REWALORYZACJA PARKU SZWEDZKIEGO W SZCZAWNIE ZDROJU. Projekt gospodarki drzewostanem

Transkrypt

1 REWALORYZACJA PARKU SZWEDZKIEGO W SZCZAWNIE ZDROJU Projekt gospodarki drzewostanem Inwestor: Urząd Miejski w Szczawnie Zdroju Wykonawca: mgr inŝ. Sławomir Grochala tech. Ludwik Wieczorek SIERPIEŃ 2004

2 Spis treści I. Dane ogólne 1. Inwestor 2. Materiały wyjściowe 3. Zakres opracowania 4. Siedlisko i szata roślinna II. Część szczegółowa 1. Opis do gospodarki drzewostanem 2. Opis prac pielęgnacyjnych 3. Alfabetyczny wykaz gatunków drzew i krzewów 4. Podsumowanie i wnioski 5. Tabele z danymi szczegółowymi 6. Plansza gospodarki drzewostanem w skali 1 : 500

3 I. Dane ogólne 1. Inwestor. Inwestorem opracowania jest Urząd Miejski w Szczawnie Zdroju. 2. Materiały wyjściowe. Materiały wykorzystane do opracowania gospodarki drzewostanem to: - Podkład geodezyjny sytuacyjno-wysokościowy w skali 1 : 500, - Inwentaryzacja dendrologiczna Parku Szwedzkiego z 2004 roku, - Ewidencja Parku Szwedzkiego z 1993 roku wykonana przez zespół autorski pod kierownictwem mgr inŝ. H. Ciesielskiego. 3. Zakres opracowania. Opracowaniem objęto teren Parku Szwedzkiego w Szczawnie Zdroju o powierzchni ok. 14 ha. Prace terenowe i kameralne przeprowadzone zostały w m-cach lipcu i sierpniu 2004 roku. Ocenie poddano ok drzew. Podstawą do opracowania gospodarki drzewostanem była inwentaryzacja dendrologiczna, wykonana w 2004 roku. Treścią opracowania jest określenie zabiegów pielęgnacyjnych dla poszczególnych drzew oraz określenie przydatności w układzie kompozycyjnym i funkcjonalnym parku. Dane szczegółowe w tabelach tj. numer porządkowy oraz nazwa polska gatunku zgodne są z danymi przedstawionymi w inwentaryzacji dendrologicznej. Z uwagi na charakter tylko nieznaczne fragmenty zadrzewienia poddano ocenie ogólnej. 4. PołoŜenie. Teren parku objęty opracowaniem znajduje się w zachodniej części miasta, w której dominuje funkcja mieszkalno-rekreacyjna. Z trzech stron granicami obiektu są ulice. Granica północna biegnie wzdłuŝ ulicy Spacerowej, wschodnia wzdłuŝ ulicy Kolejowej zaś południowa wzdłuŝ ulicy Nizinnej. Po zachodniej stronie park naturalnie łączy się z rozległymi łąkami. 5. Siedlisko i szata roślinna. Teren parku charakteryzuje się średnio zróŝnicowaną rzeźbą terenu. Centralna, płaska część parku leŝy po wschodniej stronie. W tym rejonie znajdują się dwa niewielkie stawy parkowe. Dalej teren wznosi się łagodnie

