Struktura organizacyjna Głównego Urzędu Miar

Transkrypt

1

2 Prezes / President JANINA MARIA POPOWSKA phone: (+48 22) prjp@gum.gov.pl Wiceprezes do spraw Metrologii Prawnej Vice-President for Legal Metrology DOROTA HABICH phone: (+48 22) vprdh@gum.gov.pl Wiceprezes do spraw Metrologii Naukowej Vice-President for Scientific Metrology WŁODZIMIERZ POPIOŁEK phone: (+48 22) vprwp@gum.gov.pl Dyrektor Generalny Urzędu Director General phone: (+48 22) dgu@gum.gov.pl Struktura organizacyjna Głównego Urzędu Miar GUM s Organizational Structure

3 Historia Głównego Urzędu Miar W dniu 8 lutego 1919 r. został podpisany Dekret o miarach, jeden z pierwszych aktów prawnych odrodzonej Rzeczypospolitej. W dniu 1 kwietnia 1919 r. powołano Główny Urząd Miar (GUM), którego siedzibą od 1922 r. do dnia dzisiejszego, jest zabytkowy budynek w Warszawie mieszczący się przy ulicy Elektoralnej 2. Równocześnie z utworzeniem GUM powstawały okręgowe i obwodowe urzędy miar, które stanowią terenową administrację miar. Ujednolicenie systemu miar było pilnym i trudnym zadaniem stojącym przed nową instytucją, gdyż każda z trzech części Polski, podlegająca poprzednio innemu zaborcy, miała swój własny system miar. Administracja miar po II wojnie światowej przechodziła szereg zmian organizacyjnych. Niejednokrotnie działalność w dziedzinie metrologii była łączona z działalnością w dziedzinie normalizacji i kontroli jakości. Konsekwencją tego były kolejne przekształcania Głównego Urzędu Miar w inne instytucje administracji państwowej. W roku 1966 GUM został przekształcony w Centralny Urząd Jakości i Miar (CUJiM), potem, po połączeniu z Polskim Komitetem Normalizacyjnym, w latach funkcjonował jako Polski Komitet Normalizacji i Miar (PKNiM), a następnie w latach jako Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości (PKNMiJ). Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 roku o utworzeniu Głównego Urzędu Miar przywróciła Urzędowi pierwszą historyczną nazwę oraz zakres kompetencji. Stało się to 1 stycznia 1994 r., w 75-lecie działalności tej instytucji. W związku z przygotowaniami Polski do członkostwa w Unii Europejskiej w 2001 r. została przyjęta nowa ustawa Prawo o miarach, wprowadzająca zmiany prawne i organizacyjne w polskiej metrologii. W roku 2004 Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej i w tym samym roku GUM obchodził jubileusz 85-lecia. Zbieżność tych dwóch wydarzeń była dobrym znakiem dla polskiej metrologii, weszliśmy bowiem w nową epokę historyczną, przenosząc z przeszłości wszystkie najlepsze doświadczenia. History of the Central Office of Measures On 8 February 1919, the Decree on Measures was signed, which was one of the first legal acts of the reborn Republic. On 1 April 1919, the Central Office of Measures (GUM) was established. From 1922 to the present day its siege has been located in a historic building on Elektoralna Street in Warsaw. Simultaneously with the establishment of GUM, regional and local verification offices were created. They now form the field administration of measures. Unification of the system of measures in Poland was an urgent and difficult task that the new institution had to face, since each of three sectors of the previously partitioned Poland had its specific system of measures. After the World War II the administration of measures went through a series of organizational changes. Activities in the field of metrology have often been combined with activities in the field of standardization and quality control. It was reflected in the transformation of the Central Office of Measures successively into other bodies of the state administration. In 1966, GUM was transformed into the Central Office of Quality and Measures (CUJiM), then, when combined with the Polish Committee for Standardization, in the years it operated as the Polish Committee for Standardization and Measures (PKNiM) and then in the years as a Polish Committee for Standardization, Measures and Quality Control (PKNMiJ). By virtue of the Law on the formation of the Central Office of Measures of April 3, 1993 the original name and the scope of competence of the Central Office of Measures were restored on 1st January 1994, on the 75th anniversary of its establishment. In connection with preparations for the Polish membership in the European Union, in 2001 a new law was adopted the Law on Measures, introducing legal and organizational changes to the metrology in Poland. In 2004, Poland became a full member of the European Union and in the same year GUM celebrated its 85th anniversary of functioning. The concurrence of these two events was a good sign for the Polish metrology, since we entered a new historical era carrying along all the best experience gained in the past. 3

4 Działalność i status prawny Głównego Urzędu Miar Główny Urząd Miar jest odpowiedzialny za sprawy miar i probiernictwa w Rzeczypospolitej Polskiej i pełni w Polsce rolę krajowej instytucji metrologicznej (NMI z ang. National Metrology Institute). Głównym zadaniem każdego NMI jest wykonywanie pomiarów na najwyższym poziomie gwarantując możliwie najwyższy stopień zaufania do uzyskiwanych wyników pomiarów, oraz zapewnienie powiązania krajowego systemu miar z systemem międzynarodowym. Główny Urząd Miar pełni wiodącą rolę w funkcjonowaniu krajowego systemu zachowania spójności pomiarowej i wywiera znaczący wpływ na podnoszenie poziomu technik pomiarowych stosowanych w gospodarce i nauce. Wzorce jednostek miar utrzymywane w Urzędzie są powiązane z międzynarodowym systemem miar i stanowią wierzchołek piramidy spójności pomiarowej w Polsce. Od wzorców tych wywodzi się spójność pomiarową dla przyrządów pomiarowych użytkowanych w kraju, co służy zapewnieniu jednolitości i wzajemnej zgodności wyników pomiarów wykonywanych w kraju. Laboratoria GUM są w polskim systemie metrologicznym laboratoriami odniesienia dla akredytowanych laboratoriów wzorcujących, dla laboratoriów administracji miar wykonujących wzorcowania i ekspertyzy przyrządów pomiarowych oraz prawną kontrolę metrologiczną i ocenę zgodności tych przyrządów. Wymagana dokładność pomiarów wynika ze współczesnych oczekiwań nauki, techniki i handlu oraz ochrony zdrowia i środowiska naturalnego. W celu zapewnienia jednolitości miar w Polsce oraz ich zgodności z międzynarodowym systemem miar Główny Urząd Miar podejmuje działania w zakresie: budowy i utrzymywania państwowych wzorców jednostek miar, powiązania państwowych wzorców jednostek miar z wzorcami międzynarodowymi i z wzorcami innych państw, wzorcowania przyrządów pomiarowych w celu przekazywania wartości legalnych jednostek miar od państwowych wzorców jednostek miar do przyrządów pomiarowych użytkowych, Activities and legal status of the Central Office of Measures The Central Office of Measures is an institution of the state administration competent in matters of measurement and hallmarking in Poland. As a National Metrology Institute its main task is to perform measurements at the highest level ensuring the highest possible degree of confidence in their results and to ensure conformity of the national system of measures with the international system. The Central Office of Measures plays a leading role in the functioning of the national system of ensuring traceability of measures and it influences the process of raising the technical level of measurement used in the economy and science. The national measurement standards stored in the Office are traceable to the international measurement standards and constitute the apex of the pyramid of traceability in Poland. The traceability chain of measuring instruments used in Poland is realized in reference to the national standards according to the hierarchy schemes which ensures conformity of results of measurement performed in Poland. In the Polish metrological system laboratories of the Central Office of Measures constitute a point of reference for accredited calibration laboratories, and for laboratories performing calibration of measuring instruments and exerting legal metrological control and conformity assessment of these instruments. Required accuracy stems from contemporary expectations of science, technology and trade as well as health care and natural environment. In order to ensure conformity and accuracy of the national measurement standards and their traceability to the international measurement standards the Central Office of Measures performs tasks in the following fields: establishing and maintaining the national measurement standards, ensuring traceability of the national measurement standards to the international measurement standards or to the measurement standards in other countries, calibration of measuring instruments in order to ensure dissemination of the values of the legal units of measurement from the national measurement standards to measuring instruments, 4

