urlopy sobota, 19 lutego :42 - Poprawiony czwartek, 30 kwietnia :57

Transkrypt

1 URLOP jest to czas wolny od świadczenia pracy przez pracownika. Każdy pracownik zatrudniony w ramach stosunku pracy, czyli na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, w każdym roku ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu. RODZAJE URLOPU URLOP WYPOCZYNKOWY - jest to okresowa, coroczna przerwa w świadczeniu pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 152 KP). Jest to prawo podmiotowe o charakterze osobistym, nie podlega dziedziczeniu, jest niezbywalne, nie można go przenieść na inną osobę. Wymiar urlopu został określony w Kodeksie Pracy i zależy od stażu pracy. Pracownikowi przysługuje urlop wynoszący: 20 dni - jeśli jest zatrudniony krócej niż 10 lat, 26 dni - jeśli jest zatrudniony dłużej niż 10 lat. Do stażu pracy zalicza się okresy poprzedniego zatrudnienia. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Zgodnie z KP niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę. Pracownik, który podejmuje pierwsze zatrudnienie (absolwent i osoba do tej pory niepracująca) ma prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu, jaki przysługiwałby mu po przepracowaniu roku. Zatem pierwszy urlop jest nabywany z dołu w wymiarze, jaki przypada na każdy miesiąc pracy, a następne urlopy nabywane są z góry albo w pełnym wymiarze albo w wymiarze proporcjonalnym, jaki odpowiada okresowi zatrudnienia w tym roku kalendarzowym. Zgodnie z art. 155 KP do stażu pracy wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, czyli sumuje się zatrudnienie u wszystkich pracodawców, bez względu na nawiązanie stosunku pracy, jak i sposób ustania oraz okresy nauki z tytułu ukończenia zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata, średniej szkoły zawodowej nie więcej niż 5 lat, średniej szkoły ogólnokształcącej 4 lata, szkoły policealnej 6 lat, szkoły wyższej (także dla tych, którzy otrzymali dyplom licencjata) 8 lat. Ponadto do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się: jeśli pracownik jednocześnie uczył się i pracował to zalicza mu się albo okres zatrudnienia, w czasie, którego pobierał też naukę, albo okres nauki w zależności od tego, co jest dla niego korzystniejsze (art. 155 par. 2 KP). Pracownik nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego za okresy nieobecności przekraczające miesiąc w danym roku. Jeżeli sytuacja w firmie tego wymaga, pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, lecz powinna to być ostateczność. Pracodawca ponosi wszystkie koszty związane z odwołaniem pracownika z urlopu. Zgodnie z art. 167 KP pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Jest obowiązany wówczas pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. W razie nie wykorzystania urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku 1 / 7

2 pracy pracownikowi należy się ekwiwalent pieniężny. Urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego, udzielany jest na żądanie pracownika w terminie przez niego wskazanym. Jego wymiar wynosi 4 dni w roku kalendarzowym, niewykorzystany nie może zostać przeniesiony na kolejny rok (art. 167 ze znaczkiem 2 i 3 KP). URLOP BEZPŁATNY Urlop bezpłatny jest to przerwa od świadczenia pracy, bez prawa do wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. Nie powoduje rozwiązania stosunku pracy, natomiast zawiesza na określony czas realizację umowy o pracę. Skutki udzielania urlopu dla pracownika to: zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, możliwość podjęcia zatrudnienia u innego pracodawcy, możliwość podjęcia kształcenia, obowiązki obu stron ulegają zawieszeniu, czyli wynagrodzenie nie jest wypłacane, zmniejszenie wymiaru urlopu wypoczynkowego o okres udzielonego urlopu bezpłatnego, podlega ochronie, bo co do zasady nie można go wypowiedzieć, ale już stosunek pracy może być wypowiedziany, niewliczanie okresu urlopu do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Pracodawca może, przychylić się do wniosku pracownika, jak też go odrzucić. Prawo do urlopu bezpłatnego, jak i jego długość nie jest zależna od stażu pracy. Przy ubieganiu się o udzielenie urlopu bezpłatnego konieczny jest pisemny wniosek, uzasadnienie nie jest konieczne. KP nie określa jego długości. Ale konieczne jest jego wskazanie we wniosku pracownika. W przypadku urlopu trwającego dłużej niż 3 m-ce strony mogą przewidzieć odwołanie pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. URLOP OKOLICZNOŚCIOWY Urlop okolicznościowy nie występuje w aktach normatywnych prawa prawa pracy. Chodzi to o niektóre usprawiedliwione nieobecności w pracy, które umożliwiają pracownikowi uczestniczenie w ważnych dla niego wydarzeniach osobistych, rodzinnych albo załatwiania związanych z nimi spraw zachowując prawo do wynagrodzenia. Są nimi: - ślub pracownika lub urodzenie się jego dziecka - zwolnienie w wymiarze 2 dni, 2 / 7

