Kompozycja i rytm we wnętrzu

Transkrypt

1 Kompozycja i rytm we wnętrzu Ważnym elementem każdego dzieła sztuki czy architektury jest kompozycja. Może być ona płaszczyznowa lub przestrzenna, w zależności od tego, czy mamy do czynienia z kompozycją w dwóch czy w trzech wymiarach. W ogólnym pojęciu kompozycja to układ elementów. Kompozycje płaszczyznowe. Kompozycje przestrzenne. We wnętrzu kompozycja płaszczyznowa będzie dotyczyć takich płaskich powierzchni, jak ściana, podłoga, dywan czy okno. Kompozycja przestrzenna to po prostu rozmieszczenie w trzech wymiarach elementów pokoju czy całego mieszkania. 1

2 Płaszczyznowa kompozycja ściany projekt dekoracji ściennej, na którą składają się ozdobne ramki. Kolorystyczna płaszczyznowa kompozycja wyposażenia regału ściennego. Kompozycja przestrzenna widok jadalni od strony kuchni. Na pierwszym planie kwiatowa dekoracja. Dlaczego w ogóle poruszamy ten temat? Czy to coś istotnego? Owszem, kompozycja ma ogromny wpływ na nasz odbiór wystroju wnętrza. Jest powiązana z takimi jego składnikami, jak kolor, sposób ustawienia mebli, kontrasty, kształty elementów, ich wielkość i liczba. Jak więc widzisz, są to bardzo różne elementy, czasem występujące niezależnie. Jak za ich pomocą odnaleźć odpowiednią kompozycję? Kompozycja przestrzenna strefy roboczej aneksu kuchennego. 2

3 Układ statyczny Podstawowe rodzaje kompozycji to układ statyczny i dynamiczny. Skrajnie się od siebie różnią, wiec łatwo je rozpoznać. Układ statyczny to taki, który na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie harmonii i spokoju. Taka kompozycja nie wydaje się w żaden sposób poruszona, cechuje się maksymalnym zrównoważeniem elementów. Co najbardziej kojarzy się z równowagą? Oczywiście pion i poziom, czyli waga w stanie wyrównania lewej i prawej strony. Bardzo często kompozycja statyczna oparta jest więc na przewadze kierunków pionowych bądź poziomych albo na ich równomiernym rozłożeniu. Na powyższych zdjęciach możesz zaobserwować kompozycje statyczne w widokach pejzaży. Kompozycja statyczna występuje też w malarstwie, rzeźbie, architekturze. Ten dziewiętnastowieczny holenderski obraz to przykład kompozycji statycznej w malarstwie. 3

4 Przykład przestrzennej kompozycji statycznej w sztukach plastycznych władcy egipscy przedstawiani byli zawsze w uroczystych pozach. Klasyczne formy w architekturze to statyczne, zrównoważone bryły. Jednym z wzorcowych przykładów jest rzymski Panteon. Bardzo często na statykę elementów wpływa też ich symetryczny układ, choć kompozycja statyczna niekoniecznie musi być symetryczna. Istnieje symetria osiowa, wzdłuż osi pionowej lub poziomej, oraz centralna. Kompozycja środkowosymetryczna, stosowana zwłaszcza w architekturze i malarstwie iluzjonistycznym, uważana jest za idealny układ. Symetria osiowa w kompozycji ogrodu. Malarstwo iluzjonistyczne opiera się bardzo często na kompozycji centralnej. Kompozycja statyczna jest zrównoważona liczbie elementów drobnych odpowiada podobna liczba elementów większych. W kompozycji statycznej we wnętrzu duży mebel, np. kanapa, może być zrównoważony przez układ mniejszych elementów, np. znajdujących się nad kanapą obrazków. Raczej nie występuje w tej kompozycji duża dysproporcja, jeśli chodzi o rozmiary elementów. Ogromne różnice wielkości nie dają wrażenia równowagi, lecz wprowadzają dynamizm. 4