5 prowadzenia prac badawczo-rozwojowych w dziedzinie miar i probiernictwa oraz współpracy w tych dziedzinach z innymi instytucjami w Polsce i za granicą, współpracy z międzynarodowymi i regionalnymi organizacjami metrologicznymi oraz z krajowymi instytucjami metrologicznymi innych państw, prowadzenia prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych obejmującej zatwierdzenie typu i legalizację, wykonywania zadań w zakresie oceny zgodności przyrządów pomiarowych, nadzoru nad przestrzeganiem przepisów ustawy Prawo o miarach i ustawy Prawo probiercze w Polsce, doradztwa i udzielania konsultacji w sprawach miar i probiernictwa oraz prowadzenia kontroli ilościowej towarów paczkowanych, opracowania projektów aktów prawnych w dziedzinach miar i probiernictwa, prowadzenia szkoleń metrologicznych, upowszechniania informacji z dziedziny metrologii i probiernictwa, w tym wydawania Dziennika Urzędowego GUM, prowadzenia biblioteki i utrzymywania historycznych zbiorów metrologicznych. Prezes Głównego Urzędu Miar, zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach, jest centralnym organem administracji rządowej nadzorowanym przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Prezes Głównego Urzędu Miar sprawuje nadzór nad administracją miar i administracją probierczą w Polsce. Organizację Głównego Urzędu Miar określa statut nadany w drodze zarządzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie nadania statutu Głównemu Urzędowi Miar (M. P. Nr 29, poz. 324, z późn. zm.). Podstawowy zakres działalności administracji miar i administracji probierczej regulują następujące akty prawne: ustawa z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441, z późn. zm.), ustawa z dnia 1 kwietnia 2011 r. Prawo probiercze (Dz. U. Nr 92, poz. 529), undertaking activities in the field of research and development as far as metrology and hallmarking are concerned as well as cooperating with other national and international institutions in this field, cooperating with international and regional metrological organisations as well as with National Metrology Institutes from other countries, carrying out of the legal metrological control over measuring instruments through type approval and verification, carrying out activities in the field of conformity assessment of measuring instruments, supervising the abidance of law in the field of measurement and hallmarking, advising and providing consultations in the field of measurement and hallmarking as well as performing quantitative control of prepackaged goods, developing draft legislation in the areas of measurement and hallmarking, conducting metrological trainings, popularizing knowledge on measurement and hallmarking, including publishing the Official Journal of the Central Office of Measures, maintaining a library and a collection of historic measuring instruments. Pursuant to the Act of Parliament of the 11 th of May 2001, Law on Measures (The Journal of Laws 2004 no. 243, item 2441 with further amendments) the President of the Central Office of Measures is a central organ of state administration, appointed by the Prime Minister and supervised by the Minister relevant in the matters of the economy. The President of the Central Office of Measures supervises the administration of measures and hallmarking in Poland. Organizational structure of the Office is regulated by the Statute of the Central Office of Measures, passed through an order issued by the Minister of Economy of the 5 th of April 2007 (The Polish Monitor No. 29, item 324 with further amendments). Basic scope of activities of the Central Office of Measures and the principles of its establishment is described in detail in the following legal acts: Act of Parliament of the 11 th of May 2001, Law on Measures (Journal of Laws of 2004, No. 243, item 2441 with further amendments), 5

6 ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935, z późn. zm.), ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 91, poz. 740, z późn. zm.), ustawa z dnia 10 grudnia 2003 r. o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 16, poz. 144), ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych (Dz. U. Nr 180, poz. 1494, z późn. zm.). Zakres działalności administracji miar i administracji probierczej regulują również akty wykonawcze. Główny Urząd Miar jest jednostką notyfikowaną w zakresie oceny zgodności, której Komisja Europejska nadała numer identyfikacyjny Główny Urząd Miar jest jednostką notyfikowaną do oceny zgodności przyrządów pomiarowych według: Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/23/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wag nieautomatycznych (NAWI), uchylającej Dyrektywę 90/384/EWG (Dz. Urz. UE L 122 z r.), Dyrektywy 2004/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie przyrządów pomiarowych (MID) (Dz. Urz. UE L 135 z r.). Sprawy związane z oceną zgodności oraz prawną kontrolą metrologiczną przyrządów pomiarowych prowadzi w Głównym Urzędzie Miar Biuro Metrologii Prawnej. Zadania Głównego Urzędu Miar dotyczące zapewnienia spójności pomiarowej realizowane są w pięciu zakładach metrologicznych i poszczególnych biurach Urzędu. Act of Parliament of 1 rd of April 2011, Law on Hallmarking (Journal of Laws No. 92, item 529), Act of Parliament of 30 th August 2002 on System of Conformity Assessment (Journal of Laws of 2010, No. 138, item 935 with further amendments), Act of Parliament of 7 th May 2009 on Pre-packaged Goods (Journal of Laws of 2009, No. 91, item 740 with further amendments), Act of Parliament of 10 th December 2003 on Legal Time on the Territory of the Republic of Poland (Journal of Laws of 2004, No. 16, item 144), Act of Parliament of 29 th July 2005 on System of Digital Tachographs (Journal of Laws No. 180, item 1494 with further amendments). The Central Office of Measures is a notified body so far as conformity assessment is concerned, which the European Commission gave approval number As a notified body, the Central Office of Measures operates on the fallowing legal bases: Directive 2009/23/EC of the European Parliament and of the Council of 23 April 2009 on non-automatic weighing instruments (Codified version) (OJ L 122, ) repealing Directive 90/384/EEC (NAWI), Directive 2004/22/EC of the European Parliament and of the Council of 31 March 2004 on measuring instruments (MID) (OJ L 135, ). Within the Central Office of Measures, issues of conformity assessment lie in the scope of competence of the Legal Metrology Department. Tasks of the Central Office of Measures in so far as ensuring traceability of measurement are performed by five metrological departments of the Office as well as by each of the Office s organizational sections. 6

