Działalność Biura Prawnego w okresie istnienia Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego

Transkrypt

1 Działalność Biura Prawnego w okresie istnienia Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego Autorzy: Magdalena Woźniak Marcin Sroka Bożena Szilder Ewelina Żytniak Justyna Sekuła

2 Podstawą działania urzędów pracy była ustawa z dnia 16 października 1991 roku o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. Nr 106, póz. 457).Ustawą powołano Krajowy Urząd Pracy jako centralny organ administracji państwowej, wykonujący zadania przy pomocy wojewódzkich i rejonowych urzędów pracy. Taki sam status urzędy te zachowały po wejściu w życie ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1995 r. nr l, poz. l z późniejszymi zmianami). Urzędy pracy były organami rządowej administracji specjalnej, podlegającymi Krajowemu Urzędowi Pracy i ministrowi właściwemu do spraw pracy. Były to państwowe jednostki administracyjne nie mające osobowości prawnej. Ten stan rzeczy istniał do dnia wejścia w życie reformy administracyjnej państwa, tj. do dnia 01 stycznia 1999 roku kiedy to rozpoczęto stopniowe przekazywanie urzędów pracy jednostkom samorządu terytorialnego. Proces ten rozpoczęty został na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 roku przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. z dnia r., nr 133, póz. 872 z późniejszymi zmianami dalej p.w.u.r.a.p.). Zgodnie z art.19 ust.1 tej ustawy i wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 30 grudnia 1998 roku w sprawie dostosowania organizacji i obszaru działania wojewódzkich i rejonowych urzędów pracy do organizacji administracji publicznej (Dz. U. z 1999 r. nr 166, póz ), z dniem 01 stycznia 1999 r. dotychczasowe wojewódzkie urzędy pracy stały się wojewódzkimi urzędami pracy, obejmujące zasięgiem swego działania obszar nowego województwa, a dotychczasowe rejonowe urzędy pracy przekształciły się w powiatowe urzędy pracy. Drugi etap reformy rozpoczął się w dniu 01 stycznia 2000 roku. Jak wynika z artykułu 19 ust. 2 p.w.u.r.a.p., wojewódzkie urzędy pracy stały się z tym dniem wojewódzkimi urzędami pracy wchodzącymi w skład urzędu marszałkowskiego, powiatowe urzędy pracy stały się powiatowymi urzędami pracy wchodzącymi w skład powiatowej administracji zespolonej. Kolejna zmiana nastąpiła z dniem 06 maja 2000 roku kiedy wojewódzkie urzędy pracy wchodzące w skład urzędu marszałkowskiego przekształciły się w wojewódzkie urzędy pracy będące wojewódzkimi samorządowymi jednostkami organizacyjnymi samorządu województwa (art. l pkt3 ustawy z dnia r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Dz. U. nr 31 poz.384). Z dniem 01 stycznia 1999 r. starostowie stali się następcami prawnymi dotychczasowych dyrektorów wojewódzkich urzędów pracy w umowach dotyczących

3 realizacji przejętych przez samorządy powiatowe zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnienia osób niepełnosprawnych (art. 34 ustawy z dnia r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem reformy ustrojowej państwa, i Dz. U. 162, poz. l 126). Ponadto w dniu 23 lutego 2000 roku wszedł w życie art. 19 b p.w.u.r.a.p. (dodany przez art.54 pkt 3 ustawy z dnia 21 stycznia 2000 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej, Dz. U. nr 12, poz. 136), zgodnie z którym w umowach i porozumieniach zawartych do dnia 31 grudnia 1998 roku następcami prawnymi stali się kierownicy powiatowych urzędów pracy i dyrektorzy nowych wojewódzkich urzędów pracy. Począwszy od dnia 01 stycznia 2000 roku następcami prawnymi w umowach i porozumieniach zawartych do dnia 31 grudnia 1999 roku stali się starostowie i marszałkowie województw (art. 19 b ust. 2 p.w.u.r.a.p. Od dnia 06 maja 2000 roku stroną zawieranych po tej dacie umów są dyrektorzy wojewódzkich urzędów pracy, reprezentujący województwo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez zarząd województwa (art.6 ust.2 i art.56 ust. l ustawy z dnia r. o samorządzie województwa, jednolity tekst: Dz. U. z 2001r. nr 142, póz z późniejszymi zmianami). Powiatowy urząd pracy na obszarze miasta na prawach powiatu stał się powiatowym urzędem pracy działającym pod zwierzchnictwem prezydenta miasta na prawach powiatu lub właściwego starosty (art. 19 a ust. l p.w.u.r.a.p.). Art..19 b p.w.u.r.a.p. normuje prawa i obowiązki powstałe na tle stosunków prawnych, związanych z działalnością wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy oraz reguluje kwestię następstwa prawnego we wszystkich takich stosunkach. Przepis art. 19b ust.3 p.w.u.r.a.p. dotyczy następstwa prawnego starostów i marszałków. Wszystkie te zmiany dotyczyły także Grodzkiego Urzędu Pracy w Krakowie. Do dnia 1 lutego 2000 r. obsługę bezrobotnych i realizację zadań ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu prowadził Powiatowy Urząd Pracy w Krakowie obejmujący swoją właściwością obszar Gminy Kraków - miasta na prawach powiatu oraz obszar Powiatu Krakowskiego. Zawarte w dniu 30 grudnia 1999 r. porozumienie pomiędzy Miastem Kraków, a Powiatem Krakowskim o wykonywaniu zadań wynikających z cyt. wyżej ustawy dało podstawę Wojewodzie Małopolskiemu do wydania w dniu 14 stycznia 2000 r. decyzji w sprawie podziału Powiatowego Urzędu Pracy w Krakowie na:

