Program zajęć z Systemów i sieci komputerowych na rok 2001/2002

Transkrypt

1 Program zajęć Program zajęć z Systemów i sieci komputerowych na rok 2001/2002 Nr ćw. Temat 1. Organizacja dysku, podstawy MS-DOS 2. Instalacja i konfiguracja Windows Wstęp do sieci, konfiguracja sieci w Windows Instalacja Systemu Windows NT 4.0 Server 5. Protokół TCP/IP, DHCP, NIC, Modem 6. Administracja kontami użytkowników i grup 7. Zarządzanie zasobami dyskowymi serwera 8. Profile użytkowników i założenia systemowe 9. Administracja drukarką sieciową, inspekcja zasobów i zdarzeń 10. Proxy Server 2.0 udostępnienie połączenia do Internetu 11. IIS 4.0 (serwer internetowy WWW, FTP) 12. Poczta elektroniczna, Exchange Server 5.5 Opracowanie: mgr inż. Tomasz Chudzikiewicz Wrocław 2001

2 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str. 1 Ćwiczenie 1. Organizacja dysku, podstawy MS-DOS Cel ćwiczenia: Zapoznanie się organizacją dysku. Przygotowania dysku do pracy (założenie partycji, formatowanie). Praca w trybie tekstowym, poznanie podstawowych poleceń MS-DOS operujących na plikach i folderach. Przed przystąpieniem do ćwiczenia uczeń powinien: - znać zasadę działania komputera, - umieć zarządzać plikami i folderami. Po wykonaniu ćwiczenia uczeń będzie umiał: - przygotować dysk do pracy (założyć partycję, sformatować), - korzystać z podstawowych komend MS-DOS. Uwagi o realizacji ćwiczenia: Każdy uczeń pracuje na oddzielnym komputerze, ma do dyspozycji: Dyskietkę startową Windows 98. Płytę instalacyjną Windows 98 PL SE. 1.1 Wstęp do organizacji dysku Kupując nowy dysk twardy dostajemy urządzenie, które nie jest w pełni przygotowane do pracy. Po poprawnie przeprowadzonej instalacji w komputerze, dysk stanie się widoczny dla komputera, a ściśle mówiąc dla BIOS-u jako urządzenie fizyczne z określoną ilością głowic, cylindrów, sektorów i o określonej pojemności. Aby można było zainstalować na nowym dysku oprogramowanie w pierwszej kolejności należy podzielić dysk na strefy zwane partycjami. Bardzo ogólnie rzecz ujmując partycje są to wydzielone miejsca na dysku, które mogą samodzielnie istnieć jako tzw. dyski logiczne. Na jednym dysku fizycznym możemy stworzyć cztery podstawowe partycje. Z każdej z nich może startować system operacyjny (oznaczonej jako aktywna). Istnieje też inny rodzaj partycji, partycja rozszerzona. Na jej obszarze możemy utworzyć dodatkowe dyski logiczne, z jednym małym ograniczeniem, nie będzie mógł z nich startować system operacyjny oparty o MS-DOS, zatem Windows 9x. Partycje dzielą nasz dysk fizyczny na mniejsze logiczne części, z których każda staje się niezależną częścią systemu. Jednak obecnie przeważnie stosuje się tylko jedną podstawową partycję, która wykorzystuje całe dostępne miejsce na dysku. Do zarządzania partycjami służy specjalny program fdisk, który jest dostarczany np. z systemem MS-DOS lub Windows 9x. Przy jego pomocy możemy założyć, usunąć partycję podstawową lub rozszerzoną. Podstawową strukturą danych na pierwszym dysku twardym jest główny rekord ładujący dysku twardego (MBR, Master Boot Record). Zajmuje on pierwszy sektor na dysku. Na początku MBR znajduje się program odszukujący i ładujący zawartość pierwszego sektora aktywnej partycji podstawowej. Zazwyczaj znajduje się tam program ładujący system operacyjny. Końcową część MBR stanowi 4-elementowa tablica partycji opisująca podział dysku. Jedna z partycji powinna posiadać znacznik A aktywna, z niej startować będzie system operacyjny.