7 Zakład Długości i Kąta Zadania Zakładu realizowane są przez cztery laboratoria: Laboratorium Długości, Laboratorium Kąta, Laboratorium Pomiarów Przemysłowych, Laboratorium Taksometrów i Tachografów. Wzorce jednostek miar W Zakładzie Długości i Kąta utrzymywane są cztery państwowe wzorce jednostek miar: długości, kąta płaskiego, kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji płaskospolaryzowanej fali świetlnej w widzialnym zakresie widma, współczynnika załamania światła. Utrzymywane są także trzy wzorce odniesienia twardości Rockwella, twardości Brinella i twardości Vickersa. Wykonywane usługi W laboratoriach Zakładu Długości i Kąta wykonuje się wzorcowania, badania i ekspertyzy przyrządów do pomiaru długości (np. lasery stabilizowane, płytki wzorcowe, przymiary, wzorce kreskowe, dalmierze), do pomiaru kąta płaskiego (np. pry- Zakład Długości i Kąta realizuje zadania związane z pomiarami w dziedzinie długości (w tym również częstotliwości fali światła emitowanego przez lasery stabilizowane emitujące promieniowanie o długości fali w próżni w zakresie ( ) nm), pomiarów kąta płaskiego oraz parametrów geometrii powierzchni, twardości, a także pomiarów z zakresu refraktometrii i polarymetrii. Zakład wykonuje ponadto badania taksometrów i przyrządów do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym oraz prowadzi sprawy związane z analogowymi i cyfrowymi urządzeniami rejestrującymi stosowanymi w transporcie drogowym. Length and Angle Department The tasks of the Department are carried out by four laboratories: Length Laboratory, Angle Laboratory, Industrial Measurements Laboratory, Taximeters and Tachographs Laboratory. Measurement standards The Department of Length and Angle maintains four national measurement standards of: length, plane angle, optical rotation of the plane of polarization, refractive index of light. It also maintains three reference standards primary Rockwell, Brinell and Vickers hardness standard machines. Services Laboratories of the Department of Length and Angle perform calibration, testing and expertise of length measuring instruments (e.g. stabilized lasers, gauge blocks, material measures of length, line scales, EDMs), angle measuring instruments (e.g. optical polygons, autocollimators, goniometers, levels, angle blocks), refractive index measuring instruments (e.g. refractometers) and optical rotation of the plane of polarization measuring instruments (e.g. quartz plates, polarimeters), surface texture The Length and Angle Department carries out tasks associated with measurements in the field of length (including absolute frequencies of stabilized lasers for vacuum wavelength range ( ) nm), the measurement of plane angle and surface texture parameters, hardness, as well as measurements in the field of refractometry and polarimetry. The Department also carries out testing of taximeters and instruments for speed control in road traffic, and deals with issues pertaining to analogue and digital tachographs. 7

8 zmy wielościenne, autokolimatory, goniometry, poziomnice, płytki kątowe), do pomiaru współczynnika załamania światła (np. refraktometry) i kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła (np. kwarcowe płytki kontrolne, polarymetry), do pomiaru geometrii powierzchni, kształtu, położenia (np. wzorce chropowatości, płyty pomiarowe, liniały powierzchniowe i krawędziowe, wzorce okrągłości, płytki interferencyjne, przyrządy mikrometryczne, wałeczki pomiarowe do gwintów), do pomiaru twardości (np. twardościomierze Rockwella, Brinella, Vickersa oraz wgłębniki diamentowe), a także badanie taksometrów, tachografów oraz przyrządów do pomiaru prędkości w ruchu drogowym. Zakład zajmuje się również wytwarzaniem materiałów odniesienia wzorców refraktometrycznych i polarymetrycznych. Czynności te wykonywane są na ponad 60 stanowiskach pomiarowych. Współpraca międzynarodowa Zakład Długości i Kąta ściśle współpracuje z zagranicznymi instytutami metrologicznymi. Praca ta polega na wymianie doświadczeń, zagranicznych szkoleniach, wzorcowaniu przyrządów pomiarowych w zagranicznych laboratoriach. Laboratorium Taksometrów i Tachografów współpracuje ponadto z zagranicznymi instytucjami metrologicznymi w ramach prac Komitetu Technicznego OIML TC 7/SC 4, a także bierze udział w pracach w ramach grup roboczych CORTE (Confederation of Organisations in Road Transport Enforcement) monitorujących wdrażanie i funkcjonowanie and form measuring instruments (e.g. surface roughness standards, surface plates, straight edges, roundness standards, optical flats, external micrometers and micrometer heads, external cylinders), hardness measuring instruments and hardness indenters (e.g. Rockwell, Brinell and Vickers hardness testing machines and diamond indenters), as well as testing of taximeters, tachographs and instruments for speed control in road traffic. The Department also deals with the production of Certified Reference Materials refractometric and polarimetric standards. These operations are performed on more than sixty measurement facilities. International cooperation The Department of Length and Angle closely cooperates with foreign metrological institutes. This work involves exchange of experience, foreign training, and calibration of measuring instruments in foreign laboratories. Moreover, the Taximeters and Tachographs Laboratory cooperates with foreign metrological institutions under the technical subcommittee of the International Organization of Legal Metrology OIML TC 7/SC 4, and also takes part in the works of CORTE working groups (Confederation of Organisations in Road Transport Enforcement) which monitor the implementation and functioning of the digital tachographs system (continuation of the international MIDT program Monitoring of the Implementation of Digital Tachograph). 8

9 systemu tachografów cyfrowych (kontynuacja międzynarodowego programu MIDT Monitoring of the Implementation of Digital Tachograph). Przedstawiciele Zakładu potwierdzają swoje kompetencje techniczne poprzez udział w międzynarodowych porównaniach kluczowych i uzupełniających w ramach prac takich organizacji jak: Międzynarodowe Biuro Miar (BIPM), Europejskie Stowarzyszenie Krajowych Instytutów Metrologicznych (EURAMET), Komitet Doradczy Długości CCL, pozaeuropejskie Regionalne Organizacje Metrologiczne (np. SIM). Prace badawczo-rozwojowe W Zakładzie prowadzone są prace badawczo-rozwojowe związane z utrzymaniem lub modernizacją stanowisk państwowych wzorców jednostek miar i wzorców odniesienia oraz pozostałych stanowisk pomiarowych służących do przekazywania jednostek miar. Prace te umożliwiają pogłębianie wiedzy na temat zjawisk fizycznych występujących podczas pomiarów, ich wzajemnej korelacji i wpływu na wyniki pomiarów oraz prowadzą do rozwoju technik pomiarowych. Representatives of the Department confirm their technical competence through participation in key and supplementary international comparisons within organizations such as: International Bureau of Weights and Measures (BIPM), European Association of National Metrology Institutes (EURAMET), Consultative Committee for Length (CCL), other Regional Metrology Organisations (e.g. SIM). Research and development The Department carries out research and development works pertaining to the maintenance or upgrading of measurement facilities of national measurement standards and reference standards as well as other measurement facilities used to transfer units of measurement. This work enables the advancement of knowledge on physical phenomena occurring during the measurements, their mutual correlation and influence on the results of the measurements and leads to the development of measurement techniques. 9

