III Zjazd Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej odbędzie się w Gdańsku między 24 a 26 września.

Transkrypt

1 III Zjazd Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej odbędzie się w Gdańsku między 24 a 26 września. Streszczenia w kolejności alfabetycznej (wg nazwiska pierwszego z autorów): Wiesław Baryła Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański Miłość jako wielki wyrównywacz: porównania społeczne w relacjach wspólnotowych Relacje pomiędzy osobami, których łączy miłość rządzą się innymi prawami niż relacje osób sobie nawzajem obojętnych. Porównując się do innych ludzie uważają się za bardziej moralnych (efekt Muhammada Ali), ale nie wtedy, gdy obiektem porównań jest osoba kochana. Plakat prezentuje wyniki 2 badań. Badanie pierwsze było ogólnopolskim sondażem reprezentatywnym (N=1133), w którym sprawdzałem czy i na ile satysfakcja z związku partnerskiego koreluje z przypisywaniem sobie samemu większej (w porównaniu z przypisywanych partnerowi) moralności i sprawności. Badanie ujawniło ogólny efekt bycia lepszym od partnera na wymiarze moralności, ale nie na wymiarze sprawności, dodatkowo okazało się, że satysfakcja ze związku jest moderatorem efektu bycia lepszym od partnera na wymiarze moralności - efekt ten był silny u osób o niskiej satysfakcji a zanikał zupełnie u osób o wysokiej satysfakcji. W badaniu 2 (N=120), które było eksperymentem sprawdzałem, czy samo wzbudzenie poznawczej reprezentacji miłości (w porównaniu z reprezentacją seksu oraz grupa kontrolną bez aktywizacji) spowoduje następczo zanikniecie efektu oceniania siebie jako bardziej moralnego w porównaniu z przeciętnym rówieśnikiem. Oczekiwany efekt wystąpił, w dyskusji wyników wskazuję na teoretyczne i praktyczne jego konsekwencje.

2 Tomasz Besta Instytut Psychologii PAN i Wydział Psychologii SWPS Związek fundamentalizmu religijnego ze zmiennymi demograficznymi i poczuciem sensu życia Celem badania korelacyjnego prezentowanego na plakacie było ustalenie związku pomiędzy fundamentalizmem religijnym, zmiennymi demograficznymi i spostrzeganym sensem życia. W badaniu uczestniczyło 80 osób (w tym 57 kobiet). Płeć i wykształcenie okazały się wywierać istotny wpływ na poziom fundamentalizmu religijnego. Kobiety osiągały wyższe wyniki na skali fundamentalizmu niż mężczyźni, a osoby z wykształceniem zawodowym i średnim okazały się bardziej fundamentalistyczne niż osoby z wykształceniem wyższym. Mediatorami związku pomiędzy fundamentalizmem, a poczuciem sensu życia były płeć i poziom wykształcenia: pozytywną korelację uzyskano dla kobiet, osób z wykształceniem zawodowym i osób z wykształceniem średnim; związek pomiędzy powyższymi zmiennymi okazał się natomiast negatywny dla osób z wykształceniem wyższym.

3 Michał Bilewicz Uniwersytet Warszawski Michel Zaniewski Catholic University of Louvain, Louvain-la-Neuve Cud Purymowy i Paszport do Raju : Przyjmowanie perspektywy jako metoda redukcji uprzedzeń w relacjach polsko-żydowskich. Plakat przedstawia dwa badania zrealizowane w 2005 i 2006 roku w Polsce, w trakcie Marszu Żywych wizyt młodych Żydów w Polsce. Celem pierwszego badania (N=24) było określenie wpływu przyjmowania perspektywy grupy obcej na ograniczenie dwóch charakterystycznych zjawisk związanych z uprzedzeniami: faworyzacji grupy własnej oraz infrahumanizacji (subtelnej dehumanizacji grupy obcej). Eksperyment ujawnił, że skłonienie badanych do przyjęcia perspektywy grupy obcej prowadzi do spadku faworyzacji grupy własnej, jak również do ograniczenia infrahumanizacji. Drugie badanie (N=72) miało określić wpływ przyjmowania perspektywy grupy obcej na skuteczność kontaktu międzygrupowego. Eksperyment dowiódł, że jedynie kontakt umożliwiający przyjęcie perspektywy grupy obcej prowadzi do ograniczenia uprzedzeń. Oba badania przekonują, że przyjmowanie perspektywy grupy obcej skutecznie redukuje uprzedzenia oraz poprawia klimat relacji polsko-żydowskich.

