B2. E-biznes. B2.1. Rynek B2B

Transkrypt

1 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 B2. E-biznes B2.1. Rynek B2B Poszukiwanie sposobów polepszenia efektywności działania jest w przypadku przedsiębiorstw, działających w gospodarce konkurencyjnej, rzeczą podstawową, warunkującą często obecność na rynku. Od wielu lat obszarem, w którym upatruje się szans i nadziei są technologie informacyjno-telekomunikacyjne (ICT). Pozwalają one bowiem zbudować nową jakość współpracy pomiędzy firmą a jej otoczeniem (partnerami biznesowymi, klientami, administracją publiczną, itp.) w oparciu chociażby o procedury wykorzystujące bezpapierowy obieg dokumentów (dokumenty elektroniczne), dostęp do źródeł danych (rejestrów referencyjnych, baz danych) czy nieograniczoną dostępność czasową i terytorialną (podstawowe atrybuty Internetu). Z roku na rok rośnie wartość sprzedawanych produktów z wykorzystaniem technologii online. W samych Stanach Zjednoczonych roczny wzrost wartości sprzedaży e-commerce na koniec 2005 roku wyniósł 23% (przy wzroście ogólnej wartości sprzedaży na poziomie 6%) utrzymując tym samym dużą dynamikę i trend wzrostowy 61. Można sobie jednak postawić pytanie, czy wystarczy tylko odnosić się do globalnych wskaźników potwierdzających ostateczny efekt działania (w tym przypadku wartość sprzedaży), czy nie warto jest przeprowadzić bardziej szczegółowe badania w celu lepszego poznania zjawiska, jakim jest współpraca pomiędzy podmiotami drogą elektroniczną? W gospodarce opartej na wiedzy, a taką chce budować Unia Europejska wśród swoich członków, monitoring jest jednym z podstawowych narzędzi poznawczych dających obraz rzeczywistości kształtowanej przez panujące warunki społeczne, ekonomiczne i prawne. W sposób szczególny odnosi się to do e-biznesu 62 (elektronicznego biznesu) oznaczającego coś więcej niż e-commerce (elektroniczny handel), gdyż oprócz 61 U.S. Census Bureau QUARTERLY RETAIL E-COMMERCE SALES 4th QUARTER Termin, wprowadzony po raz pierwszy przez firmę IBM w połowie lat 90-tych, oznaczający w najprostszej formie prowadzenie biznesu z wykorzystaniem szeroko rozumianych rozwiązań teleinformatycznych, w szczególności opartych na aplikacjach internetowych. 94

2 E-biznes kupowania i sprzedaży obejmuje procesy biznesowe w wzdłuż całego łańcucha wartości: elektroniczne zakupy (e-procurement) i zarządzanie łańcuchem dostaw, obsługę elektronicznych zamówień obsługę klientów i współpracę z partnerami biznesowymi. Z e-biznesem nierozłącznie związany jest termin współdziałanie (ang. interoperability), o którym możemy mówić w dwóch aspektach: współdziałaniu technicznym, które określa jak różne oprogramowanie w różnych firmach może współdziałać; współdziałaniu biznesowym, również nazywane mianem współpracy, która określa jak różne przedsiębiorstwa mogą dopasować swoje indywidualne procesy biznesowe po to aby realizować je drogą elektroniczną, zagadnienie to dotyczy nie tylko semantyki, ale również kultury, języka, praktyk biznesowych czy polityki ustawodawczej i korporacyjnej. W dalszej części rozdziału opisane zostaną zarówno aspekty organizacyjnotechniczne, wyniki ekonomiczne współdziałania przejawiające się w wartościach zakupów i sprzedaży drogą elektroniczną oraz dokonana zostanie ocena czynników mających wpływ na rozwój tej formy współpracy business-to-business (B2B 63 ). Dla opracowania niniejszego rozdziału wykorzystano wyniki pochodzące z wielu badań prowadzonych zarówno przez ustawowe służby statystyczne, jak i niezależne ośrodki badawcze. 1. Podstawowe źródło danych stanowiły wyniki badań przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny w 2005 roku, którym poddano przedsiębiorstw różnej wielkości i branż. Badania prowadzone zostały w kwietniu 2005 roku metodą ankietową według metodologii ściśle zharmonizowanej z wymogami Unii Europejskiej. Badaniem objęte zostały jednostki gospodarcze 64 prowadzące działalność zaklasyfikowaną według Polskiej Klasyfikacji Działalności do sekcji C, D, E, F, G, H, I, K i O (grupy 92.1 i 92.2), w których liczba pracujących wynosi nie mniej niż 10. Konstrukcja pytań zawartych w arkuszach sprawozdawczych pozwoliła na uzyskanie informacji zarówno w kontekście wielkości przedsiębiorstwa jak i rodzaju działalności. 63 Istnieje wiele definicji pojęcia B2B (ang. Business to Business) jedną z nich przytaczaną za GUS jest stwierdzenie, iż B2B, to internetowy model prowadzenia biznesu i transakcji pomiędzy przedsiębiorstwami. Usługa świadczona na odległość przez podmiot gospodarczy innemu podmiotowi gospodarczemu za pomocą środków elektronicznych. 64 Tj. osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej prowadzące działalność w formie spółek handlowych, spółek cywilnych, przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni, oddziałów przedsiębiorstw zagranicznych oraz osoby fizyczne. 95