10 Zakład Promieniowania i Drgań Zakład Promieniowania i Drgań realizuje zadania związane z pomiarami: światłości, strumienia świetlnego, natężenia oświetlenia, luminancji świetlnej, widmowej czułości odbiorników promieniowania, temperatury barwowej, składowych trójchromatycznych i współrzędnych chromatyczności promieniowania emitowanego przez źródła światła, połysku, widmowego współczynnika przepuszczania, długości fali promieniowania przepuszczonego, składowych trójchromatycznych i współczynnika chromatyczności promieniowania przepuszczonego, widmowego współczynnika odbicia, widmowego współczynnika luminancji, składowych trójchromatycznych i współrzędnych chromatyczności promieniowania odbitego, pomiarami kermy w powietrzu promieniowania gamma i promienio- Zadania Zakładu realizowane są przez cztery laboratoria: Laboratorium Wzorców Spektrofotometrycznych, Laboratorium Promieniowania Jonizującego i Wzorców Barwy, Laboratorium Fotometrii i Radiometrii, Laboratorium Akustyki i Drgań oraz przez Wieloosobowe Stanowisko Pracy ds. Współpracy Naukowej i Podstaw Metrologii. Wzorce pomiarowe W Zakładzie utrzymywane są dwa państwowe wzorce jednostek miar: światłości, strumienia świetlnego. Zakład Promieniowania i Drgań nadzoruje państwowy wzorzec aktywności promieniotwórczej utrzymywany poza siedzibą GUM przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych Ośrodek Radioizotopów POLATOM w Świerku. Ponadto utrzymywane są wzorce odniesienia dla pozostałych wielkości mierzonych w Zakładzie. Wykonywane usługi Zakład świadczy usługi w zakresie wzorcowania: wzorców współczynnika przepuszczania i odbicia (achromatycznych i barwnych), spektrofotometrów, wzorców długości fali, dawkomierzy, komór jonizacyjnych, pól promieniowania γ, kolorymetrów trójchromatycznych i spektrofotometrów odbiciowych, wzorców światłości Radiation and Vibration Department The Radiation and Vibration Department carries out activities associated with the measurement of: luminous intensity, luminous flux, illuminance, luminance, spectral responsivity of detectors, colour temperature, tristimulus values and colour coordinates of emitted light, gloss, spectral transmittance, wavelength of transmitted light, tristimulus values and colour coordinates of transmitted light, spectral reflectance factor, spectral radiance factor, tristimulus values and colour coordinates of reflected light, and measurements of air kerma for gamma-rays and X-rays, The tasks of the Department are carried out by four laboratories: Laboratory of Spectrophotometric Standards, Laboratory of Ionizing Radiation and Colour Standards, Laboratory of Photometry and Radiometry, Laboratory of Acoustics and Vibration and Section of Scientific Cooperation and Fundamentals of Metrology. Measurement standards The Radiation and Vibration Department maintains two national measurement standards of: luminous intensity, luminous flux. In addition, the Department supervises the national standard of radionuclide activity maintained out of the Office s seat by the National Centre for Nuclear Research Radioisotope Centre POLATOM. The Department also maintains the reference standards. Services The Department provides services in the field of calibration of: transmittance and reflectance standards (achromatic and colour ones), spectrophotometers, wavelength standards, dosemeters, ionizing chambers, gamma-rays radiation fields, tristimulus colorimeters and reflectance spectrophotometers, luminous intensity and luminous flux standards (incandescent lamps), correlated colour temperature standards (incandescent lamps), digital luxmeters, luminance meters, tristimulus 10

11 i strumienia świetlnego (lampy żarowe), wzorców temperatury barwowej najbliższej (lampy żarowe), luksomierzy cyfrowych, mierników luminancji, kolorymetrów trójchromatycznych do pomiaru chromatyczności źródeł światła, materiałów fotoluminescencyjnych (pomiar luminancji i czasu zaniku), połyskomierzy, wzorców luminancji, wzorców czułości widmowej, mierników mocy promienistej, mierników światła białego, mierników nadfioletu, wzorców połysku, kalibratorów fotometrycznych, komór świetlnych (pomiar natężenia oświetlenia i temperatury barwowej), jak również mikrofonów pomiarowych, kalibratorów akustycznych, mierników poziomu dźwięku, filtrów pasmowych, indywidualnych mierników ekspozycji na dźwięk, mierników poziomu ciśnienia akustycznego w zakresie częstotliwości infradźwiękowych i ultradźwiękowych, sprzęgaczy mechanicznych do wzorcowania słuchawek kostnych, symulatorów ucha, audiometrów tonowych, piezoelektrycznych i elektrodynamicznych przetworników drgań mechanicznych, zestawów pomiarowych (przetworniki drgań mechanicznych z przedwzmacniaczami), kalibratorów drgań mechanicznych, mierników drgań mechanicznych, w tym mierników drgań mechanicznych działających na człowieka, wzbudników drgań w zakresie wyznaczania względnych drgań poprzecznych. wania X oraz wielkości akustycznych i drgań mechanicznych, wykonując badania typu mierników poziomu dźwięku. Zakład zajmuje się także organizowaniem seminariów naukowych Głównego Urzędu Miar oraz przygotowywaniem redakcyjnym Metrologii Biuletynu Głównego Urzędu Miar. Współpraca międzynarodowa Zakład Promieniowania i Drgań działa na arenie międzynarodowej poprzez udział w: pomiarach porównawczych kluczowych widmowego współczynnika odbicia rozproszonego (EUROMET 619, PR- K5), pomiarach porównawczych kluczowych czułości widmowej (300 nm 1000 nm) (EUROMET 587, PR- K2.b), colorimeters for light sources, fluorescent materials (luminance and decay time), glossmeters, luminance standards, spectral responsivity standards, radiant power meters, white light meters, UV-meters, gloss standards and photometric calibrators and colour assessment cabinets (illuminance and correlated colour temperature), and also measurement microphones, sound calibrators, sound level meters, bandpass filters, personal noise exposure meters, sound pressure meters in the range of infrasounds and ultrasounds, mechanical couplers for calibration of bone vibrators used in audiometry, ear simulators, pure tone audiometers, piezoelectric and electrodynamic vibration transducers, vibration acceleration chains, vibrations calibrators, vibration meters including HVM (human vibration meters) and vibration exciters in range of relative transverse vibrations. International cooperation The Department is active in the international arena, in particular through participation in: key comparison of spectral diffuse reflectance (EUROMET.PR-K5), key comparison of luminous intensity (EUROMET.PR-K3.a), key comparison of and luminous flux EUROMET.PR-K4), - key comparison of spectral responsivity (300 nm 1000 nm) (EUROMET PR-K2.b), - key comparison of spectral responsivity (900 nm 1600 nm) (EUROMET PR-K2.a), - comparison of UVA and UVB meters (EUROMET 443), key comparison of spectral regular transmittance (EUROMET.PR-K6), key comparison measurement of air kerma for Cobalt 60 (EUROMET.RI(I)-K1), key comparison measurement of air kerma (EUROMET.RI(I)-K5), key comparison measurement of air kerma for low energy X rays (BIPM.RI(I)-K2), key comparison measurement of air kerma for medium energy X rays (EUROMET.RI(I)-K3), and also acoustic and mechanical vibrations quantities, performs also pattern evaluation tests of sound level meters. The Department also organizes scientific seminars at the Central Office of Measures as well as edits Metrology Bulletin of the Central Office of Measures ( Metrologia Biuletyn Głównego Urzędu Miar ). 11

