Podziemny Londyn - sk³ot str.12

Transkrypt

1

2

3 Podziemny Londyn - sk³ot str.12 Zamiast wstêpu sychologowie twierdz¹, e to gdzie i jak mieszkamy jest jednym z najwa niejszych czynników decyduj¹cych o naszym samopoczuciu. P To, czy dom jest cudzy, w³asny, wynajmowany, wspólny, to, czy daje nam upragnion¹ b¹dÿ przeklêt¹ samotnoœæ, towarzystwo ukochanej osoby, znienawidzonej teœciowej albo bandy zupe³nie obcych osób - czynniki te w ogromnym stopniu decyduj¹ o ca³ej reszcie naszego ycia. Kwestia koloru œcian, prawa do korzystania z ³azienki i czêstotliwoœci sprz¹tania staje siê przecie nieoczekiwanie tym, co spêdza nam sen z powiek, urasta do rangi g³ównego problemu yciowego, prowadzi do wojen na œmieræ i ycie. S³ysza³am o parze, która uparcie brnê³a ku rozwodowi, bo nie mog³a siê dogadaæ co do ustawienia dzbanków na wodê na kuchennym stole. I jeszcze inaczej. W jednych domach od razu czujemy siê dobrze, do innych przyzwyczajamy siê powoli, w jeszcze innych nigdy nie zapuszczamy korzeni. Czasem wiemy co nam nie pasuje: brak pralki, okna wychodz¹ce na pó³noc, ha³aœliwi s¹siedzi. Czasem jednak nie jesteœmy w stanie zdefiniowaæ przyczyn z³ego samopoczucia. I wtedy znowu kwestia domu staje w centrum naszego ycia. Stawiamy wszystko na g³owie, byle tylko mieszkaæ tak, jak chcemy - bez rodziców, w lepszych warunkach, samemu, z przyjació³mi albo z tylko jedn¹, wyj¹tkow¹ osob¹. Chêæ zmiany czêsto jest motorem naszych dzia³añ, a wielu z nas przyjecha³o do Londynu w³aœnie po to, eby zarobiæ na mieszkanie lub jego czêœæ. Bo wiêkszoœæ ludzi chce, tak w g³êbi duszy, zaznaæ w kwestii mieszkania, choæ chwilowej stabilizacji i spokoju - mieszkaæ, gdzie chce, jak chce albo przynajmniej z kim chce. Przypominaj¹ mi siê wyniki badañ, które widzia³am parê lat temu. Wynika³o z nich, e przeprowadzka to jeden z najsilniejszych stresów, jakie mo emy prze yæ. Ponoæ wiêcej nerwów kosztuje nas tylko choroba kogoœ bliskiego lub rozwód. Z tego punktu widzenia ycie na sk³ocie powinno byæ wykañczaj¹ce dla psychiki. (Samo widmo eksmisji, która mo e w ka dej chwili nast¹piæ, jest niezwykle stresuj¹ce!) Czy tak jest? O tym i o yciu na sk³otach rozmawiali z ich mieszkañcami Robert Alexander Gajdziñski i Marek Titow. To, czego siê dowiedzieli, jest tematem naszego numeru. w n u m e r z e Wiadomoœci: Ze œwiata 4 Wiadomoœci: Z Polski 5 Prosto z Polski: Ciê kie ycie polityków 6 Wiadomoœci lokalne 8 Britpress: Dziurawy plan i za³atany bud ety 11 Temat numeru: Podziemny Londyn: sk³ot 12 Nauka: Licencja na klonowanie 16 Podró e: Kochaæ jak Irlandiê 18 Londyñskie klimaty: Na tropie Sherlocka Holmesa 20 Fotoreporta : Koncert D em 23 Dorota: Piszê swój scenariusz 25 Psychologia: Zgubny urok fa³szywych proroków 26 Komputer: W domowej sieci 29 Zdrowie: Znamiona pod lup¹ 30 Chochla w lewej rêce: Penne dla ka dego 31 Kalendarium 32 Sport 34 English Page 36 Og³oszenia 38 KATARZYNA JAKLEWICZ Editorial (redakcja): Katarzyna Jaklewicz (red. nacz.), Robert Jankowski. Marketing: Krzysztof Frais, Mariusz Zdeb. Wydawca: Goniec Limited. Wspó³praca: A. M. Borkowski, C. Dziadul, A. Faliñska, R. A. Gajdziñski, J. Janiak, B. Korwin-Kamieñski, G. i M. Lewandowscy, A. Paprotny, M. Porzeziñska, M. Titow. Korekta: Robert Jankowski. Sk³ad: Rafa³ G³owa Design Transform Point, a-project, Fot: PAP, Archiwum Address: 12 Central Chambers, The Broadway, Ealing, London W5 2NR Editorial Office (Redakcja): tel redakcja@goniec.com Marketing: tel marketing@goniec.com Fax: info@goniec.com ISSN , copies. Redakcja Goñca Polskiego nie ponosi odpowiedzialnoœci za treœæ publikowanych og³oszeñ. Redakcja zastrzega sobie prawo odmowy publikacji og³oszenia bez podania przyczyny. Wykorzystanie materia³ów zamieszczonych w Goñcu Polskim bez pisemnej zgody - zabronione. Goniec Polski does not take responsibility for the advertisment s contents. Reproduction of any part of Goniec Polski without written permission strictly prohibited. Projekt ok³adki: Rafa³ G³owa. Ok³adka jest fotomonta em. Goniec Polski 18 wrzeœnia

4 Wiadomosci Tragedia w Osetii Co najmniej 339 osób, w tym ponad 150 dzieci, zginê³o w Bies³anie w Osetii Pó³nocnej. Tragedia nast¹pi³a w wyniku ataku terrorystów i póÿniejszego szturmu rosyjskich si³ na szko³ê, w której przetrzymywano zak³adników. W Rosji og³oszono dwudniow¹ a³obê narodow¹. Szturm na zajmowany przez terrorystów budynek rozpocz¹³ siê od intensywnej wymiany ognia z napastnikami. Rosjanie wielokrotnie podkreœlali, e zostali sprowokowani i e nie planowali zajmowania budynku si³¹. Ca³y czas unikaj¹ okreœlenia "szturm". Wed³ug rosyjskiej wersji, gdy po uzyskaniu zgody terrorystów zbierano cia³a zabitych, wybuch³y ³adunki zainstalowane w szkole, co spowodowa³o zawalenie siê sufitu. Wówczas zginê³a czêœæ ofiar. Korzystaj¹c z chaosu, próbê ucieczki podjê³a grupa ok. 30 dzieci, ale terroryœci otworzyli do nich ogieñ. Rosjanie twierdz¹, e musieli os³aniaæ uciekinierów. S³u by specjalne Po³udniowego Okrêgu GroŸny Iwan Szalej¹cy na Karaibach huragan Iwan spowodowa³ ju œmieræ co najmniej 60-ciu osób. Po spustoszeniu Wysp Cayman, a wczeœniej Jamajki i Grenady, kieruje siê w stronê Kuby. Najbardziej zagro ona jest po³o ona na zachodzie tej wyspy prowincja Pinar del Rio oraz po³udniowo-wschodnie rejony USA. ywio³ zrywa³ dachy z domów i równa³ je z ziemi¹, ³ama³ drzewa i zalewa³ wybrze a falami o wysokoœci kilkunastu metrów. Na wyspie Grand Cayman, popularnej wœród bogatych turystów z krajów zachodnich (m.in. z powodu malowniczych raf koralowych), zniszczonych lub uszkodzonych zosta³o proc. domów. Na Kubie ewakuowano ok. 800 tys. osób, zw³aszcza mieszkañców prowincji Pinar del Rio. W dniu oddania do druku tego numeru Goñca nie wiadomo jeszcze, jak groÿny Iwan obejdzie siê z Kub¹. Wed³ug prognoz meteorologicznych powinien jednak omin¹æ Hawanê. Iwan to najsilniejszy huragan w historii regionu. (PAP/EPA/Alejandro Ernesto/onet.pl) Federalnego twierdz¹, e operacjê zajêcia szko³y w Bies³anie zaplanowa³ czeczeñski komendant Szamil Basajew, a zrealizowa³ inny dowódca polowy - Mahomet Jew³ojew. Rosja wci¹ nie mo e ustaliæ ostatecznej liczby ofiar - zabitych i rannych. Nieznanych jest te wiele szczegó³ów dotycz¹cych terrorystycznego komanda ani liczba terrorystów. Prokurator generalny Rosji W³adimir Ustinow twierdzi, e by³o ich "oko³o 30". Pod wyp³ywem wydarzeñ Bies³awie Moskwa dokona³a zmian we w³adzach republiki. Nowym tymczasowym szefem pó³nocoosetyjskiego MSW zosta³ pu³kownik Sos³an Sikojew, który zast¹pi³ kieruj¹cego dot¹d resortem genera³a Kazbieka Dzantijewa. Genera³ poda³ siê do dymisji "ze wzglêdów moralnych i w imiê oficerskiego honoru". Prezydent Rosji, W³adimir Pupin, zaapro bowa³ przedstawiony przez Radê Federacji (rosyjski Senat) projekt powo³ania komisji œledczej do zbadania sprawy wziêcia zak³adników w Bies³anie. Zapewni³ te, e s³u by bezpieczeñstwa dostan¹ instrukcjê przekazania mu wszelkich niezbêdnych informacji. Na zdjêciu: Rozpacz kobiet, bliskich ofiar tragedii. (PAP/EPA/Sergei Chirikov/onet.pl) Rocznica ataku na WTC 11 wrzeœnia minê³a trzecia rocznica ataków terrorystycznych na WTC w Nowym Jorku i Pentagon w Waszyngtonie. Podczas uroczystoœci a³obnej w Nowym Jorku na miejscu, gdzie sta³y wie e WTC, dziesi¹tki tysiêcy ludzi uczci³y pamiêæ ofiar zamachów. Uroczystoœci rocznicowe odby³y siê te w wielu innych miastach amerykañskich. Na zdjêciu: Dwa snopy œwiat³a bij¹ w górê z Manhattanu w Nowym Jorku, z miejsca, gdzie sta³y wie e World Trade Center. (PAP/EPA/Jim Hollander) Terroryœci w Indonezji Przed ambasad¹ Australii w D akarcie, stolicy Indonezji, wybuch³ samochód-pu³apka. W zamachu dokonanym 9 wrzeœnia zginê³o 9 osób, a 173 zosta³y ranne. Eksplozja zniszczy³a bramê i ogrodzenie placówki dyplomatycznej. Uszkodzone zosta³y te s¹siednie budynki i kilka samochodów zaparkowanych w pobli u. Do zamachu przyzna³o siê powi¹zane z Al-Kaid¹ radykalne ugrupowanie islamskie D imah Islamija. Indonezyjska policja podejrzewa, e zamach by³ samobójcz¹ operacj¹, w której mog³o zgin¹æ trzech terrorystów. (PAP/EPA/WEDA) Lew dla Brytyjczyka Ze swiata Brytyjski re yser Mike Leigh ze Z³otym Lwem, którego otrzyma³ za film "Vera Drake". Film wygra³ 61. festiwal filmowy w Wenecji. Przepadli faworyci, za jakich uwa ano Wima Wendersa i w³oskiego re ysera Gianniego Amelio. Film "Vera Drake" jest opowieœci¹ o prostej gospodyni domowej, która w po³owie zesz³ego wieku pomaga³a ubogim kobietom dokonaæ aborcji. (PAP/EPA/Claudio Onorati) 4 Goniec Polski