3 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str. 2 Każda partycja, dysk logiczny, dyskietka w pierwszym sektorze posiada rekord ładujący (Boot Record) system operacyjny. Zawiera on także informację o położeniu partycji na dysku. W czasie ładowania systemu z dysku twardego najpierw ładowany i wykonywany jest program zawarty w MBR. Interpretuje on zawartość tablicy partycji w celu odnalezienia partycji aktywnej, z której będzie ładowany system. W przypadku systemów opartych na MS-DOS w Boot Recordzie aktywnej partycji znajduje się program ładujący system operacyjny. Aby system operacyjny widział dysk, partycje należy sformatować. Formatowanie przygotowuje dysk, tak aby system operacyjny mógł zapisywać na dysku pliki i katalogi. Tworzy strukturę logiczna umożliwiającą dostęp do obszaru danych, w którym zapisywane będą informacje, ta struktura nazywana jest systemem plików (file system). Dysk fizycznie podzielony jest na sektory o wielkości 512B, natomiast obszar danych podzielony jest na jednostki alokacji zwane klastrami. Jeden klaster może składać się z wielu sektorów, zależy to od systemu plików i od wielkości partycji. Klaster może mieć rozmiar od 512B do 64KB. Różne systemy operacyjne korzystają z różnych systemów plików. Poniżej przedstawione jest zestawienie systemów plików wykorzystywanych przez systemy operacyjne firmy Microsoft. FAT Najstarszy system plików wykorzystywany w dyskach o malej pojemności. Jego wersja z adresacją 12-bitową (FAT12) wykorzystywana jest na dyskietkach, natomiast wersja 16-bitowa (FAT16) do obsługi partycji o wielkości do 2GB (dla Windows NT to 4GB). Wielkość klastra zależy od wielkości partycji, przy 2GB to 32KB. Starsze wersje umożliwiały zapisywanie plików o nazwie 8+3 znaki, dopiero nowsze zwane VFAT niwelowały to ograniczenie zwiększając długość nazwy do 255 znaków. FAT32 Nowsza wersja systemu FAT o adresacji 32-bitowej, a zatem umożliwia obsługę bardzo dużych dysków. Zmniejszyła się też wielkość klastra do 4KB przy partycji do 8GB, 8KB do 16GB, 16KB do 32GB, 32KB powyżej 32GB. NTFS System plików wykorzystywany w serwerach, umożliwia obsługę bardzo dużych dysków (adresacja 32-bitowa, obecnie 64-bitowa). Zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa danych przez prawa dostępu do plików i katalogów. W NTFS można określać wielkość klastra od 512B do 64KB. Poniższa tabelka zawiera informacje o obsłudze różnych systemów plików przez różne systemy operacyjne firmy Microsoft. FAT FAT32 NTFS MS-DOS 6.22 tak nie nie Windows 95 tak nie nie Windows 95 OSR2 tak tak nie Windows 98, 98 SE tak tak nie Windows NT 4.0 tak nie tak Windows 2000 tak tak tak Podczas formatowania (na system FAT) na dysku tworzony jest obszar danych podzielony na klastry. Wielkość klastra zależy od zastosowanego systemu plików FAT16 lub FAT32, a także od wielkości dysku. W obszarze danych przechowywane będą pliki i foldery. Ponieważ jeden plik może zajmować kilka klastrów, system plików musi przechowywać informacje o kontynuacji plików. Informacje te zapisane są w tablicy

4 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str. 3 alokacji plików FAT (File Alocation Table). Ponieważ tablica ta przechowuje informacje o rozmieszczeniu plików to jej uszkodzenie spowoduje utratę wszystkich danych na dysku, dlatego też system FAT16 i FAT32 posiada zapasową tablicą FAT. Każdy dysk ma katalog główny (Root), który zawiera informację o plikach i folderach na dysku. Są tam przechowywane informacje o nazwie, atrybutach, miejscu rozpoczęcia się pliku. Ponieważ system FAT daje możliwość tworzenia drzewiastej struktury katalogów, Root może zawierać informacje o podkatalogach. Dokładna informacja o zawartości katalogu znajduje się w obszarze danych w jednym z klastrów. Jeżeli dysk twardy podzielimy na partycje a następnie sformatujemy je, to system operacyjny musi dyski logiczne ponumerować, stosowane są przy tym litery zaczynając od C. Na wstępie numerowane są dyski logiczne zapisane w partycjach podstawowych wszystkich dysków fizycznych zainstalowanych w komputerze, a następnie dyski logiczne z partycji rozszerzonych. I tutaj mała uwaga, systemy MS-DOS i Windows 9x obsługują jedynie jeden dysk logiczny na partycji podstawowej dysku fizycznego. Zatem jeżeli chcemy utworzyć kolejne dyski logiczne obsługiwane przez system Windows 9x, muszą być utworzone w partycji rozszerzonej. 1.2 Podział dysku na partycje 1.2.a. Uruchom komputer z dyskietki startowej systemu Windows 98 lub z płyty instalacyjnej. Z menu startowego wybierz opcję Uruchom komputer bez obsługi CD-ROM. 1.2.b. Uruchom program fdisk (wpisując fdisk z klawiatury i zatwierdzając Enter). Po uruchomieniu pojawi się informacja, iż program wykrył duży dysk (powyżej 512MB) i proponuje załączenie obsługi dużych dysków. Po wybraniu T (Tak) program umożliwi utworzenie partycji dla systemu FAT32. Jeżeli wybierzemy N to działać będziemy na partycjach dla systemu FAT16 z ograniczeniem maksymalnego rozmiaru do 2GB. Dla FAT32 takiego ograniczenie nie ma. 1.2.c. W ćwiczeniu wybieramy T. Po wejściu do programu ukaże się menu z czterema opcjami. Z menu korzystamy wybierając na klawiaturze odpowiednią opcję i zatwierdzając Enterem. Przed rozpoczęciem działań na partycjach warto zobaczyć jak aktualnie podzielony jest dysk, zatem wybierz 4. Wyświetl informacje o partycjach. Rys. 1.1 Główne menu programu fdisk