12 pomiarach porównawczych kluczowych wzorców światłości i strumienia świetlnego (EUROMET 569, PR- K3.a, PR- K4), porównaniu kluczowym kermy w powietrzu promieniowania γ nuklidu Co -60 (BIPM.RI(I) K1), pomiarach porównawczych kluczowych wzorców strumienia świetlnego (EUROMET PR-K4, pilot PTB), - pomiarach porównawczych kluczowych czułości widmowej (900 nm 1600 nm) (EUROMET PR-K2.a, pilot VSL), - pomiarach porównawczych mierników promieniowania nadfioletowego UVA i UVB (EUROMET 443, pilot LNE), porównaniu kluczowym kermy w powietrzu (BIPM.RI(I) K5), porównaniu kluczowym kermy w powietrzu promieniowania X dla niskich energii (BIPM.RI(I) K2), porównaniu kluczowym kermy w powietrzu promieniowania X dla średnich energii (BIPM.RI(I) K3), porównaniu kluczowym pomiarów widmowego współczynnika przepuszczania (EUROMET 538, PR- K6), porównaniu kermy w powietrzu promieniowania γ nuklidu Cs -137 (EUROMET 813), ponadto w porównaniach kluczowych: EUROMET.AUV.A-K1 Porównanie międzynarodowe wzorców ciśnienia akustycznego, CCAUV.A-K1 Porównanie w zakresie wzorcowania mikrofonów LS1P w warunkach ciśnieniowych, comparison of air kerma and absorbed dose to water measurements of Co -60 radiation in radiotherapy (EUROMET 813), key comparisons in the field of acoustics and vibration: EUROMET.AUV.A-K1 Comparison of laboratory standard microphone calibrations, CCAUV.A-K1 Comparison of LS1 laboratory standard microphone calibrations, CCAUV.A-K3 Comparison of LS2 laboratory standard microphone calibrations, CCAUV.A-K5 Comparison of LS1 laboratory standard microphone calibrations, COOMET.AUV.A-K1 Comparison of LS1 laboratory standard microphone calibrations, COOMET.AUV.A-K3 Comparison of LS2 laboratory standard microphone calibrations, EUROMET.AUV.V-K1 Vibration acceleration (40 Hz to 5 khz), CCAUV.V-K2 Vibration acceleration (10 Hz to 10 khz), COOMET.AUV.V-K1 Vibration acceleration (40 Hz to 5 khz), EUROMET.AUV.V-S1 Primary calibration of accelerometers at low frequency, meetings of TC-PR (EURAMET Technical Committee of Photometry and Radiometry), meetings of TC-IR (EURAMET Technical Committee for Ionizing Radiation), - meetings of CCRI(I) (BIPM Consultative Committee for Ionizing Radiation Section I: x- and gamma rays, charged particles), meetings of the CIPM Consultative Committee for Acoustics, Ultrasound and Vibration (CCAUV), meetings of the EURAMET Technical Committee of Acoustics, Ultrasound and Vibration and SC Sound in Air and SC Acceleration and Vibration, meetings of the Technical Committee TC29 Electroacoustics of International Electrotechnical Commission (IEC). 12

13 Nr 2(4) lipiec 2006 CCAUV.A-K3 Porównanie w zakresie wzorcowania mikrofonów LS2P w warunkach ciśnieniowych, CCAUV.A-K5 Porównanie w zakresie wzorcowania mikrofonów LS1P w warunkach ciśnieniowych, COOMET.AUV.A-K1 Porównanie w zakresie wzorcowania mikrofonów LS1P w warunkach ciśnieniowych, COOMET.AUV.A-K3 Porównanie w zakresie wzorcowania mikrofonów LS2P w warunkach ciśnieniowych, EUROMET.AUV.V-K1 Porównanie w zakresie wzorcowania przetworników (40 Hz 5 khz), CCAUV.V-K2 Porównanie w zakresie wzorcowania przetworników (10 Hz 10 khz), COOMET.AUV.V-K1 Porównanie w zakresie wzorcowania przetworników (40 Hz 5 khz), EUROMET.AUV.V-S1 Porównanie w zakresie wzorcowania przetworników dla niskich częstotliwości oraz w obradach TC PR (Komitetu Technicznego Euramet ds. Fotometrii i Radiometrii), obradach TC IR (Komitetu Technicznego Euramet ds. Promieniowania Jonizującego), obradach CCRI(I) (Komitetu Doradczego Promieniowania Jonizującego Sekcja I: promieniowania X i gamma, cząstek naładowanych BIPM), posiedzeniach Komitetu Doradczego CIPM ds. Akustyki, Ultradźwięków i Drgań (CCAUV), posiedzeniach Komitetu Technicznego EURAMET ds. Akustyki, Ultradźwięków i Drgań (TC AUV) oraz Podkomitetów Technicznych TC AUV EURAMET: SC Sound in Air oraz SC Acceleration and Vibration, posiedzeniach Komitetu Technicznego TC29 ds. Elektroakustyki Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC). Prace badawczo-rozwojowe W Zakładzie prowadzone są prace badawczo-rozwojowe związane z: budową nowych oraz utrzymywaniem i modernizacją istniejących w Zakładzie państwowych wzorców jednostek miar oraz zapewnieniem ich powiązania z wzorcami międzynarodowymi poprzez porównania międzynarodowe, Research and development The Department carries our research and development works in the following fields: establishment, maintenance and modernization of the national measurement standards stored in the Department as well as ensuring, through comparisons, traceability of the national measurement standards to the international measurement standards, maintenance and modernization of the reference standards stored in the Department in order to ensure dissemination of the values of the legal units of measurement to measuring instruments, development of new measurement methods and perfecting the existing ones, construction of new measurement facilities in response to customers needs. BIULETYN INFORMACYJNY Sekretariatu Naukowego Metrologii Głównego Urzędu Miar Other works The Department staff provides specialized training in the field of optical radiation and ionizing radiation, acoustic and vibration, and also concerning the metrology and measurement uncertainty. Seminars The Section of Scientific Cooperation and Fundamentals of Metrology organizes seminars which focus on issues pertaining to measurement, particularly to traceability, documents issued by the International Bureau of Weights and Measures, measurement standards and measurement methods. The Section prepares a magazine Metrology Bulletin of the Central Office of Measures ( Metrologia Biuletyn Głównego Urzędu Miar ) for publication. The electronic version 13