4 Agata Błachnio Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Wpływ prośby i gratyfikacji na lojalność Postawiono pytanie czy prośba i gratyfikacja wpływają na lojalność. Zdefiniowano nielojalność jako zerwanie umowy, która jest między minimum dwoma stronami jakiegoś układu. W szeregu badań próbowano uchwycić determinanty nielojalności, tego, dlaczego ludzie są nielojalni, co ich do tego popycha, jakie cechy predysponują do zachowań nielojalnych. Przedstawiony zostanie eksperyment uliczny, w którym starano się odpowiedzieć na pytanie czy gratyfikacja i prośba o lojalność może mieć wpływ na zachowania lojalne. W eksperymencie PODPISY wzięło udział 80 przypadkowych osób. Eksperyment odbył się na holu uniwersyteckim, składał się z dwóch etapów. W pierwszym etapie P1, trzymając w ręku petycję do rektora, napisaną przez Samorząd Studencki, prosił o podpisanie się pod nią, aby ferie świąteczne zostały przedłużone o dwa dni. Część osób, grupa eksperymentalna, była proszona przez pomocnika eksperymentatora 1., aby nie podpisywać się pod inną listą, była to prośba o lojalność, druga część osób nie była o nic proszona poza podpisem. Drugi etap odbył się na tym samym holu, ale kilka metrów dalej. Pomocnik 2. zbierał podpisy, wśród osób, które wcześniej podpisały się pod petycją u P1. Druga petycja (trzymana przez P2) zawierała prośbę do rektora o przedłużenie ferii zimowych o trzy dni. Przy drugiej prośbie jedną grupę osób informowano, że jeśli podpiszą się pod petycją, dostaną czekoladę. Była to forma gratyfikacji, druga grupa była bez nagrody. Prośba o niepodpisywanie się pod drugą listą była traktowana jako umowa lojalności, która obowiązywała w relacji między B i P1, czyli badanym i pomocnikiem 1. eksperymentatora. Podpisanie się pod drugą listą oznaczało nielojalność, niepodpisanie zaś lojalność. Czekolada była pokusą. Celem eksperymentu było badanie, czy prośba o lojalność oraz gratyfikacja wpływa na lojalność. Z eksperymentu wynika, że prośba o lojalność wzmacnia zachowania lojalne. Jeśli osoby są proszone o lojalność, są lojalne, nawet, jeśli za złamanie lojalności są gratyfikowane. Jeśli pokusa wyłamania się z lojalności jest zbyt mała człowiek pozostaje lojalny.

5 Anna Bronowicka Instytut Psychologii, Uniwersytet Opolski Poczucie zagrożenia ekonomicznego a autorytaryzm i alienacja polskich studentów w okresie Celem badań było pokazanie związku między poczuciem zagrożenia ekonomicznego studentów a poziomem autorytaryzmu i alienacji politycznej. Jak wiadomo z badań oba zjawiska są ze sobą istotnie skorelowane oraz mają podobne konsekwencje dla zachowań jednostki (Bronowicka, 1994, 1995, Korzeniowski, 1993, 1995, 1999). W badaniach postawiono hipotezę, iż autorytaryzm i alienacja są indywidualną reakcją na poczucie osobistego zagrożenia związanego z trudnościami znalezienia pracy po studiach, ale także reakcją na trudności przeżywane szerzej, przez polskie społeczeństwo, a szczególnie absolwentów wyższych uczelni, wśród których bezrobocie sięga 40%. Badania przeprowadzono dwukrotnie w roku 2004 i 2006 na próbie studentów Uniwersytetu Opolskiego. W 2004 roku stwierdzono, że im silniejsze obawy studentów związane z trudnościami znalezienia pracy po uzyskaniu dyplomu uniwersyteckiego tym silniejsze pragnienia rządów silnej ręki i rysy autorytarne osobowości (skala F). Zagrożenie ekonomiczne w większym stopniu wpływa na pragnienie oddania władzy silnemu charyzmatycznemu przywódcy wraz z przyzwoleniem na ograniczanie demokracji niż na rysy autorytarne osobowości. Analizując w roku 2004 związek alienacji i autorytaryzmu stwierdzono, że osoby o wysokim i średnim poziomie alienacji są znacznie bardziej autorytarne i w większym stopniu podatne na autorytaryzm.