3 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport Dla zobrazowania pozycji Polski w odniesieniu do innych państw Unii Europejskiej wykorzystane zostały dane prezentowane przez Eurostat udostępnione poprzez serwis internetowy 3. Jednym z dodatkowych źródeł danych był raport opracowany przez Komisję Europejską pt. The European e-business Market Watch. Special Report (September 2005) e-business Interoperability and Standards. Raport został poświęcony ocenie przedsiębiorstw z wybranych sektorów działalności pod kątem ich dojrzałości do elektronicznego biznesu, badanie przeprowadzone zostało w styczniu i lutym 2005 roku (w trybie wywiadu telefonicznego z przedstawicielami kadry zarządzającej) na próbie przedsiębiorstw pochodzących z siedmiu krajów rozszerzonej Unii Europejskiej (Czech, Francji, Niemiec, Włoch, Polski, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii). B Przedsiębiorstwa B2B infrastruktura, technologia i bezpieczeństwo Wykorzystanie komputerów Z przeprowadzonych badań wynika, że w styczniu 2005 roku blisko 93% wszystkich przedsiębiorstw (w 2004 roku było to 92%), zatrudniających powyżej 10 pracowników, wykorzystywało komputery w swojej działalności, przy czym w średnich i dużych firmach odsetek ten był bliski 100% (wykres B , wykres B ). Średnio w styczniu 2005 roku przedsiębiorstwo posiadało 21 komputerów, przy czym dla firm małych odsetek ten wynosił 8 sztuk, dla średnich 32, a dla dużych 242. Większość przedsiębiorstw średnich i dużych posiadała wewnętrzną infrastrukturę sieciową (LAN) (wykres B ), dla małych firm odsetek ten kształtował się na poziomie 48% dla sieci kablowej (średnia, dla wszystkich przedsiębiorstw wykorzystujących komputer wyniosła 56%) i 9% dla sieci bezprzewodowej. Na krok związany z przygotowaniem oprogramowania we własnym zakresie i na własne potrzeby w ubiegłym roku decydowało się niespełna 4% małych przedsiębiorstw i 23% dużych z tym, że średnia wartość środków przeznaczonych na ten cel dla dużych firm wyniosła 218 tys. zł., a dla małych 21 tys. zł. Oznacza to, iż małe firmy preferują, głównie ze względu na ograniczone środki inwestycyjne, rozwiązania z półki i w dodatku jednostanowiskowe. 96

