CZAS WOLNY MŁODZIEŻY MIESZKAJĄCEJ NA WSI. Analiza ilościowa

Transkrypt

1 CZAS WOLNY MŁODZIEŻY MIESZKAJĄCEJ NA WSI Analiza ilościowa

2 Wprowadzenie do badania Niczym odkrywczym nie jest fakt, że młodzież w czasie wolnym szuka przede wszystkim rozrywki. Jest to oczywiście niezależne od ich miejsca zamieszkania, jednak powszechnie wiadomo, że to właśnie miasta, zwłaszcza te największe posiadają bardzo wiele miejsc do atrakcyjnego spędzania czasu wolnego. Co zatem z młodymi mieszkańcami wsi? Badania przeprowadzone przez Radę Monitoringu Społecznego z 2009 roku przedstawiają procentowy udział w rozrywkach młodych mieszkańców miast o różnej wielkości w ciągu ostatniego miesiąca w zestawieniu z młodymi mieszkańcami wsi. Jak wynika z badań 62% młodzieży mieszkającej na wsi nie było w kinie, teatrze i na koncercie w ciągu ostatniego miesiąca w porównaniu z 34% mieszkańcami z miasta powyżej 200 tysięcy mieszkańców. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku uczęszczania do restauracji, kawiarni, pubów ( 40% młodych mieszańców wsi odpowiedziało, że w ciągu ostatniego miesiąca w ogóle nie było w tych miejscach w stosunku do 19% mieszkańców wielkich miast) oraz na spotkania towarzyskie. Sytuacja taka wynika przede wszystkim z ubogiej infrastruktury na wsi, bo trudno nazwać wspólne nudzenie się na przystankach spotkaniem towarzyskim. Zarysowany powyżej problem nieodpowiedniego zagospodarowania czasu wolnego młodzieży na wsi wskazuje na potrzebę powstawania w środowiskach wiejskich programów aktywizacji młodzieży, a także większej dostępności miejsc, w których samodzielnie mogliby gospodarować swoim czasem i rozwijalni swoje zainteresowania.

3 I część badanie ilościowe W celu zbadania sposobu spędzania wolnego czasu przez młodzież mieszkającą na wsi, zbadaliśmy 25 gimnazjalistów (w tym 12 dziewcząt i 13 chłopców) z miejscowego szkoły. Próba została wyodrębniona na podstawie znajomość rozkładu w zbiorowości takich cech jednostek badania jak wiek i miejsce zamieszkania. Przy zapisie nie brano pod uwagę, jakiś szczególnych cech badanej grupy uczniów (np. ich problemów, czy trudnej sytuacji rodzinnej). Nie ma, zatem znaczenia, czy bardziej nudzi się młodzież z rodzin wielodzietnych i ubogich, młodzież mieszkająca poza centrum wsi, czy młodzież nieaktywna fizycznie lub społecznie itd. Jedyne, co łączy badaną przez nas grupę gimnazjalistów jest wiek i miejsce zamieszkania. Badając właśnie tych uczniów chcę się dowiedzieć, jak młodzież z Łomnicy spędza swój wolny czas. Liczbę 25 osób wyłoniliśmy spośród tych, którzy przynajmniej raz w tygodniu odwiedzają miejscowy Dom Kultury w celu spędzenia wolnego czasu lub/i uczęszczają na zajęcia pozalekcyjne jak na przykład te organizowane w soboty przez władze gminne zajęciach świetlicowych. Hipotezy: Przed badaniem przyjęliśmy kilka zasadniczych hipotez, które poddaliśmy za pomocą kwestionariusza ankiety weryfikacji. Przede wszystkim przyjęliśmy, że respondenci, z uwagi na brak interesującej oferty zajęć pozaszkolnych nie mają możliwości rozwoju swoich zainteresowań. Na podstawie wiedzy na temat miejscowości, którą badam założyliśmy, iż młodzież poza zajęciami w szkole (są to przede wszystkim zajęcia sportowe oraz kółka naukowe i wyrównawcze), odczuwa brak perspektyw dla samorozwoju, który nie mieści się na chwilę obecną w programie zajęć pozalekcyjnych. Na wsi istnieje jedno boisko sportowe przystosowane mieszczące się przy szkole, jednak zorganizowane zajęcia odbywają się tam tylko w ramach zajęć lekcyjnych. Po drugie na wsi występuje mniejsza dostępność miejsc do spotkań towarzyskich niż w mieście, co wpływa na to, że czas wolny młodzieży nie jest urozmaicony. Konsekwencją niezagospodarowanego odpowiednio czasu wolnego może być zbyt częste przesiadywanie przed telewizorem, czy komputerem. Problem ten opisuje między innymi badanie przeprowadzone przez Radę Monitoringu Społecznego, która porównuje czas wolny młodzieży na wsi na tle młodych mieszkańców z miast o różnej wielkości: 62% ankietowanej młodzieży w tym badaniu, mieszkającej na wsi opowiedziało, że w ciągu ostatniego miesiąca nie było w kinie, teatrze oraz na koncercie, w porównaniu z 34% badanych z miasta powyżej 200 tys. mieszkańców. Młodzi mieszkańcy wsi ( ) trochę

4 częściej oglądają telewizję niż ich rówieśnicy z dużych miast. Natomiast zdecydowanie rzadziej chodzą do kina, teatru, na koncerty. Nie są też bywalcami restauracji, kawiarni ( ) - młodzi mieszkańcy wsi odwiedzają je dwa razy rzadziej niż mieszkańcy miast. Wytłumaczenie tak dużej różnicy jest bardzo proste-młodzi nie chodzą do tych wszystkich miejsc, gdyż nie ma ich w najbliższej okolicy( ). (Źródło: Rada Monitoringu Społecznego (2009), Diagnoza społeczna: zintegrowana baza danych [ [w:] Pracownia Badań i Innowacji Stocznia, Projekt badawczy Młodzież na Wsi, Warszawa 2011, s. 25) Podobną analizę przedstawia Raport Aspiracje i potrzeby kulturowe młodzieży gimnazjalnej z gminy Babice. Jak im sprostać, według którego wiejska młodzież w dni powszednie siedzi w domu, a stopień użytkowania komputera/internetu był wśród badanych wysoki. W szczególności młodzi mieszkańcy wsi spędzali czas na portalach społecznościowych i grach sieciowych. Negatywnymi konsekwencjami braku miejsc do spotkań towarzyskich i całorocznie otwartych obiektów publicznych może być także tworzenie się grup tzw. Przystankersów, odpowiedników miejskich Blokersów, czyli grup młodzieży biernie okupującej z nudów przystanki w swoich miejscowościach. To negatywnie wpływające na rozwój młodego człowieka zjawisko opisuje Dorota Mroczkowska w pracy pt: Czas wolny jako kategoria społecznie i kulturowo zmienna. Przeobrażenia w czasowej organizacji oraz doświadczenia czasu wolnego. Ponadto młodzież na wsi chcąc zabić nudę może popaść w różnego rodzaju uzależnienia. Na podstawie analizy wyników badań przeprowadzonej na piętnastolatkach, ponad 11% z nich pali tytoń codziennie, 8,6% pije piwo w każdym tygodniu, a ponad 4% z nich odpowiedziało, że często paliło marihuanę w ciągu ostatnich 12 miesięcy. To tylko o ok. 3% mniej w porównaniu z młodzieżą z wielkich miast.(źródło: Anna Mazur (red.) (2007), Status materialny rodziny i otoczenia, a samopoczucie i styl życia młodzieży 15-letniej, Wyniki badań HBSC w ujęciu środowiskowym, [w:] Pracownia Badań i Innowacji Stocznia, Projekt badawczy Młodzież na Wsi, Warszawa 2011, s. 26). Kolejna hipoteza zakłada, iż na wsi jest organizowanych zbyt mało wydarzeń kulturalno-rozrywkowych, które byłyby atrakcyjne dla młodzieży. W skali roku nie ma żadnych stałych punktów, w które młodzież mogłaby się zaangażować. Jedyną inicjatywą skupiającą trzy pokolenia (dorosłych, młodzież i dzieci) jest zespół regionalny, który powstał z inicjatywy mieszkańców. Oprócz tego od kilku lat organizowany jest festiwal promujący lokalny produkt kulinarny, który udaje się organizować przy zaangażowaniu członków lokalnego stowarzyszenia i środków finansowych pochodzących spoza budżetu gmin

5 Wyniki badań Badanie zostało przeprowadzone za pomocą kwestionariusza ankiety składającego się z 10 pytań. W kwestionariuszu ujęliśmy wszystkie te pytania, które były niezbędne ze względu na problematykę badawczą. Nie zakładaliśmy w pytaniach, że respondent ma skrystalizowaną wiedzę na wszystkie tematy poruszane w ankiecie, dlatego w pytaniu 4 o zainteresowania respondent miał możliwość zaznaczenia odpowiedzi inne oraz w pytaniach 5 i 6 odpowiedzi nie wiem. Pytania były sformułowane tak, by nie wykraczały poza stopień poinformowania badanych oraz nie dotykały kwestii społecznie nieaprobowanych, stąd w kwestionariuszu znalało się tylko jedno pytanie o opinię i jendo pytania o ocenę. 1. Zainteresowania młodzieży mieszkającej na wsi z podziałem na wiek: Pytanie 4 w kwestionariuszu dotyczyło rodzaju zainteresowań. Respondenci spośród 10 zaproponowanych odpowiedzi mogli zaznaczyć wszystkie te, które ich dotyczą. Najwięcej osób wybrało odpowiedź i) - sport: Tabela krzyżowa nr 1: Sport * Sport 0 wybrał Liczebność % z 27,3% 21,4% 24,0% Liczebność % z 72,7% 78,6% 76,0% Tabela krzyżowa nr 2: Muzyka * Muzyka 0 wybrał Liczebność % z 63,6% 21,4% 40,0% Liczebność % z 36,4% 78,6% 60,0%

6 Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 72,7% czternastolatków oraz 78,6% piętnastolatków wybrało sport jako swoje główne zainteresowanie (łącznie 19-nastu respondentów). Na drugim miejscu znajduje się muzyka - taką odpowiedź łącznie wskazało 15 respondentów, w tym 36,4% czternastolatków i 78,6% piętnastolatków. Zatem te dwie kategorie zainteresowań są najpopularniejsze wśród respondentów. Tabela krzyżowa nr 3: Czy miejscowość stwarza, czy nie stwarza warunków do rozwoju zainteresowań * Sport Sport Czy miejscowość stwarza, czy nie stwarza warunków do rozwoju zainteresowań Tak Nie Nie wiem 0 wybrał Liczebność % z Sport 0,0% 21,1% 16,0% Liczebność % z Sport 50,0% 63,2% 60,0% Liczebność % z Sport 50,0% 15,8% 24,0% Liczebność % z Sport 100,0% 100,0% 100,0% W powyżej tabeli pytanie 4 ( o zainteresowania) oraz pytanie 5 (na temat tego, czy miejscowość stwarza, czy nie stwarza warunków do rozwoju zainteresowań) zostały ze sobą skorelowane. I tak 15 osób, które wybrało sport, jako swoje zainteresowanie jednocześnie stanowi 60% tych, którzy w pytaniu 5 stwierdziło, że ich miejscowość NIE stwarza im warunków do rozwoju tego zainteresowania. Dane te wskazują na to, iż w tej miejscowości zdecydowanie powinny pojawić się miejsca oraz zajęcia, które w sposób profesjonalny rozwijałyby sportowe zainteresowania młodzieży Ogólnie rzecz biorąc, młodzież mieszkająca w tej miejscowości w 60% nie widzi szans rozwoju swoich zainteresowań, twierdzi tak ok. 27% czternastolatków i 86% piętnastolatków. Jednak ważne, aby wiedzieć, gdzie przede wszystkim młodzież dostrzega braki w zakresie spędzania wolnego czasu, stąd wyszczególnienie sportu i muzyki, które uzyskały największy procent odpowiedzi. Przypuszczalnie jest to związane z brakiem odpowiedniej infrastruktury w miejscowości, przez co młodzież w czasie pozaszkolnym nie ma szans doskonalenia się w tym, co ją najbardziej interesuje.

7 Czy najczęstsze powody wyjazdów respondentów do najbliższego większego miasta wynikają z braku atrakcyjnych form spędzania czasu we własnej miejscowości? Wszyscy respondenci odpowiedzieli, że wyjeżdżają do najbliższego większego miasta. Najczęstszymi powodami wyjazdów są zakupy. 92% Ankietowanych odpowiedziało, że w weekendy i dni wolne od zajęć w szkole wyjeżdża do miasta z tego powodu. Wynik ten może budzić niepokój, gdyż w pytaniu tym, obok zakupów, znalazło się szereg innych rozrywek atrakcyjnych dla młodzieży w tym wieku. Jednak, jak wynika z badań, młodzież mieszkająca na wsi korzysta z nich w niewielkim stopniu i to przede wszystkim w weekendy i dni wolne od zajęć w szkole zapewne, dlatego, że po prostu nie ma ich w miejscowości, w której mieszkają. Prócz zakupów 52% respondentów wskazało basen, następnie spotkania ze znajomymi - 44%, kino - 40%, zajęcia sportowe (sekcje, kluby, szkółki) - 24%, zajęcia muzyczne - 20%, zajęcia taneczne - 16% oraz dyskoteki - 12%. Spośród wymienionych w pytaniu 8 powodów wyjazdów szkoła oferuje kino i dyskotekę. Zajęcia w szkole nie obejmują pozostałych rozrywek, stąd młodzież w ciągu tygodnia w niewielkim stopniu wyjeżdża na basen, do kina, czy na zajęcia sportowe. Natomiast stosunkowo wysoki na tle pozostałych wyników udział w zajęciach muzycznych i tanecznych jest najprawdopodobniej spowodowany, tym, że na wsi od niedawna funkcjonuje zespół folklorystyczny. 4. Ilość czasu wolnego a aktywność społeczna młodzieży. 80% respondentów ma w ciągu dnia w tygodniu roboczym od 4 do 2 godzin wolnego czasu, i 48% z nich od 8 do 10 godzin w weekendy i dni wolne od zajęć w szkole. Jest to więc czas, którego młodzież już nie chce poświęcać na naukę, ale na odpoczynek i rozrywkę. Poniższe tabele pokazują rozkład odpowiedzi na to pytanie. Tabela krzyżowa nr 5: Ilość czasu wolnego w ciągu dnia (4-2h w dni nauki szkolnej ) * ilość czasu wolnego w ciągu dnia (4-2h w dni nauki szkolnej ) nie wybrał wybrał Liczebność % z 27,3% 14,3% 20,0% Liczebność % z 72,7% 85,7% 80,0%

8 Tabela krzyżowa nr 6: Ilość czasu wolnego w ciągu dnia (8-10h w weekendy i dni wolne od zajęć w szkole) * Liczebność ilość czasu wolnego w ciągu dnia nie wybrał % z 72,7% 35,7% 52,0% (8-10h w weekendy i dni wolne od zajęć w szkole) wybrał Liczebność % z 27,3% 64,3% 48,0% 48% respondentów deklaruje, że największą ilość czasu wolnego (od 8 do 10 godzin) ma w weekendy i dni wolne od zajęć w szkole). Wynik ten może sugerować konieczność organizowania zajęć pozaszkolnych właśnie w tym czasie. Tabela krzyżowa nr 7: Zajęcia organizowane w parafiach * zajęcia organizowane w parafiach nie wybrał wybrał Liczebność % z 54,5% 42,9% 48,0% Liczebność % z 45,5% 57,1% 52,0% Koła hobbystyczne (koła językowe, naukowe, muzyczne, krawieckie itd.) * Tabela krzyżowa nr 8 koła hobbystyczne (koła językowe, naukowe, muzyczne, krawieckie itd.) nie wybrał Wybrał Liczebność % z 27,3% 64,3% 48,0% Liczebność % z 72,7% 35,7% 52,0%

9 Największa liczba respondentów deklaruje uczestnictwo w zajęciach organizowanych w parafiach oraz kołach hobbystycznych (52%) na terenie swojej miejscowości. Mniejszym zainteresowaniem wśród badanych cieszy się działalność w lokalnym stowarzyszeniu oraz w Młodzieżowych Grupach Ochotniczej Straży Pożarnej odpowiednio po 16%. Można stwierdzić, iż najpopularniejszymi formami aktywności wśród gimnazjalistów są zajęcia w parafii oraz koła hobbystyczne. Parafia organizuje swoje wewnętrzne zawody sportowe, a także raz w tygodniu zajęcia sportowe dla ministrantów w miejscowej sali gimnastycznej. Prócz tego działa chór kościelny skupiający zarówno dzieci oraz młodzież gimnazjalną i licealną. Parafia organizuje także wyjazdy rekolekcyjne i misyjne oraz pielgrzymki, co także można potraktować, jako rodzaj rozrywki niezależny od tego, co oferuje szkoła. Koła hobbystyczne to przede wszystkim koło krawieckie i miejscowy zespół folklorystyczny. Z przeprowadzonej analizy pytania 2 wynika, że w lokalnym stowarzyszeniu działa 16% ankietowanych. Wynik ten może wskazywać na to, iż młodzież nie postrzega działalności społecznej w stowarzyszeniach, jako aktywna i rozwojowa forma spędzania wolnego czasu. Można przypuszczać, że jest to spowodowane zbyt małą wiedzą na temat lokalnych organizacji i korzyści związanych z przynależnością do nich w przeciwieństwie do zajęć oferowanych w parafii czy kołach hobbystycznych. Inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku aktywności woluntarystycznej. Jak wynika z badań wolontariuszem jest 27% 14-stolatków oraz 50% 15-stolatków. Częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (oglądanie telewizji) * Tabela krzyżowa nr 9 częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (oglądanie telewizji) codziennie co drugi dzień Liczebność % z 100,0% 92,3% 95,7% Liczebność % z 0,0% 7,7% 4,3% Liczebność

10 Wśród czynności wymienionych w tabeli w pytaniu 3 (pytanie to dotyczyło częstotliwości wykonywania poszczególnych czynności), najwięcej respondentów (95,7%) odpowiedziało, że codziennie ogląda telewizję. 4,7% Zaznaczyło, że ogląda TV, co drugi dzień, nikt nie udzielił odpowiedzi raz w tygodniu, kilka razy w miesiącu, raz w miesiącu, w ogóle. Z Internetu codziennie korzysta 84% badanych, 8% co drugi dzień, po 4% kilka razy w miesiącu i raz w miesiącu. Jeżeli chodzi o gry komputerowe, 36% odpowiadających gra w gry co drugi dzień, 16% codziennie. Na podstawie wyników uzyskanych w tabeli można stwierdzić, że młodzież wykorzystuje swój kilkugodzinny czas wolny raczej biernie. Czynności takie jak oglądnie telewizji, korzystanie z Internetu oraz granie w gry komputerowe wykonywane zbyt często, mogą powodować wiele negatywnych skutków w rozwoju młodego człowieka, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że np. gry komputerowe mogą do tego stopnia izolować młodego człowieka od środowiska, że zacznie on być bardziej członkiem rzeczywistości wirtualnej niż prawdziwej. Podobnie jest w przypadku nieodpowiedniego korzystania z Internetu. Częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (korzystanie z internetu) * Tabela krzyżowa nr 10 częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (korzystanie z internetu) codziennie co drugi dzień kilka w miesiącu raz w miesiącu Liczebność % z 100,0% 71,4% 84,0% Liczebność % z 0,0% 14,3% 8,0% Liczebność % z 0,0% 7,1% 4,0% Liczebność % z 0,0% 7,1% 4,0%

11 Częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (granie w gry komputerowe) * Tabela krzyżowa nr 11 częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (granie w gry komputerowe) codziennie co drugi dzień raz w tygodniu kilka w miesiącu raz w miesiącu Liczebność % z 18,2% 14,3% 16,0% Liczebność % z 36,4% 35,7% 36,0% Liczebność % z 0,0% 7,1% 4,0% Liczebność % z 9,1% 7,1% 8,0% Liczebność % z 0,0% 14,3% 8,0% Liczebność w ogóle % z 36,4% 21,4% 28,0% Obok powyżej zanalizowanych czynności w pytaniu 3 w kwestionariusz znalazła się także aktywność sportowa. Mimo braku profesjonalnych obiektów sportowych na wsi ( jak na przykład powstających w ostatnich latach tzw. Orlikach) oraz klubów sportowych i zorganizowanych zajęć pozaszkolnych w zakresie turystyki i rekreacji, 64% respondentów deklaruje, iż uprawia aktywność sportową codziennie, 24% co drugi dzień, 12% raz w tygodniu. Odpowiedzi kilka razy w miesiącu, raz w miesiącu i w ogóle nie padły wcale. To wskazuje na duże zainteresowanie sportem i chęć ruchu, chociażby we własnym zakresie. Zapewne pozaszkolna aktywność sportowa wśród czternastolatków i piętnastolatków jest oparta raczej na kopaniu piłki na podwórku, czy spacerach niżeli na zorganizowanych zajęciach, które doskonaliłyby umiejętności młodzieży i dbały o ich rozwój fizyczny i psychiczny.

12 Tabela krzyżowa nr 12: Częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (aktywność sportowa) * częstość wykonywania poszczególnych czynności poza zajęciami w szkole (aktywność sportowa) codziennie co drugi dzień raz w tygodniu Liczebność % z 81,8% 50,0% 64,0% Liczebność % z 18,2% 28,6% 24,0% Liczebność % z 0,0% 21,4% 12,0% Wnioski W niniejszym badaniu analizowaliśmy problem spędzania czasu wolnego przez młodzież mieszkającą na wsi. Badaną grupą społeczną była młodzież w wieku gimnazjalnym uczęszczająca na zajęcia do miejscowego Domu Kultury lub/i na zajęcia świetlicowe organizowane przez Urząd Gminy raz w tygodniu. Na podstawie analizy odpowiedzi, które udzielili w kwestionariuszu ankiety można stwierdzić, iż hipotezy, na których opierało się badanie w większości potwierdziły się. Kluczową kwestią jest, po pierwsze, brak atrakcyjnych ofert spędzania wolnego czasu w ramach zajęć pozaszkolnych oraz zbyt uboga infrastruktura miejscowości dostarczająca obiektów, w których młodzież mogłaby się organizować. Występuje tendencja negatywnego oceniania możliwości rozwoju w swojej miejscowości przez respondentów, na co wskazuje pytanie 5 w kwestionariuszu, w którym 60% 14-stolatków i 15-stolatków odpowiedziało, iż ich miejscowość nie stwarza im warunków do rozwoju zainteresowań. Można stwierdzić, że w porównaniu z młodymi mieszkańcami miast młodzież z terenów wiejskich nudzi się, lub spędza swój wielogodzinny wolny czas mało atrakcyjnie. Zdecydowanie wśród młodzieży, mieszkającej na wsi głównym zainteresowaniem jest sport, który przede wszystkim wynika z samoorganizacji. Problem braku odpowiedniego zagospodarowania wolnego czasu przez młodzież mieszkającą na wsi wynika także z tego, że miejscowość, w której mieszkają jest oddalona od najbliższego większego miasta o ponad 30 kilometrów. Respondenci źle oceniają połączenia komunikacyjne zwłaszcza wieczorami i weekendy, zapewne dochodzi do tego jeszcze czynnik finansowy związany z kosztami

13 dojazdu, stąd młodzi mieszkańcy wsi znacznie rzadziej korzystają z rozrywek, które są popularne wśród młodzieży miejskiej. O ile fakt deklaracji aktywności sportowej wśród nastolatków nastawia optymistycznie, to jednak wciąż wśród badanych grup młodzieży wiejskiej dominuje tzw. bierne spędzanie wolnego czasu. Wśród młodych Łomniczan duży udział procentowy mają spotkania ze znajomymi jako forma spędzania czasu wolnego ( 76% badanych spotyka się ze znajomymi codziennie). Istnieje, zatem konieczność stworzenia miejsc na obszarach wiejskich, w których młodzi ludzie mogliby się spotykać, bo trudno porównywać wzajemne odwiedzanie się w domach paru osób z ciekawym i rozwojowym spędzaniem wolnego czasu. Należy zmobilizować młodzież mieszkającą na wsi do wspólnych, kreatywnych działań, przedstawić im inne alternatywne sposoby na nudę, jak np. nauka tańca, wspólne wycieczki, czy gry zespołowe. Na pewno zminimalizowałoby to tak wielką, jak się okazuje, przepaść pomiędzy młodzieżą wiejską a młodzieżą z większych miast. Wciąż, bowiem widoczne są ograniczenia, różnice w możliwościach, jakie stawia młodym wieś. Mimo samoorganizacji w rozwoju fizycznym, wciąż gimnazjaliści zbyt dużo czasu poświęcają telewizji i Internetowi, co wskazuje na to, że w wolnym czasie młodzież głównie odpoczywa i stawia na relaks, który nie wymaga zbytniego zaangażowania. Tymczasem działalność w stowarzyszeniach może rozwijać umiejętności pracy w zespole, kreatywność, poszerzać horyzonty w inny sposób niż robi to szkoła. Nieświadomie młody człowiek przed wkroczeniem w dorosłość może zdobyć umiejętności przydatne w późniejszej karierze zawodowej i zmniejszyć dystans, jaki dzieli go od aktywnego rówieśnika z miasta. Należałoby, więc propagować lokalne stowarzyszenia wśród młodzieży, motywować ich do działania na rzecz nie tylko siebie, ale także innych, zaszczepiać w nich ideę pracy w połączeniu z zabawą. Młody człowiek w angażując się społecznie powinien dostrzegać szansę wyrażania własnej ekspresji, być może stąd zaraz po sporcie badana grupa młodzieży wskazała na muzykę, jako swoje zainteresowanie. Przedstawiona analiza czasu wolnego młodzieży mieszkającej na wsi wskazuje na to, że jest to kwestia, która stanowi problem społeczny. Konsekwencje wynikające z niewłaściwego samorozwoju młodego człowieka uzależnione są w znacznym od środowiska społecznego, sposobu, w jaki młody człowiek poznaje i przyjmuje tradycje i wzory kulturowe wyznaczające sposób zachowania się, zarówno w zakresie obowiązków jak i spędzania wolnego czasu. Otoczenie oddziałuje na niego, stąd tak ważne jest to, co owe środowisko młodemu człowiekowi jest w stanie zaproponować, żeby uchronić go od uzależnień, marnotrawstwa czasu, talentów, aspołeczności i wielu innych negatywnych czynników.

14