Tytu³: ród³o: Data: Strona: Autor: Nak³ad: Ekwiwalent:

Transkrypt

1 imm mmmmmm PZL-Świdnik to zaktad z ponad 60-letnim doświadczeniem, któ ry wyprodukował śmigłowców, to jedyny polski wytwór ca OEM z pełną zdolnością w zakresie projektowania, badań i rozwoju, integracji systemów, produkcji, realizacji wsparcia i szkoleń oraz modernizacji śmigłowców. Zakład pełni również rolę kluczowego partnera przemysłowego w sektorze lotni czym, dostarczając struktury lotnicze dla wielu wiodących producentów śmigłowców i samolotów na całym świecie. PZL-Świdnik uczestniczy w przetargu na 70 śmigłowców dla Sił Zbrojnych RP, w którym oferuje najnowszej generacji wielozadaniowy śmigłowiec wojskowy AW149. O statnie dwie dekady istnienia PZL-Świdnik można uznać za dramatyczne. Mimo tego, że na przeło mie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubie głego wieku udato się zintensyfikować produkcję śmi głowca W-3 Sokół, wprowadzić go do Sił Zbrojnych RP w różnych wersjach, a także osiągnąć sporą sprzedaż klientom cywilnym i zagranicznym, to pod koniec ubie głej dekady zamówienia na tę maszynę spadły do zera i 29 stycznia 2010 r. zakład sprzedano jednej z zagra nicznych korporacji lotniczych (do tego momentu PZL-Świdnik byt Spółką Skarbu Państwa kontrolowaną przez Agencję Rozwoju Przemysłu). Najlepszą ofertę złożyła należąca do Finmeccanica wtosko-brytyjska grupa AgustaWestland. Grupa ta miała w tym momencie już długą tradycję współpracy z zakładami PZL-Świdnik sięgającą 1996 r., kiedy to dostarczono pierwszy kadłub do lekkiego wielozadaniowego śmigłowca Agusta A109 (obecnie AgustaWestland AW109). W PZL-Świdnik rozpoczęto produkcję kadłubów i belek ogonowych śmigłowca. W 2001 r. współpracę rozszerzono o produkcję kadłu ba do modelu Agusta A119 (obecnie AgustaWestland AW119). W1998 r. w PZL-Świdnik rozpoczął się program projektowania i produkcji struktur średniego wielozada niowego śmigłowca AW139. W fazie projektowania dzia łania świdnickich zakładów byty realizowane przez Biuro Projektu Śmigłowca AW139, które utworzono w ramach Zakładu Rozwoju i Wdrożeń PZL-Świdnik i obejmowały projektowanie i udział w certyfikacji głównej struktury kabiny, osłon silników, ścianek ogniowych i kanałów wylotowych, drzwi kabiny pilotów, przedziału pasażer skiego i bagażowego. Następnie w Świdniku rozpoczęto seryjną produkcję kompletnych kadłubów do AW139. W ciągu trzech lat ( ) grupa AgustaWest land zainwestowała 300 mln złotych (niemal tyle, ile ją kosztował zakup większościowego pakietu akcji PZL-Świdnik) w nowoczesną infrastrukturę (budyn ki i wyposażenie produkcyjne), umożliwiającą pra cę w warunkach bardziej komfortowych, zgodnych z wymaganiami BHP i przyjaznych środowisku, nowoczesne technologie, modernizację produktów oraz zwiększenie możliwości produkcyjnych zakładu, jak również szkolenie załogi. W ciągu kolejnych trzech lat AgustaWestland planuje dalsze inwestycje, o łącznej wartości 335 mln złotych. AgustaWestland wspiera PZL-Świdnik w pozyski waniu nowych klientów na śmigłowce polskiej kon strukcji. O ile w 2009 r. jeszcze państwowym zakładom udato się podpisać umowę na sprzedaż tylko jednej maszyny, o tyle w ciągu pierwszych osiemnastu mie sięcy po przejęciu przedsiębiorstwo sprzedało 29 pol skich śmigłowców. W 2012 r. średnie zatrudnienie w PZL-Świdnik utrzymywało się na poziomie 3441 osób, a w ciągu ostatnich czterech lat liczba realizowanych roboczogodzin wzrosła dwukrotnie - z 1,8 do 3,5 milio na rocznie. Przychody, po początkowym spadku

2 w 2010 r., zaczęty rosnąć. W 2012 r. przychód spółki wyniósł ponad 761,5 mln złotych, a księga zamówień prawie kolejne 872 miliony. Sześć procent przychodów - 43 mln złotych - zostało zainwestowane w 2013 r. w działalność badawczo-rozwojową. Kwota ta była wyższa niż w 2012 r, kiedy to na B+R wydano około 40 mln złotych. Nic zatem dziwnego, że w ubiegłym roku PZL-Świdnik, spółka z grupy AgustaWestland, została wyróż niona nagrodą dla Najlepszego Włoskiego Inwestora Roku" (Top Italian Investor of the YearAward) w uzna niu za osiągnięcia przedsiębiorstwa oraz inwestycje zrealizowane w zakładach w Świdniku. Nagroda ta jest przyznawana za wkład w rozwój polskiej gospodarki, przejawiający się skalą zrealizowanych