4 E-biznes Wykres B Korzystanie z komputerów w przedsiębiorstwach w Polsce w latach 2004 i % 99,1% 99,1% 100,0% 99,6% 98% 96% 94% 92% 90% 92,5% 91,6% 89,6% 90,8% % 86% 84% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004 i Wykres B Korzystanie z komputerów w przedsiębiorstwach w Polsce (styczeń 2005) wg wielkości przedsiębiorstwa 100% 90% 91% 99% 100% 93% 84% 98% 99% 87% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 4% 6% 12% 4% 0% w ykorzystyw anie komputerów posiadanie dostępu do Internetu zatrudnianie osób w systemie telepracy małe średnie duże ogółem Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS

5 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach wykorzystujących komputery EDI 5% 2% 3% 16% INTERNET EXTRANET INTRANET sieć LAN kablowa sieć LAN bezprzew. 11% 5% 6% 16% 9% 11% 21% 28% 32% 29% 45% 48% 56% 65% 78% 100% 99% 92% 94% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 95% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS Elektroniczny biznes, jak wspomniano wcześniej, to wykorzystanie technologii informatycznych do integracji wewnętrznych i zewnętrznych procesów biznesowych. Badania pokazały, iż 24% firm wykorzystujących w swojej działalności komputer posiadało w styczniu 2005 roku system wspomagający obsługę zamówień (wykres B ). Zdecydowany prym zarówno pod względem procentowego udziału w ramach grupy, jak i dynamiki wzrostu (rok do roku) w tym obszarze wiodły duże przedsiębiorstwa. 98

6 E-biznes Wykres B Posiadanie systemu do obsługi zamówień w przedsiębiorstwach korzystających z komputera 60% 50% 48% 54% 40% 32% 33% 30% 20% 22% 24% 18% 21% % 0% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004 i Kanały komunikacyjne W Polsce dostęp do Internetu, w styczniu 2005 r. posiadało 87% badanych przedsiębiorstw (wykres B ), co stanowiło 94% firm korzystających z komputera. Należy przy tym podkreślić, iż wśród firm średnich i dużych odsetek ten osiągnął wartość bliską 100%, a dla podmiotów małych kształtował się na poziomie niespełna 84% 65. W porównaniu ze styczniem 2004 roku wartości te utrzymały się na podobnych poziomach wykazując niewielki wzrost w sektorze małych firm. Wyraźny wzrost, w stosunku do roku 2004 (o 11 punktów procentowych z poziomu 81% do 92%), można zauważyć biorąc pod uwagę małe przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery. Na sytuację taką wpłynęły z pewnością spadki cen na rynku usług dostępowych do sieci Internet. W sektorze tym istnieje jeszcze przestrzeń do wzrostów w przyszłych okresach jednak pod warunkiem, że zwiększy się liczba podmiotów korzystających w swojej działalności z komputera. 65 GUS - dane

7 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Dostęp do sieci Internet 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 100% 99% 98% 98% 85% 87% 84% 81% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004 i W ujęciu branżowym najwyższe wskaźniki notowane są w branżach silnie związanych z nowoczesnymi technologiami teleinformatycznymi a mianowicie: informatyka, nauka oraz film, wideo, radio i telewizja (wykres B ). Wykres B Korzystanie z technologii INTERNET i/lub EDI przez przedsiębiorstwa wykorzystujące komputer w ujęciu branżowym Internet 102% 5,0% 100% 100% 4,1% 99% 99% 4,0% 98% 3,5% 3,3% 97% 96% 3,0% 96% 94% 2,6% 94% 2,4% 94% 93% 2,0% 92% 1,7% 92% 1,0% 90% 0,7% 0,8% b.d. 88% 0,0% przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel i naprawy hotele i inne obiekty noclegowe transport, magazynowanie i łączność obsługa nieruchomości i firm informatyka nauka film, wideo, radio, telewizja EDI INTERNET EDI Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS

8 E-biznes W rozszerzonej UE dostęp do Internetu posiadało w 2005 roku 91% 66 przedsiębiorstw, co stanowiło niewielki wzrost (o 2 punkty procentowe) w stosunku do roku 2004 (wykres B ). Polska zajęła miejsce w końcowej części rankingu, tracąc do lidera (Finlandia ze wskaźnikiem 98%) aż 11 punktów procentowych. Wykres B Dostęp przedsiębiorstw do Internetu w wybranych krajach Europy % EU-25 Finlandia Dania Słowenia Szwecja Belgia Austria Niemcy Norwegia Źródło: na podstawie danych Eurostat, Czechy Grecja Irlandia Wlochy Luksemburg Slowacja Holandia Estonia Hiszpania Malta Wielka Brytania POLSKA Litwa Cypr Portukalia Węgry Posiadanie łącza do sieci Internet jest podstawowym, lecz niewystarczającym warunkiem zaistnienia w obszarze B2B. Ważne są również aspekty techniczne (przede wszystkim szybkość łącza dostępowego), które w oczywisty sposób wpływają na możliwość efektywnego skorzystania z określonego wachlarza usług internetowych i modelu współpracy biznesowej. Otóż 49% przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 10 pracowników (wykres B ), przy czym dla firm dużych odsetek ten jest zdecydowanie większy (90%), niż dla małych (43%). Wpływ na to miały z pewnością wciąż jeszcze wysokie ceny usług oraz potrzeby przedsiębiorstwa podyktowane przyjętym modelem współpracy z otoczeniem. Łotwa Eurostat dane

9 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Rodzaje połączeń z Internetem w przedsiębiorstwach połączenia szerokopasmow e połączenia bezprzew odow e inne stałe połączenia połączenie DSL o przepustow ości od 2 Mb/s połączenie DSL o przepustow ości do 2 Mb/s modem cyfrow y ISDN modem analogow y 19% 30% 12% 14% 26% 18% 14% 15% 6% 15% 34% 9% 43% 49% 59% 26% 44% 31% 32% 33% 34% 34% 55% 48% 53% 50% 67% 90% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS Patrząc na sytuację w kontekście 2004 i 2005 roku widać tendencję wzrostową w wykorzystaniu łączy szerokopasmowych (różnego typu) kosztem spadku wykorzystania rozwiązań opartych o modemy analogowe, które zazwyczaj pełnią rolę połączeń zapasowych. 102

10 E-biznes Wykres B Rodzaje połączeń z Internetem w przedsiębiorstwach połączenia bezprzew odow e (np. tel. komórk.) inne stałe połączenia (np. kablow e) 14,4% 9,7% 15,2% 3,8% połączenie DSL o przepustow ości od 2 Mb/s połączenie DSL o przepustow ości do 2 Mb/s 9,1% 6,5% 24,1% 30,6% modem cyfrow y ISDN 34,0% 36,1% modem analogow y 49,6% 61,6% 0% 20% 40% 60% 80% Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 204 i W UE wskaźnik dostępu szerokopasmowego do Internetu zwiększył swoją wartość z 52% w 2004 r. do 63% w roku 2005 i kształtował się na różnym poziomie w zależności od wielkości przedsiębiorstwa osiągając wartość 92% dla firm dużych (wykres B ). Prezentowane dane w sposób widoczny pokazują znacznie mniejsze wykorzystanie łączy wysokiej przepustowości w Polsce (w szczególności wśród małych i średnich firm) niż średnie wartości dla krajów Unii Europejskiej. Również w UE w znacznie mniejszym stopniu wykorzystywane były połączenia typu dial-up, gdzie poziom firm je stosujących nie przekraczał 20%. 103

11 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Szerokopasmowy dostęp do Internetu wśród przedsiębiorstw w UE % małe średnie duże UE 2004 UE 2005 Polska 2005 Źródło: na podstawie danych Eurostat i Wykorzystanie technologii informacyjnotelekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004 i 2005 r. Biorąc pod uwagę współpracę przedsiębiorstw drogą elektroniczną należy zwrócić uwagę, że pewna grupa firm korzysta z tradycyjnych kanałów EDI, jednak średnia ich liczba w 2005 roku wyniosła niespełna 3% ogółu podmiotów wykorzystujących komputer. Wartość ta zdecydowanie rośnie w odniesieniu do firm dużych osiągając wartość 16%. Dla przedsiębiorstw średnich i małych wartości te kształtują się na poziomie odpowiednio 5% i 2%. W Unii Europejskiej tendencje są podobne jednak poziom wskaźników jest zdecydowanie wyższy (wykres B ). 104

