Brazylijska suszarnia z amerykańskim systemem pomiaru wilgotności

Transkrypt

1 16 Temat z bliska: Materiały drewnopochodne Produkcja sklejki w Polsce trochę załamała się w 2011 r., ale obecnie rośnie i w minionym roku wynosiła m 3. Na II półrocze 2013 r. branża sklejek potrzebuje około m 3 brzozy, a oferta LP opiewała na około m 3. s Nr 5 (196) ISSN Nakład egz. Giełda maszyn w każdym numerze. s Z kraju Ze świata Ekonomia i rynek Temat z bliska Produkty i komponenty Technika i technologia Brazylijska suszarnia z amerykańskim systemem pomiaru wilgotności Po uruchomieniu nowego zakładu w Ełku, produkcja sklejki pod skrzydłami Paged Sklejka wzrosła ośmiokrotnie w minionym dziesięcioleciu. Uruchomienie w lipcu zeszłego roku w Zakładzie Produkcji Sklejek w Ełku nowoczesnej suszarni arkuszy łuszczki brazylijskiego producenta zaowocowało wzrostem produkcji o około 20 proc. Obecnie możliwości produkcyjne zakładu sięgają 1800 m 3 sklejki na miesiąc. Wstępnie sprasowane arkusze poddawane są prasowaniu gorącemu. Prędkością suszenia steruje wilgotnościomierz Jest to jedyna tego typu suszarnia w krajowych zakładach sklejki mówi Zbigniew Michał Malinowski, dyrektor Zakładu Produkcji Sklejek bo w większości pracują suszarnie fińskich i niemieckich producentów. Nasze urządzenie jest bardzo poprawne technicznie i dobrze suszy łuszczkę. Suszarnia jest grzana parą technologiczną z własnej kotłowni. Jest czteropiętrowa na każdym piętrze położone są obok siebie jednocześnie trzy kwadraty łuszczki. Ma ona sześć sekcji gorących i jedną sekcję chłodzącą. Załadunek arkuszy łuszczki jest całkowicie automatyczny. Zadaniem obsługi jest jedynie nadzór nad ssawkami, które podrywają początek arkusza łuszczki. Proces podnoszenia arkusza wspierają wentylatory nadmuchowe. Po osiągnięciu pewnego poziomu, automatycznie uruchamiają się obrotowe rolki, które podają arkusz do środka suszarni. W jej wnętrzu panuje temperatura rzędu 170 O C. Arkusze wytracają wilgotność przez około 5 min. O czasie ich przebywania w suszarni decyduje zainstalowany wewnątrz wilgotnościomierz amerykańskiej firmy Elliott Bay Industries z Seattle, która zalicza się do światowych liderów automatycznych urządzeń mierzących wilgotność sklejek i oklein w procesie suszenia. Są to bardzo zaawansowane rozwiązania, praktycznie sterujące pracą suszarni i mające duży wpływ na program optymalizacji procesu suszenia. Pomiar wilgotności jest dokonywany w czasie rzeczywistym i połączony z systemem automatyki, który steruje czasem przebywania mokrej łuszczki w suszarni i wpływa na wydajność suszenia. I właśnie ta cecha systemu zainstalowanego w suszarni brazylijskiego producenta powoduje wzrost produkcji wysuszonej łuszczki o 20 proc. Producent przekonywał, że żaden inny system nie pozwala na osiąganie lepszych wyników. Paromiesięczna eksploatacja w Ełku potwierdza jego wysokie walory. Zainstalowanie tej suszarni daje nam nadzieję na dalszy wzrost produkcji dodaje dyrektor zakładu. s. 32 LIGNA też dotknięta kryzysową zadyszką s Nowości Instytutu Technologii Drewna s Wyłącznymi produktami pelety i energia elektryczna s

2 2 Felieton Listy Cytat miesiąca Pal sęk Spontaniczne oklaski skłonią do szanowania nabywców drewna? listy do redakcji Janusz Bekas Cytat miesiąca Dzisiaj, po latach widać, że to nie było naturalne, a wymuszone przez konkretny rozwój ekonomiczny, doprowadzenie do takiej dominacji sosny w lasach. Są obecnie z tego powodu problemy, więc warto o sprawach lasu rozmawiać z wyprzedzeniem i zastanowić się, co warto dzisiaj zrobić, żeby w przyszłości było lepiej. Przed prezydentem RP leśnicy chwalili się, że więcej drewna to więcej pracy, ale jakoś branża drzewna nie pamięta, żeby sternicy LP reagowali na ten argument większym pozyskaniem i bardziej realnymi cenami wyjściowymi na przetargach. Nie przypuszczałem, że dane mi będzie słyszeć spontaniczne oklaski starannie dobranego grona przedstawicieli różnych jednostek Lasów Państwowych, zebranych na zamku w Niepołomicach na obchodach Ogólnopolskiego Święta Lasu, po słowach prezydenta Bronisława Komorowskiego, iż nonsensem jest zamiar nabycia przez Lasy Państwowe kolejki linowej na Kasprowy Wierch. Czego, jak czego, ale takiej nielojalności Dyrekcja Generalna LP na pewno nie spodziewała się od wybrańców ponad 25-tysięcznej załogi. Przecież zapewne ktoś w warszawskiej centrali przy ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r., (a może w Ministerstwie Środowiska przy ul. Wawelskiej!) wpadł na ten pomysł w trosce o dobro ludzi w zielonych mundurach. No bo ceny drewna trochę teraz dołują, zyski z gospodarki łowieckiej są tak mizerne, że nawet prezydentowi RP nie dają spokoju, więc dla utrzymania przyzwoitego poziomu majątku leśnego, a głównie leśniczówek, obwodów łowieckich i stale rosnących wynagrodzeń, dobrze byłoby zarabiać na wygodnych turystach, którzy chcą być wywiezieni i zwiezieni przez dopiero co zmodernizowaną za budżetowe pieniądze kolejkę linową. Wystarczy tylko zmienić szyldy i pieczątki, a obsługę ubrać w zielone mundury. Utrzymanie takiej kolejki jest dużo łatwiejsze niż zarządzanie lasami na powierzchni 7,6 mln ha i toczenie pyskówek z ZUL-ami, którym nie chce się za grosze sadzić każdego roku 500 mln sadzonek drzew i pozyskiwać na granicy rentowności 36 mln m 3 drewna. A później na okrągło tłumaczyć się przemysłowi drzewnemu dlaczego drewno jest takie, a nie inne, dla jednych za grube, dla drugich za cienkie, a dla wszystkich za drogie, no i wysłuchiwać, że go za mało. A z drugiej strony zmagać się z ekologami, myśliwymi, a przede wszystkim z pazernym Ministerstwem Finansów, które chciałoby się dobrać do kasy LP, gdyż 7,6 mld zł przychodu w 2012 r. to sumka nie do pogardzenia. Wciąż uważa ono, że kilkaset milionów podatku leśnego i dochodowego to raczej skromna danina do kasy państwowej z firmy gospodarującej na powierzchni prawie jednej trzeciej kraju. Przed prezydentem nie omieszkano się pochwalić, że każde 100 m 3 drewna dostarczone na rynek tworzy jedno miejsce pracy, ale sęk w tym, że gdy o tym mówi przemysł drzewny i prosi o bezpieczne dla przyszłości lasów zwiększenie rocznie pozyskania drewna o 3-4 mln m 3 rocznie, żeby zakłady przerobu drewna mogły wywiązać się z kontraktów, utrzymać stanowiska pracy i osiągnąć sensowną rentowność, to ludzie w mundurach pozostają głusi! Ci na górze, bo gdy zaproszeni przedstawiciele branży drzewnej po oficjalnych uroczystościach usiedli do biesiadnych stołów z leśniczymi i nadleśniczymi, to obie strony daję słowo mówiły prawie jednym głosem! Że w każdym nadleśnictwie przybywa obszarów drewna przeszłorębnego, że w rejonach uboższych w zakłady drzewne nadleśniczowie mają świadomość, iż wystawiane przez nich ceny wyjściowe są za wysokie, ale zgodne z centralnymi zaleceniami. Natomiast tylko nadleśniczowie muszą się głowić, jak tego surowca się pozbyć, żeby im się kasa zgadzała i mogli wykonać plan pozyskania surowca. Choć z podawanych oficjalnych zestawień wynika, że sprzedaż drewna realizowana jest prawie normalnie, to ten i ów nadleśniczy z Podkarpacia czy z Lubelszczyzny podpytywał, czy któremuś z przedsiębiorców drzewnych nie potrzeba więcej dłużycy sosnowej, po cenie znacznie niższej niż z nadleśnictw z zachodnich dyrekcji regionalnych. Więc jeden po Wypowiedź na obchodach Ogólnopolskiego Święta Lasu w Niepołomicach 20 kwietnia. drugim sięgali po kalkulator w komórce, by przeliczyć, czy by się opłacało wozić drewno 250 km, ale po tej niższej cenie. Wymiana wizytówek pozwala mi twierdzić, że te bezpośrednie pogaduszki mogą zakończyć się korzystnymi dla obu stron umowami. Mogę też zdradzić, iż nasi leśni współbiesiadnicy unikali jak ognia wypowiadania się o kolejce linowej czy innych tego typu inicjatywach zwierzchników, jednak jakoś ich też nie bronili, koncentrując się raczej na potrzebie partnerstwa leśników z drzewiarzami. Ale tak, by nie być posądzonym o korupcyjne współdziałanie, bo jeszcze nie tak dawno nie były mile widziane spotkania i rozmowy leśników z ZUL-owcami czy przedsiębiorcami drzewnymi. Więc czy można się dziwić, że reakcją na przestrogę prezydenta, żeby nie zostali administracją lasów państwowych i kolejek linowych, były oklaski, cichnące z każdą sekundą, chyba w obawie, że klaszczących pokażą telewizyjne kamery i uwiecznią cyfrowe aparaty fotograficzne? No i będzie się trzeba tłumaczyć albo żegnać ze stanowiskiem z powodu utraty zaufania kierownictwa do myślących inaczej Po tym niepołomickim incydencie z prezydencką oceną angażowania się LP w kolejki linowe rozmawiałem z kilkoma przedstawicielami największych nabywców drewna i branżowych stowarzyszeń, którzy, jak mówili, w cuda nie wierzą, ale myślą, że może ten przytyk prezydenta RP skłoni leśników do przywrócenia bardziej normalnych stosunków ze swoimi klientami. Siedząc w zielonych mundurach na pełnej kasie, trzymają głowy tak wysoko, że trudno przebić się z postulatami do ich uszu i trafiają one do zupełnie innych części ciała. Bronisław Komorowski, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Można nauczyć 1754 placówki o profilu zawodowym. tylko rzemiosła Proporcje w branży drzewnej są pewnie jeszcze gorsze. Jako nauczyciela jednej z nielicznych już drzewnych szkół zawodowych Ale dlaczego brakuje im uczniów do cieszy mnie, że na łamach Gazety nauki? Nie tylko z powodu konkurencji Przemysłu Drzewnego dosyć systematycznie pojawiają się artykuły liczba dzieci w wieku szkolnym. Na liceów, ale od 1995 r. wciąż maleje o wegetacji tych szkół i kłopotach z naborem uczniów. Jednocześnie na rynku wych naukę pobierało osób, początku lat 90. w szkołach zawodo- pracy obserwujemy niedobór fachowców stolarzy, tapicerów, mechaników puszczać, że jeżeli liczba absolwentów a obecnie około Można przy- maszyn, operatorów CNC, a pracodawcy narzekają, że absolwenci szkół zaszać, to kolejne szkoły zawodowe będą gimnazjów nadal będzie się zmniejwodowych nie są dobrze przygotowani zamykane z powodu niewystarczającej do wykonywania zawodu. liczby chętnych do nauki. Ale pewnie też z powodu przestarzałej bazy Od reformy systemu oświaty z 1999 r. możliwości kontynuowania nauki na szkoleniowej. Uczę w szkole, której studiach stały się dużo większe. Z tego władze powiatu odmawiają jakiegokolwiek wsparcia finansowego na zakup względu plany edukacyjne młodego pokolenia coraz częściej obejmują maszyn czy narzędzi stolarskich, zdobycie wyższego wykształcenia. albowiem każdy grosz kierują na Zmiany w szkolnictwie oraz nieustanny postęp technologiczny i masowość ile możemy wybłagać od firm, które budowę powiatowego szpitala. Więc produkcji sprawiły, że pracownie teraz tłumaczą swoje ograniczone rzemieślnicze przestały być rentowne. możliwości spadkiem sprzedaży? Mieliśmy niedawno dni otwarte szkoły Część zawodów zupełnie odeszła w zapomnienie, inne diametralnie zmieniły z pokazami kilku dystrybutorów, ale swoją społeczną użyteczność. Mimo to po zakończeniu prezentacji zostawili wciąż trudno wyobrazić sobie życie bez nam parę ołówków i firmowych szewca, krawca, tapicera czy stolarza. smyczy, a nie papier ścierny, lakier A tymczasem wykształcenie zawodowe czy akcesoria meblowe, już o jakimś traktowane jest jak towar drugiej kategorii, pozbawiony prestiżu i renomy. Aż dziw, że nasi absolwenci podczas narzędziu nie wspominając. Z każdym kolejnym rokiem okazuje się, końcowych egzaminów mają więcej kłopotów ze zdaniem egzaminu że niesłusznie, bo jak pokazuje rynek pracy, skończenie szkoły zawodowej pisemnego z wiedzy teoretycznej niż jest w wielu miejscowościach jedyną z egzaminem praktycznym, gdzie szansą na znalezienie zatrudnienia. zdawalność sięga 95,5 proc. Zresztą, Zasadnicze szkoły zawodowe i technika funkcjonują obecnie w nieco innej konkurs Wyczarowane z drewna, prace uczniów zgłaszane na Wasz formule i na odmiennej podstawie które od lat podziwiam, potwierdzają, programowej. Mają przede wszystkim że do zawodówek trafiają przyszli na celu wykształcenie umiejętności zdolni rzemieślnicy, jednak system i kwalifikacji przydatnych do pracy kształcenia preferuje zupełnie inne w konkretnym zawodzie. Nauka trwa umiejętności niż te oczekiwane przez dwa lub trzy lata, a po jej zakończeniu zdaje się egzamin potwierdzający tach starymi heblami, piłami ręcznymi pracodawców. Dostępnymi w warszta- zdobyte kwalifikacje zawodowe. i pilnikami możemy ich nauczyć perfekcyjnego ręcznego szlifowania, doci- Niestety, szkoły zawodowe stanowią zaledwie 21 proc. ogólnej liczby nania, wymiarowania, ale nie budowy szkół ponadgimnazjalnych w Polsce. gniazda CNC, bo nawet podręczników Czytałem niedawno, że na początku na ten temat nie ma! lat 90. funkcjonowało prawie 3000 szkół przygotowujących do wykonywania konkretnego zawodu, zaś w roku drzewnych z Małopolski Nauczyciel zawodów szkolnym 2011/2012 działały tylko Opinie Czytelników są ich subiektywnymi ocenami, z którymi redakcja nie zawsze się utożsamia. Czekamy na telefony i listy naszych Czytelników, będące polemiką do aktualnych wydarzeń w branży drzewnej. ul. 30 Stycznia 42, Tczew listy@gpd24.pl tel. 58/ Nr 5 (196) ISSN Nakład egz. Wydawca: Wydawnictwo Inwestor sp. z o.o Tczew, ul. 30 Stycznia 42 tel. centrali 58/ Prezes zarządu: Zbigniew Owsiak Wiceprezes zarządu: Rafał Sidor Redaktor naczelny: Janusz Bekas janusz.bekas@gpd24.pl tel Sekretarz redakcji: Sylwia Modzelewska sylwia.modzelewska@gpd24.pl tel Dziennikarze: Tomasz Bogacki tomasz.bogacki@gpd24.pl tel Małgorzata Gackowska malgorzata.gackowska@gpd24.pl tel Irena Muszałowska irena.muszalowska@gpd24.pl tel Katarzyna Orlikowska katarzyna.orlikowska@gpd24.pl tel Współpracownicy: Halina Nowak Chojnice Grzegorz Kowaluk Warszawa Bogdan Nowak - Szczecin Redakcja: listy@gpd24.pl Korekta: Sylwia Wojtanowska sylwia.wojtanowska@gpd24.pl Kierownik działu DTP: Wiesław Dobosz Dział graficzny DTP: Katarzyna Łukowicz Opiekunowie klienta: Agata Schulz-Szatkowska agata.schulz@gpd24.pl tel Damian Kargul damian.kargul@gpd24.pl tel Grzegorz Pastwa grzegorz.pastwa@gpd24.pl tel Mariusz Wroński mariusz.wronski@gpd24.pl tel Sekretariat: Katarzyna Kaszubowska info@wydawnictwoinwestor.pl Dział prenumeraty: prenumerata@gpd24.pl Krzysztof Kargul krzysztof.kargul@gpd24.pl tel Projekt graficzny: Agnieszka i Michał Warda Druk: Drukarnia Księży Werbistów, Górna Grupa, Dragacz ul. Klasztorna 4