inwestycji, wiel kością zatrudnienia, wprowadzaniem innowacji oraz pełnieniem strategicznej roli w branży. Ponadto PZL-Świdnik,spólkazgrupy AgustaWestland, została uhonorowana Nagrodą Ministra Gospodarki w konkursie Wybitny Eksporter Roku 2013", w uznaniu za dotychczasowe osiągnięcia oraz działalność ekspor tową prowadzoną przez przedsiębiorstwo. Wicepremier, Minister Gospodarki Janusz Piecho ciński uzasadniając wyróżnienie przyznane PZL-Świdnik powiedział: Cieszę się, że produkowane przez Spółkę wyroby spełniają najwyższe kryteria, konieczne dla sprostania stale nasilającej się konkurencji i swoją jakością przyczyniają się bezpośrednio do umacniania na zagranicznych rynkach pozytywnej opinii o polskich przedsiębiorcach oraz budują pozytywny wizerunek Polski w Europie i świecie. PZL-Świdnik wyprodukował też już łącznie ponad 600 zestawów struktur dla maszyn AW różnych typów, w tym AW119 (kadłub i belka ogonowa, prawie 200 wyprodukowanych zestawów), AW109 (kadłub i belka ogonowa, łącznie ponad 300 zestawów wszyst kich wersji tego śmigłowca), AW159 (statecznik pozio my), AW169 (zespoły układu sterowania lotem) i AW101 (płyta sufitowa, przednia część kadłuba, panele podło gowe, owiewki). Szczelność struktur produkowanych w Świdniku jest testowana na miejscu Oprócz tego zakłady są tradycyjnie kooperantem dla firm spoza AgustaWestland. Powstają tutaj dla nich wloty do gondoli turbinowego silnika odrzutowego SaM146, centropłaty skrzydła dla samolotów ATR 42 i ATR 72, owiewki, mechanizmy drzwi pasażerskich i drzwi bagażowe dla Airbusa A320 i A340, kadłuby, dzo wysoką wspólnotę podzespołów, szacowaną - w zależności od wersji - na poziomie pro cent. Kwestią czasu pozostaje rozpoczęcie produk cji AW149. Zakład PZL-Świdnik ma się stać w najbliższej przy szłości także centrum doskonałości w zakresie podwo zi dla śmigłowców. Projektowane, rozwijane i produko wane mają być tutaj podwozia dla wszystkich statków powietrznych AgustaWestland, począwszy od wspo mnianego AW609 TiltRotor. Wzrost produkcji poszedł w parze z rozbudową bazy poddostawców. Dzisiaj Świdnik korzysta z materiałów i usług 1300 firm, z czego 900 to podmioty polskie. Warto przy tym nadmienić, że 95 procent elementów użytych do produkcji świdnickich struktur jest produ kowanych w Polsce. Struktury i komponenty Obok produkcji całych śmigłowców w zakładzie intensywnie rozwinięto wytwarzanie komponentów do maszyn AgustaWestland. Jako centrum doskona łości w zakresie produkcji struktur lotniczych do więk- PZL-Świdnik to jeden z najstarszych zakładów lotniczych w Polsce. Kabina AW149 podczas testów wytrzy małościowych realizowanych w PZL-Swidnik. Próby statyczne I zmęczeniowe Obecnie PZL-Świdnik produkuje struktury do śmigłowców AgustaWestland, w tym do najlepiej sprzedają cego się na świecie średniego wielozadaniowego śmigłowca AW139. szóści śmigłowców grupy, Świdnik dostarczył 520 z 800 wyprodukowanych kadłubów bardzo chętnie kupowanych śmigłowców AW139. Średnio powstaje ich tutaj rocznie około 60, chociaż czyniono przymiar ki do robienia nawet 10 kadłubów miesięcznie. Roczny rekord budowy struktur dla tego typu śmigłowca sięga 87 sztuk. Każda z nich wędruje następnie do Stanów Zjednoczonych bądź Włoch na linię montażu osta tecznego. W 2013 r. w PZL-Świdnik rozwinięto również produkcję belek ogonowych dla śmigłowca AW139. Do tej pory wyprodukowano już 12 sztuk, a w kolej nych miesiącach ma ich powstać więcej. skrzydła do samolotów Pilatus PC-12, czy belka ogo nowa dla śmigłowca Bell 412 Huey II. Produkcja struktur z roku na rok jest w Świdniku większa. Na przykład zestawy dla AW119 są produko wane i w Polsce i we Włoszech, jednak coraz większa część produkcji jest przenoszona do PZL-Świdnik. 