Rozmowa z dr inż. Wacławem Iszkowskim, prezesem Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji

Transkrypt

1 Nr 111/2007 Rozmowa z dr inż. Wacławem Iszkowskim, prezesem Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji Rozmowa z Krzysztofem Głombem, prezesem Stowarzyszenia Miasta w internecie Informatyzacja gminy System GIS w administracji publicznej Forum PIIT Telewizja mobilna w Polsce i w Europie Finansowanie inwestycji BGK E-rozwój

2

3 W NUMERZE: Rozmowy 2 z Dariuszem Dagielem Internet w każdej gminie 4 z dr inż. Wacławem Iszkowskim Wspierać nawet z pozoru mało racjonalne pomysły i uczciwie je realizować 6 z Krzysztofem Głombem Społeczeństwo informacyjne w perspektywie funduszy europejskich 9 z Sylwią Sysko-Romańczuk Stały algorytm Dokumenty 10 Podpis elektroniczny codzienność w e-administracji 12 Wygodne finansowanie inwestycji 13 Informatyzacja gminy metoda e-vita 16 Drogowe emulsje asfaltowe ekonomiczny i ekologiczny sposób poprawy polskich dróg 18 System GIS w administracji publicznej oparty o technologię MapInfo 20 E-wiadomości 24 Edukacja kultura promocja gminy Skansen Rzeki Pilicy 25 Pole dla samorządu 26 ELO Digital Office proponuje sprawdzone, bezpieczne i łatwe w obsłudze rozwiązanie archiwizowania, zarządzania i obiegu dokumentów 27 Forum PIIT Telewizja mobilna w Polsce i w Europie 29 Co nowego w programie Office Outlook 2007? 32 Dla kogo ESOR? Szanowni Czytelnicy! O ogromnych możliwościach wykorzystywania, także przez samorządy, nowoczesnych i wciąż udoskonalanych metod przetwarzania i przenoszenia informacji z zastosowaniem komputerów i za pośrednictwem internetu, nie trzeba już nikogo przekonywać. Dowodem na to jest dynamiczne informatyzowanie urzędów i zasobów samorządowych w całym kraju. Po raz kolejny na łamach GMINY podejmujemy tę tematykę wychodząc z założenia, że wiedza i informacje o tym jak najlepiej wykorzystać możliwości techniczne, organizacyjne, finansowe, w tym fundusze unijne, dla unowocześniania działalności samorządowej są warte systematycznego upowszechniania. W obecnym wydaniu GMINY wypowiadają się eksperci i znawcy przedmiotu, a także organizatorzy ogólnokrajowych przedsięwzięć popularyzujących nowoczesność informatyczną i elektroniczną. Wszyscy zgodnie podkreślają wielkie znaczenie informatyki i telekomunikacji dla unowocześnienia i udoskonalenia codziennej pracy samorządowej, dla organizowania procesów inwestycyjnych, przybliżania urzędów mieszkańcom, promocji potencjału ekonomicznego i turystycznego gmin, miast, regionów. Pragniemy zwrócić Państwa uwagę na atrakcyjną, bogatą i zindywidualizowaną ofertę krajowych i zagranicznych firm i przedsiębiorstw informatycznych i telekomunikacyjnych. Jest w czym wybierać, a jedynym ograniczeniem w zaspokajaniu potrzeb mogą być możliwości finansowe. Dlatego warto zwrócić uwagę na ofertę banków, w tym zwłaszcza Banku Gospodarstwa Krajowego, partnera i sojusznika samorządów w organizowaniu finansowego zabezpieczenia realizacji konkretnych projektów inwestycyjnych i samorządowych programów rozwoju lokalnego, wykorzystującego fundusze Unii Europejskiej, które w najbliższych latach będą napływać szerokim strumieniem. Zapraszamy do lektury i bezpośredniego kontaktu z redakcją i zespołem Europejskiej Wszechnicy Samorządowej, Adolf Reut Prezes Zarządu czasopismo dla wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów partner Programu Informacyjnego Wsparcia Samorządów Terytorialnych magazyn otrzymują wszystkie polskie gminy Za treść ogłoszeń i artykułów sponsorowanych redakcja nie odpowiada. WYDAWCA: Fundacja Promocji Gmin Polskich Prezes Adolf Reut ul. Jaworzyńska 7/3, Warszawa, tel./faks: , , fundacja@cigg.pl, Redaktor odpowiedzialny Mikołaj Niedek Współpraca redakcyjna Wojciech Koczanowicz, Krzysztof Skolimowski, Włodzimierz Kaleta, Klaudia Sanetra-Reut, Krzysztof Malinowski Centrum Informacji Europejskiej Sekretariat Agnieszka Trejman DZIAŁ MARKETINGU I REKLAMY: Dyrektor Marketingu Przemysław Rogucki tel. kom , tel w. 20 Pracownicy Działu Reklamy Anna Makowska, Magdalena Żróbek FOTOSKŁAD: Omedia Sp. z o.o. angelika.rogalska@omedia.com.pl Opracowanie graficzno-techniczne Omedia Sp. z o.o. ISSN

4 Jak Pan ocenia przebieg dotychczasowej informatyzacji biorąc pod uwagę wcześniejsze plany, założenia i projekty. Co z nich zrealizowano? Informatyzacja jest rozumiana jako upowszechnienie się narzędzi informatycznych w życiu codziennym. Oczywiście tworzone były w przeszłości strategie i projekty, które następnie realizowano z różnym powodzeniem. Należy pamiętać, że informatyzacja jest zjawiskiem, które w wielu dziedzinach rozwija się samoistnie, gdyż napędzają ją korzyści, jakie wynikają z zastosowania informatyki w działalności firm. Trudniej przebiega informatyzacja administracji, gdyż tam bodźce ekonomiczne nie są oczywiste, a dodatkowo problemem było pozyskanie środków na wdrożenie systemów. To najważniejsze doświadczenie dotyczące tego, co robiono wcześniej? Czy są też inne, które warto wykorzystać przy nowych projektach informatyzacji kraju? Doświadczeń w zakresie informatyki, zwłaszcza w administracji, jest sporo. Chociażby dlatego, że właściwie wszystkie resorty realizowały własne projekty informatyczne i to często przez wiele lat. Pomimo tego, iż jeśli chodzi o informatykę resortową, odnotowano wcześniej spore osiągnięcia, to wciąż daleko nam jeszcze do tak zwanej e-admnistracji z prawdziwego zdarzenia, czyli możliwości załatwienia przez obywateli większości spraw drogą elektroniczną. Realizowane obecnie projekty, w dużej mierze za pieniądze unijne, mają na celu upowszechnienie usług w administracji publicznej i temu mają służyć działania określane ogólnie jako informatyzacja państwa. W pierwszej kolejności dążymy to tego, żeby e-usługi stały się powszechne zarówno w administracji lokalnej, jak i centralnej. Temu ma służyć m.in. program e-puap kończący się w 2008 r. Jak przebiega jego realizacja? W 2008 r. kończy się pierwszy etap programu e-puap (elektroniczna platforma usług administracji publicznej) finansowanego w trzech czwartych ze środków jest unijnych, a w jednej czwartej z polskich. Będzie potem oczywiście dalej rozwijany. Jesteśmy w trakcie wyłaniania firmy, która będzie wykonywała system. Dopóki trwają procedury przetargowe są różne możliwości wyboru wykonawcy. Projekt musi być rozwijany w przyszlości, ponieważ będzie służył w integrowaniu wielu usług dostarczanych przez różne instytucje, resorty i samorządy. Internet w każdej gminie Co przewiduje się w ramach realizacji pierwszego etapu tego projektu? Wspomniany system jest tzw. platformą integrującą, tzn. będzie spinał usługi elektroniczne w administracji publicznej dostarczane przez różne instytucje. Będzie to dotyczyło usług dostępnych przez internet dotyczące PESEL-a, ZUS-u wielu innych. E-PUAP będzie wirtualną bazą, Rozmowa: miejscem, gdzie będzie można podłączyć się do tego systemu i skorzystać z zawartych tam informacji. W ramach tego programu budowany jest m.in. katalog wzorów dokumentów elektronicznych, z których będzie można na co dzień korzystać przygotowując dokumenty do wysłania drogą elektroniczną. Nie jest to zatem system, który ma zastępować wykonywanie zadań przez resorty i instytucje, ale miejsce gdzie wszystkie usługi podmiotów administracji będą się spotykały i gdzie będzie można korzystać z ich zasobów dla załatwienia spraw i formalności. W tej chwili najważniejszą sprawą dla informatyzacji państwa jest realizacja przedsięwzięć z Planu Informatyzacji Państwa na lata przyjętego rozporządzeniem Rady Ministrów. Kierunek tych zmian jest jasny: przekształcenie Polski w państwo nowoczesne, przyjazne obywatelom i podmiotom gospodarczym poprzez budowanie otoczenia legislacyjnego, instytucjonalnego i technologicznego do rozwoju społeczeństwa informacyjnego, społeczeństwa, w którym każdy obywatel ma dostęp do informacji oraz usług poprzez internet. Zamierzenia te mają służyć racjonalizacji wydatków administracji publicznej związanej z informatyzacją i rozwojem społeczeństwa informacyjnego, a także zapewnić neutralność technologiczną rozwiązań informatycznych wykorzystywanych w procesie informatyzacji administracji publicznej. Przede wszystkim mają z Dariuszem Dagielem, dyrektorem Departamentu Informatyzacji w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji nie pozwalać na tworzenie zamkniętych technologicznie systemów, które z jednaj strony nie komunikują się z innymi, a z drugiej nie mogą być wykorzystywane przez inne podmioty, chcące się do nich podłączyć. To są główne cele planu informatyzacji państwa. Ich realizacja jest rozłożona na dwa plany czteroletnie. Pierwszy w latach , drugi na lata Chodzi o to, aby działania skorelować w pełni z funduszami strukturalnymi, a także skoordynować prace różnych ministerstw i urzędów. Plan ten zbiera w jednym miejscu wszystkie zasadnicze dla Polski projekty, m.in. ubezpieczeń zdrowotnych. Wiele z tych projektów, w różnych instytucjach, w tej chwili dopiero startuje. Naszym celem jest zapewnić taki ich rozwój, by w przyszłości można było pomyśleć o ich integracji, by mogły ze sobą współdziałać przy realizacji bardziej skomplikowanych usług wymagających współdziałania różnych urzędów i instytucji. Wielką szansą na wykonanie tych zamierzeń są pieniądze z funduszy strukturalnych. Wiele pomysłów, które można było wcześniej zrealizować nie wystartowało, bądź wykonywano je w szczątkowym zakresie z powodu braku funduszy na informatyzację. W tej chwili, kiedy są do dyspozycji spore pieniądze na innowacyjną gospodarkę, można wreszcie uruchomić wiele wcześniejszych projektów sektorowych i ponadsektorowych. Które z nich są najważniejsze? W programie wymienione są 23 projekty sektorowe, zgłoszone przez różne ministerstwa oraz 5 projektów ponadsektorowych. Są to m.in.: e-puap i jego kontynuacja, projekt systemu dla Schengen, czyli projekt systemu informatycznego dotyczący obrotu wizowego w Unii Europejskiej, program będący kontynuacją PESEL-a, dotyczący identyfikacji obywatela, czy też sieci teleinformatycznej administracji publicznej. 2