3 3 Branża drzewna też czeka na tę ustawę! AKTUALNE PYTANIE Kiedy regulacja prawna dotycząca odnawialnych źródeł energii? Od roku ceny świadectw pochodzenia energii z odnawialnych źródeł zaczęły spadać, a gdy straciły ponad połowę swojej wartości, to zrywane są umowy na zrębki i trociny. Jerzy Piątkowski Około tysiąc nazwisk osób, które wysłały do premiera Donalda Tuska e z apelem o wprowadzenie ustawy o odnawialnych źródłach energii, znalazło się w całostronicowej reklamie Greenpeace opublikowanej 30 kwietnia w ogólnopolskim dzienniku, w której pada jedno pytanie: kiedy rząd przyjmie tę ustawę? W ostatnim okresie skutki braku ustawy odczuła też branża drzewna. Przedsiębiorcy zainwestowali duże środki w inwestycje pozwalające przetworzyć poprodukcyjny materiał drzewny i leśny w paliwo energetyczne (zrębki, brykiety, pelety), tymczasem spadek cen tzw. zielonych certyfikatów spowodował załamanie na rynku zbytu tych paliw, skutkując nie tylko spadkiem cen peletów czy trocin dostarczanych zakładom energetycznym, ale wręcz zrywaniem przez nie umów, co zakłady drzewne stawia w sytuacji bez wyjścia. Kontynuowanie obróbki drzewnej wiąże się z powstawaniem poprodukcyjnych odpadów, z którymi teraz nie bardzo wiadomo, co robić. Ustawa o OZE ma respektować unijne zobowiązania dotyczące 15-proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii do 2020 r., ale też jak niedawno stwierdził premier zawierać rozwiązania preferujące adekwatne do polskich możliwości źródła energii. Zgodnie z zapowiedziami przedstawicieli rządu w ustawie nie będzie faworyzowania najdroższych sposobów produkowania energii odnawialnej, za jaki uważa się współspalanie węgla z biomasą w kotłach elektrowni i elektrociepłowni. Za przykładem wielu krajów zachodniej i północnej Europy zamierza się wspierać efektywniejsze i rozsądniejsze rozwiązania, choćby nieduże i rozproszone źródła ciepła i prądu, wykorzystujące paliwa odnawialne. Zamiary te wspiera Greenpeace, uważając, że takie rozwiązanie likwiduje bariery dotyczące powstawania przydomowych elektrowni i innego rodzaju rozproszonych źródeł energii, których rozwój poprawi bilans energetyczny kraju oraz wpłynie pozytywnie na rozwój przedsiębiorczości w Polsce. Obecny system wspierania OZE jest kosztowny i często nie ma nic wspólnego z ochroną środowiska przekonują ekolodzy z Greenpeace. Dofinansowanie współspalania węgla z biomasą w olbrzymich kotłach konwencjonalnych elektrowni jest u nas najwyższe na świecie. Doprowadziło to do patologii w systemie wsparcia w sektorze energetyki odnawialnej. Dodatkowo, import biomasy z Ukrainy, Afryki czy Azji przyczynia się do wzrostu zanieczyszczeń, a nie ich ograniczania napisał Robert Cyglicki, dyrektor programowy Greenpeace Polska w liście do premiera. Na ustawę o OZE polscy przedsiębiorcy czekają już trzeci rok. Termin wdrożenia przez Polskę Dyrektywy 2009/28/WE minął 5 grudnia 2010 r. Od tego czasu zaprezentowano już cztery projekty ustawy o OZE, ale każdy wywoływał kontrowersje. Tymczasem Komisja Europejska, nie czekając dłużej na efekt prac polskiego rządu, pozwała Polskę za niewdrożenie dyrektywy o odnawialnych źródłach energii. Możemy zapłacić ponad euro za każdy dzień zwłoki od dnia wydania wyroku do dnia zakończenia pełnej transpozycji. Obecnie Ministerstwo Gospodarki lansuje przekazanie do parlamentu ustaw tzw. trójpaku energetycznego, zawierającego między innymi projekt ustawy o OZE. W ramach tego rozwiązania resort chce zweryfikować tzw. współczynniki korekcyjne decydujące o wysokości wsparcia poszczególnych technologii OZE. Problem w tym, że rozbieżne są poglądy dotyczące godziwej rekompensaty dla inwestorów. Najwięcej zastrzeżeń co do systemu wsparcia OZE zgłasza resort finansów i są to zastrzeżenia powodujące spowolnienie prac na rzecz rozwoju energetyki prosumenckiej. Ministerstwo Finansów sprzeciwia się proponowanym w projekcie stałym gwarantowanym taryfom i rozwiązaniom przewidzianym dla małych prosumenckich źródeł. Ma ono także zastrzeżenia co do kształtu współczynników korekcyjnych w systemie zielonych certyfikatów. W odpowiedzi na liczne obecnie postulaty poprawy sytuacji na rynku biomasy, Ministerstwo Gospodarki zaproponowało, aby wsparcie dla współspalania zostało wydłużone do 2017 r., ale nie chce się zgodzić na zwiększenie współczynnika korekcyjnego. Uważa natomiast, że aby doprowadzić rynek zielonych certyfikatów do równowagi, poziom obowiązkowego umorzenia świadectw pochodzenia powinien wzrosnąć z około 12 proc. do 14,54 proc. w 2013 r. i 25,34 proc. w 2020 r., co powinno doprowadzić do ustabilizowania się cen zielonych certyfikatów na poziomie zbliżonym do opłaty zastępczej, czyli 286 zł, z obecnego poziomu 130 zł. W przypadku ostatecznego załamania się rynku świadectw pochodzenia, a w ślad za nim procesu inwestycyjnego w obszarze OZE, trudno będzie je na nowo odbudować przekonuje stowarzyszenie skupiające producentów biomasy. Odkładanie tego problemu na okres planowanych prac nad tzw. dużym trójpakiem energetycznym przyniesie katastrofalne skutki dla już zrealizowanych inwestycji o wartości rzędu mld zł i zahamuje rozwój nowych.

4 4 Z kraju Pięć gwoździ wbił pięcioma uderzeniami! s. 6 Rzemiosło w najlepszym wykonaniu s. 8-9 Miastotwórcza rola targów jest oczywista s. 13 Drewno kłodowane za drogie do produkcji palet s. 16 Cenny surowiec znowu kłopotem branży drzewnej! s. 20 Po targach sprzedaje się wiele pokazanych maszyn TARGI 30. edycja Dremy w niezłej formie w trudnych czasach Nawet jeśli na targach nie podejmuje się decyzji o zakupie maszyny, to często jej obejrzenie i rozmowa z handlowcem są impulsem do sfinalizowania transakcji. Tak twierdzą wystawcy i nabywcy! TEKST I FOT. Janusz Bekas Po 30 edycjach Międzynarodowych Targów Maszyn i Narzędzi dla Przemysłu Drzewnego i Meblarskiego DRE- MA, organizowanych dotąd tradycyjnie w pierwszej połowie roku, organizatorzy zdecydowali się na terminową rewolucję i na przyszłoroczną Dremę zapraszają Budziły zainteresowanie produkty krajowego producenta maszyn do obróbki drewna. wczesną jesienią, a dokładnie w dniach września 2014 r. I jak to zwykle bywa, od razu tą wiadomością podzielili wystawców na zadowolonych i odgrażających się, że ich noga nie postanie w tym terminie w Poznaniu. W tej sprawie staję po stronie zadowolonych, mając świadomość, że unikając terminowych problemów z podobnymi targami w Niemczech i we Włoszech, MTP wchodzą w paradę wystawcom targów po wschodniej stronie granicy, które choć nieporadnie organizowane rosną w siłę, gdyż stoi za nimi duży, potencjalny rynek zbytu. I tak źle, i tak niedobrze, ale docenić trzeba ruch do przodu. Można jednak było odnieść wrażenie, że większość z ulgą przyjęła jesienny termin, choćby dlatego, że kolejny wydatek finansowy czeka ich za 1,5 roku. Kolejna wersja Powermata zawiera kilka nowych rozwiązań. Duże, małe, ale czy owocne? Nie są zaś niespodzianką dla targowego bywalca podzielone opinie wystawców i zwiedzających o kolejnej edycji targów Drema, kształtowane często na podstawie liczby samochodów na terenach targowych i na okolicznych parkingach albo wolnej przestrzeni między rzędami stoisk. Od lat słyszę, jak to podupada Drema, by od tych samych wystawców po latach usłyszeć, że tegoroczne targi to już nie to, co dawniej. Pewnie więc mniej krytyczna będzie ocena tegorocznej imprezy za jakiś czas, albowiem wiele ocen formułowanych na gorąco pomija kryzysowe uwarunkowania gospodarcze, no i fakt, że światowi liderzy Weinig, Homag, Cefla, SCM i inni, nawet jeśli pokazali się w Poznaniu na obszernych stoiskach, to prezentacje swoich nowości zaplanowali na majowych targach Ligna w Hanowerze. Nie znaczy to jednak, że Drema oparła się powszechnemu spadkowi zainteresowania publiczności oraz targowej aktywności producentów maszyn i wytwórców różnych produktów. Wystarczy nawet porównać oficjalne dane udostępniane przez organizatorów po każdej kolejnej edycji Dremy i Furniki, żeby z pewną ostrożnością przyjmować ich nazbyt optymistyczne oceny. W tym roku obwieścili sukces w postaci blisko profesjonalnych zwiedzających, 525 wystawców na terenie 7 pawilonów wystawienniczych o powierzchni ekspozycyjnej ponad m 2. Ale dla przypomnienia młodym targowym PR-owcom w zeszłym roku podawali, że Dremę odwiedziło specjalistów, a na przestrzeni m 2 swoje produkty zaprezentowało 555 firm z 17 państw. A jeszcze rok wcześniej w obu wydarzeniach targowych uczestniczyło 780 firm z 18 krajów. Takie są fakty, więc spostrzeżenia o mniejszej liczbie wystawców są w pełni uzasadnione.

5 5 Nie brakowało eksponatów polecanych jako nowość. Jak by jednak nie patrzeć, Drema nie wypadła w tym roku najgorzej, a firmy, które do prezentacji swoich produktów przygotowały się merytorycznie, zapisały swoje uczestnictwo po stronie zysków, a nie strat. Wciąż bowiem dostrzec można stoiska urządzone jakby z obowiązku (?!), a znudzona albo dobrze bawiąca się obsługa spogląda na potencjalnych nabywców i specjalistów jak na natrętów. Na pewno więc na brak zainteresowania swoją ofertą nie narzekają BizeA, Homag, Weinig, Felder, Ekopol, Gomad czy Teknika, których przedstawiciele handlowi mieli niewiele wolnych chwil i w większości byli dobrze przygotowani do przekonywania klientów, dobrze znając pokazywane produkty. Ale każdy zwiedzający przyzna, że nie wszędzie tak jest. Kupili, bo zobaczyli na targach Teknika, reprezentująca kilkunastu włoskich producentów, na pewno swoje sukcesy w sprzedaży maszyn krajowym tartakom i zakładom meblowym zawdzięcza w pewnej mierze konsekwentnej strategii prezentacji obszernej oferty, na zasadzie: dla każdego coś innego, ale na pewno potrzebnego. W ilu to zakładach słyszałem: Kupiliśmy ten kocioł, optymalizerkę czy CNC, bo widzieliśmy je na Dremie i dogadaliśmy się. Podobną strategię, w mniejszej lub większej skali, realizują Felder, grupy Homag, SCM czy Weinig, natomiast wciąż mało okazale i efektywnie wychodzi to krajowym producentom skupionym w stowarzyszeniu Droma. Wielka szkoda, bo krajowe maszyny nawet wzornictwem podążają za europejską czołówką, a pod wieloma względami technicznie są lepiej dostosowane do potrzeb małych i średnich zakładów, no i nie powalają ceną, jednak wciąż pokazywane są jak 20 lat temu, gdy były po nie zapisy u producentów. Widać, że naszym producentom zależy na pokazaniu możliwości kompleksowego wyposażenia niewielkiego przedsiębiorstwa przemysłu drzewnego w krajowe maszyny, skoro kolejny raz przywieźli je do Polskiej Fabryki Mebli, organizowanej od paru lat przez Stowarzyszenie Producentów Maszyn, Urządzeń i Narzędzi do Obróbki Drewna Droma, i ponoszą koszty tej prezentacji. Cóż to jednak za promocja, skoro fabryka, jeśli już pracuje, to w najgorszym stylu minionej epoki. Znowu było jak w minionym roku na jednej maszynie ktoś coś tam obrabiał, ale pięć sąsiednich było unieruchomionych. Więc który z przedsiębiorców zainteresuje się zakupem maszyn z takiej fabryki? Daję wiarę prasowej informacji, że wyprodukowany został zestaw kuchenny: stół i kredens z drewna sosnowego. W ciągu czterech dni jeden zestaw? Zaiste, sukces! A w ramach targowej Fabryki Mebli na Żywo podobno powstały dwa designerskie biurka. Naprawdę, nie ma się czym chwalić, i albo należałoby kontynuować ideę z pionierskiej edycji w 2008 r., albo nie zawracać głowy producentom maszyn i zwiedzającym smętnym przedsięwzięciem, skoro ciągle coś stoi na przeszkodzie uruchomienia zebranych maszyn. Dla każdego coś ciekawego W Gorzowie Wielkopolskim ostał się dobrze znany Gomad, choć wkrótce przeniesie się do Skwierzyny, i na kolejne edycje Dremy przywozi nowy produkt. W tym roku była to linia do wzdłużnego łączenia drewna. Składa się ona z frezarko- -czopiarki FPL, na której następuje obróbka czół listew z wykonaniem mikrowczepów i nałożeniem kleju, oraz z prasy PWL do łączenia na długości, gdzie elementy są łączone i ściskane w listwę o długości do 3, a nawet 6 m. Linię uzupełniają obrotowy rolkowy stół podawczy materiału oraz stół pośredni pomiędzy czopiarką a prasą. Ekopol z Nowego Sącza przekonywał tartaczników nie tylko do zakupu wciąż modernizowanych komór suszarniczych, wyposażanych ostatnio w rewizyjne drzwi oraz wykorzystujących nowe profile i uszczelki, ale też do modernizacji już posiadanych suszarń i wzbogacenia ich o nowe systemy odzyskiwania ciepła oraz o płynną regulację ilości powietrza w komorze podczas procesu suszenia, pozwalające zmniejszyć zużycie energii elektrycznej. s. 7