16 grudnia 2013 r., tydzień po naszym pobycie na tere nie zakładu, została uruchomiona linia produkcyjna struktur dla nowych śmigłowców AW189, cywilnej odmiany oferowanego Silom Zbrojnym RP AW149. Pierwszy kadłub miał być gotowy jeszcze pod koniec tego miesiąca. Śmigłowce AW149 i AW189 mają bar- W Świdniku w coraz szerszym zakresie dokonuje się prób statycznych i zmęczeniowych większości kompo nentów statków powietrznych produkowanych przez AgustaWestland, w tym: AW169, AW129 Mangusta, AW159 Wildcat, AW149, AW189 i AW609. Realizuje się także badania kadłubów śmigłowców AW149 i AW189 (badania te należały do procesu projektowa nia tych maszyn). Do prób kadłubów służy tzw. klatka" prób wytrzy małościowych wyposażona w 32 siłowniki, za pomocą których wprowadza się obciążenia, jakich zaznawałby śmigłowiec w locie. Trzy miesiące zintensyfikowanych badań w tym urządzeniu symulują pracę śmigłowca przez 1000 godzin lotnych. W czasie próby naprężenia mierzone są w ponad 100 miejscach (punktach pomia rowych). W wypadku gdyby któryś z elementów pęki bądź w nieprzewidziany sposób się odkształci! proces zostałby zatrzymany i nastąpiłaby weryfikacja konstruk cji. Obecnie kadłuby są testowane w klatce", w której kiedyś badano kadłuby Sokoła i SW-4, jednak stoso wane dziś urządzenia pomiarowe są zmodyfikowane pod wymagania nowoczesnych konstrukcji i umożli wiają obliczenia na najwyższym poziomie. W 2013 r. obok starej klatki" została postawio na zupełnie nowa, w której będą prowadzone próby AW609 TiltRotor. Postawienie drugiego urządzenia spo wodowało kolejną inwestycję w infrastrukturę - wzmoc nienie sieci hydraulicznej. Zaktad kompozytów Wytwarzanie szerokiej gamy produktów jest możli we dzięki zdolności PZL-Świdnik do pracy z szeroką

3 Wytwarzanie szerokiej gamy produktów jest możliwe dzięki zdolności PZL-Świdnik do pracy z szeroką gamą materiałów konstrukcyjnych, w tym wytwarzania i obróbki kompozytów (na zdjęciu autoklaw). gamą materiałów konstrukcyjnych, w tym wytwa rzania i obróbki kompozytów. Wasi konkurenci chcą dopiero uruchamiać produkcję łopat kompozytowych. My tymczasem robimy je w Świdniku od trzydziestu lat. Na łopatach kompozytowych od lat latają nie tylko śmigłowce W-3 Sokół i SW-4 ale nawet niektóre Mi-2 i Kania - wymienia Nicola Bianco, dyrektor zarzą dzający PZL-Świdnik. W tej chwili w naszym zakła dzie kompozytów, w trzech różnych działach, pracuje prawie 600 osób. Przechodzimy obecnie na kolej ny poziom tych technologii, tak aby być zdolnym do produkcji najnowszej generacji łopat śmigłowców z rodziny AgustaWestland. W Świdniku powstają części i zespoty wykonane z preimpregnantów węglowych, szklanych i kewlarowych. Preimpregnant to tkanina przesączona odpowied nią żywicą epoksydową, która wygrzewa się (polimeryzu je) w piecach ciśnieniowych, tzw. autoklawach, w tempe raturach od 120 do 220 stopni Celsjusza i przy ciśnieniu od 1 do 8 atmosfer. W czasie tego procesu pod wptywem temperatury części nabierają odpowiedniego kształtu i właściwości wytrzymałościowych. W najbliższej przy szłości w PZL-Świdnik ma pojawić się nowy autoklaw o średnicy 5 m i długości około 20 m. Obecnie używany piec ma 4 m średnicy i 10 m długości. Części kompozytowe mogą być wykonywane z uży ciem wypełniacza o niskiej gęstości, tzw. plaster miodu (ang. honeycomb core). Zapewnia on wytrzymałość i sztywność ale nie zwiększa masy zespołu - są to tzw. panele sandwich". Wypełniacz jest wykonany z różnego typu materiału np. aluminium albo papie ru aramidowego tzw. nomex. Materiały są wycinane na ploterze tnącym na podstawie rozrysowań (nestingów) przygotowanych przez dział Projektowania. Kolejny etap to układanie warstw prepregu w formach, tak aby uzyskać elementy o odpowiednim kształcie i grubości. Do tej operacji wykorzystuje się laserowy system wskazywania konturu warstw VIRTEK, w którym promień lasera wyświetla gdzie i co należy ułożyć. Po procesie polimeryzacji części są obrabiane na frezarce 5-osiowej, a następnie trafiają na badania nieniszczące metodą ultradźwiękową gdzie są wykry wane ewentualne niedoklejenia i niedoskonałości struktury. Dotychczas proces ten byt realizowany przy użyciu ręcznych defektoskopów, jednak teraz wpro wadzane są nowe rozwiązania technologiczne pozwa lające ocenić części o skomplikowanych kształtach i dużych gabarytach. W-3 Sokół i SW-4 Obecnie zakład PZL-Świdnik produkuje dwa komplet ne śmigłowce. Oba zostały zaprojektowane w cza sach, kiedy przedsiębiorstwo znajdowało się w pol skich rękach. Jak na razie żadnej z tych konstrukcji nie grozi odejście do lamusa. Śmigłowiec SW-4 nie znalazł wprawdzie ostatnio nowych nabywców i nie byt produkowany (chociaż cały czas trwają rozmowy z kilkoma potencjalnymi klientami), jest