5 W projektach sektorowych jest m.in. program CEPIK, czyli Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców. Będzie też rozwijany system e-deklaracji, i e-deklaracji II w nowej pespektywie finansowej. Już rozpoczęła się informatyzacja Ksiąg Wieczystych, Ministerstwa Sprawiedliwości, budowa portalu informacyjnego notariuszy, radców prawnych i adwokatów. Powstanie zintegrowany system zarządzania budżetem państwa, czyli system wspomagający zadaniowy sposób budżetowania, a także platforma udostępniająca przedsiębiorcom usługi i zasoby typowych rejestrów medycznych Ministerstwa Zdrowia. Jest też blok projektów medycznych przedstawionych do finansowania z funduszy strukturalnych oraz platforma dla osób z obszaru wsparcia społecznego, czyli dotycząca kwestii alimentacyjnych, wsparcia dla osób niepełnosprawnych, wspierająca rozliczenia z przedsiębiorcami, a także tzw. system podmiotowania popytu i podaży, czyli inicjatywa z zakresu wspierania zatrudnienia. Wyjątkowym wśród tych projektów jest nasz projekt Ikonka, polegający na udostępnianiu punktów publicznego dostępu do internetu w gminach. Program ważny dla gmin. Wcześniej w ramach tego projektu już udało się udostępnić ok punktów publicznego dostępu do internetu w gminach całej Polski, głównie w bibliotekach. Projekt bardzo się gminom spodobał, gdyż umożliwia korzystanie przez mieszkańców poszczególnych gmin z punktów dostępu do internetu bezpłatnie. Założenia są takie, żeby ok. 500 gmin, które wcześniej nie spełniały warunków dostępności do projektu, czyli np. nie posiadały odpowiedniej przepustowości internetu, mogło otrzymać wsparcie w postaci dostawy komputerów z oprogramowaniem i podłączeniem ich do sieci. Przewidujemy przy tym także wsparcie szkoleniowe, zarówno w gminach, jak i samych użytkowników końcowych. Ministerstwo prowadzi również ze środków krajowych projekt polegający na dostarczaniu umiejętności informatycznych. Jest to tzw. e-autobus, który jeździł najpierw w województwie warmińsko-mazurskim, pozwalając na korzystanie ze sprzętu komputerowego oraz internetu poprzez łącze satelitarne. Obecnie jest prowadzony drugi etap tego programu w województwie podlaskim. Czy e-autobus odwiedzi wszystkie województwa? Chcielibyśmy kontynuować ten sposób docieranie z informatyką do społeczeństwa, organizować przy okazji szkolenia, prowadzić naukę podstaw korzystania z internetu. Przeszkoliliśmy już w ten sposób ponad 20 tysięcy ludzi, ale nie wydaje się, aby potrzeby wszystkich regionów były podobne. Na jaką pomoc departamentu mogą jeszcze liczyć gminy? Generalnie w departamencie prowadzimy przede wszystkim działalność dotyczącą legislacji. Projektujemy minimalne standardy zarówno dla systemów informacyjnych, jak i rejestrów. Działania te mają na celu ujednolicenie rozwiązań informatycznych stosowanych w administracji, nie narzucać drogich rozwiązań, ale jednocześnie nie blokować możliwości rozwoju tym, którzy mają środki na doskonalenie systemów. Zwracamy przy tym uwagę na interoperacyjność, czyli możliwość wykorzystywania zasobów administracji rządowej przez administrację samorządową. Jest przy tym istotną sprawą, aby plan informatyzacji państwa, z racji tego, że jest rozporządzeniem, nie nakładał obowiązków na podmioty inne, niż administracja rządowa. Nie możemy bowiem wchodzić w kompetencje gmin. Najlepszym tego przykładem są prawa jazdy. Jest to jedno z zadań z ostatnich komponentów planów informatyzacji państwa. Plan ma cztery komponenty: projekty sektorowe i ponadsektorowe, projekt administracji rządowej, program działań w zakresie społeczeństwa informatycznego oraz zadania, które mają być realizowane w formie elektronicznej. Do nich należy kwestia praw jazdy, które powinny być wydawane w formie elektronicznej. Natomiast działania administracji rządowej w sprawie praw jazdy mogą się ograniczyć jedynie do opracowania procedur, w jaki sposób należy to zrobić oraz do przygotowania systemów rządowych, pozwalających np. na weryfikację tego dokumentu. Jednak samo wykonanie tej usługi jest już zadaniem własnym gminy. Drugą istotną rzeczą, na którą chcę zwrócić uwagę, jest założenie, by tworzone systemy rządowe rozmawiały z systemami samorządowymi. Temu m.in. ma służyć e-puap. Umożliwia on tani dostępu do zawartości danych ministerstw ważnych dla samorządów. Przykładem mogą być systemy informacji przestrzennej, w których inicjatywy rządowe wspierane są przez inicjatywy samorządowe, prowadzone są również działania na szczeblu lokalnym wspierane przez programy operacyjne ministerstw. Podobnie jest z systemami w zakresie ochrony zdrowia, gdzie również są komponenty regionalne i rządowe. Z jednej strony wymagania, które pozwolą na wprowadzanie jednolitej linii rozwoju, z drugiej możliwość uzupełniania systemów rządowych oraz możliwość współpracy z systemami samorządowymi. W tej chwili do najważniejszych programów, które będą uruchamiane należy POIG, czyli Programy Operacyjny Innowacyjna Gospodarka. Na jego sfinansowanie ma zostać przeznaczone ok. 500 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Zasadniczy komponent programu sprowadza się do tego, żeby gminy mogły na swym terenie dostarczać internet do domu osobom o niskich dochodach, młodzieży uczącej się, osobom niepełnosprawnych lub umożliwić im taki dostęp na innych zasadach. Przy czym musi to być internet ostatniej linii, czyli ostatnie podłączenie od punktu w gminie do pojedynczego użytkownika w ramach finansowania krzyżowego funduszy strukturalnych. Jeszcze niedawno wiele mówiono o e-podpisie. Dla mieszkańców gmin to wciąż instytucja niedostępna. Podpis elektroniczny trzeba traktować jako element obiegu dokumentów elektronicznych. Sam podpis, to rzecz mało ekscytująca. Najważniejsze jest, by w administracji i obrocie gospodarczym rozpropagować posługiwanie się nim, a więc na dużą skalę posługiwać się elektronicznymi dokumentami. E-podpis bywa stosowany, ale nie tak powszechnie, jak byśmy chcieli. Ustawa regulujaca te kwestie będzie nowelizowana pod kątem dostosowania do przepisów unijnych. Podpis elektroniczny musi się upowszechnić jako element pewnego stylu posługiwania się dokumentem elektronicznym. Temu służy nie tylko sam podpis, ale i spora liczba aktów prawnych, które są w trakcie wprowadzania, mające doprowadzić do tego, że dokumenty złożone elektronicznie będą równoważne z tymi na papierze. A kiedy będziemy mogli przesyłać elektronicznie PIT do urzędu skarbowego? Ministerstwo Finansów planowało wdrożenie od 2008 r. Ten projekt, jak i kilka innych prowadzone przez różne ministerstwa powinien w najbliższym czasie pokazać postęp w informatyzacji państwa. Wiele projektów informatycznych jest w części dofinansowywane z funduszy unijnych co powinno przyspieszyć uzyskanie widocznych rezultatów. Rozmawiał: Włodzimierz Kaleta 3

6 Wspierać nawet z pozoru mało racjonalne pomysły i uczciwie je realizować Jakby Pan ocenił dotychczasowy przebieg rozwoju informatyki i telekomunikacji w Polsce. W dyskusji na ten temat przeważali dotychczas pesymiści. Nie jest istotna ogólna ocena rozwoju teleinformatyki w Polsce, bo dla każdego obywatela i jednostek samorządowych ważniejsze jest, na ile z tego rozwoju może skorzystać. I tutaj ocena będzie często diametralnie inna zależnie od miejscowości oraz dochodów i własnych możliwości. Znam gminy, gdzie dostęp do nowoczesnej teleinformatyki jest powszechnie łatwiejszy nawet niż w Warszawie, ale są też i takie miejsca w Polsce, gdzie nikt się nawet zbytnio tymi nowinkami nie interesuje. Poda Pan jakieś przykłady? Warto jest wiedzieć, że mamy już ponad 37 mln użytkowników telefonów komórkowych, a więc prawie każdy Polak ma już taki telefon lub zna bliską osobę z telefonem. Nawet w pobliżu Warszawy są miejsca, gdzie nie ma zasięgu z żadnej sieci komórkowej i są też miejsca, gdzie miejscowa ludność nie chce widzieć żadnego masztu komórkowego w pobliżu, nawet na wieży kościelnej. Podobnie wiele z lokalnych urzędów administracji dysponuje własnymi systemami teleinformatycznymi do usprawnienia obsługi ludności w urzędzie oraz dla dostępu poprzez internet. Z drugiej strony w wielu gminach istnienie takich systemów nie ma nawet większego sensu, gdyż miejscowi są przyzwyczajeni do bezpośredniego kontaktu z urzędnikiem, a jeśli w domu jest komputer, to służy do gier. I nie ma powodu nawet się dziwić, gdyż w innych krajach, o znacznie bardziej rozwiniętej infrastrukturze teleinformatycznej i rozbudowanej e-administracji jej wykorzystanie nie jest powszechne. Zresztą rozważmy następujący, już kilkakrotnie przytaczany przeze mnie przykład: ile to razy każdy z nas, obywateli, w swoim dorosłym życiu musi wyrobić sobie nowy dokument dowodu osobistego? Raz, gdy osiągnie wiek dojrzały 18 lat, potem gdy mu Państwo każe wymienić z zielonego na Rozmowa: plastik, a ten na plastik z chipem. Kobiety (ewentualnie) dodatkowo przy pierwszym mężu oraz po każdej jego kolejnej wymianie na nowy model. A wszyscy, obecnie gdy będą chcieli mieć nowy meldunek. I oczywiście gdy się ten dowód zgubi lub go ktoś nam ukradnie. W sumie kilka razy w życiu. I teraz mamy lub raczej niebawem będziemy mieli możliwość załatwienia tej sprawy poprzez witrynę z domu. Oczywistym jest, że najpierw będziemy zmuszeni nauczyć się całej procedury wypełniania formularza i podpisywania go bezpiecznym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, dołączania pliku z naszym zdjęciem oraz zamieszczenia innych ważnych informacji lub kopii czy linków do dokumentów. Po kilku próbach będziemy biegli w załatwianiu tej sprawy. Tylko po co, jak następnym razem może tę sprawę będziemy załatwiać za kilka lat, a wtedy witryna będzie już w nowej, lepszej postaci równie trudnej do natychmiastowego zrozumienia. A można udać się do Biura Spraw Osobowych, gdzie urzędnik lub urzędniczka korzystając profesjonalnie i bardzo sprawnie ze swojego systemu bez potrzeby wypełniania przez nas ręcznie jakichkolwiek formularzy, pobierze i zaktualizuje nasze dane w systemie, zrobi nam cyfrowe zdjęcie, zeskanuje nasz odręczny podpis (jeżeli ustawa będzie jeszcze tego wymagać), dołączy z innych systemów kopie odpowiednich aktów urodzenia i ślubu, a następnie jednym poleceniem zaktualizuje (jeżeli to też będzie jeszcze ustawowo potrzebne) z dr inż. Wacławem Iszkowskim, Prezesem Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji system informacyjny POLTAX (ten chyba będzie już istnieć po wieki). Po minutach mamy ten problem z głowy. Gotowy dokument możemy potem dostać pocztą. Niestety, taki sposób rozumowania wciąż nie jest powszechny. Mówiąc o rozwoju teleinformatyki większość kojarzy ten problem z dostępem do internetu oraz z aplikacjami e-administracji. Jakie jeszcze inne doświadczenia wynikają z dotychczasowych działań w tym zakresie i w jaki sposób należałoby je wykorzystać w przyszłości? Obecnie istnieje wiele różnych inicjatyw rozwoju teleinformatyki na szczeblu centralnym oraz lokalnie w samorządach. Najczęściej finansowanie tych inicjatyw pochodzi ze środków unijnych, ale nie tylko. Różne też są pierwsze efekty i doświadczenia często też negatywne. Tak naprawdę nie wiemy jaka powinna być ta docelowa infrastruktura telekomunikacyjna i jak powinny funkcjonować te przyjazne użytkownikom systemy. Kierunki rozwoju są różne i często jesteśmy zaskakiwani nowymi nieoczekiwanymi wcześniej pomysłami. Dlatego warto wspierać każdy, nawet z pozoru mało racjonalny pomysł, byle tylko był realizowany uczciwie. 4