12 E-biznes Wykres B Wykorzystanie technologii EDI w UE i Polsce % UE Polska 0 mikro małe średnie duże ogółem wielkość przedsiębiorstw a N = 1498, 1122, 1230, 440, 4290 Źródło: na podstawie danych e-business W@tch (e-business Survey 2005; N = 1498, 1122, 1230, 440, 4290) oraz GUS z Bezpieczeństwo Stosowanie zabezpieczeń wśród przedsiębiorstw wykorzystujących komputery w ciągu ostatnich dwóch lat utrzymywało się na tym samym poziomie i wynosiło 86% (wykres B ), z wyraźną zwyżką wskaźnika dla firm średnich i dużych. Z jednej strony jest to podyktowane dużo większą złożonością środowisk informatycznych w przedsiębiorstwach średnich i dużych, a z drugiej większą świadomością zagrożeń (związanych głównie z wirusami komputerowymi i nieupoważnionym dostępem do systemu) i problemów notowanych w obszarze bezpieczeństwa w sieci (wykres B ). 105

13 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Stosowanie zabezpieczeń przez przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 100% 99% 96% 96% 86% 86% 83% 83% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004, Wykres B Występowanie problemów z utrzymaniem bezpieczeństwa wśród przedsiębiorstw wykorzystujących komputery 60% 49% 50% 42% 40% 30% 20% 25% 24% 23% 22% 29% 30% % 0% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004,

14 E-biznes Poziom wykorzystania różnego rodzaju zabezpieczeń prezentuje wykres B , z którego wynika, iż dość powszechnie stosowane były systemy antywirusowe (średnio w 95% firm). Zabezpieczenia sieci wewnętrznych systemem zapór ogniowych (firewall) cieszyło się popularnością głównie wśród podmiotów dużych (89%), co znacznie przewyższało średnią wynoszącą tylko 47% (wzrost w stosunku do roku 2004 o 12 punktów procentowych). W 2005 roku spadło wykorzystanie takich mechanizmów ochrony jak uwierzytelnianie za pomocą systemu haseł i kodów PIN (z 59% do 35%) oraz technologii podpisu elektronicznego, z której korzystało w 2005 roku niespełna 17% firm (w 2004 roku 25%). Wykres B Stosowanie różnych metod ochrony danych i sieci w przedsiębiorstwach aktualizacje narzedzi zabezpieczających szyfrow anie w celu zapew nienia poufności inne mechannizmy uw ierzytelniania podpis elektroniczny przechow yw anie kopii danych poza przedsiębiorstw em serw ery szyfrujące połączenia internetow systemy zaporow e firew alls ochrona antyw irusow a 0% 20% 40% 60% 80% 100% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS

15 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykorzystywane oprogramowanie do obsługi zamówień Nieodzownym elementem infrastruktury informatycznej przedsiębiorstwa są różnego rodzaju aplikacje wspomagające realizację wybranych procesów. Dla firmy decydującej się na budowanie relacji B2B szczególną rolę spełnia oprogramowanie do obsługi zamówień, które umożliwia zbieranie i przetwarzanie informacji o zamówionych produktach, stanie zapasów oraz obsługę finansowoksięgową. W Polsce w odniesieniu do dwóch ostatnich lat poziom wykorzystania tego typu aplikacji (bez względu na to czy była dostosowana do obsługi zamówień składanych online) nie stał na zbyt wysokim poziomie i wyniósł w styczniu 2005 roku niepełna 23% (wśród firm wykorzystujących komputer). Obecność tego typu oprogramowania wśród przedsiębiorstw dużych wyniosła 54%, a dla małych tylko 19% (wykres B ). Wykres B Wykorzystywanie systemu obsługi zamówień w przedsiębiorstwach 60% 54% 50% 48% 40% 30% 20% 22% 23% 18% 19% 32% 33% % 0% ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004 i W ujęciu branżowym systemy do obsługi zamówień stosowane są w większym stopniu w branżach: informatycznej (38%), handlowej i napraw (33%), hotelarskonoclegowej (31%) a listę zamykają branże: budownictwo (9%) oraz nieruchomości i obsługa firm (12%) (wykres B ). 108

