Hałas - czy może być przyjemniejszy?

Transkrypt

1 Hałas - czy może być przyjemniejszy? Daria Kilińska, Anna Margoszczyn LITERATURA Większość obiektów napotykanych w codziennym życiu wysyła informacje do wielu zmysłów jednocześnie. Zadaniem naszych procesów poznawczych jest łączenie i segregowanie informacji z różnych źródeł (Spence, & Zampini, 2006). Różne modalności w różnym stopniu przyczyniają się do naszego ogólnego doświadczenia, ponadto informacje z jednego zmysłu mogą miec wpływ na informacje z innych zmysłów - a przez to na ogólną ocenę obiektu. Jednak ludzie zwykle nie są świadomi procesów percepcyjnych, które wpływają na to doświadczenie (Fenko et al. 2011). Zarówno dźwiękowe, jak i wizualne cechy produktu - oraz ich interakcje, mają wpływ na jego odbiór, np. ocenę jakości produktu, a także na emocje, jakie produkt wzbudza, np. odczucie przyjemności. Wrażenia słuchowe mogą byc dominujące, jako iż bodźce dźwiękowe wywołują silną reakcję emocjonalną (Bradley, & Lang, 2000). Różnica ta może być szczególnie widoczna w przypadku, gdy produkt ma spełniac funkcję alarmującą. Kolejnym powodem, dla którego bodźce dźwiękowe są silniej alarmujące, jest to, że nie mogą być zignorowane tak łatwo jak bodźce wzrokowe (Bergman, Sköld, & Västfjäll, 2009). Niektóre urządzenia (jak odkurzacze) wytwarzają dźwięki, które są nieprzyjemne dla odbiorcy i uznawane za hałaśliwe. Jednak na odczuwaną hałaśliwośc (noisiness) mogą mieć wpływ nie tylko dźwięki, ale także wizualne cechy produktu (Fenko, Schifferstein, & Hekkert, 2011), takie jak wzory lub kolory, które wpływają na emocje odbiorcy i mogą sprawić, że bodziec zostanie uznany za bardziej hałaśliwy od innych. W Badaniu Spence i Zampini (2006) wykazano m.in., że wytłumienie dźwięków o wysokiej częstotliwości wpływa pozytywnie na odczucie przyjemności związane z produktem. W badaniu tym odczucie przyjemności wzrastało także, gdy zmniejszano poziom głośności całego dźwięku. Z drugiej strony dźwięki, które wymagają angażowania uwagi, są oceniane jako mniej przyjemne (Bergman, Sköld & Västfjäll, 2009). Ponadto, niektóre dźwięki same w sobie mogą nie być uznawane za irytujące (annoying), jednak im dłuższy jest czas trwania dźwięku, tym bardziej rośnie irytacja nim spowodowana - dłuższe wystawienie na niskie dźwięki jest tak samo irytujące jak krótsze dźwięki wysokie. (Fujii, Soeta, & Ando, 2001; Hiramatsu, Takagi, & Yamamoto, 1983). Zwykle także sama głośnośc nie wpływała na poczucie irytacji (Griffiths, & Langdon, 1968; McKennel, 1963).

2 Przykładem na znaczenie interakcji danych z dwóch modalności dla oceny obiektu jest eksperyment w którym badani mieli oceniać głośność prezentowanych pociągów (Fastl, Fleischer, & Stelkens 2010). Wykazano, że kolor ma znaczenie dla odczuwanej głośności dźwięku Pociąg o barwie czerwonej wydawał się najgłośniejszy, a pociąg o barwie zielonej najmniej głośny dla każdej z badanych głośności dźwięku. Czerwony pociąg był zawsze oceniany jako ok. 15 % głośniejszy niż zielony. Podobne wyniki wpływu koloru na odbieraną głośnośc dźwięku uzyskano także w badaniu kombinacji dźwięku i koloru sportowych samochodów (Menzel et al., 2008) (fig2).

