Marcus Tilius Cicero. ( r. p.n.e)

Transkrypt

1

2 Marcus Tilius Cicero ( r. p.n.e)

3

4 Ekonomia Ekonomika ochrony zdrowia Farmakoekonomika: część ekonomiki ochrony zdrowia, której zadaniem jest ocena ekonomiczna dwóch lub więcej alternatyw pod względem ich kosztów i wyników.

5 Gwałtowny wzrost wydatków na opiekę zdrowotną; Ocena programów zdrowotnych oparta o uproszczone porównanie ich kosztów i korzyści w oparciu o metodę kapitału ludzkiego (1962 r.); Wytyczne dobrej praktyki farmakoekonomicznej Alana Williamsa (1974 r.); Badanie i rozwój w zakresie wprowadzenia leku na rynek Richarda Townsenda wprowadza termin farmakoekonomiki (1986 r.)

6 Farmakoekonomika nie jest nauką o pomiarze i ograniczaniu kosztów w ochronie zdrowia

7 Identyfikuje, mierzy i porównuje koszty i rezultaty dwóch lub więcej metod terapeutycznych, Analizuje koszty terapii danym lekiem, poniesione przez system ochrony zdrowia i społeczność, Oparta jest na założeniu, że właściwe zastosowanie jej narzędzi analiz, umożliwia optymalne lub co najmniej lepsze wykorzystanie środków, i że na użytek analizy ekonomicznej, zdrowie oraz skutki choroby i leczenia dadzą się przedstawić w wartościach bezwzględnych o wspólnym mianowniku pieniądzu.

8 Bezpie -czny Skuteczny Opłacalny L E K

9 Przeprowadzając analizę farmakoekonomiczną szuka się odpowiedzi na następujące pytania:

10

11 lekarze (decydują o doborze terapii lekowej) komitety terapeutyczne w szpitalach (tworzenie receptariuszy szpitalnych) ubezpieczyciele (zarządzają kapitałem przeznaczonym na leczenie) komisje ds. refundacji (dokonują wyboru o alokacji środków publicznych) komisje ds. negocjacji cenowych (relacja między ceną a kosztem) producenci leków(uzasadniają koszt leków) społeczeństwo (gwarancja wyboru optymalnych programów zdrowotnych)

12 Koszt (cost) w analizie farmakoekonomicznej jest to wielkość nakładów zużytych do realizacji danego programu zdrowotnego i w konsekwencji uzyskanie określonego wyniku.

13 Koszty stałe (FC) nie zmieniają się w zależności od liczby wykonywanych świadczeń zdrowotnych. Należą do nich stałe płace personelu, koszty związane z utrzymaniem budynków itp., Koszty zmienne (VC) zmieniają się proporcjonalnie do liczby wykonanych usług. Znajdują się w nich koszty farmakoterapii czy koszty opatrunków i środków jednorazowego użycia Koszty całkowite (TC) FC + VC = TC

14 koszt przeciętny (średni) koszt całkowity podzielony przez liczbę dostarczonych jednostek, koszt krańcowy (marginalny) koszt ponoszony w związku ze zwiększeniem wielkości produkcji o jedną jednostkę. Stanowi przyrost kosztów całkowitych związany z kosztem dodatkowej jednostki dobra, koszt alternatywny (utraconych możliwości) to co musi być poświęcone w celu zrobienia lub uzyskania czegoś innego, koszt inkrementalny - różnica kosztów między porównywanymi programami zdrowotnymi, opcjami działania.

15 Koszty bezpośrednie (medyczne i niemedyczne) to wydatki związane bezpośrednio z procesem leczenia. Koszty medyczne związane są bezpośrednio z profesjonalną działalnością medyczną (koszty materiałów, personelu medycznego, zabiegów), zaś niemedyczne wynikają bezpośrednio z choroby ale stanowią element produktu poszerzonego i potencjalnego. koszty pośrednie (w obrębie sektora świadczeń zdrowotnych i poza) są to zasoby utracone wskutek leczenia; dodatkowe koszty medyczne w czasie zyskanych lat życia; utrata produktywności wskutek nieobecności w pracy, zmniejszona wydajność w pracy.