6 Jacek Buczny Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Sopocie Wpływ społecznej informacji zwrotnej o wyniku czynności na wytrwałość Celem eksperymentu było wykazanie wpływu społecznej informacji zwrotnej o wyniku czynności na wytrwałość. Modele opisujące wpływ informacji zwrotnej na działanie nie dają jednoznacznych predykcji. Raz przewiduje się, że informacja zwrotna negatywna wpływa pozytywnie na wykonanie nowych zadań, a raz, że jej wpływ jest demotywujący i destrukcyjny dla działania. Eksperyment umożliwił sformułowanie wniosku, że czynnikiem modyfikującym regulacyjną funkcję informacji zwrotnej na działanie jest świadomość przebiegu badania. Wpływa ona na procesy dystrybucji zasobów (konserwacja zasobów). Ponadto w zależności od tego, czy osoby wiedziały o przebiegu badania bądź nie miały takiej świadomości, obserwowano odmienny poziom lęku w grupach, którym udzielano pozytywną bądź negatywną informację zwrotną bądź nie udzielano jej w ogóle.

7 Barnaba Danieluk Instytut Psychologii, UMCS w Lublinie Poczucie winy jako regulator zachowań prospołecznych, a może jest odwrotnie? Poczuciu winy przypisywana jest funkcja regulatora zachowań społecznych. W dwóch eksperymentach sprawdzano, czy uległość wobec prośby o charakterze prospołecznym wpływa na tendencję do reagowania poczuciem winy oraz czy osoby różniące się tendencją do reagowania poczuciem winy wykazują różną uległość na prośby. Wyższą tendencję do reagowania poczuciem winy u osób spełniających prośby zaobserwowano jedynie w warunkach, gdzie pomiaru dokonano przed konfrontacją z prośbami. Z badań wynika, że deklarowana tendencja do reagowania poczuciem winy w dużym stopniu modyfikowana jest przez zdarzenia poprzedzające pomiar, a konkretnie zachowanie zgodne lub sprzeczne z normami i związane z nimi procesy autowaloryzacji.

8 Marek Drogosz Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszwski Esencjalizowanie tożsamości narodowej o style myślenia Badano związek pomiędzy esencjalizmem (czyli sposobami postrzegania tożsamości narodowej), a stylami myślenia: narracyjnym i paradygmatycznym, oraz takimi zmiennymi psychologicznymi jak poczucie ciągłości grupy, religijność czy preferowane typy autonarracji. Wyniki wskazują na to, że osoby badane (polscy studenci) esencjalizują tożsamość narodową w sposób wyraźnie bardziej symboliczny niż biologiczny. Pomiędzy esencjalizmem biologicznym i symbolicznym niezgodnie z oczekiwaniami istnieje dodatnia korelacja; oba typy esencjalizmu korelują także dodatnio ze skłonnością do myślenia paradygmatycznego (brak natomiast korelacji z myśleniem narracyjnym). Oba typy esencjalizmu wiążą się również z identyfikacją narodową; nie stwierdzono zaś ich związku z poczuciem ciągłości kulturowej i historycznej oraz identyfikacją z lokalną kulturą.

9 Michał Janson Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Poszukiwanie osobowościowych i sytuacyjnych predyktorów zachowań odwetowych Celem badań było empiryczne zweryfikowanie wartości predyktywnej dla zachowań odwetowych przez wybrane zmienne osobowościowe i sytuacyjne. W części kwestionariuszowej badań pośród analizowanych czynników osobowościowych mających determinować podejmowanie działań odwetowych po doznanej krzywdzie były: poziom mściwości, natężenie skłonności do podejmowania działań odwetowych i skłonność do rozpraszania lub zalegania agresji. Zastosowana bateria metod składała się z Kwestionariusza Reagowania na Krzywdę własnego autorstwa oraz kilku specjalnie dobranych skal: Skala Mściwości (Vengeance Scale, aut.: N.Stuckless i R.Goranson), Skala skłonności do podejmowania działań odwetowych (O) pochodząca z IPSA aut. Z.Gaś oraz Skala Rozpraszania-Zalegania Agresji (RZA) aut. G.Caprara. Badania eksperymentalne zmierzały do wywołania w warunkach laboratoryjnych sytuacji odwetu oraz zemsty. Wyniki potwierdzają wcześniejsze przypuszczenia co do zróżnicowania obu zjawisk w kategoriach agresywnego mechanizmu jak i predyktorów.