6 6 Z kraju AKTUALNOŚCI REMA prywatna. Minister Skarbu Państwa poinformował o podpisaniu umowy sprzedaży akcji spółki REMA w Reszlu. Nabywcą 85 proc. akcji spółki jest Stefan Kołakowski z Warszawy. Pozostałe 15 proc. akcji przypadnie nieodpłatnie uprawnionym pracownikom spółki. Nowy właściciel zaoferował cenę wywoławczą opiewającą na 2,762 mln zł, czyli 14,13 zł za jedną akcję. Proekologiczna modernizacja. Kronospan Szczecinek do wytwarzania ciepła do systemu ogrzewania suszarni MDF I i MDF II będzie wykorzystywał biomasę. Ma to zminimalizować negatywny wpływ Kronospanu na lokalne środowisko. Zostanie wybudowany generator gorącego powietrza o mocy 45 MWt wraz z wymiennikiem i elektrofiltrem. Gorące powietrze, wytworzone w generatorze, zostanie oczyszczone w wysokosprawnym elektrofiltrze, dzięki czemu zmniejszy się emisja pyłu do powietrza. Drewno za inwestycje. W wyniku trybu ofertowego przeprowadzonego w Portalu Leśno-Drzewnym sprzedane zostało m 3 surowca drzewnego, czyli 85,1 proc. wystawionej masy, przeznaczonej dla przedsiębiorstw, które wykazały przeprowadzenie w ostatnich trzech latach inwestycji we wzrost mocy produkcyjnych o co najmniej 5000 m 3. Złożonych zostało ponad 80 wniosków, z czego 10 nie spełniało wymagań formalnych. Do drugiego etapu sprzedaży w postaci dogrywki ofert skierowane zostało m 3 drewna. Obiekty z drewna. Fabryka Konstrukcji Drewnianych w Nowym Tomyślu, która zadebiutowała na rynku NewConnect, zawarła w kwietniu umowę na budowę hali stoczni jachtowej w gminie Kąty Wrocławskie. FKD zbuduje również trzy magazyny soli w województwie lubelskim w ramach umowy z Warbud SA. Cło zahamuje import do Polski. Ukraiński rząd pracuje nad zmianą prawa, które ma doprowadzić do zmniejszenia eksportu nieprzerobionego drewna. Zaplanowano wprowadzenie na okres pięciu lat podatku eksportowego dotyczącego wywozu zrębków i trocin z drewna gatunków iglastych i liściastych. Cło na kłody ma sięgnąć 40 proc., ale nie mniej niż 17 euro za 1 m 3. Cłem objęte zostaną także zrębki. Obecnie eksport drewna z Ukrainy wynosi około 3 mln m 3 rocznie. Ustawa ma na celu stymulowanie inwestycji w przemyśle drzewnym na Ukrainie. OSB ze Strzelec Opolskich. Na wybudowanie zakładu produkcyjnego i wdrożenie innowacyjnej technologii produkcji nowoczesnych płyt wiórowych OSB o udoskonalonej jakości powierzchni Kronospan OSB w Strzelcach Opolskich otrzyma ponad 125 mln zł unijnego wsparcia. Komisja Europejska przyznała środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego z działania Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki. Początkowo realizacja inwestycji miała rozpocząć się 1 lutego 2010 r., jednak ze względu na zmieniające się przepisy prawa oraz trudną sytuację na rynku płyt drewnopochodnych, zdecydowano o jej przesunięciu na 1 czerwca 2012 r. Inwestycja realizowana jest w Strzelcach Opolskich i skalkulowana została na ponad 432 mln zł. W nowej fabryce zatrudnienie znajdzie 201 osób. Biłgoraj bez TimberOne. Zarząd TimberOne SA złożył w sądzie w Lublinie wniosek o upadłość likwidacyjną spółki, która miała inwestować w produkcję drewna klejonego, termodrewna i peletu. Nie powiodło się pozyskanie środków na budowę zakładu przetwórstwa drewna w Biłgoraju, który miał przerabiać około m 3 tarcicy i zatrudniać około 200 osób. Homag wygrał przetarg. Maszyny do głównej linii produkcyjnej nowej fabryki mebli Nowego Stylu w Jaśle dostarczy Grupa Homag. W skład wyposażenia wejdzie gniazdo rozkroju płyty, automatyczny system transportowy, maszyny do okleinowania wąskich płaszczyzn, gniazdo wiertarek, linie do montażu i pakowania. Ma tam być realizowana produkcja komponentów do montażu standardowych, ale też indywidualnych projektów mebli biurowych. Planowana wartość projektu to 106 mln zł, który w 40 proc. jest dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Inwestycja ma być zakończona w początku 2015 r. Nadzieja na młodych pracowników. Po kilku latach przerwy do Zespołu Szkół nr 1 w Swarzędzu (Wielkopolska) wróci od września klasa stolarsko-tapicerska. O jej utworzenie starały się dwie duże lokalne firmy meblowe oraz miejscowy cech stolarzy. Przez kilkadziesiąt lat meble były znakiem rozpoznawczym Swarzędza i choć nie ma już śladu po Swarzędzkich Fabrykach Mebli, to wiele nowych firm odczuwających brak fachowców, jest gotowych zapewnić pracę młodym ludziom wykształconym w zawodzie stolarza. Drewno na obwodnicy. Na trójmiejskiej obwodnicy, na wysokości węzła Kowale, w jadącej w połowie kwietnia w stronę Łodzi ciężarówce przewożącej drewno kłodowane pękła przednia opona, w wyniku czego scania uderzyła w barierki rozdzielające pasy jedni i 23 m 3 drewna wypadły na drogę, uszkadzając trzy samochody osobowe jadące w kierunku Gdyni. Droga była całkowicie zablokowana przez wiele godzin. Uniewinnieni! Sąd Okręgowy w Białymstoku uniewinnił Andrzeja Matysiaka, byłego dyrektora generalnego Lasów Państwowych, Konrada Tomaszewskiego, głównego analityka LP, Piotra Zbrożka, byłego dyrektora RDLP w Białymstoku, Cezarego Świstaka, byłego zastępcę dyrektora RDLP oraz Zenona Angielczyka z działu marketingu Lasów Państwowych, którym w 2007 r. prokuratura postawiła zarzuty przekroczenia uprawnień przy sprzedaży drewna. Orzeczenie jest prawomocne. XII Mistrzostwa Polski we Wbijaniu Gwoździ zgromadziły dużą grupę obserwatorów oraz kibiców. Pięć gwoździ wbił pięcioma uderzeniami! MISTRZOSTWA POLSKI Piotr Nowicki mistrzem na 2013 rok Już nie raz Piotr Nowicki uczestniczył w finałowej rozgrywce, ale tytuł Mistrza Polski we Wbijaniu Gwoździ zdobył po raz pierwszy. TEKST I FOT. Tomasz Bogacki Poznańskie targi Drema to nie tylko hale wypełnione maszynami, urządzeniami i narzędziami, które odwiedzający mogą obejrzeć i których mogą dotknąć. Przez cały czas trwania targów mogli oni bowiem uczestniczyć w XII Mistrzostwach Polski we Wbijaniu Gwoździ, zorganizowanych przez Wydawnictwo Inwestor i MTP. Udział w mistrzostwach zarezerwowany jest tylko i wyłącznie dla prenumeratorów Gazety Przemysłu Drzewnego i Meblarstwa Komponentów i Technologii. Tradycyjnie gromadziły one jednak dużą grupę obserwatorów oraz kibiców. Wystarczy tylko pięć uderzeń młotka Mistrzostwa przebiegają dwuetapowo i składają się z eliminacji i finału. Zadanie postawione przed uczestnikami zarówno pierwszego, jak i drugiego etapu wydaje się na pozór proste. Wystarczy wbić w drewnianą kantówkę pięć 3,5-calowych gwoździ. Gdyby w rzeczywistości było to tak proste, to nie towarzyszyłoby temu tyle emocji. Ale tych pięć gwoździ trzeba wbić pięcioma uderzeniami młotka o masie jednego kilograma. Trzeba być nie lada mistrzem, aby jednym uderzeniem wbić wystający z belki na około 8 cm gwóźdź. Przez cztery dni eliminacji do finału zakwalifikowało się zaledwie i aż sześciu zawodników. Byli to: Jerzy Stańczyk, Tomasz Dryjański, Piotr Nowicki, Sławomir Wojtczak, Krzysztof Matczak i Łukasz Rosa. Należy dodać, że większość z nich bierze udział w mistrzostwach już kilka lat z rzędu, a uzyskanie awansującego do finału rezultatu wymagało kilkudziesięciominutowego machania młotkiem i mokrego od potu czoła. Zwycięzca z kontuzjowanym nadgarstkiem Jak co roku, imprezę prowadził, a jednocześnie pilnował przestrzegania regulaminu, Dawid Marecki, aktor i konferansjer z Krakowa. Kantówki dostarczyła firma Buda z Porażyna koło Opalenicy, natomiast gwoździe firma W&W z Marcelowa koło Łodzi. Nagrody o łącznej wartości zł ufundowała ITA Tools z Krakowa. Finał rozpoczął się ostatniego dnia targów. Wokół podium zgromadził się tłum kibiców. Na rezultat oczekiwali także Zbigniew Owsiak, prezes Wydawnictwa Inwestor, Andrzej Półrolniczak, dyrektor targów Drema oraz przedstawiciele sponsorów: Tomasz Nieciąg z ITA Tools i Łukasz Piechocki z W&W. Wyraz skupienia na twarzach zawodników zapowiadał zażartą walkę. Startujący jako trzeci Piotr Nowicki z Chludowa w woj. wielkopolskim, pomimo kontuzjowanego nadgarstka, szybko i sprawnie wbił pięć gwoździ pięcioma uderzeniami. Pozostałych uczestników zjadły trema i emocje. Trafiona nagroda główna Nagroda główna składała się z kilku pozycji, a jej wartość przekraczała 6000 zł. Jej podstawowym elementem była frezarka ręczna CMT 7E o mocy 2000 W. Oprócz tego do rąk zwycięzcy powędrowały: zestaw do ustawiania noży na głowicy CMT 792, przyrząd do łączenia blatów CMT 650, uniwersalny router do frezarki CMT 300-SB1, przyrząd do łączeń na jaskółczy ogon CMT 300, plastyczny krzywik o długości 2000 mm, zestaw do wykonywania okręgów i elips CMT 3000, zestaw frezów do wykonywania drzwiczek oraz płyn do czyszczenia i konserwacji narzędzi. Pozostali zawodnicy otrzymali również nagrody w postaci zestawu składającego się z: piły z powłoką chromową do cięcia płyt meblowych, cyfrowego kątomierza z wyświetlaczem LCD DAF-001 oraz cyfrowego wskaźnika nachylenia DAG-01 lub plastycznego krzywika. Wartość takiego zestawu przekraczała 700 zł. Wbrew pozorom wbijanie gwoździ nie jest chlebem powszednim dla Piotra Nowickiego. Od ponad dwudziestu lat prowadzę zakład stolarski specjalizujący się w wyposażaniu biur, szkół, aptek oraz innych budynków użyteczności publicznej powiedział Piotr Nowicki. Gwoździe stosujemy sporadycznie, więc nie można powiedzieć, że posiadam praktykę w tej dziedzinie. Wszystko zależy od szczęścia. W mistrzostwach biorę udział od sześciu lat. Do finału wchodziłem kilka razy, ale tytuł Mistrza Polski zdobyłem po raz pierwszy. Zwycięzcy jeszcze raz gratulujemy i liczymy na to, że w przyszłym roku również da popis swoich umiejętności. Główna nagroda wydaje się w tym przypadku trafiona i pewnie niejednokrotnie pomoże przy realizacji nietypowych zamówień. Piotr Nowicki, pomimo kontuzjowanego nadgarstka, szybko i sprawnie wbił pięć gwoździ pięcioma uderzeniami.

7 7 s. 5 Pilarka dwutarczowa T350 do cięcia listew do ram obrazów, mebli, okien i drzwi. Handlowcy firmy Felder nie mieli chwili wytchnienia. Po targach sprzedaje się wiele... Felder wydał nawet drukiem gruby informator na temat swoich targowych nowości, ale na pewno cichy wał strugarski przekonał swoimi zaletami wielu posiadaczy nowych strugarek Felder, Format- -4 i Hammer do ich zastosowania. Na stoisku firmy N-Pol z Bielska- -Białej fachowców interesowały frezy multispiralne, pozwalające na wydajne struganie lub frezowanie drewna ze względu na układ drobnych zębów rozmieszczonych po linii śrubowej. W rezultacie uzyskuje się gładką i czystą powierzchnię drewna, niezależnie od tego, czy materiał obrabiany jest wzdłuż, czy w poprzek włókien. Polski producent z powodzeniem sprzedaje na europejskich rynkach swoje frezy VHM do specjalnego przeznaczenia, choćby do nestingu czy do obróbki płyt wiórowych. Na stoisku Penny Gondek zainteresowaniem cieszyła się automatyczna, dwuosiowa szlifierka do ostrzenia pił trakowych na mikro GS4 firmy Iseli oraz hydrauliczne urządzenie napinające piły trakowe austriackiej firmy Thöress. Ergonomiczny kształt pistoletów elektrostatycznych GM 5000 firmy Wagner nie jest ich jedyną zaletą, ponieważ uniwersalna konstrukcja kaptura powietrznego i dysz zapewnia doskonałe rezultaty lakierowania. Innym ciekawym wyrobem Wagnera jest wysokociśnieniowa pompa dwumembranowa Cobra z dozownikiem, która jest pierwszą pompą wysokociśnieniową bez uszczelnień. Wśród wielu maszyn i narzędzi na stoisku BizeA, na uwagę zasługiwał pneumatyczny nóż do pianki tapicerskiej, pistolet klejowy Bizon B270 do klejów termotopliwych z wymiennymi dyszami i regulacją temperatury albo lekkie i wytrzymałe pistolety tec i tec , wyposażone w wydajne grzałki oraz efektywny klej do naprawy ubytków drewna. Pokazano też pilarkę dwutarczową T350 do cięcia listew do ram obrazów, mebli, okien i drzwi. Najczęściej gromadzono się przy automa- tycznym i precyzyjnym urządzeniu do mocowania zaczepów RapidClip. Specjaliści penetrujący stoiska dostrzegali wiele innych nowości, choćby na stoisku firm Wirex, Gass, Cefla, Posch czy Schuko. Gass posiadł sztukę atrakcyjnego pokazania swoich produktów. Na ekspozycji maszyny w drodze do nabywców Z każdym dniem przybywało na eksponatach informacji Sprzedano do firmy.. Nie wszystkie transakcje były dziełem targowych pertraktacji, ponieważ część targowych maszyn tylko na cztery dni zatrzymała się w Poznaniu w drodze do firm, które je wcześniej zamówiły u producentów z Włoch, Niemiec czy Austrii. Cóż, nowa kryzysowa tradycja. Wystawcy nie muszą ponosić kosztów logistyki na targi i z powrotem, a nabywcy maszyn, godząc się na ich pokazanie na targach, są wynagradzani bonifikatami czy znaczącym obniżeniem kosztów dowozu maszyny do firmy. Wystawcy, w tym także Wydawnictwo Inwestor, które zajęło sporo powierzchni w hali nr 5, a eksponatami konkursu Wyczarowane z drewna oraz Mistrzostwami Polski we Wbijaniu Gwoździ zainteresowało kilka tysięcy zwiedzających, żegnali się z wiosenną Dremą z nadzieją, że następna, wczesnojesienna w 2014 r. odbędzie się już w okresie ożywienia gospodarczego, co wszystkim poprawi nastroje i zachęci do uczestnictwa więcej niż 525 tegorocznych wystawców. Każdemu producentowi i dystrybutorowi przydaje się bowiem i niezbędna jest bezpośrednia, targowa konfrontacja z potencjalnymi nabywcami, której nie zastąpią Internet, owa korespondencja, telefoniczne rozmowy i kolorowe prospekty. Biznes wymaga osobistych spotkań i rozmów.

8 16 Z kraju Drewno kłodowane za drogie do produkcji palet SPOTKANIE BRANŻOWE Tanieją opakowania oraz zrębki i trociny Lasy Państwowe nie są zobowiązane do zapewnienia przemysłowi surowca, tylko do sprzedaży drewna na zasadzie najwyższej opłacalności oświadczył producentom palet Andrzej Ballaun, naczelnik wydziału marketingu DGLP! TEKST I FOT. Janusz Bekas W tym roku polepszyła się sytuacja na rynku drewna okrągłego, dramatyczna sytuacja powstała natomiast na rynku biomasy drzewnej. Zrębki energetyczne i trociny odpadowe, sprzedające się od kilku lat niczym ciepłe bułeczki, z tygodnia na tydzień stały się surowcem zbędnym albo o połowę tańszym. Jeszcze na początku roku elektrownie płaciły producentom palet drewnianych którzy wobec wysokich cen mało dostępnego surowca S2A i S2B ratowali się przed bankructwem dochodami ze sprzedaży poprodukcyjnego materiału drzewnego za zrębki energetyczne 243 zł/m 3, a za trociny 195 zł/m 3. Pod koniec marca oferowały zakup zrębków jedynie za 127 zł/m 3, a trocin za 120 zł/m 3. Temat zaopatrzenia branży paletowej w drewno S2A, zbytu wyrobów opakowaniowych oraz sytuacji na rynku poprodukcyjnych surowców drzewnych zdominował kwietniowe spotkanie członków Związku Producentów i Eksporterów Palet Drewnianych w Polsce, zorganizowane w Sławie (Lubuskie) z udziałem Andrzeja Ballauna, naczelnika Wydziału Marketingu i Handlu Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. Wniosek do UOKiK Alarmujące informacje napływające z całego kraju skłoniły Związek Producentów i Eksporterów Palet Drewnianych w Polsce do przesłania Małgorzacie Krasnodębskiej-Tomkiel, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wniosku o zbadanie przez UOKiK, czy elektrownie i elektrociepłownie w Polsce nie zawarły niedozwolonego prawem porozumienia cenowego poinformował Marian Dobrzyński, prezes Związku. W uzasadnieniu napisaliśmy, że elektrownie i elektrociepłownie przysyłają przedsiębiorstwom pisma radykalnie zmieniające warunki dostawy zrębków energetycznych i trocin odpadowych. Proponują obniżkę cen zrębków o około jedną trzecią, co czyni przerób odpadów na ten produkt przeznaczony dla energetyki całkowicie nieopłacalnym. Zaproponowane przez energetykę tak niskie ceny nie mogą zostać zaakceptowane przez odpowiedzialnych przedsiębiorców, którzy nie chcą pogrążyć swych biznesów mówił Krzysztof Prymas, właściciel firmy produkującej palety z Bierzwinka (Zachodniopomorskie). Brak możliwości opłacalnego zbycia materiałów poprodukcyjnych spowodować może powrót do znanej sprzed kilkunastu lat sytuacji, gdy trociny i nieprzydatne już odpady drzewne trafiały na wysypiska odpadów komunalnych, a nawet porzucane były w lasach. Sytuacja taka w krótkim czasie przełoży się na znaczące ograniczenie zakupów drewna z Lasów Państwowych, na masową rezygnację z zawartych już w 2013 r. umów na zakup drewna z jednostkami organizacyjnymi LP, a to już grozi poważną destabilizacją rynku surowca drzewnego w Polsce przestrzegał Stanisław Kiepura z firmy Metrol, producent palet z okolic Buska Zdroju. Kłody nie na palety Oferuje nam się bardzo cienkie drewno S2A, z którego trudno uzyskać deskę paletową żaliła się Jolanta Milosz z firmy Metrol. Ratujemy się droższym drewnem tartacznym oraz oferowanym nam drewnem kłodowanym, które jest dużo droższe od S2A i S2B. Zresztą drewno S2B praktycznie znika z rynku. Problemem staje się też utrudnianie przez jednostki LP zamiany sortymentów mówił Andrzej Szmania z firmy Erma w Kandlewie k. Wschowy. Rynek drewna grupy S bardzo maleje, a grupy W (wielkowymiarowe) bardzo rośnie. Są nadleśnictwa, gdzie pula drewna grupy handlowej S spadła o 50 proc. Drewna grupy S nie mogę kupić, bo go nie ma w moim rejonie, a W nie mogę kupić, bo nie mam historii. Ponadto, jeśli raz kupi się 100 m 3 drewna liściastego, to dla utrzymania historii trzeba kontynuować zakup tego surowca, żeby nie być Stanisław Zajączkowski (od lewej) z firmy Euroblock poinformował producentów palet o poszerzeniu oferty klocków paletowych o wymiar 90 x 90 mm. pozbawionym puli drewna. A chętnie bym wymienił na papierówkę, zaś inny przedsiębiorca pewnie pozbyłby się papierówki na rzecz drewna liściastego. W znanym mi nadleśnictwie dodał Jerzy Gadomski, producent palet z Kowar pula drewna grupy S spadła kosztem kłody o 1000 proc. Kiedyś oferowano rocznie m 3 drewna grupy S, a w tym roku niewiele ponad 1000 m 3. Sęk w tym, że papierówka osiągnęła cenę 172 zł/m 3, a kłoda 360 zł/m 3. Ta dysproporcja cen między kłodą a papierówką kładzie na łopatki branżę opakowaniową, bo nie ma możliwości podwyższania cen palet z powodu dostępności głównie droższego surowca. Grozi nam sytuacja wtrącił Andrzej Szmania że mając gwarantowaną masę surowca, na przykład m 3 drewna na rok, nie będziemy mieli możliwości zakupu takiej ilości potrzebnego i przydatnego nam drewna, a wciskać nam się będzie znacznie droższy surowiec kłodowany. Na pytanie jednego z paleciarzy, jak Lasy Państwowe planują zapewnić surowiec średniowymiarowy branży opakowaniowej w 2014 r. i w latach następnych, padła natychmiast odpowiedź Andrzeja Ballauna: Lasy Państwowe nie są zobowiązane do zapewnienia przemysłowi surowca, tylko do sprzedaży drewna na zasadzie najwyższej opłacalności! I wszystkich zebranych zatkało! Wypadną z europejskiego rynku? Zapotrzebowanie na palety, jak wynika z informacji producentów, nie zmniejsza się, ale ceny palet spadają w krajach strefy euro. Nasze drewno jest za drogie mówił Krzysztof Prymas. Już ceny wyjściowe w przetargach na drewno były za wysokie, więc także na aukcjach nie wszystko daje się sprzedać. Nie obniża się jednak cen, ale pozyskanie drewna i ZUL-e nie mają pracy. A nam grozi utrata zagranicznych nabywców. Na to tylko czekają firmy z Rumunii, Ukrainy, Litwy, Słowacji. Nadleśnictwa uciekają w kłody, bo są droższe, i to jest zrozumiałe, bo każdy postępuje najkorzystniej dla siebie, ale dajcie nam możliwość egzystencji apelował Andrzej Szmania do Andrzeja Ballauna. Palet i produktów programu ogrodowego nie da się dzisiaj wykonywać z kłód, jeśli nie chce się dopłacać do biznesu stwierdził Zygmunt Stanula ze Stelmetu. Problem w tym, że dla tych dwóch branż Lasy oferują rocznie około 2 mln m 3 odpowiedniego surowca S2B, a realne potrzeby sięgają przynajmniej 5-6 mln m 3. Stąd próby ratowania się producentów opakowań i programów ogrodowych zakupem drewna tartacznego wielkowymiarowego i przecieraniem drewna na zautomatyzowanych liniach. Nie wpływa to jednak dobrze na opłacalność takiej produkcji i wielu zakładom tych branż grozi upadek. Odpowiadając na wiele innych pytań i pretensji, Andrzej Ballaun stwierdził w końcu, że wszystkie pomysły przemysłu zawsze rodziły problemy nie tylko dla przemysłu, ale i dla Lasów. Historycznie można by książkę o tym napisać. To reprezentanci przemysłu na spotkaniach domagali się ograniczenia możliwości zmiany zakupu asortymentów, skłaniając Lasy do zmiany oprogramowania, a teraz próbują <<odkręcić>> zapisy. My oferujemy od lat stabilne ilości poszczególnych grup drewna i bez względu na zapisy w zasadach sprzedaży, nie mamy możliwości dowolnego kształtowania pozysku drewna liściastego czy iglastego, średniowymiarowego czy wielkowymiarowego. Niewielki związek producentów palet od lat prowadzi dosyć twórcze rozmowy z przedstawicielami DGLP, więc wciąż ma nadzieję, że specyfika branży, sporo ostatnio inwestującej w nowoczesne linie produkcyjne, zostanie uwzględniona w ofercie drewna oferowanego przez nadleśnictwa LP w tym i w kolejnych latach. W Kandlewie k. Wschowy odwiedzili więc firmę Erma, która właśnie uruchomiła nową linię przetarcia Storti oraz skandynawską linię montażową do drewnianych palet. Firma Erma uruchomiła linię produkcji palet EUR. Jerzy Gadomski i Stanisław Kiepura wyrażali obawy o los producentów opakowań drewnianych. Lasy Państwowe chcą sprzedaży drewna na zasadzie najwyższej opłacalności powiedział w Sławie Andrzej Ballaun.