3 Hipoteza Odczucie przyjemności zależy od koloru, jednakże wpływ koloru na ocenę przyjemności produktu jest mniejszy, gdy prezentowane są bodźce dźwiękowe. Dźwięk jest dominujący dla odczucia przyjemności związanego z produktem, zwłaszcza w przypadku czajnika, którego dźwięk musi angażować uwagę. Bodźce 1. dźwięk normalny (Kettle), 2. wysokie częstotliwości wyciszone, (Kettle Low) od 2kHz o 24dB, 3. wysokie częstotliwości wzmocnione, (Kettle High) od 2kHz o 24dB. Użyty dźwięk pochodzi z bazy dźwięków (http :// soundbible. com /1708- Kettle - Whistle. html ). Jest to typowy dźwięk czajnika z gwizdkiem, łatwo rozpoznawalny. Bazując na danych z innych eksperymentów (Spence, & Zampini, 2006) dźwięk został zmanipulowany poprzez wytłumienie bądź wzmocnienie wysokich częstotliwości. Nie manipulujemy jego głośnością, gdyż zbyt głośny dźwięk mógłby byc zbyt nieprzyjemny i wpływałby negatywnie na inne aspekty badania, zaś dźwięk zbyt cichy nie spełniałby swojej funkcji alarmowej. Oryginalnie długość dźwięku wynosiła 26 sekund, jednak wszystkie bodźce zostały skrócone do 15 sekund. Powodem takiej decyzji była świadomość faktu, że słuchanie dźwięku czajnika przez długi czas, nie byłoby przyjemne dla osób badanych. Zdjęcia: czajnik czerwony czajnik zielony czajnik niebieski czajnik żółty czajnik biały Zdjęcia przedstawiają ten sam model czajnika w 5 wersjach kolorystycznych : zielony, niebieski, czerwony, zółty, biały - zaczerpnięte ze strony dystrybutora (http :// cookware. lecreuset. com / cookware / product _ Oolong - Kettle _10151_-1_20002_62657_ ) Wybrany model ma charakterystyczne cechy czajników z gwizdkiem. Ponieważ oryginalne zdjęcie czerwonego czajnika różni się w niewielkim stopniu wielkością oraz kątem nachylenia od pozostałych fotografii, zostało ono zmodyfikowane w celu minimalizacji tych różnic. Nie manipulujemy jasnością ani nasyceniem, zarówno samego obrazu czajnika, jak i tła.

4 Badania (np. Camgöz et al., 2001) wykazują, że wyższe nasycenie lub wyższa jasność mają wpływ na odczucie przyjemności związane z produktem, jednak w naszym eksperymencie chcemy sprawdzić wpływ samego koloru. W związku z tym tło pozostaje neutralne, a nasycenie wszystkich kolorów podobne. Ponadto uważamy, że wybrane kolory nie będą zakłócać wyników eksperymentu - czajniki powszechnie występują w wielu różnych barwach, dlatego żaden z wybranych przez nas kolorów nie wydaje się nietypowy czy niepasujący do kontekstu. W naszym eksperymencie bazujemy na badaniu Noisy Products: Does Appearance Matter? przeprowadzonym przez Fenko, A., Schifferstein, H.N.J., & Hekkert, P. (2011) (http :// www. ijdesign. org / ojs / index. php / IJDesign / article / viewfile /773/353 ) Do swojego badania wybrali oni wzory czajników, które były uznawane za hałaśliwe, jednak rezultaty pokazały, że na ocenę przyjemności czy bycia irytującym miał wpływ głównie dźwięk, natomiast aspekty wizualne były nieistotne. W naszym eksperymencie chcemy więc zastosować jednolite kolory, które w innych badaniach były oceniane jako mniej lub bardziej przyjemne, a także kolory, które są bardziej intensywne i silniej różniące się między sobą niż w opisywanym wcześniej badaniu - uznając, że powinny one miec większy wpływ na emocjonalną ocenę całego produktu niż wzory użyte w badaniu Fenko et al. Zadanie 1. Badanym prezentowane są zdjęcia czajników w różnych kolorach. Mają oni za zadanie ocenić każdy czajnik : w aspekcie Przyjemny Nieprzyjemny na skali 100- topniowej. 2. Badanym prezentowane są różne odgłosy czajnika. Mają oni za zadanie ocenić głośność czajnika - na skali 100-stopniowej oraz przyjemnośc dzwięku na skali 100-stopniowej. 3. Następnie badanym prezentowane są pary bodźców bodziec wzrokowy i słuchowy, łącznie 12 zestawów bodźców tak iż każdy bodziec ze zbioru dźwięków prezentowany jest z każdym bodźcem ze zbioru obrazów. Pary bodźców prezentowane są w losowej kolejności. Mają oni za zadanie ocenić każdy czajnik : w aspekcie Przyjemny Nieprzyjemny naa skali 100- stopniowej. Mają także ocenić głośność czajnika - na skali 100-stopniowej.