4 Grodzki Urząd Pracy w Krakowie - obejmujący swoją właściwością obszar Gminy Kraków - Miasta na prawach powiatu, Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego - obejmujący swoją właściwością obszar Powiatu Krakowskiego. Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego rozpoczął działalność w 2000 roku. Zarządzeniem nr 1/2000 Dyrektora Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego z dnia 15 maja 2000 roku wszedł w życie Regulamin Organizacyjny Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego stanowiący załącznik do Uchwały nr 42/2000 Zarządu Powiatu Krakowskiego z dnia 6 kwietnia 2000 roku. W rozdziale IV 12 Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego w pionie działań wspomagających został powołany Referat Organizacyjno Prawny. Do zakresu zadań podstawowych Referatu Organizacyjno Prawnego należało w szczególności: prowadzenie spraw w postępowaniu administracyjnym, opracowywanie projektów regulaminów wewnętrznych Urzędu, projektowanie i nadzór nad funkcjonowaniem systemu obiegu informacji w Urzędzie, obsługa kancelaryjna Urzędu, opracowywanie projektów planów pracy, przygotowywanie i obsługa narad, spotkań, posiedzeń, posiedzeń organizowanych przez Dyrektora Urzędu oraz PRZ, obsługa awizowanych zwolnień grupowych pracowników, gromadzenie i przechowywanie korespondencji Dyrektora Urzędu, planowanie i realizacja kontroli wewnętrznej Urzędu, obsługa prawna Urzędu. Zarządzeniem nr 1/2003 Dyrektora Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego z dnia 03 lutego 2003 roku wszedł w życie Regulamin Organizacyjny Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego stanowiący załącznik do Uchwały nr 12/2003 Zarządu Powiatu w Krakowie z dnia 30 stycznia 2003 roku.

5 W rozdziale V, 20 Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego został powołany Wydział Organizacyjno-Prawny. Do zakresu zadań podstawowych Wydziału Organizacyjno Prawnego należało w szczególności: prowadzenie postępowań administracyjnych w sprawach bezrobotnych, poszukujących pracy, prowadzenie postępowań wyjaśniających w sprawach szczególnych przekazanych do załatwienia przez Filię lub Oddział, przygotowywanie projektów regulaminów wewnętrznych, zarządzeń, poleceń, procedur i instrukcji wprowadzonych w celu usprawnienia lub prawidłowego funkcjonowania Urzędu, projektowanie i nadzór nad funkcjonowaniem systemu obiegu informacji w urzędzie, obsługa organizacyjna urzędu w zakresie współpracy z Zarządem, PRZ, Radą Powiatu w Krakowie lub innymi, opracowywanie projektów planów pracy, współtworzenie wzorców decyzji administracyjnych, kontraktów lub umów aktywnej formy oraz innych dokumentów, formularzy niezbędnych dla działalności Urzędu, przygotowywanie i obsługa narad, spotkań, posiedzeń organizowanych przez Dyrektora Urzędu, obsługa awizowanych zwolnień grupowych pracowników, gromadzenie, dokumentowanie i przechowywanie prowadzonych spraw, planowanie i realizacja kontroli wewnętrznej Urzędu, współpraca w obsłudze prawnej Urzędu, przechowywanie i sporządzanie odpowiednich statystyk i analiz dotyczących realizowanych zadań oraz prowadzenia spraw związanych z diagnozowaniem rynku oraz koordynowanie spraw z tego zakresu, koordynowanie zadań związanych ze sprawozdawczością dotyczącą udzielanej pomocy publicznej, prowadzenie pełnej procedury kontrolnej wynikającej z ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, prowadzenie spraw związanych z funkcjonowaniem archiwum zakładowego urzędu, współpraca z Referatem Księgowości Funduszu Pracy w postępowaniu windykacyjnym,

6 prowadzenie spraw organizacji kursów, szkoleń dla bezrobotnych, poszukujących pracy i pracowników Urzędu według złożonych zamówień przez Referat Instrumentów Rynku Pracy lub Stanowisko ds. Kadr, współpraca z instytucjami, jednostkami szkolącymi, jednostką nadrzędną w zakresie organizacji szkoleń, ustalenia tematyki i odpowiedniego doboru wykładowców, realizowanie spraw z zakresu rent szkoleniowych oraz szkoleń osób niepełnosprawnych. Zarządzeniem nr 22/2004 Dyrektora Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego z dnia 15 października 2004 roku wszedł w życie Regulamin Organizacyjny Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego stanowiący załącznik do Uchwały nr 194/2004 Zarządu Powiatu Krakowskiego z dnia 14 października 2000 roku. W rozdziale V 23 Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego powołano Biuro Prawne. Do zakresu zadań podstawowych Biura Prawnego należało w szczególności: prowadzenie postępowań administracyjnych w sprawach bezrobotnych, poszukujących pracy, weryfikacja prawna projektów druków, formularzy i aktów wewnętrznych urzędu, prowadzenie indywidualnych spraw i postępowań wyjaśniających w sprawach szczególnych przekazanych do załatwienia przez Filię lub oddział urzędu, przygotowywanie projektów regulaminów wewnętrznych, zarządzeń, poleceń, procedur i instrukcji wprowadzanych w celu usprawnienia lub prawidłowego funkcjonowania Urzędu, projektowanie i nadzór nad funkcjonowaniem systemu obiegu informacji w Urzędzie, obsługa organizacyjna Urzędu w zakresie współpracy z Zarządem, PRZ, Radą Powiatu w Krakowie lub innymi, współtworzenie wzorców decyzji administracyjnych, kontraktów lub umów aktywnej formy oraz innych dokumentów, formularzy niezbędnych dla działalności urzędu, merytoryczne przygotowanie i obsługa narad, spotkań, posiedzeń organizowanych przez Dyrektora Urzędu, współpraca w obsłudze prawnej urzędu,