9 17 Niepotrzebna nam administracja lasów państwowych i kolejek linowych! ŚWIĘTO LASU Obchody pod patronatem prezydenta RP Leśnicy powinni skoncentrować się przede wszystkim na działalności podstawowej, czyli gospodarce leśnej i łowieckiej powiedział prezydent Bronisław Komorowski podczas Ogólnopolskiego Święta Lasu. TEKST I FOT. Janusz Bekas Z niepokojem patrzę, jak ludzie odnoszący się z największą sympatią do lasów, z największym zaangażowaniem wymyślają rozwiązania, które mogą stanowić dzisiaj i w przyszłości bardzo poważne zagrożenie dla logiki funkcjonowania lasów w ramach państwa nie tylko demokratycznego, ale państwa o gospodarce wolnorynkowej mówił Bronisław Komorowski, prezydent RP podczas Krajowej Narady Leśników na Zamku Królewskim w Niepołomicach, dawnej rezydencji polskich królów, m.in. Władysława Jagiełły i królowej Bony. Prezydent wyraźnie nawiązał do uczestnictwa LP w procesie sprzedaży Polskich Kolei Linowych, oceniając krytycznie ten pomysł. Życzę państwu, żebyście pozostali administracją lasów państwowych i nie stali się administracją lasów państwowych i kolejek linowych powiedział prezydent. Bo to jest nonsens, z punktu widzenia logiki systemu, myślenia o tym, co ma się stać w przyszłości z lasami, gdyż ktoś może za chwilę zaproponować: niech sobie Lasy kupią przedsiębiorstwo LOT. Też można znaleźć uzasadnienie ekologiczne lub jakiekolwiek inne. Ale nie o to chodzi! Chodzi o to, żeby administracja lasów państwowych koncentrowała się na tym, aby Lasy Państwowe funkcjonowały lepiej, to znaczy z większym naciskiem na problemy ekologicznej natury, ale także z większą troską o rentowność z tytułu gospodarki leśnej, a nie wszelkiej, jaką można sobie wymyśleć. Życzę, żeby z sadzonym młodym lasem łączyły się młode, nowe, nietuzinkowe i niepowielane myśli o tym, co należy zrobić, aby las i leśnicy funkcjonowali z większą korzyścią dla siebie i państwa polskiego. Naprawdę, warto sadzić las, bo to się opłaca dzisiaj i za 60 lat apelował prezydent RP, sadząc sadzonkę buka w niepołomickim lesie. Znowu pod patronatem prezydenta Krajowa Narada Leśników z udziałem parlamentarzystów, naukowców, ekologów i przedsiębiorców z branży leśno- -drzewnej była kolejnym wydarzeniem w ramach Ogólnopolskiego Święta Lasu pod patronatem obecnego prezydenta RP, którego gospodarzem była w tym roku Regionalna Dyrekcja LP w Krakowie. To jedna z mniejszych dyrekcji w kraju, ale na jej terenie jest aż sześć parków narodowych. Znajdują się tu tereny tak bardzo związane z historią Polski i rodu Jagiellonów jak Puszcza Niepołomicka w widłach Wisły i Raby, kiedyś wchodząca w skład Puszczy Sandomierskiej, a teraz stanowiąca Zielone Płuca Krakowa. Po mszy świętej za leśników w Niepołomicach, następnym punktem Ogólnopolskiego Święta Lasu, które pierwszy raz zorganizowano w 1933 r., a po przerwie trwającej pół wieku wznowiono w 1993 r. w Gołuchowie, było sadzenie lasu na terenie pobliskiego Leśnictwa Sitowiec. W przededniu 90-lecia Lasów Państwowych leśnicy postanowili bowiem powrócić do przedwojennej formuły imprezy organizowanej pod patronatem prezydenta kraju. Goście przybyli na uroczystość posadzili kilkadziesiąt sadzonek buków, a prezydent Bronisław Komorowski ponadto mierzący 3,5 m dąb szypułkowy, wyhodowany w szkółce Leśnictwa Ispina. Obok Dębu Prezydenckiego stanął głaz z tablicą pamiątkową. Jak polepszyć efektywność lasów? W Zamku Królewskim Adam Wasiak, dyrektor generalny LP, zapewniał o dobrym stanie państwowych lasów, o wielofunkcyjnej gospodarce leśnej, o zasilaniu budżetów państwa i samorządów setkami milionów złotych z tytułu podatków, oraz o tym, że finansują liczne projekty naukowe i wspierają parki narodowe. Prezydent w 10-minutowym wystąpieniu takie działania chwalił i podkreślił, że zawód leśnika cieszy się wciąż zainteresowaniem młodych ludzi. Zapewniał, że docenia przyjęty i ukształtowany w ciągu ostatnich dekad model leśnictwa z dominującą pozycją własności publicznej. Zmienia się jednak sposób zarządzania lasem, zmienia się gospodarka leśna. Widać, jak ważne jest podjęcie w porę nowej wizji tego, co służy polskim lasom. Warto rozmawiać o sprawach lasu z wyprzedzeniem mówił Bronisław Komorowski. Nie, gdy trzeba reagować na zaistniałą sytuację, ale zastanawiać się dzisiaj, co warto zrobić, żeby w przyszłości było lepiej. Bo młody las będzie z czasem starodrzewem. Cieszy sadzenie młodego lasu, ale co z lasem w ogóle powinno się robić, żeby z czasem starodrzew nie tylko cieszył oczy, ale także cieszył polską kieszeń, polskie państwo, polskie społeczeństwo? Co zatem warto robić dzisiaj, żeby lasy były jeszcze bardziej efektywne? Bo niewątpliwie jest problem ich rentowności. Szukając sposobów na poprawienie rentowności lasów, warto pamiętać, że jest to 11 mln ha powierzchni i że lesistość wzrosła z 20 do 30 proc., przy średniej europejskiej 32 proc. Co zrobić, żeby lasu było więcej i więcej z lasów? Połowa młodego lasu jest dzisiaj sadzona na gruntach prywatnych. Jest to sygnał świadczący o tym, że przynależność Polski do UE stworzyła mechanizmy zachęty do sadzenia lasów przez osoby prywatne. Warto mówić o rentowności i w innych aspektach kontynuował prezydent. Z całym szacunkiem, z podziękowaniem za słowa Darzbór!, chcę powiedzieć, że oznacza to łączenie gospodarki leśnej i łowieckiej, bardziej korzystne dla całego państwa. Ze zdumieniem odnotowałem, że dochód z tytułu funkcjonowania ponad 220 obszarów hodowli zwierząt i starań całej administracji LP daje zaledwie 6 mln zł nadwyżki. Są zatem jeszcze ogromne obszary działania, które mogłyby poprawić rentowność funkcjonowania lasów państwowych i niepaństwowych. Dlatego leśnicy powinni skoncentrować się przede wszystkim na działalności podstawowej, czyli gospodarce leśnej. Janusz Zaleski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska i główny konserwator przyrody, dziękował prezydentowi za jego zaangażowanie w sprawy leśnictwa i przekonywał, że Lasy Państwowe udowadniają, że w dziedzinie leśnictwa dobre nie musi być tylko to, co prywatne. Bardzo skromne były w tym roku odznaczenia dla leśników. Sześciu z nich otrzymało Kordelasy Leśnika Polskiego i tyleż osób wyróżniono odznakami honorowymi ministra środowiska. Wręczono też trzy medale Za zasługi dla obronności kraju.

10 18 Z kraju Producenci sklejki określili swoje zapotrzebowanie na surowiec SPOTKANIA BRANŻOWE Dla trójki zasłużonych tytuły Członka Honorowego SPPD Niemiecki Homanit, który kupił zakłady w Karlinie i Krośnie Odrzańskim, nie widzi potrzeby współpracy z branżowym stowarzyszeniem w Polsce. TEKST I FOT. Janusz Bekas 42. walne zebranie członków Stowarzyszenia Producentów Płyt Drewnopochodnych w Polsce, zorganizowane w Ełku we współpracy ze Sklejką-Pisz Paged, pozwoliło jego uczestnikom zobaczyć przemiany dokonane w Zakładzie Produkcji Sklejek w Ełku po zakupie przez Paged Sklejkę. Przede wszystkim zmieniono jego lokalizację, budując nowy obiekt na terenie strefy ekonomicznej na obrzeżach miasta oraz wyposażając go w nowe technologie. Dzięki temu produkcja w Ełku w minionym dziesięcioleciu wzrosła ośmiokrotnie. Tradycyjne wiosenne spotkania, choć tym razem w zimowej scenerii, zdominowane są przez tematykę rozliczeniowo- -budżetową. Stowarzyszenie wyróżnia się wśród innych otwartością i jawnością swojej działalności. Na walnym zebraniu przedstawia dokładne rozliczenie przychodów i wydatków oraz omawia szczegółowy plan wydatków na kolejny rok działalności. Tak było i tym razem. Dzięki ubiegłorocznej regulacji wysokości składek i ich zróżnicowaniu w stosunku do wielkości produkcji i deklaracji firmy od do zł udało się zrealizować planowane zadania i zamknąć bilans dodatnim wynikiem finansowym. Jednomyślnie więc poparto wniosek Komisji Rewizyjnej pod przewodnictwem Leszka Daneckiego, dotyczący udzielenia absolutorium członkom dwóch składów zarządów SPPD. Jesienią doszło bowiem do częściowej zmiany składu z powodu rezygnacji Andrzeja Zientarskiego z funkcji prezydenta SPPD. Obecnie Stowarzyszeniem kieruje Marek Kasprzak, dyrektor ds. produkcji Orzechowskich Zakładów Przemysłu Sklejek, natomiast funkcję wiceprezydenta sprawuje Janusz Zowade, prezes zarządu i dyrektor generalny spółki Silekol z Kędzierzyna-Koźla, należącej do Grupy Pfleiderer. Raport ukazał skalę dostaw i potrzeb O ile dotychczas wiele emocji na spotkaniach budził system sprzedaży drewna, a szczególnie jego niedobór dla branży sklejkowej, to podjęte działania, choć jeszcze nie spowodowały znaczącej poprawy zaopatrzenia, owocują perspektywą zwiększenia dostaw przez jednostki LP. Producenci sklejki, z inicjatywy Waldemara Czarnockiego, prezesa zarządu Paged Sklejka, określili swoje rzeczywiste zapotrzebowanie i zestawili je z poziomem dostaw z LP oraz z rynków zagranicznych. Okazało się, że w przypadku niektórych gatunków drzew połowę dostaw surowca stanowi import. Rzetelny raport potrzeb i oczekiwań przedstawili na początku kwietnia podczas bardzo merytorycznego spotkania z dyrektorem generalnym LP i dyrektorami wszystkich regionalnych dyrekcji, ponieważ wiele z nich w niewielkim zakresie pozyskuje surowiec dla branży sklejkowej, pochodzący głównie z dyrekcji białostockiej i olsztyńskiej. Podczas spotkania okazało się, że niektóre dyrekcje najzwyczajniej nie przykładają się do pozyskiwania surowca sklejkowego. Stąd nieomal odwrotne zapewnienia o wzroście dostaw w najbliższym okresie. Inicjatywa zakładów sklejkowych wydaje się godna podchwycenia przez inne branże, ponieważ rozmowa wsparta liczbami bardzo studzi atmosferę spotkań z leśnikami i wydaje się korzystna dla obu stron. Kontrowersyjne vademecum O ile bez emocji wysłuchano informacji Waldemara Czarnockiego o rozmowach w Malinówce k. Ełku, to w SPPD nadal trwa spór o kształt planowanego wydawnictwa vademecum poświęconego płytom drewnopochodnym. Prace koordynowane przez Forestor Communication są zaawansowane, albowiem ta pierwsza, obszerna pozycja o produktach drewnopochodnych, wzorowana na podobnym angielskim wydawnictwie, miała być gotowa w lutym tego roku. Zarząd SPPD podpisał jednak aneks dotyczący wydania vademecum do połowy roku. Środowiska naukowe skupione w SPPD poczuły się jednak zmarginalizowane. Szczególnie krytycznie ocenia przedsięwzięcie Władysław Strykowski, dyrektor Instytutu Technologii Drewna, formułując wciąż krytyczne uwagi pod adresem zarządu Stowarzyszenia. Równie niecierpliwie oczekiwana jest książka uzasadniająca stosowanie płyt drewnopochodnych w budownictwie, zgodnie z europejskim Eurokodem 5. Prace redakcyjne podjęte z inicjatywy SPPD z różnych W Zakładzie Produkcji Sklejek w Ełku produkcja wzrosła ośmiokrotnie. Zarząd SPPD zasłużył na absolutorium, które przegłosowano jednomyślnie. powodów opóźniły się, ale dr Ewa Kotwica z Politechniki Szczecińskiej już opracowuje tekst i przeprowadza niezbędne badania, żeby tak potrzebna pozycja ukazała się jeszcze w tym roku. Wspólny problem formaldehydu Producenci płyt drewnopochodnych, ale także sklejki podjęli inicjatywę opracowania projektu badawczego dotyczącego emisji formaldehydu nie tylko z wyrobów gotowych, ale również na etapie ich produkcji, żeby dostosować się do rosnących wymagań instytucji unijnych. Takie przedsięwzięcie, wiążące się z badaniami, ale też modernizacją urządzeń technicznych, ma szansę uzyskania środków finansowych z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju przekonywał Władysław Strykowski, koordynator Polskiej Platformy Technologicznej Sektora Leśno-Drzewnego. Do dyspozycji jest wiele środków na programy badawczo- -wdrożeniowe obejmujące poszczególne segmenty produkcji i służące wielu zakładom. Potrzeba pomysłów, integracji i trochę odwagi, żeby mieć szansę konkurowania na europejskim czy światowym rynku. Odejścia po konsolidacji Przykrą dla SPPD konsekwencją konsolidacji producentów sklejek i płyt drewnopochodnych są wnioski o skreślenie z listy członków wspierających firm przejmowanych albo stanowiących w całości własność zachodnich przedsiębiorców. Z tego powodu musiano przegłosować uchwały o utracie członkostwa przez Homanit Karlino i Homanit Krosno z Krosna Odrzańskiego, które są już własnością niemieckiej Grupy Homanit. Ubytek składek członkowskich z tych zakładów wymusił rezygnację z niektórych przedsięwzięć planowanych przez zarząd SPPD. Niestety, także liczba członków zwyczajnych zmalała o trzy osoby, które wystąpiły z wnioskami dotyczącymi rezygnacji z członkostwa po zakończeniu pracy zawodowej lub z innych powodów. Oklaskami skwitowano natomiast uchwały o nadaniu tytułów Członek Honorowy SPPD trzem bardzo zasłużonym dla branży osobom. Otrzymali je: Tadeusz Olejnik, były dyrektor zjednoczenia producentów płyt drewnopochodnych i sklejek, Jan Kowalski, zasłużony dyrektor kilku zakładów, w tym w Orzechowie i w Grajewie oraz Jan Gwiazda, były emerytowany dyrektor Koniecpolskich Zakładów Płyt Pilśniowych, który pracował 37 lat w tych zakładach, obecnie postawionych w stan likwidacji przez prywatnego właściciela.