5 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str d. Rys. 1.2 Informacje o partycjach Z przeprowadzonej obserwacji wynika, iż dysk posiada partycję podstawową i rozszerzoną. Dodatkowo partycja rozszerzona zawiera dysk logiczny. Naszym zadaniem będzie podzielenie dysku na dwie równe części, zatem należy utworzyć partycję podstawową o wielkości 50% i partycję rozszerzoną o wielkości 50%. Dodatkowo na partycji rozszerzonej należy utworzyć dysk logiczny o wielkości 100%. Przed rozpoczęciem zadania należy usunąć partycję znajdujące się na dysku. Zatem z głównego menu musisz wybrać opcję 3. Usuń partycję lub logiczny dysk. Partycje powinno się usuwać od końca. Na początku partycje spoza DOS, następnie dyski logiczne z partycji rozszerzonej, potem partycje rozszerzoną i podstawową. Rys. 1.3 Menu usuwania partycji Podczas usuwania dysku logicznego z partycji rozszerzonej należy podać, który dysk chcemy usunąć, jego nazwę (etykieta, jest podana w górnej części okna) i dodatkowo potwierdzić chęć usunięcia. Rys. 1.4 Usuwanie dysku logicznego

6 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str. 5 W podobny sposób usuwa się partycje rozszerzoną i partycję podstawową. Z menu usuwania partycji należy wybrać opcję 2 a potem 1. Rys. 1.5 Usuwanie partycji rozszerzonej 1.2.e. Rys. 1.6 Usuwanie partycji podstawowej Jeżeli na dysku nie ma już partycji (warto z głównego menu wybrać opcję 4 Wyświetl informacje o partycjach), to aby utworzyć partycję wybierz opcję 1 - Utwórz partycję DOS lub logiczny dysk DOS. Teraz wybierając odpowiednie opcje będziesz miał możliwość utworzenia partycji podstawowej, rozszerzonej i dysku logicznego. Rys. 1.7 Menu tworzenia partycji

7 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str f. Po wybraniu opcji 1 Utwórz partycję podstawową, program dokona analizy dysku i zaproponuje użycie maksymalnego dozwolonego rozmiaru dla podstawowej partycji DOS. Jeżeli w przyszłości będziesz chciał utworzyć tylko jedną partycję wówczas wybierzesz T, my będziemy dzielić dysk na dwie równe części, zatem wybierz N. 1.2.g. Kolejny krok to podanie wielkości dla partycji podstawowej. Po krótkiej analizie komputer podaje maksymalną dostępną pojemność dysku. Wielkość partycji można podać w MB lub w procentach, my wybierzemy 50%. 1.2.h. Mamy partycję podstawową o wielkości 50%, teraz naszym zadaniem będzie utworzenie partycji rozszerzonej. Zatem z głównego menu wybierz opcję 1, następnie opcję 2 Utwórz rozszerzoną partycję DOS. Także i teraz musisz podać wielkość. Jeżeli podasz wielkość mniejszą od maksymalnego dostępnego rozmiaru, wówczas będziesz mógł zostawić wolne miejsce na dysku (np. dla innych systemów operacyjnych). My zatwierdzimy maksymalną dostępną przestrzeń. 1.2.i. Rys. 1.8 Tworzenie partycji rozszerzonej Po utworzeniu partycji rozszerzonej program wykryje, iż nie ma na niej jeszcze dysków logicznych i zaproponuje utworzenie ich. Rys. 1.9 Tworzenie dysku logicznego