5 Z Polski Miss Polonia 2004 Wiadomosci 19-letnia Katarzyna Borowicz z Ostrowa Wielkopolskiego zdoby³a w sobotê 11 wrzeœnia tytu³ Miss Polonia (PAP/Jacek Turczyk) Policyjny konkurs W ten sam weekend policja urz¹dzi³a swój w³asny konkurs. Nie piêknoœci jednak, a sprawnoœci. Trzynaœcie czteroosobowych policyjnych ekip dochodzeniowych rywalizowa³o w Bocheñcu (Œwiêtokrzyskie) w wyborach na najlepszego technika i dochodzeniowca w policji. Policjanci pisali test z wiedzy kryminalistycznej i procesowej oraz sprawdzali umiejêtnoœci w konkurencji praktycznej - zabezpieczaniu œladów na miejscu przestêpstwa. (PAP/Piotr Polak) Egzaminator-³apówkarz Swoj¹ sprawnoœæ udowodni³a na pewno lubelska policja. Tamtejsi funkcjonariusze zatrzymali egzaminatora z lubelskiego Wojewódzkiego Oœrodka Ruchu Drogowego na gor¹cym uczynku przyjmowania ³apówki. Wzi¹³ on 600 z³ za obietnicê zdania egzaminu na uzyskanie prawa jazdy. (PAP/Kurier Lubelski/Miko³aj Majda) Mistrzostwa ma oretek O tytu³ najsprawniejszej walczy³y natomiast w Opolu ma oretki dziewcz¹t z piêciu pañstw - Polski, Czech, S³owacji, Chorwacji oraz Wêgier - uczestniczy³o w Mistrzostwach Europy Ma oretek w Opolu. Oceniano choreografiê sceniczn¹ oraz przemarsz taneczny z pa³eczkami na odcinku 100 metrów (na zdjêciu). Historia ma oretek siêga czasów napoleoñskiej Francji. Wtedy to dziewczêta tañczy³y podczas przemarszów wojska, zachêcaj¹c w ten sposób m³odych mê czyzn do wst¹pienia do armii. (PAP/Krzysztof Œwiderki) Polacy gin¹ w Iraku Trzej polscy o³nierze zginêli, a trzej kolejni zostali ranni w niedzielê 12 wrzeœnia. Liczba polskich ofiar œmiertelnych w Iraku zwiêkszy³a siê do siedemnastu. Patrol saperski zosta³ zaatakowany podczas powrotu z akcji rozbrajania ³adunku wybuchowego umieszczonego przy drodze niedaleko Maszru, oko³o 30 km na pó³nocny wschód od Obozu Babilon. Terroryœci ostrzelali polskich o³nierzy z granatników i broni maszynowej. Dosz³o do wymiany ognia. Dowódca dywizji, gen. Andrzej Ekiert, poinformowa³, e "zabici s¹ po obu stronach". Wed³ug podanych informscji zginêli: podporucznik Daniel Ró yñski, podporucznik Piotr Polska w Unii pierwsze wnioski Sejm po raz pierwszy od wejœcia Polski do UE debatowa³ nad rz¹dowym raportem na temat naszego udzia³u w pracach Unii. "Polska aktywnie rozpoczê³a prace w Unii Europejskiej, co dostrzegli nasi partnerzy" - przekonywa³ minister ds. europejskich, Jaros³aw Pietras. W maju i czerwcu tego roku przedstawia³ on w Sejmie informacjê rz¹du o udziale w pracach UE. Przypomnia³, e w pierwszych miesi¹cach po wejœciu odby³y siê wybory do Parlamentu Europejskiego (13 czerwca), przyjêto Traktat Konstytucyjny UE, rozpoczêto dyskusjê nad now¹ perspektyw¹ finansow¹ Unii na lata oraz toczy³a siê debata nad Strategi¹ Lizboñsk¹. Podjêto te decyzjê o wyborze nowego przewodnicz¹cego Komisji Europejskiej i jej kszta³cie. Wed³ug ministra we wszystkich tych obszarach Polska wykazywa³a siê du ¹ aktywnoœci¹. Pietras podkreœli³, e polski rz¹d zrobi³ wszystko, by adne wa ne dla Polski problemy nie zosta³y pominiête, a przyjête rozwi¹zania nie by³y dla nas niekorzystne. Tak e w ocenie szefa sejmowej Komisji ds. UE Roberta Smolenia (SLD) pierwsze miesi¹ce Polski w Unii potwierdzi³y, e podjêta w referendum 2003 roku decyzja o przyst¹pieniu do Wspólnoty okaza³a siê s³uszna. Mazurek i starszy szeregowy nadterminowy Grzegorz Nosek. Rodziny ofiar zosta³y powiadomione o tragedii. Rzecznik dywizji pp³k Artur Domañski przekaza³, e trzej ranni o³nierze zostali przewiezieni do szpitala polowego w Bazie Lima w Karbali. Ich yciu nie zagra a niebezpieczeñstwo. Na miejsce ataku zosta³y wys³ane si³y szybkiego reagowania, które rozpoczê³y poszukiwania napastników. Trwa dochodzenie maj¹ce wyjaœniæ dok³adne okolicznoœci zamachu. Na razie nieznana jest data powrotu do Polski cia³ poleg³ych w Iraku o³nierzy. (onet.pl) Aleksander Grad (PO) i Sylwia Pusz (SdPl) wytknêli natomiast rz¹dowi opóÿnienia w przygotowaniach do uruchomienia unijnych funduszy. Kazmierz M. Ujazdowski (PiS), Andrzej Grzyb (PSL) oraz Marek Kotlinowski (LPR) skrytykowali rz¹d za zgodê na projekt konstytucji UE, który - ich zdaniem - os³abia pozycjê polityczn¹ Polski wobec tej, jak¹ gwarantowa³ nam Traktat Nicejski. Liga Polskich Rodzin zg³osi³a wniosek o odrzucenie informacji rz¹du, mimo e Komisja ds. UE proponowa³a inaczej. Do wniosku przy³¹czy³y siê ko³a Ruchu Katolicko- Narodowego i Porozumienia Polskiego. Zgodnie z ustaw¹ o wspó³pracy rz¹du z parlamentem w sprawach europejskich podobny raport rz¹d ma przedstawiaæ co pó³ roku. (PAP/onet.pl) Goniec Polski 18 wrzeœnia

6 Prosto z Polski Zwyk³emu cz³owiekowi mog³oby siê wydawaæ, e pose³ ma ju du o, ale parlamentarzyœci nie s¹ przecie zwykli. Dlatego w przysz³ym roku - wed³ug nieoficjalnych informacji - chc¹ dostaæ o 19 milionów z³otych wiêcej. Ciê kie ycie polityków PRZEMYS³AW BOGACKI N a pocz¹tku wrzeœnia przez polskie media przetoczy³a siê prawdziwa burza. Okaza³o siê, e ona premiera Marka Belki, a tak e ona by³ego ministra skarbu, obecnie szefa kancelarii premiera, S³awomira Cytryckiego, pracuj¹ w firmie LUX Med, prowadz¹cej prywatne kliniki i przychodnie. W sumie nic ciekawego gdyby nie fakt, e przed bankructwem firmê uratowa³ bank BG. Ta w du ej czêœci pañstwowa instytucja zainwestowa³a w LUX Med 12 milionów z³otych. A wed³ug doniesieñ prasowych z us³ug tej placówki korzysta wiele pañstwowych przedsiêbiorstw, takich jak PZU, PKO BP, a ostatnio grupa Lotos, które wykupuj¹ drogie abonamenty dla swoich pracowników. Podczas inwestowania w LUX Med prezesem BG by³ Jacek Bartkiewicz, wspó³pracownik Belki z czasów pracy w Ministerstwie Finansów. Kilka miesiêcy po inwestycji pracê w LUX Medzie najpierw znalaz³a ona Belki, potem ona Cytryckiego, a na koñcu... ona Bartkiewicza. Wszystkie trzy panie s¹ dyrektorami klinik. Prezes LUX Medu zapewnia, e to czysty przypadek - one s¹ po prostu fachowcami. - My bardzo cenimy fachowoœæ tych pañ, które wykonuj¹ swoj¹ pracê od rana do wieczora. S¹ w tych jednostkach, zarz¹dzaj¹ nimi i wykonuj¹ to dla nas wzorowo - mówi³ radiu RMF Maciej Halicki. Biedni politycy Miejsce pracy on swoich kolegów nie dziwi tak e Krzysztofa Janika, przewodnicz¹cego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Bynajmniej nie z powodu fachowoœci pañ - z nieco innej przyczyny. Janik uwa a, e ony polityków s¹ zmuszone pracowaæ, bo... trudno utrzymaæ siê tylko z jednej "politycznej" pensji (!). Ciekawe, e udaje siê to setkom tysiêcy rodzin, które musz¹ prze yæ od pierwszego do pierwszego za kilkaset z³otych, a nie udaje siê to Markowi Belce. Dla œcis³oœci: premier zarabia 10 tysiêcy z³otych (plus dodatek za wys³ugê lat). P³aca szefa kancelarii to tak e 10 tysiêcy (oczywiœcie plus dodatek). Mo e wiêc Janik mówi³ o sobie? Mo e to on zarabia bardzo ma³o i myœli, e premier zarabia równie niewiele? Chyba te nie, bo - jak mówi sam przewodnicz¹cy Sojuszu Lewicy Demokratycznej - zarabia ok. 6 tysiêcy. Pose³ yje w ubóstwie... Którym wiêc politykom ciê ko zwi¹zaæ koniec z koñcem? Pos³om? To te chybiony strza³, bo co miesi¹c do swojego portfela ka dy parlamentarzysta wk³ada 7-8 tysiêcy z³otych (pensja i dieta). Do tego dochodzi jeszcze 1-2 tysi¹ce za pracê w komisjach, nie mówi¹c o wszelkich bonusach (s³u bowe limuzyny, bilety lotnicze itd.). Oprócz tego ka dy parlamentarzysta dostaje 10 tysiêcy z³otych na utrzymanie biura poselskiego. A dzia³alnoœæ pos³ów w terenie ju po raz drugi zbada³o radio RMF. Okaza³o siê, e nie zmieni³o siê praktycznie nic. We Wroc³awiu pos³anka SLD- UP, mimo wyznaczonego dy uru, w ogóle siê nie pojawi³a. Podobnie by³o w kilku innych biurach. Na co wiêc pos³owie wydaj¹ dodatkowe 120 tysiêcy rocznie? Raczej nie na pensje dla pracowników swoich biur. Jedna z pos³anek Socjaldemokracji Polskiej zap³aci³a w ci¹gu roku swojemu pracownikowi 4300 z³otych, czyli miesiêcznie... nieca³e 360 z³otych. Mo liwe wiêc, e pieni¹dze s¹ wydawane na podró e miêdzy miejscem zamieszkania a Sejmem. Ale Polska to nie Kanada i raczej trudno wyjeÿdziæ - nawet na trasie Gryfice-Warszawa tysiêcy kilometrów! A takie w³aœnie dane poda³ w rozliczeniu pieniêdzy na biuro jeden z pos³ów. Niezwyk³a praca, niezwyk³a p³aca Zwyk³emu cz³owiekowi mog³oby siê wydawaæ, e pose³ ma ju du o, ale parlamentarzyœci nie s¹ przecie zwykli. Dlatego w przysz³ym roku - wed³ug nieoficjalnych informacji - chc¹ dostaæ o 19 milionów z³otych wiêcej. A na co wydaj¹ pieni¹dze podatników? Miêdzy innymi na remont chodnika wokó³ Sejmu. Koszt tej ultrawa nej, strategicznej z punktu widzenia pañstwa operacji - prze³o- enie kostki brukowej z jednej strony na drug¹ (!) - to tysiêcy z³otych. Trzy bramki wykrywaj¹ce metale - w tym najdro sza miêdzy sejmowym barem a restauracj¹ (!) - kosztowa³y 800 tysiêcy z³otych. Gdyby tak jeszcze ze wzrostem wydatków na Sejm ros³a jakoœæ pracy pos³ów, to nie by³oby zupe³nie czego siê czepiaæ... Jednak ta jakoœæ - od samego pocz¹tku tej kadencji - ma tendencje zni kowe. Bieda w wydaniu lokalnym... Niski jest te czynsz, jaki za wynajem lokalu p³aci Kielcom œwiêtokrzyski Sojusz Lewicy Demokratycznej. Op³ata jest tak niska, e zarz¹d miasta rozwi¹za³ umowê wynajmu biur, po³o onych w atrakcyjnym miejscu, przy g³ównej ulicy Kielc. Sojusz mia³ opuœciæ lokal do 30 czerwca, ale tego nie zrobi³. Nadal zajmuje ca³e piêtro budynku przy ulicy Sienkiewicza - ponad 500 metrów kwadratowych. Prezydent Kielc mówi, e powodem rozwi¹zania umowy z Sojuszem by³a jedynie zbyt niska stawka czynszu. Zaprzecza, e prawdziwym powodem tej decyzji by³o poparcie przez radnych lewicy wniosku o nieudzielenie mu absolutorium. A ja tak sobie myœlê, e œwiêtokrzyskich dzia³aczy SLD (np. pos³ów Henryka D³ugosza i Andrzeja Jagie³³y, zmieszanych w aferê starachowick¹) naprawdê nie staæ na wy szy czynsz. Jak ma im starczyæ na wy sze op³aty, skoro nawet ich szef Krzysztof Janik mówi, e politycy s¹ biedni? Sk¹d maj¹ wzi¹æ na wy - szy czynsz, skoro cz³onkowie rz¹du, popieranego przez tê partiê, musz¹ wysy³aæ do pracy swoje ony? Po prostu SLD to bardzo biedna partia, która nie ma swoich pieniêdzy. Jej ludzie dysponuj¹ za to milionami z³otych, pochodz¹cymi od podatników Goniec Polski