11 22 Ze świata Nowe wózki widłowe zgodne z normą IIIB Mniej maszyn trafia również do Polski Rosną produkcja i rentowność s. 24 Przetworzone produkty drzewne bardziej doceniane Połączenie znaczących producentów podłóg s. 25 LIGNA też dotknięta kryzysową zadyszką TARGI 1637 wystawców z 46 krajów w Hanowerze Więcej nowości pokazali na Lignie producenci maszyn i technologii dla meblarstwa niż dla tartacznictwa. TEKST I FOT. Janusz Bekas Żaden z wystawców czy zwiedzających tegoroczne targi LIGNA w dniach 6-10 maja nie może mieć wątpliwości, gdzie odbywają się wiodące międzynarodowe targi branży drzewnej i leśnictwa. Na pewno w Hanowerze, choć i one odczuwają kryzysową zadyszkę. Niechętnie do niej przyznają się organizatorzy Ligny, informując na podsumowującej imprezę konferencji prasowej, że 1637 wystawców z 46 krajów zaprezentowało się w Hanowerze na powierzchni m 2, a zwiedziło ją specjalistów ze 100 krajów świata. Jednak po poprzedniej Lignie w 2011 r. organizatorzy ogłosili, że swoje produkty na m 2 powierzchni wystawienniczej zaprezentowało 1765 firm z 52 krajów. Traki W-Irex dla małych zakładów też budziły zainteresowanie. Cefla nie zdecydowała się pokazać opatentowanej nowości. Przebój w stoisku IMA centrum obróbcze Bima Gx50E. W ramach prezentacji Energia z drewna nowa łuparka firmy Pezzolato. Nieźle, na tle konkurencji Tym samym Ligna potwierdziła swoją przewagę w targowej konkurencji zapewniał dr Jochen Köckler, członek zarządu Deutsche Messe AG. Jego zdaniem wszystko było idealne: liczba wystawców, jakość odwiedzających targi, liczba zaprezentowanych innowacji i międzynarodowość wystawców oraz zwiedzających. Co istotne, o 52 proc. wzrosła liczba zwiedzających z Ameryki Południowej, czyli regionu, gdzie obecnie sprzedaje się najwięcej maszyn do obróbki drewna. Ta prawidłowość potwierdza się też w przypadku rynku rosyjskiego. Odnotowano imponujący wzrost zwiedzających z Rosji, czego chyba wielu wystawców spodziewało się, zapewniając na stoiskach obecność jeśli już nie handlowców władających językiem rosyjskim, to przynajmniej tłumaczy języka rosyjskiego. Gdyby jednak na kondycję europejskiej i światowej branży drzewnej spojrzeć z perspektywy międzynarodowych targów branży drzewnej i gospodarki leśnej LIGNA, to trzeba stwierdzić, że w tych sektorach widać pogorszenie koniunktury, o czym mówili też na konferencjach prasowych szefowie takich firm, jak Weinig, Homag czy IMA. Za optymistyczną uznawali jedynie liczbę nowych rozwiązań w prezentowanych maszynach, bo to oznacza, że branża producentów maszyn nie spoczywa na laurach i usiłuje uaktywnić potencjalnych użytkowników nowościami w atrakcyjnych cenach. W kryzysie bowiem produkty tanieją, więc co bardziej odważni właśnie teraz realizują inwestycje, decydując się na innowacyjne rozwiązania, żeby wyprzedzić konkurencję i ewentualnie zebrać śmietankę, gdy popyt na określone produkty wzrośnie. Istotne, ale czy godne skrywania? Czy nowości pokazywane na Lignie można zawsze uznać za przełomowe? Na pewno nie, choć pomysł Cefli, żeby fragment swojej nowej linii szczelnie obudować i opisać jako patent, wzbudzał zainteresowanie bardziej konkurencji niż zwiedzających. A ta, jak w przypadku Bürkle, zaprezentowała zdjęcie swego rozwiązania, sugerując, że to nic nowego, bo oni coś podobnego już stosują, bez ukrywania. Cóż, typowe gierki konkurentów, usiłujących zabiegami marketingowymi sugerować, że są lepsi od rywali, nowocześniejsi, sprawniejsi itp. Nigdzie indziej światowi liderzy maszyn i technologii do obróbki drewna nie konfrontują się w takiej skali jak na Lignie. Hanower wciąż jest bowiem najlepszym miejscem prezentacji wszelakich nowości, które jak wynika z moich obserwacji wejdą po targach do programu produkcyjnego firm i za rok, dwa, trzy te maszyny i urządzenia będą nagradzane medalami za nowoczesność i innowacyjność na targach w Poznaniu, Brnie, FABA nie opuszcza kolejnych edycji Ligny. Mobilne stoisko Tartaku Olczyk, a jakie zainteresowanie produktami! Moskwie czy w Kijowie. Dlatego na stoiskach takich firm, jak Weinig, Homag, Cefla, SCM, Bürkle, Holz-Her, Wagner, Störi Mantel, Limab, Cape, Stela i wielu, wielu innych, oryginalnych rozwiązań było sporo. Nie zawsze przełomowych, ale na pewno istotnych, wykorzystujących rozwój techniki oraz będących reakcją na zgłaszane przez potencjalnych nabywców sugestie. Promocja u producenta Miarą zainteresowania ofertą jest na pewno frekwencja zwiedzających w firmowym stoisku. A ta była rekordowa w stoisku Weiniga, który zaprezentował 23 maszyny i rozwiązania wcześniej nieoferowane. Wrócimy do ich opisu w kolejnych wydaniach GPD, bo krajowych przetwórców drewna mogą zainteresować oryginalne rozwiązania w strugarkach Powermat 600 i Powermat 2400XL z wrzecionami oscylującymi w poziomie i pionie, optymalizerkach OptiCut S 90 XL Superdrill i OptiCut S90, piłach do manipulacji drewna czy w targowym przeboju linii dwuwymiarowej optymalizacji drewna na długości i szerokości dwoma skanerami, w których 16 fotokomórek prześwietla drewno w przelocie, rejestrując nie tylko wady naturalne, ale i pęknięcia. Jedną z nowości łączarkę ProfiJoint 8 można było zresztą zobaczyć jeszcze nie na targach, ale już w fabryce Grecon Dimter, położonej w Alfeld koło Hannoweru. Milowe kroki w meblarstwie To, co pokazała Grupa IMA, Schelling i Priess&Horstmann, przerasta wyobrażenie branży meblarskiej. Kompetencja każdej z tych firm, a w szczególności firmy IMA, owocuje systemami rewolucjonizującymi obróbkę elementów meblowych i całych mebli. Pokazane rozwiązania rzeczywiście wyróżniają się nowoczesnością techniczną, wzornictwem i technologią laserową. To rezultat strategii, że potentatom łatwiej się wspólnie utrzymać na konkurencyjnym rynku, oferując nowatorskie technologie, a klient jest zadowolony, gdy ma stałego partnera dla wszystkich faz projektu. Kiedy dzisiaj w Brazylii lub Rosji powstają nowe centra produkcji wykorzystujące najnowsze technologie, naszą siłą jest możliwość dostarczenia rozwiązań kompletnych, jak i specyficznych przekonywał

12 23 na konferencji prasowej przedstawiciel firmy Priess&Horstmann. Równie szokujące zmiany w technologii lakierowania, ale też nadruku na różnych materiałach oraz dokładnego oklejania wprowadza w swoich urządzeniach Cefla. Kroku dotrzymują firmy Bürkle, Giardina albo hiszpański Barberan. Producenci materiałów lakierniczych Becker Acroma, BASF, Henkel, ICA wspierają ich produktami przystosowanymi na przykład do suszenia oszczędniejszymi lampami LED czy wykorzystywanymi w procesie nadruku na materiały drewnopochodne, szkło, ceramikę, stosowanymi w różnego typu meblach kuchennych czy użyteczności publicznej. Odniosłem wrażenie, że więcej nowości wprowadzają producenci maszyn i technologii dla meblarstwa niż dla tartacznictwa. Praktycznie jedyną nowością technologiczną pozostaje w tartacznictwie nadal technologia Flying Bandsaw firmy EWD, natomiast intensywnie rozwijane są maszyny do optymalizacji drewna, skanowania, rozcinania na cienkie lamele, a przede wszystkim transportu wewnętrznego i logistyki, z wykorzystaniem robotów i automatyzujących rozwiązań. Homag, SCM Group, Biesse, Schelling czynią milowe kroki w zakresie automatycznego przenoszenia i rozkroju płyt drewnopochodnych oraz ich okleinowania, rozcinania drewna, szlifowania, łączenia i optymalizacji. Rozwój urządzeń do biomasy Bardzo duży ruch panował w stoisku dostawców narzędzi dla rzemiosła oraz wielu firm informatycznych, oferujących różnorodne programy informatyczne. Dostrzegalna była też tematyka pozyskiwania energii z drewna. Widać, że jest pożądanym elementem miksu energetycznego i przez to tematem chętnie podejmowanym przez firmy z różnych krajów. Nie uchodziło uwadze zbiorcze wystąpienie niemieckiego związku producentów okien drewnianych, natomiast chyba nigdy w jednej hali nie spotkało się aż tylu wytwórców Projektant stoiska wykorzystał płyty OSB obrobione przez maszyny SCM. Kolejna edycja targów Ligna w Hanowerze odbędzie się w dniach maja 2015 r. maszyn do produkcji palet drewnianych. Obok hiszpańskiego Cape, były zbijarki i całe linie firm. Na wschodni rynek przez Hanower Na Lignie doliczyłem się 13 polskich firm i to wcale nie rynkowych potentatów, jeśli nie liczyć firmy Faba i Grupy GASS z Suwałk oraz Ro-Ma z Siestrzeni, czyli producentów pił tartacznych i frezów. Tradycyjnie, na placu obok słynnego drewnianego dachu zainteresowanie budziły pilarki firmy W-Irex i rębaki firmy Teknamotor, ale także produkty Tartaku Olczyk. Była spora ekspozycja firmy PolishStyl z Warszawy, ale też niewielkie stoiska firm: LE.KO. ze Świebodzina producenta suszarń do drewna, Mechanika Nawrocki ze Żnina z minipeleciarkami, a także firmy Zapotocki Schody Drewniane z Piechowic, która 90 proc. produkcji sprzedaje za granicę, głównie do Niemiec, Austrii, Czech, Holandii oraz Szwajcarii. Właściciela LE.KO. Leszka Kożucha zapytałem, dlaczego zdecydował się na targowy debiut na Lignie, a odpuścił niedawną Dremę? To jakby moja świadoma droga na wschód Europy. Do Hanoweru przyjeżdża teraz wielu przedsiębiorców z Rosji, Ukrainy, Białorusi czy Litwy, którzy uznają te targi za ciekawsze od Dremy, a przejazd i pobyt zbyt wiele ich nie kosztuje. Tu więc mogę prowadzić pertraktacje, do których by nie doszło w Poznaniu, bo tam ich nie było, a tutaj są. Jestem więc bardzo zadowolony z decyzji zaprezentowania się na Lignie. Niestety dla Dremy, podobne opinie słyszałem w stoiskach Ro-Ma, Teknamotor lub od przedstawicieli takich firm, jak Dimar, Ligum i paru innych, którzy przekonywali, że w Hanowerze zawierają kontakty biznesowe, dzięki którym premiery targowe stają się rozwiązaniami rynkowymi przynoszącymi konkretne korzyści finansowe. EWD rozwija swoje innowacyjne rozwiązanie. Agregat laserowy w linii lakierniczej skłaniał do wielu pytań.

13 24 Ze świata Nowe wózki widłowe zgodne z normą IIIB UNIA EUROPEJSKA Ważne skutki mniejszej emisji spalin Zmniejszenie ilości emitowanego dwutlenku węgla, cząstek stałych i tlenku azotu przez spalinowe wózki widłowe. Rosną produkcja i rentowność FINLANDIA Kluczowe znaczenie eksportu Ubiegłoroczny spadek rentowności dał się we znaki fińskiej branży drzewnej. Wyniki z pierwszego kwartału tego roku pozwalają patrzeć optymistycznie w najbliższą przyszłość. Małgorzata Gackowska Obowiązujący od początku stycznia tego roku w Unii Europejskiej kolejny etap ograniczania emisji spalin Stage IIIB ma się przyczynić do ochrony zdrowia i środowiska naturalnego. Uchwalona przez Parlament Europejski i Radę Dyrektywa 97/68/WE obliguje producentów do wprowadzenia zmian technologicznych w silnikach spalinowych i zmniejszenia ilości emitowanych zanieczyszczeń przez różne typy pojazdów, m.in. samochodów osobowych, maszyn rolniczych czy budowlanych. Od 1 stycznia regulacja obejmuje także wózki widłowe o mocy silnika od 37 do 55 kw, wyprodukowane w 2013 r. Emisja tlenków azotu musi zostać zmniejszona o 50 proc., cząstek stałych natomiast o 90 proc. Może to mieć znaczący wpływ zarówno na producentów, jak i użytkowników wózków widłowych. Dostosowanie nowych wózków widłowych do wymogów kolejnego etapu ograniczania emisji spalin wymusza wprowadzenie istotnych zmian w produkcji silników. Ustawodawca, narzucając normy, nie określił rozwiązań technologicznych niezbędnych do uzyskania niższej emisji spalin, pozostawiając to w gestii samych producentów. Modele starej generacji mogą być zastępowane na przykład przez silniki wykorzystujące technologię common rail. Polega ona na ciągłym wytwarzaniu wysokiego ciśnienia paliwa przez pompę paliwową, co umożliwia bezpośredni wtrysk paliwa. Dzięki temu silnik wytwarza mniejszą ilość ciepła i spalin, zredukowany zostaje także poziom hałasu podczas jazdy. Aby sprostać nowym normom, stosuje się także tzw. downsizing. Metoda ta pozwala na zmniejszenie pojemności skokowej silnika przy zachowaniu jego mocy obniża się zużycie paliwa. Zastępowanie większego zespołu napędowego mniejszym, przy utrzymaniu pozostałych parametrów, ma na celu minimalizację strat paliwa i zwiększenie sprawności pojazdu. Jednym z najbardziej efektywnych rozwiązań jest zastosowanie hybrydowych zespołów napędowych. Połączenie dwóch jednostek napędowych silnika spalinowego i elektrycznego znacznie ogranicza emisję gazów. Moc wózka nie musi być przy tym zmniejszona, a wydzielanie dwutlenku węgla można zredukować w ten sposób nawet o 20 proc., w porównaniu do modeli korzystających wyłącznie z silników spalinowych. Na rynku dostępne są także modele wyposażone w tzw. UltraCaps. Kondensatory te gromadzą energię, która wytwarzana jest podczas hamowania. Energia kinetyczna przetwarzana jest w nich w elektryczną i magazynowana, co zmniejsza zapotrzebowanie silnika spalinowego na paliwo. Wejście w życie normy IIIB ma istotne znaczenie także z punktu widzenia branży logistycznej. Wszystkie nowe wózki widłowe o mocy kw wyprodukowane od początku roku muszą ją spełniać, w innym przypadku niemożliwe będzie uzyskanie homologacji. Jednocześnie warto dodać, że przepisy zostają zrównane z tymi, które obowiązują w Stanach Zjednoczonych Tier 4 Interim, co ułatwia sprzedaż produktów na rynku globalnym. Norma IIIB jest jedynie drogą do całkowitej eliminacji cząstek stałych i tlenków azotu ze spalin pojazdów, co będzie miało znaczny wpływ na popularność ekologicznych rozwiązań. W 2012 r. regulacji poddano silniki o mocy kw, natomiast na rok 2017 planowane jest objęcie nią silników w klasie kw. Dla firm korzystających z wózków widłowych, wprowadzenie normy IIIB może mieć przede wszystkim znaczenie finansowe. Zakup wózka od producenta, który stopniowo wprowadzał zmiany techniczne, nie powinien wiązać się ze wzrostem cen. Jednak w dłuższej perspektywie modyfikacje będą przynosiły oszczędności, głównie ze względu na mniejsze zużycie paliwa. bej Utrzymujące się spowolnienie gospodarcze w Europie nie ominęło również Finlandii. Branża drzewna, zwłaszcza w zeszłym roku, odnotowała znaczący spadek rentowności. Wydaje się, że Finowie mają ten trudny czas już za sobą. Jak wskazują wyniki dla poszczególnych sektorów z pierwszego kwartału, a także prognozy fińskiego Pellervo Economic Research Institute (PTT), bieżący rok będzie zdecydowanie lepszy. Wzrost rentowności odczuje przede wszystkim przemysł tartaczny, a to za sprawą zwiększonej produkcji, a także podniesienia średnich cen eksportowanych towarów. Ograniczone zapotrzebowanie na drewno konstrukcyjne w Europie jest kompensowane wzrostem popytu w innych rejonach świata. Konkurencyjność fińskiej tarcicy jest również wspierana przez kursy walut. Przewidywane osłabienie euro wobec szwedzkiej korony sprzyja przemysłowi drzewnemu w Finlandii. Wzrost eksportu produktów drzewnych jest priorytetem dla całej branży, ponieważ od lat stanowią one główną grupę eksportowanych towarów. Razem z sektorem celulozowo-papierniczym przyczyniają się do wytworzenia 4 proc. PKB Finlandii. Biorąc pod uwagę wartości, cztery na dziesięć eksportowanych z Finlandii towarów pochodzą z branży drzewnej. W 2012 r. łączna wartość eksportowanych towarów związanych z przetwórstwem drewna wyniosła około 7,8 bln euro. Optymistyczne prognozy dotyczą również handlu drewnem okrągłym. Choć jego ceny powoli rosną, to PTT przewiduje sprzedaż na poziomie 61 mln m 3. Z kolei prognozowana wartość kłód importowanych wyniesie 11 mln m 3. Kondycja całej fińskiej branży drzewnej ma również wpływ na sytuację na rynku peletu. W ubiegłym roku PTT odnotowało zużycie peletu drzewnego do celów energetycznych na poziomie 8 mln m 3. Tegoroczne prognozy wskazują na wzrost do poziomu 9 mln m 3. Mniej maszyn trafia również do Polski WŁOCHY Eksport nadzieją dla włoskich producentów Brak popytu na maszyny dla przemysłu drzewnego we Włoszech przyczynia się do spadku rentowności całej branży. Nadzieją dla Włochów i głównym motorem napędzającym rynek jest wciąż eksport. Małgorzata Gackowska Ubiegły rok dla włoskiego przemysłu maszynowego nie był udany. Choć pod koniec 2012 r. wartość eksportu osiągnęła kwotę 1,153 mln euro, był to spadek o 3,7 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Mimo iż sprzedaż maszyn dla przemysłu drzewnego sukcesywnie spada, Włosi mogą być ciągle zadowoleni z eksportu. Głównym problemem jest bowiem kurczący się rynek krajowy. W porównaniu do 2011 r. produkcja maszyn spadła o 9,8 proc. i wydaje się, że ta tendencja nie zmieni się szybko. Sytuacja rynkowa we Włoszech nie sprzyja bowiem inwestycjom w nowe technologie. Jak wskazują dane opublikowane przez włoskie Stowarzyszenie Producentów Maszyn i Narzędzi dla Przemysłu Drzewnego (Acimall), w UE głównym odbiorcą włoskich maszyn są Niemcy. W ubiegłym roku sprzedano tam technologie za łączną kwotę 104,6 mln euro, co oznacza wzrost o 7,6 proc. w stosunku do 2011 r. Tuż za Niemcami plasuje się Francja, ale tutaj już wyniki nie są pozytywne. Sprzedaż włoskich maszyn dla przemysłu drzewnego spadła aż o 16,9 proc., osiągając wartość 88,1 mln euro. Mniej maszyn zakupiły również polskie fabryki. W 2012 r. była to kwota 49,4 mln euro, czyli o 12,3 proc. mniej niż w roku poprzednim. Ważnym odbiorcą jest również Wielka Brytania, gdzie w zeszłym roku sprzedano maszyny o wartości 46,8 mln euro, co oznacza niemal 50-proc. wzrost w stosunku do 2011 r. Poza krajami członkowskimi UE włoski przemysł maszyn odnotował Źródło: Acimall pozytywne wskaźniki w kontaktach z państwami Europy Wschodniej. Największym odbiorcą jest Rosja, dokąd sprzedano maszyny o wartości 76 mln euro, czyli o 20,9 proc. więcej niż w 2011 r. Również kontakty z Ukrainą (10 mln euro) i Białorusią (20 mln euro) można uznać za udane. Jeśli chodzi o kraje pozaeuropejskie, najważniejszymi rynkami zbytu są USA i Brazylia. W zeszłym roku do Stanów Zjednoczonych sprzedano maszyny o łącznej wartości 73,7 mln euro. Choć to o 23,5 proc. więcej niż w roku poprzednim, to jednak daleko do obrotów sprzed kryzysu, kiedy to wartość ta wynosiła ponad 110 mln euro. Dla Włochów jako odbiorca liczą się również Chiny i Indie, choć sprzedaż maszyn do tych krajów spada z roku na rok. W 2012 r. Chińczycy zakupili maszyny o łącznej wartości 38,8 mln euro, co oznacza spadek o 22,7 proc. Eksport włoskich maszyn (mln euro) Kraj 2012 Różnica w stosunku do 2011 Niemcy 104,6 + 7,6 Francja 88,1-16,9 Rosja 76,0 + 20,9 USA 73,7 + 23,5 Brazylia 61,2 + 18,1 Polska 49,4-12,3 Belgia 47,1-4,7 Wielka Brytania 46,8 + 49,4 Turcja 39,8-6,1 Chiny 38,8-22,7 Mniej sprzedawali i mniej kupowali NIEMCY Spadek eksportu tarcicy iglastej Niekorzystne warunki na europejskich rynkach tarcicy doprowadziły w 2012 r. do 12-proc. spadku niemieckiego eksportu tarcicy iglastej do innych krajów Europy i wyniosły 3,938 mln m 3. Doceniona efektywność energetyczna NIEMCY Domy prefabrykowane chętnie kupowane Lekki spadek ilości zezwoleń na budowę drewnianych domów prefabrykowanych pozwala producentom na optymizm. Miniony rok okazał się najlepszy dla producentów prefabrykowanych domów drewnianych od 2006 r. W zeszłym roku wydano w Niemczech zezwoleń na budowę domów 1- i 2-rodzinnych. Budownictwo domów prefabrykowanych już od dwóch lat wykazuje rozwój, ale jego udział w rynku pozostaje na poziomie 15 proc. W pierwszej połowie 2012 r. liczba zezwoleń wydanych na budowę prefabrykowanych 1- i 2-rodzinnych domów lekko spadła o 0,8 proc. Dla porównania budownictwo tradycyjne odnotowało spadek o 5,5 proc. Producenci domów prefabrykowanych są nastawieni optymistycznie do ogólnej sprzedaży w obecnym roku. Trzy czwarte badanych firm mówi o dobrym klimacie ekonomicznym dla prefabrykowanego budownictwa drewnianego, a 16 proc. przewiduje nawet zwiększenie sprzedaży. Raport niemieckiej federacji budowy domów prefabrykowanych wskazuje, że efektywność energetyczna pozostaje najważniejszym argumentem przemawiającym za zakupem domów prefabrykowanych. Połowa takich domów spełnia już podstawowe wymagania KfW Efficiency House 70, a część jeszcze wyższe wymagania. bej Poza wzrostem dostaw tarcicy iglastej z Niemiec do Czech o 32 proc., w eksporcie do pozostałych krajów odnotowano spadki. Najbardziej zauważalne to: Hiszpania spadek o 36 proc., Wielka Brytania spadek o 27 proc., Polska spadek o 19 proc., Włochy spadek o 18 proc. i Francja o 17 proc. Spadków na rynku wewnątrzeuropejskim nie dało się skompensować wzrostem dostaw do krajów spoza starego kontynentu, bo eksport wzrósł zaledwie o 2 proc., do poziomu 1,194 mln m 3, choć eksport do Algierii zwiększył się nawet czterokrotnie. Skok w górę odnotowano też w Egipcie i Indiach. Dostawy do Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Japonii spadły wobec roku ubiegłego odpowiednio o 12, 3 i 1 proc. Dane z Federalnego Biura Statystycznego z Wiesbaden wskazują, że sam eksport niemieckiej tarcicy iglastej obrzynanej zmalał w 2012 r. o 9 proc. do poziomu 5,132 mln m 3. Eksport tarcicy świerkowej spadł w 2012 r. o 14 proc., a sosnowej wzrósł o 9 proc. Wartość wyeksportowanej tarcicy spadła o 8 proc. do 912,6 mln euro. Z powodu niskiego popytu w przemyśle drzewnym, niemiecki import tarcicy iglastej w 2012 r. spadł o 10 proc. do 3,127 mln m 3. Pomimo iż dostawy ze skandynawskich krajów: Szwecji, Finlandii i Norwegii zmalały o 5 proc., to ich udział w imporcie całkowitym wzrósł do 21 proc. Import z Europy Wschodniej ograniczono o 11 proc. do 1,404 mln 3. Import z Rosji i Ukrainy zmalał o 8 proc., podczas gdy dostawy z Białorusi skoczyły w górę o 6 proc. bej