7 Jakie winny być te priorytetowe? Najlepszą inwestycją będzie zawsze powszechna edukacja i to nie tylko ta szkolna, ale też edukacja starszych oraz seniorów. W wielu przypadkach to właśnie nowa forma porozumiewania się pomiędzy pokoleniami wysłanie przez babcię a wnukowi będzie rzeczywistą zachętą dla obu stron do korzystania z internetu. Powszechność stosowania teleinformatyki dla własnych celów w naturalny sposób przeniesie się w sferę relacji z administracją. Jeśli jednak chodzi o dostęp do internetu, to wciąż znacznie odstajemy w porównaniu np. ze starymi krajami UE. To prawda. Warto jednak w tym miejscu powiedzieć, że warunkiem użytecznego zastosowania teleinformatyki jest nie tylko dostęp do internetu, ale również zmiany organizacyjne w samej administracji. W dobie systemów informacyjnych nie ma potrzeby przesyłania dokumentów, nawet elektronicznie, od jednego referatu do innego, gdyż wszystkie one mogą się znajdować w logicznie jednym zbiorze i być dostępne każdemu z uprawnionych urzędników. Nie ma też potrzeby żądać od petentów stosu zaświadczeń, gdy każde z nich może też być dostępne w tym zbiorze. Takie uproszczenie dzięki nowoczesnej technice musi być zaakceptowane przez samych urzędników, a co więcej musi znaleźć odwzorowanie w zapisach procedur administracyjnych. A co z instytucją podpisu elektronicznego? Istnienie podpisu elektronicznego jest faktem, chociaż jeszcze mało popularnym. Cały czas czekamy, niestety już bardzo długo, na konieczne zmiany legislacyjne mające na celu techniczne uproszczenia wydawania certyfikatów podpisów. Z drugiej strony nie należy oczekiwać na szybkie upowszechnienie stosowania podpisów elektronicznych, gdy nie są one stosowane w bankowości elektronicznej oraz nie można ich wpisać do chipa dowodu osobistego tak jak to jest na przykład w Estonii. Elektroniczny pat? Pomimo tych przeszkód od upowszechnienia się podpisu elektronicznego nie ma dzisiaj odwrotu. Najpierw będzie on stosowany w relacjach biznes administracja (B2A oraz A2B), a potem dopiero przez obywateli. Zapewne z czasem zostanie on unowocześniony na przykład zostanie zapisany na karcie SIM telefonu komórkowego i będzie przez niego obsługiwany. Póki co jednak w wielu jeszcze przypadkach jest konieczne złożenie podpisu własnoręcznego i to często również czytelnego. Jakie zatem, Pana zdaniem, powinny być priorytety w informatyzacji kraju na najbliższe lata, aby zwiększyć jej dynamikę? Priorytety informatyzacji kraju wyznacza obecnie Plan Informatyzacji Państwa, przyjęty przez Radę Ministrów i tylko należy sobie życzyć, aby był on szybko realizowany. Patrząc na te problemy z naszej perspektywy, szczególnie szybko powinny być realizowane projekty dające rzeczywistą korzyść obywatelom jak na przykład systemy rozliczania podatków przekazujące podatnikom do zaakceptowania lub zmodyfikowania w pełni wypełnione PIT-y (była taka obietnica wicepremiera teraz marszałka). To na górze, a co w samorządach? Również na szczeblu powiatu, czy gminy warto budować systemy ułatwiające pracę urzędom, ale też przynoszące obywatelom widoczne korzyści łatwość uzyskania aktualnej informacji oraz szybkość załatwienia danej sprawy bez potrzeby zgromadzenia wielu załączników. Równocześnie warto edukować obywateli w korzystaniu z nowoczesnych technik informacyjnych. Trzeba umożliwić dostęp do internetu i to raczej z możliwością wspomagania ze strony osób już bardziej biegłych, aby to było możliwe. Konieczne jest też zwiększanie polskich uporządkowanych zasobów informacyjnych sieci internetowej. Obecnie w mało uporządkowanym zbiorze mamy wiele dezinformacji oraz brak wielu istotnych informacji. Rzeczywiście, jest jeszcze wiele do zrobienia. Jaką rolę w tych przedsięwzięciach pełni zba i jakiej pomocy od niej mogą spodziewać się samorządowcy? Izba reprezentuje firmy przemysłu teleinformatycznego i działa głównie na ich rzecz starając się porządkować ten rynek tak, aby był on konkurencyjny oraz miał szanse na szybki rozwój. Jednym z elementów tych działań jest obserwowanie oraz wspomaganie procesów usprawniania procedur zamówień publicznych. Jest to o tyle istotne, że wymagania zamówień publicznych w znacznym stopniu ograniczają pełną dowolność zamawiającego w zapytaniu oraz wyborze potrzebnych mu rzeczy lub usług. Między innymi przygotowujemy kolejne wersje rekomendacji dla zapisów w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Obecnie mamy już prawie gotowe zapisy dotyczące specyfikacji rodzaju procesora oraz typu komputera. Mamy nadzieję, że te rekomendacje pozwolą zamawiającym tak opisać przedmiot zamówienia, aby nie było protestów i aby mogli oni zakupić po najlepszej cenie rzeczywiście użyteczny dla nich sprzęt oraz oprogramowanie. Jestem przekonany, że również samorządy będą mogły skorzystać z tych doświadczeń. Rozmawiał: Włodzimierz Kaleta 5

8 Społeczeństwo informacyjne w perspektywie funduszy europejskich Czy wykorzystamy szansę, jaką niosą nam lata i rozsądnie zainwestujemy unijne pieniądze w rozwój i budowanie społeczeństwa informacyjnego? Czy jednak grozi nam cywilizacyjne upośledzenie? Anna Stradowska: integracja, innowacyjność, inwestycje to hasła bliskie polskim samorządom, czy raczej wirtualna rzeczywistość? Krzysztof Głomb: W Polsce w niedostatecznym stopniu władze publiczne uświadamiają sobie, iż twarde priorytety nowej polityki spójności Unii Europejskiej na lata zasadniczo różnią się od rozbiegowych celów, jakie postawiono przed Polską w latach O tych nowych celach zmodyfikowanej strategii lizbońskiej trzeba mówić głośno i właśnie do przedstawicieli decydentów samorządowych, którzy odpowiadają za kształtowanie regionalnych i lokalnych programów rozwoju. Musimy bowiem wspólnie uzmysłowić sobie, że w dobie silnej konkurencji międzyregionalnej (ale i globalnej) polskie województwa i metropolie winny pilnie zdefiniować w szczegółach własną drogę do budowy społeczeństwa informacyjnego i gospodarki wiedzy, i już wkrótce rozpocząć realizację tych trudnych programów dzięki wsparciu środkami funduszy strukturalnych i programów wspólnotowych. Konferencja ma służyć postawieniu problemu tej koniecznej zmiany podejścia w działaniach władz w świetle reflektorów. Co się stanie, jeśli władze tego podejścia nie zmienią? Bez rozległych inwestycji w innowacyjne technologie teleinformatyczne traktowane, nie jako atrakcyjny kwiatek do kożucha administracji, lecz jako silny napęd rozwoju gospodarczego regionów, bez świadomego kreowania regionalnego potencjału kwalifikacji i umiejętności korzystania z rozwiązań teleinformatycznych, bez rozbudowanych programów edukacji, szkoleń i drożnego transferu wiedzy z europejskich centrów doskonałości i (last but not least) bez współdziałania w skali europejskiej staniemy się państwem głęboko upośledzonym cywilizacyjnie. To nie statystyczne żarty, ani stylistyczna figura. To rzeczywistość, która wygląda zza zakrętu, jakim może być ekstensywne i mało innowacyjne Rozmowa: wykorzystanie gigantycznej szansy lat Statystyki potwierdzają, iż w różnorodnych rankingach społeczeństwa informacyjnego i innowacji zajmujemy miejsce europejskich outsiderów. Niestety, nie brzmi to optymistycznie. Co, Pana zdaniem, może zapewnić nam sukces? Najważniejsze dla powodzenia tego procesu modernizacyjnego będzie zrozumienie przez władze samorządowe, iż innowacje w zakresie technologii, procesów i organizacji rodzą się głównie w sektorze prywatnym i badawczo-rozwojowym, dlatego szansę na prawdziwy sukces regionalny i lokalny znaleźć można tylko tam, gdzie uruchomiona zostanie niełatwa na poziomie prawno-organizacyjnym i wymagająca wysokich kwalifikacji wszystkich stron nie tylko polityczno-deklaratywna współpraca między sektorem prywatnym, instytucjami badawczymi i sektorem publicznym. Konieczne są nowe formalno-prawne i instytucjonalne rozwiązania gwarantujące efektywną współpracę zorientowaną na wspólne cele: np. klastry, bieguny doskonałości, partnerstwa publiczno-prywatne, sieci partnerskie. Jak wiemy wobec słabo zakorzenionej w Polsce kultury partnerstwa stworzenie takich ram współpracy nie będzie łatwe. Jedno wszakże jest pewne: urzędnicy i decydenci sami nie wykreują w Polsce impulsu dla rozwoju społeczeństwa wiedzy, chociaż trzymają w swych rękach klucz do uruchomienia tego procesu zdolność do odważnych z Krzysztofem Głombem, prezesem Stowarzyszenia Miasta w internecie oraz prezesem europejskiej organizacji ELANET decyzji politycznych i liderowania procesom rozwojowym. I ostatnia kwestia bez silnego wzmocnienia instytucjonalnego i profesjonalizacji wdrażania regionalnych programów rozwoju społeczeństwa informacyjnego zmarnujemy w Polsce większą część pro-modernizacyjnych środków funduszy strukturalnych alokowanych w Narodowej Strategii Spójności, a powtórki z nich w wymiarze zaplanowanym na lata już nigdy nie będzie. Doświadczenia krajów wiodących w europejskiej stawce uczą: trzeba dziś sporo wydać na nowe instytucje, wykwalifikowaną kadrę i pozyskanie wiedzy, aby w niedalekiej przyszłości zbierać plony tej inwestycji. Państwo będzie tanie, jeśli za dostępne środki inwestycyjne zmodernizujemy je w sposób innowacyjny, efektywny i zwiększający konkurencyjność naszej gospodarki. Nie zaś wtedy, gdy odbierzemy urzędnikom komórki, samochody i zabronimy wyjeżdżać za granicę w trosce o pozorne oszczędności. Czego będą moglidowiedzieć się samorządowcy, którzy wezmą udział w czerwcowej XI Konferencji Miasta w internecie? Głównym wątkiem konferencji będzie debata na temat modernizacji województw, powiatów, miast i gmin 6