jednak nadal rozwijany przez polskich i włoskich inżynierów do standardu SW-4 Solo - opcjo nalnie pilotowanego bezzatogowca. SW-4 Solo będzie mógł być wykorzystany do wykonywania różnorodnych zadań, w tym misji wywiadowczych i obserwacyjnych oraz transportu ładunków. Obsługiwany przez pilota będzie mógł służyć do transportu personelu oraz misji z zakresu nadzoru i interwencji. Pierwsze nieoficjalne informacje o rozpoczęciu prac nad bezzałogową wersją SW-4 Solo pochodzą z 2010 r. AgustaWestland wybrała wówczas polski śmigłowiec z racji niewielkich wymiarów i niskiej ceny. Oficjalna deklaracja w tej sprawie padła z ust prezesa Giuseppe Orsiego, w czasie marcowej wystawy Heli Expo 2011 w Orlando. Wersja RUAS/OPH (RotorcraftUnmannedAirSysteml Optionally Piloted Helicopter), czyli Śmigłowcowy Bezzałogowy System Powietrzny/Opcjonalnie Pilotowany Śmigłowiec korzysta ze sprawdzonej jed nosilnikowej platformy SW-4. Mimo, że głównym part nerem AgustaWestland w programie stworzenia wersji bezzatogowej jest Selex Galileo, w prace został zaan gażowany także zespół inżynierów z PZL-Świdnik. W ubiegłym roku podczas prób w powietrzu był badany m.in. układ automatycznego sterowania SW-4 Solo. Pilot siedzący w kabinie podczas prób nadzoro wał jedynie działanie automatyki zarządzającej lotem i dokonywał dostrojenia jej elementów. W pierwszym kwartale bieżącego roku ma on przejść serię prób nad jednym z polskich poligonów. Z kolei linia produkcyjna W-3 Sokół w czasie naszej wizyty w zakładzie pracowała pełną parą. Zaobserwowaliśmy na niej 6 kadłubów w różnych sta diach zaawansowania i jedną maszynę przebudowywa ną do standardu W-3PL Głuszec, do tego kilka świeżo ukończonych maszyn w barwach lotnictwa wojskowe go Algierii oraz Polski, czekało na odbiór. Załoga PZL-Świdnik jest przeszkolona w sposób uniwersalny i jej ludzie mogą pracować przy różnych typach śmigłowców. Dlatego, po zaangażowaniu większej liczby pracowników na linię w produkcję śmigłowca Sokół, linię produkcyjną mogą opuszczać aż dwie maszyny miesięcznie, przy czym budowa i testowanie pojedynczego śmigłowca trwa zazwyczaj 9 miesięcy, ale procedurę maksymalnie można skrócić do pół roku. Oprócz Algierii i Polski, Sokola zamówiły ostatnio Filipiny. Kolejne zamówienia na ten typ są spo dziewane także w bieżącym roku. Dodajmy w tym miejscu, że śmigłowiec wsparcia bojowego W-3PL Głuszec został opracowany przez PZL-Świdnik i Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych we współpracy m.in. z Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym Sprzętu Mechanicznego w Tarnowie. Otrzymał on wyposażenie umożliwiające mu wykonywanie zadań o dowolnej porze dnia i w każdych warunkach atmosferycznych. Głuszec posiada zintegrowany sys tem awioniczny (awionika cyfrowa), nowy system roz poznania i walki elektronicznej oraz rozszerzony asor tyment uzbrojenia. Prototyp rozpoczął próby w locie SW-4 Solo to Śmigłowcowy Bezzałogowy System Powietrzny/Opcjonalnie Pilotowany Śmigłowiec (Rotorcrafł Unmanned Air System IOptionally Piloted Helicopter).

4 W-3 Sokół to wielozadaniowy śmigłowiec polskiej produkcji z PZL-Świdnik. Od 1985 r. do chwili obecnej zbudowano ponad 160 takich maszyn, w wariantach cywilnych i wojskowych. w 2007 r, W grudniu 2010 r. pierwsze cztery W-3PL Głuszec przekazano użytkownikowi, a w 2012 r. kolej ne cztery śmigłowce W-3W/WA skierowano do przebu dowy do nowego standardu w świdnickich zakładach. Mimo wszystko grupa AgustaWestland przewiduje stopniowe zmniejszanie się zainteresowania tą kon strukcją na rynkach w związku z postępem technicz nym i wprowadzaniem nowych technologii. Grupa zarzuciła wcześniejsze plany tworzenia dwóch wer sji rozwojowych Sokola: W-3 Sokół 2 i SW-5, w ich miejsce planując wprowadzenie innego i znacznie nowocześniejszego następcy - konstrukcji rozwijanej i produkowanej (przynajmniej na początku) wyłącznie w Świdniku. Maszyną tą ma być śmigłowiec AW149, którego koncepcja ma bardzo podobne założenia do tych przygotowanych dla W-3 Sokół 2 i SW-5. Niedojrzały czy przyszłościowy? nych. Podobną przewagę ma propozycja Eurocoptera. Wprawdzie EC725 Caracal na rynku pojawił się stosun kowo niedawno, jednak tak naprawdę jest to zaawan sowana wersja śmigłowca