14 28 Nowości Instytutu Technologii Drewna INSTYTUT TECHNOLOGII DREWNA Drewno surowcem strategicznym? WYDAWNICTWO BRANŻOWE Głos w dyskusji Książka pt. Drewno surowiec strategiczny? powstała w wyniku dyskusji i wymiany poglądów specjalistów z zakresu drzewnictwa, leśnictwa, energii odnawialnej, ochrony środowiska i wielu innych zagadnień związanych z tymi dziedzinami polskiej gospodarki, podczas sesji tematycznej pod tym samym tytułem, zorganizowanej 15 maja 2012 r. w ramach IV Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach. Władysław Strykowski W roku ubiegłym już po raz drugi odbyła się sesja tematyczna Kongresu dotycząca roli, znaczenia i przyszłości drewna jako strategicznego surowca w polskiej gospodarce. Polski sektor leśno-drzewny, posiadający liczące się tradycje, w ostatnich dwudziestu latach w szczególny sposób nabrał i nadal nabiera coraz większego znaczenia gospodarczego i społecznego. Przede wszystkim zajmuje wysoką pozycję w Unii Europejskiej pod względem wielkości i zasobności lasów, poziomu rozwoju przemysłów opartych na drewnie, dużego eksportu drewna w postaci przetworzonej oraz wysokiej jakości produkcji i nowoczesności wyrobów. Ponadto, o wyraźnej przewadze sektora leśno-drzewnego w odniesieniu do konkurujących z nim dziedzin gospodarki decyduje odnawialność drewna. Ważnym atutem tego sektora jest też pełnienie przez lasy funkcji pozaprodukcyjnych, co w dużym stopniu decyduje o tworzeniu niezbędnych warunków życia na naszej planecie (klimat, woda, powietrze itp.). Już teraz, a także w dalszej perspektywie czasu, należy liczyć się z koniecznością większego niż dotychczas uwzględniania kwestii społecznych w kreowaniu rozwoju sektora leśno-drzewnego. Chodzi m.in. o zmianę wizerunku pozyskiwania drewna w społeczeństwie (postrzeganego niekiedy jako niszczenie lasów), o zaspokajanie różnorodnego popytu na zasoby lasów i zrównoważone zarządzanie nimi, a także o uwzględnianie rodzącego się powoli popytu na ekologiczne produkty drzewne (np. zielone budownictwo ) czy zmiany w popycie w kontekście gospodarki elektronicznej (np. spadek znaczenia papierowych nośników informacji). Ważne jest również urzeczywistnianie idei zrównoważonego rozwoju w przemysłach opartych na drewnie poprzez holistyczne podejście do rozwoju, tj. łączenie celów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych dla ochrony zasobów. Możliwe to będzie dzięki takim działaniom, jak: zrównoważony rozwój leśnej bazy surowcowej, wielokrotny recykling, wykorzystywanie drewna poużytkowego, surowco- i energooszczędne technologie, wdrażanie innowacyjnych rozwiązań produktowych, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego rozpoczęło realizację największego w historii programu stażowo-szkoleniowego dla osób zajmujących się badaniami naukowymi i komercjalizacją ich wynifot. ITD Pierwsza w kraju publikacja ukazująca drewno jako surowiec strategiczny. procesowych oraz marketingowych i organizacyjnych. Te wszystkie zagadnienia zostały poruszone w poszczególnych częściach książki, która zgodnie z zamysłem autorów i wydawców stanowi źródło interesujących opracowań, a także powinna być inspiracją i kolejnym głosem w dyskusji nad istotnymi elementami otaczającego nas świata. Dr Władysław Strykowski, prof. nadzw., jest dyrektorem Instytutu Technologii Drewna. 14 maja br. w pałacu Goldsteinów w Katowicach odbędzie się kolejna sesja tematyczna poświęcona zagadnieniom drzewnym pt.: Zrównoważona produkcja i konsumpcja drewna i materiałów drewnopochodnych w Europie, zorganizowana w ramach V Europejskiego Kongresu Gospodarczego. Wezmą w niej udział politycy, pracownicy naukowi oraz specjaliści z sektora leśno-drzewnego, którzy będą debatować na takie tematy, jak: leśnictwo i przemysły oparte na drewnie liderami rozwoju gospodarczego i społecznego Europy i Polski, zrównoważona produkcja i konsumpcja surowca drzewnego, badania naukowe i innowacyjne w zaspokajaniu potrzeb dotyczących drewna i materiałów drzewnych, leśnictwo i przemysły oparte na drewnie podstawowymi ogniwami zielonej gospodarki, dyskusyjne problemy w zakresie wykorzystania surowców drzewnych oraz prognozy i trendy rozwojowe w europejskim i krajowym sektorze leśno-drzewnym. Naukowcy z Instytutu jadą do Doliny Krzemowej PROGRAMY STAŻOWE Komercjalizacja wyników badań W ramach projektu Top 500 Innovators Science Management Commercialization w ciągu sześciu lat na zagraniczne szkolenia wyjedzie łącznie 500 osób w tym, w roku bieżącym, dwoje naukowców z Instytutu Technologii Drewna. Anna Gałecka fot. A. Gałecka D. Janiszewska i Z. Karaszewski pojadą na staż do zagranicznych ośrodków naukowych. ków. Program skierowany jest do polskich naukowców oraz pracowników centrów transferu technologii, zajmujących się komercjalizacją wyników badań. Jego głównym celem jest podniesienie kwalifikacji polskich kadr w zakresie współpracy z gospodarką, zarządzania badaniami naukowymi oraz komercjalizacji ich wyników. Zakłada się, że realizacja projektu na tak dużą skalę powinna przyczynić się do optymalizacji wykorzystania krajowych i europejskich środków przeznaczonych na badania, aby zapewnić transfer ich wyników do gospodarki. Trwające dziewięć tygodni programy stażowo-szkoleniowe na najlepszych uczelniach świata (np. Stanford University, University of California w Berkeley, University of Cambridge) w całości finansowane są przez Ministerstwo ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, a całkowity budżet projektu wynosi 35 mln zł. Jednostki przyjmujące stażystów zajmują czołowe miejsca w rankingu szanghajskim, który pozycjonuje światowe uczelnie w oparciu o szereg kryteriów, wśród których znaczącą rolę odgrywa wysoka jakość kształcenia oraz skuteczna działalność na rzecz transferu technologii. Wybrańcy z ITD W trzeciej edycji programu, w 2013 r. wśród 160 uczestników projektu, wybranych w drodze konkursu, znalazło się także dwoje naukowców z Instytutu Technologii Drewna: dr inż. Dominika Janiszewska i dr inż. Zbigniew Karaszewski. Dr Dominika Janiszewska jest absolwentką Wydziału Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Specjalizuje się w chemii soli czwartorzędowych, a zwłaszcza cieczy jonowych. Obecnie zajmuje się opracowywaniem nowych kompozytów drewnopochodnych z alternatywnych surowców lignocelulozowych. Jest współtwórcą kilku uzyskanych patentów i zgłoszeń patentowych. Była m.in. stypendystką w ramach projektu pt.: Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski (2010) oraz laureatką konkursu Kuźnia Talentów, organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w ramach projektu systemowego Regionalne sieci innowacji i promocja innowacji w regionie, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (2011). Obecnie pełni funkcję MC Member (przedstawiciela Polski z ramienia Instytutu Technologii Drewna) w akcji COST FP1105. Dr Zbigniew Karaszewski, jako leśnik zarówno z wykształcenia, jak i z doświadczenia (wieloletnia praca w Lasach Państwowych) zajmuje się zagadnieniami pozyskiwania drewna oraz oceną jego jakości i przydatności do dalszego przerobu. Obecnie realizuje projekt badawczy we współpracy z Wydziałem Leśnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu dotyczący wykorzystania harwesterów do pozyskiwania drzew liściastych. Podczas stażu w Dolinie Krzemowej będą mogli przyjrzeć się działaniu zagranicznych firm, w których istotną rolę odgrywa komercjalizacja wyników badań, spotkać się z przedsiębiorcami i przedstawicielami venture capital oraz zweryfikować i wzbogacić swoje pomysły na zakres i sposób prowadzenia badań naukowych. W trakcie warsztatów, seminariów i wykładów prowadzonych przez światowej klasy ekspertów z doświadczeniem w sektorach nauki i biznesu, będą poznawać zasady myślenia projektowego, kultury prototypowania, ewaluacji technologii, własności intelektualnej, pozyskiwania finansowania zewnętrznego i komercjalizacji wyników badań. Mgr Anna Gałecka jest kierownikiem Zakładu Informacji i Promocji Instytutu Technologii Drewna.