8 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str j. Ostatni krok w partycjonowaniu dysku to ustawienie partycji aktywnej, a zatem wskazanie partycji, z której będzie startował system operacyjny. W tym celu z głównego menu należy wybrać opcję 2 Ustaw aktywną partycję, następnie podać jej numer. 1.2.k. Rys Ustawienie partycji aktywnej Zakończyłeś działania z programem fdisk. Aby zmiany odniosły skutek musisz wyjść z programu wybierając ESC. Następnie zrestartować komputer. Aby system zobaczył nowy podział dysku musi się przeładować. Po ponownym uruchomieniu będziesz mógł sformatować dyski. 1.3 Formatowanie dysków 1.3.a. Podczas formatowania dysku C: warto przenieść na niego podstawowe elementy systemu operacyjnego MS-DOS. Są to trzy pliki: COMMAND.COM, IO.SYS, MSDOS.SYS, a także specjalny program ładujący zapisywany w Boot Recordzie partycji. Operację tą możemy wykonać podczas formatowania, wystarczy do polecenia format dorzucić parametr /s. Jeżeli masz już dysk sformatowany a chcesz przenieść na niego system to możesz skorzystać z polecenia sys c: Aby podczas formatowania przenieść system musisz komputer uruchomić z dyskietki lub płyty startowej z opcją bez obsługi CD-ROM. Teraz po znaku zachęty A:\_ wywołaj polecenie format z parametrem /s i wskazaniem na dysk c: 1.3.b. A:\format c: /s (Enter) Po sformatowaniu system zapyta się o nazwę dla dysku (maksymalnie 11 znaków). Teraz sformatuj drugi dysk (już bez parametru /S). A:\format d: (Enter)

9 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str Podstawy MS-DOS 1.4.a. Obecnie system operacyjny komunikuje się z użytkownikiem za pomocą środowiska graficznego. Przy pomocy myszki możemy uruchamiać programy i sterować ich działaniem. Jednak parę lat temu system operacyjny MS-DOS nie dawał użytkownikowi takich możliwości. Osoba obsługująca komputer była zmuszona do pracy w trybie tekstowym, za pomocą szeregu komend wpisywanych z klawiatury sterowała pracą komputera. Firma Microsoft, twórca systemu MS-DOS, aby uprościć działanie komputera opracowała graficzne środowisko Windows 3.11 uruchamiane z poziomu systemu MS-DOS, a w kolejnych latach system Windows 95, 98, ME, Komputery pracujące po kontrolą Windows 9x startują automatycznie w trybie graficznym, jednak na początku startu systemu uruchamiany jest MS-DOS, a dopiero potem środowisko graficzne. Zatem Windows 9x to jedynie nakładka na MS-DOS dająca użytkownikowi interfejs graficzny. Warto zatem poznać podstawy MS-DOS, gdyż w przypadku kłopotów ze środowiskiem graficznym to właśnie z trybu MS-DOS można rozwiązać szereg problemów. Z poziomu Windows 9x tryb MS-DOS możemy uruchomić wybierając Start Programy Tryb MS-DOS. Wywołamy w ten sposób okno zwane konsolą MS-DOS. Rozmiar okna możemy dowolnie zmieniać lub przełączyć się na pracę w trybie pełnego ekranu, służy do tego kombinacja klawiszy Alt + Enter. Z trybu MS-DOS możemy wyjść wydając komendę exit. W niektórych sytuacjach będziemy zmuszeni do uruchomienia trybu MS-DOS w trybie wyłączności. Wówczas wybieramy Strat Zamknij Uruchom ponownie w trybie MS-DOS. Polecenia systemy MS-DOS dzieli się na dwa rodzaje. Polecenia wewnętrzne, wbudowane w pliki niezbędne do prawidłowego działanie systemu MS-DOS (IO.SYS, MSDOS.SYS, COMMAND.COM) i zewnętrzne zapisane w oddzielnych plikach. Aby móc w pełni zarządzać systemem plików, należy znać polecenia służące do kopiowania, przesuwania i usuwania zbędnych plików i katalogów. Poniżej znajduje się zestawienie najważniejszych komend systemu MS-DOS. DIR. Wyświetlenie listy plików z danego katalogu. Istnieje możliwość selektywnego wypisywania plików z danej kartoteki. Służą do tego tzw. maski nazw plików. Istota maski polega na tym, że podajemy fragment nazwy plików, które nas interesują, oraz specjalny znak, komunikujący, że reszta nazwy może być dowolna. W MS-DOS istnieją dwa znaki specjalne: * (gwiazdka) oraz? (znak zapytania). Gwiazdka zastępuje dowolną ilość znaków, znak zapytania tylko jeden. Np. polecenie: DIR *.EXE spowoduje pojawienie się na ekranie plików o dowolnej nazwie głównej i rozszerzeniu EXE. Większość poleceń systemu MS-DOS można sterować przy pomocy parametrów. Parametrem /? możemy zawsze wywołać pomoc z opisem dostępnych opcji. Polecenie DIR posiada wiele użytecznych parametrów jeden z nich to /p. Po wydaniu polecenia DIR C:\WINDOS przez ekran przeleci" dużo wierszy z nazwami plików. Aby móc spokojnie przejrzeć wszystkie nazwy, wydajemy polecenie DIR właśnie z parametrem /p. Teraz po każdym zapełnieniu ekranu nowymi nazwami plików, system będzie czekał na naciśnięcie dowolnego klawisza, a po naciśnięciu wypisze kolejne nazwy plików. CD. Przejście od wskazanego katalogu. Jeżeli chcemy przejść na inny dysk nie korzysta się z polecenia CD, należy wpisać <nazwa dysku>: np. w celu przejścia na dyskietkę wpisujemy A:

10 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str. 9 COPY. Służy do kopiowania plików. Należy podać dwie nazwy jako parametry. Pierwszą jest nazwa pliku źródłowego, czyli tego, który chcemy skopiować. Drugi to nazwa nowo powstałego pliku o takiej samej zawartości. Przykładowe użycie polecenia COPY C:\AUTOEXEC.BAT C:\AUTOEXEC.BAK utworzy kopię pliku pod nazwą AUTOEXEC.BAK. Jeżeli w drugim parametrze nie podamy nazwy pliku wówczas skopiowany plik zachowa swoją pierwotną nazwę. Np. COPY C:\WINDOWS\*.TXT C:\TEMP skopiuje pliki tekstowe z katalogu C:\WINDOWS do katalogu C:\TEMP. XCOPY. Przy pomocy tego polecenia zewnętrznego możemy kopiować nie tylko pliki, ale także całe struktury katalogów. Pomocny przy tym będzie przełącznik /S. DEL. Usuwa plik, którego nazwa była parametrem polecenia. Jeżeli chcemy usunąć wszystkie pliki z danego katalogu, możemy napisać DEL *.* MOVE. Polecenie MOVE pozwala nie tylko na zmianę położenia pliku, ale też umożliwia zmianę jego nazwy, podobnie jak polecenie RENNAME lub REN. MKDIR, MD. Tworzy nowy katalog. RMDIR, RD. Usuwa katalog. Uwaga: usuwać możemy tylko puste katalogi, tzn. nie zawierające plików i innych katalogów. Aby usunąć katalog niepusty, należy skasować wszystkie pliki w nim zawarte (np. poleceniem DEL *.*) oraz wszystkie jego podkatalogi (których dotyczy opisywane zastrzeżenie). Można także skorzystać z polecenia zewnętrznego DELTREE. EDIT. Polecenie zewnętrzne wywołujące edytor tekstu. TYPE. Wyświetla zawartość pliku. Wydanie polecenia TYPE C:\WINDOWS\CONFIG.TXT MORE umożliwi przeglądnięcie dużego zbioru. Po zapełnieniu ekranu system będzie czekał na naciśnięcie klawisza, po czym wyświetli kolejną część piku. ATTRIB. Plikom w systemie MS-DOS można przypisywać atrybuty. Użytkownik ma do dyspozycji: R ReadOnly (tylko do odczytu, pliku z tym atrybutem nie będzie można usunąć ani zmodyfikować), H Hidden (ukryty, pliki z tym atrybutem zostaną ukryte i system nie będzie ich widział), A Archive (jeżeli zmodyfikujemy zawartość pliku, system automatycznie ustawi ten atrybut, wykorzystywany jest zazwyczaj przez programy archiwizacji danych), S System (oznaczenie plików wykorzystanych przez system operacyjny). Za pomocą polecenia Attrib możemy zmieniać atrybuty pliku przez podanie czy dany atrybut chcemy dodać czy usunąć, korzystamy przy tym ze znaków + - i pierwszej litery nazwy atrybutu. Np. chcąc dodać atrybuty ReadOnly i Hidden na plik autoexec.bat wywołanie polecenia może wyglądać tak: attrib C:\AUTOEXEC.BAT +R +H ECHO. Wypisuje zadany tekst na ekranie. Najczęściej polecenie to wykorzystywane jest w skryptach (pliki tekstowe z rozszerzeniem.bat zawierające szereg poleceń MS-DOS do wykonania). 1.4.b. Ćwiczenie a. Z CD-ROM a instalacyjnego Windows 98 skopiuj katalog Win98 na dysk C: do katalogu INSTALL (katalog INSTALL należy wcześniej utworzyć). UWAGA: katalog Win98 zawiera podkatalogi, zatem należy skorzystać z polecenia xcopy. Jest to polecenie zewnętrzne, znajduje się na płycie instalacyjnej Windows 98 w katalogu TOOLS\OLDMSDOS. Warto wcześniej ustawić ścieżkę PATH poleceniem SET PATH=%PATH%;F:\TOOLS\OLDMSDOS. b. Skopiuj z ramdysku (wirtualny dysk w pamięci komputera tworzony podczas uruchomienia komputera z dyskietki startowej Windows 98) programy (pliki z rozszerzeniem *.exe) na dysk twardy do katalogu C:\POMOC\DOS