5 Bryła sofy została zrównoważona kilkoma poduszkami, dzięki czemu komponuje się z umieszczonymi obok mniejszymi formami stolika oraz wazonów i ich nie przytłacza. Liczbę drobnych elementów równoważy duża płaszczyzna jednolitego koloru ściany. W tym salonie liczba i wielkość elementów są bardzo zrównoważone. Dodatkowo, dla podkreślenia statyki kompozycji, zostały one symetrycznie ustawione we wnętrzu. Równowagę może podkreślać oczywiście kolorystyka kompozycji. Statyka to barwy komponujące się ze sobą bez zgrzytów. Zdecydowanie najczęściej o kompozycji statycznej będzie decydowała spokojna kolorystyka barwy neutralne, barwy ziemi, beże, pastele, a więc kolory dobrane pod względem jasności, często też odcienie jednego koloru (kompozycja monochromatyczna). Jednolita kolorystyka, na którą składają się pastelowe odcienie zieleni, beżu i bieli, daje efekt spokojnego wnętrza. Statyczna kompozycja ściany w pokoju dziecięcym została uzyskana nie tylko przez podkreślenie pionowego kierunku równym rytmem szczebelków łóżeczka, ale także przez zastosowanie bardzo stonowanej różowej kolorystyki. Również kontrast ma duży wpływ na nasz odbiór kompozycji. Im mniejszy, tym kompozycja bardziej zrównoważona i statyczna. Mowa zarówno o kontraście kolorystycznym, walorowym, jak i o kontraście wielkości elementów czy różnicach stylowych. Przykładowo bardziej statyczne będą elementy podobnej jasności, barwy, kształtu. Oczywiście możemy także starać się zrównoważyć różnice i na przykład do mebli o ostrych krawędziach i kubistycznych podziałach dobrać dodatki o kształcie okrągłym, obłym. Przy dążeniu do statycznej kompozycji równoważymy występujące w niej elementy. 5

6 W tej kuchni nie tylko zachowano jednolitość stylu, ale także doboru materiałów występują jedynie dwa rodzaje wykończenia: jeden rodzaj frontu szafek i jeden rodzaj jasnego blatu. Ta sypialnia umeblowana została kompletem mebli z tej samej linii, dzięki czemu uzyskano wrażenie statyki i wyciszenia, pomimo użycia mocnego kontrastu bieli z czernią. Jak uzyskać statyczną kompozycję we wnętrzu? Przede wszystkim zachowując wiele elementów pionowych i poziomych, zwłaszcza tych podstawowych konstrukcyjnych składowych wnętrza. Mowa tu przede wszystkim o ścianach, podłodze i meblach. Możemy stosować gładkie powierzchnie albo podziały geometryczne (lecz nie ukośne). Fryzy czy dekory powinny być ułożone w poziomie lub pionie, płytki podłogowe tej samej wielkości. Kompozycji statycznej sprzyjają też meble o prostych kształtach, mniejsza bądź równomierna liczba elementów w całym wnętrzu. Stosowane wzory powinny być do siebie podobne, nie będziemy w takim wnętrzu łączyć wzorów małych z dużymi. Jeśli są zróżnicowane, muszą być wtedy zrównoważone podobną kolorystyką. Użycie różnych deseni nie zakłóca statyki tej kompozycji, ponieważ zestawiono ze sobą ten sam rodzaj tkaniny i identyczne kolory (w przypadku pasków i kwiatów na sofie) oraz podobny stylistycznie wzór (tapeta ścienna). Zupełnie różne wzory nie gryzą się, ponieważ dobrano elementy w tym samym szaro-białym zestawieniu barwnym. 6

7 Układ dynamiczny Kompozycja dynamiczna zdecydowanie różni się od statycznej. Przede wszystkim występują w niej kierunki diagonalne (ukośne). Piony i poziomy oczywiście też, zapewne w zdecydowanej większości, jednak pojawienie się jakiegoś kierunku ukośnego wprowadza wrażenie ruchu. Taki układ nie jest zrównoważony element ułożony w kierunku diagonalnym zaburzy symetrię i sprawi, że któraś ze stron będzie zwracać większą uwagę. Najczęściej więc kompozycja dynamiczna jest także niesymetryczna. Oto widoki pejzaży o kompozycji dynamicznej jak widzisz, przykłady takiego układu można bez trudu odnaleźć w naturze. Oznacza to, że ten typ kompozycji również jest dla nas czymś naturalnym i także w takim otoczeniu możemy się dobrze czuć. Kompozycję dynamiczną można także zaobserwować w dziełach sztuki malarstwie, architekturze i rzeźbie. Dynamiczna rzeźba pegaza ruch podkreślają diagonalny układ konia, ułożenie skrzydeł oraz wygięcie ogona. Przeważają obłe linie i skośne kierunki. 7