15 Nowości Instytutu Technologii Drewna 29 Drewno i materiały drewnopochodne w budownictwie TECHNOLOGIE Zielone budownictwo Drewno jako jeden z nielicznych surowców odnawialnych stwarza niemal nieograniczone możliwości zrealizowania wizji i inwencji twórczych współczesnych architektów i konstruktorów, w tym także tych zainteresowanych rozwojem zielonego budownictwa. Andrzej Noskowiak Przeciwnicy stosowania drewna w gospodarce, a w szczególności w budownictwie, wysuwają argumenty o jego palności, małej trwałości czy nawet takie, że budowanie domów z drewna jest równoznaczne z nadmiernym wycinaniem lasów. Coraz bardziej staje się oczywiste, że domy z drewna to specyficzny magazyn dwutlenku węgla. Warto powtarzać, że drewno, jak mało który materiał, łączy w sobie wiele walorów, np. jest wystarczająco wytrzymałe mechanicznie i stosunkowo lekkie, ma korzystny współczynnik przewodności cieplnej, jest ciepłe w dotyku, wykazuje stabilność wymiarów przy zmianach temperatury, posiada korzystne właściwości akustyczne, wysoką odporność na działanie destrukcyjnych czynników chemicznych, ostrzegające zachowanie podczas poddawania siłom niszczącym, umożliwiające ewakuację (np. trzeszczenie w kopalniach), zdolność do adsorpcji i desorpcji wilgoci, co w warunkach nadmiaru wilgoci w otoczeniu objawia się jej wchłanianiem, natomiast w sytuacji niedoboru jej oddawaniem (korzystnie kształtując mikroklimat pomieszczeń). Przy odpowiednim potraktowaniu wykazuje trwałość i odporność na działanie destrukcyjnych czynników biologicznych, podatność na obróbkę mechaniczną oraz modyfikacje. Możliwości zastosowania drewna w budownictwie są różnorodne. Jednym z ważniejszych kierunków jest produkcja lekkich i wytrzymałych elementów konstrukcyjnych. Coraz powszechniejsze w krajobrazie polskich miast, miasteczek i wsi są zespoły wyrobów drewnianej stolarki budowlanej. Drewniane elewacje stają się w ostatnich latach widocznym znakiem wzrostu popularności stosowania drewna w budownictwie. Szczególne walory estetyczne i techniczne drewna sprzyjają rosnącej dominacji tego materiału w produkcji podłóg i tarasów. Coraz więcej architektów wnętrz sięga po drewno jako atrakcyjne tworzywo do produkcji wyrobów stolarki wewnętrznej i mebli. Drewno lite i tworzywa drzewne doskonale nadają się do budowy domów jednorodzinnych, zarówno o tradycyjnej, jak i nowoczesnej architekturze. W ostatnich latach powstało w Polsce wiele osiedli z budynkami wielorodzinnymi ze ścianami, stropami i dachami prefabrykowanymi z drewna i płyt drewnopochodnych. Projektanci pływalni, hal sportowych, hal widowiskowych, kościołów, hoteli, zajazdów także coraz śmielej sięgają po drewno. Wchodzące w życie z dniem 1 lipca 2013 r. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106 EWG wprowadza nowe wymaganie podstawowe dotyczące obiektów budowlanych, określone jako Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych. Zgodnie z tym wymogiem obiekty budowlane muszą być zaprojektowane, wykonane i rozebrane w taki sposób, aby wykorzystanie zasobów naturalnych było zrównoważone i zapewniało: ponowne wykorzystanie lub recykling obiektów budowlanych oraz wchodzących w ich skład materiałów i części po rozbiórce, trwałość obiektów budowlanych oraz wykorzystanie w obiektach budowlanych przyjaznych środowisku surowców i materiałów wtórnych. Jak zatem w świetle tego wymogu kształtować się będzie pozycja drewna w budownictwie? Szukając odpowiedzi na to pytanie, Instytut Technologii Drewna przy współpracy z pracownikami Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu podjął się realizacji projektu badawczego finansowanego przez MNiSW. Wyniki realizacji tego projektu przedstawione zostały w monografii pt.: Środowiskowa ocena cyklu życia modelowych budynków drewnianych i murowanych jako przykład zastosowania techniki LCA. Ocena cyklu życia (LCA) to opisane w grupie norm: ISO 14040x nowoczesne narzędzie umożliwiające obiektywizację oceny wpływu różnych procesów i zjawisk gospodarczych na środowisko. Za obiekty badań przyjęto cztery modelowe jednorodzinne budynki mieszkalne przeznaczone do użytkowania przez czteroosobową rodzinę, o powierzchni użytkowej 98,04 m 2. Budynki te różniły się strukturą materiałową, technologią wykonania i spełnianym standardem energetycznym. Analizie poddano następujące budynki: murowany konwencjonalny, murowany pasywny, drewniany konwencjonalny oraz drewniany pasywny. Wszystkie analizowane obiekty stanowiły budynki parterowe o następującym programie funkcyjnym: sień wejściowa (hol), WC, pokój dzienny z aneksem jadalnym, kuchnia, sypialnia dwuosobowa, dwa pokoje jednoosobowe, łazienka oraz pralnia. Dla każdego z wymienionych budynków został przygotowany przez biuro architektów oddzielny projekt architektoniczny. Zużycie materiałów, parametry użytkowe, wyposażenie instalacji oraz zużycie nośników energii zostało obliczone indywidualnie dla każdego z budynków. Budynki zostały usytuowane względem stron świata w taki rys. Dom Architektów Domy drewniane wypadają najlepiej pod względem energetycznego użytkowania. sposób, aby zmaksymalizować zysk od promieniowania słonecznego (duże okna w ścianie południowej), co ma szczególne znaczenie dla budynków pasywnych. Budynki pełnią różnorakie funkcje, do których zaliczyć można: użytkową, osłonową, higieniczną, estetyczną oraz konstrukcyjną. W ramach realizowanych badań przyjęto za główne funkcję mieszkalną oraz osłonową i na tej podstawie zdefiniowano jednostkę funkcjonalną badań jako: zapewnienie 98,04 m 2 powierzchni użytkowej mieszkalnej zdatnej do użytkowania w okresie 100 lat i zapewnienie w tym czasie użytkownikom oraz przedmiotom ochrony przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. W zakres oceny cyklu życia wchodziły odpowiednio następujące etapy: Etap 1 produkcja materiałów budowlanych. Etap 2 transport materiałów budowlanych na plac budowy: transport materiałów budowlanych bezpośrednio na plac, transport materiałów budowlanych do miejsca prefabrykacji, transport prefabrykowanych elementów na plac budowy. Etap 3 budowa: prefabrykacja, plac budowy (wznoszenie budynku). Etap 4 użytkowanie (eksploatacja; wymiany i remonty; odnowienia i konserwacje; transport; zajmowanie powierzchni terenu; zagospodarowanie ścieków i odpadów). Etap 5 rozbiórka. Etap 6 transport odpadów porozbiórkowych do miejsca końcowego zagospodarowania. Etap 7 końcowe zagospodarowanie odpadów porozbiórkowych. Ocena wpływu cyklu życia została przeprowadzona za pomocą programu SimaPro z zastosowaniem metody IM- PACT Przeprowadzone analizy materiałów drzewnych i drewnopochodnych, jako jedynych spośród analizowanych materiałów budowlanych, wykazały korzyść środowiskową zarówno z perspektywy od kołyski do bramy (etap 1), jak i od bramy do grobu/reinkarnacji (etap 7). W pierwszym przypadku było to bezpośrednio związane z pozytywnym dla globalnego ocieplenia efektem fotosyntezy i wychwytywania dwutlenku węgla, który następuje w kołysce, czyli podczas wzrostu drzew w lesie. Ponieważ nie tylko produkty z drewna, ale także wyroby drewnopochodne (płyty OSB, MDF/HDF, sklejka, celuloza) oparte są na surowcu drzewnym, to pozytywny efekt ekologiczny kołyski zanotowano także w ich przypadku. Ujemny końcowy wynik ekowskaźnika dla tej grupy materiałów oznacza, że korzyść środowiskowa w zakresie globalnego ocieplenia przewyższała negatywne oddziaływanie na środowisko wykazywane dla pozostałych kategorii wpływu. Wyjątkiem okazała się tutaj celuloza, użyta jako materiał izolacyjny ścian zewnętrznych i stropu domu drewnianego pasywnego, w przypadku której negatywny wpływ energochłonności oraz zużycia związków chemicznych w produkcji przewyższał pozytywny efekt ekologiczny z tytułu wykorzystania surowca drzewnego. Ale nawet w przypadku budynku drewnianego pasywnego, po dodaniu wyniku wskaźnika dla celulozy i uzyskaniu dzięki temu niewielkiego dodatniego (negatywnego) oddziaływania na środowisko, materiały drzewne nadal należały do najmniej oddziałujących na środowisko spośród wszystkich wykorzystanych w analizowanych budynkach. W odniesieniu do materiałów drzewnych traktowanych jako odpady, nie stwierdzono istnienia źródła korzyści środowiskowej w samym surowcu, ale wynikała ona z przyjętego w analizie scenariusza spalania, w którym założono odzysk energii elektrycznej i cieplnej. Ponieważ był to scenariusz przyjęty także dla wielu innych materiałów odpadowych, toteż w wynikach dla etapu końcowego zagospodarowania odpadów, drewno i odpady drewnopochodne nie były jedynymi materiałami wykazującymi finalnie pozytywne oddziaływanie na środowisko (ujemny wynik wskaźnika środowiskowego). Znamienny może być jednak fakt, że jeśli przyjrzeć się wynikom dla wszystkich etapów cyklu życia, z pominięciem zdominowanego przez kwestie energetyczne użytkowania, domy drewniane wypadają najlepiej, co musi być pochodną struktury materiałowej tych budynków. Ocena materiałów budowlanych powinna być dokonywana w szerszej perspektywie i nie powinna ograniczać się BUDYNEK murowany, konwencjonalny WARTOŚĆ EKOWSKAŹNIKA [Pt] 19,6 murowany, pasywny 21,6 drewniany, 7,5 konwencjonalny drewniany, pasywny 12,0 Wartości ekowskaźnika dla analizowanych budynków z wyłączeniem etapu użytkowania. tylko do zakresu od kołyski do bramy. Dobrym dowodem na to są takie materiały, jak szkło spienione, celuloza czy kable elektryczne, które postrzegane tylko z perspektywy etapu 1 produkcji materiałów budowlanych wypadają niekorzystnie w ocenie, natomiast po uwzględnieniu ich podatności na recykling czy możliwości odzysku energii z tytułu spalania klasyfikują się do odpadów generujących korzyść środowiskową. Jednak korzyści ze stosowania drewna w budownictwie nie sprowadzają się tylko do jego neutralnego bilansu węglowego oraz zdolności do odzysku energii podczas spalania. W przeprowadzonych analizach korzyści uwidoczniły się także w innych etapach cykli życia budynków i dotyczyły następujących obszarów: transportu (mniejsza masa ładunku transportowego powstałego zarówno z nowych materiałów budowlanych jadących na plac budowy, jak i z odpadów porozbiórkowych przemieszczanych do miejsca ich zagospodarowania), placu budowy (krótszy czas budowy z tytułu prefabrykacji wybranych modułów i innej technologii budowy, mniejsze zużycie wody i energii elektrycznej, mniejsza ilość odpadów budowlanych) oraz rozbiórki (mniejsze zużycie energii elektrycznej). Jedynym słabszym punktem wykorzystania drewna okazała się konieczność podejmowania częstszych działań na rzecz konserwacji i odnowień (malowanie, impregnowanie) podczas użytkowania budynku i związane z tym niemal dwukrotnie wyższe zużycie środków impregnacyjnych i farb (co posiada swoje konsekwencje środowiskowe zarówno od strony produkcji tych materiałów, jak i zagospodarowania powstałych z nich odpadów). Przeprowadzone badania wyraźnie wskazują na zasadność intensyfikacji zużycia drewna i wyrobów drewnopochodnych w budownictwie. Jednocześnie są dobrym argumentem na rzecz prowadzenia szeroko zakrojonych i wieloaspektowych badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych zmierzających do coraz szerszego, nowocześnie pojmowanego stosowania drewna w budownictwie. Mgr inż. Andrzej Noskowiak jest kierownikiem Zakładu Badania i Zastosowań Drewna Instytutu Technologii Drewna. INSTYTUT TECHNOLOGII DREWNA Nr 11/21 - INSTYTUT TECHNOLOGII DREWNA, ul. Winiarska 1, Poznań (+48 61) , faks (+48 61) , office@itd.poznan.pl Dyrektor: dr Władysław Strykowski, prof. nadzw. Zastępca dyrektora ds. naukowych: dr hab. Ewa Ratajczak, prof. nadzw. Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab. Włodzimierz Prądzyński Nowości Instytutu Technologii Drewna zostały opracowane w ITD przy współpracy mgr Anny Gałeckiej dla

16 30 Temat z bliska Produkcja sklejki pnie się w górę! s. 30 Rozwój w obu zakładach Homanitu s. 31 Brazylijska suszarnia z amerykańskim systemem pomiaru wilgotności s Produkcja sklejki pnie się w górę! SUROWIEC Zapotrzebowanie na drewno sklejkowe zaspokojone tylko w połowie Branża sklejkowa przekonuje leśników, że możliwe jest zwiększenie pozysku drewna sklejkowego, bo w wielu regionach nie przekracza ono 1 proc. Janusz Bekas Branża sklejkowa odczuwa duży niedobór krajowego surowca. Szczególnie obecnie, przy dynamicznym wzroście produkcji sklejek, jest zmuszona przekonywać Lasy Państwowe do zwiększenia dostaw drewna cennego, żeby nie tylko zwiększać produkcję, ale też nie tracić zagranicznych odbiorców, jak to miało miejsce w minionych latach. Rośnie popyt na sklejkę Obecnie w Europie odnotowuje się duży popyt na sklejkę, więc jej produkcja rośnie na całym kontynencie i już przekracza poziom z rekordowego dotychczas 2007 r., gdy w krajach członkowskich Europejskiej Federacji Przemysłu Sklejek (reprezentuje 18 krajów w ramach Unii Europejskiej i Europy Środkowo-Wschodniej) wynosiła 5,8 mln m 3. W kryzysowym 2009 r. produkcja spadła do 4,1 mln m 3, ale w zeszłym roku wynosiła już 6,4 mln m 3. Z danych dla 27 krajów Unii Europejskiej wynika, że produkcja sklejki w 2012 r. wyniosła 2,745 mln m 3 i wzrosła w niewielkim zakresie, ponieważ w krajach zachodniej Europy, szczególnie basenu Morza Śródziemnego, produkuje się coraz mniej sklejki, która w większej ilości jest importowana między innymi z Polski. Zużycie surowca sklejkowego przez branżę sklejkową w Europie też rośnie od 2009 r. i wynosi obecnie 16 mln m 3 w krajach członkowskich FEIC. W najgorszym 2009 r. wynosiło 10,3 mln m 3. W krajach UE nie przekracza obecnie 7 mln m 3 i jest o 1 mln m 3 mniejsze niż w roku Oferty LP i propozycje pozysku surowca w 2014 roku (m 3 ) Drewno brzozowe Drewno olchowe Drewno sosnowe Dyrekcja LP Oferta LP propozycja pozysku Oferta LP propozycja pozysku Oferta LP propozycja pozysku Białystok Gdańsk Katowice Kraków Krosno Lublin Łódź Olsztyn Piła Poznań Radom Szczecin Szczecinek Toruń Warszawa Wrocław Zielona Góra Ogółem Źródło: SPPD w Polsce Przekroczą granicę m 3 Produkcja sklejki w Polsce trochę załamała się w 2011 r. (wynosiła tylko m 3 ), ale obecnie rośnie i w minionym roku wynosiła m 3. Producenci zrzeszeni w Stowarzyszeniu Producentów Płyt Drewnopochodnych w Polsce, czyli Bydgoskie Zakłady Sklejek Sklejka-Multi, fabryka Sklejka- -Pisz, Orzechowskie Zakłady Przemysłu Sklejek, Paged Sklejka Morąg, Sklejka-Eko Ostrów Wielkopolski, Zakłady Przemysłu Sklejek Biaform Białystok i Piotrkowskie Zakłady Przemysłu Sklejek Piotrków Trybunalski przewidują wzrost produkcji w tym roku do poziomu m 3, a w 2014 r. do poziomu m 3. To nieomal podwojenie produkcji w stosunku do roku Nic dziwnego, że branża sklejkowa odczuwa coraz większy niedobór surowca drzewnego, skoro jego zużycie w minionych sześciu latach wzrosło z m 3 do prawie m 3 w tym roku. I wg przewidywań w 2014 r. wzrośnie prawie do m 3. A leśnicy oferują nam obecnie niespełna połowę naszych potrzeb, czyli m 3 mówił Waldemar Czarnocki, prezes Paged Sklejka Morąg podczas kwietniowego spotkania z kierownictwem DGLP i dyrektorami regionalnymi LP. W zeszłym roku zużyliśmy m 3 drewna iglastego i m 3 drewna liściastego. Na ten rok potrzeba nam m 3 drewna iglastego i m 3 drewna liściastego. Najbardziej potrzeba nam brzozy sklejkowej i niewielkiej ilości buka m 3 oraz sosny sklejkowej m r. jest pierwszym rokiem, w którym drewno iglaste zostanie dostarczone w zamówionych ilościach. Obecna Dyrekcja Generalna LP przychylnym okiem spojrzała na potrzeby branży sklejkowej, więc jesteśmy w stanie zwiększyć produkcję i starać się odzyskać rynki zbytu utracone w minionych latach z powodu niedoboru surowca. Produkt głównie eksportowy Krajowymi potentatami w produkcji sklejek są zakłady Paged Sklejka Morąg m 3 oraz Sklejka-Pisz m 3. OZPS Orzechowo może wyprodukować m 3, Biaform m 3, Sklejka-Multi m 3, Sklejka- -Eko m 3 i Piotrkowskie Zakłady Przemysłu Sklejek m 3. Do tej produkcji, jak wynika z potrzeb przedstawionych Lasom Państwowym, Biaform potrzebuje m 3 surowca, Sklejka-Multi m 3, Orzechowo m 3, Sklejka-Eko m 3, Piotrków m 3, Paged Morąg m 3 i Sklejka-Pisz m 3 surowca. Z tego wyliczenia wynika, że dwie trzecie wolumenu wykorzystują zakłady Pagedu prawie m 3 drewna. Ponadto, około m 3 drewna zakłady sklejkowe w Orzechowie i Morągu zużywają do produkcji płyt stolarskich i meblowych ze sklejek. Trzy zakłady w Piszu, Ostrowie i Bydgoszczy specjalizują się w przerobie drewna iglastego na sklejkę sosnową, więc na przykład w zakładzie w Ostrowie Wielkopolskim kupuje się około m 3 drewna sklejkowego iglastego, w Bydgoszczy około m 3, a w Piszu około m 3. Biaform, OZPS, Paged Sklejka Morąg i Piotrkowskie Zakłady Przemysłu Sklejek zużywają wyłącznie drewno liściaste. Produkcja sklejki i zużycie drewna sklejkowego w Polsce. (*Dane prognozowane) Rok Produkcja (m 3 ) zużycie drewna sklejkowego (m 3 ) liściaste iglaste ogółem * * Surowiec zza wschodniej granicy Różnice między podażą krajowego surowca sklejkowego a zapotrzebowaniem są ogromne. Zabezpieczenie jest w połowie, więc resztę surowca musimy importować ze Wschodu i decydować się na zużycie drewna tartacznego mówił Waldemar Czarnocki. Biorąc pod uwagę wolumen drewna wielkowymiarowego tartacznego przeznaczonego do sprzedaży, uważamy, że oferta drewna sklejkowego powinna być większa, przynajmniej na poziomie proc., choć są dyrekcje regionalne LP, które mają w ofercie drewno sklejkowe w ponad 60 proc. Na II półrocze 2013 r. branża sklejek potrzebuje około m 3 brzozy, a oferta LP opiewała na około m 3. Odbiorcy naciskają, żeby dostawy brzozy sklejkowej zwiększyć do m 3, bo według przemysłu takie są realne możliwości pozyskania tego drewna. Zapotrzebowanie na olchę wynosi prawie m 3, a dostawy krajowe mają sięgnąć m 3. Branżę zadowalałby w tym roku wzrost do m 3. Praktycznie tylko dostawy sosny i buku przekraczają potrzeby sklejkarzy. Buku jest nawet nadmiar, gdyż branża meblowa nie ma ochoty na sklejkę bukową i jej produkcja jest ograniczana. Brakujący surowiec jest sprowadzany z zagranicy, ale koszty transportu negatywnie wpływają na efektywność produkcji sklejki i przez to jej utrudniony zbyt na konkurencyjnych rynkach. Drogi transport Koszty transportu drewna z odległych miejsc w kraju sięgają już 15 proc. wartości surowca. Do Sklejki-Multi w Bydgoszczy surowiec bukowy dowożony jest nawet z RDLP Kraków, a do Morąga z RDLP Krosno. Jedynie drewno sosnowe można kupować z bliskich odległości, natomiast inny surowiec podróżuje wzdłuż i wszerz kraju. Proces wyrobienia drewna sklejkowego z drewna wielkowymiarowego sosnowego jest średnio na poziomie 1 proc. Jedynie w Olsztynie i Białymstoku sięga 3-4 proc., ze względu na naciski fabryk Pagedu. Gdyby w większości regionalnych dyrekcji LP położono większy nacisk na wyrabianie drewna sklejkowego WB1 w stosunku do W0, to zdaniem przemysłu w przyszłym roku można by pozyskać o 50 tys. m 3 surowca sklejkowego więcej, uwzględniwszy nawet ograniczenia pozyskania drewna sklejkowego w Puszczy Białowieskiej, związane z postulatami grupy ekologów. Jeśli przejdzie ich propozycja, żeby w okresach lęgowych w ogóle nie ciąć drewna, to wrócimy do dawno minionych lat cięcia w okresach późnojesiennych i zimowych, co branża sklejek bardzo odczuje. Może stracić odbiorców i wielu pracowników. Gdyby każdego roku leśnikom udawało się zwiększać dostawy surowca sklejkowego o m 3, to przemysł sklejkowy byłby usatysfakcjonowany. I o dziwo, nie są to pobożne postulaty, ponieważ po wspomnianym spotkaniu w okolicach Ełku padają już konkretne deklaracje, a nawet mają miejsce działania leśników. Bo skoro są takie dyrekcje LP, szczególnie na południu kraju, gdzie pozyskanie drewna sklejkowego jest na poziomie 1-2 proc. całej masy, a na północy Olsztyn, Białystok, Szczecinek, Szczecin te wskaźniki wynoszą od 60 do ponad 90 proc., to realne wydaje się postulowane średnie pozyskanie na poziomie proc. Pertraktacje są konstruktywne, bo branża sklejkowa jasno określiła swoje zapotrzebowanie na surowiec przynajmniej do 2015 r., z czym, niestety, inne branże przemysłu drzewnego nie bardzo mogą sobie poradzić. źródło: FEIC