7 współpraca z Referatem Księgowości Funduszy w postępowaniu windykacyjnym, prowadzenie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie Urzędu, obsługę prawną dyrekcji urzędu, obsługę obywateli, prowadzenie spraw z zakresu skarg i wniosków, prowadzenie szkoleń merytorycznych dla pracowników urzędu, tworzenie sprawozdań i raportów dotyczących działalności urzędu. Zarządzeniem nr 1/2008 Dyrektora Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego z dnia 01 lutego 2008 roku wszedł w życie Regulamin Organizacyjny Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego stanowiący załącznik do Uchwały nr 22/2008 Zarządu Powiatu w Krakowie z dnia 01 lutego 2008 roku. W rozdziale V 23 Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego utrzymano powołane w 2004 roku Biuro Prawne. Do zadań Biura Prawnego z roku 2004 dodano sprawy z zakresu zamówień publicznych i dokonywania zakupu pozostałych towarów usług niezbędnych do funkcjonowania urzędu administracji publicznej a także stosowania odpowiednich procedur w ramach wydatkowania środków funduszy celowych związanych z realizacją zadań wynikających z obowiązujących ustaw i projektów. W ciągu 10 lat działania komórki prawnej w Urzędzie Pracy Powiatu Krakowskiego obserwuje się stały wzrost ilości wykonywanych zadań. Poszerzył się zarówno zakres jak i liczba załatwianych spraw. Wraz ze wzrostem bezrobocia i zwiększającą się liczbą osób rejestrujących się istnieje konieczność wydawania dużej ilości indywidualnych decyzji. W celu ustalenia uprawnień osób rejestrujących się Biuro Prawne prowadzi szereg postępowań wyjaśniających współpracując ze wszystkimi oddziałami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie i pracodawcami, którzy zatrudniali bezrobotnych.

8 Historia zmian prawnych ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Pierwszym aktem prawnym o tematyce związanej z zatrudnieniem powstałym po odzyskaniu niepodległości przez Rzeczypospolitą Polską po 123 latach zaborów była Ustawa z dnia 21 października 1921 roku o zarobkowem pośrednictwie pracy (Dz. U. z 1921 roku, Nr 88, poz. 647). Ustawa określała zasady tworzenia prywatnych pośrednictw pracy w Rzeczypospolitej Polskiej. Pozwolenie na prowadzenie przedsiębiorstwa pośrednictwa pracy udzielał Minister Pracy i Opieki Społecznej. Ustawa wprowadzała odpłatne korzystanie z pośrednictwa pracy, z zastrzeżeniem, że pośrednik mógł żądać wynagrodzenia jedynie wtedy, gdy w wyniku dokonanych przez niego czynności została zawarta umowa o pracę. Pośrednik pracy był również zobowiązany do powiadomienia z góry poszukującego pracy o wysokości wynagrodzenia za pośrednictwo z zastrzeżeniem, że prócz tego wynagrodzenia żadnych innych należności od poszukującego pracy niewolno było mu pobierać. W ślad za Ustawą o zarobkowem pośrednictwie pracy została wprowadzona Ustawa z dnia 10 czerwca 1924 roku o społecznem pośrednictwie pracy (Dz. U. z 1924 roku, nr 58, poz. 585), w której to powołane zostały Społeczne biura pośrednictwa pracy, które miały za zadanie wykonywanie funkcji pośrednictwa pracy w granicach Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo wykonywania pośrednictwa pracy Ustawa nadała organizacją społecznym o charakterze niezarobkowym, które posiadały zatwierdzone przez władze statuty, przewidujące jako jeden z celów wykonywanie pośrednictwa pracy, oraz które uzyskały pozwolenie na wykonywanie pośrednictwa pracy od ówczesnego Ministra Pracy i Opieki Społecznej. Powyższa Ustawa przewidywała pobieranie wynagrodzenia w postaci zwrotu kosztów pośrednictwa jedynie od pracodawców. Wykluczała natomiast całkowicie pobór opłat od osób poszukujących pracy. Następnym aktem prawnym uchylającym Ustawę o zarobkowym pośrednictwie pracy oraz Ustawę o społecznym pośrednictwie pracy był Dekret z dnia 02 sierpnia 1945 roku o urzędach zatrudnienia (Dz. U. z 1945 roku, Nr 30, poz. 182). Dekretem tym zostały utworzone Urzędy Zatrudnienia, które były organizacjami Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. Głównym zadaniem Urzędów Zatrudnienia było usprawnienie organizacji pracy i pełnego spożytkowania siły roboczej. W powyższym dekrecie pojawiło się pierwsze przekazanie kompetencji do wykonywania czynności Urzędów Zatrudnienia powierzone

9 organom samorządu terytorialnego lub pracowniczym organizacjom zawodowym. Wyznaczył on granicę działania Urzędów Zatrudnienia, które wówczas ograniczały się do pośredniczenia w zawieraniu umowy o pracę oraz umowy o naukę zawodową, regulowania rynku pracy przez wyrównanie popytu z podażą pracy oraz wydawania zaświadczeń niezbędnych do uzyskania przez pracowników zatrudnionych i osób poszukujących pracy ulg i uprawnień, przysługujących im z tytułu przepisów prawa. Do Urzędów Zatrudnienia Kierownicy zakładów pracy zobowiązani byli zgłaszać każde wolne miejsce pracy i miejsce nauki zawodu, każdego przyjętego pracownika i każdą przyjętą osobę do nauki zawodu. Kolejnym aktem normatywnym była Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy (Dz. U. z 1982 roku, Nr 35, poz. 229). Regulowała ona prawa i obowiązki wyłącznie obywateli polskich, a dokładnie mężczyzn, którzy ukończyli 18 lat, a nie ukończyli 45 lat pozostających w okresie co najmniej 3 miesięcy bez zatrudnienia lub nieuczących się w szkołach i niezarejestrowanych w organach zatrudnienia jako osoby poszukujące pracy w trybie pośrednictwa pracy. Ustawa wprowadzała obowiązek zgłaszania się w/w osób do terenowego organu administracji państwowej w celu złożenia wyjaśnienia dotyczącego powodów pozostawania bez pracy lub braku kontynuacji nauki. Karą za nie wykonanie tego obowiązku była kara ograniczenia wolności do 3 miesięcy lub grzywny. Ustawa po raz pierwszy wprowadziła możliwość skierowania na badania lekarskie lub psychologiczne za zgodą osób podlegających ustawie przez organ administracji w celu ustalenia stanu zdrowia oraz określenia rodzaju i stopnia przydatności zawodowej. Sankcją, za pozostawanie bez zatrudnienia lub nie uczenie się w szkole był wpis do specjalnego rejestru celem, którego było przede wszystkim zwiększenie zatrudnienia wśród młodych mężczyzn pozostających bez pracy oraz nie uczących się w szkołach a także kontrolowanie, źródeł utrzymania oraz warunków życia. Osoby wpisane mogły zostać w każdej chwili wezwane do złożenia oświadczenia o źródle utrzymania. W razie niedokonania powyższych czynności groziła kara ograniczenia wolności do roku lub grzywny, tej samej karze podlegały osoby uporczywie uchylające się od pracy. Osoby pozostające w rejestrze mogły zostać zobowiązane do wykonywania robót publicznych na cele publiczne w sytuacjach sił wyższych lub klęsk stanowiących zagrożenie dla normalnych warunków egzystencji ogółu lub części ludności. W sytuacji gdy wbrew ustawowemu obowiązkowi osoba skierowana do odbycia robót publicznych nie zgłosiła się w określonym terminie i miejscu albo też uchylała się od wykonania robót ustawodawca wprowadził sankcję karną w postaci kary ograniczenia wolności do lat 2 lub grzywny.

