyby gmina była właścicielem nieruchomości, z której usuwane jest drzewo w związku z czym zezwolenie byłoby wydawane przez starostę lub marszałka gmina także powinna posiadać to zezwolenie (ponieważ jest jego adresatem) i ma obowiązek je udostępnić. Obowiązek jego udostępnienia ma także organ, który je wydał (odpowiednio starosta lub marszałek) i do nich także można zwrócić się o udostępnienie zezwolenia. Jeżeli urzędnik odmawia odpowiedzi na pytanie, czy zezwolenie zostało wydano (twierdzi, że nie wie ), to najprawdopodobniej wynika to albo z jego złej woli, albo z całkowitej nieznajomości przepisów i obowiązków administracji związanych z udostępnianiem informacji o środowisku. Zezwolenie na usunięcie drzewa stanowi bowiem informację o środowisku, które podlega udostępnieniu na podstawie ustawy ooś. W opisanej sytuacji należałoby więc zwrócić się do gminy z formalnym wnioskiem o udostępnienie informacji o środowisku, w którym zażądamy informacji o tym czy zezwolenie na wycięcie danego drzewa było wydane, a jeśli nie to dlaczego można też wnioskować o udostępnienie tego zezwolenia (zob. wzór wniosku o udostępnienie informacji o środowisku załącznik nr 1 oraz pkt 3.8. Jak można dowiedzieć się o wszczęciu postępowania w sprawie zezwolenia na usunięcie drzewa oraz o samym wydanym zezwoleniu). Zagadnienia dotyczące dostępu do informacji o środowisku, w tym środków odwoławczych w przypadku odnowy udostępnienia informacji braku odpowiedzi zostały szczegółowo omówione w poradniku dostępnym na stronie: Czy gmina może sama sobie wydać zgodę na wycinkę? Nie. Od 28 sierpnia 2015 r. obowiązują przepisy, zgodnie z którymi w przypadku gdy o wydanie zezwolenia ubiega się gmina jako posiadacz nieruchomości, na której rośnie drzewo, a zezwolenie miałoby być wydane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wydawane jest ono przez starostę. W przypadku miast na prawach powiatu, gdzie prezydent miasta pełni funkcje starosty, zezwolenie wydawane jest przez marszałka województwa (art. 90 uop). 19

20 Ponadto trzeba pamiętać, że w każdym przypadku, gdy drzewo ma być usunięte z nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków zezwolenie wydaje wojewódzki konserwator zabytków niezależnie od tego, czy właścicielem tej nieruchomości jest gmina czy inny podmiot (art. 83a uop). 13. Masowa wycinka drzew wzdłuż pasa drogowego pod pretekstem bezpieczeństwa co robić, jak to powstrzymać? Usuwanie drzew rosnących wzdłuż drogi także wymaga zezwolenia (chyba, że chodzi o drzewa mają zbyt mały obwód pnia, zachodzi jakiś inny powód wymieniony w art. 83f uop, albo też drzewa są wycinane w związku z budową drogi zob. pkt 3.3 Kiedy zezwolenie nie jest wymagane). Zezwolenie to w uzasadnieniu powinno podawać przyczynę wycinki w tym wypadku byłyby to względy bezpieczeństwa. W przypadku kwestionowania zasadności wydania zezwolenia na tej podstawie, środkiem prawnym byłoby złożenie od niego odwołania, w którym powołane byłyby argumenty wykazujące brak podstaw do twierdzenia, że bezpieczeństwo jest zagrożone. Nie ma formalnego wymogu, aby odwołujący się przedstawiał własne ekspertyzy czy dowody dotyczące stanu bezpieczeństwa wystarczy, że wykaże, iż organ wydający decyzję nie udowodnił należycie, że usunięcie drzew jest konieczne. Niemniej jednak z pewnością przedstawienie jakiegoś rodzaju własnej ekspertyzy zwiększyłoby szanse na pozytywne rozpatrzenie odwołania. Problemem jest jednak to, że krąg osób, które byłyby uprawnione do złożenia takiego odwołania, czyli stron postępowania dotyczącego usunięcia drzewa (zob. pkt 3.7. Kto może uczestniczyć w postępowaniu w sprawie wydania zezwolenia i kto może się od niego odwołać). Odwołanie od takiego zezwolenia mogłaby złożyć także organizacja ekologiczna pod warunkiem jednak, że udałoby się jej wcześniej włączyć do postępowania (zanim zezwolenie zostanie wydane). Zob. pkt 3.9. Co może zrobić organizacja ekologiczna. Odwołanie należy składać w terminie 14 dni od dnia doręczenia zezwolenia: 7) w przypadku zezwoleń wydanych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a także przez starostę lub marszałka województwa do Samorządowego Kolegium Odwoławczego właściwego dla danego terytorium; 8) w przypadku zezwoleń wydanych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. W przypadku gdyby okazało się, że nie ma podmiotu, który byłby uprawniony do złożenia odwołania, pozostają metody inne niż prawne, takie jak lobbing, próby podejmowania dialogu z właściwymi organami i instytucjami itp. 20

21 14. Kto może wyciąć drzewo, które znajduje się na granicy dwóch posesji? W przypadku gdy drzewo faktycznie znajduje się na granicy dwóch posesji (a nie jedynie korzenie lub gałęzie przerastają z jednej posesji na drugą), należy przyjąć, że stanowi ono współwłasność właścicieli obu posesji. W takim przypadku wniosek o zezwolenie na wycięcie drzewa powinni złożyć obydwaj właściciele (w praktyce zapewne częściej jeden z właścicieli przedstawiając jednocześnie zgodę drugiego z nich). Przy braku takiej zgody organ nie powinien zezwolenia wydać a gdyby wydał, to pominiętemu właścicielowi służyłoby prawo złożenia odwołania od tego zezwolenia (jako właścicielowi nieruchomości, na której również rośnie drzewo). W przypadku gdy na wycięcie danego drzewa nie jest wymagane zezwolenie (zob. pkt 3.3. Kiedy zezwolenie nie jest wymagane), kwestię uzgodnień pomiędzy właścicielami reguluje tylko prawo cywilne. Zgodnie z art. 154 Kodeksu cywilnego: Art Domniemywa się, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów. To samo dotyczy drzew i krzewów na granicy. 2. Korzystający z wymienionych urządzeń obowiązani są ponosić wspólnie koszty ich utrzymania. Z przepisu tego można wnioskować, że także decyzja o utrzymaniu lub wycięciu drzewa rosnącego na granicy powinna być podjęta wspólnie. W przypadku gdyby jeden z właścicieli wyciął drzewo bez zgody sąsiada, właścicielowi sąsiedniej działki przysługiwałyby ewentualnie środki cywilnoprawne (pozew do sądu cywilnego). W pozwie tym można by domagać się odszkodowania za poniesioną szkodę (trzeba wówczas wykazać jej wysokość). Teoretycznie można by także rozważać złożenie pozwu z art (dotyczącego naruszania własności), w którym można by żądać, aby sąd nakazał przywrócenie stanu zgodnego z prawem ale w tym wypadku w praktyce byłoby to niemożliwe do wykonania, jako że drzewo zostało już usunięte (ewentualnie można by domagać się zasadzenia w tym miejscu nowego drzewa). 15. Twierdzą, że wycinają chore drzewa, ale ja widzę że są zdrowe czy ktoś może przeprowadzić profesjonalną ocenę stanu zdrowia drzew? Zob. odpowiedź na pytanie 9. 21