5 Analiza ANOVA Friedmana: Zmienna zależna - ocena bodźca na skali pleasantness (0-100), gdzie 0 - bardzo nieprzyjemny, bardzo przyjemny. Zmienne niezależne - kolor (niebieski, zielony, żółty, czerwony, biały) oraz dźwięk (brak, normalny, z wytłumionymi najwyższymi częstotliwościami, z wzmocnionymi najwyższymi częstotliwościami) ANOVA Friedmana: Zmienna zależna - ocena bodźca na skali głośności (0-100), gdzie 0 - bardzo cichy, bardzo głośny. Zmienne niezależne - kolor (niebieski, zielony, żółty, czerwony, biały) oraz dźwięk (normalny, z wytłumionymi najwyższymi częstotliwościami, z wzmocnionymi najwyższymi częstotliwościami) Rezultat 1. Gdy badamy jedynie kolory czajnik o niebieskiej barwie, będzie miał on najwyższy wynik na skali pleasantness (podobnie jak w badaniach (Camgöz, N., Yener, C., Güvenç D, 2002, Valdez, P., & Mehrabian, A., 1994)), czajnik żółty zaś wynik najniższy - jak w badaniach Valdez, P., Mehrabian, A. 1994, Guilford, J. P, 1951 i Eysenck, H. J. (1941). 2. Czajnik o dźwięku, w którym wyciszono wysokie częstotliwości będzie miał najwyższy wskaźnik pleasantness kolor ma wtedy mniejsze znaczenie niż dźwięk. najmniej przyjemny będzie więc czajnik żółty o wzmocnionych wysokich częstotliwościach, natomiast najbardziej przyjemny czajnik niebieski o wyciszonych częstotliwościach wysokich. Mimo, iż dźwięk ma dominujące znaczenie, dodanie przyjemnego koloru do nieprzyjemnego dźwięku będzie powodowało, że czajnik taki będzie miał wyższy wynik na skali przyjemności niż dźwięk oceniany osobno (również kolor wpływa na postrzeganie produktu). 3. Czajnik o czerwonej barwie będzie ponadto uznawany za głośniejszy niż inne czajniki o tym samym dźwięku. Czajnik zielony uznawany za najcichszy (analogicznie do wyników badań Fastl, Fleischer i Stelkens (2010), gdzie kolor wpływał na ocenę odbieranej głośności).

6 Bibliografia Bergman, P., Sköld, A., Västfjäll, D. (2009). Perceptual and emotional categorization of sound, J. Acoust. Soc. Am., 126. Bradley, M. M., Lang, P. J. (2000). Affective reactions to acoustic stimuli, Psychophysiology, 37, Fastl, H., Fleischer, T., Stelkens, J. Remote psychoacoustic experiments on audio-visual interactions Proceedings of 20th International Congress on Acoustics, Sydney Fenko, A., Schifferstein, H.N.J., & Hekkert, P. (2011). Noisy products: Does appearance matter? International Journal of Design, 5(3), Menzel, D., Fastl, H., Graf, R., Hellbrück, J. (2008). Influence of vehicle color on loudness judgments. J. Acoust. Soc. Am., 123, Spence, C., Zampini, M. (2006). Auditory Contributions to Multisensory Product Perception, Acta Acustica United with Acustica, 92,