7 Goniec Polski 18 wrzeœnia

8 Wiadomosci lokalne 11 wrzeœnia na Wyspach Z³o ono 67 ró dla uczczenia 67 brytyjskich ofiar z tragedii sprzed trzech lat. Miejscem pamiêci ofiar 11 wrzeœnia jest w brytyjskiej stolicy ogród ró any ko³o amerykañskiej placówki dyplomatycznej. Przyby³y tam w sobotê rodziny 67 brytyjskich ofiar. Ju poprzedniego dnia personel ambasady USA z³o y³ tam 67 ró. Ogród pamiêci otwarto w sobotê 11 wrzeœnia w bazie lotniczej RAF w Mildenhall we wschodniej Anglii. Dwa drzewa, zasadzone na piêciok¹tnym placu, symbolizuj¹ tam wie e World Trade Center. W otwarciu ogrodu wziê³o udzia³ ok. 100 amerykañskich wojskowych z rodzinami. O potrzebie wspólnego dzia³ania w walce z terroryzmem i odniesionych ju sukcesach pisze w arabskojêzycznej gazecie Al-Szark Al Awsat minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, Jack Straw wrzeœnia zaszokowa³ œwiat. Poznaliœmy skalê i naturê zagro enia terroryzmem. Tego dnia zginêli ludzie z 36 krajów - muzu³manie, chrzeœcijanie, ydzi, wierz¹cy i agnostycy, Arabowie, Amerykanie, Azjaci i Europejczycy. Terroryœci nie dbali o to, kogo morduj¹. Ich celem by³o spowodowanie jak najwiêkszych zniszczeñ i zabicie jak najwiêkszej liczby ludzi. Od 11 wrzeœnia na Bali, w Casablance, Madrycie, Bagdadzie, Stambule, w potwornoœciach szko³y w Bies³anie i zaledwie dwa dni temu w D akarcie terroryœci demonstrowali ca³kowit¹ pogardê dla ludzkiego ycia - napisa³ minister Straw. - Trzy lata po potwornych wydarzeniach 11 wrzeœnia 2001 r. walka z terroryzmem ma wymiar miêdzynarodowy, poniewa wiemy, e to zagro enie dla nas wszystkich i dla wartoœci, które wszyscy wyznajemy. Pokazaliœmy te determinacjê w rozwi¹zywaniu konfliktów i promowaniu wzajemnego zrozumienia, pomagaj¹c zbudowaæ bezpieczniejszy i bardziej sprawiedliwy œwiat. Musimy utrzymaæ tê determinacjê na wiele lat - podkreœli³ Straw. (onet.pl) Wielka Brytania Cmentarzysko wikingów Na terenie pó³nocnej Anglii znaleziono cenne cmentarzysko wikingów - pochodzi prawdopodobnie z X wieku. S¹ to pierwsze w tym kraju miejsca pochówku wojowniczego ludu, w których cia³a nie zosta³y poddane kremacji. W grobach natrafiono na resztki szkieletów dwóch kobiet i czterech mê czyzn. Le a³o przy nich wiele wartoœciowych przedmiotów, m.in. miecze, w³ócznie, uprz¹ koñska i narzêdzia do rozpalania ognia, a tak e bransoleta z agatu oraz miedziane broszki i sprz¹czki. - Ci ludzie nale eli do zamo nej, spokojnej spo³ecznoœci. W niczym nie przypominaj¹ brutalnych piratów, których znamy z legend - wyjaœni³ archeolog Rachel Newman z Oxfordu. (PAP) Spór o islamskie chusty Podwy ki czynszów Od 20 wrzeœnia w Wielkiej Brytanii czynsze pójd¹ w górê nawet o 12 proc. Jesieni¹ znacznie zwiêksz¹ siê koszty wynajmu mieszkañ w Wielkiej Brytanii. Przyczyn¹ s¹ gwa³townie rosn¹ce ceny gazu i elektrycznoœci. Wynajêcie czegokolwiek na Wyspach nie jest tanie. Ceny pokoju w 2-3 strefie w Londynie zaczynaj¹ siê na poziomie funtów za tydzieñ. Na jesieni mo e siê to zmieniæ. - Skoñczy³a siê era taniej energii - stwierdzi³ na konferencji prasowej Mark Clare, dyrektor zarz¹du w spó³ce British Gas zaopatruj¹cej w energiê ponad 18 milionów klientów. 20 wrzeœnia czeka wszystkich podwy ka rachunków nawet o 12 proc. W tym roku British Gas podniós³ ju cenê gazu ³¹cznie a o 18,3 proc. Od 20 wrzeœnia lepiej te za du o nie czytaæ nocami. Elektrycznoœæ idzie w górê a o 9,4 proc. (w ci¹gu roku to wzrost o 15,3 proc.). Skalê podwy ek przedstawiciele g³ównego dostawcy energii w Anglii t³umacz¹ szalej¹cymi cenami ropy naftowej na œwiatowych rynkach oraz wyczerpywaniem siê Ÿróde³ krajowych. Inny du y dostawca energii - firma EDF Energy - og³osi³ podwy ki na poziomie 10,5 i 8,1 proc. odpowiednio za gaz i elektrycznoœæ. Wydatki na rachunki w tym roku maj¹ byæ wy sze ni w zesz³ym œrednio o 145 funtów. Oznacza wzrost czynszów co najmniej o 10 funtów miesiêcznie. A to dopiero pocz¹tek. Od kwietnia przysz³ego roku, woda ma pójœæ w górê o 7 proc. (gazeta.pl) W sobotê 4 wrzeœnia przed ambasad¹ Francji w Londynie protestowano przeciwko decyzji francuskich w³adz. Zakaza³y one noszenia islamskich chust przez uczennice w szko³ach. (PAP/EPA/Johnny Greek) Pielgrzymka Autobus do pracy Lokalne w³adze londyñskie wpad³y na ciekawy pomys³ promowania pracy w sektorze publicznym. Agencja Rozwoju Wolontariatu na Hammersmith i Fulham (Volunteer Development Agency) wspó³pracuje z lokalnymi w³adzami i OpShop, by organizowaæ ciekawe imprezy w celu u³atwienia mieszkañcom dostêpu do nowych stanowisk pracy i s³u b publicznych. Pomys³em na to jest "Autobus do pracy", je d ¹cy po okolicy. Mo na bêdzie w nim znaleÿæ informacje i porady: - o miejscach pracy w sektorze publicznym; - o s³u bach publicznych; - w jaki sposób wolontariat mo e pomóc w znalezieniu pracy lub jej zmianie; - o mo liwoœciach pracy dla wolontariuszy; - o spotkaniu w Olimpii 25 paÿdziernika pt. "Praca i kariera". Szczegó³owe informacje o miejscach postoju autobusu mo na uzyskaæ w Agencji Rozwoju Wolontariatu, tel lub na stronie internetowej (rj) 5 wrzeœnia wyruszy³a do Sanktuarium Matki Bo ej Szkaplerznej w Aylesford (Kent) jednodniowa pielgrzymka. Mia³a szczególn¹ wymowê ze wzglêdu na 60-t¹ rocznicê Instytutu Polskiego Akcji Katolickiej, która by³a jej organizatorem. (rj) 8 Goniec Polski

9 Wielka Brytania Nadmuchiwany pub W weekend 3-5 wrzeœnia zaprezentowano londyñskiej publicznoœci nadmuchiwany pub - pierwszy w œwiecie tego rodzaju obiekt dla piwoszy. Zaprojektowany w stylu obowi¹zuj¹cym w czasach Tudorów - z kominkiem, oœwietleniem i nag³oœnieniem - mo e pomieœciæ setkê mi³oœników piwa. A montuje siê go tylko 10 minut! Nadmuchiwany pub jest dzie³em firmy Deckchair UK. (PAP/EPA) S³oñ w k¹pieli Jacy s¹ Brytyjczycy w wieku lat? Najnowsza ankieta przedstawia obraz wspó³czesnego Brytyjczyka. Przeciêtny Brytyjczyk w wieku od 18 do 30 lat najczêœciej mieszka z partnerk¹ lub rodzicami. 20 proc. Brytyjczyków w tej grupie wiekowej jest po œlubie, a 33 proc. w trwaj¹cym ponad rok niesformalizowanym zwi¹zku. 27 proc. ma dzieci, 64 proc. nie ma, ale planuje je w przysz³oœci. Rodzice 31 proc. badanych byli rozwiedzeni lub w separacji - wynika z opublikowanego przez The Times sonda u instytutu badania opinii publicznej Populus, poœwiêconego pokoleniu wychowanemu na komputerach. 80 proc. ankietowanych jest dumnych z tego, e s¹ Brytyjczykami. 34 proc. uwa a Wielk¹ Brytaniê za kraj rasistowski - taki pogl¹d wyra a a 59 proc. czarnoskórych ankietowanych, ale wœród Azjatów - tylko 21 proc. Batman w Buckingham Wiadomosci lokalne Tylko jeden na piêciu ankietowanych bezwarunkowo walczy³by dla swojego kraju. Tyle samo nie uczyni³oby tego pod adnym warunkiem. 57 proc. by³oby sk³onnych walczyæ tylko wtedy, gdyby osobiœcie zgadzali siê z przyczynami wojny. - Wielka Brytania nie prowadzi obecnie wojen obronnych, a swoich si³ zbrojnych u ywa tylko po to, eby broniæ interesów ekonomicznych i celów polityki zagranicznej. Patriotyzm nie ma z tym wiele wspólnego - tak wyniki badañ oceni³ dyrektor Instytutu Polityki Miêdzynarodowej w Kings College w Londynie, Michael Clarke. "Wykarmieni przez komputery i wyuczeni przez Internet, trzy czwarte by³o wychowanych przez pracuj¹ce matki, 1/3 w rozbitych rodzinach. Dorastali wœród drugiego pokolenia imigrantów (...). Wiêkszoœæ wierzy, e wspieranie akcji dobroczynnych jest wa niejsze ni udzia³ w wyborach. To równie pokolenie indywidualistów - wyraÿna wiêkszoœæ wierzy, e kobieta ma prawo do aborcji i e eutanazja powinna byæ legalna. Ale mniej ni po³owa popiera badania naukowe, które mog¹ krzywdziæ zwierzêta. Bezwarunkowo sprzeciwia siê im 48 proc. badanych" - pisze The Times. Ponad 90 proc. ma lub chce mieæ dzieci, ale znacz¹cy odsetek uwa a te, e to nierealne, by para by³a ze sob¹ przez ca³e ycie. Po³owa nie by³a w koœciele od dzieciñstwa, ale ponad 50 proc. wierzy w ycie po œmierci. Badania przeprowadzono telefonicznie w sierpniu na grupie 1004 osób. (PAP) Antena to dziecko azjatyckiej s³onicy Kaylee i jej partnera Emmett'a. Urodzi³a siê w marcu w parku dzikich zwierz¹t w Whipsnade. Na zdjêciu usi³uje wyk¹paæ siê w nadmuchiwanym basenie. "Dzieciê" wa y obecnie oko³o 250 kg. (jm/ PAP/EPA- Kirsty Wigglesworth) Aukcja zabawek Siedmioletni Ian Scoville trzyma na d³oni cynowy model dyli ansu. Pochodzi on z jednej z najbardziej znanych w œwiecie kolekcji zabawek, David Pressland Collection. Model wystawiono na aukcji w Londynie (4 wrzeœnia). Kupiony niegdyœ za 5 pensów, dziœ wyceniony jest na tys. euro. (PAP/EPA/Edmond Terakopian) Goniec Polski 18 wrzeœnia 2004 Policjant (z lewej) namawia do zejœcia przebranego za Batmana dzia³acza organizacji "Fathers 4 Justice" (Sprawiedliwoœæ dla Ojców), który protestuje na gzymsie obok s³ynnego balkonu Pa³acu Buckingham w Londynie, 13 bm. Organizacja ta s³ynie ze swych spektakularnych akcji w walce o zrównanie praw ojców w dostêpie do dzieci w rozwiedzionych ma³ eñstwach. Napis na wywieszonym przez "Batmana" transparencie g³osi: "Super-tatusiowie z Fathers 4 Justice. Domagamy siê równego traktowania w dostêpie do dzieci". (PAP/AP) Zwolniony za krytykownie islamu Pracownik biura prasowego British Council zosta³ zwolniony za to, e w pisanych dla Sunday Telegraph artyku³ach bardzo ostro krytykowa³ muzu³manów. "Wszyscy muzu³manie, tak jak wszystkie psy, maj¹ pewne wspólne cechy charakterystyczne". "To czarne serce islamu, a nie jego czarna twarz, wywo³uje sprzeciw milionów ludzi" - przekonywa³ autor artyku³ów opublikowanych w Sunday Telegraph (weekendowe wydanie Daily Telegraph, jednego z najwiêkszych brytyjskich dzienników). W innym miejscu przyrówna³ on muzu³manów do nazistów. To samoœæ ukrywaj¹cego siê pod pseudonimem autora ujawni³a dziennikarka gazety The Guardian, Marina Hyde. To Harry Cummins, pracownik biura prasowego British Council. On sam zaprzecza, ale "wewnêtrzne œledztwo" pokaza³o, e jest inaczej. British Council to wspierana przez brytyjski rz¹d instytucja, która od ponad 70 lat zajmuje siê promowaniem kultury swego kraju na œwiecie i od dawna wspó³pracuje z brytyjsk¹ spo³ecznoœci¹ muzu³mañsk¹. Cummins zosta³ natychmiast zwolniony. Uzasadniaj¹c tê decyzjê, rzecznik organizacji powiedzia³, e jego artyku³y to "antyteza wszystkiego, co g³osimy od pocz¹tku naszej dzia³alnoœci". Zastêpca sekretarza generalnego Rady Muzu³manów w Wielkiej Brytanii, Abdul Bari, powiedzia³, e szefowie British Council "zadzia³ali szybko i zdecydowanie, dystansuj¹c siê wobec truj¹cej nienawiœci prezentowanej przez pana Cumminsa". (gazeta.pl) 9