3 - śmierć i pogrzeb małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy - 2 dni, - ślub dziecka pracownika - 1 dzień, - śmierć i pogrzeb jego siostry, brata, teściowej, teścia, babci, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką - 1 dzień. Zwolnienie przysługuje również ze względu na obowiązek osobistego stawienia się w określonych instytucjach (organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, sądy, prokuraturę, policję lub instytucje prowadzące postępowanie w sprawach o wykroczenia) w wyznaczonym terminie. Powodem zwolnienia może być także nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko (o ile nie ukończyło 8. roku życia). URLOP WYCHOWAWCZY Urlop wychowawczy jest uprawnieniem związanym z rodzicielstwem. Jest urlopem udzielanym w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Opieka ta nie może być sprawowana dłużej niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia. Rodzice mogą korzystać z takiego urlopu jednocześnie przez okres do 4 miesięcy. Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi, czyli osobom pozostającym w stosunku pracy, bez względu na podstawę nawiązania stosunku pracy, zatrudnionemu, co najmniej 6 miesięcy. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Oznacza to, że z urlopu wychowawczego mogą skorzystać osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, a rodzic wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło nie może skorzystać z urlopu wychowawczego. Warunkiem prawa do urlopu wychowawczego jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Urlop ten może obejmować okres do 3 lat. O urlop taki należy się zwrócić do pracodawcy na piśmie, a pracodawca ma obowiązek go przyznać, jeśli wniosek został złożony co najmniej 2 tygodnie przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu. We wniosku pracownik wskazuje: 1. datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego oraz 2. okres urlopu, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko. Do wniosku należy dołączyć również pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku. Urlop może być wykorzystywany najwyżej w 5 częściach. Nowelizacja Kodeksu pracy, która weszła w 3 / 7

4 życie z dniem 1 października 2013 r. wprowadziła konieczność wykorzystania 1 miesiąca urlopu przez drugiego z rodziców. Rodzic ten nie może się go zrzec na rzecz drugiego z rodziców. W razie niewykorzystania urlopu w wymiarze jednego miesiąca przez danego rodzica, urlop ten przepada. Oznacza to, że urlop wyniesie maksymalnie 35 miesięcy. Osobie przebywającej na urlopie wychowawczym nie przysługuje wynagrodzenie. Jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 574 zł netto, lub 664 zł, jeśli w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne rodzina może się jedynie ubiegać o przyznanie świadczeń rodzinnych. Innym rozwiązaniem może być złożenie pracodawcy wniosku o zmniejszenie wymiaru czasu pracy w okresie, w którym pracownik mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Pracodawca musi uwzględnić taki wniosek, jednak nie może zmniejszyć pełnego wymiaru czasu pracy o więcej, niż połowa. Pracownik może cofnąć wniosek o udzielenie urlopu nie później niż na 7 dni przez rozpoczęciem tego urlopu. Wymagane jest przy tym złożenie oświadczenia w formie pisemnej. Pracownik może również zrezygnować z urlopu wychowawczego w każdym momencie za zgodą pracodawcy oraz po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy. Pracodawca ma on obowiązek przyjąć do pracy najpóźniej po 30 dniach od zgłoszenia chęci przerwania urlopu wychowawczego. Pracownik może zgłosić rezygnację pracodawcy ustnie. Istotne jest, aby jego oświadczenie dotarło do zatrudniającego, który musi wyrazić na to zgodę. Osoba na urlopie wychowawczym może podjąć pracę u swojego dotychczasowego lub innego pracodawcy lub rozpocząć inną działalność. Może także podjąć naukę lub szkolenie, pod warunkiem, że podjęta działalność nie może uniemożliwiać sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. W czasie korzystania z urlopu wychowawczego pracodawca nie może, co do zasady rozwiązać umowy o pracę. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W przypadku złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności. Okres urlopu wychowawczego wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Po zakończeniu urlopu wychowawczego, pracodawca ma obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowe stanowisko, a jeśli to nie jest możliwe, na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed urlopem lub odpowiadające jego kwalifikacjom. Wynagrodzenie po powrocie z urlopu nie może być niższe od tego, które pracownik uzyskiwał przed rozpoczęciem urlopu. URLOP MACIERZYŃSKI Urlop macierzyński jest to uprawnienie przysługujące osobom zatrudnionym, w związku z urodzeniem dziecka. Z tego wynika, że prawo to przysługuje także pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko. Podstawę udzielenia urlopu macierzyńskiego stanowi zaświadczenie lekarskie wskazujące datę porodu. 4 / 7