11 Ćwiczenie nr 1 - v.1.00 Str. 10 c. Skopiuj z CD-ROM a instalacyjnego Windows 98 katalog \DRIVERS\NETLAN do katalogu C:\POMOC. UWAGA: sprawdź wcześniej czy zawiera podkatalogi. d. Usuń katalog C:\POMOC\DOS. Skorzystaj z polecenia DELTREE. e. Wykonaj poniższe zadanie. f. Utwórz plik autoexec.bat i zapisz go na dysk C:. Plik ten nazywany jest skryptem startowym ponieważ przy starcie systemu wykonywane są automatycznie wszystkie polecenia zawarte w nim. Skrypt, który powinieneś utworzyć powinien wypisywać tekst witający użytkownika komputera. g. Sprawdź czy w katalogu C:\ są jakieś pliki ukryte. 1.5 Niezbędne pomoce dydaktyczne [1] Dyskietka startowa Windows szt. [2] Płyta instalacyjna Windows 98 PL SE 18 szt. 1.6 Literatura [1] DOS 5.00 od środka, Komputerowa Oficyna Wydawnicza HELP, Warszawa 1992.

12 Ćwiczenie nr 2 - v.1.00 Str. 1 Ćwiczenie 2. Instalacja i konfiguracja Windows 98 Cel ćwiczenia: Poznanie instalacji systemu Windows 98. Skonfigurowanie najważniejszych elementów komputera: karta graficzna, muzyczna, sieciowa, modem. Poznanie znaczenia panelu sterowania. Przed przystąpieniem do ćwiczenia uczeń powinien: - znać zasadę działania komputera, - umieć zarządzać plikami i folderami. Po wykonaniu ćwiczenia uczeń będzie umiał: - zainstalować system Windows 98, - zainstalować najważniejsze elementy komputera, - korzystać z panelu sterowania. Uwagi o realizacji ćwiczenia: Każdy uczeń pracuje na oddzielnym komputerze, ma do dyspozycji: Dyskietkę startową Windows 98. Płytę instalacyjną Windows 98 PL SE. Płytę ze sterownikami karty graficznej S3 Trio 3D 2X dla Windows 98. Płytę ze sterownikami karty sieciowej 3Com 3C Instalacja systemu Windows a. Programem fdisk usuń wszystkie partycje i załóż jedną partycję pokrywającą cały obszar dysku. 2.1.b. Uruchom z płyty instalacyjnej program setup.exe z katalogu Win98, lub uruchom komputer z bootowalnej płyty instalacyjnej i wybierz instalowanie systemu. 2.1.c. Na wstępie uruchomi się program, który sprawdzi dysk twardy. Jeżeli nie znajdzie sformatowanej partycji zaproponuje formatowanie. 2.1.d. Przez instalację prowadzić nas będzie kreator instalacji systemu Windows 98. Na wstępie poprosi o wskazanie miejsca instalacji systemu (zazwyczaj to C:\WINDOWS). 2.1.e. Teraz należy wybrać rodzaj instalacji, mamy do wyboru: Standardowa. Zostaną instalowane najczęściej używane składniki systemu Windows 98. Jest to zalecana opcja dla początkujących użytkowników. Portatywna. Zostaną zainstalowane składniki wymagane przez komputery przenośne.