Puma, który pojawił się w linii jeszcze wcześniej niż Black Hawk - pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Przedstawiciele PZL-Świdnik odpierają zarzuty co do rzekomej niedojrzałości AW149. Próbuje się nam wmówić, że nasz śmigłowiec jest niesprawdzo ny, a że te stare konstrukcje są sprawdzone i lepsze. Zastanawiam się, dlaczego więc Ci, którzy tak mówią nie jeżdżą starymi Polonezami - tylko kupują nowe samochody? Ze śmigłowcami jest przecież tak samo. Nowoczesne produkty są lepsze. AW149 to konstrukcja najnowsza i bardzo nowoczesna, a/e nie niedojrzała. Podczas prac nad AW149 wykorzystaliśmy najlepsze doświadczenie jakie zdobyty przez dziesiątki lat - wio ska Agusta, brytyjski Westland i PZL-Świdnik jako pol skie przedsiębiorstwo - tłumaczy prezes Majewski. Tb prawda, że AW149 sam w sobie sprawdzony" nie jest, ale jest on wypadkową naszego ogromnego doświadczenia gromadzonego przez lata produkcji śmigłowców, które pomogło ostatecznie zdefinio- wać technologie wykorzystane w AW149 - dodaje Nicola Bianco. Dyrektor zarządzający PZL-Świdnik zgadza się co do tego, że jego konkurenci zaoferowali dobre maszyny. Zwraca jednak uwagę, że wybór nowej plat formy śmigłowcowej dla Polski to wybór na długie lata i za dwadzieścia-trzydzieści lat spośród oferowanych Polsce maszyn tylko AW149 - dzisiaj konstrukcja mło da i z dużym potencjałem modernizacyjnym - będzie mogła przechodzić kolejne modyfikacje i skutecznie wypełniać stawiane przed nią zadania. Podkreśla, że chociaż PZL-Świdnik ma 62-letnią historię i 58-letnią tradycję w produkowaniu śmigłowców, to - z oczywi stych względów - wytwórnia nie chce oferować kilku dziesięcioletnich, tradycyjnych" rozwiązań. Oblatany w 2009 r. AW149 jest najnowocześniej szym obecnie na świecie śmigłowcem w klasie 8 ton. Maszyna jest przeznaczona do wykonywania różnorod nych zadań w strukturach sił zbrojnych (transport tak tyczny, wsparcie ogniowe, ratownictwo lotnicze/bojowe ratownictwo lotnicze, ewakuacja medyczna/ewakuacja medyczna z pola walki, zadania patrolowe, dowodzenie i kierowanie, transport ważnych osobistości itp.) dyspo nuje nowoczesną cyfrową awioniką (system zarządza nia lotem, autopilot, dane prezentowane na czterech wielofunkcyjnych wyświetlaczach ciekłokrystalicz nych) z możliwością jej dowolnej konfiguracji zgodnie z życzeniem odbiorcy, dużym nadmiarem mocy, który zapewnia wysoką manewrowość i prędkość przelo tową, zapasem paliwa wewnętrznego pozwalającym na znaczne zwiększenie zasięgu, możliwością przeno szenia zróżnicowanego uzbrojenia. Kabina ładunkowa AW149 została zaprojektowana zgodnie z wymogami przyszłych odbiorców wojskowych (duże przestronne drzwi ładunkowe po obu stronach kadłuba). Śmigłowiec dysponuje własną pomocniczą jednostką napędową uniezależniającą maszynę od zasilania lotniskowego. Niedługo AW149 uzyska kwalifikację wojskową, jednak maszyna ta czerpie z wielu certyfikatów cywil nych już zdobytych dla bliźniaczego AW189 (trwa już jego produkcja seryjna). Jak mówią przedstawiciele Świdnika odpowiednie certyfikaty to tylko kwestia czasu. Cywilny certyfikat EASA miał zostać pozyska ny do końca 2013 r., najpóźniej w styczniu bieżącego roku. Kwalifikacja wojskowa ma zostać przeprowadzo na przez włoskie Sity Powietrzne w pierwszym półro czu 2014 r. Jak mówi prezes Majewski kwalifikacja wojskowa nie stanowi problemu, szczególnie, biorąc pod uwagę AW149 został wystawiony jako jedna z propozycji w przetargu na 70 śmigłowców dla Sil Zbrojnych RP W przeciwieństwie do swoich konkurentów: S-70i Black Hawk International, produkowanego w zakła dach PZL-Mielec należących do Sikorsky'ego, jak i EC725 Caracal Eurocoptera, maszyna ta została Niedługo śmigłowiec AW149 uzyska kwalifikację wojskową, która ma zostać przeprowadzona przez włoskie zaprojektowana w ostatnich latach i wykorzystuje Siły Powietrzne w pierwszym półroczu 2014 r. najnowsze osiągnięcia technologiczne, na przykład AW149 cechuje się wysokim udziałem kompozy tów w konstrukcji kadłuba, co zapewnia m.in. bar dzo korzystny stosunek mocy zespołu napędowego do masy śmigłowca. Wszystkie założenia, które były brane pod uwagę przy projektowaniu AW149 są współczesne, i nie pochodzą z czasów zimnej wojny. Nasz śmigłowiec jest przystoso wany do prowadzenia działań podczas konfliktów asy metrycznych, do tego aby w optymalny sposób wspie rać szeroko pojęte bezpieczeństwo kraju - zapewnia prezes zarządu PZL-Świdnik Mieczysław Majewski. Krytycy propozycji PZL-Świdnik i AgustaWestland zarzucają AW149 brak dojrzałości konstrukcji i doświadczeń z jego eksploatacji, nie wspominając o doświadczeniach z pola walki. Wskazują, że zupeł nym przeciwieństwem jest tutaj czterdziestoletni, lecz stale udoskonalany Black Hawk, który jest dzisiaj najczęściej używaną maszyną wojskową na świecie i bral udział w niezliczonej liczbie konfliktów zbroj- \

