Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji

Transkrypt

1

2 Idź do Spis treści Przykładowy rozdział Skorowidz Katalog książek Katalog online Zamów drukowany katalog Twój koszyk Dodaj do koszyka Cennik i informacje Zamów informacje o nowościach Zamów cennik Czytelnia Fragmenty książek online Kontakt Helion SA ul. Kościuszki 1c Gliwice tel helion@helion.pl Helion Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Autor: Christopher Negus Tłumaczenie: Robert Górczyński ISBN: Tytuł oryginału: Linux Bible 2011 Edition: Boot up to Ubuntu, Fedora, KNOPPIX, Debian, opensuse, and 13 Other Distributions Format: , stron: 768 Opanuj możliwości najważniejszych dystrybucji Linuksa? Odkryj cały potencjał tego bezpłatnego systemu operacyjnego! Zainstaluj i optymalnie skonfiguruj bezpieczne środowisko pracy Opanuj zadania administracyjne i funkcje serwerowe Linuksa Wykorzystaj narzędzia programistyczne do tworzenia własnych aplikacji W tym roku upływa już dwadzieścia lat od dnia, kiedy fiński programista Linus Torvalds przedstawił światu swój stworzony hobbystycznie system operacyjny Linux. Niezwykłe możliwości i stabilność tego niekomercyjnego systemu, a przy tym ogromny entuzjazm i wsparcie społeczności całego świata gotowej do jego dalszego rozwijania, od samego początku budziły spory niepokój Microsoftu. Jak pokazał czas, obawy te okazały się słuszne? Linux wyrósł w końcu na największego i najsłynniejszego konkurenta komercyjnego systemu Windows, a przy tym na ulubieńca programistów i administratorów. Obecnie wiele giełd papierów wartościowych, telefonów komórkowych i serwerów internetowych z powodzeniem działa pod kontrolą tego bezpłatnego systemu operacyjnego. A dzięki utworzeniu i stałemu rozwojowi wielu rozmaitych dystrybucji Linux wyszedł poza kręgi specjalistów IT i dziś doskonale sprawdza się także na komputerach firmowych i osobistych. Słynny ekspert w dziedzinie Linuksa, Christopher Negus, poprowadzi Cię od zagadnień podstawowych, takich jak sposób rozpoczęcia pracy z wybraną przez Ciebie dystrybucją i poprawna konfiguracja środowiska pracy, do coraz trudniejszych, takich jak praca z grafiką, dokumentami i plikami multimedialnymi. Kolejne rozdziały przedstawiają szczegółowo wszelkie zadania administracyjne i potężne funkcje serwerowe Linuksa, a na koniec poznasz praktyczne interfejsy i narzędzia programistyczne pozwalające na tworzenie własnych aplikacji. Opanujesz zatem całą wiedzę niezbędną do właściwej instalacji, doskonałej konfiguracji i pełnego wykorzystania funkcjonalności Linuksa i jego najlepszych dystrybucji! Oto wybrane zagadnienia przedstawione w tej obszernej książce: rozpoczęcie pracy z system Linux i wybór odpowiedniej dystrybucji, konfigurowanie optymalnego środowiska pracy, aplikacje służące do obsługi poczty elektronicznej i przeglądania internetu, narzędzia do odtwarzania różnych plików multimedialnych, podstawowe narzędzia graficzne, polecenia i pliki administracyjne, dodawanie partycji, tworzenie systemów plików oraz montowanie systemów plików, konfiguracja połączeń przewodowych i bezprzewodowych z sieciami LAN oraz z internetem, techniki zabezpieczania systemów Linux, konfiguracja serwera WWW i uruchomianie serwera poczty, interfejsy oraz środowiska programistyczne, tworzenie własnych aplikacji za pomocą narzędzi programistycznych.