10 Badając akty prawne dotyczące zatrudnienia należy wspomnieć również o Ustawie z dnia 14 grudnia 1982 roku o zatrudnianiu absolwentów (Dz. U. z 1982 roku, Nr 40, poz. 270), która określała przede wszystkim zasady zatrudnienia absolwentów wszystkich rodzajów szkół z wyjątkiem absolwentów szkół podstawowych, liceów ogólnokształcących, studiów dla pracujących w szkołach wyższych i szkół zawodowych dla pracujących, szkół podległych Ministrom Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych oraz cudzoziemców. W ustawie zostało przewidziane prowadzenie pośrednictwa pracy dla absolwentów szkół wyższych, które prowadzone były przez pełnomocników Ministra Pracy i Spraw Socjalnych do spraw zatrudnienia absolwentów szkół wyższych lub odpowiednio pełnomocników ministrów, którym podlegały szkoły wyższe oraz terenowe organy administracji państwowej. Natomiast dla szkół zawodowych pośrednictwa pracy prowadziły wyłącznie terenowe organy administracji państwowej. Terenowe organy administracji państwowej zobowiązane były do rozeznania wielkości i rodzaju zapotrzebowania na kadry kwalifikowane na terenie ich działania, zapewniania poprzez pośrednictwo pracy warunków sprzyjających zatrudnieniu absolwentów, wdrażania w jednostkach im podporządkowanych planowe zawieranie umów o stypendia fundowane oraz umów przedwstępnych oraz wpływania na jednostki nie podporządkowane terenowym organom administracji państwowej w celu planowego zawierania przez nie umów o stypendia fundowane oraz umów przedwstępnych. Jednym z ważniejszych aktów normatywnych tego okresu była Ustawa z dnia 29 grudnia 1983 roku o Państwowym Funduszu Aktywizacji Zawodowej (Dz. U. z 1983 roku, Nr 75, poz. 334). Na mocy tej Ustawy utworzono Fundusz Aktywizacji Zawodowej. Środki z tego funduszu przeznaczone był przede wszystkim na finansowanie przygotowania zawodowego pracowników uspołecznionych zakładów pracy, jeżeli zachodziła konieczność przekwalifikowania ich odpowiednio do zmieniających się potrzeb zakładów, przygotowania zawodowego uczniów szkół zawodowych oraz młodocianych pracowników uspołecznionych zakładów pracy, zatrudnianych na podstawie umowy o pracę oraz przygotowania zawodowego osób pozostających czasowo bez pracy. Środki Funduszu, które przeznaczane były na sfinansowanie przygotowania zawodowego wydatkowane były przede wszystkim na wynagrodzenia i ubezpieczenia społeczne pracowników uspołecznionych zakładów pracy, ekwiwalenty pieniężne dla uczniów szkół zawodowych, zasiłki szkoleniowe dla osób czasowo pozostających bez pracy, przygotowanych zawodowo oraz na koszty ich szkolenia, ubezpieczenia, zakwaterowania i przejazdów, dodatki wyrównawcze dla pracowników, którzy po przekwalifikowaniu zawodowym uzyskiwali wynagrodzenia niższe niż pobierane przed przekwalifikowaniem oraz zasiłki dla młodocianych pracowników zatrudnianych

11 w uspołecznionych zakładach pracy w celu przygotowania zawodowego, których opiekunowie pozostawali w trudnej sytuacji materialnej. Z Funduszu Aktywizacji Zawodowej finansowano również tworzenie dodatkowych miejsc pracy, roboty interwencyjne organizowane przez terenowe organy administracji państwowej, rozwój systemu informacyjnego niezbędnego do realizacji pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego oraz zadań związanych z przemieszczaniem kandydatów do pracy poza miejscem ich zamieszkania oraz zasiłki dla osób czasowo pozostających bez pracy, które wypłacane były w okresie odbywania przygotowania zawodowego oraz pozostawania bez pracy w razie braku odpowiedniej propozycji pracy lub propozycji przygotowania zawodowego warunkującego uzyskanie pracy. W Ustawie umieszczono również katalog zamknięty, który wyliczał enumeratywnie osoby, którym zasiłki nie przysługiwały między innymi znalazły się w nim osoby, które nie przyjęły propozycji pracy, do której wykonywania posiadały odpowiednie przygotowanie zawodowe, osoby, które odmówił trzeciej propozycji odpowiednich prac zastępczych oraz propozycji przygotowania zawodowego niezbędnego do uzyskania pracy, osoby, które pobierały rentę, emeryturę, świadczenie pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa, osobom, które przebywały na urlopie wychowawczym oraz osobom, które w ostatnim miejscu pracy porzuciły pracę lub z którymi ostatni zatrudniający je zakład pracy rozwiązał stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy tych osób. Warto również wspomnieć o tym, że powyższa Ustawa zaliczała okresy pobierania zasiłków do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych, jeżeli osoby pobierające zasiłek podjęły pracę uspołecznionym zakładzie pracy w terminie 12-stu miesięcy od dnia przyznania zasiłku lub w terminie miesiąca od dnia zakończenia przygotowania zawodowego. Pierwszym aktem prawnym, który objął w swojej treści w całości tematykę zatrudnienia była Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 roku o zatrudnieniu (Dz. U. z 1989 roku, Nr 75, poz. 445 i 446). Uchyliła ona Dekret z dnia 02 sierpnia 1945 roku o urzędach zatrudnienia, Ustawę z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy, Ustawę z dnia 14 grudnia 1982 roku o zatrudnianiu absolwentów oraz Ustawę z dnia 29 grudnia 1983 roku o Państwowym Funduszu Aktywizacji Zawodowej. Ustawa regulowała działalność państwa w zakresie zatrudnienia. Zadania określone powyższą Ustawą realizował Minister Pracy i Polityki Socjalnej oraz terenowe organy administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach zatrudnienia, którymi na stopniu wojewódzkim był dyrektor wojewódzkiego biura pracy. Natomiast wojewoda po zaciągnięciu opinii terenowych organów administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia

12 podstawowego tworzył rejonowe biura pracy, których kierownicy wykonywali zadania terenowego organu administracji państwowej. Powyższa Ustawa wprowadziła po raz pierwszy pojęcie bezrobotnego, miano to nadawała osobom zdolnym do pracy i gotowym do jej podjęcia w ramach stosunku pracy, pozostającym bez pracy i zarejestrowanym we właściwym dla miejsca zamieszkania organie zatrudnienia pod warunkiem, że nie pobierały emerytury, nie podlegały z mocy samego prawa ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz nie prowadziły działalności gospodarczej lub nie podlegały ubezpieczeniu społecznemu z innego tytuły. Ustawodawca uznał również za osoby gotowe do podjęcia pracy osoby niepełnosprawne mogące podjąć pracę co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy o ile było to uzasadnione sytuacją rodzinną lub zdrowotną tych osób. Utworzono przy Ministrze Pracy i Polityki Socjalnej Naczelną Radę Zatrudnienia, która była organem opiniodawczo doradczym w sprawach zatrudnienia. Natomiast przy dyrektorach wojewódzkich biur pracy powstały wojewódzkie rady zatrudnienia będące organami opiniodawczo doradczymi. Utrzymany został nieodpłatny charakter pośrednictwa pracy, ustawa zakazała prowadzenia pośrednictwa pracy jako działalności gospodarczej. Wprowadzono główne zasady na podstawie, których opierało się pośrednictwo pracy takich jak dostępność, dobrowolność, równość, jawność. W Ustawie pojawiły się również pożyczki dla zakładów pracy na koszty zorganizowania dodatkowych miejsc pracy, pożyczki jednorazowo bezrobotnym na podjęcie działalności gospodarczej. Prawo do zasiłku należało się osobom bezrobotnym z dniem zarejestrowania pod dwoma warunkami po pierwsze nie było dla nich propozycji odpowiedniej pracy, propozycji przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania, skierowania do prac interwencyjnych lub na utworzenie dodatkowego miejsca pracy, po drugie w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania pozostawali w stosunku pracy co najmniej 180 dni lub podlegali ubezpieczeniom społecznym z tytułu innej działalności przez okres co najmniej 180 dni. Wysokość zasiłku dla bezrobotnych wynosiła 70% wynagrodzenia przez okres pierwszych 3 miesięcy pozostawania bez pracy, 50% wynagrodzenia przez dalsze 6 miesięcy, 40% wynagrodzenia po upływie 9 miesięcy pozostawania bez pracy. Jak wynika z treści Ustawy prawo do zasiłku przyznawane było na maksymalny okres 18 stu miesięcy. Prawo do zasiłku nie przysługiwało bezrobotnym, którzy nie stawili się z przyczyn nieusprawiedliwionych w wyznaczonym terminie w urzędzie organu zatrudnienia stopnia podstawowego w celu otrzymania propozycji pracy, odmówili przyjęcia w okresie 30 dni dwóch kolejnych propozycji odpowiedniej pracy albo przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania niezbędnego do uzyskania pracy w tej sytuacji ustawa przewidywała 30 dniowy okres karencyjny, bezrobotni mogli ubiegać się ponownie o zasiłek po upływie 30 dni

13 od dnia otrzymania ostatniej propozycji pracy, przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania, odmówili bez uzasadnionej przyczyny wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych, pobierali rentę z ubezpieczenia społecznego, pobierali świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa oraz pobierali zasiłek wychowawczy. Na mocy Ustawy o zatrudnieniu utworzono Fundusz Pracy, dochodami, którego były między innymi obowiązkowe składki zakładów pracy, ustalane od wpłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Natomiast środki Funduszu Pracy przeznaczane były na przykład, na koszty przyuczenia do pracy lub przekwalifikowania bezrobotnych, zasiłki, zasiłki szkoleniowe, pożyczki udzielane zakładom pracy na koszty zorganizowania dodatkowych miejsc pracy oraz zwrot tych pożyczek. W następnej kolejności powstała Ustawa z dnia 16 października 1991 roku o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. z 1991 roku, Nr 106, poz. 457), która uchyliła Ustawę z dnia 29 grudnia 1989 roku o zatrudnieniu (Dz. U. z 1989 roku, Nr 75, poz. 445 i 446). Ustawa określała zadania państwa w zakresie zatrudnienia, przeciwdziałania bezrobociu i łagodzenia jego skutków. Jedną z ważniejszych zmian Ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu było utworzenie Urzędu Pracy jako centralnego urzędu administracji państwowej podległego Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej. Poszerzyła ona dotychczasową definicję bezrobotnego którym według niniejszej Ustawy mogła być osoba zdolna do pracy i gotowa do jej podjęcia w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, pozostająca bez pracy i nie uczącą się w szkole, z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych zarejestrowana we właściwym dla miejsca zamieszkania rejonowym urzędzie pracy pod warunkiem: że osoba ta ukończyła 18 lat, że jest kobietą, która nie ukończyła 60 lat, bądź mężczyzną, który nie ukończył 65 lat, że nienabyta prawa do emerytury, że osoba ta, ani jej małżonek nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych albo gospodarstwa stanowiącego dział specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisów podatkowych, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w rolnictwie nie uspołecznionym z 2 ha przeliczeniowych, ustalonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie przepisów o podatku rolnym,

