SPIS TRESCI

Transkrypt

1

2 SPIS TRESCI WSTĘP SYSTEM STUDIÓW ECTS REKRUTACJA JĘZYKI OPŁATY POBYT PRACA STYPENDIA LIDERZY AUSTRIA BELGIA CYPR CZECHY DANIA FINLANDIA FRANCJA GRECJA HISZPANIA HOLANDIA IRLANDIA ISLANDIA NIEMCY NORWEGIA PORTUGALIA SŁOWACJA SZWAJCARIA SZWECJA WIELKA BRYTANIA WŁOCHY PUBLIKACJA BEZPŁATNA Koordynator: Wawrzyniec Pater Tekst: Krzysztof Szwałek Konsultacja merytoryczna: Katarzyna Różycka Korekta: Łukasz Smogorowski Projekt: Wojciech Maciąg Wydawca: Krajowe Biuro Eurodesk Polska Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji ul. Mokotowska 43, Warszawa tel.: (22) eurodesk@eurodesk.pl Wydanie 5 ISBN Grudzień 2012 Zdjęcia na str. 31, 39, 41, 47, 51, 53 wykonano w ramach obchodów 25-lecia programu Erasmus (fot. Krzysztof Kuczyk) Sfinansowano ze środków Komisji Europejskiej oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach programu Młodzież w działaniu. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorów i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną. 2

3 WARTO PRZEKRACZAĆ GRANICE WSTEP, Studia w Rzymie, Paryżu czy Madrycie? Dlaczego nie? Możesz tam studiować na takich samych zasadach, jak Włosi, Francuzi czy Hiszpanie. Wystarczy świadectwo maturalne, znajomość języka i załatwienie paru formalności. Wszystko opisujemy w tej niewielkiej książeczce. To już jej piąta edycja. W pierwszej części Studiowania przeczytasz o systemach studiów, opłatach, zasadach rekrutacji i innych najważniejszych zagadnieniach związanych z nauką w Europie. Piszemy o tym, co wspólne dla krajów europejskich, zwracamy uwagę na różnice i kontrasty. Część druga poświęcona jest już studiowaniu w poszczególnych krajach. Nie szczędzimy szczegółów, ciekawostek i wypowiedzi naszych rodaków, którzy studiowali za granicą. W którym kraju najłatwiej studiować po angielsku? Ile trwa sesja egzaminacyjna w Grecji? Co najbardziej chwalą sobie zagraniczni studenci w Szwecji? Czy znając hiszpański można studiować w Barcelonie? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w naszej publikacji. Opisaliśmy w niej studia w krajach, które młodzież z innych państw wybiera najczęściej i te z najatrakcyjniejszą ofertą dla studentów z zagranicy. Zainteresowanych bardziej szczegółowymi informacjami oraz studiowaniem w mniej popularnych krajach Europy zapraszamy na naszą stronę Wawrzyniec Pater Koordynator Eurodesk Polska 3

4 SYSTEM STUDIÓW Trzy plus dwa albo cztery plus jeden. Tak najprościej opisać można strukturę szkolnictwa wyższego w Europie. Drogę do zdobycia dyplomu magistra podzielono bowiem na dwa etapy. Wszystko po to, by jak najwięcej młodych ludzi zachęcić do podejmowania studiów, a jednocześnie zwiększyć ich atrakcyjność na rynku pracy. Obszar. Organizacja nauki w Europie przeszła ostatnio prawdziwą rewolucję. Rozpoczęło ją podpisanie w 1999 r. Deklaracji Bolońskiej. Przedstawiciele 29 krajów ustalili, że do 2010 r. stworzą Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego: wprowadzą studia dwustopniowe (potem dołożono trzeci), uruchomią system przejrzystych stopni (dyplomów) i ułatwią porównywanie efektów nauki poprzez system ECTS (czytaj s. 6-7). Dzięki tym zmianom studiowanie za granicą stało się tak łatwe, jak nigdy przedtem. System studiów. W państwach uczestniczących w Procesie Bolońskim studia podzielone są na trzy etapy. Pierwszy z nich to studia licencjackie (ang. undergraduate cycles) trwające zwykle trzy lub cztery lata i zakończone uzyskaniem dyplomu licencjata (bachelor). Ich ukończenie w starej nomenklaturze oznacza, że student ma już wykształcenie wyższe, ale w nowej rzeczywistości jest dopiero na począt- 4

5 ku drogi. Przed nim bowiem studia II stopnia (graduate cycles, roczne lub dwuletnie), po których otrzymuje się dyplom magistra (master). Najambitniejsi mogą uczyć się dalej: na studiach III stopnia, czyli doktoranckich. Trwają one od roku do czterech lat, w zależności od kraju i uczelni. Bogata jest też oferta studiów podyplomowych (np. semestralnych), na które można startować już po uzyskaniu dyplomu licencjata. Z etapu na etap. By rozpocząć studia wyższego stopnia, trzeba z sukcesem zakończyć poprzednie. Jeśli profil studiów jest zbliżony, wszystko odbywa się bez problemów. Jeśli jednak studia I stopnia miały profil zawodowy, rozpoczęcie na ich podstawie studiów II stopnia w zupełnie innej dziedzinie może się nie udać, szczególnie w krajach o binarnym systemie edukacji wyższej (czyli podzielonym na struktury akademickie i zawodowe). Praktyka. Od wymienionych reguł istnieją wyjątki: w niektórych krajach dostępna jest tzw. ścieżka zintegrowana, czyli 5- lub 6-letnie studia magisterskie lub zawodowe, zwykle oferowane na wydziałach medycznych. W innych z kolei istnieje rozróżnienie dyplomów za ukończenie studiów I stopnia absolwenci studiów 3-letnich otrzymują dyplom bachelor, a 4-letnich advanced bachelor. Uznawalność dyplomów. Świadectwa maturalne i dyplomy akademickie wydane w Polsce nie są automatycznie honorowane w krajach Procesu Bolońskiego. W niektórych państwach ich ważność trzeba potwierdzić w ośrodkach sieci ENIC/NARIC ( 5

6 ECTS ECTS to Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów metoda oceniania postępów osiąganych przez studentów, obowiązująca w krajach zaangażowanych w Proces Boloński. Celem systemu jest umożliwienie ci nauki za granicą oraz uznanie przez twoją macierzystą uczelnię efektów kształcenia uzyskanych w innej placówce. ECTS został opracowany w drugiej połowie lat 80. w ramach ówczesnego programu Erasmus. Od tego czasu przeszedł ewolucję dziś jego zadaniem jest przede wszystkim ułatwienie życia studentom, którzy przez jakiś czas chcą się uczyć za granicą. Nie tylko promuje mobilność, ale również ułatwia planowanie, zdobywanie, ocenianie i uznawanie kwalifikacji oraz jednostek edukacyjnych. Zasady są bardzo proste. Każdy student dostaje punkty zaliczeniowe za egzaminy pisemne i ustne, aktywność na zajęciach, uczestniczenie w konferencjach czy wspólne projekty. Punktowane są również praktyki zawodowe oraz przedmioty nieobowiązkowe, wybierane przez studenta. Punkty ECTS odzwierciedlają więc nakład pracy potrzebny do tego, by młody człowiek osiągnął efekty kształcenia/uczenia się, czyli wiedział, rozumiał i potrafił zrobić to, co zgodnie z programem powinien. Liczbę punktów 6

7 za poszczególne rodzaje aktywności ustalają same uczelnie, szacując niezbędny nakład pracy. Nakład pracy to czas, jakiego przeciętny student potrzebuje, aby osiągnąć zakładane efekty kształcenia czyli zdać egzamin, zrealizować projekt lub zdobyć praktyczne umiejętności. Według badań prowadzonych przez uczelnie rocznie potrzeba na to godzin. Skoro więc do zdobycia w ciągu roku jest 60 punktów ECTS (30 w ciągu semestru lub 20 w ciągu trymestru), na jeden punkt trzeba pracować średnio godzin. Do skończenia trzyletnich studiów licencjackich potrzeba 180 punktów, dwuletnich magisterskich kolejnych 120, a doktoranckich co najmniej następnych 60, 120 lub 180. Dokumenty ECTS. By okres studiów zrealizowanych za granicą zastąpił porównywalny okres studiów w uczelni macierzystej, trzeba zadbać o określone dokumenty. Najistotniejsze jest trójstronne Porozumienie o programie zajęć podpisywane przez uczelnię wysyłającą, goszczącą i samego studenta. Instytucja przyjmująca zobowiązuje się, że przyjeżdżający student może uczęszczać na zaplanowane zajęcia czy moduły, a instytucja macierzysta gwarantuje, że uzna punkty zdobyte w innej uczelni. Student nie musi negocjować warunków uznania punktów z poszczególnymi wykładowcami. Porozumienie o programie zajęć wraz z Wykazem zaliczeń mają gwarantować pełne uznanie programu studiów zrealizowanego w instytucji przyjmującej. 7

8 REKRUTACJA Tak łatwo nie było jeszcze nigdy. Dostanie się na zagraniczne studia zwykle wiąże się ze spełnieniem dokładnie tych samych warunków, jakie obowiązują studentów miejscowych. Absolutną podstawą jest zdana matura i znajomość języka wykładowego. Egzaminy wstępne w przypadku większości kierunków są rzadkością. Terminy. Najważniejsze to odpowiednio wcześnie zacząć przygotowania. O wyborze kraju i kierunku studiów pomyśl przynajmniej rok przed planowanym wyjazdem. Procedury rekrutacyjne trwają dość długo, aplikację często składać trzeba na 8 miesięcy, a nawet rok przed rozpoczęciem nauki. Szczegółowych informacji o terminach i wymaganiach szukaj na stronach internetowych wybranych uczelni. Systemy rekrutacyjne. Rekrutacja na studia I stopnia może odbywać się na trzy sposoby: 1. Centralnie przeprowadzana jest przez takie instytucje, jak: UCAS w Wielkiej Brytanii, ministerstwo edukacji w Grecji czy Central Application Office w Irlandii. Podobne zasady obowiązują w Danii (Den Koordinerede Tilmelding KOT) oraz we Francji (serwis W Niemczech studenci mogą skorzystać z serwisu (obejmuje ponad 130 uczelni) lub w przypadku kierun- 8

9 ków z limitem przyjęć (np. medycyna) systemu de. W Finlandii wspólny system rekrutacji mają politechniki ( i część uniwersytetów ( 2. Bezpośrednio na uczelni tak jest m.in. w Hiszpanii i we Włoszech. Szkoły wyższe samodzielnie ustalają wymagania wobec kandydatów, a dokumenty przyjmują często w różnych terminach. Musisz więc dokładnie sprawdzić, jak wygląda procedura, by przez głupie przeoczenie nie stracić szans na studia. Większość formularzy znajdziesz w internecie, drogą elektroniczną możesz też je wysłać. 3. Przez wyspecjalizowane agencje. W zamian za odpowiednią opłatę wyręczają one kandydatów w załatwianiu formalności. Warto szukać takich agencji, które mają podpisane umowy z uczelniami. Jak wyglądają wymagania stawiane przez uczelnie? Zwykle najważniejsze są twoje oceny na świadectwie maturalnym z najważniejszych z punktu widzenia kierunku studiów przedmiotów. Świadectwo musisz potwierdzić i/lub przetłumaczyć na język kraju, w którym będziesz studiować. Oprócz matury liczy się też znajomość języka obcego, którą musisz udokumentować. Będzie ci więc potrzebne potwierdzenie, np. certyfikat językowy, świadectwo ukończenia kursu lub wyciąg z indeksu z oceną z lektoratu. Rozmowy kwalifikacyjne i egzaminy są rzadkością, szczególnie w Europie Zachodniej. Obowiązują niemal wyłącznie na kierunkach medycznych (medycyna, stomatologia, weterynaria). Uczelnie artystyczne wymagają często przedstawienia próbek swoich prac, a sportowe przeprowadzają testy sprawnościowe. 9

10 JEZYKI, By dostać się na zagraniczne studia nie zawsze trzeba znać język kraju, do którego się przyjeżdża. W większości państw Europy a szczególnie w krajach Skandynawii i Beneluksu wystarczy angielski, bo oferta studiów w tym języku jest coraz bardziej rozbudowana. Na południu i wschodzie Europy królują języki narodowe. Uczelnie. W niektórych krajach oferta kierunków wykładanych w języku angielskim jest nawet szersza od oferty w języku narodowym. Z roku na rok przybywa też możliwości studiowania po niemiecku poza Niemcami i Austrią oraz po francusku poza Francją i Belgią. Ci, którzy chcą jednak uczyć się w językach miejscowych, muszą wykazać się czujnością szczególnie w Belgii i Hiszpanii. W tym pierwszym kraju działają dwa odrębne systemy edukacji wyższej (flamandzki i waloński), językiem wykładowym może być więc francuski lub niderlandzki. Z kolei w Hiszpanii nie brakuje uczelni, w których podstawowym językiem nie jest hiszpański, a kataloński czy baskijski. Znajomość języka wykładowego trzeba potwierdzić. Najpopularniejszy sposób to przedstawienie certyfikatu. W przypadku języka angielskiego najczęściej konieczny jest TOEFL (Test of English as a Foreign Language), IELTS (International English Language Testing Service) lub CPE 10

11 (Certificate of Proficiency in English). Ważne jest jednak nie tylko samo posiadanie dokumentu, ale i liczba punktów zdobytych podczas egzaminu. Np. uczelnie w Norwegii akceptują TOEFL, jeśli kandydat uzyskał minimum 500 pkt. w teście papierowym lub 60 w internetowym. W Finlandii jest trudniej trzeba zdobyć odpowiednio 550 lub 79 punktów. Uwaga! Niektóre uczelnie uznają za wystarczające zdanie rozszerzonej matury z języka angielskiego. Najpopularniejszy certyfikat znajomości języka niemieckiego to DSH (Deutsche Sprachprüfung für den Hochschulzugang), francuskiego DALF (Diplôme Approfondi de Langue Française), a hiszpańskiego DELE (Diploma de Español como Lengua Extranjera). Jeżeli nie masz wymaganego certyfikatu i czujesz, że nie zdążysz już go zdobyć masz inne wyjście. Możesz przystąpić do językowego egzaminu, organizowanego przez wybraną przez ciebie uczelnię. Płatne kursy organizują niemal wszystkie szanujące się szkoły wyższe. W niektórych krajach zajmują się tym również specjalne ośrodki (np. we Francji FLE, lub działają systemy stypendialne, pozwalające uczyć się za darmo (Rumunia). Jeśli i to wyjście ci nie odpowiada, zapytaj o możliwość studiowania na tzw. roku zerowym. Będziesz mieć czas, by się podszkolić. Kursy językowe oferują też różne programy edukacyjne (sprawdź np. na stronie oraz portale internetowe, m.in. 11

12 OPŁATY Wejście Polski do Unii Europejskiej nie tylko sprawiło, że możemy bez przeszkód poruszać się po Starym Kontynencie, ale i nie płacić za studia w krajach, w których są one darmowe dla miejscowych. Wbrew pozorom takich krajów jest całkiem sporo. W kilku kolejnych czesne obowiązuje, ale nie jest szczególnie wygórowane. Generalne zasady. Wysokość opłat i zakres ich obowiązywania jest zróżnicowany. Można jednak wskazać kilka najważniejszych reguł. Po pierwsze: od zagranicznych studentów o ile pochodzą z krajów Unii Europejskiej nie wolno pobierać wyższego czesnego niż od miejscowych. Po drugie: darmowe studia oferują zazwyczaj wyłącznie publiczne szkoły wyższe, uczelnie prywatne każą sobie płacić i to słono. Po trzecie: im wyższy stopień studiów, tym większe jest prawdopodobieństwo opłat (lub też stają się one wyższe). Po czwarte: najdroższe są kierunki medyczne, weterynaryjne, biznesowe i inżynierskie. Po piąte: kierunki wykładane po angielsku są zwykle droższe niż nauczane w językach narodowych. Zasada ta obowiązuje szczególnie w państwach Europy Środkowej (Czechy, Słowacja), gdzie kierunki z wykładowym angielskim to swego rodzaju towar eksportowy i magnes dla studentów z zagranicy. 12

13 Bardzo drogo i bardzo tanio. Czesne nie obowiązuje m.in. w Austrii, Szwecji, Danii (studia stacjonarne), Finlandii i większości landów w Niemczech oraz na Malcie i Cyprze (studia licencjackie). Symboliczne opłaty pobierane są na studiach I stopnia we Francji (181 euro!). Drożej, ale wciąż niedrogo jest w Belgii ( euro za rok), a nawet w Szwajcarii (od tysiąca euro w górę). Według raportu Eurydice największe czesne płacą studenci w Anglii rocznie muszą znaleźć 6-9 tysięcy funtów. Kosztowne są również studia w Irlandii, za to zupełnie bezpłatne w Szkocji. Szczegółowe informacje o wysokości czesnego w poszczególnych krajach Europy znaleźć można w raporcie sieci Eurydice ( Inne opłaty. Brak czesnego to spora zaleta, ale nie można zapominać o innych koniecznych wydatkach. W niektórych krajach istnieje obowiązek opłacania składek na organizację studencką (kilkanaście-kilkadziesiąt euro rocznie), z którego jednak wynikają konkretne przywileje: m.in. prawo do zniżek w transporcie czy restauracjach. Możesz też spotkać się z obowiązkowymi składkami na ubezpieczenie zdrowotne. Koszty utrzymania. Studia to także wydatki na książki, zeszyty, pomoce naukowe, transport czy internet na te cele musisz znaleźć pieniądze. Jeśli nie uda ci się dostać pracy, sprawdź dostępność pożyczek studenckich lub stypendiów socjalnych. O szczegóły pytaj na swojej uczelni. 13

14 POBYT Unia Europejska to przestrzeń, w której granice straciły swoje pierwotne znaczenie. Jako obywatel Wspólnoty możesz swobodnie podróżować i zamieszkać wszędzie, gdzie chcesz, by podjąć naukę. Największą przeszkodą może być konieczność udowodnienia, że ma się dość pieniędzy, by się w danym kraju samodzielnie utrzymać. Wjazd. Do poruszania się po Europie wystarczy dowód osobisty lub paszport. To potwierdzenie twojej tożsamości i obywatelstwa UE, z którym wiążą się wyjątkowe przywileje. O swój dokument musisz dbać jego stan musi być dobry, a zdjęcie aktualne. Jeśli twój pobyt nie przekroczy 90 dni, zazwyczaj nie musisz załatwiać żadnych innych formalności poza zameldowaniem. Meldunek. Obowiązek zgłoszenia swojego miejsca pobytu istnieje już tylko w kilku krajach Europy. Trzeba o nim pamiętać gdy przyjeżdża się zwiedzić interesujące nas uczelnie, znaleźć stancję czy załatwić inne formalności. W Austrii należy się zameldować w ciągu trzech dni od zajęcia lokalu (w hotelach są specjalne formularze), w Belgii jest na to osiem dni, a w Niemczech siedem lub czternaście (w zależności od landu). Brak meldunku może oznaczać kłopoty np. grzywnę. 14

15 Pozwolenie na pobyt. By móc normalnie studiować, musisz uzyskać prawo do pobytu dłuższego niż 90 dni. Zasady przyznawania pozwoleń na zamieszkiwanie w celach edukacyjnych niemal wszędzie są podobne: wystarczy w urzędzie (gminy lub ds. cudzoziemców) przedstawić wniosek, potwierdzenie przyjęcia na studia i wynajęcia mieszkania. Konieczne będą również: dokument potwierdzający tożsamość i Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. Uwaga! Większość krajów wymaga też oświadczenia (lub zaświadczenia), że posiada się odpowiednie środki finansowe na utrzymanie. W Danii trzeba także udowodnić znajomość przynajmniej w podstawowym stopniu miejscowego języka, a w niektórych innych krajach przedstawić akt urodzenia. Terminy. Pozwolenia na pobyt przekraczający 90 dni wydawane są zwykle na rok, a ich przedłużenie o kolejne lata jest formalnością, o ile nie zrezygnujesz w tym czasie ze studiów. W niektórych krajach (np. w Niemczech) po ukończeniu studiów można ubiegać się o przedłużenie prawa pobytu o dodatkowe miesiące w celu znalezienia pracy. W krajach nienależących do Unii Europejskiej (Norwegia, Islandia, Szwajcaria, Liechtenstein) możesz się spodziewać dodatkowych formalności. Szczegółowych informacji szukaj na stronach ambasad. Rankingi. Pozwolenia są ważne, ale żaden dokument nie sprawi, że w danym mieście poczujesz się jak w domu. Chcesz wiedzieć, które miejsca są najbardziej przyjazne studentom? Zajrzyj do rankingu QS. Na czołowych miejscach są Paryż, Londyn, Zurich, Berlin i Dublin. Autorzy rankingu brali pod uwagę m.in. koszty życia, możliwości zatrudnienia i liczbę zagranicznych studentów. 15

16 PRACA Nauka nauką, ale z czegoś trzeba żyć. Kto nie ma bogatego wujka ani góry oszczędności w banku, musi w trakcie zagranicznych studiów rozejrzeć się za pracą, by pokryć koszty czesnego i zakwaterowania. Nie ma się jednak co oszukiwać: w dobie kryzysu znalezienie pracy możliwej do pogodzenia z nauką jest dość trudne. Warunki zatrudnienia. Ograniczenia w dostępie do rynku pracy zniosły już wszystkie kraje Unii (w 2012 r. kontyngenty dla obcokrajowców utrzymywała tylko będąca poza UE Szwajcaria). To oznacza, że jako obywatel Wspólnoty możesz podejmować pracę bez pytania o zgodę urzędników. Musisz jednak pamiętać, że najpóźniej po 90 dniach pobytu za granicą będzie trzeba przy ubieganiu się o prawo pobytu zadeklarować, czy przyjechało się do danego kraju w celach zarobkowych czy edukacyjnych. Prawa i przywileje. W przypadku studentów prawo do pracy w trakcie roku akademickiego zwykle jest ograniczone. Np. w Niemczech czy Wielkiej Brytanii możesz pracować tylko przez 20 godzin tygodniowo, a we Francji 964 godziny w roku. Ograniczenia obowiązują również m.in. we Włoszech, Norwegii i Danii. Dlaczego je wprowadzono? Za studentów nie trzeba zazwyczaj płacić składek emerytalnych. Mło- 16

17 dzi ludzie stają się dzięki temu tańszą konkurencją dla normalnych pracowników, państwa nie chcą jednak pozwolić na to, by zjawisko to nabrało masowego charakteru. Na jaką pracę można liczyć? Nie ma się co łudzić trzeba mieć wiele szczęścia, by pracą w trakcie studiów zarobić na czesne i utrzymanie. Po pierwsze: w całej Europie szaleje bezrobocie, które w niektórych krajach (Hiszpania) sięga wśród młodzieży 50 proc. Po drugie: studentom proponuje się zwykle zajęcia niskopłatne, wymagające niewielkich kwalifikacji i umożliwiające godzenie obowiązków zawodowych z nauką. W grę wchodzi więc przede wszystkim praca w gastronomii, roznoszenie ulotek, sprzątanie czy usługi kurierskie. Gdzie szukać pracy? Pierwsze kroki warto skierować do organizacji studenckich (np. w Niemczech Student Union) lub uczelnianych biur karier. W wielu krajach Europy są to prężnie działające ośrodki wymiany informacji. Znajdziesz w nich nie tylko internetową bazę ofert, ale także uzyskasz porady dotyczące ubezpieczenia czy opodatkowania. Pensje i składki. Choć składkę emerytalną jako student masz z głowy, musisz pamiętać o innych opłatach wpływających na wysokość twojego wynagrodzenia netto. Chodzi przede wszystkim o ubezpieczenie zdrowotne Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego, która wystarcza, gdy studiujesz, po rozpoczęciu pracy musi zostać uzupełniona dodatkową polisą lub składką. 17

18 STYPENDIA Szukasz szansy, by część swojej nauki spędzić poza Polską? A może zamierzasz całe studia zacząć i ukończyć w innym kraju? I jedno, i drugie może stać się możliwe dzięki stypendiom wsparciu udzielanemu przez władze poszczególnych krajów, uczelnie i niezależne organizacje. Warto poznać ich ofertę! Wyjazdy na stypendia w trakcie studiów. Jeśli studiujesz już na polskiej uczelni, ale marzysz o tym, by przeżyć edukacyjną przygodę również w innym kraju, możesz skorzystać z różnego rodzaju programów wymiany, zarówno organizowanej przez Unię Europejską (Erasmus), jak i w ramach międzynarodowych porozumień. Największą bazą informacji o zagranicznych stypendiach zwykle kilkumiesięcznych, oferowanych studentom wybranych kierunków, mającym dobre wyniki w nauce jest Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej ( Na stronie tej instytucji znajdziesz m.in. informacje o programie CEEPUS, umożliwiającym wyjazdy do krajów Europy Wschodniej i Południowej. Uwaga! Stypendia nie zawsze dotyczą studiów: mogą obejmować np. wakacyjne kursy językowe. Taką ofertę ma na przykład Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej. 18

19 Pomoc finansowa. Nieco inaczej wygląda sytuacja osób, które mają ochotę zrealizować za granicą cały cykl studiów (np. licencjackie), ale nie mają pieniędzy na opłacenie czesnego czy kosztów utrzymania. Tu konieczne jest poznanie systemów wsparcia dla studentów, obowiązujących w poszczególnych krajach. Systemy te są bardzo zróżnicowane, zwykle bardziej rozbudowane w krajach, gdzie studia są płatne, a uboższe tam, gdzie na uczelniach można się uczyć za darmo. Generalnie stypendia dzielą się na socjalne i naukowe. Na te pierwsze mogą liczyć osoby w trudnej sytuacji materialnej, na te drugie studenci mający bardzo dobre wyniki, którzy otrzymane wsparcie przeznaczą na opłacenie czesnego. W wielu krajach działają też systemy kredytów studenckich (loans) dostępnych dla obcokrajowców. Pieniądze tak jak w Polsce trzeba oddać po ukończeniu studiów. Przy udzielaniu stypendiów kryterium kraju pochodzenia nie ma znaczenia. Trzeba jednak pamiętać, że brak środków na utrzymanie może w ogóle przekreślić możliwość studiowania za granicą finansowa samowystarczalność jest bowiem warunkiem otrzymania pozwolenia na pobyt przekraczający 90 dni. Bazy informacji. Poszukiwanie informacji o systemach wsparcia dla studentów można zacząć od strony Tam zebrano odnośniki do krajowych wyszukiwarek, obejmujących pomoc ze źródeł publicznych i prywatnych. 19

20 LIDERZY Oferta edukacyjna szkół wyższych w Europie jest tak bogata, że można mieć wątpliwości: czy to jest jeszcze zaleta, czy już wada? Nikt nie jest już w stanie samodzielnie porównać uczelni, by świadomie i trafnie wybrać tą najlepszą. Z pomocą przychodzą, jak zawsze, rankingi opracowywane przez niezależne instytucje. Najsłynniejszy światowy ranking szkół wyższych opracowuje co roku Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju ( Od lat zwyciężają w nim uczelnie amerykańskie. Spośród szkół europejskich najwyżej w roku 2012 były Cambridge (5.), Oxford (10.), University College London (UCL, 21.), Swiss Federal Institute of Technology (23.) oraz Imperial College London (24.). W innym światowym rankingu QS ( europejskie uczelnie wypadają znacznie lepiej. Pierwszy jest co prawda Massachusetts Institute of Technology, ale w pierwszej szóstce są aż cztery szkoły brytyjskie: Cambridge (2.), UCL (4)., Oxford (5.) i Imperial College London (6.). Inne znane zestawienia uczelni wyższych przygotowują m.in. Najwyższa Rada Badań Naukowych w Madrycie (Webometrics) oraz Scimago Lab (Scimago Institutions Rankings). 20

21

22 AUSTRIA Wielowiekowa tradycja, dogodne położenie, światowa rozpoznawalność, świetna infrastruktura i wysoki poziom. Austriackie uczelnie to poważna propozycja dla wszystkich, którzy lubią ciężką pracę, bo wierzą w jej doskonałe efekty. A jeśli jeszcze to wszystko można mieć za darmo... Uczelnie. Studia wyższe oferuje 16 uniwersytetów o różnym profilu, z czego aż sześć w Wiedniu. Studenci mają do wyboru również sześć uczelni artystycznych, kilkanaście uczelni prywatnych oraz kilkadziesiąt kolegiów nauczycielskich i wyższych szkół zawodowych (Fachhochschulen). Tylko te ostatnie w roku akademickim 2011/2012 oferowały 359 kierunków. Wyszukiwarkę wszystkich programów studiów można znaleźć na stronach Semestr zimowy zaczyna się 1 października, a kończy 30 stycznia. Stopnie akademickie. Uczelnie oferują dwa rodzaje studiów: studia zwykłe (ordentliche Studien) oraz kursy uniwersyteckie (Universitätslehrgänge). Po trzech lub czterech latach nauki uzyskuje się tytuł licencjata (bachelor), kolejny rok lub dwa umożliwiają zdobycie tytułu magistra (master). Studia doktoranckie trwają 2-4 lat. Tryb rekrutacji i warunki formalne. Austriackie uczelnie samodzielnie prowadzą rekrutację. Formularze aplikacyjne dostępne są w internecie, część uczelni uruchomiła też internetowe biura rekrutacji. By dostać się na studia licencjackie wystarczy zdana matura. Dokument musi być przetłumaczony na język niemiecki i poświadczony przez polskie MSZ lub austriackie przedstawicielstwo w Polsce: konsulat lub ambasadę. 22 Austria jest jednym z nielicznych krajów w Europie, w których nie istnieje państwowy system kredytów studenckich. Podobnie jest we Włoszech i Republice Czeskiej.

23 Znajomość języka, certyfikaty. Znajomość niemieckiego jest jednym z podstawowych warunków podjęcia studiów. Kandydaci muszą przedstawić świadectwo ze szkoły średniej potwierdzające naukę tego języka przez co najmniej 4 lata. Kto nie ma takiego dokumentu musi zdobyć certyfikat. Najpowszechniej honorowany jest certyfikat ZDfB (Zertifikat Deutsch für den Beruf). Czesne. Nauka dla obywateli UE jest bezpłatna, o ile minimalny okres studiów nie został przekroczony o więcej niż dwa semestry. Studentów obowiązuje jednak opłata na rzecz Austriackiego Związku Studentów w wysokości 17,5 euro oraz ubezpieczenie. Stypendia. Kandydaci z Polski mogą liczyć na wsparcie austriackich programów stypendialnych: im. Ernesta Macha, Franza Werfla i Richarda Plaschka. Austriacki Związek Studentów ( oferuje też zasiłki socjalne wysokości do 1200 euro, które mogą pomóc w poradzeniu sobie z wysokimi kosztami życia w Austrii. Szczegółowe informacje na temat stypendiów dostępne są w wyszukiwarce na stronie Na niektórych kierunkach studiów liczba miejsc jest odgórnie ograniczona. Dotyczy to m.in. medycyny, stomatologii, weterynarii i psychologii. Uniwersytet Wiedeński to największa i najstarsza uczelnia tego typu w krajach niemieckojęzycznych. Powstała już w 1365 r. Obecnie kształci 87 tys. osób. Na zdjęciu: budynek główny Uniwersytetu Wiedeńskiego 23

24 BELGIA Bogata oferta kierunków w przystępnych cenach. Tak reklamują się szkoły wyższe w Belgii i... prawie mają rację. Czesne rzeczywiście nie jest wygórowane, biorąc pod uwagę poziom kształcenia. Problemem dla Polaków będą jednak horrendalne koszty utrzymania ceny należą tu do najwyższych w UE. Uczelnie. Belgia ma dwa odrębne systemy szkolnictwa wyższego: flamandzki (we Flandrii) i waloński (w Walonii). We Flandrii studiować można na sześciu uniwersytetach lub 21 stowarzyszonych z nimi szkołach wyższych (Colleges of Higher Education) oraz na uczelniach artystycznych i medycznych. Szczegóły na W Walonii szkolnictwo dzieli się na sektor uniwersytecki (sześć uniwersytetów zrzeszonych w trzech akademiach) oraz pozauniwersytecki (21 szkół wyższych i 17 akademii sztuki). Więcej na Stopnie akademickie. Szkoły wyższe we Flandrii oferują 3-letnie studia zawodowe (professional bachelor programmes), których absolwenci mogą następnie ukończyć roczne studia specjalistyczne (advanced bachelor programmes). Kto wybiera się na studia magisterskie, powinien ukończyć 3-letnie studia akademickie (academic bachelor programmes). Studia magisterskie (master programmes lub advanced master programmes) trwają co najmniej 2 lata, doktoranckie min. 3 lata. Na uczelniach w Walonii można zdobyć dyplom licencjata (bachelor) po 3-letnich studiach I stopnia oraz dyplom magistra (master) po kolejnym roku lub dwóch latach nauki. Studia na weterynarii trwają 3 lata, a medyczne 4 lata. 24 Rok akademicki w Walonii podzielony jest na trzy części. Pierwsza trwa od września po końca grudnia, druga od lutego do maja, a na trzecią składają się wakacje i powtórkowa sesja egzaminacyjna.

25 Tryb rekrutacji i warunki formalne. Zarówno we Flandrii, jak i w Walonii, by dostać się na studia należy posiadać świadectwo maturalne. Są jednak i takie kierunki, na które można się dostać wyłącznie po zdaniu egzaminów wstępnych (m.in. inżynieria) lub egzaminów po pierwszym roku nauki (medycyna, stomatologia). Zasady potwierdzania dyplomów we Flandrii opisane są na stronie a w Walonii na Znajomość języka, certyfikaty. W Walonii językiem wykładowym jest francuski, zagraniczni studenci muszą zdać odpowiedni egzamin lub przedstawić certyfikat, np. CPLF. We Flandrii jest podobnie, tu trzeba się wykazać znajomością niderlandzkiego. Czesne. Na uniwersytetach w Walonii w roku akademickim 2012/2013 studenci za rok nauki płacili 835 euro. We Flandrii stawki są podobne: czesne za rok nauki na Uniwersytecie w Gent wynosi 596,3 euro (2012 r.). Stypendia. Informacje o grantach i stypendiach można znaleźć na stronach oraz Na słynnym uniwersytecie w belgijskim Leuven wykładał m.in. Erazm z Rotterdamu, patron programu Erasmus. Na zdjęciu: figura Erazma na ratuszu w Leuven. Wynajęcie pokoju w akademiku kosztuje ok. 250 euro miesięcznie, małego mieszkania ok. 400 euro. W sumie miesięczne wydatki sięgną ok. 900 euro, o ile będziesz korzystać z tanich, uczelnianych stołówek. 25