10 DYPLOMOWANY MASA YSTA - REHABILITANT 15 - letni sta w szpitalu na oddziale rehabilitacji i fizjoterapii w Polsce -leczy wszelkie problemy z krêgos³upem -bezbolesne ustawianie krêgów - terapia manualna -rehabilitacja po z³amaniach koœci, wylewach, pora eniu mózgowym, SM -bóle g³owy, migreny, reumatyzm, drêtwienie koñczyn -antystresowy masa relaksacyjny, energetyczny masa sportowy -kosmetyczny masa twarzy i wyszczuplaj¹cy cia³o -leczenie akupresur¹ stóp narz¹dów wewnêtrznych Po serii zabiegów bezp³atnie projektujê zestaw indywidualnych æwiczeñ TOMASZ PA ACKI tel , Innes Gardens, Putney Heath, SW 15 3AE London, lub: Polska Klinika w Londynie Silver Leaf Clinic 43a Madeley Road, Ealining Broadway, W5 2LS London Need to reach more Polish customers? Please call Polish Courier on: or Firma Joseph Zawadzki Tax Accountants and Solicitors rok za³o enia 1952 Ealing Common, W5 Zestawienia podatkowe, zwrot "income tax" self assessment, capital gains, inheritance tax limited companies. Bezp³atne porady, Expert podatkowy Goniec Polski

11 Mark Thatcher, syn by³ej premier Margaret Thatcher, zarobi³ miliony, handluj¹c z³otem i rop¹ naftow¹ w Zimbabwe pod despotycznymi rz¹dami prezydenta Roberta Mugabe. Jak poinformowa³ The Sunday Times, proceder sprzeda y ropy naftowej przynosi³ mu 6 milionów funtów rocznie. Inwestycje Thathera ujawniono po aresztowaniu go w RPA. Zarzucono mu finansowanie próby zamachu stanu w Gwinei Równikowej. Simon Mann, organizator zamachu i bliski przyjaciel syna pani premier, zosta³ w pierwszym tygodniu wrzeœnia skazany na siedem lat pozbawienia wolnoœci. Aresztowano go z ponad 60 najemnikami w samolocie na lotnisku w Harare, stolicy Zimbabwe. Tam te pojawi³a siê kolejna kontrowersja. Policja rozpoczê³a dochodzenie w sprawie szmuglowania z³ota przez firmê Redwork Mill. Thatcher by³ jej wspó³w³aœcicielem. Obecny w³aœciciel i przyjaciel Thatchera twierdzi, e syn premier nie jest ju jego partnerem w Redwork Mill. Przyznaje jednak, e nie powinien on wracaæ od Zimbabwe. Sam Thatcher odmówi³ komentowania swoich interesów w Zimbabwe. Zaprzeczy³ jednak, jakoby cokolwiek by³o niezgodne z prawem. Britpress Dziurawy plan i za³atane bud ety KATARZYNA JAKLEWICZ 6 milionów na œmieræ? Do The Sunday Express przedosta³ siê tajny plan ewakuacji Londynu w razie ataku terrorystycznego. Wynika z niego, e w razie ataku nuklearnego, chemicznego lub biologicznego 6 milionów mieszkañców stolicy nie mo e liczyæ na ratunek. Plan przewiduje ewakuacjê, która Problemy Thatchera ma zaj¹æ a 13 godzin i obj¹æ jedynie 1 milion londyñczyków. Reszta by³aby pozostawiona sama sobie. Za najbardziej prawdopodobne obiekty ataku uznano lotnisko Heathrow, Westminster, Whitehall i City. Scenariusz dzia³ania o kryptonimie "Operacja Sassoon" przewiduje, e si³y specjalne przygotowane do walki z atakiem chemicznym lub j¹drowym przybêd¹ na miejsce dopiero po 24 godzinach! Eksperci wyznaczyli specjalne drogi wyjazdowe ze stolicy - jest to na razie pilnie strze onym sekretem. Nie trudno jednak siê domyœliæ, e w czasie ataku wybuchnie masowa panika i szybko zapanuje na nich chaos oraz utworz¹ siê korki. Plan ewakuacji zak³ada równie, e z oœmiu g³ównych stacji kolejowych Londynu odje d aæ bêd¹ specjalne poci¹gi. Ka dy z nich zabierze od 1000 do 1500 pasa erów. Oznacza to, e w ci¹gu godziny ze stolicy wydostanie siê tys. osób. "W przypadku ataku taka szybkoœæ ewakuacji jest stanowczo niewystarczaj¹ca" - komentuj¹ eksperci. Opozycja ostro zaatakowa³a rz¹dowy projekt. Torysi przedstawili listê dziesiêciu najwa niejszych spraw, o których ministrowie zapomnieli w projekcie. Labourzystom zarzucono miêdzy innymi niedostateczne wykorzystanie w planach akcji ratunkowej si³ militarnych i cywilnych wolontariuszy. Zauwa ono, e do realizacji planu nie wyznaczono jednego cz³onka gabinetu - odpowiedzialnoœæ roz³o ono miêdzy i tak zajêtych ministrów zdrowia, obrony i transportu. W projekcie nie przewidziano obecnoœci dodatkowych stra aków w poci¹gach ratunkowych. Marginalnie te potraktowano bezpieczeñstwo ludzi poza Londynem i kwestie finansowania lokalnych ekspertów, których obci¹ ono odpowiedzialnoœci¹ za bezpieczeñstwo. "Co tu mówiæ o skutecznoœci i szybkoœæ w sytuacji kryzysowej, skoro nawet bez tego rz¹d nie potrafi poradziæ sobie z punktualnoœci¹ kolei" - skomentowa³ Patrick Mercer, minister bezpieczeñstwa w gabinecie cieni. Weso³y ambulans? Mo liwe, e wkrótce na brytyjskich ulicach pojawi¹ siê ambulanse ozdobione reklamami coca-coli lub batonów czekoladowych - doniós³ The Mail on Sunday. Nie tylko Polska s³u ba zdrowia ma problemy finansowe i gor¹czkowo szuka sposobów podreperowania bud etu. Pogotowie z Hampshire szuka sponsorów, którzy zap³ac¹ za umieszczenie ich reklam na 240 karetkach pogotowia i pojazdach do przewozu pacjentów. Mia³oby to przynieœæ pogotowiu 250 tysiêcy funtów rocznie. "Nieodpowiednie" firmy (g³ównie producenci papierosów i napojów alkoholowych) nie mia³yby jednak mo liwoœci sponsorowania. Phil Trevorrow, dyrektor finansowy pogotowia, twierdzi, e by³by to "bezbolesny" sposób zwiêkszenia dochodów. Zapewnia te, e poniewa mowa jest o ambulansach, reklamy musia³yby byæ dyskretne. Logo sponsora mia³oby byæ umieszczone na drzwiach pojazdów. NHS zostawi³ decyzjê o sponsorowaniu ambulansów pogotowiu w Hampshire. Stowarzyszenie pacjentów przychyli³o siê natomiast do realizacji projektu - relacjonuje The Mail on Sunday. Jeœli wiêc znajd¹ siê sponsorzy, reklamowe karetki wyrusz¹ na ulice ju w przysz³ym roku. Goniec Polski 18 wrzeœnia

12 Temat numeru Podziemny Londyn: sk³oty N ikt naprawdê nie wie, jaka czêœæ Polaków w Londynie to mieszkañcy sk³otów, czyli sk³oterzy. ZnaleŸli opuszczone albo tylko czasowo niezamieszkane domy, czasem zrujnowane i przeznaczone do rozbiórki. Uporz¹dkowali je, przystosowali do ycia i... mieszkaj¹ szczêœliwie - chcia³oby siê powiedzieæ. A jednak nie do koñca to prawda. Sk³oting to œwiadomoœæ ycia na marginesie prawa. To wisz¹ca nad g³ow¹ groÿba eksmisji, niepewnoœæ jutra, czêsto kiepskie warunki, strach przed rabunkiem. Nierzadko s¹ tak e narkotyki i ryzyko uzale nienia. Niskie koszty mieszkania id¹ zazwyczaj w parze z wysokimi kosztami psychicznymi... Czêœæ sk³oterów mówi jednak o zaletach takiego trybu ycia - o imprezach, luzie, wolnoœci. I to nie tylko wolnoœci od op³at, ale te od zobowi¹zañ, spo³ecznych konwenansów. Dla nich sk³oty s¹ nie tylko domem, ale sposobem na ycie. Sama decyzja o " yciu na dziko" czêsto bywa przymusem. Jest wynikiem trudnej sytuacji rodzinnej, osobistej, braku pieniêdzy, niemo noœci znalezienia pracy. Czêœæ z tych, którzy trafili na sk³ot, traktuje go jako sytuacjê przejœciow¹, koniecznoœæ. Inni odnajduj¹ siê w³aœnie w sk³oterskiej rzeczywistoœci. Nasi reporterzy spotkali siê z tymi bardziej zadowolonymi i tymi trochê mniej. Z tymi, dla których sk³oting jest przymusem, i z tymi, dla których sta³ siê wyborem. Choæ trudno okreœliæ skalê tego zjawiska, nie budzi w¹tpliwoœci jego istnienie. Pozostaje jednak tematem tabu. Ci, którzy skot³uj¹, nie zawsze chc¹ o tym mówiæ. Jedni zwyczajnie wstydz¹ siê trybu ycia, maj¹cego w sobie coœ z koczownictwa. Inni z brutaln¹ szczeroœci¹ wyznaj¹, e milcz¹ z obawy przed nowymi, którzy mog¹ chcieæ zaj¹æ ich miejsce. A ci, którzy mieszkaj¹ "normalnie"? Czêœæ, jak siê okazuje, nie wie nawet o istnieniu tego podziemnego, londyñskiego ycia. Inni maj¹ zaledwie mgliste pojêcie. Wielu wstydzi siê nawet spytaæ sk³oterów o ich ycie i mieszkanie. W tym numerze zdecydowaliœmy siê prze³amaæ milczenie wokó³ sk³otingu. amiemy je ze œwiadomoœci¹, e trudno ogarn¹æ jednym tekstem ca³oœæ zjawiska. Nie mamy wiêc ambicji wyczerpaæ tematu. Mamy jednak nadziejê, e sprowokujemy was do dyskusji. Czy w ogóle s³yszeliœcie o sk³otingu? Jeœli tak, to jakie s¹ wasze skojarzenia? Mo e macie znajomych, którzy mieszkaj¹ albo mieszkali na sk³ocie? Jak trafili na sk³ot, co s¹dz¹ o yciu "na dziko"? Czy skoñczyli lub chc¹ skoñczyæ ze sk³otowaniem? A mo e sami mieszkaliœcie lub mieszkacie na sk³ocie? Podzielcie siê z nami swoimi opiniami i doœwiadczeniami. Redakcja Czekamy na wasze listy i maile: Goniec Polski 12 Central Chambers The Broadway Ealing W5 2NR redakcja@goniec.com Sk³ot, czyli co? 12 Sk³ot (z ang. squat) oznacza nielegalnie zajêty pustostan. Termin pochodzi z okresu kontrkultury lat 60-tych, gdy na Zachodzie kontestuj¹ca m³odzie tworzy³a komuny w domach do rozbiórki. Ju wczeœniej zdarza³y siê jednak podobne formy u ytkowania budynków. Sk³oterzy to osadnicy, którzy w XIX wieku w Stanach Zjednoczonych i Australii osiedlali siê bez tytu³u prawnego i walczyli o uznanie przez pañstwo praw do zajêtej ziemi. Sk³oting pochodzi od angielskiego s³owa squat - "kucaæ, siedzieæ na gruncie bez tytu³u prawnego". W latach 70-tych w zachodniej Europie rozwin¹³ siê ruch sk³oterski, towarzysz¹cy kulturze punkowej. Dziœ sk³oty mo na znaleÿæ na ca³ym œwiecie. Zjawisko to rozkwit³o najbujniej w Holandii i w Niemczech, gdzie rz¹dz¹ca socjaldemokracja uzna³a prawo sk³oterów do zajmowania pustostanów za symboliczny czynsz. Niektóre sk³oty s¹ s³awne. Maj¹ aspiracjê do bycia (i czêsto ju s¹) centrami kulturalnymi, skupiaj¹cymi malarzy, grafików, muzyków. Czasem daje to pocz¹tek nowym nurtom w sztuce. Dla wiêkszoœci ludzi sk³ot kojarzy siê jednak bardziej z przytuliskiem, miejscem, gdzie mo na siê zatrzymaæ, gdy nie masz pieniêdzy na wynajêcie mieszkania. Samo mieszkanie na sk³ocie jest w Wielkiej Brytanii nieprawne, ale nie nielegalne (Criminal Justice & Public Order Act, 1994). Angielska policja interesuje siê tylko tzw. crack-housami, czyli sk³otami, w których sprzedaje siê narkotyki. Interweniuje tak e podczas "zajmowania sk³otu", jeœli dokonuje siê to przez w³anamie. (RAG/MT) Goniec Polski