14 że nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej lub nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności, że będąc osobą niepełnosprawną może podjąć pracę, co najmniej w połowie wymiary czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione sytuacją zdrowotną. W Ustawie o zatrudnieniu i bezrobociu wprowadzono między innym wyjaśnienie pojęcia robót publicznych, przez co Ustawodawca rozumiał wykonywanie przez bezrobotnego zorganizowanej przez organ gminy lub terenowe organy administracji rządowej pracy służącej w szczególności rozwojowi społeczno gospodarczemu. Na mocy Ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu osobie bezrobotnej przysługiwało prawo do zasiłku za każdy dzień kalendarzowy po dniu zarejestrowania we właściwym rejonowym urzędzie jeżeli spełniły wymagania pod dwoma warunkami po pierwsze nie było dla nich propozycji odpowiedniej pracy, propozycji przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania, skierowania do prac interwencyjnych, robót publicznych lub na utworzenie dodatkowego miejsca pracy, po drugie w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania pozostawali w stosunku pracy albo w stosunku służbowym co najmniej 180 dni lub podlegali ubezpieczeniom społecznym z tytułu innej działalności przez okres co najmniej 180 dni. Okres pobierania zasiłku nie mógł przekroczyć 12 miesięcy, chyba, że bezrobotny, który do dnia rejestracji pozostawał w stosunku pracy lub stosunku służbowym albo podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej pozarolniczej działalności przez co najmniej 25 lat w przypadku kobiety i 30 lat w przypadku mężczyzny zachowuje prawo do zasiłku przez okres 18 miesięcy. Okres przysługiwania prawa do zasiłku zostaje również wydłużony w sytuacji, gdy kobieta pobierająca zasiłek lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu urodzi dziecko wówczas okres przysługiwania prawa do zasiłku ulega przedłużeniu o czas, przez który przysługiwałby jej zasiłek macierzyński. Prawo do zasiłku nie przysługiwało bezrobotnemu, który z przyczyn nie usprawiedliwionych nie stawił się w wyznaczonym terminie w rejonowym urzędzie pracy, odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy, przyuczenia do zawodu lub przekwalifikowania, wykonywani prac interwencyjnych lub robót publicznych, który przebywa za granicą lub pozostaje w innej sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia pracy, (w Ustawie o zatrudnieniu i bezrobociu po raz pierwszy pojawia się zobowiązanie bezrobotnego do zawiadomienia urzędu pracy o fakcie wyjazdu za granicę), porzucił pracę, powodując wygaśnięcie umowy o pracę lub, z którym umowa o pracę została rozwiązana bez wypowiedzenia z jego winy, odmówił poddania się badaniom lekarskim mającym na celu ustalenie zdolności do pracy, otrzymał pożyczkę lub kredyt na podjęcie działalności gospodarczej, był tymczasowo

15 aresztowany to tylko nie liczne powody nieprzysługiwania bezrobotnemu prawa do zasiłku. Ustawa o zatrudnieniu i bezrobociu wprowadza przy zasiłkach okresy karencyjne. Na przykład w sytuacji gdy bezrobotny nie stawił się w rejonowym urzędzie pracy z przyczyn nieusprawiedliwionych prawo do zasiłku przysługiwało mu po upływie 90 dni od dnia ponownego zgłoszenia się w rejonowym urzędzie pracy. Sytuacja przedstawiała się podobnie gdy bezrobotny odmówił przyjęcia bez uzasadnionej przyczyny odpowiedniej pracy. Oczywiście aby prawo do zasiłku zostało przyznane należało zbadać czy bezrobotny w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania pozostawał w stosunku pracy albo w stosunku służbowym co najmniej 180 dni. Bezrobotni byli zobowiązani do składania rejonowemu urzędowi pracy comiesięcznego oświadczenia o nieosiąganiu wynagrodzeń lub dochodów przekraczających granicę połowy minimalnego wynagrodzenia. Nie złożenie oświadczenia powodowało utratę prawa do zasiłku. Ustawodawca przewidział także w Ustawie świadczenia pieniężne nienależne oraz obowiązek ich zwrotu. Za nienależne świadczenie pieniężne uznane zostały świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń lub obniżenie wysokości świadczeń, jeżeli bezrobotny pobierający świadczenie był pouczony o tych okolicznościach oraz świadczenia wypłacone na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd rejonowego urzędu pracy przez bezrobotnego. Rejonowy urząd pracy na wniosek bezrobotnego mógł odroczyć zwrot nienależnie pobranego świadczenia na okres nie dłuższy niż 2 lata. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wynikających z trudnej sytuacji materialnej, rodzinnej lub losowej bezrobotnego w porozumieniu z właściwym ośrodkiem pomocy społecznej Rejonowy urząd pracy mógł odstąpić od żądania zwrotu świadczenia nienależnego. Wojewódzkie i rejonowe urzędy pracy zobowiązane były do prowadzenia orientacji i poradnictwa zawodowego, przy czym orientacja zawodowa polegała na ukierunkowaniu młodocianych i pełnoletnich do podjęcia odpowiedniego zatrudnienia, wyboru zawodu lub przekwalifikowania. Natomiast poradnictwo zawodowe polegało na udzielaniu porad wykorzystujących specjalistyczne lekarskie, psychologiczne i pedagogiczne. Koszty badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich nie mogły obciążać bezrobotnego. Działania te miały przede wszystkim na celu udzielanie młodocianym nie pobierającym nauki oraz pełnoletnim kandydatom do pracy specjalistycznej pomocy w wyborze zawodu, przekwalifikowaniu lub podjęciu pracy. Ustawa o zatrudnieniu i bezrobociu wprowadza również odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy. Karze grzywny podlegały osoby, które prowadziły pośrednictwo pracy bez upoważnienia albo w celu osiągnięcia zysku, tej samej karze podlegały osoby, które świadomie zatrudniały przez okres