13 Ćwiczenie nr 2 - v.1.00 Str. 2 Minimalna. Ta opcja instaluje tylko niezbędne elementy systemu i dlatego też zajmuje najmniej miejsca na dysku. Nie są instalowane składniki opcjonalne, które jednak w przyszłości można doinstalować wybierając ikonę Dodaj/Usuń programy w Panelu sterowania. Niestandardowa. Opcja dla doświadczonych użytkowników. Daje możliwość wyboru instalowanych składników. 2.1.f. W ćwiczeniu wybieramy opcję Niestandardowa. Kolejny krok to wybór składników do zainstalowania. Składniki podzielone są na kategorie, wybierając przycisk szczegóły możemy przez zaznaczenie ( haczyk ) określić, jakie składniki chcemy zainstalować. W przyszłości można doinstalować dowolny składnik wybierając ikonę Dodaj/Usuń programy w Panelu sterowania. 2.1.g. System Windows 98 podczas instalacji prosi o podanie danych identyfikujących komputer. Musimy podać Nazwę komputera. Uwaga: jeżeli nasz komputer podłączony jest do sieci nazwa musi być unikalna, dwa komputery nie mogą mieć tej samej nazwy. W ćwiczeniu podaj CKP309-xx, gdzie xx to numer twojego komputera. Nazwa komputera to maksymalnie 15 znaków bez spacji. Grupa robocza służy do kojarzenia grup komputerów dla potrzeb bardziej efektywnego przeglądania sieci, maksymalnie 15 znaków bez spacji. Podaj CKP309. Ponieważ komputer może posiadać jedynie 15-znakową nazwę, możemy go opisać dłuższym tekstem (do 48 znaków) w polu Opis komputera. 2.1.h. Kolejny krok kreatora to wybór układu klawiatury, wybierz Układ klawiatury Polski programisty. A także ustawień regionalnych, powinno zostać Polski. 2.1.i. Następnie określamy lokalizację naszego komputera, zatwierdzamy Polska. System rozpocznie kopiowanie plików. 2.1.j. Po restarcie system rozpocznie pierwsze uruchomienie. Poprosi o podanie Informacji o użytkowniku Nazwisko i Firma. Możesz podać tutaj swoje dane i CKP w polu firma. Dane te system będzie wykorzystywał do identyfikacji użytkownika przy różnego rodzaju działaniach. 2.1.k. Kolejny krok to akceptacja umowy licencyjnej i podanie klucza produktu. Numer podany jest na pudełku płyty instalacyjnej. 2.1.l. 2.1.m. Po kolejnym restarcie komputera należy zatwierdzić aktualny czas i strefę czasową. Przy pierwszym uruchomieniu system wykryje kartę graficzną jako: Standardowa karta graficzna PCI (VGA). 2.1.n. Po restarcie pojawi się okno zalogowania do systemu Windows 98. Każdy użytkownik systemu może posiadać własny profil z własnymi ustawieniami systemu i programów, dlatego też system prosi o podanie nazwy użytkownika i hasło.

14 Ćwiczenie nr 2 - v.1.00 Str. 3 Jeżeli nie pracujemy w domenie NT profil użytkownika pamiętany jest lokalnie. Nowy użytkownik może podać swoje dane, a system automatycznie utworzy dla niego konto lokalne. 2.1.o. Po zalogowaniu system wykryje monitor zgodny z PnP, kartę muzyczną audio Crystal PnP CODEC, port Joysticka i MIDI MPU-401. Windows 98 posiada sterowniki tych urządzeń, zatem wystarczy przechodzić przez kolejne kroki kreatora dodawania nowego sprzętu. 2.2 Wstęp od instalacji urządzeń w Windows a. Podczas instalacji system Windows 98 automatycznie wykrywa i instaluje urządzenia PnP, a także próbuje zainstalować starsze karty rozszerzeń nie wspierające standardu PnP. Jest to jednak teoria, w praktyce często zdarza się, iż system nie wykrywa poprawnie wszystkich urządzeń, czy błędnie je instaluje. Jeżeli chcemy sprawdzić czy wszystkie komponenty komputera są poprawnie zainstalowane należy wejść w Panel Sterowania i wybrać ikonę System. 2.2.b. Rys. 2.1 Panel sterowania Na zakładce Menadżer urządzeń możemy zobaczyć listę urządzeń zainstalowanych w komputerze. Wszystkie składniki systemu pogrupowane są w kategorie np. CD-ROM, karty graficzne, karty sieciowe i inne. Jeżeli chcemy zobaczyć listę elementów z wybranej kategorii należy kliknąć znak plus przy nazwie wybranej kategorii.

15 Ćwiczenie nr 2 - v.1.00 Str c. Rys. 2.2 Okno właściwości systemu, Menadżer urządzeń Jeżeli w liście zobaczymy urządzenia, przy których widnieje! (wykrzyknik) oznacza to, iż urządzenie nie pracuje poprawnie. W takiej sytuacji możemy wybrać Właściwości zobaczyć jakie są przyczyny złej pracy urządzenia. Jeżeli występuje konflikt zasobów, a więc przerwań, adresów lub kanałów DMA należy odpowiednio rozdzielić zasoby modyfikując ustawienia na zakładce Zasoby. Rys. 2.3 Właściwości źle pracującego portu drukarki. Rys. 2.4 Ustawienia zasobów karty sieciowej. 2.3 Instalacja karty graficznej. 2.3.a. Jeżeli system nie wykryje karty graficznej instaluje sterowniki standardowej karty graficznej PCI (VGA). Sterownik ten działa ze wszystkimi kartami graficznymi, jednak nie potrafi wykorzystywać zaawansowanych możliwości kart graficznych, dlatego też na wstępie po instalacji systemu należy zainstalować sterowniki odpowiedniej karty.