17 32 Temat z bliska s. 1 Załadunek arkuszy łuszczki do suszarni jest praktycznie automatyczny. Arkusze po suszeniu mają wilgotność 10 proc. Brazylijska suszarnia z amerykańskim systemem pomiaru wilgotności INWESTYCJA Sklejka pokryta filmem stanowi obecnie 70 proc. produkcji TEKST I FOT. Janusz Bekas Tym bardziej że pozostawiliśmy jeszcze poprzednią suszarnię łuszczki, bo jest technicznie sprawna, ale nie tak wydajna. Suszenie bez poprawek W przypadku produkcji sklejki trudno wyróżnić jakiś proces technologiczny, albowiem wszystkie są jednakowo istotne, ale niewątpliwie proces suszenia wpływa na wydajność i jakość gotowego produktu. Procesowi suszenia poddawane są arkusze łuszczki o wilgotności w granicach proc. W ciągu około 5 min przebywania parometrowej drogi w suszarni ich wilgotność spada do 10 proc. Każdy arkusz jest kontrolowany i ponownie kierowany do suszenia, jeśli jego wilgotność nie osiągnęła założonego poziomu. Nowa suszarnia do minimum ogranicza takie przypadki, więc rolą odbierających arkusze jest prawie wyłącznie ich sortowanie pod względem dalszej przydatności. Te najlepszej jakości przeznaczone są na warstwę zewnętrzną sklejki, a gorszej na wewnętrzne warstwy wielowarstwowej sklejki. Do dalszej produkcji trafiają po 8-16 godzinach stygnięcia. Ciąg technologiczny w jednej hali Zakład Produkcji Sklejek w Ełku był w 2003 r. pierwszym zakładem kupionym przez Paged Sklejkę, który swego czasu przejął zakład produkcji sklejek w Morągu. Wówczas firma mieściła się w centrum Ełku i nie miała perspektyw rozwojowych, choćby ze względu na lokalizację i ochronę środowiska. Nowy właściciel zdecydował się na wybudowanie pomieszczeń na obrzeżach miasta, w ełckiej strefie ekonomicznej, i dzisiaj praktycznie cały proces produkcyjny jest realizowany w jednej, dużej hali. Surowiec magazynowany jest na zewnątrz, na placu mieszczącym kilka tysięcy m 3 drewna, głównie brzozy i olchy oraz w niewielkim stopniu sosny. Jest ono później przecinane na wyrzynki o długości 2 lub 3 x 163 cm i kierowane do korowarki. Kora musi być dokładnie zdjęta, ponieważ utrudnia dalsze procesy obróbcze drewna, a jednocześnie jest atrakcyjnym surowcem energetycznym i przeznaczonym na inne cele. Pozbawienie drewna kory jest również konieczne w celu uniknięcia kontaktu narzędzi obróbczych w łuszczarce z piaskiem znajdującym się w korze. Poza halą prowadzony jest też proces obróbki termicznej drewna, polegający na uplastycznieniu surowca w komorach parzelnianych. Drewno zraszane jest wodą o temperaturze 55 O C przez okres uzależniony od jego gatunku, średnicy oraz pory roku. W porze zimowej proces ten trwa nawet dwa dni, w lecie często wystarcza jeden dzień, aby drewno nadawało się do skierowania do łuszczarki znajdującej się w hali, gdzie prowadzony jest proces produkcji sklejek. Linia łuszczarska firmy Raute umożliwia skrawanie wyrzynków o długości 163 cm. Są one wprawiane w ruch obrotowy, a specjalne noże skrawają je obwodowo na kilkunastometrową wstęgę o grubości około 1,5 mm. Przez cały proces skrawania grubość jest kontrolowana przez system laserów. W kolejnym etapie wstęga jest rozcinana na arkusze o wymiarach 160 x 170 cm. Mniejsze formaty nie są niszczone, ale podlegają odrębnej obróbce. Tak pocięte arkusze forniru trafiają do wspomnianej suszarni. Czas prasowania zależy od grubości sklejki W schłodzonych arkuszach trudno uniknąć drobnych wad i braków, więc na kilku stanowiskach realizowany jest proces naprawy łuszczki i sękowania, a następnie spajania części arkuszy forniru w spajarkach wzdłużnych i poprzecznych. Brzegi mniejszych arkuszy są pokrywane klejem, a następnie spajane w większe formaty. Najczęściej są to arkusze o długości 2,5 i 3 m. Nowa suszarnia ma sześć sekcji gorących i jedną sekcję chłodzącą. Stanowią one wsad do produkcji sklejki. Specjalne walce obustronnie nakładają na co drugi arkusz odpowiednią ilość żywicy fenolowej lub mocznikowej. Tak posmarowany fornir jest poddawany zespoleniu z naprzemiennie układanymi krzyżowo arkuszami niepokrytego klejem forniru. Przygotowane zestawy kierowane są do prasowania wstępnego na małych prasach, gdzie temperatura nie jest zbyt wysoka. Przez około 15 min, pod wysokim ciśnieniem, następuje wiązanie się arkuszy w przyszłą sklejkę. Dopiero tak wstępnie sprasowane arkusze poddawane są prasowaniu gorącemu, w temperaturze O C o ciśnieniu do 16 barów. Ciepło przenika przez całą grubość wsadu i zapewnia doskonałe połączenie między warstwami forniru. Czas prasowania uzależniony jest od grubości sklejki, bo do pięciu podstawowych minut trzeba doliczyć minutę na każde 0,5 mm grubości. Przykładowo sklejka o grubości 16 mm przebywa w prasie 13 min. Wierzchnia warstwa wzdłużnie spajana Obrzynanie i szlifowanie to kolejne etapy obróbki arkuszy sklejki. Dla części sklejki na tym kończy się etap produkcji i zaczyna etap kontroli jakości i pakowania. Ale w zakładzie w Ełku znaczna część wytworzonej sklejki liściastej jest poddawana procesowi nakładania filmu, czyli pokrywania war-

18 33 Po sortowaniu arkusze forniru studzą się przez kilka godzin. Wierzchnie arkusze sklejki spajane są w Ełku wzdłużnie. Arkusze forniru są skrzętnie sortowane pod względem jakości. Najczęściej sklejkę pokrywa się czarnym filmem fenolowym. stwy wierzchniej i spodniej papierem nasączonym żywicą. Te arkusze sklejki trafiają do prasy szybkiego taktu, ale wcześniej zostają obłożone papierem melaminowym. Proces pokrywania płyt filmem trwa około 90 s w temperaturze około 160 O C. Wyrównywanie krawędzi i pokrycie farbą w kolorze filmu kończy proces obróbki. Jeszcze tylko czterogodzinne sezonowanie i można je skierować do magazynu. Nasze sklejki z filmami wyróżnia to, że film nakładany jest na sklejkę, której arkusze wierzchnie spajane są w spajarkach wzdłużnych tłumaczy Zbigniew Michał Malinowski. Ta technologia wymaga dużej dokładności i jest stosowana tylko w naszym zakładzie. Najczęściej pokrywamy sklejkę czarnym filmem fenolowym, a rzadko filmem kolorowym, dekoracyjnym. Sklejka z filmami wykorzystywana jest głównie jako gładka, wytrzymała i wodoodporna płyta na szalunki w budownictwie oraz na podłogi różnych pojazdów i podesty. Nadaje się do użytkowania w warunkach zewnętrznych, bo spełnia warunki określone w normie PN-EN 636. Linia łuszczarska firmy Raute. Wstęga łuszczki jest rozcinana na arkusze o wymiarach 160 x 170 cm.

19 37 Idealne centrum do optymalizacji i cięć pod kątem OPTYMALIZERKA SuperAngle 600 kolejnym centrum Salvadora Na jednej stronie elementu można dokonać cięć nawet pod trzema różnymi kątami. Janusz Bekas Pilarka optymalizująca SuperAngle 600 włoskiej firmy Salvador nie wycina, jak typowa optymalizerka, wyłącznie zaznaczonych fragmentów listew i krawędziaków pod kątem prostym, ale tnie też pod innymi kątami, jednocześnie optymalizując rozkrój w celu uzyskania minimalnego odpadu. Maszyna posiada funkcje odczytu i cięcia na znakach fluorescencyjnych, ale także dokonuje cięć zgodnie z zapisanym programem obróbki. W oprogramowaniu wpisuje się długość elementu, który chce się uzyskać i podaje kąty. Na jednej stronie elementu można dokonać cięć nawet pod trzema różnymi kątami. SuperAngle 600 jest idealnym centrum do optymalizacji i cięć kątowych mówi Christian Salvador, właściciel firmy. Tnie ono na długość z możliwością docinania pod kątem. Posuw drewna odbywa się z prędkością do 60 m/min, a napęd popychacza sterowany jest przez komputer umieszczony pod stołem obróbczym. Sterowany przez komputer stół roboczy jest obrotowy w zakresie 0+/-70 O dla wykonywania cięć kątowych drewna o wysokości 550 mm. Na zakup tego innowacyjnego centrum, pokazanego podczas Dremy, zdecydowała się firma PHU Ryszard Kuchta z Gołańczy, producent drewnianych stelaży do sof, która zażyczyła sobie maszyny z przesuwem drewna od lewej do prawej strony. W porównaniu z obróbką wykonywaną ręcznie, pilarka optymalizująca ma wiele innych zalet. Pierwsza to oszczędność surowca, bo maszyna optymalizuje, z jakiego surowca najefektywniej da się wyciąć zapisany w programie element. Producent podaje, że można przez to zaoszczędzić 10 proc. drewna. Precyzja cięcia to druga zaleta. Gdy cięcia pod kątem są wykonywane ręcznie, to zwykle podczas składania elementów trzeba je docinać, żeby idealnie do siebie pasowały. Optymalizerka do cięcia pod kątem oraz kompletnej optymalizacji drewna wykonuje cięcie idealne i wszystko jest dopasowane. Jest to bardzo przydatne np. przy układaniu mozaiki czy składaniu dociętych elementów konstrukcji drewnianej. Ponadto, o połowę mniejszy jest czas obróbki i potrzeba mniej obsługi. Stół obrotowy jest osadzony na innowacyjnym, bardzo precyzyjnym mechanizmie, który gwarantuje precyzję kątów oraz jest zarządzany przez nowoczesny technologicznie elektroniczny silnik, zasilany również podczas hamowania. Dzięki kombinacji tych dwóch innowacyjnych i nowoczesnych rozwiązań SuperAngle 600 osiąga w tym samym czasie dużą precyzję i prędkość posuwu. Jest też w maszynie opcja powodująca, że jeżeli zadana jest długość elementu, a piła trafi na wadę drewna, to następuje przesunięcie listwy o 2-3 mm, żeby dokonać cięcia poza wadą i uzyskać pełną długość elementu dodaje Christian Salvador. Istnieje też możliwość obracania obrabianej listwy w celu ograniczenia strat związanych z eliminacją wad. Jeśli zapisze się w programie symetryczną kombinację elementów, to centrum docina końcówki tak, żeby pasowały do siebie jak puzzle. Maszyna posiada pneumatyczny system sterowania skokiem roboczym piły i ma przednie dociski boczne z niezależną regulacją sterowaną elektronicznie przez komputer, co pozwala na precyzyjny docisk materiału do prowadnicy oraz zespołu popychacza. Na wyjściu znajduje się sortownik służący do klasyfikowania pociętych elementów. O jego pracy decyduje precyzyjna fotokomórka firmy Sick ze specjalnym odblaskiem, który eliminuje zakłócenia w pomiarze długości elementów, zwykle pokrytych po operacji cięcia trocinami i wiórami. Mocny napęd przenośnika umożliwia przesuwanie ładunku drewna o masie do 805 kg. Na stole podawczym mieszczą się listwy i kantówki o długości do 3500 mm i szerokości do 100 mm oraz wysokości do 160 mm. Piła ma średnicę 600 mm, a ustawienia kątowe realizuje silnik bezszczotkowy. Praca jest prosta i elastyczna, ponieważ nie jest wymagana regulacja przy poszczególnych cięciach. Tak naprawdę operator musi położyć materiał na stole podawczym i ustawić takie parametry, jak długość, kąty cięcia i ilości elementów. Na wykonanie wszystkich obliczeń wystarczą dwie tysięczne sekundy. Maszyna jest bardzo dokładna dzięki zastosowaniu specjalnego napędu i oprzyrządowania dla ruchów zmiany kątów cięcia. SuperAngle 600 skonstruowaliśmy z myślą o producentach parkietów, mebli tapicerowanych, ramek obrazowych, konstrukcji domów drewnianych, palet i mebli ogrodowych, ale także dla tartaków podejmujących się głębszej obróbki tarcic mówi Christian Salvador. Wysoka wytrzymałość, prędkość, niezawodność i bezpieczeństwo pracy, niezależna regulacja pneumatyczna do ustawień różnych typów pracy, optyczny system Optymalizerka wykonuje idealne cięcia pod kątem. odczytu, inteligentne belki dociskowe, bezpieczna osłona z tyłu maszyny i oprogramowanie w środowisku Windows oraz fot. Salvador kilka innych innowacji technologicznych to walory uzasadniające nazwanie tego centrum maszyną przyszłości. Centrum docina końcówki tak, żeby pasowały do siebie jak puzzle. fot. Salvador

20 38 Technika i technologia Ekonomiczna linia do wzdłużnego łączenia drewna NOWOŚĆ Wykorzystanie surowca w małych zakładach Na obrotowy stół obróbczy nakłada się pakiet około 20 kawałków listew o różnej długości, który następnie jest ręcznie dociskany pneumatycznymi zaciskami do zderzaka, a z góry dociskany jest przez listwę dwoma siłownikami. Zespół obróbczy czopiarki składa się (od prawej) z podcinaczy, rębaka, wrzeciennika frezarskiego i nakładarki kleju. Ze względu na dążenie do wykorzystania każdego kawałka drewna GOMAD liczy na zainteresowanie jego nowością. TEKST I FOT. Janusz Bekas W mniejszych zakładach wysoka wydajność i ograniczenie liczby pracowników nie są najważniejsze, ale docenia się wszechstronność posiadanego parku maszynowego i możliwość wykorzystania każdego kawałka surowca, nawet jeśli wiąże się to z pracochłonnością mówi Andrzej Graczykowski, prezes zarządu Fabryki Maszyn do Drewna GOMAD z Gorzowa Wielkopolskiego, tłumacząc ideę skonstruowania małej linii do wzdłużnego łączenia drewna. O ile filozofia łączenia kawałków drewna na długość jest genialna ze względów ekonomicznych i w zakresie drzewnictwa zasługuje na Nagrodę Nobla, to rozwiązań prowadzących do realizacji tego procesu jest już wiele. Dotychczas pracuje jednak niewiele prostych linii do wykorzystania mniejszej ilości surowca drzewnego, powstającego po procesie cięcia czy Łączenie elementów z mikrowczepami i klejem na prasie PWL. optymalizacji, żeby wykonać niewielkie ilości listew czy desek. Fabryka Maszyn do Drewna Gomad, mająca w swej ofercie wiele obrabiarek do drewna, zdecydowała się skonstruować i rozpocząć produkcję małej linii do łączenia drewna na długość, która zadebiutowała na targach Drema. Skonstruowana jest ona z myślą o wykorzystaniu nawet małych kawałków drewna, po procesie optymalizacji. Jej koszt, rzędu zł, wydaje się przystępny i opłacalny dla średnich zakładów drzewnych mówi Andrzej Graczykowski. Jest ona przeznaczona dla zakładów wykorzystujących klejenie drewna wzdłuż na mikrowczepy. Linia składa się z czopiarki do mikrowczepów FPL oraz prasy do wzdłużnego łączenia drewna PWL. Proces jest realizowany w jednym ciągu. Najkrótszy kawałek drewna powinien mieć 20 cm, ale tylko dlatego, żeby pracownik nie miał zbyt bliskiego kontaktu z narzędziem obróbczym, albowiem teoretycznie można łączyć krótsze kawałki. Na obrotowy stół obróbczy nakłada się pakiet około 20 kawałków listew o różnej długości i łącznej szerokości 0,5 m. Wysokość pakietu na stole powinna się mieścić w zakresie mm. Taki pakiet jest następnie ręcznie dociskany pneumatycznymi zaciskami do zderzaka, a z góry dociskany jest przez listwę dwoma siłownikami, żeby nie następowało podnoszenie czy podrywanie się listew w trakcie obróbki. Pakiet listewek jest dosuwany do czopiarki FPL i wstępnie obrabiany przez górne i dolne podcinacze piłami o średnicy 160 mm, napędzanymi silnikiem o mocy 1,5 kw, sterowanym falownikiem. Przesuw wgłębny oraz góra-dół odbywa się na sankach żeliwnych śrubami trapezowymi. Podcinacz nacina ślad i odcina ząbek. Linia do wzdłużnego łączenia drewna w małych i średnich zakładach. Rolę rębaka spełnia piła o średnicy 300 mm, poruszana silnikiem o mocy 3,5 kw, która docina pakiet listewek. Następnie czoła listewek są nacinane wrzeciennikiem frezarskim, poruszanym odrębnym silnikiem o mocy 11 kw. Wykonuje on mikrowczep na każdej listewce. Następnie obrotowy stół obróbczy cofa się od gniazd obróbczych i wykonuje obrót o 180 O, po czym następuje dosunięcie drugiej strony listewek do równego docięcia i wykonania mikrowczepu na drugim czole listewki. Po tej operacji następuje nałożenie kleju z nakładarki na każdy mikrowczep. Dysza klejowa ma regulację strefy nakładania kleju, a odskok i doskok jest automatyczny. Po tej operacji następuje przesunięcie transporterem rolkowym każdej listewki z mikrowczepami na obu czołach i z nałożonym klejem na jednej stronie na stół prasy PWL do wzdłużnego łączenia drewna. Górna belka dociskowa opada na wysokość łączonych elementów i następuje prasowanie od góry oraz dociśnięcie listewek od tyłu siłownikiem o nacisku 4 t. W ten sposób może powstać klejona deska o długości 3 m w wersji prasy z układem pneumatycznym i o długości 6 m w wersji hydraulicznej. Po ściśnięciu uwalnia się siłownik i podnosi belka na zawiasach, co pozwala na wypchnięcie sklejonej listwy czy deski i docięcie na pilarce włączanej i przesuwanej ręcznie. Do sprawnej obsługi potrzeba dwóch pracowników, z których jeden nakłada elementy do łączenia, a drugi sortuje i układa sklejony materiał. Może on mieć szerokość mm i grubość mm. W naszej linii czopiarka jest automatyczna, jak w czterokrotnie drożnych zautomatyzowanych liniach do łączenia drewna na mikrowczepy mówi prezes Gomadu. Umożliwia także połączenie na kreskę, ale wówczas podaje się elementy drzewne nie w pionie, a w poziomie i wykorzystuje się zespół wypychania pakietu po pierwszym cyklu. W linii można umieścić różne odmiany czopiarek do mikrowczepów oferowanych przez Gomad, z mniej lub bardziej bogatym wyposażeniem.