16 E-biznes Wykres B Wykorzystywanie systemu obsługi zamówień w przedsiębiorstwach według branż 40% 38% 35% 30% 25% 24% 33% 31% 29% 20% 26% 20% 15% 10% 5% 9% 12% 0% przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel i naprawy hotele i inne obiekty noclegowe transport, magazynowanie i łączność obsługa nieruchomości i firm informatyka nauka film, wideo, radio, telewizja Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS Interesującym zagadnieniem z punktu widzenia kompleksowości obsługi procesów w przedsiębiorstwie jest również poziom powiązania systemu do obsługi zamówień z innymi aplikacjami wspomagającymi inne obszary działań (dostawy, produkcję, logistykę, obsługę fakturowanie, płatności, itp.). Przeprowadzone badania pokazały, że w największej ilości przedsiębiorstw system taki współpracuje z systemem fakturowania i realizowania płatności (średnio 72%) oraz systemem zarządzania dostawami i zapasami (53%). W znacznie mniejszej liczbie przypadków występowała integracja z systemami zewnętrznymi, działającymi po stronie dostawców (20%) lub odbiorców (14%), co więcej nastąpił tu wyraźny spadek w stosunku do roku 2004 (wykres B ). 109

17 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Integracja systemu obsługi zamówień z innymi systemami w przedsiębiorstwie integracja z systemami używ anymi przez odbiorców zew nętrznych 14% 44% integracja z systemami używ anymi przez dostaw ców zew nętrznych 20% 42% integracja z systemem zarzadzania produkcją lub logistyką 33% 33% integracja z systemem fakturow ania i realizow ania płatności 72% 71% integracja z systemem zarządzania dostaw ami i zapasami 42% 53% 0% 20% 40% 60% 80% Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004 i W procesach integracji różnych systemów informatycznych dominują przedsiębiorstwa duże, które z jednej strony korzystają już ze zintegrowanych pakietów oprogramowania, np. klasy ERP, lub dysponują odpowiednimi środkami umożliwiającymi realizację kosztownych prac integracyjnych (wykres B ). 110

18 E-biznes Wykres B Integracja systemu obsługi zamówień z innymi systemami wg wielkości przedsiębiorstwa 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 53% 72% 33% 20% 14% 49% 69% 24% 21% 11% 59% 75% 46% 17% 16% 82% 72% 65% ogółem małe średnie duże wielkość przedsiębiorstw a 19% 26% integracja z systemem zarządzania dostaw ami i zapasami integracja z systemem fakturow ania i realizow ania płatności integracja z systemem zarzadzania produkcją lub logistyką integracja z systemami używ anymi przez dostaw ców zew nętrznych integracja z systemami używ anymi przez odbiorców zew nętrznych Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS Współpraca biznesowa drogą elektroniczną to nie tylko obsługa zamówień. Ważną rolę spełniają również systemy klasy ERP i CRM. Badania przeprowadzone w 2005 roku na wybranej grupie firm z 7 krajów UE, obejmujące również Polskę wykazały, że (wykres B ): system klasy ERP wykorzystuje niespełna 28% firm, przy czym są to z reguły przedsiębiorstwa średnie (33%) i duże (59%); oprogramowanie klasy CRM stosowane jest średnio w 15% firm (dla przedsiębiorstw średniej wielkości odsetek ten wynosi 20%, a dla dużych 29%). 111