5 Zgodnie z art. 180 KP pracownicy przysługuje podstawowy urlop macierzyński w wymiarze: 1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, 2) 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, 3) 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, 4) 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, 5) 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie. Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek. Pracownica zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego, najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy; do wniosku dołącza się zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika-ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika, wskazany w jego wniosku o udzielenie urlopu, przypadający bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę. Pracownica rezygnująca z reszty urlopu musi przedstawić swojemu pracodawcy również zaświadczenie z zakładu pracy ojca dziecka o rozpoczęciu przez niego urlopu macierzyńskiego. Od stycznia 2010 obowiązują nowe przepisy o dodatkowym urlopie macierzyńskim i dodatkowym tacierzyńskim (ojcowskim). W 2011 roku ta część urlopu wynosiła 2 tygodnie dla matki i 1 tydzień dla ojca: jest to prawo każdego pracownika, z którego jednak nie trzeba korzystać; natomiast pracodawca ma obowiązek go udzielić na wniosek matki lub ojca. Od 2012 r. wynosi 2 tygodnie dla ojca i taki urlop ojcowski można wykorzystać do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Kolejna zmiana dotycząca dodatkowego urlopu macierzyńskiego weszła w życie 1 września 2013 r. Zgodnie z nowymi regulacjami podstawowy urlop macierzyński wynosi pół roku: 20 tygodni podstawowych i 6 tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego i można go wydłużyć o kolejne 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. W czasie urlopu w wymiarze półrocznym rodzic będzie otrzymywał zasiłek w wysokości 100 % dotychczasowego wynagrodzenia, jeśli skorzysta z rocznego urlopu macierzyńskiego, otrzyma zasiłek w wysokości 80 %. Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany na wniosek pracownicy (złożony obowiązkowo na piśmie) jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Podsumowując, w związku z urodzeniem się dziecka należy złożyć wniosek o: urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni (w tym 14 zarezerwowanych tylko dla matki) - jest to urlop płatny (w wysokości 100 procent zasiłku macierzyńskiego lub 80 procent zasiłku macierzyńskiego), dodatkowy urlop macierzyński w wymiarze 6 tygodni (może z niego skorzystać matka lub ojciec) - jest to urlop płatny (w wysokości 100 procent zasiłku macierzyńskiego lub 80 procent zasiłku macierzyńskiego), urlop rodzicielski w wymiarze 26 tygodni (może z niego skorzystać matka lub ojciec) - jest to urlop płatny (w wysokości 100 procent zasiłku macierzyńskiego lub 80 procent zasiłku macierzyńskiego), urlop wychowawczy (do 36 miesięcy, ale każdy z rodziców musi wykorzystać przynajmniej 1 miesiąc, jeśli jeden z rodziców nie chce korzystać z urlopu wychowawczego, drugi z rodziców ma do dyspozycji tylko 35 miesięcy) - jest to urlop bezpłatny. W czasie trwania dodatkowego urlopu, można połączyć opiekę nad dzieckiem z wykonywaniem pracy, w skróconym wymiarze (nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy). W tym celu należy złożyć pisemny wniosek u pracodawcy, a pracodawca ma obowiązek wniosek ten uwzględnić. Wniosek o 5 / 7

6 dodatkowy urlop macierzyński lub o połączenie go z pracą należy złożyć co najmniej na 7 dni przed jego rozpoczęciem. W czasie trwania urlopu macierzyńskiego należy się zasiłek macierzyński w wysokości 100% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru. Jako podstawę wymiaru wynagrodzenia bierze się pod uwagę wysokość zarobków, od których opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe (po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne) z 6 miesięcy poprzedzających przejście na urlop macierzyński. Z kolei podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu. W okresie urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach tego urlopu nie można wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks prawy oraz niektórych innych ustaw. Więcej informacji na temat urlopów związanych z rodzicielstwem znajduje się na stronie MPiPS: URLOP SZKOLENIOWY Zgodnie z art. 103 ze znaczkiem 1 1 KP przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. W 2 KP stanowi, że pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują: 1) urlop szkoleniowy, 2) zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Płatny urlop szkoleniowy i zwolnienie z pracy przysługuje na udział w obowiązkowych zajęciach. Warunkiem jest to, że pracodawca musi skierować pracownika na szkolenie lub zgodzić się na podwyższanie kwalifikacji zawodowych. Pracodawca zawiera z pracownikiem umowę szkoleniową, ale zgoda pracodawcy ma zapaść przed rozpoczęciem nauki. Na ostatnim roku studiów przysługuje pracownikowi 21 dni urlopu szkoleniowego. Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Urlop szkoleniowy przysługuje w wymiarze: 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego, 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. Zgodnie z art. 103 KP pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. 6 / 7

7 Uaktualniono: / 7