4 w kierunku zachodnim osiągając najwyŝszy punkt i równie łagodnie opada do granicy z łąkami. W drzewostanie parkowym wyróŝniają się dwie grupy: - naturalna - przekształcona z licznymi gatunkami introdukowanymi. Część naturalna nieznacznie odbiega od typowego lasu mieszanego górskiego. Gatunkami panującymi są: Buk pospolity, Dąb szypułkowy, Jesion wyniosły, Klon jawor, Klon pospolity, Świerk pospolity, Sosna pospolita, Modrzew europejski oraz Daglezja zielona. W części tej występują bardzo przegęszczone podszyty z ekspansywnymi gatunkami takimi jak: Bez czarny, Głóg jednoszyjkowy, Leszczyna, Klon pospolity, Jesion wyniosły. Runo ma charakter ziołoroślowy. W części przekształconej występują bardzo cenne gatunki obce takie jak: cypryśnik błotny, skrzydłorzech kaukaski, modrzewnik chiński, miłorząb dwuklapowy, jodła grecka, jodła kalifornijska, buki purpurowe, Ŝywotniki, cyprysiki, jałowce, forsycje i wiele innych. W południowo-zachodnim skraju parku występują surowsze warunki zarówno klimatyczne jak równieŝ glebowe, co uwidacznia się w znacznie słabszych przyrostach drzew, osiągających w tej części parku duŝo niŝsze wysokości oraz mniejsze pierśnice. Orientacyjny skład gatunkowy drzewostanu wygląda następująco: Nazwa gatunkowa Szt. % udział Świerk pospolity ,00% Modrzew europejski ,90% Daglezja zielona ,30% Buk pospolity 189 7,90% Dąb szypułkowy 155 6,50% Grab pospolity 129 5,40% Lipa drobnolistna 112 4,70% Klon jawor 84 3,50% Sosna czarna. 60 2,50% Klon pospolity 47 2,00% Dąb czerwony 47 2,00% Jesion wyniosły 44 1,80% Cis pospolity 31 1,30% Sosna pospolita 30 1,30% Dąb bezszypułkowy 29 1,20% Pozostałe gatunki ,0%

5 II. Część szczegółowa. 1. Opis do gospodarki drzewostanem. W oparciu o sieć alejek teren parku podzielono na sześć sektorów, oznaczonych na planszy rysunkowej liczbami rzymskimi od I do VI. W kaŝdym z sektorów numeracja drzew rozpoczyna się od numeru 1. Wykaz kolejno inwentaryzowanych roślin podaje: - liczbę porządkową, odpowiadającą numerowi z planszy rysunkowej, - nazwę polską gatunku, - zalecenia dotyczące opisywanego egzemplarza oraz podszytu w jego bezpośrednim otoczeniu. 2. Opis zabiegów pielęgnacyjnych a) Usunięcie drzewa Prace związane z usuwaniem drzew wykonywać w okresie spoczynku drzew. Podczas wykonywania zabiegu zwracać szczególną uwagę, aby nie doszło do uszkodzenia drzew, które zakwalifikowano do pozostawienia główne piętro kompozycyjne drzewostanu oraz młode drzewa przyszłościowe. Szczególną uwagę zwrócić w sąsiedztwie gatunków z grupy cennych. Przy drzewach duŝych stosować metodę usuwania sekcyjnego. Pnie przy wycince pozostawiać poniŝej poziomu gruntu lub ewentualnie frezować (nie karczować). Drewno po wyciętych drzewach usunąć. Gałęzie rozdrobnić, rozgarnąć i pozostawić w warstwie ścioły. b) Cięcia pielęgnacyjne drzew Zabiegi pielęgnacyjne dla drzew tj. usunięcie posuszu z korony, cięcia korekcyjne i sanitarne wykonywać w okresie ulistnionym. Cięcia wykonywać według ogólnych zasad określonych dla tego typu cięć - przede wszystkim zasadę minimalnej rany. Nie pozostawiać tylców na pniu. Ran po wycięciu gałęzi martwych nie zabezpieczać. Rany po usunięciu gałęzi Ŝywych zabezpieczać preparatem Lacbalsam. Gałęzie po zabiegach suche usunąć, Ŝywe rozdrobnić i pozostawić pod koroną drzewa. c) Zabiegi pielęgnacyjne dla pni drzew. Prace te polegają na zabezpieczeniu ubytków przed dalszymi procesami gnilnymi tkanek drewna. Przy leczeniu ubytków powierzchniowych wyrównać brzegi ran i zabezpieczyć preparatem grzybobójczym. Przy ubytkach wgłębnych naleŝy oczyścić ranę z próchna (pozostawiając jednakŝe niewielką warstwę, która zabezpieczy zdrowe tkanki przed nadmiernym przesychaniem) uwaŝając przy tym, aby nie przerwać bariery fenolowej naturalnego mechanizmu obronnego drzewa. Podobnie jak przy