14 utrzymywaniem i modernizacją istniejących w Zakładzie wzorców odniesienia w celu zapewnienia właściwego przekazywania jednostek miar do wzorców niższego rzędu i przyrządów pomiarowych, opracowywaniem nowych oraz doskonaleniem stosowanych metod pomiarowych, projektowaniem i budową nowych stanowisk pomiarowych będących odpowiedzią na potrzeby wyrażone przez Klientów GUM. Inne prace Zakładu Pracownicy Zakładu prowadzą szkolenia z zakresu promieniowania optycznego i jonizującego oraz akustyki i drgań, jak również dotyczące podstaw metrologii i niepewności pomiaru. Seminaria naukowe i działalność wydawnicza Wieloosobowe Stanowisko Pracy ds. Współpracy Naukowej i Podstaw Metrologii organizuje regularne seminaria poświęcone zagadnieniom związanym z pomiarami. Referaty na seminaria przygotowują pracownicy GUM i zaproszeni goście. Wieloosobowe Stanowisko Pracy ds. Współpracy Naukowej i Podstaw Metrologii przygotowuje kolejne wydania Metrologii Biuletynu GUM. Wersja elektroniczna biuletynu umieszczana jest na stronie internetowej GUM. Dla krajowego środowiska metrologicznego biuletyn pełni rolę informatora o najważniejszych zagadnieniach związanych z metrologią krajową i międzynarodową. Informuje o aktualnej problematyce, takiej jak europejskie programy naukowe w dziedzinie metrologii, czy o odbywających się regularnie krajowych konferencjach i seminariach poświęconych zagadnieniom pomiarowym. Na łamach biuletynu przedstawiane są materiały przygotowane przez pracowników administracji miar, jak i przedstawicieli metrologicznych środowisk naukowych. Prezentowany jest również dorobek laboratoriów pomiarowych zakładów metrologicznych Głównego Urzędu Miar, związany z rozwojem i utrzymywaniem wzorców jednostek miar o najwyższej dokładności. Zamieszczane są również omówienia najważniejszych międzynarodowych dokumentów metrologicznych, mogących zainteresować krajowe środowiska zajmujące się problematyką pomiarową. W 2011 roku została również wydana monografia zatytułowana Niepewność pomiarów w teorii i praktyce. Praca jest przykładem współpracy w obszarze metrologii krajowego środowiska akademickiego i administracji miar. of the Bulletin is available on the GUM s website. The Bulletin serves as a guide on major issues of the national and international metrology. It provides information on the current issues, such as European scientific programs in the field of metrology, or on regularly held national conferences and seminars devoted to issues pertaining to measurement. The magazine presents materials prepared by the staff of the administration of measures, as well as by representatives of the field of scientific metrology. It also presents achievements of the laboratories of the Central Office of Measures related to development and maintenance of measurement standards of the highest accuracy. In addition, the Bulletin discusses major international metrological documents of general interest. In 2011 year the monograph entitled Measurement uncertainty in theory and practice was also published, as a good example of collaboration between universities and administration of measures. 14

15 Zakład Mechaniki Zadania Zakładu realizowane są przez trzy laboratoria: Laboratorium Masy, Laboratorium Przepływów, Laboratorium Siły i Ciśnienia. Wzorce jednostek miar W Zakładzie utrzymywany jest państwowy wzorzec jednostki masy: prototyp kilograma nr 51. Ponadto w Zakładzie utrzymywane są wzorce odniesienia GUM: gęstościomierza zbożowego 20 L nr 111, jednostki objętości przepływu i strumienia objętości wody oraz gazu, jednostki siły i ciśnienia. Wykonywane usługi Zakład świadczy usługi w zakresie wzorcowania następujących przyrządów pomiarowych: wzorców masy klas dokładności E 1, E 2, F 1, F 2 i M 1 oraz obciążników, gęstościomierzy zbożowych, wag nieautomatycznych i automatycznych przenośnikowych, przyrządów do pomiaru objętości przepływu i strumienia objętości wody (wodomierzy i przepływomierzy do wody), przyrządów do pomiaru objętości przepływu i strumienia objętości gazu (gazomierzy, rotametrów i in. przepływomierzy do gazów), instalacji pomiarowych do cieczy innych niż woda oraz kontrolnych zbiorników dzwonowych, siłomierzy i maszyn wytrzymałościowych do prób statycznych oraz wzorcowanie ciśnieniomierzy (wzorców ciśnienia). Zakład Mechaniki realizuje zadania w dziedzinach pomiarów: masy, siły, ciśnienia, ciepła, objętości przepływu i strumienia objętości cieczy i gazów oraz gęstości zboża w stanie zsypnym. Zakład wykonuje również badania wag nieautomatycznych i automatycznych w ramach oceny zgodności z wymaganiami dyrektyw NAWI oraz MID oraz badania typu do oceny zgodności wodomierzy, instalacji pomiarowych do cieczy innych niż woda i ich podzespołów, przeliczników do gazomierzy, ciepłomierzy do wody i podzespołów ciepłomierzy: przetworników przepływu, przeliczników i par czujników temperatury. Mechanics Department The tasks of the Department are carried out by four laboratories: Mass Laboratory, Flow Laboratory, Force and Pressure Laboratory. Measurement standards The Mechanics Department maintains one national measurement standard of: mass prototype of the kilogram No 51 and the following reference standards of: 20-litre-standard instrument to measure the EEC-standard mass per storage volume of grain No 111, water and gas flow rates and volume flow rates measurement units, force and pressure measurement units. Services Laboratories of the Mechanics Department perform calibration of measurement instruments such as: mass standards with accuracy classes E 1, E 2, F 1, F 2, M 1 and dead-weights, standard instruments to measure mass per storage volume of grain, automatic and non-automatic weighing instruments, water meters and water flow meters, measuring systems for liquids other than water including measuring systems for tanks calibration, gas meters, rotameters and other gas flow meters, bell provers, force measuring instruments and static testing machines, standard pressure measuring instruments. The Mechanics Department carries out activities associated with the measurement of: mass, force, pressure, heat, flow, liquids and gas volume flow, crop density. The Department also performs examinations of automatic and non-automatic weighing instruments for conformity assessment according to the NAWI and MID Directives, type inspections for conformity assessment of water meters, measuring systems for liquids other than water and subcomponents, gas meters conversion devices, heat meters and heat meter subassemblies: flow sensors, calculators and temperature sensor pairs. 15