13 Ponad si³y MAREK TITOW Piotrek, lat 24, pó³tora roku na sk³ocie Sk³oty nie s¹ dla grzecznych dzieci. Tu s¹ narkotyki i nieustaj¹ce imprezy. Niep³acenie sk³ania do olewactwa. Poza tym trzeba przyzwyczaiæ siê do braku standardowych wygód i tego, e nie ma prywatnoœci takiej, jak we w³asnym pokoju albo domu. Sk³ot jest wspólny, wiêc nie ma tu prywaty. W wiêkszoœci mieszkania lub domy, które siê sk³otuje, przeznaczone s¹ do remontu albo nawet do wyburzenia. Ich stan jest czêsto op³akany. Przeciekaj¹ce dachy to normalka. Kradnie siê pr¹d, choæ w³aœciwie mo na za niego p³aciæ. Ale po co, skoro i tak nie p³aci siê za mieszkanie? I s¹siedzi. Skoro dom jest w rozsypce, to wrzucaj¹ na przyk- ³ad œmieci do ogrodu. I krzywo patrz¹ na sk³otuj¹cych. Trzeba z nimi ostro nie, eby nie wzywali policji. Czasami zdarzaj¹ siê kradzie e. Przychodzi tu mnóstwo ludzi, szczególnie na imprezy. Czasem nie wiadomo, co to za jedni. Niektórych widzê raz i ju wiêcej siê nie pokazuj¹. Inni myœl¹, e skoro to sk³ot, to mo na nawet nasikaæ na œcianê, bo i tak syf! Musieliœmy kiedyœ, delikatnie mówi¹c, wyprosiæ takiego klienta. Mam œwiadomoœæ, e mieszkanie na sk³ocie to tylko chwila - choæ przed³u y³a siê na ponad rok Takie ycie wci¹ga. Wci¹gaj¹ narkotyki i imprezowanie. Mo na straciæ pracê i d³ugo od ywiaæ siê tanimi puszkami z Tesco. Zdecydowanie nie polecam diety bogatej w narkotyki, alkohol i tanie puszki. Temat numeru Krzysiek, lat 30, rok z przerwami na sk³ocie Teraz jest ju w miarê normalnie. Ale pamiêtam - jeszcze przed majem - e bywa³o ró - nie. Ludzie, którzy mieszkali na sk³otach, pracowali i przebywali tam nielegalnie. Panowa³a wiêc atmosfera strachu. Gdy siê wychodzi³o, nale- a³o przez okno sprawdziæ, czy przed domem nie ma s¹siadów. Potem cicho otwiera³o siê bramkê i chy³kiem przemyka³o obok. Baliœmy siê councilu. Za ka - dym razem, gdy us³yszeliœmy dzwonek do drzwi, ktoœ rzuca³ siê na radio i przycisza³ je. Ktoœ inny delikatnie uchyla³ zas³onê, aby sprawdziæ, kto dzwoni. Baliœmy siê najazdu policji i deportacji. Teraz mieszkam z Polakami w wynajêtym domu. Zanim siê tu wprowadzi³em, tydzieñ mieszka³em na sk³ocie. By³o dosyæ spokojnie, ale tydzieñ po moim odejœciu policja wraz z councilem odzyska³a mieszkanie i ludzie Dzisiaj tu, jutro tam... ROBERT ALEXANDER GAJDZIÑSKI DJ Tony Nexus: Nie chcê komercji - Sk³otujê od pó³tora roku - wyjaœnia DJ Tony Nexus. - Mia³em k³opoty rodzinne. Chcê trochê odpocz¹æ, wyluzowaæ siê i pozbieraæ zagubione w¹tki. Enigmatyczny Murzyn uœmiecha siê, zapraszaj¹c do œrodka. Mieszka z par¹ Polaków. Ka dy ma swój pokój. Kwatera wygl¹da, jakby by³a w ci¹g³ym remoncie. Ktoœ pomalowa³ jedn¹ œcianê zielon¹ farb¹. Na przyleg³ej œcianie jakieœ malowid³a, karykatury. Na szklanym blacie sto³u potê ny wzmacniacz i laptop. Nexus gra przede wszystkim muzykê house i techno. W maju tego roku z okazji wejœcia Polski do Unii zorganizowa³ wielk¹ imprezê w jednej z opuszczonych fabryk. Przy miksach Tony'ego bawi³o siê kilkuset Polaków. W zesz³ym tygodniu by³a tu telewizja BBC. Chcieli nakrêciæ film o jego graniu i o sk³ocie. Odmówi³. - Móg³bym zgarn¹æ trochê kasy od telewizji - uœmiecha siê. - Ale nie chce siê komercjalizowaæ. Gra³ w undergroundowych klubach w Tokio i w Ameryce. Przez ostatnie dwadzieœcia lat zjecha³ pó³ œwiata. Tony miksuje kolejne kawa³ki na laptopie. - Gram prawie w ka d¹ sobotê. Czasem za darmo, zale y od ludzi i od miejsca. Wracamy do tematu. - Ten sk³ot jest bardzo spokojny - wyjaœnia. - To dlatego, e mieszkaj¹ tu Polacy. Jesteœcie narodem monogamicznym, szanuj¹cym zwi¹zki - t³umaczy. - Nie ma tu wielodniowych baletów i sypiania ka dy z ka dym, tak jak na sk³otach zdominowanych przez Anglików czy Hiszpanów. Tony znalaz³ tu mieszkanie dziêki pomocy polskich przyjació³. Lokalne w³adze zostawi³y budynek w spokoju. Zanosi siê na to, e w przez najbli sze miesi¹ce nikt nie przyjdzie z nakazem eksmisji. Miko³aj: Byle nie by³o zadymy W tym samym starym domu na Brockley mieszka Miko³aj. Jest tu ponad szeœædziesi¹t mieszkañ. Niektóre s¹ jeszcze puste. Czekaj¹ na przyjació³ i znajomych z Polski. - Nie podawaj tylko adresu - Miko³aj le y na kanapie i pali skrêty - bo zleci siê tu jutro ca³a Victoria. Miko³aj ma 29 lat i jest weteranem. Mieszka³ na sk³ocie w odzi i w Poznaniu. Goniec Polski 18 wrzeœnia

14 Temat numeru musieli siê wyprowadziæ. Po prostu przyszli wieczorem i zastali sztabê na drzwiach. Dzwonili rano do councilu i dowiedzieli siê, e swoje rzeczy mog¹ odebraæ za trzy dni. Na wyniesienie wszystkiego mieli tylko pó³ godziny. Przemek, lat 29, dwa lata na sk³ocie Tutaj nie wiadomo, co bêdzie i jak d³ugo zatrzymasz siê w jednym miejscu. Gdy zaczynasz mieszkaæ na sk³ocie, musisz zaakceptowaæ istniej¹ce warunki. Oczywiœcie mówiê o sk³otach, które ju funkcjonuj¹. S¹ te sk³oty, gdzie obowi¹zuje ideologia. Mieszka³em kiedyœ w anarchistycznym sk³ocie we Francji. Nie wytrzyma³em tam zbyt d³ugo. W Londynie jest ró nie. W wiêkszoœci k³oty to domy, gdzie wiecznie trwa impreza. Narkotyki i alkohol s¹ norm¹. I mo na tak bez koñca. Znam osoby, które pó³ ycia przemieszka³y na sk³otach. Najwiêkszym problemem jest jednak fatalny stan tych miejsc. Gdy pada deszcz, przecieka dach i zalewa du ¹ czêœæ mieszkania. Jakiœ miesi¹c temu, w czasie ulewy, musieliœmy przenieœæ siê do jednego, suchego pokoju. Dziesiêæ osób w pokoju dwa na cztery metry! Wydaje mi siê, e powoli wyrastam ze sk³otów. Ostatnio postanowiliœmy z dziewczyn¹, e wynajmiemy normalne mieszkanie. Anka, lat 26, miesi¹c na sk³ocie Przyjecha³am do Londynu z kole ank¹. Myœla³am, e znajdê pracê, ale okaza³o siê, e to trudne. Pieni¹dze skoñczy³y siê szybko, wiêc nie mia³am wyboru. Musia³am wracaæ do Polski. Kole anka namówi³a mnie jednak do zamieszkania na sk³ocie. To by³o trzypokojowe mieszkanie na parterze du ego domu, gdzie przebywa³o oko³o osiem osób. Mieszka³am zawsze w dobrych warunkach i to, co tam zobaczy³am, nie zachwyci³o mnie. Okna by³y zabite deskami i w mieszkaniu panowa³ ponury nastrój. Ba³am siê kradzie y. Paszport i pieni¹dze zawsze nosi³yœmy ze sob¹. By³ tam ch³opak, który wiedzia³, jak pod³¹czyæ pr¹d, ale potem siê wyprowadzi³. I okaza³o siê, e nikt z nas nie mia³ zielonego pojêcia, co nale y zrobiæ. Przez ostatni tydzieñ nie by³o ani pr¹du ani wody. To by³o ponad moje si³y. Na szczêœcie znalaz³am wtedy pracê i razem z kole ank¹ wynajêliœmy pokój. zdjêcia: Robert Alexander Gajdziñski - Na St. Pauli w Hamburgu, wiesz, tam za murem - wspomina - to by³ dobry sk³ot. Ale nas eksmitowali. Pracuje dorywczo w knajpie - tyle, aby wystarczy³o na rachunki, telefon i na sobotnie imprezy, które zazwyczaj nie koñcz¹ siê przed poniedzia³kiem. - By³y kiedyœ dobre imprezy - wspomina Miko³aj. - Weszliœmy do biur opuszczonych przez redakcjê gazety Loot na Kilburn. Kilkunastu Polaków, trochê Angoli, Hiszpanów i jeszcze kilku z innych krajów. Wyciszyliœmy kwaterê na ostatnim piêtrze i imprezowaliœmy kilka tygodni, a do wyrzutki. Ca³a aula - od sufitu do pod³ogi - wystrojona zosta³a kolorowymi wycinankami. Do œcian zabrali siê graficiarze ze sprejami. Artyœci w psychodelicznym transie malowali obrazy w korytarzach. Zabawa przez kilka dni... Miko- ³aj zapala kolejnego skrêta. - Je eli nie ma zadymy, to nikt nam nie przeszkadza - wyjaœnia dalej Miko³aj. - Gorzej, jak ktoœ zejdzie albo s¹ ranni w zadymie. Wtedy przyje d a pogotowie, policja. Zreszt¹ Polacy s¹ bardzo spokojni. Je eli szalej¹, to przede wszystkim Anglicy, bo s¹ u siebie. W³adza, jak mówi¹, mo e im skoczyæ... Jagoda: Szkoda bêdzie siê wynieœæ - Nie ka de miejsce nadaje siê na siedzibê - mówi Jagoda, która mieszka w dwupokojowym mieszkaniu na pierwszym piêtrze budynku zajêtym ponad rok temu przez kilkunastoosobow¹ grupê sk³oterów z Polski. - Wybieramy domy przy bocznych uliczkach, opuszczone mieszkania nale ¹ce do miasta, raczej w pierwszej strefie. Jagoda, któr¹ w tajniki sk³otowania wprowadzi³ jej ch³opak, Anglik z RPA, zaprasza mnie do skromnie, acz z gustem urz¹dzonego salonu. Razem z kole ank¹ malowa³y i dekorowa³y wnêtrza w stylu postmodernistycznej bohemy i artystycznej cyganerii paryskiej. - Mamy dobrze, bo obok s¹ du e biurowce - opowiada. - Ci¹gle wyrzucaj¹ jakieœ stare meble, sprzêt biurowy. Mamy dywany, biurka, szafy i wszystko, co do ycia niezbêdne. Dobrej jakoœci i prawie nowe. Przykro bêdzie opuszczaæ takie mieszkanie. Ale taka ju jest dynamika sk³otowania. Dzisiaj jesteœ tu i korzystasz z wszelakich wygód. Za tydzieñ musisz szukaæ nowego miejsca. Wszyscy jednak maj¹ nadzieje, e k³ótnia w³adz miasta z prywatnymi firmami potrwa jeszcze kilka lat i dziêki temu bêd¹ mieszkaæ tu d³u ej. Budynek z zewn¹trz wygl¹da fatalnie, powybijane szyby na korytarzach, brak œwiat³a. Ka dy jednak stara siê urz¹dziæ swój w³asny k¹t jak najlepiej. DJ Broda robi prawie codziennie imprezy dla znajomych. Gra w swoim zaciemnionym i wyciszonym mieszkaniu, do którego ci¹gle ktoœ zagl¹da. - Codziennie na dachu æwiczê poy - Jagoda krêci pi³eczkami z kolorowymi wst¹ kami. - Wynosimy tu sprzêt i imprezujemy. Mamy widok na Doklands i City. ycie na polskim sk³ocie biegnie sta³ym rytmem. Imprezy i dobra zabawa, trochê pracy i znowu imprezy. Gdy ktoœ zaczyna siê gubiæ, to znak, e trzeba pojechaæ do Polski. Odkrêciæ siê i wynormalnieæ przy rodzinie. Potem znowu londyñskie pustostany i nocne imprezy w fabrykach Goniec Polski