16 co najmniej miesiąca osobę pobierającą zasiłek w wymiarze czasu pracy wyższym niż połowa obowiązującego czasu pracy lub wypłacała świadczenia wyższe niż połowa najniższego wynagrodzenia. Kolejnym bardzo ważnym aktem normatywnym była Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2003 roku, Nr 58, poz. 514). Uchyliła ona ustawę z dnia 16 października 1991 roku o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. z 1991 roku, Nr 106, poz. 457). Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu określała między innymi zadania państwa w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej bezrobotnych oraz innych osób poszukujących pracy. Zadania określone w ustawie realizował minister właściwy do spraw pracy oraz samorządu województwa, wojewoda i samorząd powiatowy. Ustawa reguluje zadania samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy, zadania samorządu powiatowego, które wykonywane były przez powiatowe urzędy pracy wchodzące w skład powiatowej administracji zespolonej. Kierownik powiatowego urzędu pracy był powoływany i odwoływany przez starostę po zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia, natomiast zastępców kierownika powiatowego urzędu pracy powoływał i odwoływał starosta na wniosek kierownika. Starosta mógł w formie pisemnej upoważnić kierownika powiatowego urzędu pracy do załatwiania w jego imieniu spraw, w tym do wydawania decyzji, postanowień administracyjnych oraz zaświadczeń w zakresie wykonywanych zadań. Znajdziemy w niej rozbudowaną definicję bezrobotnego, w której dodano liczne obwarowania przede wszystkim osoba bezrobotna nie mogła nabyć prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, nie mogła pobierać zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub wychowawczego. Bezrobotnym nie mógł być osobą tymczasowo aresztowaną czy też odbywającą kary pozbawienia wolności, nie mógł on również uzyskiwać miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia, nie mógł pobierać na podstawie przepisów o pomocy społecznej, zasiłku stałego oraz na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych nie pobierał świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania. Prawo do zasiłku przysługiwało bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowana się we właściwym powiatowym urzędzie pracy jeżeli nie było dla niego propozycji odpowiedniego zatrudnienia, skierowania do prac interwencyjnych, robót publicznych lub na utworzone dodatkowe miejsce pracy oraz

17 w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej najniższego wynagrodzenia, od którego istniał obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy to tylko jeden z nielicznych okresów wymienianych przez Ustawę zaliczanych do 365 dni. Ustawodawca określił wysokość zasiłku kwotowo, a nie tak jak było to dotychczas procentowo. Okres pobierania zasiłku wahał się od 6 miesięcy po 12 miesięcy oraz 18 miesięcy. W Ustawie zmieniony znacząco zmieniony został katalog mówiący o nie przysługiwaniu bezrobotnemu prawa do zasiłku. Badano między innymi czy w okresie 6-cu miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy bezrobotny nie spowodował rozwiązania stosunku pracy ze swojej winy ( w takiej sytuacji jeżeli bezrobotny spełniał warunki do nabycia prawa do zasiłku, prawo do zasiłku należało po 180 dniach od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy), czy nie rozwiązał stosunku pracy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, wyjątki stanowił tutaj sytuacje niezależne od bezrobotnego takie jak likwidacja, upadłość pracodawcy (w sytuacji rozwiązania przez bezrobotnego stosunku pracy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron jeżeli bezrobotny spełniał warunki do nabycia prawa do zasiłku, prawo do zasiłku należało po 90 dniach od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy). Jak widać utrzymane zostały okresy karencyjne. Bezrobotny zobowiązany był zawiadomić powiatowy urząd pracy w ciągu 5 dni o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub pozarolniczej działalności oraz zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku. Zmieniona została również definicja dotycząca robót publicznych, pojęcie to oznaczało zatrudnienie bezrobotnego w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy przy wykonywaniu prac zorganizowanych przez organ samorządu terytorialnego lub instytucje użyteczności publicznej oraz organizacje statutowo zajmujące się problematyką ochrony środowiska, kultury, oświaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej oraz pomocy społecznej, a także spółki wodne i ich związki, jeżeli prace te były finansowane lub dofinansowane ze środków samorządu terytorialnego, budżetu państwa, funduszy celowych lub środków instytucji, organizacji, spółek wodnych i ich związków. Jednym z nowo wprowadzonych pojęć w Ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu były staże, przez które Ustawa rozumiała nabywanie umiejętności praktycznych do wykonywania pracy poprzez wykonywanie zadań w miejscu pracy przez absolwenta bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Natomiast absolwentem według niniejszej Ustawy była osoba bezrobotna, która w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu jeżeli na przykład była absolwentem, który uczęszczał