10 Jarosław Klebaniuk Instytut Psychologii, Uniwersytet Wrocławski Stosunek studentów i licealistów do międzygrupowych nierówności społecznych. Podsumowanie trzech badań Akceptacja narastających w dobie globalizacji nierówności społecznych jest jednym z czynników istotnych dla legitymizacji systemu społeczno-ekonomicznego i partycypacji w procedurach demokratycznych. Zgodnie z teorią dominacji społecznej ludzie mają względnie stabilne uogólnione przekonania dotyczące hierarchicznych relacji między grupami. Poglądy te korelują z innymi postawami, w tym z uprzedzeniami i skłonnością do dyskryminacji. Badania na trzech polskich próbach (n1=246, n2=484, n3=270) przeprowadzone w latach pozwoliły częściowo zweryfikować zewnętrzną trafność orientacji na dominację społeczną (OnDS) jako konstruktu teoretycznego, a także jego trafność różnicową. Polska wersja Social Dominance Orientation Scale Sidaniusa i Pratto mierzy postawę wobec nierówności grupowych, nie zaś nierówności międzyludzkich jako takich lub postawę autorytarną. Analiza czynnikowa pozwoliła też wyróżnić dwie częściowo niezależne postawy: Antyegalitaryzm i Opresyjność, składające się na OnDS.

11 Mariola Łaguna Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Czy powodzenie w działaniu zależy od przekonań na własny temat? Uwarunkowania procesu przedsiębiorczego Wiele naszych decyzji i działań zależy w pewnym stopniu od przekonań na własny temat. Przekonania mogą posiadać różny stopień ogólności: od specyficznego przekonania o skuteczności w konkretnej dziedzinie, przez uogólnione poczucie skuteczności po ogólną samooceną. Prezentowane badania są próbą odpowiedzi w jakim stopniu różne poziomy ogólności przekonań wiążą się z trzema etapami procesu przedsiębiorczego: sposobem spostrzegania celu, intencją działania oraz faktycznym założeniem własnej firmy. Wyniki pokazały, że przekonania na temat Ja pozwalają przewidywać sposób spostrzegania celu, ale jedynie przekonanie o skuteczności, zwłaszcza specyficznej dla danej dziedziny jest istotnym predyktorem intencji przedsiębiorczej. Żadne z nich nie pozwala dobrze przewidywać założenia firmy. Jedynie intencja działania okazała się istotnie powiązana z sukcesem w działaniach przedsiębiorczych, zwłaszcza w przypadku kobiet.

12 Paulina Giersz, Maria Jarymowicz Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski Hipoteza szczególnej czujności na sygnały negatywne: przejawy reagowania na bodźce podprogowe Wydaje się, że wiedza o szczególnej wrażliwości na bodźce negatywne przeniknęła do myślenia potocznego i jest wykorzystywana w praktyce - m. in. przez mass media przyciągające uwagę doniesieniami wywołującymi strach. Wyniki naszych badań sugerują, że skuteczność praktyk tego rodzaju może mieć głębsze uzasadnienie niż można było sądzić. Dotychczas wykazano, że w przetwarzaniu świadomym występuje większa wrażliwość na bodźce negatywne (Czapiński 1985); zebrane przez nas dane świadczą o, że efekt taki obserwuje się także w przetwarzaniu nieświadomym. Prezentowane badania wykonano w paradygmacie afektywnego utajonego poprzedzania (Murpy, Zajonc 1994). Bodźcami podprogowymi były słowa nacechowane pozytywnie/ negatywnie (Anisimowicz 2002) lub twarze z ekspresją strachu/ radości (Giersz 2005). Po prezentacji bodźców podprogowych, wyświetlano neutralne bodźce docelowe. W obu badaniach czas oceniania bodźców docelowych przy poprzedzaniu negatywnym był krótszy niż przy poprzedzaniu pozytywnym. Uzyskane dane sugerują, że nie tylko progi wrażliwości percepcyjnej, ale i progi wrażliwości recepcyjnej są niższe dla bodźców negatywnych niż pozytywnych.