8 Na tym obrazie przedstawiającym wniebowzięcie Marii widzimy typową kompozycję diagonalną. W architekturze nowoczesnej i dekonstruktywistycznej znajdziemy wiele przykładów dynamicznych budynków o asymetrycznej bryle. We wnętrzu kompozycja dynamiczna to przede wszystkim niezrównoważony lub diagonalny układ elementów. Dynamizm osiągniemy więc przez ukośną kompozycję tapety ściennej, ukośne belki przy suficie, półki na książki ustawione w linii krzywej. Wrażenie dynamiki może też wprowadzać jeden element wnętrza o skomplikowanym kształcie składającym się z nieoczywistych kierunków np. forma ekscentrycznej lampy. Diagonalnym elementem zawsze wprowadzającym do wnętrza dynamizm są schody. Tutaj efekt ekspresji dodatkowo wzmacnia gięta balustrada. W tym wnętrzu lekki dynamizm wprowadzają: diagonalny kierunek podstawy lampy, skomplikowana forma gałęzi tworzących dekorację w wazonie, motyw obrazu, a także ekspresyjny wzór dywanu. Dynamizm we wnętrzu to nie tylko układ elementów, ale również kolorystyka, desenie, wielkość przedmiotów. Z pewnością więcej energii wprowadzą do mieszkania barwy nasycone, intensywne. Zastosowanie jednego elementu w mocnym kolorze zdecydowanie poruszy wnętrze, doda mu charakteru. Użycie wielu odcieni zdecydowanego koloru bądź wprowadzenie dwóch czy więcej barw kontrastujących ze sobą to już wyraźny dynamizm. Stonowaną kolorystykę warto czasem przeła- 8

9 mać choć jednym elementem o intensywnej barwie, aby osiągnąć ciekawy efekt. Wnętrza przedstawione poniżej można określić jako dynamiczne właśnie dzięki zastosowaniu zdecydowanej kolorystyki. Wielobarwna pasiasta podłoga, a do tego jeszcze wyrazisty pomarańczowy kolor ściany takie zestawienie musiało dać dynamiczny efekt. W tym wnętrzu występuje jedynie kilka kolorów, każdy z nich niemalże w jednym, wybranym odcieniu, jednak intensywność zastosowanych barw ożywia pokój. Również wprowadzenie wyrazistego deseniu nadaje wnętrzu bardziej dynamiczny charakter. Z pewnością działają w ten sposób wzory duże, o zdecydowanych barwach. Drobne rzuty, np. na tkaninach, niekoniecznie dadzą podobny efekt, chyba że występuje ich we wnętrzu sporo i łączymy różne ich rodzaje (np. kwiaty z kratką). Zasada jest prosta im większa ilość deseni i im wyraźniej rzucają się w oczy we wnętrzu, tym więcej dynamizmu. Duży kontrastowy wzór na podłodze, składający się z ukośnych linii i obłych kształtów, dodaje dynamizmu temu wnętrzu. Bez dywanu w duże op-artowe wzory ten pokój nie byłby tak intrygujący. Wrażenie ruchu wprowadzają także: natłok elementów, wielość faktur, kolorów bądź wzorów. W ascetycznym wnętrzu o minimalistycznym wystroju możemy również osiągnąć efekt dynamizmu, jeśli tylko zastosujemy odpowiednią ekspozycję elementów dominujących, przyciągających wzrok, ciekawych w kształcie. Designerskie krzesło o interesującej formie może dodać życia wnętrzu o równych płaszczyznach wykończonych jednym materiałem. 9

10 Wnętrza bogate w meble, wzory, dekoracje, dodatki, bibeloty mają dynamiczny charakter, nawet przy jednolitej kolorystyce. Czasem wystarczy tylko jeden niezwykły element we wnętrzu, który przyciągnie uwagę i doda mieszkaniu wyrazistości. Na tej klatce schodowej statyczną kompozycję ożywia nietypowe owalne okno w skośnej połaci dachu. 10