9 wiejskich z wykorzystaniem rozwiązań teleinformatycznych (ICT). Inwestycje w ICT odpowiadają za ponad 25% wzrostu gospodarczego w krajach UE, a my ciągle nie potrafimy z tego faktu wyciągnąć odpowiednich wniosków w postaci wzmacniania tej branży gospodarki! Wyniki badań wskazują, że wzrost inwestycji w ICT w Polsce o 15% rocznie spowodowałby wzrost PKB do roku 2025 o minimum 20%. Czy wyciągnięto z tego faktu jakieś wnioski? Polsce potrzeba odważnych decyzji politycznych opartych na nowocześnie skrojonych i posiadających silną legitymizację publiczną programach działań władz centralnych i regionalnych. Potrzeba odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego i kompetencyjnego dla realizacji tak złożonych programów. Większość polskich regionów na razie nie dysponuje takim potencjałem, a doświadczenia lat wykazują, że środki na projekty społeczeństwa informacyjnego wydawaliśmy często na działania nie mające większego wpływu na e-rozwój regionalny i lokalny, a to głównie na komputeryzację urzędów. Jak w praktyce wykorzystać wiedzę i jakie decyzje podejmować, by można było mówić o e-rozwoju polskich regionów? Konferencja, w której wezmą udział przedstawiciele władz samorządowych z całego kraju, będzie miejscem dyskusji, jak takie programy w praktyce budować i wprowadzać w życie. Dyskusję tę wzbogaci gruntowna analiza stanu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce, z jaką mieliśmy do czynienia w latach Materiałów do takiej analizy dostarczą: opracowana przez stowarzyszenie na zlecenie MSWiA czwarta wersja raportu o tym, w jaki sposób realizowane były w latach projekty 1.5 ZPORR oraz pierwsza edycja badania ankietowego przeprowadzonego przez SMWI oraz Serwis Samorządowy PAP. XI Konferencja Miasta w internecie zarówno poprzez prezentację dobrych praktyk, jak i warsztaty tematyczne oraz dyskusje będzie wsparciem dla samorządowców w podejmowaniu właściwych decyzji co do rodzajów projektów planowanych do realizacji w nadchodzących latach oraz sposobu ich wdrażania. Taki jest praktyczny cel tego spotkania. Ważne wątki tematyczne będą stanowić: zapewnienie szerokopasmowego dostępu do internetu, wdrażania nowoczesnych systemów zarządzania miastami i gminami, w tym lokalnymi systemami szkolnictwa, transportu publicznego i opieki zdrowotnej. Po raz pierwszy w Polsce zwrócimy baczniejszą uwagę na e-integrację wyrównywanie dysproporcji e-rozwoju między miastem a wsią oraz zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu różnych grup społecznych, w tym osób trzeciego wieku mln zł takie będą koszty realizacji w latach sektorowych i ponadsektorowych projektów informatycznych takich jak e-puap, czy pl.id. Czy planowane nakłady wystarczą, aby mówić, że mamy w Polsce społeczeństwo informacyjne, czy jednak same pieniądze i projekty to za mało? Na projekty społeczeństwa informacyjnego zaplanowano w 16 Regionalnych Programach Operacyjnych ponad 5,5 mld złotych, czyli średniorocznie niemal 8-krotnie więcej niż w ostatnich latach. Środków na sfinansowanie inwestycji oraz przedsięwzięć powiększających kapitał ludzki o nowoczesne umiejętności i kwalifikacje będzie relatywnie dużo, choć w wiodących krajach UE środki te bywają średniorocznie kilkakrotnie większe. Wspomniane blisko 4 mld złotych na projekty centralne (to tylko połowa środków przeznaczonych w PO IG na projekty teleinformatyczne) jeszcze powiększy koszyk dostępnych środków. Problemem o istotnej wadze nie powinny być zatem finanse. W czym więc tkwi problem? Zasadniczy problem stanowi deficyt wiedzy decydentów i pracowników samorządowych na temat programowania oraz wdrażania polityk społeczeństwa informacyjnego. Skutkiem są merytorycznie słabo umotywowane decyzje, w wyniku których realizowane są przedsięwzięcia mało innowacyjne i ukierunkowane na prostą reprodukcję infrastruktury teleinformatycznej odzwierciedlającej stan zaawansowania technologii przed pięcioma, sześcioma laty. A jak ta sytuacja przedstawia się w innych państwach UE? W większości krajów Unii Europejskiej realizowana jest wywiedziona z wyrazistych i odważnych strategiach niebywałej skali transformacja XX-wiecznego sektora publicznego w nowoczesny sektor świadczenia różnorodnych usług z wykorzystaniem ICT traktowanych jako środowisko narzędziowe. To nie są kosmetyczne zmiany, lecz odważny proces ingerencji w mało wydolne struktury organizacyjne XX-wiecznego państwa, skutkujący np. dostosowaniem liczby urzędów administracji lokalnych do wymogów racjonalności zarządzania. Zmianom takim towarzyszy wdrażanie systemów teleinformatycznych obsługujących zmodernizowane procesy zarządzania sektorem publicznym. W Polsce brak jak dotąd takich strategicznych planów, mimo że na tzw. informatyzację państwa chcemy wydawać miliardy złotych. Tematowi temu warto by poświęcić osobną debatę. Europa naprawdę nam ucieka, a my zdajemy się ten proces lekceważyć, tak na poziomie centralnym rządowym, jak i samorządowym. Jakie jeszcze widzi Pan główne bariery rozwoju? Drugi kluczowy problem mieści się w trójkącie sektor prywatny publiczny i badawczo-rozwojowy. Nie umiemy efektywnie współpracować realizując przedsięwzięcia w modelach, w których każdy z partnerów wygrywa (tzw. win- -win model). Sytuację pogarsza jeszcze atmosfera nieufności wobec inicjatyw partnerstwa publiczno-prywatnego i braki w odpowiednim oprzyrządowaniu prawnym dla takich działań. Pozyskanie i praktyczna absorpcja wiedzy oraz partnerska współpraca na każdym poziomie to filary dobrych przedsięwzięć na rzecz e-rozwoju. Budowniczymi tego procesu winny być wyspecjalizowane podmioty, centra kompetencyjne, pomagające władzom publicznym w podejmowaniu niezależnych i w pełni profesjonalnych decyzji. Środki przeznaczone na budowę infrastruktury społeczeństwa informacyjnego są zatem zdecydowanie większe niż w latach To szansa, ale czy zostanie wykorzystana? Czego nauczyliśmy się w latach ? Lekcja, jaką odebraliśmy w latach wciąż jeszcze trwa. Na kończący ją dzwonek jeszcze za wcześnie. Niestety większość projektów tzw. działania 1.5 ZPORR, a zatem projektów inwestycji w infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego w regionach znajduje się w początkowej fazie realizacji. Do maja br. wydatkowano nań zaledwie 27% alokacji ZPORR. O stanie ich wdrażania poinformujemy szczegółowo w IV raporcie, który opublikujemy podczas konferencji. Dziś można postawić kilka znaczących tez, które stanowią ważkie wskazania na niedaleką przyszłość. Po pierwsze znacząca część projektów realizowana jest w oparciu o niskiej jakości dokumentację i zbyt ogólne studia 7