13 Dorota Godlewska Werner Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański Postrzeganie teraźniejszości i nadzieja na sukces u studentów ostatnich lat psychologii Celem badania jest sprawdzenie, jak studenci ostatnich lat psychologii oceniają swoje aktualne życie oraz jak spostrzegają swoją przyszłą karierę zawodową rok po zakończeniu studiów. Poza tym badanie ma na celu określenie korelacji między ocenami a zmienną - nadzieja na sukces oraz określenie najważniejszych kryteriów oceny studiów mając na względzie swoją przyszłość zawodową. Grupę badaną stanowili studenci ostatnich dwóch lat psychologii. Do badania zastosowano Kwestionariusz Nadzieja na Sukces, Drabinę Cantrila oraz ankietę zawierającą różne kryteria oceny studiów. Wyniki wykazują, iż studenci optymistycznie spostrzegają swoje obecne i przyszłe życie. Oceny istotnie korelują z nadzieją na sukces. Natomiast najważniejsze kryteria brane pod uwagę w ocenie dotyczą komunikacji, zdobywania umiejętności praktycznych oraz kompetencje nauczycieli.

14 Adam Grabowski Uniwersytet Warmińsko - Mazurski, Olsztyn Philip Broemer Eberhard Karls Universität, Tübingen, Niemcy Involvement in contact and ambivalence of interpersonal attitudes Three studies aimed to explore the relationship between involvement in contact with another person and ambivalence of the attitude towards them. Basing on the model and research by Thompson and Zanna (1995), we postulated a regular, negative relationship between those variables, despite another line of research (Wojciszke, Banaśkiewicz, 1989) suggesting that the relationship could be positive. Ambivalence was measured with the open-ended scales (Bell, Esses, Maio, 1996), involvement with the scale proposed by Acker and Davis (1992, in studies 2 and 3 the scale was modified). The kind of contact / relationship was controlled: study 1 close, romantic relationship (e.g. married), study 2 acquaintanceship, study 3 acquaintanceship maintained voluntarily / involuntarily. Additionally, the relationship duration was controlled. The results offer convergent evidence supporting the postulated regular, negative relationship between involvement and ambivalence, which suggests that involvement may indeed moderate ambivalence. Furthermore, studies 2 and 3 demonstrated that both acquaintanceship level and the freedom of choice positively affect involvement. The results are discussed in terms of the model of personal variables influencing ambivalence (Thompson, Zanna, 1995).

15 Katarzyna Gusztyła, Renata Maksymiuk Instytut Psychologii, UMCS w Lublinie Palenie szkodzi, ale innym. Możliwości manipulacji utajoną identyfikacją z paleniem papierosów. Badania dotyczyły zależności między paleniem papierosów a utajoną identyfikacją z tym zachowaniem. Przeprowadzono je zmodyfikowaną wersją Testu Utajonych Skojarzeń. Pierwszy eksperyment wykazał, że zarówno palący, jak i niepalący nie identyfikują się z paleniem na poziomie utajonym. Celem drugiego eksperymentu było sprawdzenie, czy poprzez manipulację na poziomie jawnym, można zmieniać utajoną identyfikację palaczy z paleniem. Badanych proszono o ocenę negatywnych konsekwencji palenia w odniesieniu do własnej osoby (pierwszy warunek) lub przeciętnego palacza (drugi warunek). W grupie, gdzie zaktywizowano kategorię ja, badani nie utożsamiali się z nałogiem. W grupie, w której wzbudzano kategorię przeciętny palacz wystąpiła identyfikacja z paleniem. Interpretacja otrzymanych rezultatów odwołuje się do działania mechanizmów obronnych chroniących palaczy przed świadomością negatywnych konsekwencji nałogu w sytuacji, gdy zagrożenie wynikające z palenia dotyczy ich własnego zdrowia.

16 Michał Parzuchowski Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Sopocie Politycy ogółem vs. Minister edukacji: abstrakcyjność wypowiedzi jako moderator konsekwencji narzekania i afirmacji. Model dopasowania regulacyjnego zakłada, że ludzie preferują aktywności, które są zgodne z ich chronicznym i/lub sytuacyjnym nastawieniem regulacyjnym (promocyjnym lub prewencyjnym). Najnowsze badania sugerują też, że do chronicznego lub sytuacyjnego nastawienia regulacyjnego dopasowywana jest abstrakcyjność wypowiedzi. Ponieważ pozytywy są raczej ogólne, zaś wady raczej konkretne, wypowiedzi ogólne powinny sprzyjać koncentracji na szansach (nastawieniu promocyjnemu) a wypowiedzi konkretne powinny sprzyjać koncentracji na zagrożeniach (nastawieniu prewencyjnemu). Przeprowadzone badania potwierdzają te założenia. Ponadto zależności te są silniejsze wówczas, gdy sytuacyjne nastawienie regulacyjne jest dopasowane do chronicznego.