5 fakt, że wszystkie śmigłowce biorące udziat w polskim przetargu, po zainstalowaniu wyposażenia zamówione go przez Siły Zbrojne RP i tak będą musiały przejść dodatkowe procesy kwalifikacyjne. W procesie rozwoju AW149 użyto sześciu proto typów i przedprodukcyjnych egzemplarzy maszyny. Jeden z nich znajduje się obecnie w PZL-Świdnik w celu zapoznania z nim pilotów i techników, ale także skoncentrowania wysiłków inżynierów na rozwoju kon kretnych konfiguracji śmigłowca. Przeszkoleni tu piloci (polscy i włoscy), chwalą maszynę za zaawansowaną awionikę, zwracają też uwagę na niski poziom hałasu wirnika, prędkość, która zaskakuje" oraz niewielkie wibracje towarzyszące pracy zespotu napędowego. Waldemar Jaworski, Szef Pilotów Doświadczalnych PZL-Świdnik, powiedział: AW149 to rzeczywiście naj nowszej generacji maszyna. W pełni cyfrowa awionika, nowoczesny autopilot oraz system zarządzania lotem znacznie ułatwiają pracę pilotów i umożliwiają im działanie w najtrudniejszych misjach. Każdy pilot, który zasiądzie za sterami AW149, będzie pod ogrom nym wrażeniem niebywałych osiągów, nadmiaru mocy i doskonalej sterowności śmigłowca. Moją uwagę zwróciły również zastosowane w AW149 rozwiązania, dla wszystkich śmigłowców (dla Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej) doświadczenie to zostanie wykorzystane przy tworzeniu morskiego wariantu AW149 Jeżeliby jednak władze zdecydują się na osobną platformę morską, wówczas prawdo podobnie zaproponowany zostatby Polsce po prostu jeden z powyższych, sprawdzonych i chętnie kupowa nych śmigłowców. Ważny aspekt ekonomiczny Przedstawiciele kierownictwa PZL-Świdnik deklaru ją, że wraz z wyborem AW149 Polska uzyska prawo i bezpośrednią możliwość wprowadzania modyfika cji, jak i petną dokumentację, w tym tak ważne kody źródłowe oprogramowania pokładowej elektroniki. W przypadku AW149 na miejscu będzie produkowana cata struktura, a także komponenty i systemy - hydrau liczne, elektryczne, elektroniczne, część sprzętu dla radiokomunikacji i nawigacji, układ przeniesienia napędu, łopaty wirników. Maksymalnej polonizacji maszyny ma towarzyszyć transfer know-how, który w całości zostanie przekazany do Świdnika. To tutaj ma powstać pierwsza linia pro dukcyjna AW149, i nawet jeżeli kiedyś gdzieś na świe- Produkcia AW189, najnowszego śmigłowca której nale należą również modele AW139 i AW169 już Produkcja śmigłowca z serii, do której ruszyła. Wszystkie fot. PZL-Świdnik (jeśli nie zaznaczono inaczej) które znacznie upraszczają obsługę śmigłowca. Widać, cie powstanie druga, to będzie ona już tylko wzoro że już na etapie projektowania przemyślano wiele roz wana na polskich rozwiązaniach i doświadczeniach. wiązań, co powoduje, że teraz każdy pilot próbujący Cykl życiowy śmigłowca byłby też w petni wspierany swoich sil za sterami AW149, będzie czul się w nim z zakładu znajdującego się w Polsce. Jak podkreślają przedstawiciele PZL-Świdnik zaktad jako jedyny spo niezwykle komfortowo. Nie od dziś wiadomo, że stworzenie wspólnej plat śród konkurentów posiada wystarczającą infrastrukturę formy dla śmigłowców transportowych, ratowniczych aby spetnić ten wymóg. W przypadku wyboru przez Sity (dla sit lądowych i morskich) oraz zwalczania okrętów Zbrojne RP AW149 stałby się więc w zasadzie polską podwodnych, jest trudne do spełnienia i mają z tym konstrukcją, następcą W-3 Sokół. problem wszyscy startujący w konkursie. Problemy Wybór AW149 wiązałby się ze wzrostem zatrudnie ma także PZL-Świdnik. Me powiem, że wszystko mamy nia w Świdniku. Jak mówi Nicola Bianco, zatrudnienie gotowe. Mogę jednak zapewnić, że trwa