10 wykonalności. Brak odpowiednio szczegółowej analizy poprzedzającej fazę realizacji projektu. To prowadzi do wielomiesięcznych, nawet dwuletnich opóźnień w jego realizacji oraz do ograniczania (czasami w sposób budzący wątpliwości prawne) zakresu i złożoności projektów. Niepełnowartościowa dokumentacja i na ogół niski poziom innowacyjności proponowanych rozwiązań ICT w przypadku projektów, które zyskały akceptację władz regionalnych, wskazuje na niedostatki profesjonalne zespołów oceniających wnioski projektowe. Co jeszcze powinniśmy wywnioskować z poprzedniego okresu programowania? Samorządy i konsorcja projektowe winny dążyć do pozyskania profesjonalnych kadr do realizacji projektów poprzez współpracę z firmami posiadających kadry o wiarygodnych kompetencjach dziedzinowych. Częstym doświadczeniem samorządowców był i będzie deficyt odpowiednich kwalifikacji do finalnej oceny realizacji złożonych i na wskroś nowoczesnych projektów teleinformatycznych. Fakt taki nie powinien zresztą budzić zdziwienia zadaniem samorządu nie jest bowiem budowanie wąskospecjalistycznych kompetencji w dziedzinach technicznych. Kompetencje takie samorządy winny pozyskiwać w miarę potrzeb kształtując kulturę współpracy ze specjalistami, która jest jednym z ważniejszych czynników sukcesu wdrożeń ICT w krajach skandynawskich, czy Wielkiej Brytanii. Wiedza i kwalifikacje muszą jednak kosztować i to niemało. Nieuwzględnienie znaczących kosztów usług doradczo-konsultingowych w budżetach projektów naraża samorządy w ostatecznym rozrachunku na istotne ryzyko i straty finansowe. Poza tym niezbędnym elementem działań na rzecz e-rozwoju, tak regionalnych, jak i lokalnych, winno stać się opracowanie programów (strategii, masterplanów) takich działań we współpracy z wszystkimi interesariuszami rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Działania takie pozwalają uniknąć forsowania projektów o nikłym w rzeczywistości znaczeniu dla społeczności lokalnych i nieznacznym wpływie na rozwój regionu, jednakże akceptowanych z powodów urzędniczo-politycznych. Niektóre polskie regiony i miasta już doceniają wagę pracy nad takimi dokumentami, jako procesem budowania partnerstw i kreowania pola debat nad ważnymi problemami rozwojowymi. Opracowanie takich dokumentów na poziomie regionalnym wspiera także Komisja Europejska w wytycznych w sprawie polityki spójności. Nasze stowarzyszenie uważa tego typu prace za klucz do budowania konsensusu w sprawach e-rozwoju regionalnego i lokalnego, dlatego też chętnie wspiera merytorycznie samorządy zainteresowane tworzeniem lokalnych agend cyfrowych. Zainteresowanych zapraszamy do dyskusji na ten temat, także podczas specjalnej sesji na XI Konferencji Miasta w internecie. Jak wyglądamy na tle innych państw europejskich? Czy i kiedy Polacy będą mogli na co dzień korzystać z ułatwień, jakie niosą rozwiązania społeczeństwa informacyjnego? Jak rząd powinien wspierać proces rozwoju lokalnego w tym zakresie? Planowanie i stymulowanie rozwoju społeczeństwa informacyjnego na poziomie regionalnym i lokalnym winny pozostać atrybutami odpowiednich władz to niezbywalny przywilej i zaszczytny obowiązek ustrojowy europejskich samorządów. Jednakże doświadczenia wiodących krajów UE dowodzą, że rządy centralne posiadają niezbędne narzędzia do uruchomienia i monitoringu co najmniej trzech kluczowych dla państwa, w tym dla jego samorządowej tkanki, procesów. Pierwszym z nich jest wskazanie strategii modernizacji sektora publicznego państwa (w tym administracji), skutkującej określeniem hierarchii inwestycji w ICT stosownie do kompetencji i zadań jego podmiotów oraz zapewnieniem interoperacyjności systemów teleinformatycznych sektora publicznego. Poza tym, rządy poprzez narzędzia polityki innowacyjności powinny budować mechanizmy wspierania, a zatem preferowania przez władze samorządowe, projektów o wysokich wskaźnikach innowacyjności ICT, wykorzystujących wyniki prac badawczo-rozwojowych i korzystających z doświadczeń eksperymentów i pilotaży. Taki program jest Polsce szczególnie potrzebny, aby w ciągu nadchodzących lat wydobyć kraj z widocznej w statystykach i codziennej praktyce zapaści w zakresie świadczenia e-usług publicznych. Stowarzyszenie Miasta w internecie pracuje nad takim programem i zamierza zaproponować przedstawicielom polskiego rządu uczestniczącym w zakopiańskiej konferencji debatę na temat tej koncepcji programowej wykorzystującej wnioski z dobrych praktyk Wielkiej Brytanii, Włoch i Hiszpanii. W mniejszych jednostkach samorządowych głównym problemem jest brak funduszy np. na wkład własny, ale nie tylko. Często problem tkwi w nastawieniu kadry kierowniczej. Jeśli wójt, burmistrz nie widzi potrzeby budowania społeczeństwa informacyjnego to trudno mówić o przeobrażaniu mentalności mieszkańców. Edukacja decydentów samorządowych w trakcie pełnienia przez nich funkcji, osobiste doświadczenia często stanowiące wynik kontaktów zagranicznych oraz weryfikacja wyborcza to czynniki, które sprzyjają merytorycznym decyzjom wójtów i burmistrzów dotyczącym budowania lokalnych programów rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Stowarzyszenie Miasta w internecie od lat stawia sobie za cel stymulowanie kreowania kapitału wiedzy i umiejętności menedżmentu samorządowego, realizując szereg inicjatyw edukacyjnych. Nie sposób zaprzeczyć tezie, iż liderzy samorządowi odgrywają pierwszoplanową rolę w stymulowaniu pro-innowacyjnej atmosfery i wdrażaniu projektów społeczeństwa informacyjnego w swoich środowiskach. Środowiska ekspertów dziedzinowych powinny stanowić profesjonalne zaplecze ich działań. Czy Polska ma czas na przeobrażenia tego typu? Czym to grozi? Jak rozwiązać ten problem? Bez tego, co często w krajach Unii nazywamy e-capacity e-potencjałem ludzi i instytucji odpowiadających za rozwój regionalny i lokalny trudno wyobrazić sobie rozwój lokalnych społeczeństw wiedzy. To właśnie samorządy miast i gmin posiadają instrumenty najsilniejszego wpływu na zachowania i decyzje społeczności lokalnej, to ich liderzy wyposażeni w wiedzę i wspierani przez profesjonalnych doradców mogą pociągnąć lokalne środowiska do działań zwalczających coraz bardziej widoczne w Polsce przejawy wykluczenia cyfrowego dorosłych mieszkańców znaczącej części terytorium kraju. Dlatego w ramach wdrażania polityki strukturalnej na poziomie regionalnym w nadchodzących latach powinny powstawać atrakcyjne projekty szkoleniowo-edukacyjne adresowane do samorządowej kadry zarządzającej. Dziękuję za rozmowę. Rozmowę przeprowadziła Anna Stradowska Polska Agencja Prasowa 8

11 Stały algorytm Anna Mikołajcz yk- Kłębek : Ostatnio często spotyka się Pani z samorządowcami. Jakie wrażenia? Sylwia Sysko-Romańczuk: Bardzo dobre. Spotykam się z serdecznością ze strony samorządowców. Może dlatego, że jestem kobietą. Dodam, że jedyną kobietą w gabinecie pana ministra Romana Giertycha. Zajmuję się zarządzaniem, podobnie jak wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast, z którymi się spotykam. Mamy wspólne pole do rozmów. Zajmuję się również finansami oświaty. Atmosfery tych spotkań nie popsuły nawet protesty samorządowców związane ze złym oszacowaniem przez resort edukacji środków na tegoroczne podwyżki dla nauczycieli? Zdaniem korporacji samorządowych, samorządom brakuje co najmniej 1 mld na ten cel. A dlaczego zabraknie? Zdaniem samorządowców, zbyt mało środków przeznaczono na 5% podwyżki dla nauczycieli z budżetu państwa. Minister nie pomylił się. Z punktu widzenia ministerstwa w subwencji oświatowej zostało zapewnione tyle środków, ilu jest nauczycieli. Z naszej perspektywy na ten cel nie brakuje ani złotówki. Problemem jest algorytm i sposób finansowania oświaty. W zdecentralizowanym systemie, jaki obecnie mamy, to samorządy zatrudniają nauczycieli, ich liczbę i odpowiednio w gruntownie zróżnicowany sposób finansują oświatę bo jest to ich zadanie własne. Państwo w oparciu o ustawy i rozporządzenia określa jedynie płace minimalne (standardowe). Pieniądze subwencji oświatowej są w konsekwencji dzielone wg zobiektywizowanych, jednolitych dla wszystkich kryteriów. Naturalne jest zatem, że niektóre samorządy zbilansują wydatki na zadania oświatowe z subwencją, a inne nie, realizując np. wyższy standard realizacji zadań własnych. Nie było możliwości, żeby więcej środków na ten cel przeznaczyć z budżetu państwa. Czy Pani wie, że niektóre samorządy będą musiały zaciągnąć pożyczki na obiecane przez ministra edukacji podwyżki dla nauczycieli? Muszą zrezygnować z innych inwestycji. Zarządzanie na tym polega. To jest zawsze coś kosztem czegoś. Stawiamy na określone priorytety i samorząd musi również podejmować podobne Rozmowa: decyzje. Nie zawsze np. place i parki muszą być najważniejsze. Wiem, że ta sytuacja nie jest łatwa dla niektórych samorządów, dlatego powołałam zespół, który ma pracować nad zmianami w sposobie finansowania oświaty. Jakie to będą zmiany? Na razie jesteśmy na etapie projektowania przyszłych rozwiązań. W kwietniu wicepremier Roman Giertych spotkał się z przedstawicielami samorządów. Chcemy, aby takie spotkania, podczas których będziemy rozmawiać o bieżących, największych problemach oświaty, były cykliczne. Po to, aby usprawnić niedokończony proces decentralizacji zarządzania oświatą. Samorządy są zobligowane do przedstawienia swoich propozycji, to znaczy konkretnie do przejrzenia Karty Nauczyciela i ustawy o systemie oświaty. Samorządy już wielokrotnie mówiły, jakich zmian oczekują. Chcą m.in. wprowadzenia standardów oświatowych, a jeśli chodzi o Kartę Nauczyciela to np. podwyższenia pensum dydaktycznego. Aktualny system po reformie ma dopiero 7 lat. Od wprowadzenia zmian systemowych jeszcze żaden uczeń nie przeszedł nawet cyklu kształcenia. Nie można tak często wprowadzać rewolucyjnych zmian. To, co trzeba zrobić z Sylwią Sysko-Romańczuk, podsekretarzem stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, współprzewodniczącą zespołu edukacji Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w tym systemie to przyjrzeć mu się z perspektywy tych 7 lat. Znaczna część Karty Nauczyciela obecnie to już po prostu dostosowanie prawa pracy nauczycieli do wykonywania pracy w szczególnym miejscu szkole, a nie na linii produkcyjnej. Nie oznacza to, że zmiany nie są możliwe, muszą tylko opierać się na priorytetach i zidentyfikowanych celach. Nie zawsze w oświacie racjonalizacja wydatków jest najważniejsza a zatem jeśli zmiana pensum (czyli zwiększenia liczby wykładów) to konkretnie po co, aby co osiągnąć? Kiedy można spodziewać się planowanych zmian? Projekt nowego systemu finansowania oświaty ma powstać w przyszłym roku. Ministerstwo nie zamyka się na propozycje samorządowców. Myślę, że jednym z kluczowych problemów samorządów jest to, że współtworzony przez nie algorytm oświatowy jest zmieniany co roku. Uważam, że jeśli chcemy zostać przy jakimkolwiek algorytmie, powinien to być instrument stały, który pozwoli samorządom w racjonalny sposób planować wydatki. Wprowadzenie standardów oświatowych również mogłoby pomóc planować wydatki. Płace są już standardowe (minimalne), podział subwencji na ucznia czyli na najbardziej obiektywną kategorię w oświacie. Standardy muszą być związane z konkretnym sposobem finansowania oświaty. Uczeń a o niego tu chodzi ma fundamentalnie zróżnicowane potrzeby, zależne od rodziców, środowiska itp. O jakim zatem standardzie mówimy? Dzisiaj sposób finansowania oświaty to część oświatowa subwencji, dochody własne 9