16 Inne prace Zakładu Zakład zajmuje się też wykonywaniem ekspertyz stanowisk pomiarowych do: wzorcowania wzorców masy od 50 kg do 10 t i wagonów- -wzorców masy 25 t, klas dokładności F 2 i M 1, wzorców masy od 50 kg do 1000 kg klas dokładności F 2 i M 1, badania wodomierzy, gazomierzy, przeliczników do gazomierzy, ciepłomierzy do wody w zakresie przeliczników z parami czujników temperatury oraz podzespołów ciepłomierzy: przetworników przepływu, przeliczników i par czujników temperatury, wzorcowania zbiorników cieczą przechowywaną w tych zbiornikach i sprawdzania instalacji do cieczy innych niż woda. Ponadto Zakład prowadzi szkolenia specjalistyczne i konsultacje techniczne w dziedzinach: masy, siły, ciśnienia, przepływu cieczy i gazu. Współpraca międzynarodowa Zakład współpracuje z międzynarodowymi organizacjami metrologicznymi oraz państwowymi instytutami metrologicznymi innych krajów, uczestniczy w porównaniach międzynarodowych w celu potwierdzenia swoich najlepszych zdolności pomiarowych. Przedstawiciele Zakładu biorą udział w pracach następujących organizacji międzynarodowych i regionalnych: Międzynarodowy Komitet Miar (CIPM): Komitet Doradczy ds. Masy i Wielkości Pochodnych, grupa Przepływ Płynów (CCM-WGFF), Komitet Doradczy ds. Masy i Wielkości Pochodnych (CCM), Other works The Mechanics Department carries out expert appraisal of: measurement units for calibrating mass standards in range from 50 kg to 10 t and wagon-mass standards 25 t, accuracy class F 2 and M 1, mass standards from 50 kg to 1000 kg accuracy classes F 2 and M 1, measurement sites for testing: water meters, gas meters, gas meters conversion devices, water heat meters in extent of calculators with temperature sensor pairs and heat meter subassemblies: flow sensors, calculators and temperature sensor pairs, measurement sites for calibrating tanks with liquids stored in these tanks, measurement sites for testing measuring systems for liquids other than water. The Department also performs specialist trainings and technical consultations in following disciplines: mass, force, pressure, liquid and gas flow. International cooperation The Mechanics Department cooperates with international metrological organisations and foreign national metrology institutes, takes part in international comparisons in order to confirm its best measurement capabilities. Department s representatives participate in works of the following organisations and institutions: International Committee for Weights and Measures (CIPM): Consultative Committee for Mass and Related Quantities (CCM), 16

17 Europejskie Stowarzyszenie Krajowych Instytutów Metrologicznych (EURAMET): Komitet Techniczny ds. Przepływów TC-FLOW, Komitet Techniczny ds. Masy i wielkości pochodnych (TC-M), Podkomitety: Masa, Siła i Ciśnienie, Międzynarodowa Organizacja Metrologii Prawnej (OIML): Komitet Techniczny TC 8 ds. Pomiarów ilości płynów, Podkomitety: SC 3 ds. Dynamicznych pomiarów objętości cieczy, SC 5 ds. Wodomierzy, SC 6 ds. Pomiarów cieczy kriogenicznych, SC 7 ds. Pomiarów gazu Komitet Techniczny TC 9 ds. Przyrządów Pomiarowych w dziedzinie Masy i Gęstości, Podkomitety: SC 1 Wagi nieautomatyczne, SC 2 Wagi automatyczne, SC 3 Odważniki, Komitet Techniczny TC 10 ds. Przyrządów do pomiaru ciśnienia, siły i wielkości związanych, Komitet Techniczny TC 18 ds. Medycznych przyrządów pomiarowych, Podkomitet: SC 1 Przyrządy do pomiaru ciśnienia krwi. Consultative Committee for Mass and Related Quantities Working Group for Fluid Flow (CCM-WGFF); European Association of National Metrology Institutes (EURAMET): Technical Committee for Flow (TC-FLOW), Sub-Committees: Gas flow, Liquid flow, Technical Committee for Mass and Related Quantities (TC-M), Sub-Committees: Mass, Force and Pressure; International Organization of Legal Metrology (OIML): Technical Committee TC 8 for Measurement of Quantities of Fluids, Sub-committees: SC 3: Dynamic volume and mass measurement (liquids other than water), SC 5: Water meters, SC 6: Measurement of cryogenic liquids, SC 7: Gas metering, Technical Committee TC 9 for Instruments for Measuring Mass and Density, Sub-Committees: SC 1 for Non-automatic Weighing Instruments, SC 2 for Automatic Weighing Instruments, SC 3 for Weights, Technical Committee TC 10 for Instruments for Measuring Pressure, Force and Associated Quantities, Technical Committee TC 18 for Medical Measuring Instruments: SC 1 for Blood Pressure Instruments. 17

18 Zakład Elektryczny Zakład Elektryczny realizuje zadania związane z pomiarami wielkości elektrycznych i magnetycznych w zakresie od DC do 40 GHz oraz czasu i częstotliwości. Zakład wykonuje ponadto badania do oceny zgodności liczników energii elektrycznej czynnej oraz badania kompatybilności elektromagnetycznej przyrządów pomiarowych. Zadania Zakładu realizowane są przez cztery laboratoria: Laboratorium Wzorców Wielkości Elektrycznych, Laboratorium Wielkości Elektrycznych Małej Częstotliwości, Laboratorium Mikrofalowe, Pola Elektromagnetycznego i Kompatybilności Elektromagnetycznej, Laboratorium Czasu i Częstotliwości. Wzorce jednostek miar W Zakładzie Elektrycznym utrzymywanych jest pięć państwowych wzorców jednostek miar: napięcia elektrycznego stałego, rezystancji, pojemności elektrycznej, indukcyjności, czasu i częstotliwości. Ponadto w Zakładzie utrzymywane są wzorce odniesienia GUM: napięcia i prądu elektrycznego przemiennego, stosunku napięć elektrycznych przemiennych, stosunku prądów elektrycznych przemiennych, energii elektrycznej, mocy, tłumienia, impedancji wielkiej częstotliwości, natężenia pola elektrycznego i pola magnetycznego. Wykonywane usługi Zakład świadczy usługi w zakresie wzorcowania, badania i ekspertyz przyrządów pomiarowych takich jak np.: ogniwa Westona, wzorce elektroniczne, kompen- Electricity Department The Electricity Department carries out tasks associated with the measurement of electrical and magnetic quantities ranging from DC to 40 GHz and the measurement of time and frequency. Department also carries out tests for conformity assessment of active electric energy meters, and electromagnetic compatibility testing of measuring instruments. The tasks of the Department are carried out by four laboratories: Electrical Quantities Standards Laboratory, Low Frequency Electrical Quantities Laboratory, Microwaves, Electromagnetic Field and Electromagnetic Compatibility Laboratory, Time and Frequency Laboratory. Measurement standards The Electricity Department maintains five national measurement standards of: DC voltage, resistance, capacitance, inductance, time and frequency. In addition, the Department maintains the following reference measurement standards: AC voltage and current, AC voltages ratio, AC currents ratio, electric energy, high frequency power, attenuation, impedance, electric and magnetic field strength. Services rendered The Department provides services in the field of calibration, testing and expertise of measuring instruments such as: Weston cells, voltage electronic measurement standards, compensators, measurement standard resistors, resistive dividers, DC current bridges, capacitors measurement 18