16 Koszty utraconej produktywności można szacować przy użyciu jednej z dwóch metod: tradycyjnej metoda kapitału ludzkiego; nowszej zwaną metody kosztów frykcyjnych. koszty niewymierne są to koszty związane z pogorszeniem jakości życia, a związane są z subiektywnymi odczuciami chorego, np. z bólem, z cierpieniem. Mogą one być alternatywnie oceniane jako zmiana w jakości życia lub mierzone jako wynik zdrowotny.

17

18 Sformułowanie problemu Określenie projektu badawczego (cele) Zaprojektowanie metody i form zbierania danych Zaprojektowanie próby i zbieranie danych Analiza i interpretacja danych Przygotowanie raportu z badań

19 Problem decyzyjny Zwiększenie częstości wizyt pacjentów w gabinecie Zwiększenie udziału w rynku poprzez wprowadzenie nań nowego leku Opracowanie nowej terapii leczniczej dla społeczne istotnej choroby Zredukowanie zjawiska stresu w pracy na OIOM Problem badawczy Pomiar aktualnego wizerunku gabinetu Ocena perspektywiczna substancji leczniczej Analiza skuteczności wariantów dotychczasowych i planowanych terapii leczniczych

20

21

22 1. Określenie punktu widzenia, z jakiego przeprowadza się analizę 2. Wyszczególnienie zużytych zasobów 3. Określenie jednostek dla zużytych zasobów 4. Ustalenie wartości pieniężnych dla zużytych zasobów 5. Dyskontowanie

23 a) Pacjent (dostępność, cena) b) Szpital (czas, zaawansowanie hospitalizacji) c) Płatnik (zakres leczenia, refundacja farmakoterapii) d) Otoczenie społeczne (dostępność, zmniejszenie produktywności, przenoszenie chorób)

24 a) Bezpośrednie (personel, wyposażenie, leki) b) Pośrednie (usługi dodatkowe, zużycie zasobów współuczestniczących)

25 a) Wartościowe (koszt jednostkowy) b) Ilościowe (dawkowanie, osobodni, liczba procedur) c) Koszt alternatywny

26 a) Wartościowe (koszt jednostkowy) b) Ilościowe (dawkowanie, osobodni, liczba procedur) c) Koszt alternatywny

27 Dyskontowanie to zmniejszenie wartości przyszłych kosztów dla zapewnienia ich porównywalności z kosztami ponoszonymi obecnie. Procedurę przeprowadza się, gdy realizacja programu zdrowotnego rozciągnięta jest w czasie.

28 PV = FC x DF PV wartość teraźniejsza kosztów poniesionych w ciągu n lat FC koszty poniesione w przyszłości DF współczynnik dyskontowania

29 Współczynnik dyskontowania zależy od: liczby lat, w czasie których ponoszono wydatki (n) stopy dyskontowej (procentowej) (r) DF = 1/ (1 + r) ⁿ

30 Uwzględniany wzrost cen może być uwzględniany przez zastosowanie wyższej stopy procentowej (dyskontowej), która odpowiednio koryguje postępującą deprecjację przyszłego pieniądza Kalkulacja stopy dyskontowej skorygowanej o inflację: Stopa dyskontowa: 10% Inflacja: 9% Stopa dyskontowa skorygowana o inflację: 1,10 x 1,09 = 1,199, czyli 19,9%

31 a) pierwotna (oparta na badaniu) - dane z badań eksperymentalnych lub obserwacyjnych b) wtórna (oparta na modelu decyzyjnym) - dane retrospektywne

32 I. KOSZTY BEZPOŚREDNIE 1. Czas pracy personelu medycznego - badanie wyrywkowe chwilowe obserwacje w wybranych wstępnie momentach (czynności niepowtarzalne) - badanie stoperowe bezpośredni pomiar czasu potrzebnego do wykonania danej czynności (czynności powtarzalne i krótkotrwałe)