15 Temat numeru Prawo Pomoc w uzyskaniu Pobytu Sta³ego i Naturalizacji Pomoc w uzyskaniu certyfikatu pracowniczego w nowym programie Rejestracji Pracowników dla nowych obywateli UE Pomoc prawna w sprawach imigracyjnych, cywilnych, pracy: rozwody, testamenty, kontrakty budowlane, odzyskiwanie d³ugów Finanse Wszechstronne doradztwo finansowe Kredyty mieszkaniowe i inwestycyjne, równie w Polsce Ubezpieczenia od wypadku, choroby, utraty pracy lub ycia Emeryturty, Oszczêdnoœci i Inwestycje w Polsce Za³atwiamy wymagane prawem ubezpieczenia od odpowiedzialnoœci cywilnej dla pracuj¹cych na w³asn¹ rêkê, a tak e ubezpieczenia pracownicze Ksiêgowoœæ Rejestracja dzia³alnoœci dla self-employed, spó³ek i firm z o.o (LTD,PLC), przygotowanie Business Planu Prowadzenie pe³nej ksiêgowoœci, rozliczenia VAT, zwroty podatku, obs³uga p³ac pracowników Pomoc w uzyskaniu CIS karty i National Insurance Number Otwieranie Kont bankowych Praca Poœrednictwo pracy Autoryzowani przez Immigration Services Commissioner, OISC No:F w zakresie doradztwa imigracyjnego i reprezentacji klientów w Home Office Biura w samym sercu Londynu (tu przy Oxford Street). Zapewniamy szybki i profesjonalny serwis oparty na wieloletnim doœwiadczeniu i wysokich kwalifikacjach personelu , , , New Bond Street, London W1S 1RD, info@bartonvisa.com Your Home is at risk if you don t keep up mortgage repayments or other loan secured on it Goniec Polski 18 wrzeœnia

16 Nauka Licencja na klonowanie yjemy w czasach, gdy klonowanie ludzi jest techniczne mo liwe. Jednak jako zabieg reprodukcyjny jest powszechnie uwa ane za etycznie niedopuszczalne. Jak zatem oceniæ klonowanie terapeutyczne, dziêki któremu mo na uzyskiwaæ komórki macierzyste, wykorzystywane potem do leczenia wielu chorób? Czy tak e powinno byæ zabronione? MARTYNA PORZEZIÑSKA WWielkiej Brytanii jedna z dzia³aj¹cych przy rz¹dzie komisji podjê³a siê rozstrzygniêcia tego sporu. Mowa o Human Fertilisation and Embryology Authority (HFEA - Urz¹d do Spraw P³odnoœci i Embriologii), który zajmuje siê nadzorowaniem i regulacj¹ wszelkich kwestii zwi¹zanych z zap³odnieniem in vitro, zamra aniem komórek jajowych i spermy oraz z badaniami na zarodkach ludzkich. Komisja ta wyda³a ostatnio oficjalne pozwolenie na klonowanie w celach terapeutycznych. Naukowcy bêd¹ mogli u ywaæ do tego ludzkich embrionów. Wa n¹ przez rok licencjê otrzyma³ zespó³ z Uniwersytetu w Newcastle w pó³nocnej Anglii. To pierwsza taka decyzja w kraju europejskim. Nadzieja dla medycyny Klonowanie terapeutyczne mo e otworzyæ nowa erê badañ w leczeniu wielu schorzeñ. Umo liwi Brytyjczykom legalne prowadzenie wielu nowatorskich doœwiadczeñ. Profesor Alison Murdoch z Newcastle NHS Fertility Centre, które bêdzie przewodniczyæ temu projektowi badawczemu, przekonuje, e mo liwoœci oferowane przez klonowanie terapeutyczne s¹ ogromne. - Jesteœmy gotowi przenieœæ prowadzone dot¹d badania na nastêpny poziom. Dadz¹ one niezwykle wartoœciowy wgl¹d w rozwój i mo liwoœci leczenia niektórych chorób. - Odk¹d z³o yliœmy podanie o pozwolenie na doœwiadczenia, mieliœmy sta³e poparcie wielu szanowanych naukowców z ca³ego œwiata. Otrzymaliœmy te wiele listów od pacjentów, którzy maj¹ nadziejê skorzystaæ w przysz³oœci z ich wyników naszych badañ - dodaje. Pani profesor ma optymistyczne, ale i bardzo realistyczne spojrzenie na zagadnienie. - Mamy przed sob¹ co najmniej 5, a mo e i wiêcej, lat laboratoryjnej pracy, zanim bêdzie mo liwe przeniesienie doœwiadczeñ na leczenie kliniczne. Ten czas móg³by byæ jednak skrócony, jeœli otrzymalibyœmy dodatkowe œrodki finansowe. Pozwoli³yby one na powiêkszenie grupy naukowców pracuj¹cych nad projektem. Komórki zastêpcze Jak zapowiedzia³ rzecznik prasowy Uniwersytetu w Newcastle, dziêki wydanej przez HFEA licencji naukowcy bêd¹ mogli klonowaæ zarodki ludzkie. Pozyskane z nich zarodkowe komórki macierzyste mog¹ pomóc w rozwoju terapii nieuleczalnych obecnie schorzeñ, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona i cukrzyca. Bêdzie to mo liwe dziêki tak zwanej medycynie regeneracyjnej. Na czym ma to polegaæ? Wzrok na przyk³ad ma byæ przywracany w wyniku przeszczepiania komórek z zarodka do oczu chorego, cukrzyca leczona przez wszczepianie nowych komórek trzustki, a utrata pamiêci hamowana u chorych na Alzheimera dziêki przeszczepom do mózgu zdrowych neuronów. Jest jednak powa ny problem. Do przeszczepów pobierane s¹ tak zwane komórki macierzyste, które mog¹ przekszta³caæ siê w komórki ka dej tkanki ludzkiego cia³a. Mo na je pozyskaæ albo z zarodków, albo z doros- ³ych ju organizmów. W pierwszym przypadku ³atwiej jednak uzyskaæ komórki miêœnia sercowego lub neurony. Komórki pochodz¹ce z organizmów doros³ych maj¹ mniejsz¹ zdolnoœæ do takich przekszta³ceñ. Co gorsza, wykryto, e ³¹cz¹ siê z innymi komórkami organizmu na drodze tak zwanej fuzji komórkowej. Wówczas zamiast jednego zespo³u chromosomów i zawartych w nich genów, komórka ma ich dwa lub nawet wiêcej. Pocz¹tkowo mo e to nie przeszkadzaæ w funkcjach naprawczych chorych narz¹dów. Zwiêksza siê jednak ryzyko powstawania nowotworów. Z tych powodów u ycie w medycynie regeneracyjnej komórek macierzystych uzyskanych z doros³ych organizmów, choæ pozbawione problemów etycznych, wydaje siê obecnie zbyt niebezpieczne. Komórki zarodkowe s¹ z kolei Ÿród³em wielu problemów etycznych. Mo na je uzyskaæ bowiem wy³¹cznie z zarodków, co siê ³¹czy ich zabiciem, lub z p³odów pochodz¹cych z aborcji. Istnieje jednak jeszcze jeden bardzo powa ny problem, który przeszkadza szybkiemu rozwojowi medycyny regeneracyjnej. Chodzi o to, eby przeszczepiane komórki macierzyste nie by³y odrzucane przez organizm pacjenta. Wszystkie komórki maj¹ na swej powierzchni bia³ka odró niaj¹ce je od komórek innych osobników tego samego, jak i innych gatunków. A ka dy organizm broni siê przed cia³em obcym dziêki aktywnoœci systemu odpornoœciowego, To dziêki niemu mo emy zwalczyæ atakuj¹ce nas bakterie i wirusy. Podobnym mechanizm powoduje odrzucenie przeszczepu, niezale nie od tego, czy przeszczepiono organ - na przyk³ad nerkê lub serce, czy te komórki macierzyste. Kolejna owca Dolly? Jak wiêc wyhodowaæ zdrow¹ komórkê, która w organizmie zast¹pi³aby chor¹ i nie zosta³aby odrzucona? Tu w³aœnie rozwi¹zaniem mog³oby siê okazaæ klonowanie terapeutyczne. Stosuj¹c tê sam¹ technikê, której u yto do sklonowania owcy Dolly, a póÿniej wielu innych zwierz¹t - myszy, krów, kotów, prosi¹t, kóz, a ostatnio mu³a i konia - mo liwe by³oby dokonanie zabiegu zwanego cell nuclear replacement (CNR). Wymaga on przeniesienia j¹dra komórki pacjenta (na przyk³ad komórki skóry) do komórki jajowej, z której usuniêto wczeœniej jej w³asne DNA. Jajeczko jest póÿniej sztucznie stymulowane do rozwoju delikatnym impulsem elektrycznym. Zrekonstruowany zarodek przechodzi kolejne podzia³y komórkowe i rozwija siê w pêcherzyk, zwany blastocyst¹. W tym w³aœnie stadium mo na uzyskaæ z niego nowe zarodkowe komórki macierzyste. Te zaœ s¹ prawie identyczne z komórkami pacjenta-dawcy j¹dra komórkowego, gdy zawieraj¹ jego w³asne DNA. Jedyna ró nica polega na tym, e komórki te maj¹ równie pochodz¹ce od dawczyni jajeczka wewn¹trzkomórkowe, 16 Goniec Polski