6 ubytkach powierzchniowych naleŝy wyrównać brzegi rany i zabezpieczyć je preparatem grzybobójczym. d) Zabiegi pielęgnacyjne dla krzewów W odniesieniu do krzewów rosnących w parku większość zabiegów pielęgnacyjnych będzie miała charakter odmładzający, prześwietlający, sanitarny lub ograniczający rozmiary. Porę wykonania zabiegów naleŝy dostosować do fizjologii poszczególnych gatunków. Krzewy kwitnące wczesną wiosną (przed lub równocześnie z rozwojem liści) naleŝy przycinać zaraz po kwitnieniu. Cięcie takich gatunków jak forsycja czy lilak wczesną wiosną pozbawia krzewy kwitnienia poniewaŝ pąki kwiatowe u tych gatunków zostały wytworzone jesienią poprzedniego roku. Krzewy wytwarzające pąki i kwitnące w tym samym roku naleŝy przycinać bądź wczesną wiosną bądź późną jesienią. Przy czym cięcie wczesną wiosną jest korzystniejszym terminem, gdyŝ dodatkowo stymuluje bujniejszy wzrost i rozwój pędów. Trzecia grupa krzewów iglaste wymaga przede wszystkim cięć sanitarnych w celu usunięcia pędów uszkodzonych i martwych oraz cięć odmładzających i formujących. Pora wykonywania zabiegu jest dowolna i moŝe być planowana przez cały rok z wyjątkiem wiosennego okresu bujnego wytwarzania pędów. Wycięte gałęzie i pędy tak jak w przypadku drzew - suche naleŝy usunąć, Ŝywe rozdrobnić i pozostawić pod krzewem. W przypadku krzewów równieŝ stosować zasadę minimalnej rany. 3. Alfabetyczny wykaz gatunków drzew wszystkich krzewów. Zestawienie gatunków występujących na terenie parku prezentuje poniŝsza tabela. Lp Nazwa łacińska Nazwa polska Iglaste 1 Abies alba Jodła pospolita 2 Abies cephalonica Jodła grecka 3 Abies concolor Jodła jednobarwna 4 Abies homolepis Jodła nikko 5 Chamaecyparis lawsoniana Cyprysik Lawsona 6 Chamaecyparis pisifera Cyprysik groszkowy 7 Chamaecyparis pisifera Squarrosa Cyprysik groszkowy odm. Szpilkowa 8 Juniperus chinensis Pfitzeriana Jałowiec chiński odm Pfitzera 9 Juniperus horizontalis Jałowiec płoŝący 10 Juniperus sawina Jałowiec sabiński 11 Larix decidua Modrzew europejski 12 Picea abies Świerk pospolity

7 13 Picea abies columnaris Świerk pospolity f. stoŝkowa 14 Picea nigra Świerk czarny 15 Picea omorica Świerk serbski 16 Picea pungens Świerk kłujący 17 Pinus ponderosa Sosna Ŝółta 18 Pinus banksiana Sosna Banksa 19 Pinus cembra Sosna limba 20 Pinus mughus Sosna kosodrzewina 21 Pinus nigra Sosna czarna 22 Pinus silvestris Sosna pospolita 23 Pseudolarix amabilis Modrzewnic chiński 24 Pseudotsuga taxifolia var. Glauca Daglezja sina 25 Pseudotsuga taxifolia var. Viridis Daglezja zielona 26 Taxodium distichum Cypryśnik błotny 27 Taxus baccata Cis pospolity 28 Thuja occidentalis śywotnik zachodni 29 Thuja occidentalis Ericoides śywotnik zachodni f. młodociana 30 Tsuga canadensis Choina kanadyjska Liściaste 1 Acer campestre Klon polny 2 Acer platanoides Klon pospolity 3 Acer platanoides cv Reitenbachii Klon pospolity odm. czerwona 4 Acer pseudoplatanus Klon jawor 5 Acer pseudoplatanus Purpurea Klon jawor odm. czerwonolistna 6 Acer saccharinum Klon srebrzysty 7 Acer tataricum Klon tatarski 8 Aesculus hippocastanum Kasztanowiec biały 9 Alnus glutinosa Olsza czarna 10 Azalea pontica Azalia pontyjska 11 Berberis vulgaris Berberys pospolity 12 Berberis thunbergii Berberys Thunberga 13 Betula pendula Brzoza pospolita 14 Betula pubescens Brzoza omszona 15 Betula obscura Brzoza czarna 16 Caragana arborescens Karagana syberyjska 17 Carpinus betulus Grab pospolity 18 Castanea sativa Kasztan jadalny 19 Celtis occidentalis Wiązowiec zachodni 20 Chaenomeles japonica Pigwowiec japoński 21 Cornus alba Dereń biały 22 Cornus mas Dereń jadalny 23 Corylus avellana Leszczyna pospolita 24 Corylus avellana cv Fuscorubra Leszczyna pospolita odm. czerwonolistna 25 Corylus avellana Heterophylla Leszczyna pospolita odm. strzępolistna 26 Cotoneaster lucida Irga lśniąca