17 Łukasz Paw Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ Efekt asymilacji i kontrastu w ocenie aktorów polityki Przeprowadzone badania dotyczyły wpływu informacji kontekstowej na ocenę bodźca docelowego, konkretnie partii politycznej lub polityka. Celem eksperymentu było przetestowanie modelu inkluzji/ekskluzji Schwarza i Blessa [1992], w oparciu o który w różnych warunkach przewidywano wystąpienie efektu bądź asymilacji bądź kontrastu. W pierwszym badaniu [Paw, maj 2005] uaktywniano postać Zyty Gilowskiej w kontekście Partii Demokratycznej. W drugim, bardziej rozbudowanym planie eksperymentalnym [Paw, Piasecka, Kuźniak, Majchrowicz, maj 2006], uaktywniano postać Aleksandra Kwaśniewskiego w różnych kontekstach [włączenie w schemat SLD, wyłączenie bądź warunek kontrolny], a następnie pytano o ocenę SLD i polityka Jerzego Szmajdzińskiego, w różnej kolejności [partia-polityk lub polityk-partia]. Wyniki nie są jednoznaczne [hipotezy tylko w części potwierdzone, w szczególności w drugim badaniu dla efektu kontrastu przy ocenie polityka]. Badania tego typu mogą mieć znaczenie m.in. dla zasad kształtowania wizerunku aktorów polityki, jak również dla metodologii tworzenia sondaży.

18 Julita Podruczna Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu Potrzeba domknięcia poznawczego a efekt patrzenia wstecz Efekt patrzenia wstecz (hindsight bias), to inaczej złudzenie mądrości po fakcie. Określa ono skłonność do retrospektywnego przeceniania prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń, których rezultaty obecnie znamy. Przeprowadzone badanie, poświęcone zależnościom między efektem patrzenia wstecz potrzebą domknięcia poznawczego (PDP) a kompetencją w zakresie polityki, pokazało, że: efekt patrzenia wstecz wystąpił w przypadku oceniania treści o charakterze politycznym u ekspertów efekt patrzenia wstecz nie pojawia się lub jest o wiele słabszy niż u laików wstępne analizy nie ujawniły żadnych zależności pomiędzy wielkością efektu patrzenia wstecz a nasileniem potrzeby domknięcia poznawczego bardziej wnikliwe analizy pokazały jednak, że u osób o wysokiej PDP efekt patrzenia wstecz wystąpił zarówno u ekspertów, jak i u laików. Natomiast w przypadku niskiej PDP, eksperci nie wykazali złudzenia mądrości po fakcie, a u laików efekt ten wystąpił. zgodny z hipotezami związek między PDP a złudzeniem mądrości po fakcie pojawił się tylko w przypadku zgrubnej miary efektu patrzenia wstecz (ilości ocen sugerowanych podpowiedzią). W grupie eksperymentalnej osoby o niskiej potrzebie domknięcia rzadziej ulegały efektowi patrzenia wstecz niż osoby o wysokim natężeniu tej cechy. W grupie kontrolnej analogiczna różnica jest nieistotna.

19 Joanna Rajchert Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski Czy stosowanie standardów pozaosobistych przez młodzież w warunkach odrzucenia i akceptacji interpersonalnej może być regulowane poziomem wyodrębnienia schematu Ja? Celem prezentowanego badania było prześledzenie regulacyjnej roli wyodrębnienia Ja z My (Jarymowicz, 1994) dla motywacji pospołecznej (Karyłowski, 1982, Szuster, 2005) u młodzieży w wieku lat w warunkach odrzucenia lub akceptacji interpersonalnej. Przebadano 84 osoby. Zakładano, że różnica w średnich wskaźnikach orientacji egzocentrycznej osób o niskim, średnim i wysokim poziomie wyodrębnienia będzie większa w warunkach odrzucenia, a więc w warunkach neutralnych i akceptacji osoby różniące się wyodrębnieniem będą osiągać podobne wyniki we wskaźnikach egzocentryzmu, zaś w sytuacji odrzucenia osoby wyodrębnione słabo będą najrzadziej posługiwać się standardami pozaosobistymi - ich wskaźniki orientacji egzocentrycznej będą niższe niż u osób wyodrębnionych średnio i silnie. Analizy tylko częściowo potwierdziły założenia wykazując efekt główny wyodrębnienia.