17 Nauka zwane mitochondriami. Mitochondria s¹ odpowiedzialne za przemiany energetyczne zachodz¹ce w naszych komórkach i maj¹ w³asne DNA - a wiêc i w³asne geny i zakodowane przez nie bia³ka. To jednak drobna ró - nica, która umyka zazwyczaj uwadze systemu odpornoœciowego pacjenta, gdy przeszczepi siê mu komórki macierzyste uzyskane przez klonowanie terapeutyczne. Liberum veto W³aœciwie spodziewano siê decyzji Human Fertilisation and Embryology Authority. Mimo to nie zostaje pozbawiona kontrowersji. Zaraz po jej wydaniu podnios³y siê glosy przedstawicieli grup i organizacji, które sprzeciwiaj¹ siê badaniom na ludzkich embrionach. Licencji s¹ tak e przeciwni ci, którzy argumentuj¹, e z prac badawczych mog¹ czerpaæ korzyœci naukowcy chc¹cy klonowaæ dzieci, co jest nie tylko w Wielkiej Brytanii nielegalne, ale przede wszystkim budzi powszechny sprzeciw angielskiego spo³eczeñstwa. Julia Millington z ProLife Party oœwiadczy- ³a, e planuj¹ dok³adnie zbadaæ mo liwoœæ podwa enia decyzji HFEA. Powiedzia³a: To niewiarygodne, e w czasach, kiedy tak wielu ludzi toczy walkê o ochronê praw zwierz¹t, HFEA zezwala na eksperymenty na istotach ludzkich. I zosta³o to przyjête nawet bez pomruku sprzeciwu ze strony opinii publicznej. Przewodnicz¹cy charytatywnej, antyaborcyjnej organizacji Life, profesor Jack Scarisbrick, nazwa³ decyzjê HFEA godnym ubolewania krokiem w ty³ po bardzo œliskiej powierzchni. Powiedzia³: Wszyscy jesteœmy za walk¹ i pokonaniem nieuleczalnych chorób, ale nie potrzebujemy do tego klonowania. Komórki macierzyste pobrane od doros- ³ych mog¹ byæ tak samo przydatne w badaniach, jeœli nawet nie lepsze. Klonowanie polega na produkowaniu nowego rodzaju ludzkiego istnienia, wytwarzanego droga bezp³ciow¹ i z wykluczeniem normalnego rodzicielstwa, a wszystko w celu zniszczenia na koniec tych istot. To jest manipulacja, wyzysk i nieposzanowanie ludzkiego ycia". Na stra y nauki i prawa Suzi Leather, szefowa Human Fertilisation and Embriology Authority powiedzia³a, e wstêpna roczna licencja na badania zosta³a przyznana naukowcom z Newcastle po dok- ³adnym rozpatrzeniu wszelkich naukowych, etycznych, prawnych i medycznych aspektów projektu. Doda³a: - To bardzo wa na arena badañ i niezwykle odpowiedzialne u ycie nowoczesnej technologii. HFEA jest w³aœnie od tego, by daæ pewnoœæ, e badania na ludzkich embrionach s¹ szczegó³owo nadzorowane i odpowiednio uregulowane prawnie. Tak e rzecznik prasowy British Medical Asssociation powiedzia³: Klonowanie powinno byæ dok³adne kontrolowanie! Nale y siê upewniæ, e to terapeutyczne, mog¹ce doprowadziæ do ratuj¹cego ycie leczenia, które popierane jest przez wiêkszoœæ spo³eczeñstwa, bêdzie mog³o byæ prowadzone. Podczas gdy klonowanie reprodukcyjne, któremu wiêkszoœæ spo³eczeñstwa jest przeciwna, musi byæ zabronione i surowo karane. Co przyniesie przysz³oœæ? Terapeutyczne klonowanie jest dozwolone w Wielkiej Brytanii od 3 lat. Zapewnia to Human Embryology Act ze stycznia 2001 roku. Prawo zosta³o wtedy zmienione, aby pozwoliæ na klonowanie ludzkich embrionów w celach terapeutycznych. Zakazuje jednak jakichkolwiek prób klonowania dzieci. Klonowanie rozrodcze jest wci¹ nielegalne i grozi za nie kara do 10 lat wiezienia oraz nieograniczone grzywny. Pomimo e klonowanie rozrodcze i terapeutyczne mieszcz¹ siê w tej samej dziedzinie nauki, techniki maj¹ce w nich zastosowanie s¹ zupe³nie ró ne. Kto wie jednak, na co pozwol¹ naukowcom dla dobra nauki i rozwoju medycyny za kilka lat? Co w klonowaniu budzi kontrowersje? Na co pozwala przyznana przez Human Fertilisation and Embryology Authority licencja? Naukowcy z University of Newcastle mog¹ teraz legalnie zap³adniaæ ludzkie komórki jajowe i komórki skóry po to, by stworzyæ ludzkie embriony. Nie mog¹ one jednak przetrwaæ wiêcej ni 14 dni. Komórki macierzyste bêd¹ pobierane ze sklonowanych embrionów po kilku dniach, co spowoduje zatrzymanie ich dalszego rozwoju. Sk¹d bêd¹ pochodziæ komórki? Jajeczka bêd¹ pochodziæ od kobiet, które zostan¹ poddane zabiegowi zap³odnienia i przeznacz¹ zbêdne komórki do celów badawczych. Komórki skóry zostan¹ pobrane od pacjentek leczonych ginekologiczne. Czemu badania s¹ tak wa ne? Komórki macierzyste mog¹ przekszta³ciæ siê w komórki dowolnej tkanki. Nastêpnie mog¹ byæ u yte w celu naprawienia uszkodzonych organów, bez koniecznoœci przeprowadzania zabiegów transplantacji. Jest to pierwszy krok w kierunku tworzenia komórek macierzystych z w³asnej skóry pacjenta. Kto jest przeciwny takim badaniom? W opozycji stoi czêœæ organizacji koœcielnych, które sprzeciwiaj¹ siê wszelkiemu wykorzystywaniu w badaniach ludzkich embrionów. Twierdz¹, e ich tworzenie i unicestwianie jest niemoralne, nawet jeœli embrion jest ledwo widzialny pod mikroskopem. Inny problemem to kwestia p³acenia za komórki jajowe kobietom-dawczyniom. Aby prowadziæ doœwiadczenia, potrzeba bowiem du o pochodz¹cych od nich jajeczek. Ten proceder mo e przypominaæ handel organami ludzkimi - komórki rozrodcze kobiety s¹ przecie czêœci¹ jej cia³a. Grupy sprzeciwiaj¹ce siê klonowaniu terapeutycznemu twierdz¹ równie, e korzystaj¹ na tym jedynie ci, którzy d¹ ¹ do klonowania dzieci. Czy rzeczywiœcie badania mog¹ przyczyniæ siê do przyspieszenia klonowaniu dzieci? Doœwiadczenia same w sobie bêd¹ podobne do tych przeprowadzanych przy u yciu metod ju znanych naukowcom. Jeœli jakiœ naukowiec chcia³by z nich skorzystaæ w celu klonowania dzieci, móg³by tego dokonaæ do tej pory. Goniec Polski 18 wrzeœnia

18 Podroze (Irlandia - cz. II) ROBERT SZUKSZTUL Zgodnie z obietnic¹ dziœ przyjrzymy siê Irlandii tradycyjnej. Na pocz¹tek Trinity College w Dublinie. Kompleks nale y do najm³odszej - zdominowanej przez Anglosasów - historii wyspy. Poruszamy siê wiêc w odwrotnym porz¹dku chronologicznym. Jeœli chodzi o œcis³oœæ, jego w³aœciwa nazwa to "The College of the Holy and Undivided Trinity of Queen Elizabeth near Dublin", czyli "College Królowej El biety [imienia] Œwiêtej i Niepodzielnej Trójcy przy mieœcie Dublinie". Za³o ono go w 1592 roku dla protestantów. Nale y bowiem pamiêtaæ, e miasto by³o angielskie. Wraz z procesem emancypacji katolików od 1793 roku umo liwiono im studiowanie w Trinity. Jednak a do XX wieku ka dy poddany biskupa Rzymu, maj¹cy chêæ tu siê uczyæ, musia³ na to uzyskaæ zgodê arcybiskupa Dublina, aby unikn¹æ ekskomuniki. Uczelnia by³a najwiêkszym oœrodkiem naukowym w Irlandii. Przyci¹ga³a wiêc osoby zdolne i ambitne niezale nie od wyznania. Ukoñczyli j¹ miêdzy innymi George Berkeley, Samuel Beckett, Oscar Wilde, Edmund Burke, William Rowan Hamilton, William Stokes, Jonathan Swift i noblista Ernest Walton. Studiowa³ tam równie James Joyce. Bia³o, szaro, zielono Trinity mo e siê zatem poszczyciæ d³ug¹ i nobliw¹ histori¹, co widaæ tak e w zabudowie. Kompleks zajmuje 47 akrów i jest upchany budynkami - zarówno starymi, jak i nowymi. Stoj¹c na dziedziñcu, odnosi siê silne wra enie zupe³nego braku barw. Wszystko oscyluje miêdzy biel¹ a szaroœci¹, a jedynym kolorem jest zieleñ trawników. Odczucie to pozostaje do koñca pobytu w Irlandii, za co winiæ nale y brak na wyspie wystarczaj¹co zró nicowanego materia³u budowlanego. Mimo to amatorów architektury czekaj jednak w Trinity sporo przyjemnych doœwiadczeñ. Jednym z nich jest z pewnoœci¹ Stara Biblioteka. W D³ugiej Sali (Long Room) jest wystawiony jeden z najpiêkniejszych manuskryptów Œredniowiecza - The Book of Kells. Mówi siê, e na w³aœnie na tej sali wzorowana by³a architektura Archiwum rycerzy Jedi z "Ataku Klonów" - drugiej czêœci "Gwiezdnych Wojen". Rzeczywiœcie jest przepiêkna. Stara, waleczna Irlandia Trinity College to jedno z miejsc, które da³y pocz¹tek nowo ytnej Irlandii. Jest œwiadkiem dochodzenia Irlandczyków do œwiadomoœci spo³ecznej i politycznej oraz wy³onienia siê rdzennie irlandzkich grup spo³ecznych - intelektualistów i polityków. Mo na jednak znaleÿæ tam równie eksponaty z epok wczeœniejszych. Irlandia bowiem, jak na tak niewielki kawa³ek ska³y, ma d³ug¹ historiê. Pierwsi ludzie pojawili siê tu ju 8000 lat przed nasz¹ er¹. Wed³ug celtyckich legend - a wiele z nich ma pokrycie w faktach - pierwszym ludem, który zasiedli³ Irlandiê, byli Fomorianie (najprawdopodobniej Skandynawowie). Zostali pokonani przez Partholonian, ci zaœ przez Nemedian. Nemedianie ulegli swoim by³ym niewolnikom - Firbolgom. PóŸniej na irlandzk¹ scenê wkroczy³ Tuatha de Danaan - Lud Bogini Danu. Przyby³ na wyspê "na skrzyd³ach wiatru". W ich plemieniu by³y trzy królowe-boginiesiostry: Fodhla, Banba i Eire. To ich imionami nazwano wyspê. W ostatecznej bitwie na równinie Tailltin Tuatha de Danaan musieli ust¹piæ nowemu ludowi - celtyckim Gaelom z Hiszpanii. Legendy s¹ prawdziwe w jednym: prawie ca³a historia Irlandii to walka i wypieranie starego przez nowe. Zaczynamy siê wiêc zastanawiaæ, co jest w niej takiego, o co warto walczyæ i gin¹æ. Jak w³osy syreny B¹dŸmy szczerzy: Irlandia to ma³a, skalista i szara wyspa, otoczona stalowo-sinym morzem. Jedynym elementem, nadaj¹cym jej trochê koloru, jest trawa. Wszystkie barwy s¹ zimne jak deszcz i wiatr, daj¹ce siê we znaki przez du ¹ czêœæ roku. A przecie miejsce to ma swoj¹ tajemnicz¹ magiê, której nie da siê sprowadziæ do piêkna pejza y i atrakcji turystycznych. Mo emy to stwierdziæ choæby po liczbie piosenek na jej temat. Podobno Irlandia jest tak zielona, jak w³osy syreny o œwicie. Za jej czu³e westchnienia i bia³e ramiona swoje marne odda³bym ycie... Za to w³aœnie j¹ kochamy, kochamy j¹ "jak Irlandiê" - i to kochamy na wy³¹cznoœæ, bo "prawdziwa nasza mi³oœæ nazywa siê Ajrisz". Musi coœ byæ w tej wyspie, co wykracza poza dobr¹ robotê marketingow¹, skoro mo na - jak ja - zakochaæ siê w niej jeszcze przed przyjazdem. Powiedzmy to inaczej: gdyby popularnoœæ szmaragdowej wyspy mia³a byæ uzale niona tylko od czynników œciœle turystycznych, nie da³bym jej szans w konfrontacji z innymi krajami. Wszystko bowiem, co tu jest, brzydsze jest ni gdzie indziej. Je eli s¹ piêkne miejsca (a jest ich trochê), nie maj¹ tej niepowtarzalnoœci, która ka e zobaczyæ Neapol - choæby po tym czeka³a nas œmieræ. Sekret wyspy tkwi chyba w tym, e niedostatki naturalne Irlandczycy wyrównuj¹ bogatym yciem wewnêtrznym i towarzyskoœci¹. St¹d modelowy sposób spêdzania czasu to rozmowa w zat³oczonym pubie. Irlandczyk uwielbia 18 Goniec Polski

19 Podroze s³uchaæ w³asnego g³osu. To naród oratorów, który ka dego nowego s³uchacza traktuje jak dar niebios. Problemem nie jest znalezienie rozmówcy, ale przerwanie rozpoczêtej rozmowy. W razie sukcesu (powodzenia!) nale y otrzepaæ sanda³y i udaæ siê w jedynie s³usznym kierunku - na zachód! Trzeba przecie w koñcu coœ zobaczyæ, a zachodnia Irlandia jest do tego najlepszym miejscem. W podró y mo na próbowaæ szczêœcia autostopem (zwykle z dobrym skutkiem) albo wsi¹œæ w lokalny odpowiednik PKSu - Bus Eireann. Swego nie znacie Zachodnia Irlandia to rejon, do którego najeÿdÿcy z Anglii albo nigdy nie dotarli, albo nie utrzymali siê wystarczaj¹co d³ugo. W zwi¹zku z tym, ludnoœæ w du ym stopniu przechowa³a tradycyjny, irlandzki model ycia - zw³aszcza jêzyk. Na zachodzie wci¹ jeszcze mo na us³yszeæ ludzi rozmawiaj¹cych swobodnie po gaelicku. Wprawdzie wszyscy Irlandczycy ucz¹ siê go w szkole, ale wygl¹da to podobnie do naszej nauki rosyjskiego w przesz³oœci - byle zdaæ i zapomnieæ. W efekcie wiêkszoœæ nie zna w³asnego jêzyka i musi on byæ promowany - a w³aœciwie sztucznie utrzymywany przy yciu za spraw¹ gazet i wybranych kana³ów telewizji publicznej. Jedynym wyj¹tkiem jest zachodnia Irlandia, a dok³adnie obszar w okolicach Galway (Gaillimh). Miasto to jest niezwyk³ym po³¹czeniem tradycji z nowoczesnoœci¹. To trzecie co do wielkoœci skupisko ludzi w Irlandii (po Dublinie i Corku) otrzyma³o w 2003 roku status najszybciej rozwijaj¹cego siê miasta w Unii Europejskiej. Posiada bardzo prê ny uniwersytet, byæ mo e najlepszy po Dublinie, i co roku jest gospodarzem wielu imprez sportowych i kulturalnych. Miejsce to ma swoj¹ tajemnicz¹ magiê, której nie da siê sprowadziæ do piêkna pejza y i atrakcji turystycznych... Zmiany, choæ niezwykle szybkie, by³y jednak krótkotrwa³e. Wci¹ czuje siê tam atmosferê ma³ej wioski rybackiej. Nie ma zbyt wielu atrakcji turystycznych. Muzeum miejskie ma wielkoœæ budki dró nika Polskich Kolei Pañstwowych. Ale nie to jest najwa niejsze. Galway jest doskona³ym punktem wypadowym, sk¹d blisko do zabytków irlandzkiej historii i prehistorii. W niej zaœ mo emy dostrzec trzy wyraÿne etapy: epokê kamienia i br¹zu (w których yli rdzenni mieszkañcy wyspy), przybycie w 2300 p.n.e. Celtów (którzy yli ju w kulturze elaza) i kolonizacjê wyspy przez Anglosasów. Podobny podzia³ mo na wyznaczyæ pod wzglêdem religijnym. Prehistoryczne wierzenia zwi¹zane z budowlami megalitycznymi zast¹pi³ celtycki druidyzm. Po nim nasta- ³o przyniesione przez œw. Patryka chrzeœcijañstwo - a œciœlej katolicyzm. Œlady wszystkich tych epok znaleÿæ mo na w okolicach Galway, choæ jedyn¹ yw¹ tradycj¹ jest oczywiœcie chrzeœcijañska kultura celtycka. Najsilniej przetrwa³a ona w Gaeltacht - na zachód od Galway, w rejonie wiosek Rossaveel i Kinvarra. To kraina, gdzie pierwszym jêzykiem mieszkañców wci¹ jest irlandzki. Mieszkañcy zielonej wyspy to generalnie ludzie bardzo przyjaÿni i pomocni - co mocno kontrastuje z du o ch³odniejsz¹ natur¹ Brytyjczyków. Gaeltacht zaœ bije pod tym wzglêdem wszystkich na g³owê. Kraina ska³y wapiennej Okolice Rossaveel to teren niezwykle urozmaicony geograficznie. Linia brzegowa jest bardzo postrzêpiona, usiana ma³ymi wysepkami, idealna do wycieczek rowerowych. Mo na tam zobaczyæ - choæ coraz rzadziej - wci¹ zamieszkiwane tradycyjne domy ze ska³y wapiennej. To odwieczny budulec w tych rejonach. Stosuje siê go równie do grodzenia pastwisk. Niekoñcz¹ce siê kamienne mury to mój pierwszy obraz Irlandii, wyniesiony z jakiegoœ albumu lub filmu z dzieciñstwa. Z Rossaveel warto pop³yn¹æ na wyspy Aran. Najwiêksza to Inis Mór, œrednia - Inis Meáin i najmniejsza - Inis Oírr. Mówi siê, e to na nich wzorowa³ siê Rosiñski, rysuj¹c komiks "Trzech starców z krainy Aran" z cyklu o Thorgalu. Najmniejsza ma tylko cztery mile kwadratowe i jest najbardziej urokliwa. Na Inis Mór znajdziemy wiele zabytkowych koœcio³ów, budowli prehistorycznych i niezwyk³y zamek Dún Aengus. Mia³ zostaæ zbudowany oko³o 2000 roku p.n.e. Wygl¹da nieszczególnie - jak kolejny mur do grodzenia pastwisk - tyle e kilkanaœcie razy wiêkszy. Ale naprawdê jest to budowla unikalna w swojej klasie. Postawiono j¹ na stumetrowym klifie. Patrzeæ z tego miejsca na Atlantyk to niezapomniane prze ycie. Mo na wtedy zrozumieæ, czym jest Irlandia. To magia w codziennoœci i naprawdê warto siê o tym przekonaæ. foto: Robert Szuksztul Goniec Polski 18 wrzeœnia

20 Londyñskie klimaty Oczywiœcie, e Sherlock Holmes istnia³! Mieszka³ w tym domu James pokazuje budynek, w którym mieœci siê teraz muzeum genialnego detektywa. Mój dziadek, Patrick McSemloh, bardzo dobrze go zna³. ROBERT ALEXANDER GAJDZIÑSKI Dziadek i Holmes byli s¹siadami i przyjaÿnili siê przez wiele lat. Dziadek pomaga³ mu nawet w jednej ze spraw. Zdaje siê, e chodzi³o o morderstwo znanego bankiera... opowiada James. Jest starszym, przeoranym przez czas Londyñczykiem, sta³ym bywalcem pubu Dog & Pipe (Pies i Fajka) przy Baker Street. Mieszka w jego pobli u i chêtnie daje sobie postawiæ piwo. Po kolejnym kuflu wyci¹ga stare fotografie i listy. Holmes, Freud i pszczo³y Przyjaciel Holmesa, doktor Watson, nie bardzo lubi³ dziadka kontynuuje opowieœæ. By³ chyba o niego zazdrosny. Poza tym, dziadek by³ Irlandczykiem polskiego pochodzenia. Pamiêtam, jak Freud przyjecha³ do Londynu James wyci¹ga star¹, zmiêt¹ fotografiê, na której nic ju nie widaæ. Holmes i zaledwie dwa lata m³odszy od niego Freud siedzieli w salonie do bia³ego rana, tocz¹c d³ugie nocne rozmowy. Pamiêtam, e dziadek by³ niepocieszony, bo nie chcieli dopuœciæ go do burzliwych dyskusji. Chodzi³ wtedy na piwo z doktorem (Watsonem) do tego tam pubu. James pokazuje na kawiarniê i kantor wymiany walut, przysiêgaj¹c jednoczeœnie na kolejne piwo, e sto lat temu by³ tam pub. James wyci¹ga z reklamówki ksi¹ kê o przyjaÿni pierwszego prywatnego detektywa z twórc¹ psychoanalizy. Nicholas Meyer opublikowa³ w 1974 roku manuskrypt doktora Watsona The Seven Per Cent Solution. Ze wspomnieñ doktora wynika, e Freud wyleczy³ Holmesa z na³ogu kokainowego. Ponoæ namawia³ go te, by zaj¹³ siê rozwik³aniem tajemnicy morderstw Kuby Rozpruwacza. Ten odmówi³, twierdz¹c, e nie chce wchodziæ w drogê rodzinie królewskiej. By³oby to kolejnym dowodem na poparcie teorii, e Rozpruwacz by³ kuzynem królowej Wiktorii. Ma³o kto wie, e na stare lata Sherlock Holmes wyniós³ siê z Londynu do malowniczej wsi w hrabstwie Sussex i zaj¹³ siê pszczelarstwem. James twierdzi, e jego dziadek jeÿdzi³ po miód do Holmesa. Spêdza³ tam kilka dni, pomagaj¹c s³ynnemu detektywowi w utrzymaniu pasieki. Chwali³ sobie wyœmienity miód spadziowy, którym delektowali siê podczas popo³udniowej herbaty. Tam te pozna³ m³odziutk¹ pannê Mary Russell. Holmes mia³ ju wtedy ko³o szeœædziesi¹tki panna Russell zaledwie piêtnaœcie lat. ZaprzyjaŸnili siê jednak i pokochali szczer¹ mi³oœci¹. Tyle James i jego historia, któr¹ mo na poznaæ, kupuj¹c jedn¹ z ksi¹ ek w muzealnym sklepie z pami¹tkami. Osoby zafascynowane yciem detektywa powinny te zajrzeæ do miesiêcznika Sherlockian, poœwiêconego yciu i pracy Holmesa. Polscy nastêpcy Watsona Pracujê tu od kilku miesiêcy zwierza siê ukasz, który w przebraniu policjanta stoi przy drzwiach z numerem 221B Baker Street. Czy by polskie koneksje Jamesa sprawi³y, e od jakiegoœ czasu muzeum Sherlocka Holmesa zatrudnia Polaków? Pracê dosta³em przez agencjê w Polsce wyjaœnia, stempluj¹c bilet kolejnej parze turystów z Japonii. Nie wszyscy s¹ oszustami. Mo na w Polsce dostaæ dobr¹ pracê z mieszkaniem w Londynie. Trzeba korzystaæ z wiarygodnych, sprawdzonych firm. ukasz studiuje ekonomiê, ale wzi¹³ urlop dziekañski, by zarobiæ trochê grosza w Londynie. Przyznaje, e pytania turystów mecz¹ go trochê, ale wynagrodzenie nie jest z³e. Turyœci pytaj¹ przede wszystkim o budynek, jego historiê i o Holmesa: w którym pokoju jada³ œniadanie i czy chodzi³ rano biegaæ do pobliskiego Regent s Park. Wczoraj jakiœ Japoñczyk spyta³ mnie, ile godzin potrzeba na zwiedzenie muzeum, a tak naprawdê to nie ma tu wiele do ogl¹dania uœmiecha siê Piotr, pomocnik ukasza i wabik, którego rol¹ jest zachêcanie turystów do wejœcia do muzeum. Piotr koñczy pracê za kilka dni i wraca do kraju. Pracowa³ dla muzeum kilka lat temu. Mimo d³ugich godzin i pracy w weekendy chwali sobie to zajêcie. Najwiêcej przychodzi tu Japoñczyków i Rosjan wyjaœnia. Jest trochê Hiszpanów i Amerykanów. Ci ostatni s¹ jednak bardziej zainteresowani Kub¹ Rozpruwaczem ni Sherlockiem. Zagl¹da tu te sporo Polaków, ale gdy dowiaduj¹ siê, e trzeba wyci¹gn¹æ z kieszeni szeœæ funtów na wstêp, rezygnuj¹. Na pytanie, czy wyjaœnia turystom, e Sherlock Holmes to ca³kowicie fikcyjna postaæ dok³adnie taka sama jak kapitan Kloss, James Bond i kozio³ek Mato³ek odpowiada: Raczej nie wyprowadzam ich z b³êdu. To nie moja rola. Poza tym, Japoñczycy chc¹ wierzyæ, e Sherlock y³ i mieszka³ tu naprawdê. Gorzej, gdy dochodzi do pytañ o to, jakiego u ywa³ atramentu lub myd³a. Obok wejœcia do muzeum Sherocka The Sherlock Holmes Museum Baker Street 221B London NW1 6XE Najbli sza stacja: Baker Street Otwarte codziennie (z wyj¹tkiem 25 grudnia) w godz Wstêp: 6 funtów, dzieci (do 16 lat) - 4 funty 20 Goniec Polski