19 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Rozpowszechnienie systemów klasy ERP i CRM w przedsiębiorstwach % przedsiebiorstw ERP CRM 0 mikro małe średnie duże ogółem wielkość przedsiębiorstw a Dotyczy firm wykorzystujących komputer, EU-7 (CZ, DE, ES, FR, IT, PL, UK). N = 5218 Źródło: na podstawie danych e-business W@tch (e-business Survey 2005). Budowanie informatycznej infrastruktury wewnętrznej przedsiębiorstwa wspomagającej realizację jego procesów e-biznesowych (zakupowego, sprzedażowego, marketingowego, itp.) nigdy nie było przedsięwzięciem łatwym. Prędzej czy później należy podjąć decyzję, jaki model realizacji wybrać, czy wykorzystać oprogramowanie standardowe, czy skorzystać z oferty tzw. ASP 67. Z przeprowadzonych badań wynika, że podobną popularnością, i to znacznie przewyższającą pozostałe formy, cieszą się zarówno oprogramowanie standardowe, jak i rozwiązania opracowane wewnętrznie (wykres B i wykres B ). Biorąc pod uwagę wielkość firmy, można stwierdzić, że przedsiębiorstwa mikro i małe preferują rozwiązania standardowe o funkcjonalności podobnej do rozwiązań ERP z zaimplementowanymi funkcjami komunikacji B2B. Średnie i duże podmioty mogą sobie pozwolić na budowę wewnętrznych rozwiązań lub na dostosowanie rozwiązań komercyjnych (lub typu OpenSource) do własnych potrzeb. 67 Application Service Providers. 112

20 E-biznes Wykres B Rozwiązania informatyczne wspomagające realizację procesów poszukiwania źródeł zaopatrzenia lub zaopatrzenia w przedsiębiorstwie Rozw iazania rynków elektronicznych lub sieci sprzedaży Rozw iązania obsługi sprzedaży dostaw cy Rozw iązania ASP Rozw iązania zaprojektow ane wewnętrznie Oprogramow anie standardow e % mikro małe średnie duże N = 146, 156, 303, 155 Źródło: na podstawie danych e-business W@tch (e-business Survey 2005) 113

21 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Wykres B Rozwiązania informatyczne wspomagające realizację procesów marketingowych lub sprzedaży w przedsiębiorstwie Rozw iazania rynków elektronicznych lub sieci sprzedaży Rozw iązania obsługi sprzedaży dostaw cy Rozw iązania ASP Rozw iązania zaprojektow ane wewnętrznie Oprogramow anie standardow e % mikro małe średnie duże N = 142, 182, 318, 140 Źródło: na podstawie danych e-business W@tch (e-business Survey 2005) B Wykorzystanie narzędzi elektronicznej gospodarki przez przedsiębiorstwa Uzyskanie odpowiedniego poziomu infrastruktury to niezbędne minimum i pierwszy krok na drodze do elektronicznej gospodarki. Przestrzeń ta powinna być nieustannie wzbogacana, ilościowo i jakościowo, relacjami wynikającymi ze współpracy z partnerami biznesowymi. 114

22 E-biznes Dla wybranych elementów e-biznesu obraz tych relacji został przedstawiony w poniższych podrozdziałach. Przedsiębiorstwo jako odbiorca usług internetowych Przeprowadzone przez GUS badania (wykres B ) pokazały, iż wśród wskazanych pięciu usług Internetowych najpowszechniej, w styczniu 2005 roku, firmy korzystały z: usług bankowych lub finansowych 68% (wśród firm dużych odsetek ten wynosił 87%); monitorowania rynku 50% (wśród firm dużych odsetek ten wynosił 73%); otrzymywania towarów lub usług w postaci cyfrowej 36% (wśród firm dużych odsetek ten wynosił 69%). Wykres B Przedsiębiorstwo jako odbiorca usług internetowych 100% 90% % 70% 60% 50% 40% 30% 20% % 0% korzystanie z usług bankowych lub finansowych szkolenia i edukacja monitorowanie rynku otrzymywanie towarów lub usług w postaci cyfrowej korzystanie z serwisu posprzedażnego ogółem małe średnie duże Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS

23 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 We wszystkich badanych kategoriach usług zdecydowanie większą aktywność wykazywały firmy duże. Obliczone dla nich wskaźniki są niekiedy aż o ponad 160% wyższe niż dla podmiotów małych oraz o 70% wyższe niż dla przedsiębiorstw średniej wielkości. Porównując wskaźniki wykorzystania Internetu za lata 2004 i 2005 można stwierdzić, iż utrzymywały się na podobnych poziomach za wyjątkiem obszaru szkoleń i edukacji, gdzie nastąpił spadek z 42% do 27%. Wykres B Wykorzystanie Internetu przez przedsiębiorstwa w styczniu 2004 i 2005 roku korzystanie z serw isu posprzedażnego 15% 13% otrzymyw anie tow arów lub usług w postaci cyfrow ej 36% 43% monitorow anie rynku 50% 51% szkolenia i edukacja 27% 42% korzystanie z usług bankow ych lub finansow ych 68% 65% 0% 20% 40% 60% 80% Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS 2004 i W układzie branżowym we wszystkich badanych obszarach prym wiodła branża informatyczna (tabela B ). Można zauważyć, że podmioty gospodarcze lokujące się w branżach mających codzienną styczność z nowoczesnymi technologiami teleinformatycznymi i wiedzą (branża informatyczna, nauka, media) przejawiają większą skłonność do korzystania z usług internetowych. 116

24 E-biznes Tabela B Kierunki wykorzystania Internetu przez przedsiębiorstwa w styczniu 2005 roku w układzie branżowym Przedsiębiorstwa wg rodzaju działalności EKD Dostęp do Internetu Korzystanie z usług bankowych lub finansowych Szkolenia i edukacja Monitorowanie rynku Otrzymywanie towarów lub usług w postaci cyfrowej Korzystanie z serwisu posprzedażnego Ogółem 87% 68% 27% 50% 36% 15% Sekcja D przetwórstwo przemysłowe 85% 67% 25% 47% 35% 13% Sekcja F budownictwo 85% 62% 27% 58% 35% 12% Sekcja G handel i naprawy 87% 70% 27% 49% 33% 16% Sekcja H: grupy hotele i inne obiekty noclegowe 85% 55% 22% 60% 28% 12% Sekcja I transport, magazynowanie i łączność 91% 72% 28% 58% 41% 18% Sekcja K: działy 70,71,74 obsługa nieruchomości i firm 94% 66% 30% 46% 42% 16% Sekcja K: dział 72 informatyka 99% 83% 57% 75% 77% 59% Sekcja K: dział 73 nauka 98% 67% 50% 65% 68% 34% Sekcja O: grupy film, wideo, radio, telewizja 98% 78% 35% 61% 69% 30% Źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach, GUS

25 Elektroniczna Gospodarka w Polsce Raport 2005 Strony WWW bramą dla klientów i partnerów biznesowych Jak się okazuje w praktyce ta najprostsza forma nawiązania przez przedsiębiorstwo relacji z klientami i partnerami biznesowymi osiągnęła w styczniu 2005 roku w Polsce poziom 49%, zwiększając swoją wartość w stosunku do tego samego okresu 2004 roku o 5 punktów procentowych (wykres B ). Bardziej przekonane były do niej firmy duże, wśród nich odsetek ten wyniósł 85% (dla małych 43%). Niestety nadal, choć w mniejszym zakresie niż w 2004 roku, główna funkcjonalność stron internetowych firm zamykała się w obszarze przekazywania informacji: promocja towarów i usług 44% (76% w 2004r.), dostęp do katalogów wyrobów lub cenników 29% (50% w 2004r.) stając się kanałem jednokierunkowej komunikacji 68. W ujęciu branżowym prym wiodły odpowiednio: nauka (93%), informatyka (91%) oraz film, wideo, radio, telewizja (86%) dystansując pozostałe branże z zamykającym ranking budownictwem (39%). 68 Nie brano w tym miejscu pod uwagę funkcjonalności związanej bezpośrednio z prowadzeniem przez Internet sprzedaży lub zakupów, które to zostały poddane odrębnej analizie. 118