definiowanie zwiększyłoby się o około 250 etatów. Nie byliby to szczegółowych konfiguracji śmigłowca, i że wspólnie tylko ludzie odpowiedzialni za produkcję śmigłowców z klientem będą one rozwijane w PZL-Świdnik - dekla AW149, ale także ci, co bardzo ważne, którzy dosko ruje Nicola Bianco. naliliby je i rozwijali. Oczywiście, znacznie większa Jednocześnie podkreśla, że AgustaWestland posia liczba etatów powstałaby poza naszym zakładem da w swojej ofercie wiele śmigłowców do zastosowań u naszych kooperantów. morskich, w tym Super Lynx, AW159 Wildcat, morskie wersje AW101, AW139 i NH90. W przypadku utrzyma nia przez Sity Zbrojne RP wymogu jednej platformy 25 stycznia 2013 r. PZL-Świdnik, spotka z grupy AgustaWestland, poinformowała o podpisaniu poro zumień o współpracy z czołowymi polskimi uczel niami technicznymi. Zawarto je w trakcie konferencji Nie-zwykfy inżynier potrzebny od zaraz - partnerstwo świata nauki i biznesu w kształceniu inżynierów", która odbyta się w siedzibie spółki. Pięć wiodących uczelni prowadzących kształce nie na kierunkach lotniczych: Politechnika Lubelska, Politechnika Rzeszowska, Politechnika Warszawska, Wojskowa Akademia Techniczna oraz Wyższa Szkoła Oficerska Sit Powietrznych w Dęblinie podpisało poro zumienia o współpracy z PZL-Świdnik, która będzie się opierać na realizacji wspólnych projektów i badań naukowych oraz wspólnym edukowaniu inżynierów. Kooperacja będzie zakładać m.in. organizację praktyk i staży w PZL-Świdnik, fundowanie stypendiów dla naj zdolniejszych studentów, współdziałanie w procesie tworzenia prac dyplomowych, realizację zajęć prak tycznych w PZL-Świdnik oraz organizację wspólnych konferencji i wydarzeń naukowych. Do 2016 r. PZL-Świdnik zamierza zatrudnić 150 mło dych inżynierów. Wszystko to w ramach wymiany poko leniowej w przedsiębiorstwie. Przy programie AW149 dla Sit Zbrojnych RP PZL-Świ dnik i AgustaWestland chcą współpracować z około 30 polskimi firmami (Bumar Elektronika, WZL-1, Huta Stalowa Wola, ITWL, Polski Holding Obronny, Zakłady Mechaniczne Tarnów, WB Electronics, Radmor, WZL-2, Radiotechnika, Drabpol, Domar, WITU, KenBIT, WSK Kraków, WCKBT, ATM, Śląskie Centrum NaukowoTechnologiczne Przemyślu Lotniczego sp. z o.o., Lubawa SA, PZL Kalisz SA). Nie ma sensu, żebyśmy robili wszystko sami, szcze gólnie że inni mają już niezbędne doświadczenie. Ich produkty już teraz są używane przez polską armię. Nie ma więc sensu, żeby na przykład rakiety dla AW149 robili Anglicy, skoro może to robić Męsko - deklaruje Mieczysław Majewski. Prezes zarządu PZL-Świdnik podkreśla, że rela cje zakładu z dziesiątkami polskich firm nie zostały nawiązane wczoraj, nie są też etykietką" przyklejoną do programu AW149 tylko po to aby spetnić warunek polonizacji, budowa tych relacji bowiem trwała latami i nie da się ich pozyskać z dnia na dzień. Przykładem dobrej współpracy przemysłowej PZL-Świdnik jest pro gram W-3PL Głuszec, w ramach którego zawiązał się silny zespól polskich firm, który następnie sprawdził się w praktycznym działaniu. PZL-Świdnik deklaruje także możliwość współtwo rzenia ostatecznej konfiguracji AW149 razem z klien tem. To nowoczesne podejście preferowane teraz na świecie i w trakcie negocjacji technicznych wyra ziłem zaangażowanie i zapewnienie dostępu do tego procesu naszemu polskiemu klientowi wojskowemu. To pozytywnie wpłynie na koszt produktu - im bardziej klient będzie zaangażowany w proces tworzenia pro duktu tym cena będzie ostatecznie niższa - tłumaczy dyrektor Bianco. Jeśli chodzi o cenę, to dzisiaj trudno jest powie dzieć ile będą kosztowały śmigłowce uczestniczące w przetargu. Przedstawiciele PZL-Świdnik deklarują, że wbrew temu co mówi konkurencja ich oferta, choć szeroko oparta o najnowsze technologie, nie będzie jednocześnie wyśrubowana cenowo. Biorąc pod uwa gę przetarg na odrzutowe samoloty szkolne AJT dla Sit Powietrznych i szokująco niską ofertę siostrza nej firmy AgustyWestland - Alenii Aermacchi - która dosłownie zdeklasowała rywali, także Świdnik może nas pozytywnie zaskoczyć (Alenia Aermacchi złożyła ofer tę spełniającą nasze wymagania za 1,17 mld złotych, podczas gdy konkurenci: BAE Systems i Lockheed Martin zaproponowali za to samo cenę rzędu 1,75 i 1,8 mld zł).