19 satory, oporniki wzorcowe, dzielniki oporowe, mostki prądu stałego, kondensatory wzorce pojemności, cewki indukcyjne wzorce indukcyjności, wzorce konduktancji, wzorce impedancji, oporniki wzorcowe AC, mostki i mierniki RLC, woltomierze, amperomierze, omomierze i multimetry cyfrowe, kalibratory napięcia, prądu i rezystancji, kalibratory mocy elektrycznej czynnej, watomierze cyfrowe, przetworniki termoelektryczne AC/DC napięcia i prądu, mierniki przesunięcia fazowego, przekładniki prądowe, przekładniki napięciowe, przekładniki kombinowane, komparatory prądowe, woltomierze wysokiego napięcia, obciążenia przekładników prądowych i napięciowych, mostki do pomiaru błędów przekładników, liczniki energii elektrycznej, obciążenia stałe, tłumiki stałe i regulowane, zestawy kalibracyjne do analizatorów wektorowych, mierniki mocy, czujniki mocy, kalibratory mierników mocy, analizatory widma, odbiorniki pomiarowe, woltomierze w.cz., sondy napięciowe, generatory, wzmacniacze, konwertery i powielacze częstotliwości, sprzęgacze i mostki kierunkowe, reflektometry, mierniki natężenia pola elektrycznego, mierniki natężenia pola magnetycznego, wysokostabilne wzorce częstotliwości dyscyplinowane i o biegu swobodnym, generatory i syntezery częstotliwości, częstościomierze i czasomierze cyfrowe, chronokomparatory, różnego rodzaju sekundomierze i dawkowniki czasu, zegary, liczniki i generatory grup impulsów oraz inne przyrządy wielofunkcyjne realizujące funkcje pomiarowe z dziedziny czasu i częstotliwości. Prace badawczo-rozwojowe Laboratoria Zakładu prowadzą prace badawczo-rozwojowe we własnym zakresie, jak i we współpracy z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami standards of capacitance, induction coils measurement standards of inductance, measurement standards of conductance, measurement standards of impedance, AC measurement standard resistors, LCR bridges and meters, voltmeters, ammeters, ohmmeters and digital multimeters, calibrators of voltage, current and resistance, calibrators of electric active energy, digital wattmeters, AC/DC thermal converters of voltage and current, phase meters, current instrument transformers, voltage instrument transformers, combined instrument transformers, current comparators, high voltage voltmeters, burdens for current and voltage instrument transformers, instrument transformers test sets (bridge type), electric energy meters, fixed loads, fixed and step attenuators, vector network analyzer calibration kits, power meters, power sensors, power meter calibrators, spectrum analyzers, test receivers, high frequency voltmeters, voltage probes, signal generators, amplifiers, frequency converters and multipliers, directional bridges and couplers, reflectometers, electric field strength meters, magnetic field strength meters, disciplined and free-running frequency standards, frequency generators and synthesizers, time and frequency counters, watch timing devices, time interval counters and timers, watches and clocks, pulse counters and generators and other multifunctional devices performing functions in the field of time and frequency measurements. Research and development Laboratories of the Department carry out research and development on their own and in cooperation with domestic and foreign research centers. The works are related to the national measurement standards, the reference measurement standards, measuring systems used to transfer measurement units. They also include development and implementation of new measurement methods. 19

20 naukowymi. Prace związane są z państwowymi wzorcami jednostek miar, z wzorcami odniesienia GUM, ze stanowiskami pomiarowymi służącymi do przenoszenia jednostek miar. Obejmują, także opracowywanie i wdrażanie nowych metod pomiarowych. Ostatnio realizowane tematy, poza tematami dotyczącymi wzorców jednostek miar to: opracowanie metody wzorcowania woltomierzy cyfrowych w zakresie niskich częstotliwości poniżej 10 Hz, wdrożenie metody dwukanałowej komparacji przetworników AC/DC, opracowanie metody przeniesienia jednostki rezystancji realizowanej przez wzorzec kwantowy na jednostkę pojemności elektrycznej, realizacja wtórnego wzorca mocy, którym jest system wykorzystujący mierniki mocy typu IV i termistorowe wzorce mocy. Laboratorium Czasu i Częstotliwości bierze udział w tworzeniu międzynarodowych skal czasu atomowego TAI i UTC oraz generuje polską atomową skalę czasu UTC(PL) i wyznacza czas urzędowy RP. W laboratoriach prowadzone są badania i przygotowywana jest dokumentacja dla: wzorców odniesienia napięcia i prądu przemiennego, stosunku napięć przemiennych, stosunku prądów elektrycznych przemiennych, energii elektrycznej, która pozwoli na uznanie ich za wzorce państwowe. Obecnie jest przeprowadzana modernizacja kwantowego wzorca napięcia elektrycznego, która umożliwi zmniejszenie niepewności przekazywania jednostki oraz przygotowywana jest zmiana realizacji państwowego wzorca rezystancji na realizację opartą na zjawisku kwantowym. Pracownicy Zakładu udzielają konsultacji, prowadzą szkolenia, wykłady na studiach podyplomowych oraz przygotowują referaty na konferencje, seminaria itp. In addition to matters related to measurement standards the Department also deals with the following issues: development of a method of calibration of digital voltmeters at low frequencies below 10 Hz, implementation of dual channel method of thermal converters comparison, preparation of a method of transfer of the measurement unit from the Quantum Hall Resistance standard to capacitance standard, implementation of the RF power secondary standard, based on type IV thermistor power meters and power sensors. The Time and Frequency Laboratory participates in the creation of the international atomic timescales TAI and UTC and generates Polish atomic timescale UTC(PL) and sets the legal time in Poland. The laboratories carry out research and prepare documentation leading to approval of the following reference measurement standards as national measurement standards: AC voltage and current, AC voltage ratio, AC current ratio, electric energy. The quantum voltage standard is currently being modernized. It will enable reducing uncertainty of the unit transfer. Moreover, the national standard of resistance is soon to be replaced with a standard based on quantum phenomena. Employees of the Department provide consultation, conduct training, give lectures on postgraduate studies and prepare papers for conferences, seminars, etc. International cooperation Within the framework of international cooperation Department participates in works of the European Association of National Metrology Institutes EURAMET and has its representatives in: Technical Committee for Electricity and Magnetism (TC-EM), Sub-Committee for DC and Quantum Metrology, 20