12 gminy i dotacje. Samorząd sam decyduje, jakie są jego wydatki bieżące i jak je sam pokrywa w zależności od zidentyfikowania potrzeb edukacyjnych własnych mieszkańców i ich woli, co do skali tych nakładów. Nie da się podobnych operacji przeprowadzić z Warszawy w tej chwili nie ma zatem lepszego systemu niż subwencjonowanie. Zastanawialiśmy się nad innymi koncepcjami, ale to wymaga uprzednio wprowadzenia budżetu zadaniowego w samorządach. Gminy będą miały taki budżet dopiero w 2012 r. Jakie są plany na najbliższy czas dotyczące współpracy z samorządami? Oczekuję od samorządów, abyśmy wspólnie określali kierunki strategiczne i taktyczne w polskiej edukacji. Marzy mi się sytuacja, kiedy wszystkie samorządy będą uchwalać lokalne strategie edukacyjne. Mam nadzieję, że środki unijne na zajęcia pozalekcyjne będą dostępne już pod koniec roku, tak, aby idea otwartej szkoły mogła być realizowana od 1 stycznia 2008 r. Życzę sobie i samorządom, aby nie było takich opóźnień jak w poprzednim okresie finansowania z funduszy unijnych. Ważne są również prace zespołu, który będzie przygotowywał diagnozę i rekomendację dotyczącą zmian w finansowaniu oświaty. Od koniec roku chcę przedstawić planowany projekt zmian. Dziękuję za rozmowę. Jakich zmian potrzeba w sposobie finansowania polskiej oświaty? Czekamy na Państwa listy i komentarze na adres a.mikolajczyk@pap.pl Źródło: Serwis Samorządowy PAP Podpis elektroniczny codzienność w e-administracji Informatyzacja państwa powoli staje się rzeczywistością, zaczynamy też odczuwać jej pozytywne skutki. Kolejne projekty przyczyniają się do optymalizacji procesów administracyjnych i biznesowych oraz poprawiają relacje z obywatelami. Oczywiście nieodzownym elementem każdego procesu z wykorzystaniem nowych rozwiązań technologicznych jest bezpieczeństwo. Polska Wytwórnia Papierów Wartościowy S.A. od lat zajmuje się zabezpieczaniem dokumentów i środków płatniczych. Do zabezpieczenia nowych, elektronicznych form dokumentów, PWPW uruchomiło w 2002 r. Polskie Centrum Certyfikacji Elektronicznej PCCE Sigillum, uprawnione do wydawania certyfikatów kwalifikowanych i komercyjnych. Certyfikat kwalifikowany zapewnia 4 podstawowe cechy świadczące o wysokim zabezpieczeniu dokumentu: poufność przez szyfrowanie danych, gdyż dokument staje się nieczytelny dla osób niepowołanych; integralność pewność, że nikt nie zmienił treści elektronicznego dokumentu podczas transmisji (lub informację, że dokument został zmieniony); uwierzytelnienie podmiotu uczestniczącego w wymianie informacji; niezaprzeczalność zapobieganie próbom wyparcia się uczestnictwa w procesie wymiany informacji. Od chwili wejścia w życie ustawy o podpisie elektronicznym systematycznie rośnie jego popularność oraz wykorzystanie w różnych sferach naszego życia. Dzięki swoim właściwościom podpis elektroniczny wykorzystujemy w administracji publicznej do przesyłania pism, wniosków czy deklaracji eliminując tym samym obieg dokumentów papierowych, ograniczamy koszty i czas związany z tradycyjnym charakterem obiegu sprawy. Od 1 stycznia na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości w dziale Krajowy Rejestr Sądowy został udostępniony moduł elektronicznego dostępu do Krajowego Rejestru Sądowego, który umożliwia składanie wniosków o wpis do KRS i wniosków do Centralnej Informacji KRS drogą elektroniczną za pomocą certyfikatu kwalifikowanego. Moduł ten pozwoli usprawnić i przyspieszyć wiele procesów biurokratycznych, a tym samym zmniejszyć koszty zarówno po stronie administracyjnej jak i w sferze komercji. Z e-podpisu korzysta również biznes w codziennej pracy. Począwszy od wymiany korespondencji elektronicznej, poprzez transakcje finansowe lub zawieranie kontraktów i umów a także coraz częściej podpisywanie faktur elektronicznych. Certyfikaty kwalifikowane są również wykorzystywane przez banki. Nordea Bank Polska od początku 2006 roku w swojej ofercie proponuje używanie podpisu elektronicznego jako narzędzia do logowania do konta użytkownika, a także do potwierdzania poleceń przelewu. Jest to dla klientów duże udogodnienie nie tylko funkcjonalne, ale również kosztowe. Tym samym podpisem klient może sygnować faktury elektroniczne, które właśnie ze względu na duże oszczędności stają się coraz bardziej popularne w sektorze biznesowym. Nasz największy krajowy operator telefoniczny poinformował niedawno w mediach, że zamierza jeszcze w tym roku dostarczać faktury elektroniczne drogą internetową z wykorzystaniem certyfikatów kwalifikowanych. Kolejne projekty realizowane przez PWPW S.A. w zakresie e-faktury pozwalają sądzić, iż ten rynek a tym samym wykorzystanie podpisu będzie się intensywnie rozwijać. Ważnym katalizatorem rozwoju rynku podpisu elektronicznego jest dostępność tego produktu. PCCE Sigillum dzięki sieci partnerów umożliwia zakup certyfikatów w większych miastach na terenie całego kraju. Administracja publiczna oraz ustawodawca odnoszą się z coraz większym zrozumieniem wobec potrzeby wdrażania podpisu elektronicznego. W najbliższych latach możemy spodziewać się pogłębienia procesu rezygnacji z tradycyjnych form obiegu dokumentów na rzecz dynamicznie rozwijających się rozwiązań teleinformatycznych. Wykorzystanie podpisu elektronicznego staje się nie tylko jednym z narzędzi bezpieczeństwa, ale także cyfrowym dowodem tożsamości we współczesnym wirtualnym świecie. Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. 10

13

14 Wygodne finansowanie inwestycji Wykup wierzytelności otwiera jednostkom samorządu terytorialnego oraz spółkom komunalnym nowe możliwości efektywnego finansowania inwestycji. Na zastosowaniu tej elastycznej i wygodnej formy, mogą skorzystać zarówno zleceniodawcy, jak i wykonawcy przedsięwzięcia. Jednostki samorządu terytorialnego i spółki komunalne stają często przed problemem wyboru sposobu finansowania realizowanych inwestycji. Jeśli nie mają własnych środków, najczęściej korzystają z kredytów bankowych, bądź też decydują się na emisję obligacji komunalnych. Finansowanie zewnętrzne nie jest jednak pozbawione wad: wymaga ponoszenia dodatkowych kosztów (prowizje, odsetki itp.), jak również przeprowadzenia uciążliwej procedury przetargowej. Innym rozwiązaniem jest sfinansowanie przedsięwzięcia ze środków wykonawcy poprzez wydłużenie terminów płatności (tzw. kredytu kupieckiego ). W tym przypadku koszty są mniejsze, a procedury dogodniejsze, jednakże takie rozwiązanie, w przeciwieństwie do finansowania dłużnego, zapewnia środki jedynie na krótki okres. Instrumentem łączącym korzyści zewnętrznego finansowania i kredytu kupieckiego jest wykup wierzytelności. Pozwala on JST i spółkom komunalnym pozyskać kapitał na długi okres nawet do 180 miesięcy, bez konieczności przeprowadzania procedur przetargowych oraz bez dodatkowych kosztów. Warto zaznaczyć, że zastosowanie wykupu wierzytelności jest korzystne nie tylko dla JST realizującej inwestycję, lecz również dla firmy wykonującej przedsięwzięcie. Dzięki zastosowaniu wykupu wierzytelności przedsiębiorstwo otrzymuje możliwość szybszego, niż przewiduje to kontrakt odzyskania zaangażowanych w przedsięwzięcie środków. Poprawa płynności finansowej związana z zastosowaniem wykupu wierzytelności pozwala na realizowanie w tym samym czasie nawet wielu inwestycji o odroczonych terminach płatności. CMYK: C=0, M=60, Y=100, K=79 Choć popularność tego instrumentu finansowego cały czas rośnie, jest on jednak nadal mało znany i wymaga szczegółowego omówienia. W transakcji wykupu wierzytelności występują trzy strony. Pierwszą stanowi dłużnik, którym jest realizująca inwestycję jednostka samorządu terytorialnego (gmina, powiat, samorząd województwa oraz ich związki) lub spółka komunalna (prowadząca gospodarkę komunalną, w której JST posiada co najmniej 50% udziałów lub akcji). Drugim podmiotem jest zbywca, czyli przedsiębiorstwo wykonujące realizowaną przez dłużnika inwestycję. Trzecia strona to bank (Bank Gospodarstwa Krajowego), który prowadzi usługę wykupu wierzytelności. Dłużnik (jst lub spółka komunalna) 5 BGK Rysunek 1. Schemat wykupu wierzytelności Proces wykupu wierzytelności przebiega w następujący sposób: (1) Po zakończeniu procedury przetargowej zawierany jest kontrakt dotyczący przedsięwzięcia inwestycyjnego pomiędzy jednostką samorządową (dłużnikiem), a wykonawcą. Następnie (2) przedsiębiorstwo realizujące inwestycję zawiera umowę o wykupie wierzytelności z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Wykonawca inwestycji informuje dłużnika o wykupie przez BGK wierzytelności (3). Możliwe jest również zawarcie umowy trójstronnej pomiędzy bankiem, zbywcą i dłużnikiem. W ten sposób zainteresowane strony mogą wspólnie uzgodnić jak najkorzystniejsze warunki. Kolejnym etapem jest wypłata przez BGK środków z tytułu wykupionej wierzytelności (4). Bank dokonuje płatności 1 3 po zaakceptowaniu przez dłużnika faktury wystawionej przez wykonawcę przedsięwzięcia (zbywcę). Ostatnim etapem (5) jest spłata wierzytelności przez dłużnika. Spłata wierzytelności może być jednorazowa lub podzielona na raty. Może ona następować w dogodnych dla jednostki samorządowej terminach: w przypadku przedsięwzięć inwestycyjnych w okresie nawet do 180 miesięcy, natomiast w przypadku dostawy towarów lub usług do 60 miesięcy. Przy przedsięwzięciach inwestycyjnych możliwa jest karencja w spłacie kapitału do 24 miesięcy oraz w spłacie odsetek do 12 miesięcy. Okres karencji nie może być jednak dłuższy niż 1 miesiąc od terminu zakończenia przedsięwzięcia inwestycyjnego. Należy zaznaczyć, że wykup wierzytelności może następować na każdym etapie realizacji przedsięwzięcia. Jest on także bardzo dobrym rozwiązaniem, jeżeli JST chce zrestrukturyzować zaciągnięty wcześniej dług. Przy użyciu instrumentu wykupu wierzytelności BGK pomyślnie sfinansował Zbywca (Wykonawca) 2 4 szereg inwestycji m. in. budowę gimnazjum w gminie Resko, hale widowiskowo sportowe w gminach Rymań i Rewal. Wykup wierzytelności może być doskonałym uzupełnieniem montażu finansowego projektów wspartych z UE składającego się z środków własnych oraz dofinansowania. Biorąc pod uwagę wielkość przewidzianej na najbliższe lata pomocy europejskiej skierowanej do jednostek samorządu terytorialnego i związane z tym wymagania kapitałowe, można prognozować, że wykup wierzytelności będzie stawał się coraz bardziej popularny. Szczegółowe informacje dotyczące wykupu wierzytelności można uzyskać w oddziałach Banku Gospodarstwa Krajowego. Lista oddziałów znajduje się na stronie internetowej