3 Spis tre ci O autorze O recenzencie Wprowadzenie Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux Rozdzia 1. Rozpocz cie pracy z systemem Linux Pierwsze kroki...30 Czym jest system Linux?...31 Rozpocz cie przygody z systemem Linux...32 Rozpoczynamy!...32 Zrozumienie systemu Linux...37 Dlaczego Linux jest tak wyj tkowy?...40 Podsumowanie...42 Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux Rozpocz cie pracy w rodowisku Linux...45 Krok 1. Wybór komputera...45 Wybór sprz tu komputerowego...45 Wybór osprz tu sieciowego...46 Krok 2. Instalacja systemu Linux...47 Rozpocz cie pracy z Fedor...47 Przygotowanie do instalacji dodatkowego oprogramowania...48 Sprawdzanie dost pno ci oprogramowania...49 Krok 3. Konfiguracja systemu...51 Krok 4. Dodawanie aplikacji...53 Wybór aplikacji biurowych...54 Gry...55 Aplikacje multimedialne...56 Aplikacje internetowe...56 Inne aplikacje...57 Krok 5. Migracja z systemu Windows...58 Przeniesienie plików z systemu Windows do Linuksa...58 Podsumowanie...60

4 8 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Cz II rodowisko graficzne Rozdzia 3. Poznajemy rodowisko graficzne Zrozumienie rodowiska graficznego...63 Uruchamianie rodowiska graficznego...64 Uruchomienie w rodowisku graficznym...65 Uruchomienie w graficznym ekranie logowania...65 Uruchomienie w rodowisku tekstowym...67 Korzystanie ze rodowiska KDE...68 Korzystanie z pulpitu KDE...69 Zarz dzanie plikami za pomoc mened erów plików Dolphin i Konqueror...73 U ywanie mened era plików Dolphin...73 U ywanie mened era plików i przegl darki internetowej Konqueror...78 Zarz dzanie rodowiskiem KDE...81 Konfiguracja pulpitu...83 Korzystanie ze rodowiska GNOME...85 Korzystanie z mened era okien Metacity...87 Korzystanie z paneli GNOME...89 Korzystanie z mened era plików Nautilus...94 Efekty 3D za pomoc AIGLX...96 Zmiana ustawie rodowiska GNOME...99 Opuszczanie rodowiska GNOME Konfiguracja rodowiska graficznego Konfiguracja X Wybór mened era okien Wybór w asnego mened era okien Dodatkowe informacje Podsumowanie Rozdzia 4. Poczta i przegl danie internetu Korzystanie z poczty elektronicznej Wybór klienta poczty elektronicznej Przeniesienie konta pocztowego z systemu Windows Rozpocz cie pracy z poczt elektroniczn Dostosowanie dzia ania klienta poczty Poczta elektroniczna w programie Thunderbird Zarz dzanie poczt elektroniczn w programie Evolution Obs uga poczty elektronicznej za pomoc programu SeaMonkey Mail Praca z tekstowymi klientami poczty Wybór przegl darki internetowej Poznanie pakietu SeaMonkey Korzystanie z przegl darki Firefox Konfiguracja przegl darki Firefox Zabezpieczanie przegl darki Firefox Wskazówki dotycz ce u ywania przegl darki Firefox U ywanie kontrolek przegl darki Firefox Usprawnienie przegl darki Firefox poprzez dodanie paska narz dziowego ustawie Dodatkowe mo liwo ci przegl darki Firefox Korzystanie z tekstowych przegl darek internetowych Podsumowanie...146