33 I. KOSZTY BEZPOŚREDNIE 2. Farmakoterapia 3. Opieka personelu medycznego 4. Opieka szpitalna: Ogólny dzienny koszt opieki medycznej, Oddzielanie usług rutynowych i dodatkowych, Stawki opłat dla JGP

34 II. KOSZTY POŚREDNIE 1. Metoda kapitału ludzkiego szacuje wartość potencjalnej utraty produktywności lub potencjalnej utraty zarobków, będących konsekwencją choroby 2. Metoda kosztów frykcyjnych wartość utraconej w wyniku choroby produktywności zależy od tego, ile czasu potrzeba do przywrócenia wyjściowego poziomu produktywności (powrót pracownika lub zatrudnienie nowego)

35 kiedy występuje okres przejściowy jak długo trwa okres przejściowy jakie są koszty okresu przejściowego jak można wyrazić odlegle konsekwencje ekonomiczne choroby

36 1. Dane finansowe (wydatki na świadczenia socjalne, wydatki na płace, leki, materiały, koszt porad, itp.) 2. Dane medyczne (historia choroby, księga główna, karta leczenia, karta wypisowa, księgi zabiegowe, rejestr zakażeń, wydane skierowania itp.)

37

38 część wydatków na opiekę zdrowotną, których udało się uniknąć przez wdrożenie danego programu Np. zmniejszenie wydatków na zapobieganie, wykrywanie, leczenie, rehabilitację

39 Potencjalny wzrost zarobków lub produktywności, który nie byłby możliwy bez realizacji danego programu zdrowotnego

40 Np. zadowolenie z życia, stanu zdrowia

41 KORZYŚCI PACJENTA korzyści osób chorych na daną chorobę KORZYŚCI PRYWATNE korzyści osób z ryzykiem zachorowania na daną chorobę oraz korzyść z dostępności danego programu w przyszłości KORZYŚCI SPOŁECZNE zawierają korzyści prywatne (aktualne i potencjalne) oraz wartość altruistyczną (korzyść dla innych)

42

43 1. Wartości rynkowe aktualne ceny, wynagrodzenia 2. Wartości określone przez samego chorego ile pacjent byłby skłonny zapłacić za uniknięcie choroby lub działania niepożądanego 3. Poglądy ubezpieczycieli pośrednie przypisywanie wartości pieniężnych życiu ludzkiemu 4. Poglądy lekarzy praktyków i opinie ekspertów wartość utraconych zarobków

44 1. Pomiar bezpośredni 2. Wyciąganie wniosków z zachowania 3. Dyskontowane zarobki brutto 4. Wnioskowanie wartości z polis ubezpieczeniowych 5. Odszkodowania przyznane przez sąd 6. Indywidualne wydatki na ubezpieczenie

45 Określenie korzyści netto i współczynnika korzyści/koszty Korzyści netto = całkowite korzyści całkowite koszty Współczynnik korzyści/koszty = całkowite korzyści/ całkowite koszty

46 ZMIENNA WARTOŚĆ MONETARNA (PLN) LEK A LEK B KOSZTY AKWIZYCJA LEKU PODAWANIE LEKU MONITOROWANIE DZ. NIEPOŻĄDANE RAZEM: KORZYŚCI ZYSKANE DNI PRACY ZYSKANE MIESIĄCE ŻYCIA RAZEM: WSPÓŁCZYNNIK KORZYŚCI/KOSZTY 9000/1500 (6:1) 12000/1200 (10:1)

47 Bardziej skomplikowane jest porównywanie programów zdrowotnych w CBA, jeśli korzyści występują w różnych przedziałach czasowych (współczynniki dyskontowania)

48

49 Jest to pełna ocena ekonomiczna, badająca zarówno koszty, jak i konsekwencje porównywanych programów zdrowotnych. Warunkiem przeprowadzenia tej analizy jest zastosowanie tej samej jednostki pomiaru wyniku.