15 Informatyzacja gminy metoda e-vita Uzgodniona strategia Działania związane z informatyzacją gminy powinny być zaplanowane przy aktywnym współudziale mieszkańców. Postawą przygotowania lokalnej strategii informatyzacji powinna być rzetelna analiza sytuacji i potrzeb mieszkańców. Organizowane w gminie spotkania informacyjno-konsultacyjne z mieszkańcami pozwalają zebrać niezbędne informacje. Pomocna i ważna w planowaniu nowatorskich przedsięwzięć związanych z teleinformatyką jest też wiedza zewnętrznych doradców osób doświadczonych w prowadzeniu podobnych projektów. Strategia informatyzacji gminy powinna identyfikować i systematyzować potrzeby różnych grup społecznych, określać priorytety i etapy informatyzacji (związane zarówno z budową infrastruktury, jak i edukacją jej użytkowników), definiować cele do osiągnięcia, zadania do wykonania oraz źródła ich finansowania. Doświadczenie programu e-vita potwierdza, że opracowanie strategii informatyzacji jest sprawą zasadniczą z kilku powodów: Pozwala na racjonalne planowanie rozwiązań infrastrukturalnych (ich przeznaczenia, kosztów, zakresu, lokalizacji). Pozwala upewnić się, że nie pomijamy żadnego obszaru, ważnego z punktu widzenia efektywności nakładów na teleinformatykę: zapewnienia dostępu do internetu, dostarczenia umiejętności posługiwania się tym narzędziem, wsparcia lokalnych projektów jego wykorzystania i odpowiedniego przygotowania kadr. Prawie zawsze występuje konieczność etapowania inwestycji, ze względu na ograniczone w danym okresie środki strategia pozwala na rozsądne planowanie poszczególnych projektów, służących realizacji szerokiej wizji zinformatyzowanej gminy. Sam proces przygotowania strategii (w który powinni być włączeni wszyscy partnerzy lokalni i przedstawiciele zainteresowanych grup mieszkańców) pozwala z jednej strony na inwentaryzację dostępnych lokalnie zasobów, z drugiej zaś właśnie poprzez szeroką partycypację społeczną sprzyja późniejszej współpracy przy jej realizacji. Strategia informatyzacji pozwala zaplanować wykorzystanie inwestycji w infrastrukturę informatyczną w sposób spójny ze strategią rozwoju gminy Opracowana strategia stanowi dużą pomoc przy wnioskowaniu o fundusze zewnętrzne. Dostęp do internetu Zapewnienie powszechnego, efektywnego dostępu do internetu jest ważnym czynnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego. Znaczące efekty gospodarcze i społeczne dostęp do internetu przynosi tylko tam, gdzie jest odpowiednia masa krytyczna osób, które z niego korzystają. Dlatego jednym z głównych wskaźników sukcesu informatyzacji jest liczba osób, które mają szerokopasmowy (umożliwiający sprawne korzystanie z dostępnych w sieci usług) dostęp do internetu w domu. Osoby nie posiadające domowego komputera również powinny mieć łatwy dostęp do internetu. Metoda e-vita zakłada stopniowe zapewnienie szerokopasmowego dostępu do internetu w całej gminie. Podstawowym ograniczeniem są oczywiście możliwości finansowe. Kolejność działań powinna wynikać z ustalonych w strategii informatyzacji priorytetów. Powinny one objąć: połączenie z internetem gminnych instytucji, wdrożenie systemu komunikacji opartej na technologiach informacyjnych pomiędzy tymi instytucjami, uruchomienie publicznych punktów, w których z internetu można skorzystać za darmo, zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu w gospodarstwach domowych. Edukacja użytkowników Dostęp do internetu nie jest jednoznaczny z jego wykorzystaniem. Mieszkańcom i przedstawicielom lokalnych instytucji należy zapewnić możliwość zdobycia wiedzy i umiejętności, koniecznych do korzystania z informacji, narzędzi i usług dostępnych w sieci. Efektywne stosowanie internetu i narzędzi informatycznych nie jest intuicyjne wymaga wiedzy. Istnieje wiele przykładów, gdzie pomimo istniejącego dostępu do internetu, jego znaczenie i możliwości praktycznego zastosowania np. do obniżenia kosztów działalności instytucji są niedoceniane. Dlatego metoda e-vita zakłada konieczność prowadzenia równolegle z tworzeniem dostępu do internetu działań edukacyjnych: szeroko zakrojonej edukacji różnych grup społecznych w zakresie możliwości wykorzystania internetu oraz podstaw obsługi komputera, specjalistycznych szkoleń dotyczących praktycznego wykorzystania technologii informacyjnych, poprzedzonych analizą potrzeb i oczekiwań odbiorców, zapewnienia dostępu do fachowej wiedzy i doradztwa przy planowaniu i prowadzeniu przedsięwzięć wykorzystania internetu przez różne grupy społeczne, przygotowanie kadr lokalnych instytucji do wykorzystania technologii informacyjnych w pracy oraz wspierania przedsięwzięć prowadzonych przez innych. Szczególną uwagę należy zwrócić na potrzeby edukacyjne dorosłych. W przeciwieństwie do najmłodszych mieszkańców, którzy uczą się korzystać z komputerów w szkole, dorośli częściej obawiają się nowinek technicznych i trudniej dają się przekonać do ich wykorzystania. Dlatego ważne jest dobranie odpowiednich metod uczenia dorosłych, w oparciu o wcześniej zbadane potrzeby. Realizacja projektów Elementem łączącym dostęp do internetu i umiejętności posługiwania się narzędziami informatycznymi z konkretnymi efektami w sferze gospodarki i życia społecznego są działania służące zaprzęgnięciu technologii do pracy. Dostęp do technologii informacyjnych i powszechne umiejętności stosowania internetowych narzędzi to bardzo ważny element rozwoju gminy. Jeśli chcemy żeby te dwa elementy służyły sprawnemu działaniu lokalnych instytucji lub pobudzeniu przedsiębiorczości w gminie, w sieci dostępne muszą być informacje i usługi dotyczące konkretnych, lokalnych spraw. Konieczne jest tworzenie zasobów (stron internetowych udostępniających informacje lub usługi, baz danych itp.) przez lokalne instytucje, grupy i organizacje, z których będą mogli korzystać mieszkańcy i inne zainteresowane osoby. Dobry przykład działa w wielu przypadkach znacznie skuteczniej niż przekonywanie. Realizacja przedsięwzięć, które zaprezentują możliwości wykorzystania technologii 13

16 informacyjnych wskaże konkretne korzyści i zachęci mniej przekonanych do podejmowania podobnych działań. Projekty, które obejmują wykorzystanie narzędzi informatycznych mogą być dość kosztowne i leżeć poza zasięgiem pojedynczej szkoły, organizacji pozarządowej lub grupy mieszkańców. Dlatego, na podstawie doświadczeń z realizacji programu e-vita, rekomendujemy uwzględnienie w lokalnej polityce rozwoju elementów wspomagania konkretnych inicjatyw zgodnych ze strategią informatyzacji, takich jak: wspieranie lokalnych partnerstw, które stawiają sobie za cel promowanie wykorzystania internetu wśród mieszkańców, upowszechnianie informacji o dostępnych funduszach, konkursach dotacyjnych służących budowie społeczeństwa informacyjnego (dla przedsiębiorców, młodzieży, rolników, organizacji pozarządowych, młodzieży, nauczycieli, itd.), tworzenie usług i zasobów dostępnych w sieci, które będą przydatne w rozwoju gminy (np. związanych z działaniem lokalnych instytucji, informujących o gminie i jej walorach, ułatwiających kontakt mieszkańców ze światem zewnętrznym), system wsparcia finansowego dla realizacji lokalnych przedsięwzięć (np. gminne konkursy grantowe). System doskonalenia Informatyzacja rozumiana jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego jest procesem ciągłym i dynamicznym, wymagającym systematycznych ulepszeń. Technologie teleinformatyczne oraz produkty i usługi, które są za ich pośrednictwem dostępne, rozwijają się bardzo dynamicznie. Stale dokonuje się rozwój technologii dostępu do internetu, powstają nowe rodzaje oprogramowania i usługi w internecie, zmieniają się standardy dotyczące bezpieczeństwa przechowywania i przesyłania danych, itd. Jednocześnie w budżetach firm i instytucji wydatki na nowe technologie systematycznie rosną, rosną przychody z usług on-line, reklama i marketing internetowy prężnie się rozwijają i są uważane za kanał informacyjny przyszłości. Pojawiają się też nowe możliwości finansowania informatyzacji. Szczególnie ważne w najbliższych latach będzie racjonalne wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej (przeznaczonych na lata ) służących budowie społeczeństwa informacyjnego. Jakość wykorzystania tych funduszy i ich wpływ na poziom życia mieszkańców będzie zależeć od racjonalnego planowania projektów rozwoju społeczno-gospodarczego z wykorzystaniem technik informacyjnych. Bardzo ważnym elementem procesu informatyzacji jest zaplanowanie sprawnego systemu moniotorowania i oceny znaczenia tych zmian dla rozwoju gminy. Niezbędne jest przygotowanie kadr lokalnych instytucji do wykorzystania technik informacyjnych w lokalnym rozwoju. Stałe doskonalenie dostępu mieszkańców, firm i instytucji do technologii informacyjnych oraz wspomaganie tworzenia i korzystania z usług on-line przez mieszkańców powinno stać się nieodzownym elementem lokalnej polityki rozwoju. Źródło:

17 15

18 Drogowe emulsje asfaltowe ekonomiczny i ekologiczny sposób poprawy polskich dróg Drogowe emulsje asfaltowe są produkowane i stosowane w Polsce od prawie 40 lat. Głównie używa się ich do robót utrzymaniowych dróg to znaczy, do remontów cząstkowych (usuwania lokalnych uszkodzeń nawierzchni), pojedynczych lub kilkukrotnych utrwaleń nawierzchni, cienkich warstw na zimno typu slurry surfacing, uszczelniania podbudów, zazieleniania skarp i różnego rodzaju robót izolacyjnych. Dzisiejszy poziom wiedzy pozwala na znacznie szersze wykorzystanie ich właściwości i związanych z nimi możliwości aplikacyjnych. Emulsje asfaltowe z powodzeniem mogą być stosowane jako lepiszcza w konstrukcjach drogowych, zwłaszcza przy budowie i przebudowie dróg lokalnych i dróg o niższych kategoriach ruchu (KR-1 KR-3), do takich technologii należą: stabilizacja emulsją asfaltową dróg gruntowych o nawierzchniach żwirowych, piaskowych i żużlowych, recykling na zimno z użyciem emulsji asfaltowych, technologia mieszanek mineralno- -emulsyjnych GE (grave emulsion) przeznaczona do wykonywania podbudów, warstw wiążących, warstw odcinających i profilowanych, uznana i zalecana przez IV Kongres Emulsyjny Lyon 2006 dla krajów Europy Środkowej jako najlepsza technologia poprawy stanu technicznego dróg lokalnych. Nie oznacza to oczywiście eliminacji technologii na gorąco, ale rozszerza w sposób znaczący możliwości wykonawcze na drogach, przy zapewnieniu pełnej ochrony środowiska i oszczędności związanych z małym zużyciem energii. W krajach Europy Zachodniej stosuje się technologie emulsyjne od szeregu lat z wielkim powodzeniem, zwłaszcza przy budowie i przebudowie dróg lokalnych. W Polsce nie są rozpowszechnione. Przez Inwestorów preferowane są technologie tradycyjne i drogie, co niewątpliwie jest wynikiem braku powszechnej informacji w tym zakresie. Już dotychczasowe doświadczenia pokazały, że stabilizacje dróg żwirowych i piaskowych dają lepsze wyniki niż stabilizacje cementem i są znacznie tańsze od dywaników na gorąco. Stosowany w kraju jeszcze w małym zakresie recykling na zimno wykonywany bezpośrednio na drodze jest jedynym sposobem zagospodarowania 100% starej konstrukcji drogowej nawet z lepiszczem smołowym, co pozwala na uniknięcie kosztów i kłopotów ze szkodliwymi dla środowiska odpadami, a jednocześnie obniża zapotrzebowanie materiałowe, dając duże nośności podbudów. radzi: Jedną z najbardziej uniwersalnych technologii modernizacji i budowy dróg lokalnych, jest francuska metoda mieszanek mineralno-emulsyjnych GE (grave emulsion), adaptowana do warunków polskich (klimatycznych i surowcowych) przez Instytut Badawczy Dróg i Mostów w Warszawie, sprawdzona praktycznie poprzez wykonanie odcinków doświadczalnych, znajdujących się w ciągłej obserwacji Instytutu. W niniejszym opracowaniu chcemy przybliżyć tą technologię Samorządom Terytorialnym dając pod rozwagę korzyści płynące z jej wdrożenia. Mieszanka mineralno-emulsyjna GE jest wytwarzana przez rozproszenie specjalnego gatunku emulsji asfaltowych w zaprojektowanej mieszance mineralnej i wymieszanie tych składników na zimno. W wyniku tej operacji asfalt wytrącony z emulsji tworzy z drobnymi frakcjami mieszanki mineralnej mastyks, który otacza punktowo duże ziarna i łączy je razem, nadając łączonej warstwie specjalne właściwości, znacznie różniące się od mieszanki na gorąco wykonanej wg tego samego składu. Na rysunku 1 przedstawiony jest obrazowo charakter mieszanki GE. Rys.1. Zachowanie mieszanki GE w czasie zagęszczania. 1) Zalety technologii mieszanek mineralno-emulsyjnych typu GE Technologia dopuszcza stosowanie w znacznej części kruszyw lokalnych np. pospółek (mieszanek żwirowo- -piaskowych) częściowo nieprzekruszonych o znacznej zawartości piasku. Mieszanki mineralno-emulsyjne GE wytwarza się w urządzeniach stacjonarnych lub przewoźnych. Instalacja przewoźna usprawnia proces produkcji i poważnie obniża koszty wytwarzania. Wytworzone mieszanki mineralno- -emulsyjne można wbudować bezpośrednio po wymieszaniu lub składować i wykorzystywać w okresie kilku miesięcy od wytworzenia, stosownie do potrzeb. Dobrze zagęszczone warstwy konstrukcji drogowych wykonane z mieszanek GE nie ulegają deformowaniu i mogą być oddane do ruchu bezpośrednio po ich wykonaniu. Umożliwia to i ułatwia transport technologiczny w trakcie wykonawstwa, bezpośrednio po ułożonej warstwie. Dopuszcza się wykonawstwo robót pod ruchem. Warstwy konstrukcji drogowej wykonane z mieszanki mineralno-emulsyjnej GE nie przenoszą spękań dolnych warstw, na których zostały ułożone np. spękania dolnej warstwy stabilizowanej cementem. Rys.2. Mieszanki GE zatrzymują spękania konstrukcji. 1) 16

19 Mieszanki mineralno-emulsyjne układa się jednowarstwowo (max. warstwa do 100 mm grubości) lub wielowarstwowo, warstwami o różnej grubości, stosowanie do przeznaczenia. Rys.3. Profil regularny grubość mieszanki GE po zagęszczeniu < 100 mm 1 warstwa. 1) Rys.4. Profil zdeformowany grubość mieszanki GE po zagęszczeniu < 100 mm 2 warstwy. 1) Zastosowanie Mieszanka mineralno-emulsyjna GE jest mieszanką uniwersalną i dlatego jest stosowana niemal do wszystkich robót drogowych. W nowych konstrukcjach drogowych przeznaczona: na dolne warstwy podbudów, na warstwy wiążące. Mieszanki mineralno-emulsyjne mogą być stosowane jak podano powyżej jako jedna, dwie lub trzy warstwy. Jedna z tych warstw (warstwa dolna) może być wykonana w charakterze warstwy odwadniającej bez lepiszcza. W istniejących konstrukcjach drogowych stosowana: głównie do wzmocnień istniejących nawierzchni dróg dla małego natężenia ruchu w ilości kg/m 2 ( mm po zagęszczeniu), dla dużego natężenia ruchu w ilości 300 kg/m 2 (powyżej 120 mm po zagęszczeniu) zależnie od natężenia ruchu i wyników badań ugięcia. do profilowania wszelkich nierówności i spadków poprzecznych. Rys.6. Profilowanie deformacji starej nawierzchni. 1) W robotach utrzymaniowych: remonty cząstkowe, profilowanie deformacji, profilowanie poszerzeń i warstwy zapobiegające spękaniom na poszerzeniach. W charakterze warstw ścieralnych i uszczelniających na drogach lokalnych wykonanych technologią GE można stosować podwójne powierzchniowe utrwalenia, cienkie dywaniki na zimno typu SS lub dywaniki na gorąco. Te zabiegi wykonuje się po okresie dojrzewania wykonanych podbudów. Warunkiem pełnego powodzenia w stosowaniu wyżej podanej ekonomicznej, ekologicznej i bardzo skutecznej technologii poprawy nośności i stanu dróg jest przestrzeganie zaprojektowanego składu mieszanki i staranne zagęszczenie wykonanych warstw. Zasadniczą rolę odgrywa prawidłowe odwodnienie korpusu drogowego (Katalog Typowych Konstrukcji Nawierzchni Podatnych i Półsztywnych pkt 4.) LOTOS Asfalt Sp. z o.o. jako producent wysokiej klasy asfaltów drogowych i przemysłowych oraz specyfików asfaltowych w tym drogowych emulsji asfaltowych, bacznie śledzi najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii drogowych. Dzięki temu oferuje P.T. Odbiorcom wyroby asfaltowe spełniające wymagania najnowszych technologii europejskich i związanych z nimi norm. Wytwórnia drogowych emulsji asfaltowych jest w pełni przygotowana do podjęcia produkcji emulsji asfaltowych związanych z technologią grave emulsion. Zapraszamy do współpracy. Literatura: 1) BITUMEN EMUL- SIONS SFERB Opracowała: Anna Czuj-Pękalska Specjalista LOTOS Asfalt Sp. z o.o. Oddział Produkcyjny w Jaśle. Rys.5. Profil regularny grubość mieszanki GE po zagęszczeniu > 100 mm 2 warstwy. 1) Rys.7. Zabezpieczenie poszerzeń przed podłużnym pęknięciem na złączeniu mieszanką GE. 1) 17

20 System GIS w administracji publicznej oparty o technologię MapInfo Systemy Informacji Przestrzennej (eng. Geographical Information System) już na dobre zagościły zarówno w sektorze państwowym, jak i prywatnym. W administracji publicznej główną grupę użytkowników stanowią pracownicy biur planowania przestrzennego, urzędów miejskich, instytucji rządowych oraz naukowcy zajmujący się geografią i ochroną środowiska. Niniejszy artykuł opisuje jak stosunkowo tanim i prostym wdrożeniem charakteryzują rozwiązania GIS oparte na rodzinie produktów MapInfo. Systemy GIS maja zastosowanie we wszystkich urzędach, które pracują z mapami, to właśnie dla nich zostało stworzone specjalistyczne oprogramowanie MapInfo Professional, które umożliwia tworzenie map i analiz przestrzennych, wykonywanie raportów oraz prognoz w oparciu o gromadzone w urzędzie dane. MapInfo Professional jest wykorzystywane przez jednostki administracji publicznej od szczebla gminnego do wojewódzkiego. Rodzina produktów MapInfo to kompleksowe rozwiązanie pozwalające na tworzenie interaktywnych serwisów mapowych, udostępnianie wyników prac osobom, które nie znają się na geograficznych bazach danych. W jednostkach administracji publicznej blisko 80% podejmowanych decyzji opartych jest na informacji, którą da się zlokalizować w przestrzeni geograficznej. Dlatego podstawą każdego systemu GIS jest dobrze zorganizowana, logiczna geograficzna baza danych. Umożliwia zestawienie ze sobą ogromnej ilości informacji, co sprawia, że procesy decyzyjne stają się o wiele łatwiejsze. Jest to możliwe dzięki integracji danych pochodzących z różnych źródeł jak, np.: zbiory danych przyrodniczych (np.: informacje o budowie geologicznej, glebach, rzeźbie terenu, szacie roślinnej, siedliskach potencjalnych i obszarach chronionych), geodezyjnych (ewidencja gruntów, przebieg infrastruktury, struktura użytkowania gruntów, rozmieszczeniu budynków), dokumentów planistycznych, a także danych gospodarczych, demograficznych, lub nt. komunikacji. Informacje te są gromadzone i przetwarzane różnorodnymi technikami oraz w różnej formie. Coraz częściej można się spotkać z formą cyfrową danych, jednak nadal popularnym i powszechnie stosowanym jest format opracowań w wersji analogowej, czyli gotowych, papierowych dokumentów map przygotowanych już w konkretnej skali o znanym stopniu szczegółowości. Poniżej znajdują się przykładowe dane, które mogą być wykorzystane przy tworzeniu bazy GIS: mapa zasadnicza w postaci plików rastrowych lub wektorowych, dane pochodzące z regionalnych biur planowania przestrzennego, dokumentacje zawierające część opisową oraz graficzną, zobrazowania lotnicze i satelitarne, dane pochodzące z dokumentacji projektowych i budowlanych, dane produktów bezpośrednich pomiarów terenowych służby geodezyjne, opracowania z urzędów oraz jednostek samorządowych szczebla wyższego. Przy tak szerokich możliwościach pozyskiwania danych przestrzennych, konieczności konwersji i obróbki, wykorzystanie gotowych aplikacji GIS jest najbardziej optymalnym rozwiązaniem umożliwiającym integrację tych danych, jak również wykorzystywania ich w innych celach. Kolejnym krokiem w budowaniu systemu informacji przestrzennej jest udostępnienie go osobom trzecim. Rodzina produktów MapInfo pozwala na Aplikacja GIS do zarządzania EGiB Wydział Geodezji udostępnianie tych danych różnym odbiorcom, na przykład: pracownikom urzędów, którzy, na co dzień nie wykorzystują opracowań mapowych, podmiotom współpracującym z urzędem np. gestorom sieci przesyłowych/ uzbrojenia technicznego terenu, jednostkom związanym z zarządzaniem kryzysowym, obywatelom. Jest to możliwe dzięki prostym i sprawdzonym rozwiązaniom jak MapInfo Discovery internetowy serwer map, czy za pośrednictwem funkcjonalnej przeglądarki MapInfo ProViewer. Taki model tworzenia systemu GIS nie wymaga opracowywania skomplikowanych oraz nierzadko kosztownych projektów. W przypadku konieczności rozbudowy systemu GIS o wyrafinowane narzędzia oprogramowanie GIS powinno mieć możliwość dodawania nowej funkcjonalności poprzez otwarty interface użytkownika. Proces tworzenia Jednolitej Bazy Danych Przestrzennej GIS Wewnętrzna aplikacja wydziału Wydział Sprawozdawczości Podatkowej Aplikacja GIS klasy Desktop Wydział Planowania Przestrzennego Aplikacja GIS klasy Desktop Wydział Inwestycji Aplikacja GIS klasy Desktop Wydział 18