20 Sylwiusz Retowski Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Sopocie Wpływ uczestnictwa długotrwale bezrobotnych w Klubach Pracy na poczucie odpowiedzialności za podjęcie pracy Celem przeprowadzonych badaniach było sprawdzenie, czy za pomocą programów szkoleniowych można wpływać na poczucie odpowiedzialności za podjęcie pracy u osób długotrwale bezrobotnych. Poczucie odpowiedzialności rozumiano zgodnie z modelem radzenia sobie Brickmana (1982). Przeprowadzone badanie miało charakter podłużny (2 etapy). Zbadano 174 uczestników Klubów Pracy. W badaniach użyto zarówno standardowych metod do pomiaru cech osobowości (np. NEO-FFI) oraz dobrostanu psychologicznego, jak i autorskie metody do badań nad bezrobotnymi. Badania potwierdziły, że w wyniku udziału w Klubach Pracy, u długotrwale bezrobotnych nasila się wewnętrzne poczucie odpowiedzialności za wyjście z bezrobocia. Silniejsze są także wewnętrzne atrybucje dotyczące przyczyn braku pracy. Zmiany w postrzeganiu własnej odpowiedzialności zachodziły jedynie u bezrobotnych funkcjonujących zgodnie z modelem medycznym i oświeceniowym. Istotnym moderatorem wpływu szkolenia okazał się poziom wykształcenia bezrobotnych.

21 Piotr Rycielski Instytut Studiów Społecznych, Uniwersytet Warszawski Manipulacja szybkością mowy jako technika wpływu społecznego Plakat przedstawia wyniki badań uwzględniających wpływ szybkości mówienia na zmianę postaw odbiorcy, zarówno wobec nadawcy komunikatu, jak i obiektu perswazji. Badanie pierwsze wskazuje na istnienie krzywoliniowej zależności między szybkością mówienia a uległością wobec perswazji i wzrostem postrzeganej atrakcyjności nadawcy. Badanie drugie pozwala na opisanie złożonych zależności między szybkością mówienia nadawcy komunikatu a afektywną reakcją odbiorcy komunikatu. Badanie to wskazuje również na wpływ płci nadawcy i odbiorcy komunikatu na ocenę atrakcyjności słyszanego głosu.

22 Marta Snarska Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski Korelaty postaw i oczekiwań Polaków wobec Unii Europejskiej Roszczeniowość, pojęcie raczej potoczne lub publicystyczne niż naukowe, zyskuje zainteresowanie psychologów za sprawą skali społecznego występowania postaw daj. Pojawienie się nowego, potencjalnego adresata roszczeń Unii Europejskiej prowokuje szereg pytań o siłę oczekiwań Polaków wobec tej organizacji. Czy roszczeniowości tej towarzyszą pozytywne czy negatywne postawy wobec naszego członkostwa w UE? Celem przedstawionego tu badania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o główne predyktory wyżej wspomnianych postaw. Badanie kwestionariuszowe pokazało, iż to zmienne psychologiczne i psycho-społeczne (poczucie krzywdy, ksenofobia, rodzaj tożsamości narodowej) raczej niż czynniki demograficzne (wiek, kapitał kulturowy, standard życia) determinują postawy wobec Unii. Uzyskane rezultaty poddano interpretacji w świetle najnowszych wyników sondaży opinii publicznej oraz teorii psychologii politycznej.

23 Malwina Szpitalak, Joanna Ziaja Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński Wpływ atrakcyjności głosu mężczyzny na ocenę jego atrakcyjności fizycznej Wiele badań nad atrakcyjnością głosu ujawniło istotną rolę tego czynnika w ocenie takich właściwości nadawcy, jak np. jego osobowości (Berry, 1992), status społeczny (Haras, 1961) czy wiarygodność (Brown, Strong, Rencher, Smith, 1973). Celem prezentowanego eksperymentu było sprawdzenie, czy atrakcyjność głosu osoby może wpłynąć na ocenę jej fizycznej atrakcyjności i odwrotnie czy fizyczna atrakcyjność może wpłynąć na ocenę atrakcyjności głosu. Problemy badawcze brzmiały: 1) który z wymienionych dwóch rodzajów atrakcyjności dominuje w sytuacji niezgodności? 2) czy zgodność obu rodzajów atrakcyjności prowadzi do spotęgowania ich efektów? Zastosowano plan eksperymentalny 3 x 3 (atrakcyjność mężczyzny na zdjęciu: atrakcyjny/nieatrakcyjny/brak zdjęcia x atrakcyjność głosu: atrakcyjny/nieatrakcyjny/brak głosu). Osoby badane oglądały zdjęcie mężczyzny i słuchały jego głosu, po czym oceniały zarówno oba rodzaje atrakcyjności. Atrakcyjność zdjęcia oraz głosu zostały wyłonione w badaniach pilotażowych.