50 Wyniki przedstawia się w jednostkach naturalnych, takich jak: wyleczenie, zyskane lata życia, czas wolny od objawów choroby. Nie można porównywać w ten sposób programów, które mają różne wyniki.

51 1. Zdefiniowanie problemu Polega na określeniu co będzie przedmiotem naszych badań.

52 2. Wyznaczenie perspektywy analizy Polega na określeniu punktu widzenia, od którego zależy interpretacja (np. dostarczyciel usługi, pacjent, czy ubezpieczyciel) Najbardziej właściwe jest przyjęcie perspektywy społecznej lub równoległe analizy różniące się perspektywą.

53 3. Określenie kryterium oceny efektywności. Polega na określeniu, w jaki sposób powinna być oceniana efektywność porównywanych programów zdrowotnych. Kryterium powinno: odzwierciedlać najważniejsze aspekty problemu zdrowotnego być odpowiednie dla porównywanych alternatywnych programów zdrowotnych pozwalać na wykrycie potencjalnych różnic pomiędzy programami

54 4. Określenie i opisanie wszystkich alternatywnych metod terapeutycznych Im węższy zakres ma zdefiniowany problem i im węższy zakres ma kryterium efektywności, tym mniej alternatyw do analizy. Np. alternatywą może być jedna najczęściej stosowna praktyka kliniczna, obecnie stosowane praktyki lub praktyka, która ma najniższy koszt i jest bardziej skuteczna, niż placebo.

55 5. Identyfikacja i pomiar kosztów (zużytych zasobów) W zależności od przyjętej perspektywy uwzględnia się tylko koszty bezpośrednie albo również pośrednie związane z utratą produktywności.

56 6. Identyfikacja i pomiar efektów. Efekty programów zdrowotnych: zdrowotne (np. zmiany w śmiertelności, chorobowości) ekonomiczne (oszczędności poprzez zmniejszenie kosztów choroby, straty związana z działaniem niepożądanym analizowanych programów) Różnice w wielkości efektów mierzy się najpierw pomiędzy każdą interwencją, a nieleczeniem, a następnie interwencje porównuje się ze sobą. Dane o wynikach pochodzą z badań eksperymentalnych lub obserwacyjnych lub są to opinie ekspertów

57 Badania eksperymentalne Najbardziej przydatne są wyniki uzyskane w warunkach naturalnych (efektywność), a nie w warunkach klinicznych (skuteczność). W przypadku skuteczności wynik (zazwyczaj pośredni) otrzymuje się w ściśle zaplanowanych warunkach klinicznych, badani pacjenci stanowią grupę homogenną. W przypadku efektywności wynik uzyskiwany jest w realnych warunkach, badani pacjenci stanowią grupę heterogenną.

58 Badania obserwacyjne Są najlepszym źródłem danych dla oszacowania prawdopodobnego rozpowszechnienia użycia nowego leku lub określenia zachowań, które mogą wpłynąć na całkowite zużycie zasobów. Badania obserwacyjne mogą dostarczać błędnych danych z powodu tzw. zakłóceń

59 Zakłócenia: sytuacje, w których nie są oddzielone efekty dwóch procesów związek między efektem dwóch lub więcej czynników przyczynowych obserwowany w zbiorze danych, z którego nie można wyodrębnić wpływu pojedynczego czynnika zaburzenie stopnia wpływu narażenia na ryzyko przez związek narażenia z innymi czynnikami, które oddziałują na badany efekt zdrowotny

60 7. Dyskontowanie Konieczne jest dyskontowanie kosztów, zaleca się również dyskontowanie efektów.

61 8. Prezentacja i interpretacja wyników. Wyniki analizy koszty-efektywność są prezentowane w postaci współczynnika koszty/efektywność (CER). Przy porównywaniu programów zdrowotnych interesuje nas ile kosztuje uzyskanie dodatkowej jednostki efektu (inkrementalny współczynnik koszty/efektywność).