16 Ćwiczenie nr 2 - v.1.00 Str. 5 Kupując komputer dostajemy zazwyczaj płytę z wieloma sterownikami. Najważniejszym elementem karty graficznej jest układ zwany chipset. Na świecie tylko kilka firm produkuje chipsety np. NVIDIA, ATI, MATROX. Na podstawie tych układów setki firm wytwarza karty graficzne. Instalując urządzenie musimy posiadać sterowniki dla chipsetu naszej karty dla naszego systemu (bardziej renomowani producenci wypuszczają sterowniki zoptymalizowane do pracy z modelami ich kart np. Elsa). Zazwyczaj sterowniki dla Windows 95, 98 i ME są takie same. 2.3.b. Aby zmienić sterownik karty graficznej z Panelu sterowania wybierz Ekran, następnie zakładkę Ustawienia, przycisk Zaawansowane, w nowym oknie zakładkę Karta i przycisk Zmień. W ten sposób wywołasz Kreatora aktualizacji sterownika urządzenia, który przeprowadzi cię przez proces instalacji. 2.3.c. Na wstępie kreator zaproponuje wyszukanie lepszego sterownika niż obecnie używany. Jest to opcja zalecana, gdyż po jej wyborze system sprawdzi czy wskazany sterownik jest zgodny z kartą znajdującą się w komputerze. W komputerach w pracowni sali 309 znajdują się karty S3 Trio 3D 2X. Sterownik do nich znajdują się na płycie w katalogu S3LC2X. 2.3.d. Po zainstalowaniu karty musisz ponownie uruchomić komputer. Następnie ustaw rozdzielczość na 1024x768, kolory na True Color (24 bity), a odświeżanie na wartość maksymalną dla twojego monitora (75 Hz lub 85 Hz), załącz duże czcionki. Ustawienia te możesz zmienić w Panelu sterowania, ikonie Ekran, zakładce Ustawienia, przycisk Zaawansowane. Zmień także tło, załącz wygasza ekranu, dopasuj wygląd pulpitu. 2.4 Instalacja innych urządzeń np. karty sieciowej 2.4.a. W rozwiązaniu wielu problemów błędnie pracujących urządzeń pomaga usunięcie danego elementu i ponowna instalacja. Jeżeli chcemy zainstalować urządzenie z Panelu Sterowania należy wybrać ikonę Dodaj nowy sprzęt. Uruchomimy w ten sposób kreatora dodawania nowego urządzenia. Przez kolejne okna kreatora przechodzimy wybierając klawisz Dalej. Na wstępie system wyszuka urządzenia Plug and Play i zaproponuje instalacje sterowników ze wskazanej lokalizacji. Będziemy musieli jednak wcześniej wybrać opcję Wyszukaj najlepszych sterowników dla urządzenia. 2.4.b. Podczas wyboru lokalizacji sterowników mam do dyspozycji cztery opcje. Stację dysków, CD-ROM, pobranie sterowników ze strony internetowej Microsoft (Microsoft Windows Update), możemy także wskazać dowolny folder ze sterownikami. W kolejnym kroku kreatora system może poprosić nas o wybór odpowiedniego sterownika z listy dostępnych właściwych sterowników.

17 Ćwiczenie nr 2 - v.1.00 Str c. Rys. 2.5 Wybór lokalizacji sterowników Po zainstalowaniu urządzeń PnP system zaproponuje wykrycie innych urządzeń nie wspierających tego standardu. Zobaczymy wówczas okno jak na rysunku 2.6. Jeżeli wiemy jakie urządzenie chcemy zainstalować i mamy sterowniki do tego urządzenia najlepiej wybrać opcję drugą Nie, chcę wybrać sprzęt z listy. 2.4.d. Rys. 2.6 Okno kreatora dodawania nowego sprzętu W kolejnym oknie określamy typ sprzętu i po kliknięciu przycisk Dalej wybieramy odpowiedni sterownik z bazy sterowników systemu Windows 98 lub Z dysku. Po zainstalowaniu sterowników komputer może poprosić nas o ponowne uruchomienie systemu. W takim wypadku należy zamknąć wszystkie programy i na pytanie Czy uruchomić ponownie system odpowiedzieć Tak.