24 Monika Szyszko Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Nadzieja podstawowa a otwartość na doświadczenia Celem badania było sprawdzenie, czy nadzieja podstawowa (Erikson, 2000), mierzona Kwestionariuszem BHI-25 (Trzebiński i Zięba, 2003), jest pozytywnie skorelowana z otwartością na doświadczenia, w rozumieniu C. Rogersa (2002). Uczestnicy badania wypałniali BHI-25 oraz autorski kwestionariusz mierzący dwa składniki otwartości otwartość na nowości świata oraz ufność wobec siebie. W drugim etapie badania uczestnicy deklarowali chęć udziału w eksperymentach mierzących różne cechy osobowości - w rzeczywistości ta część mierzyła otwartość w sytuacji realnego wyboru nowości. Uzyskane dane z dwóch niezależnych badań potwierdzają hipotezę, że nadzieja podstawowa - czyli wiara w sensowność, sprawiedliwość i przychylność świata sprzyja poznawaniu siebie i otaczającej nas rzeczywistości. Wyniki kolejnego badania, przeprowadzonego wśród osób uzależnionych od narkotyków, wskazują, że otwartość na doświadczenia pozwala przewidywać efektywność oddziaływań terapeutycznych.

25 Joanna Ulatowska Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Deklarowana wiedza na temat przejawów kłamstwa i niektóre jej uwarunkowania Trzy przedstawione badania dotyczą zagadnienia deklarowanej wiedzy na temat przejawów kłamstwa. Ich celem była weryfikacja tezy, iż istnieją grupy, których znajomość wskaźników kłamstwa jest wyższa, a także próba odnalezienia czynników, które wpływają na trafność tej wiedzy. Wszystkie trzy badania wykazały, że mimo, iż wiedza na temat wskaźników kłamstwa jest nietrafna i stereotypowa, grupą osiągającą najwyższy wskaźnik prawidłowych odpowiedzi byli przestępcy. Okazało się również, że wpływu na poziom tej wiedzy nie ma rodzaj popełnionego przestępstwa (bad.1), ani osobowość (bad. 3). Istotny okazał się natomiast związek wiedzy przestępców na temat wskaźników kłamstwa z ich doświadczeniem w kłamaniu i życiu przestępczym oraz pozycją w grupie (bad 2.).

26 Anna Waligórska Katedra Komunikacji Wizualnej, SPIK, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Różnice międzypłciowe w odbiorze obrazów. Dotychczasowe doniesienia na temat zróżnicowanej płciowo specyfiki odbioru złożonych komunikatów wizualnych nie układają się w spójny wzorzec (Polzella, 2000). Jednak niektóre publikacje odnotowują większe zaangażowanie mężczyzn w dziedzinie sztuk wizualnych, odwołując się tak do czynników natury społecznej (m.in. częstsze odwiedzanie galerii sztuki przez mężczyzn, Żygulski, 1975), jak biologicznej (np. generalnie wyższe zaangażowanie w percepcję i analizę informacji za pomocą kanału wzrokowego, Kimura, 1999). Prezentowane badanie miało na celu zaobserwowanie różnic międzypłciowych w odbiorze dzieł malarstwa. Porównywano przebieg procesu odbioru złożonych kompozycji przez mężczyzn i kobiety, uwzględniając takie wskaźniki jak m.in. czas odbioru, koncentracja uwagi na wybranych fragmentach, preferencje przy wyborze, analiza ilościowa i jakościowa tekstu nt. przedstawienia wizualnego. Wyniki wskazują na potwierdzenie obserwacji, zgodnie z którymi mężczyźni bardziej angażują się w odbiór komunikatów wizualnych niż kobiety. Zaobserwowano interesujące zjawisko intensywnego zainteresowania mężczyzn przekazami o pogłębionej treści emocjonalnej. Tzw. obrazy narracyjne, przedstawiające złożone interakcje między bohaterami o doniosłych społecznie konsekwencjach wywoływały szczególnie wysokie zainteresowanie mężczyzn.