18 w systemie dziennym do ponadpodstawowej oraz ponadgimnazjalnej szkoły publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej albo do szkoły wyższej, była absolwentem studiów podyplomowych lub doktoranckich, podjętych w okresie 6 miesięcy od dnia ukończenia szkoły wyższej. Absolwenta, starosta mógł skierować do odbycia stażu na wniosek lub za jego zgodą, odbywał się przez absolwenta na podstawie umowy zawartej przez starostę z pracodawcą według określonego w umowie programu. Nadzór nad odbywaniem stażu sprawował starosta. W okresie odbywania stażu absolwentowi przysługiwało stypendium w wysokości zasiłku. Nieprzekraczalnym okresem odbywania przez absolwenta stażu u pracodawcy był okres 12 miesięcy. Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu przyznała kompetencje do ustalania i przyznawania świadczeń przedemerytalnych staroście, natomiast wypłacaniem świadczeń przedemerytalnych zajmował się powiatowy urząd pracy, były one finansowane z budżetu państwa, w ramach dotacji dla Funduszu Pracy. Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustalane było na wniosek osoby zainteresowanej. Świadczenie przedemerytalne przysługiwało między innymi osobie, która spełniała ustawowe warunki do uzyskania status bezrobotnego i prawa do zasiłku z dniem zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli osiągnęła wiek co najmniej 58 lat oraz posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 63 lata oraz okres 25 lat uprawniający do emerytury w przypadku mężczyzn. Prawo do świadczeń przedemerytalnych przysługiwało od następnego dnia po dniu zarejestrowania się osoby uprawnionej w powiatowym urzędzie pracy albo od następnego dnia po dniu złożenia wniosku i dokumentów niezbędnych do ustalenia tych uprawnień. Decyzję ustalającą wysokość emerytury w celu ustalenia wysokości świadczenia przedemerytalnego wydawał organ rentowy na wniosek powiatowego urzędu pracy. Osoby pobierające świadczenie przedemerytalne nie miały obowiązku zgłaszania się do powiatowego urzędu pracy w celu potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy, mogły natomiast za ich zgodą zostać skierowane przez powiatowy urząd pracy na szkolenie, do prac interwencyjnych lub robót publicznych. Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustawało z denim, z którym osoba uprawniona przestawała spełniać warunki niezbędne do posiadania statusu bezrobotnego. Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu przewidziała równie jak swoja poprzedniczka odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy. Osoba, która zatrudniała lub powierzała wykonanie innej pracy zarobkowej bezrobotnemu, nie zawiadamiając o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, podlegała grzywnie nie niższej niż 500 złotych. Odpowiedzialność była szczególnie zaostrzona w sytuacji, gdy osobą zatrudniającą bezrobotnego był przedsiębiorca lub osoba działająca w jego imieniu wówczas kara nie mogła być niższa niż 3000 złotych. Natomiast bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę

19 zarobkową lub działalność przynoszącą dochód bez powiadomienia o tym fakcie właściwego powiatowego urzędu pracy podlegał karze grzywny nie niższej niż 500 złotych. Karane również grzywną nie niższą niż 3000 złotych było utrudnianie lub udaremnianie kontroli przestrzegania przepisów ustawy. Obowiązującym aktem prawnym jest Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 roku, Nr 99, poz. 1001). Powyższy akt uchylił ustawę z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2003 roku, Nr 58, poz. 514). Ustawa określa zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej realizowane są na podstawie uchwalonego przez Radę Ministrów Krajowego Planu Działań na Rzecz Zatrudnienia, zawierającego zasady realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz w oparciu o inicjatywy samorządu gminy, powiatu, województwa i partnerów społecznych. Instytucjami rynku pracy realizujące zadania określone ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjami rynku pracy są publiczne służby zatrudnienia, Ochotnicze Hufce Pracy, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, instytucje dialogu społecznego, instytucje partnerstwa lokalnego. Zadaniami samorządu powiatowego w zakresie polityki rynku pracy jest między innym opracowywanie i realizacja programu promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy stanowiącego część powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, udzielanie pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w znalezieniu pracy przez pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i informację zawodową oraz pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, inicjowanie i wdrażanie instrumentów rynku pracy, inicjowanie, organizowanie i finansowanie usług i instrumentów rynku pracy, przyznawanie i wypłacanie zasiłków oraz innych świadczeń z tytułu bezrobocia, wydawaniu odpowiednich decyzji administracyjnych. Z treści ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy włączona została definicja absolwenta. Zmiany dokonane zostały również w podstawowej definicji osoby bezrobotnej, dołożono kolejny warunek stanowiący, że bezrobotnym nie może być osoba, która uzyskuje przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych lub podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie, bezrobotnym nie może być również osoba, która

20 posiada wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo podlega na podstawie odrębnych przepisów obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników tak więc liczy się fakt wpisu do ewidencji działalności gospodarczej a nie tak jak dotychczas podjęcie działalności. Ustawa nakłada na bezrobotnych obowiązek zgłaszania się do właściwego urzędu pracy w wyznaczonych terminach w celu potwierdzenia swojej gotowości do podjęcia pracy i uzyskania informacji o możliwościach zatrudniania lub szkolenia. Ustawodawca wskazał również sytuacje, w których bezrobotny traci status, na przykład, gdy odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym w miejscu pracy - wówczas pozbawienie statusu następowało na okres 90 dni, gdy nie stawił się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie i nie powiadomił w okresie do 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa w tej sytuacji pozbawienie statusu bezrobotnego następowało na okres 3 miesięcy od dnia niestawienia się w powiatowym urzędzie pracy bądź też bezrobotny z własnej winy przerwał staż, szkolenie, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub, pozbawienie statusu następowało na okres 90 dni. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wymienia podstawowe usługi rynku pracy takie jak pośrednictwo pracy, usługi EURES, poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa, pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, organizacja szkoleń. Starosta zajmuję się inicjowaniem, organizowaniem i finansowaniem szkoleń dla osób bezrobotnych w celu zwiększenia ich szans na uzyskanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz podniesienia kwalifikacji lub zwiększenia aktywności zawodowej w szczególnych wypadkach takich jak bark kwalifikacji zawodowych, konieczności zmiany lub uzupełnienia kwalifikacji w związku z brakiem propozycji odpowiedniej pracy, utraty zdolności do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie oraz braku umiejętności aktywnego poszukiwania pracy. Bezrobotnemu w okresie odbywania szkolenia przysługuje dodatek szkoleniowy w wysokości miesięcznej 20% zasiłku dla bezrobotnych natomiast bezrobotnemu do 25 roku życia skierowanemu do odbycia szkolenia przysługiwało stypendium w wysokości 40% zasiłku. Ustawa przewidziała sytuację nie ukończenie szkolenia z winy bezrobotnego, wówczas był on zobowiązany do zwrotu kosztów szkolenia. Wyjątkiem od tej zasady było nieukończenie szkolenia z powodu podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Starosta może również sfinansować koszty szkolenia poszukującego pracy. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wymienia takie instrumenty rynku pracy jak finansowanie kosztów przejazdu do pracodawcy zgłaszającego ofertę pracy lub do miejsca pracy, odbywanie stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub