BIOTOKSYNY MORSKIE - WYSTPOWANIE I METODY ANALIZY
|
|
- Weronika Marczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2006, 3 (48), MIROSŁAW M. MICHALSKI BIOTOKSYNY MORSKIE - WYSTPOWANIE I METODY ANALIZY S t r e s z c z e n i e W pracy scharakteryzowano 5 grup biotoksyn morskich wystpujcych w małach blaszkoskrzelnych (dwuskorupkowych) mogcych by przyczyn zatru po ich spoyciu. Nale do nich toksyny paraliujce -PSP, wywołujce biegunk - DSP i AZP, zaburzenia nerwowe - NSP i zaburzenia pamici - ASP. Spoywanie mał, ostryg i omułków staje si w Polsce coraz popularniejsze, a wic i prawdopodobiestwo zatru po spoyciu mał wzrasta. Wskazano ródła toksyn morskich, metody ich wykrywania oraz podstawowe akty prawne zwizanie z hodowl, dystrybucj i nadzorem nad małami przeznaczonymi do konsumpcji przez ludzi. Słowa kluczowe: małe dwuskorupkowe, plankton, toksyny morskie, zatrucia Wprowadzenie Mikroskopijne algi (plankton) s w oceanach podstawowym ródłem poywienia dla miczaków, takich jak: ostrygi, małe, przegrzebki czy te omułki oraz dla larw skorupiaków. Wród około 5000 istniejcych gatunków alg morskich około 300 moe wystpowa w bardzo duej iloci, powodujc tzw. kwitnienie wody połczone ze zmian zabarwienia powierzchni wód i to zarówno słonych, jak i słodkich. Kwitnienie wód nosi równie nazw "red tides" czyli czerwony przypływ, chocia nie zawsze wody zabarwiaj si na czerwono. Wody zabarwiaj si równie na kolor ółty, zielony, brzowy lub niebieski w zalenoci od rodzaju planktonu, jego iloci i głbokoci na jakiej wystpuje. Plankton moe wytworzy zwizki toksyczne dla ludzi, zwłaszcza w czasie tzw. "kwitnienia wód" wytwarza si szczególnie duo rónorodnych toksyn [7, 10]. W ostatnich latach czstotliwo wystpowania kwitnienia alg znacznie si zwikszyła. Przyczyny tej ekspansji nie s do koca poznane. Wydaje si, e wpływ zanieczyszczenia rodowiska substancjami mineralnymi, cieki przemysłowe, podniesienie si temperatury wód przybrzenych Dr in. M.M. Michalski, Pastwowy Instytut Weterynaryjny Pastwowy Instytut Badawczy, Al. Partyzantów 57, Puławy
2 BIOTOKSYNY MORSKIE - WYSTPOWANIE I METODY ANALIZY 17 wpływa znacznie na okresowy i gwałtowny rozwój jednokomórkowców. Równie zmiany klimatyczne i zakłócenia hydrograficzne maj wpływ na ich rozwój. Jednak okresów i miejsc wystpowania nadmiernych iloci planktonu nie mona dzisiaj przewidzie [1, 14]. Termin morskie biotoksyny oznacza substancje toksyczne odkładajce si w ywych małach, zwłaszcza wskutek spoywania przez nie planktonu zawierajcego toksyny. Substancje toksyczne przedostaj si do organizmu miczaków poprzez plankton jako ich poywienie i kumulowane s w miniach i wtrobotrzustce. Biotoksyny morskie wytwarzane s przez glony planktonowe, gdy wystpi korzystne warunki do ich rozwoju tj. dostpno substancji organicznej, dostpno mikroelementów, O 2 /CO 2, obecno wiatła, odpowiednia temperatura wody czy te zmiana zasolenia spowodowana prdami morskimi. Glony przenoszone s przez prdy morskie do miejsc bogatych w substancje odywcze i w kierunku powierzchni, do wiatła. Coraz wiksz popularnoci w naszym kraju ciesz si tzw. owoce morza, w tym małe blaszkoskrzelne (miczaki). W krajach, takich jak: Hiszpania, Francja, Portugalia, USA czy Japonia owoce morza s spoywane bardzo powszechnie, co wie si ze zwikszonym ryzykiem zatru po spoycia mał zawierajcych biotoksyny. Aby unikn przedostania si "skaonych" mał do obrotu stosuje si szereg procedur zabezpieczajcych, poczwszy od nadzoru nad obszarami produkcyjnymi po gotowy produkt. Nadzór nad obszarem produkcji polega na monitorowaniu obecnoci glonów na rónych głbokociach, okrelaniu gatunku i iloci fitoplanktonu/glonów oraz obecnoci składników odywczych (azotany(v), azotany(iii), amoniak, fosforany(v), krzemiany) w rodowisku. Monitorowaniu podlega równie woda, któr bada si na obecno metali, pestycydów, zwizków chloroorganicznych, dokonuje si pomiaru temperatury i stopnia zasolenia, ph, oznacza si zawarto tlenu rozpuszczonego w wodzie, jej przejrzysto itd. Kolejnymi etapami nadzoru jest oznaczanie obecnoci biotoksyn w glonach, biotoksyn w miczakach i badania mikrobiologiczne obszaru produkcyjnego. Otrzymane dane pozwalaj dokona klasyfikacji obszarów produkcyjnych, tzn. dopuszczenie do zbioru mał i przekazanie do handlu lub do zakładów oczyszczania, gdzie toksyny s wymywane z mał blaszkoskrzelnych (dwuskorupkowych) czyst wod. Proces wymywania w zalenoci od rodzaju mały i toksyny trwa od kilku dni do kilkunastu tygodni. Charakterystyka biotoksyn morskich Główne biotoksyny spotykane w miczakach (shellfish marine biotoxins) to: PSP paraliujce, NSP neurotoksyny, ASP anamnestyczne, DSP - wywołujca biegunki oraz AZA (kwas azaspirowy) wywołujcy biegunki.
3 18 Mirosław M. Michalski Toksyna paralityczna - PSP (Paralitic Shellfish Poisoning) Toksyny paralityczne s najbardziej niebezpieczne dla człowieka i stanowi duy problem w krajach, gdzie spoywanie mał jest powszechne. I to zarówno tych pochodzcych z hodowli, jak i zbieranych indywidualnie na wybrzeu morza. Aktywn toksyn jest saksytoksyna (STX) oraz jej 21 izomerów (pochodne tetrahydropuryn, SXT's). W 1975 r. po raz pierwszy uzyskano krystaliczn syntetyczn pochodn saksytoksyny i zbadano jej struktur [4]. Minimalna dawka saksytoksyny powodujca zatrucie to 20 µg/kg masy ciała. Dawka miertelna dla człowieka to 150 µg/kg masy ciała. Dopuszczalna zawarto PSP wynosi 80 µg/100 g misa miczaków. Pierwsze udokumentowane zatrucie wystpiło w 1948 r. w Japonii, a w USA w połowie lat 60. XX w. W Europie notowane s zatrucia od wczesnych lat 80. Pod koniec 1987 r. w Wielkiej Brytanii wiele osób zatruło si PSP, a 3 osoby zmarły. Pierwotnym ródłem SXT's s glony z rodzaju Alexandrium, a wic np. A. catenella, A. tamarensis, A. minutum, A. fundyense i A. cohorticula. Równie ródłem STX's s Pyrodinium bahamense i Gymnodinum catenatum [12]. Podczas zakwitu Pyrodinium w 1987 r. w Gwatemali, w wyniku spoycia toksycznych mał, 187 osób było hospitalizowanych, a 26 osób zmarło. Równie kraby, limaki morskie i krewetki mog zawiera PSP. Objawy zatrucia saksytoksyn to: drtwienia jzyka, brak czucia, poraenie mini oddechowych i układu motorycznego, poraenie układu sercowo-naczyniowego, drenie rk i palców u nóg, bełkotliwa mowa, linienie si i kłopoty z oddychaniem. miertelno wynosi około 10%. Do metod wykrywania naley test na myszach (MBA) (metoda referencyjna) lub na szczurach (RBA) i metody alternatywne tj. Elisa (immunoassay), HPLC, LC-MS, LC, chromatografia jonowymienna, elektroforeza, okrelenie stopnia blokowania kanałów sodowych (mouse in vitro) czy te techniki elektroforetyczne. Toksyny wywołujce biegunk DSP (Diarrhetic Shellfish Poisoning) i AZP (Azaspiracid Shellfish Poisoning) DSP nale do toksyn lipofilnych, gromadzcych si w tkance tłuszczowej miczaków. Toksyny s termostabilne. Minimalna dawka toksyny powodujca biegunk to 40 µg. Objawami zatrucia s uporczywe biegunki, wymioty, nudnoci i skurcze ołdka. Objawy s ju widoczne nawet po 30 min od spoycia. Z reguły objawy zanikaj po 3-4 dniach. Przy chronicznych zatruciach jest moliwa indukcja raka ołdka czy te przewodu pokarmowego [5]. W 1984 r., we Francji, około osób zatruło si po spoyciu skaonych miczaków [6]. Do grupy toksyn DSP zalicza si kwas okadaikowy (OA) i jego pochodne - dinofysistoksyny (DTX1, DTX2, DTX3), pektenotoksyny (PTX1, PTX2) oraz yessotoksyny (YTX's). Dinofysiskotoksyny uszkadzaj równie wtrob. ródłem toksyn DSP s glony
4 BIOTOKSYNY MORSKIE - WYSTPOWANIE I METODY ANALIZY 19 Dinophysis spp. oraz Prorocentrum. Metody wykrywania toksyn to MBA [15], HPLC (fluorometric detector), TLC, LC, LC-MS, LC ion-spray MS, Elisa, testy fosfatazowe (np. PP2A, Biosense) czy te testy cytotoksyczne. Badania midzylaboratoryjne LC- MS wskazuj na t metod jako referencyjn przy oznaczaniu toksyn ASP i DSP [8]. AZP jest oddzieln, nowo sklasyfikowan grup toksyn, w której substancj toksyczn jest kwas azaspirowy (AZA) i jego pochodne. Toksyna ta ma równie swoje izomery, AZA2 do AZA5. Objawy przy zatruciu AZA s podobne do zatrucia DSP, a wic uporczywe biegunki, wymioty, nudnoci i skurcze ołdka. W listopadzie 1995 r. w Holandii 8 osób zachorowało po spoyciu hodowlanych omułków (Mytilus edulis) pochodzcych z Irlandii, z Killary Harbour [11]. Nastpne zatrucie AZA wystpiło w nastpnym roku w Irlandii, równie po spoyciu omułków. Przypuszcza si, e plankton (brudnica) Protoceratum crissipes produkuje kwas azaspirowy [13]. Jak dotychczas AZA's znajdowano jedynie w omułkach i ostrygach [9]. Do metod wykrywania toksyn AZP mona zaliczy: RBA, MBA, LC-MS, LC-MS-MS, HPLC z detektorem fluorometrycznym, ELISA czy te testy czynnociowe [10]. Toksyna powodujca amnezj ASP (Amnestic Shellfish Poisoning) Głównym zwizkiem toksycznym jest kwas domoikowy i jego izomery. Po raz pierwszy zdiagnozowano zatrucie kwasem domoikowym w Kanadzie w 1987 r. w wyniku spoycia omułków (blue mussels). Omułki zawierały do 790 ug DA/g (cały omułek). W wyniku tego zatrucia 105 osób było hospitalizowanych, a 3 osoby zmarły. Okrzemek Pseudonitzschia jest głównym jednokomórkowcem wytwarzajcym kwas domoikowy (DA) [2, 7]. Dopuszczalna zawarto DA w miniach mały to 20 µg/100 g misa. Objawy zatrucia wystpuj po 24 godz. od spoycia przy łagodnym zatruciu i od 0,5 do 6 godz. przy ostrym zatruciu. Objawy po spoyciu s podobne do choroby Alzheimera. Nastpuje krótkotrwała utrata pamici (short term memory). Po inhalacji aerozolu w postaci mgiełki z wody morskiej, podczas spaceru brzegiem morza, gdy woda kwitnie moe wystpi dodatkowo skurcz oskrzeli. Przy lekkim zatruciu i u konsumentów niemajcych problemów z nerkami nastpuje całkowite wyzdrowienie ju po kilku dniach. Przy ostrym zatruciu, gdy organizm nie jest w stanie szybko usun toksyny (DA), moe wystpi dodatkowo powane, trwałe uszkodzenie mózgu. Metody wykrywania ASP w owocach morza to HPLC (metoda referencyjna), MBA, Elisa, TLC, GC-MS, LC-MS czy te elektroforeza kapilarna. Test na myszach naley do metod AOAC (1990). Toksyn amnestyczn stwierdzano równie we wntrznociach krabów (do 90 ug/g), mały yletkowych (razor clams) czy te sardynkach.
5 20 Mirosław M. Michalski Toksyny powodujce zaburzenia nerwowe NSP (Neurotic Shellfish Poisoning) Aktywn neurotoksyn jest brewetoksyna i jej izomery. Objawy zatrucia to podwójne widzenie, trudnoci w przełykaniu, dreszcze, mdłoci, biegunka, odrtwienie, sucho w ustach czy tez uporczywy kaszel przy wdychaniu mgiełki morskiej zawierajcej brewetoksyn (objawy astmopodobne). Zatrucia neurotoksyn po spoyciu miczaków najczciej wystpuj w Zatoce Meksykaskiej, Nowej Zelandii i na wschodnim wybrzeu Florydy. W Europie nie stwierdzono zatru po spoyciu mał skaonych brewetoksyn. Jednak w Niemczech, Francji, Grecji, Holandii, Portugalii i Hiszpanii wykryto obecno planktonu wytwarzajcego t toksyn. Za obecno NSP's odpowiadaj brudnice (dinoflagellate), a szczególnie glon Gymnodinium breve (Karenia brevis) [7]. Brewetoksyna jest toksyczna równie dla ryb. Jest to toksyna bezsmakowa, bezzapachowa, ciepłooporna, kwasooporna oraz rozpuszczalna w tłuszczach (lipofilna) [3]. Brewetoksyn wykrywa si testem MBA, testami biologicznymi na rybach Gambusia affinis (FBA), Elisa, TLC, LC-MS czy te metodami radioimmunologicznymi. Akty prawne dotyczce gospodarki małami Zasady wprowadzania do handlu mał s cile okrelone prawem unijnym, szczegółowo regulujcym wszystkie etapy produkcji, od rodowiska hodowlanego, hodowl, oczyszczanie a do limitów pozostałoci w tkankach mał przeznaczonych do bezporedniego spoycia, jak i do przetwórstwa. Aktem prawnym regulujcym bezpieczestwo ywnociowe w odniesieniu do mał jest Decyzja Komisji z dnia 15 marca 2002 r. (2002/225) ustanawiajca szczegółowe zasady wykonania dyrektywy Rady 91/492/EWG w zakresie najwyszego dopuszczalnego poziomu zawartoci i metod analizy niektórych morskich biotoksyn w małach, szkarłupniach, osłonicach i limakach morskich. Sekcja VII w Rozporzdzeniu (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawia szczególne przepisy dotyczce higieny w odniesieniu do ywnoci pochodzenia zwierzcego. Decyzja Komisji z 14 listopada 2003 r. (2003/804/EC) dotyczy warunków zdrowotnych i wymaga certyfikacyjnych przy imporcie mał, ich jaj, gamet przeznaczonych do rozmnaania, hodowli, tuczenia z przeznaczeniem do spoycia przez ludzi. Decyzja Komisji z dnia 15 marca 2002 r. (2002/226) ustanawia specjalne kontrole zdrowotne dotyczce zbierania i przetwarzania okrelonych mał dwuskorupowych o poziomie toksyny ASP (Amnesic Shellfish Poison) przekraczajcym limity okrelone w dyrektywie Rady 91/492/EWG (notyfikowana jako dokument nr C(2002) 1009). Decyzja Komisji z dnia 18 stycznia1996 r. (96/77/EC) ustanawia warunki zbioru i przetwórstwa pewnych mał dwuskorupkowych pochodzcych z obszarów, w których poziom PSP przekracza
6 BIOTOKSYNY MORSKIE - WYSTPOWANIE I METODY ANALIZY 21 dopuszczalne limity okrelone dyrektyw 91/492. Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lipca 2005 r. okrela szczegółowe wymagania weterynaryjne dot. umieszczania na rynku zwierzt i produktów akwakultury (Dz. U r. Nr 138 poz. 1158). Podsumowanie Coraz wiksz popularnoci w naszym kraju ciesz si tzw. owoce morza, w tym małe blaszkoskrzelne (miczaki). Jednak po spoyciu mog one by przyczyn zatru z uwagi na moliwo wystpienia w nich biotoksyn morskich. Aby unikn przedostania si skaonych mał do obrotu w wielu krajach zachodnich stosuje si szereg procedur zabezpieczajcych, poczwszy od nadzoru nad obszarami produkcyjnymi po gotowy produkt. Gospodarka małami w UE odbywa si według procedur okrelonych przepisami prawnymi. W Polsce jest to problematyka nieznana na szersz skal, dlatego dokonano przegldu informacji dotyczcych piciu grup toksyn. Scharakteryzowano toksyny paraliujce PSP, wywołujce biegunk DSP i AZP, zaburzenia nerwowe NSP i zaburzenia pamici ASP oraz dokonano przegldu metod ich analizy. Zacytowano take akty prawne obowizujce w UE, a dotyczce szeroko rozumianego bezpieczestwa zdrowotnego w odniesieniu do mał. Przedstawione zagadnienia wymagaj szerszego upowszechniania ze wzgldu na ich wag dla zdrowia konsumenta. Literatura [1] Anderson D.M.: Red Tides. Scientific American, 1994, 271, [2] Bates S.S., Bird C.J., de Freitas A.S.W., Foxall, R., Gilgan M.W., Hanic L.A., Johnson G.E., McCulloch A.W., Odense P., Pocklington R.G., Quilliam M.A., Sim P.G., Smith J.C., Subba Rao D.V., Todd E.C.D., Walter J.A. & Wright J.L.C.: Pennate diatom Nitzschia pungens as the primary source of domoic acid, a toxin in shellfish from Eastern Prince Edward Island,Canada. Can. J. Fish. Aquat. Sci., 1989, 46, [3] Benson J.M., Thischler D.L., Baden D.G.: Uptake, distribution, and excretion of breve toxin 3 administered to rats by intratracheal instillation. J.Toxicol. Environ. Health Part A, 1999, 56, [4] Bower D.J., Hart, R.J., Matthews, P.A., Howden M.E.H.: Nonprotein neurotoxins. Clin. Toxicol., 1981, 18, [5] Draisci R., Lucentini, L., Giannetti, L., Boria P., Poletti R.: First report of pectenotoxin-2 (PTX-2) in algae (Dinophysis fortii) related to seafood poisoning in Europe. Toxicon., 1996, 34 (8), [6] Durborow R.M.: Health and safety concerns in fisheries and aquaculture. Occup. Med: State of the Art Reviews. 1999, 14 (2), [7] Hallegraeff G.M.: 1.Harmful algal blooms: a global overview. In Hallegraeff G.M. et al. Eds. Manual on Harmful Marine Microalgae. 1995, pp IOC Manuals and Guides No. 33. UNESCO.
7 22 Mirosław M. Michalski [8] Holland P., McNabb P.: Inter-laboratory Study of an LC-MS Method for ASP & DSP Toxins in Shellfish. Cawthron Report No.790, 2003, Nelson, New Zealand, Cawthron Institute. [9] James K.J., Furey A., Satake M., Yasumoto T.: Azaspiracid Poisoning (AZP): A new shellfish toxic syndrome in Europe. Abstract for the 9th Int. Conf. on Al.gal Blooms, Tasmania, Australia [10] Lindahl O.: Occurrence and Monitoring of harmful algae in the marine environment. In Miraglia M., van Egmond H., Brera C.J., Gilbert. Eds Mycotoxins and phycotoxins developments in chemistry, toxicology and food safety. Proc. of the IX Int. IUPAC Symposium on Mycotoxins and Phycotoxins. 1998, pp [11] McMahon T., Silke J.: Winter toxicity of unknown aetiology in mussels. Harmful Algae News, 1996, 14, 2-5. [12] Mons M.N., van Egmond H.P., Speijers G.J.A.: Paralytic shellfish poisoning: A Review RIVM Report No , June [13] Peperzak L., Bouma H., Peletier H., Sandee, B.: Rapport RIKZ/OS/ Jaarrapport Monisnel, [14] Van Egmond H.P., Speijers G.J.A.: Natural Toxins II. Phycotoxins. In: van der Heijden K. et al. Eds. Int. Food Safety Handbook. Science, International Regulation and Control. 1999, pp [15] Yasumoto T., Murata M., Oshima Y., Matsumoto G.K., Clardy J.: Diarrhetic shellfish poisoning. ACS Symposium Series No In Ragelis E.P. ed. Seafood Toxins pp MARINE BIOTOXINS - OCCURENCE AND METHOD OF ANALYSIS S u m m a r y In the paper group of five marine biotoxins occuring in bivalve molluscs were described. Marine biotoxins may occur intoxication after consuming toxic molluscs. There are PSP Paralitic Shellfish Poisoning, DSP Diarrhetic Shellfish Poisoning, AZP Azaspiracid Shellfish Poisoning, NSP Neurotic Shellfish Poisoning and ASP Amnestic Shell fish Poisoning. Eating bivalve molluscs, mussels and oysters became more popular in Poland so possibility of intoxication consumers is higher. In article the source of marine biotoxins is indicated, methods of detection and law regulations concerning production and distribution of bivalve moulluscs as a food. Key words: bivalve molluscs, dinoflagellate algae, marine biotoxins, intoxications
Ewa Dzika* Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 44, 2010 r.
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 44, 2010 r. Ewa Dzika* OWOCE MORZA BEZPIECZNE CZY NIEBEZPIECZNE? SEAFOOD SAFE OR DANGEROUS? Słowa kluczowe: owoce morza, mięczaki, biotoksyny. Key words: sea
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA CZEKAJĄCE NA PODRÓŻNYCH W KRAJACH TROPIKALNYCH
ZAGROŻENIA CZEKAJĄCE NA PODRÓŻNYCH W KRAJACH TROPIKALNYCH dolegliwości związane ze zmianą stref czasowych biegunka podróżnych choroby przenoszone przez owady choroby wywołane przez pasożyty żyjące w wodzie
Bardziej szczegółowoZintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego POIG 01.01.02-24-078/09
Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego POIG 01.01.02-24-078/09 Prezentacja projektu Uniwersytet Śląski, Katowice, 17 maja 2010 1 Uniwersytet Śląski Katowice, 17 maja
Bardziej szczegółowoPrawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa
Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa A A 1. Wstęp Prawo ochrony środowiska tworzą akty prawne o różnej randze. Najwyższym z nich jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona w 1997
Bardziej szczegółowoZNACZENIE PRAWIDŁOWEGO ODYWIANIA W ROZWOJU MŁODEGO ORGANIZMU
ZNACZENIE PRAWIDŁOWEGO ODYWIANIA W ROZWOJU MŁODEGO ORGANIZMU Tryb ycia współczesnego, młodego pokolenia nie sprzyja regularnemu odywianiu si. W tej sytuacji zapewnienie dzieciom i młodziey moliwoci regularnego
Bardziej szczegółowoAndrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych
Andrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych ! Liczba substancji istniejcych, ujtych w EINECS 100 106 substancji Liczba substancji obecnych w obrocie około 30 000 70 000 substancji
Bardziej szczegółowoChemia kryminalistyczna
Chemia kryminalistyczna Wykład 2 Metody fizykochemiczne 21.10.2014 Pytania i pomiary wykrycie obecności substancji wykazanie braku substancji identyfikacja substancji określenie stężenia substancji określenie
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY II
DZIAŁ I wiat zwierzt bezkrgowych PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY II NUMER I TEMAT LEKCJI (KORELACJA ZE CIEK EDUKACYJN) WYMAGANIA PODSTAWOWE OCENA DOPUSZCZAJCA UCZE: WYMAGANIA PODSTAWOWE
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI MROZOKLEJ MROZOKLEJ / ZIMOKLEJ
Sekcja 1. 1.1. Identyfikator produktu Nazwa handlowa: / ZIMOKLEJ 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane Zastosowania zidentyfikowane: temperaturach.
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEGO PREPARATU Wazelina
Strona 1 z 5 Wersja 1.03 Data sporządzenia karty: 26.04.2005 Data aktualizacji: 21.03.2006 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/PREPARATU I PRODUCENTA, DYSTRYBUTORA NAZWA HANDLOWA ZASTOSOWANIE PRODUKTU PRODUCENT
Bardziej szczegółowoToksykologia rodowiska
UNIWERSYTET WARMISKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE WYDZIAŁ OCHRONY RODOWISKA I RYBACTWA Kierunek: Ochrona rodowiska Specjalno: Inynieria ekologiczna/ochrona zasobów naturalnych/ Biotechnologia w ochronie rodowiska
Bardziej szczegółowoSystemy wspomagania osób starszych i niepełnosprawnych
Systemy wspomagania osób starszych i niepełnosprawnych Lista projektów Paweł Strumiłło Zakład Elektroniki Medycznej Projekt 1 Badania zachowania równowagi ciała u człowieka, przyczyny zaburzeń równowagi
Bardziej szczegółowoSINICE POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W GDAŃSKU UL. WAŁOWA 27; GDAŃSK GDAŃSK, DNIA 21 CZERWCA 2017R.
SINICE POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W GDAŃSKU UL. WAŁOWA 27; 80-858 GDAŃSK GDAŃSK, DNIA 21 CZERWCA 2017R. wiele gatunków produkuje toksyny SINICE - CYJANOBAKTERIE należą do bakterii i są
Bardziej szczegółowoPostać farmaceutyczna. Moc. Clavulanic acid 10 mg. Clavulanic acid 10 mg. Clavulanic acid 10 mg. Clavulanic acid 10 mg
Aneks I Wykaz nazw, postaci farmaceutycznych, mocy produktu leczniczego weterynaryjnego, gatunków zwierząt, dróg podania, wnioskodawców/podmiotów odpowiedzialnych posiadających pozwolenie na dopuszczenie
Bardziej szczegółowoPrzedsibiorstwo Produkcyjno-Handlowe ADW Sp. z o.o. 43-175 Wyry, ul. Zboowa 2a
wg rozp. MZ (Dz.U. nr 140, poz. 1171 z 2002.) Strona 1 z 5 Producent: Telefon +48 (32) 218 71 85 Fax +48 (32) 218 70 55 e-mail adw@adw.com.pl Regon 003475821 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU Przedsibiorstwo
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWID OWEGO ZBIERANIA GRZYBÓW
ZASADY PRAWIDOWEGO ZBIERANIA GRZYBÓW 1. Zbieramy wycznie grzyby nam znane. 2. Nie zbieramy grzybów zbyt modych, u których cechy rozpoznawcze nie zostay wyksztacone i istnieje moliwo pomyki. 3. Nie zbieramy
Bardziej szczegółowoROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r.
ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzgldniajc
Bardziej szczegółowoZatwierdzone oświadczenia żywieniowe
Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI
1. IDENTYFIKACJA MIESZANINY IDENTYFIKACJA PRZEDSIBIORSTWA Nazwa handlowa rodek do roztapiania lodu. Ice Melter/Quick Melt Kod produktu 780, 781, 782, 784, 785 Zastosowanie Szybko i skutecznie usuwa lód
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ MOCZNIK
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ MOCZNIK Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Mocznik Synonimy:
Bardziej szczegółowo14:30-15:30 Obiad. 16:30-17:00 Przerwa bufet kawowy. 17:00-18:00 Terapia trzody chlewnej pozytywne i negatywne
Marine Hotel w Koobrzegu, 18-20 listopada 2016 r. Program Ogólnopolskiej Konferencji (szkolenia) Racjonalne stosowanie produktów leczniczych weterynaryjnych, która odb!dzie si! w Ko"obrzegu w dniach 18-20
Bardziej szczegółowoWykaz aktów prawnych dotyczcych stosowania substancji chemicznych w laboratoriach szkolnych
Wykaz aktów prawnych dotyczcych stosowania substancji chemicznych w laboratoriach szkolnych 1 Wykaz aktów prawnych dotyczcych stosowania substancji chemicznych w laboratoriach szkolnych [1] Ustawa - Kodeks
Bardziej szczegółowo1.Ryby- skarbnica cennych związków czy może szkodliwych substancji?
Ryby Ryby to produkt, który gości na naszych stołach od wielu lat. Szczególnie przypominamy sobie o nich w okresie przedświątecznym. Czy warto jednak po nie sięgać częściej niż tylko przed świętami Bożego
Bardziej szczegółowoRADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 6 sierpnia 2012 r. (07.08) (OR. en) 13082/12 DENLEG 76 AGRI 531
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 6 sierpnia 2012 r. (07.08) (OR. en) 13082/12 DENLEG 76 AGRI 531 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 27 lipca 2012 r. Do: Sekretariat Generalny Rady
Bardziej szczegółowoBADANIA TOKSYCZNOŚCI ZANIECZYSZCZEŃ ORGANIZMÓW WODNYCH (PN -90/C-04610/01;03;05)
BADANIA TOKSYCZNOŚCI ZANIECZYSZCZEŃ ORGANIZMÓW WODNYCH (PN -90/C-04610/01;03;05) Magdalena Retkiewicz 26.03.2014 ZANIECZYSZCZENIA WÓD Zanieczyszczenie wód niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych
Bardziej szczegółowoPOMIAR BIOKONCENTRACJI ZANIECZYSZCZEŃ W OCENIE SKAŻENIA ŚRODOWISKA, NARAŻENIA ORGANIZMÓW ORAZ PROGNOZOWANIU EKOLOGICZNYCH EFEKTÓW ZANIECZYSZCZEŃ
Ekonomia i Środowisko 2 (49) 2014 Elżbieta Bonda-Ostaszewska POMIAR BIOKONCENTRACJI ZANIECZYSZCZEŃ W OCENIE SKAŻENIA ŚRODOWISKA, NARAŻENIA ORGANIZMÓW ORAZ PROGNOZOWANIU EKOLOGICZNYCH EFEKTÓW ZANIECZYSZCZEŃ
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja spółki/przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki preparatu niebezpiecznego - Zmywacz intensywny WOCA 0. Ogólnie: - oznacza: nie ma zastosowania lub brak danych...
Strona 1 z 5 preparatu niebezpiecznego - Zmywacz intensywny WOCA 0. Ogólnie: - oznacza: nie ma zastosowania lub brak danych. 1. Identyfikacja preparatu i firmy: Nazwa produktu: Zmywacz intensywny WOCA
Bardziej szczegółowoAKTUALNA SYTUACJA AKWAKULTURY, WYSTĘPUJĄCE TRENDY ORAZ WNIOSKI NA PRZYSZŁOŚĆ
AKTUALNA SYTUACJA AKWAKULTURY, WYSTĘPUJĄCE TRENDY ORAZ WNIOSKI NA PRZYSZŁOŚĆ Andrzej Lirski Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza w Olsztynie MAŁOPOLSKA REGIONALNA KONFERENCJA RYBACKA
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1664/2006. z dnia 6 listopada 2006 r.
18.11.2006 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 320/13 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1664/2006 z dnia 6 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2074/2005 w odniesieniu do środków wykonawczych,
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA 2015
ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA 2015 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) obchodzony jest Światowego Dnia Zdrowia. Każdego roku WHO wybiera priorytetowy obszar ważny z punktu widzenia
Bardziej szczegółowoZATRUCIA. Edukacja dla bezpieczeństwa PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA. Opracował: mgr Mirosław Chorąży
ZATRUCIA Edukacja dla bezpieczeństwa PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA Opracował: mgr Mirosław Chorąży ZATRUCIA TO ZESPÓŁ OBJAWÓW WYWOŁANYCH DZIAŁANIEM TRUCIZNY NA ORGANIZM
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ MAGNEZU WĘGLAN
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ MAGNEZU WĘGLAN Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Magnezu
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI
Data opracowania 29.08.2009 Wydanie : 2 Strona 1/5 KARTA CHARAKTERYSTYKI 1. Identyfikacja preparatu i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikacja preparatu Nazwa handlowa : 1.2. Zastosowanie preparatu
Bardziej szczegółowoEnergia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy
Energia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy Podstaw rozwoju kadego społeczestwa jest jego rozwój gospodarczy, a energia stanowi wan rol w jego realizacji. Z uwagi na cigły
Bardziej szczegółowoARKUSZ DANYCH DOTYCZ CYCH BEZPIECZEÑSTWA (œrednia w czasie)
ARKUSZ DANYCH DOTYCZ CYCH BEZPIECZEÑSTWA (œrednia w czasie) Nazwa produktu: Numer arkusza danych: 777031 4. 0. 3 Wykorzystanie substancji/preparatu: Water treatment Numer czêœci produktu: 777031 (25Ltr
Bardziej szczegółowoWytyczne dotycz ce systemów gwarancji dla ywno ci * )
Wytyczne dotyczce systemów gwarancji dla ywnoci * ) WPROWADZENIE Agencja ds. Standardów ywnoci uwaa, e systemy gwarancji dla ywnoci mog przyczyni si do szeregu korzyci dla konsumentów oraz wikszej moliwoci
Bardziej szczegółowoPROGRAM. PONIEDZIAŁEK 19 września 2016 r ROZPOCZĘCIE WYKŁAD. inż. Janusz Kurleto
PROGRAM PONIEDZIAŁEK 19 września 2016 r. 11.00 11.15 ROZPOCZĘCIE 11.15 12.00 WYKŁAD Instruktaż ogólny z zakresu BHP dla osób uczestniczących w szkoleniach prowadzonych przez IES inż. Janusz Kurleto 12.00
Bardziej szczegółowoPozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń. Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy
Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy Substancje niepożądane w żywności i paszach Substancje anaboliczne hormonalne
Bardziej szczegółowoNARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015
Teresa Karwowska 1 z 6 NARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015 1 : Okrela gówne kierunki polityki zdrowotnej pastwa Jest prób zjednoczenia wysików rónych organów administracji rzdowej, organizacji pozarzdowych
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia chemiczne
Zanieczyszczenia chemiczne Zanieczyszczenia w środkach spożywczych Podstawa prawna: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych
Bardziej szczegółowoWNIOSEK O WPIS ZAKŁADU DO REJESTRU ZAKŁADÓW PODLEGAJCYCH URZDOWEJ KONTROLI ORGANÓW PASTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ
WNIOSEK O WPIS ZAKŁADU DO REJESTRU ZAKŁADÓW PODLEGAJCYCH URZDOWEJ KONTROLI ORGANÓW PASTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ... (miejscowo, data) Pastwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w... Na podstawie art. 64 ust.
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia powietrza w Polsce. Zagrożenia zdrowotne
Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zagrożenia zdrowotne Health and Environment Alliance, 2015 Główne źródła zanieczyszczeń powietrza Do głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza w Polsce zaliczamy: Emisje
Bardziej szczegółowoMASZYNY I INNE URZDZENIA TECHNICZNE (Wymagania wobec pracodawców)
MASZYNY I INNE URZDZENIA TECHNICZNE (Wymagania wobec pracodawców) w) Pastwowa Inspekcja Pracy Główny Inspektorat Pracy Andrzej KOWERSKI ZAKRES DZIAŁANIA ANIA PIP W ZAKRESIE MASZYN 1.MASZYNY NOWE 2. MASZYNY
Bardziej szczegółowoGEL FORMULA. Pokarmy dla ryb w formie galaretek do samodzielnego przygotowania
GEL FORMULA Pokarmy dla ryb w formie galaretek do samodzielnego przygotowania PL GEL FORMULA for CARNIVORous fish Pokarm z wysoką zawartością bezkręgowców (24,2%), przeznaczony dla ryb mięsożernych i wszystkożernych
Bardziej szczegółowoNr 3(48) Kraków Rok 13
Nr 3(48) Kraków 2006 Rok 13 Redaktor naczelny: prof. dr hab. Tadeusz Sikora; tel./fax 012/ 293-50-54 Sekretarz redakcji: dr Ewa Ślawska; tel. 012/ 662-51-61; 657-69-78; e-mail: ewaslawska@wp.pl Redaktorzy:
Bardziej szczegółowoMIĘKKIE GRANULATY DLA RYB AKWARIOWYCH
PL MIĘKKIE GRANULATY DLA RYB AKWARIOWYCH Innowacyjna koncepcja produktów akwarystycznych Miękkie granulaty, wysoka hydrostabilność, doskonała przyswajalność i prawdziwe bogactwo składników odżywczych to
Bardziej szczegółowoFarby do kontaktu z ywnoci AquaSafe to seria farb na bazie wody oraz lakierów przeznaczonych specjalnie do bezporedniego kontaktu z ywnoci.
Aquasafe Karta techniczna produktu Farby do bezporedniego kontaktu z ywnoci Aquasafe Prezentowana gama produktów składa si z nastpujcy produktów: Kod Opis Kod Opis 201591 Lakier OPV AquaSafe do kontaktu
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoNowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny.
Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny. Formaldehyd (formalina jest ok. 40% r-rem formaldehydu)
Bardziej szczegółowoInnowacyjne metody ochrony środowiska w hodowli łososi na lądzie
Innowacyjne metody ochrony środowiska w hodowli łososi na lądzie Michał Kowalski Photo: Jurassic Salmon Historia Rok 2011 wykonanie odwiertu w celu znalezienia i pozyskania wody geotermalnej na potrzeby
Bardziej szczegółowoBior? ten lek czy mog? nurkowa??
Bior? ten lek czy mog? nurkowa?? Jedno z pyta?, które jest najcz??ciej zadawane lekarzom DAN dotyczy tego, czy nurkowanie jest bezpieczne, je?eli nurek za?ywa okre?lone leki. Niestety odpowied? rzadko
Bardziej szczegółowoAndrzej Sobczak 1,2. Zakład Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Wydziału Farmaceutycznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Ekspozycja użytkowników elektronicznych papierosów na nikotynę Andrzej Sobczak 1,2 1 Zakład Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Wydziału Farmaceutycznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 2 Zakład
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.
wersja 4., projekt z dnia 1 VI 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia................... 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Bardziej szczegółowoData aktualizacji: 08.09.2011 r.
Sek cj a 1: I d en t yfika c j a s u b st an cj i / m i es za n i n y i id e n tyf i ka cj a p rze d si ę b i o rs twa 11 Identyfikator produktu Nazwa handlowa: PASTA OŁOWIOWA Nazwa chemiczna: odpady powstające
Bardziej szczegółowoANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych
Bardziej szczegółowo! "! " # $ %$! & ' ( ) * & +
! " & ), - * ), *. (, * ) / (, ) 0! "! " # $ %$! & ( ) * & + 1 23 4 # $ % % &! "" " $ ( ) *+, ( +, )! $ $ )! # + " * * - " ) * ) ) # +!. )- +! " " * " " $ "$. $ * ) )*" +. " ) +!, *) ( ( 5 3 / ), " ) )
Bardziej szczegółowoStanowisko. Sejmiku Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 28 lutego 2005 r.
Stanowisko Sejmiku Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 28 lutego 2005 r. w sprawie ogłoszenia obszaru Województwa Kujawsko Pomorskiego strefą wolną od upraw genetycznie zmodyfikowanych organizmów (GMO)
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU CHEMICZNEGO
Data sporzdzenia: 20-03-2010 r. Data aktualizacji: 01-10-2010 r. KARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU CHEMICZNEGO 1. Identyfikacja preparatu i producenta [*] 1.1. Nazwa handlowa preparatu chemicznego: BIL BABY
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo zdrowotne i jakość żywności
Projekt Nr POKL.08.01.01-635/10 pt. Szerzenie wiedzy pracowników sektora spożywczego kluczem do sukcesu przedsiębiorstw. współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Bardziej szczegółowodr IRENEUSZ STEFANIUK
dr IRENEUSZ STEFANIUK E-mail istef@univ.rzeszow.pl Wykonywanie wicze w laboratorium wie si z koniecznoci pracy z urzdzeniami elektrycznymi, laserami oraz specjalistycznymi urzdzeniami pomiarowymi. Pomimo,
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 180 poz Załcznik nr 2
A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa pracodawcy:... 2. NIP:... 3. Adres (numer kodu pocztowego, miejscowo, ulica):... Województwo:... Gmina:... Telefon:... Fax:... 4. Dział Gospodarki wg PKD:... B. SUBSTANCJE,
Bardziej szczegółowoNadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa żywności
Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa żywności W roku 2013 objętych nadzorem było 33188 obiektów w tym: - 1695 obiektów produkcji żywności, - 19458 obiektów obrotu żywnością,
Bardziej szczegółowoZmiany w informatorze technik organizacji us ug gastronomicznych 341[07]
Technik organizacji usug gastronomicznych errata sierpie 2011 Zmiany w informatorze technik organizacji usug gastronomicznych 341[07] Strona 22 punkt 3. otrzymuje brzmienie: 3. Bezpiecznie wykonywa zadania
Bardziej szczegółowoInformacje dla Pacjenta: Laparoskopowe Leczenie GERD
Informacje dla Pacjenta: Laparoskopowe Leczenie GERD LECZENIE CHIRURGICZNE CHOROBY REFLUKSOWEJ PRZE?YKU Je?eli cierpisz na chorob? refluksow? prze?yku (GERD) lekarz mo?e zaproponowa? Ci chirurgiczne leczenie
Bardziej szczegółowoTemat: Rośliny i zwierzęta jako źródło zagrożeń dla zdrowia człowieka
MODUŁ II LEKCJA 4 Temat: Rośliny i zwierzęta jako źródło zagrożeń dla zdrowia człowieka Formy realizacji: œcie ka miêdzyprzedmiotowa. Cele szczegółowe: uzupe³nienie i usystematyzowanie wiadomoœci dotycz¹cych
Bardziej szczegółowoŻywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa
Bardziej szczegółowo(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
20.10.2017 PL L 271/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2017/1914 z dnia 19 października 2017 r. dotyczące na stosowanie soli sodowej salinomycyny
Bardziej szczegółowoŻywność: Prawo UE: 2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych
Żywność: Prawo UE: 1.Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd
Bardziej szczegółowo3. Identyfikacja zagrożeń Preparat nie podlega klasyfikacji jako niebezpieczny dla zdrowia i środowiska.
Higiena Sp. z o.o. Strona 1 z 7 1. Identyfikacja preparatu i przedsiębiorstwa Nazwa handlowa produktu: Zastosowanie: Emulsja myjąca Producent: Schülke & Mayr GmbH Robert Koch Str. 2 22840 Norderstedt Niemcy,
Bardziej szczegółowoWoda w instalacjach ogrzewania
UKD 697.4:663.6.001.4:543.3 P O L S K A N O R M A PN-93 C-04607 POLSKI KOMITET NORMALIZACJI, MIAR I JAKOCI Woda w instalacjach ogrzewania Wymagania i badania dotyczce jakoci wody Zamiast: Grupa katalogowa
Bardziej szczegółowoWYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Bardziej szczegółowo1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ WAPNIA WĘGLAN STRĄCONY Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji:
Bardziej szczegółowoZasady gospodarki odpadami w Polsce
Zasady gospodarki odpadami w Polsce Poznań, dnia 23 września 2010 r. Beata Kłopotek Beata Kłopotek Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska Filary gospodarki odpadami Technika,
Bardziej szczegółowo1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ KWAS BOROWY Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Kwas borowy
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników oceny stanu technicznego sekcji obudowy zmechanizowanej w wybranych kopalniach
Mgr in. Daniel CHLEBEK Mgr in. Jacek GERLICH Instytut Techniki Górniczej KOMAG Analiza wyników oceny stanu technicznego sekcji obudowy zmechanizowanej w wybranych kopalniach S t r e s z c z e n i e To
Bardziej szczegółowoArgumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku.
Warszawa, dnia 22 03 2007 Zrzeszenie Zwizków Zawodowych Energetyków Dotyczy: Informacja prawna dotyczca kwestii wydzielenia Operatora Systemu Dystrybucyjnego w energetyce Argumenty na poparcie idei wydzielenia
Bardziej szczegółowo1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ MAGNEZU TLENEK Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Magnezu
Bardziej szczegółowo1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ MENTOL Data wydania: 09.2002 Data aktualizacji: 09.2009 1. Identyfikacja substancji/ Identyfikacja producenta, dystrybutora Nazwa substancji: Mentol Synonimy:
Bardziej szczegółowoWykaz aktów prawnych w zakresie nadzoru higieny pracy
Wykaz aktów prawnych w zakresie nadzoru higieny pracy I. PRZEPISY O INSPEKCJI SANITARNEJ 1. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.)
Bardziej szczegółowoTaśma Uszcelniająca. Ośno II /24 87-700 Aleksandrów Kujawski
1.IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/PREPARATU. IDENTYFIKACJA PRODUCENTA, IMPORTERA LUB DYSTRYBUTORA Informacje o produkcie Nazwa handlowa Taśma Zalecane użycie Wkładka elastyczna używana w hydroizolacji. Firma
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dz.U.2011.258.1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych
Bardziej szczegółowoKRONES celerol L
Data druku 28.09.2016, Aktualizacja 20.04.2015 Strona 1 / 10 1.1 Identyfikator produktu Nr. art.: 0902813153 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu
Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu Bytom 2011 Wstęp... 9 Rozdział I Przepisy ogólne... 11 Rozdział II Wymagania zdrowotne i znakowanie żywności... 28 2.1. Przepisy ogólne... 28 2.2. Substancje
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK. dyrektywy Komisji
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 17.5.2017 r. C(2017) 2842 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do dyrektywy Komisji zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE w odniesieniu do przykładowych
Bardziej szczegółowoSystem MICROTOX światowy standard w ocenie toksyczności ścieków przemysłowych
System MICROTOX światowy standard w ocenie toksyczności ścieków przemysłowych Grzegorz Piętowski TIGRET Sp. z o.o. www.tigret.eu Jak ocenić parametry ścieków? Podejście chemiczne (analizy chemiczne skażeń)
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
A.R.T. Bond Bond Wydrukowano dnia: 09.01.2013 Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa Identyfikator produktu A.R.T. Bond Bond Istotne zidentyfikowane
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja i oznakowanie zagrożeń dla środowiska zgodnie z wymaganiami rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) Mariusz Godala
Klasyfikacja i oznakowanie zagrożeń dla środowiska zgodnie z wymaganiami rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) Mariusz Godala Kryteria klasyfikacji środowiskowej - zagrożenie dla środowiska wodnego, - zagrożenie
Bardziej szczegółowoHCV. Wirusowe zapalenie wtroby typu C
HCV Wirusowe zapalenie wtroby typu C Kampania edukacyjna dla uczniów szkół rednich. Temat: Wirusowe zapalenie wtroby typu C. Inicjator działa: Stowarzyszenie Pomocy Chorym z HCV Prometeusze Patronat merytoryczny:
Bardziej szczegółowoLISTA TOP 5. Substancje psychoaktywne, najczęściej identyfikowane w zabezpieczanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, tzw.
LISTA TOP 5 Substancje psychoaktywne, najczęściej identyfikowane w zabezpieczanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, tzw. dopalaczach GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY DEPARTAMENT NADZORU NAD ŚRODKAMI
Bardziej szczegółowoPIW.DH /13 Brzeg, dnia 9 grudnia 2013 r. PLAN KONTROLI POWIATOWEGO INSPEKTORATU WETERYNARII W BRZEGU NA 2014 ROK
PIW..03-/3 Brzeg, dnia 9 grudnia 03 r. PLAN KONTROLI POWIATOWEGO INSPEKTORATU WETERYNARII W BRZEGU NA 04 ROK Lp. Rodzaj kontroli Podmiot kontrolowany Ilość kontroli. okresowa Zakład drobiu tematyka/ zakres
Bardziej szczegółowoPROGRAMY OCHRONY POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM
PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM. Województwo mazowieckie było pierwszym województwem w Polsce, w którym okrelone zostały programy ochrony powietrza. Sze rozporzdze Wojewody Mazowieckiego
Bardziej szczegółowoMOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ?
MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ? Biegunka to nic innego jak oddawanie przez szczenię, z większą niż zazwyczaj częstotliwością, rzadkiego, nieuformowanego kału. Jeżeli dodatkowo podczas biegunki występują
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI
Data opracowania 13.01.2010 Wydanie : 2 Strona 1/5 KARTA CHARAKTERYSTYKI 1. Identyfikacja preparatu i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikacja preparatu Nazwa handlowa : Płyn do mycia naczyń Baron
Bardziej szczegółowoRolniczy handel detaliczny informacje podstawowe
Rolniczy handel detaliczny informacje podstawowe Od dnia 1 stycznia 2017 r. weszły w życie akty prawne umożliwiające rejestrację rolniczego handlu detalicznego, w tym przede wszystkim ustawa z dnia 16
Bardziej szczegółowoWALLFIX NON _- WOVEN
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ Wersja I; sporządzono 1.03.2008 Aktualizacja 2012.07.02 Producent KBM Sp. z o.o. Adres 97-400 Bełchatów, ul. Czyżewskiego 31A Telefon (0-prefix-44) 633 61
Bardziej szczegółowoPodstawowe akty prawne dotyczące opakowań do żywności
Podstawowe akty prawne dotyczące opakowań do żywności 1. Rozporządzenie ( WE) Nr 1935 /2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do
Bardziej szczegółowoPROBLEMY POLSKIEJ OCHRONY ROŚLIN
INSTYTUT OCHRONY ROŚLIN PROBLEMY POLSKIEJ OCHRONY ROŚLIN Prof. dr hab. Stefan Pruszyński Instytut Ochrony Roślin, Poznań Diabelski krąg inicjowany przez stosowanie środków ochrony roślin Zawartość DDT
Bardziej szczegółowo