8 27 Crataegus monogyna Głóg jednoszyjkowy 28 Crataegus oxyacantha Głóg dwuszyjkowy 29 Deutzia graciclis śylistek wysmukły 30 Fagus silvatica Buk pospolity 31 Fagus silvatica Atropunicea Buk pospolity odm. purpurowolistna 32 Fagus silvatica Pendula Buk pospolity odm. zwisająca 33 Forsythia x intermedia Forsycja pośrednia 34 Forsythia suspensa Forsycja zwisająca 35 Frangula alnus Kruszyna pospolita 36 Fraxinus excelsior Jesion wyniosły 37 Fraxinus excelsior cv. Pendula Jesion wyniosły odm. zwisająca 38 Fraxinus ornus Jesion mannowy 39 Ginkgo biloba Miłorząb trójklapowy 40 Halesia Karolina Halezja karolińska 41 Hamamelis molis Oczar amurski 42 Hedera helix Bluszcz pospolity 43 Juglans nigra Orzech czarny 44 Juglans regia Orzech włoski 45 Laburnum vulgare Złotokap zwyczajny 46 Ligustrum vulgare Ligustr pospolity 47 Lonicera Ledebourii Suchodrzew Ledeboura 48 Lonicera tatarica Suchodrzew tatarski 49 Malus x purpurea Jabłoń purpurowa 50 Malus silvestris Jabłoń dzika 51 Malus sp. Jabłoń owocowa 52 Phellodendron amurense Korkowiec amurski 53 Philadelphus coronarius Jaśminowiec wonny 54 Populus nigra Topola czarna 55 Prunus cerasifera Śliwa ałycza 56 Prunus padus Czeremcha zwyczajna 57 Prunus serotina Czeremcha amerykańska 58 Pterocarya fraxinifolia Skrzydłorzech kaukaski 59 Quercus cerris Dąb burgundzki 60 Quercus coccinea Dąb szkarłatny 61 Quercus petraea Dąb bezszypułkowy 62 Querqus robur Dąb szypułkowy 63 Querqus rubra Dąb czerwony 64 Quercus uliginosum Dąb błotny 65 Rhododendron catawbiense RóŜanecznik katawbijski 66 Ribes alpinum Porzeczka alpejska 67 Ribes aureum Porzeczka złota 68 Ribes grossularia Porzeczka agrest 69 Robinia pseudoacacia Robienia akacjowa 70 Rosa canina RóŜa dzika 71 Rosa rugosa RóŜa pomarszczona