6 Średni wielozadaniowy śmigłowiec wojskowy AW149 to najnowsze osiągnięcie inżynierów PZL-Świdnik oraz AgustaWestland. To maszyna zaprojektowana i rozwinięta w ciągu ostatnich lat, wyznaczająca nowe standardy na rynku. Śmigłowiec AW149 jest oferowany nie tylko Polsce. AgustaWestland prowadzi obecnie rozmowy w sprawie sprzedaży kolejnych maszyn tego typu, niestety polityka informacyjna grupy nie pozwala na razie zdradzić o jakie państwa konkretnie chodzi. Niezależnie jednak od tego gdzie te śmigłowce zostałyby sprzedane, jeśli AW149 zostanie wybrany przez Polskę, również i eks portowe wersje śmigłowca będą powstawać w Świdniku przyczyniając się do wzrostu polskiego eksportu. Należy także powiedzieć słowo o tym co się sta nie jeżeli AW149 nie zostałby wybrany. Taki scena riusz nie oznaczałby zapewne katastrofy dla Świdnika czy masowych zwolnień. Pierwsza linia produkcyjna śmigłowca nie powstałaby jednak wówczas w Polsce, produkowano by tu zapewne tylko jego struktury. Wybór innego śmigłowca byłby prawdopodobnie rów noznaczny z zatrzymaniem dotychczasowej dynamiki rozwoju wytwórni i pozostanie na podobnym poziomie jak obecnie, bez szansy na wejście do światowej czo łówki, Polska natomiast nie osiągnęłaby pozycji kraju posiadającego dostęp do najnowszych technologii śmigłowcowych. Współpraca między PZL-Świdnik i AgustaWestland rozpoczęta się w 1996 r, czyli jeszcze przed prywa tyzacją i będzie trwała nadal, niezależnie od wyników przetargu. PZL-Świdnik jest trzecim centrum produkcji AgustaWestland w Europie, obok wytwórni w Wielkiej Brytanii i Włoszech. W zakładzie, który jest największym producen tem technologii kompozytowych w Polsce, utwo rzono centrum doskonałości w zakresie budowy struktur do śmigłowców AgustaWestland. Obecnie PZL-Świdnik wytwarza struktury do takich mode li jak: AW109, AW119, AW169, AW159, AW139, AW149, AW189 i AW101. Przygotowuje się również do wdrożenia programu AW609 TiltRotor. W Świdniku nieustannie jest rozwijane centrum doskonało ści w zakresie realizacji prób wytrzymałościowych struktur lotniczych. AW149, będący efektem współpracy między PZL-Świdnik i AgustaWestland, to najnowszej gene racji śmigłowiec spełniający najsurowsze wymagania współczesnego wojska, który został zaprojektowany AW149 bierze udział w przetargu na 70 śmigłowców (wspólna platforma) dla Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej i Sił Powietrznych Sił Zbrojnych RP, ogłoszonym 29 marca 2012 r. Fot. Piotr Rams i rozwinięty w ciągu ostatnich lat. Śmigłowiec zostanie wyposażony i skonfigurowany ściśle według ocze kiwań klienta. Otwarta architektura oprogramowania zarządzającego systemami AW149 gwarantuje szero kie możliwości jego dostosowania do indywidualnych potrzeb użytkownika. Na przestrzeni całego cyklu życia produktu oprogramowanie może być szybko i wydaj nie dostosowywane i aktualizowane, utrzymując w ten sposób zdolności operacyjne śmigłowca na najwyż szym poziomie. W przypadku śmigłowca AW149 nie ma żadnych politycznych ograniczeń w zakresie produkcji, ekspor tu czy transferu technologii. W związku z tym, wyko rzystywanie na bardzo dużą skalę naszego rodzimego przemysłu do budowy śmigłowca AW149 jest nie tylko prawdopodobne, ale wręcz pewne. Stworzona Grupa Przemysłowa związana ze śmigłow cem AW149 potwierdza, że polski przemysł jest przeko nany o możliwościach i korzyściach przemysłowych, jakie AW149 może dostarczyć Polsce. Jesteśmy pewni, że połączenie know-how oraz własności intelektualnej, będących w posiadaniu PZL-Świdnik i Agusta Westland, wraz z zaangażowaniem polskiego przemysłu, zagwa rantuje najszerszy zakres polonizacji śmigłowca AW149 - podkreśla Nicola Bianco. AW149 to najlepsze rozwiązanie, które może w pełni sprostać potrzebom Sit Zbrojnych RP. Produkowany w PZL-Świdnik śmigłowiec będzie tak że przeznaczony na zagraniczne rynki, co przyczyni się do zwiększenia polskiego eksportu oraz wpłynie na wzmocnienie polskiej gospodarki. Należy w tym miejscu podkreślić, że zakład jest przygotowany nie tylko do uruchomienia produkcji AW149, ale, także opracowania jego dalszych wersji specjalistycznych i do zapewnienia wsparcia eksploatacji tego typu maszyn w całym cyklu ich użytkowania w kraju i poza jego granicami. Jako najlepsze rozwiązanie dla Sił Zbrojnych RP, AW149 ma szansę otworzyć nowy rozdział w historii polskiego przemysłu lotniczego i świdnickich zakła dów, będących jedynym polskim wytwórcą OEM z dziesiątkami lat doświadczenia w projektowaniu i produkcji śmigłowców. Jest to okazja, której nie moż na zmarnować. A Jerzy Gruszczyński, Maciej Szopa