62 Analiza inkrementalna polega na obliczeniu dodatkowego kosztu narzuconego w związku z wprowadzeniem nowego programu i porównaniu go z dodatkowymi efektem, uzyskanym dzięki realizacji nowego programu

63 Wynik analizy inkrementalnej przedstawia się w postaci inkrementalnego współczynnika koszty/efektywność (ICER) informuje, ile kosztuje uzyskanie dodatkowej jednostki wyniku przy zastąpieniu starego programu nowym lub jakie będą oszczędności uzyskane w związku z pogorszeniem efektu.

64 różnica kosztów pomiędzy porównywanymi programami I / lub różnica wyników pomiędzy porównywanymi programami

65 Analiza wrażliwości: Bada wpływ, jaki na wynik badania wywierają zmiany w kluczowych założeniach lub parametrach.

66 1. Identyfikacja niepewnych parametrów. 2. Określenie wiarygodnego zakresu zmienności niepewnych parametrów. 3. Kalkulowanie wyników analizy przy założeniu określonej zmienności niepewnych parametrów: prosta analiza wrażliwości analiza progowa analiza probabilistyczna

67 Analiza ta odgrywa ważną rolę w podejmowaniu decyzji o akceptacji, bądź odrzuceniu danego programu zdrowotnego. W praktyce dokonuje się wyboru pomiędzy programami zupełnie niezależnymi, albo pomiędzy programami wzajemnie się wykluczającymi.

68 Obliczenie ICER pomaga zdecydować, jaki jest najlepszy sposób wydawania pieniędzy z danego budżetu.

69 Analiza koszty-efektywność wskazuje, który z alternatywnych programów stanowi najlepszą wartość dla wydanych pieniędzy. Jakość analizy koszty-efektywność zależy w dużym stopniu od jakości danych o wynikach.

70 Inkrementalny współczynnik koszty-efektywność (ICER) jest jednym z kryteriów, które bierze się pod uwagę przy podejmowaniu decyzji.

71 CEA metoda z wyboru w ocenie celowości wprowadzania lub wartości nowych programów zdrowotnych CBA alternatywna metoda oceny interwencji medycznych

72 CBA CEA Jednostka Wyniki j. monetarne Wyniki j. naturalne Ocena programów zdrowotnych Porównywanie programów zdrowotnych - pojedyńczych (jeden wynik) - zlożonych (wyniki wielorakie) Wyniki programów nie mają ze sobą nic wspólnego Porównanie 2 lub więcej programów pojedyńczych Wyniki programów muszą być mierzone tą samą jednostką

73 Koszty i wyniki muszą być wyrażone w jednostkach monetarnych Korzyść dla jednostki wynikająca z zastosowania interwencji jest definiowana jako maksymalna gotowość jednostki do płacenia za tę interwencję (WTP) Ocenia jeden lub kilka programów z takimi samymi lub różnymi wynikami Przy ograniczeniach budżetowych pozwala uszeregować korzyści netto i podzielić budżet

74 CBA: Umożliwia obliczenie korzyści netto dla każdej interwencji medycznej Szereguje korzyści netto dla każdego możliwego programu Opiera się na zasadach ekonomii dobrobytu, gdzie źródłem informacji o wartości programu jest indywidualny konsument

75 Nie można bezpośrednio stwierdzić, czy korzyści wynikające z realizacji danego programu > poniesione koszty Wymaga ostatecznego oszacowania wyników w wartościach monetarnych Opiera się na zasadzie podejmowania decyzji, w której wybrane osoby przeglądają wyniki i decydują o względnej wartości porównywanych programów

76 CEA Jeśli można zidentyfikować pojedynczy wynik danego programu CBA Jeśli przy ograniczonych funduszach należy podjąć decyzję o alokacji środków pomiędzy programami, których wyniki nie mają ze sobą nic wspólnego

77