9 72 Rubus plicatus JeŜyna fałdowana 73 Rubus idaeus Malina właściwa 74 Salix alba Wierzba biała 75 Salix alba Tristis Wierzba biała odm. zwisająca 76 Salix caprea Wierzba iwa 77 Salix fragilis Wierzba krucha 78 Sambucus nigra Bez czarny 79 Sambucus nigra Laciniata Bez czarny odm. strzępolistna 80 Sambucus racemosa Bez koralowy 81 Sorbus aucuparia Jarząb pospolity 82 Sorbus aria Jarząb mączny 83 Spiera bumalda Tawułka Bumalda 84 Spirea van houttei Tawułka van Houtta 85 Symphoricarpus albus Śnieguliczka biała 86 Syringa vulgaris Bez lilak 87 Tilia cordata Lipa drobnolistna 88 Tilia euchlora Lipa krymska 89 Tilia platyphyllos Lipa szerokolistna 90 Ulmus carpinifolia Wiąz polny 91 Ulmus glabra Wiąz górski 92 Ulmus glabra Camperdownii Wiąz górski odm. Camperdowna 93 Viburnum lantana Kalina hordowina 94 Viburnum opulus Kalina koralowa 94 Vinca minor Barwinek pospolity 95 Weigela florida Krzewuszka cudowna 4. Podsumowanie i wnioski Na podstawie szczegółowej oceny poszczególnych egzemplarzy drzew i krzewów naleŝy stwierdzić, Ŝe stan zdrowotny przewaŝającej części drzewostanu jest dobry. Jedynie na kasztanowcach zaobserwowano wystąpienie szkodnika owadziego szrotówka kasztanowcowiaczka oraz początki infekcji grzybowej. Niestety skala zjawiska jest tak duŝa, Ŝe zwalczanie gradacji jest praktycznie niemoŝliwe. Najwięcej drzew wytypowano do usunięcia posuszu, który jest w tym wypadku zjawiskiem naturalnym i wynika jedynie z braku pielęgnacji. PowaŜnym problemem jest wyjątkowo obfite odnowienie naturalne rodzimych, ekspansywnych gatunków gospodarczych takich jak Klon pospolity, Klon jawor oraz Jesion wyniosły. Bardzo gęsty podszyt oraz II piętro drzewostanu głównego stanowią przede wszystkim te gatunki. W związku z tym zaplanowano bardzo intensywne cięcia w podszycie w celu ograniczenia występowania tych gatunków. Przy typowaniu posługiwano się metodą selekcji pozytywnej wyznaczając przede wszystkim egzemplarze najwartościowsze. Brak naleŝytej pielęgnacji drzewostanu doprowadził do zarastania rozległych

10 wnętrz parkowych polan. NaleŜy odtworzyć pierwotne granice pomiędzy drzewostanem i polanami odsłaniając linię głównego drzewostanu. Jedynym wyjątkiem jest południowo zachodni kraniec parku, wobec którego naleŝy zastosować wyjątkowo ostroŝną pielęgnację. Przez lata wytworzyła się naturalna bariera ochronna tej części parku (tzw. okrajek), zatrzymująca przenikanie wgłąb drzewostanu silnych wiatrów, wiejących przewaŝnie z południowego zachodu. Ta właśnie bariera ma decydujące znaczenie w kształtowaniu zacisznego i łagodnego mikroklimatu wnętrz parkowych i wymaga szczególnej troski. Najcenniejszymi z dendrologicznego jak równieŝ kompozycyjnego punktu widzenia są sektory I oraz II, znajdujące się we wschodniej części parku. Na ich terenie występuje najwięcej cennych gatunków stanowiących o wartości parku. Pozostała część drzewostanu parkowego ma charakter bardzo naturalny jednakŝe z licznymi pomnikowymi egzemplarzami gatunków rodzimych, które naleŝy odpowiednio wyeksponować. Przy alejach parkowych w kilku częściach parku w latach 70 posadzono rzędowe nasadzenia topól, jesionów i wierzb. Nasadzenia te naleŝy bezwzględnie usunąć z kompozycyjnego punktu widzenia. W opracowaniu łącznie ocenie poddano ok szt. drzew i krzewów, z czego do zabiegów zakwalifikowano ponad 1400 szt w tym: - do usunięcia z drzewostanu głównego wytypowano 153 drzewa, - do usunięcia z podszytu wytypowano ponad 350 drzew, - do pielęgnacji wytypowano 912 drzew. UWAGA! Wszelkie prace pielęgnacyjne w tym usuwanie drzew naleŝy prowadzić pod nadzorem osoby uprawnionej. Szczególną ostroŝność zachować i kaŝdorazowo sprawdzać przy typowaniu drzewa z kategorii do usunięcia. 5. Tabele z danymi szczegółowymi. UŜyte w tabelach skróty oznaczają: we - wiązanie elastyczne up - ubytek powierzchniowy pnia uw - ubytek wgłębny pnia (wypróchnienie) c - posusz w koronie cc - duŝy posusz w koronie ck - cięcia korekcyjne