5 Spis tre ci 9 Rozdzia 5. Odtwarzanie muzyki, wideo, przegl danie zdj i gry w Linuksie Serwery multimedialne Odtwarzanie plików muzycznych i wideo za pomoc programu Totem Dodawanie obs ugi plików muzycznych i wideo do odtwarzacza Totem U ywanie programu Totem jako odtwarzacza filmów Odtwarzanie muzyki w Linuksie Odtwarzanie muzyki za pomoc programu Rhythmbox Odtwarzanie muzyki za pomoc XMMS Zarz dzanie muzyk w urz dzeniu ipod za pomoc gtkpod Nagrywanie i kopiowanie muzyki Tworzenie p yty CD Audio za pomoc polecenia cdrecord Zgrywanie p yt CD za pomoc narz dzia Grip Odtwarzanie wideo Analiza kodeków Ogl danie wideo za pomoc xine Praca z grafik Zarz dzanie grafik za pomoc programu Mened er zdj Shotwell Operacje na grafice za pomoc programu GIMP Przej cie zrzutu ekranu Gry w Linuksie Ogólny opis gier w Linuksie Wyszukiwanie gier dla Linuksa Sk d czerpa informacje o grach w Linuksie? Ogólny opis gier komercyjnych w Linuksie Korzystanie z oprogramowania Cedega Podsumowanie Cz III Administracja systemem Rozdzia 6. Podstawowa administracja systemem Graficzne narz dzia administracyjne Administracja za pomoc przegl darki internetowej Administracja graficzna w ró nych dystrybucjach Korzystanie z konta u ytkownika root Uzyskanie uprawnie u ytkownika root z poziomu pow oki (polecenie su) Nadanie ograniczonych uprawnie administracyjnych Nadanie uprawnie administracyjnych za pomoc sudo Zrozumienie polece administracyjnych, plików konfiguracyjnych oraz plików dzienników zdarze Polecenia administracyjne Administracyjne pliki konfiguracyjne Pliki administracyjnych dzienników zdarze Korzystanie z innych loginów administracyjnych Podsumowanie Rozdzia 7. Instalacja systemu Linux Wybór dystrybucji Linuksa Pobieranie dystrybucji systemu Linux Szukanie innej dystrybucji Linuksa Zrozumienie w asnych potrzeb...207

6 10 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Pobieranie dystrybucji Wypalanie dystrybucji na p ycie CD Zagadnienia dotycz ce instalacji Informacje dotycz ce posiadanej konfiguracji sprz towej Uaktualnienie lub instalacja od pocz tku Instalacja obok innego systemu operacyjnego Instalacja Linuksa w rodowisku wirtualnym Opcje procesu instalacji Partycjonowanie dysku twardego U ywanie programów uruchamiaj cych LILO i GRUB Konfiguracja sieci Konfiguracja innych funkcji administracyjnych Podsumowanie Rozdzia 8. Uruchamianie polece z poziomu pow oki Uruchamianie pow oki U ywanie wiersza polece pow oki U ywanie okna terminalu U ywanie terminali wirtualnych Wybór pow oki U ywanie pow oki bash (i wcze niejszej sh) U ywanie pow oki tcsh (i wcze niejszej csh) U ywanie pow oki ash U ywanie pow oki ksh U ywanie pow oki zsh Poznawanie pow oki Sprawdzanie sesji logowania Sprawdzanie katalogów oraz praw dost pu Sprawdzanie aktywno ci systemu Zako czenie pracy z pow ok U ywanie pow oki w systemie Linux Po o enie polece Ponowne uruchamianie polece czenie i dzielenie polece Tworzenie w asnego rodowiska pow oki Konfiguracja pow oki Zarz dzanie procesami aktywnymi oraz dzia aj cymi w tle Praca z systemem plików Linuksa Tworzenie plików i katalogów Przenoszenie, kopiowanie i usuwanie plików U ywanie edytora tekstowego vi w Linuksie Rozpocz cie pracy w edytorze vi Poruszanie si po pliku Wyszukiwanie tekstu U ywanie liczb w poleceniach Dalsze informacje na temat edytora vi Podsumowanie...286

7 Spis tre ci 11 Rozdzia 9. Administracja systemem Linux Tworzenie kont u ytkowników Dodawanie u ytkowników za pomoc polecenia useradd Ustalanie ustawie domy lnych u ytkownika Modyfikacja ustawie u ytkownika za pomoc polecenia usermod Usuni cie u ytkownika za pomoc polecenia userdel Konfiguracja sprz tu Zarz dzanie wymiennym sprz tem komputerowym Praca z wczytywanymi modu ami Monitorowanie wydajno ci systemu Zdalna administracja systemem Podsumowanie Rozdzia 10. Zarz dzanie dyskami oraz systemami plików Partycjonowanie dysku twardego Montowanie systemów plików Obs ugiwane systemy plików Korzystanie z pliku fstab do zdefiniowania montowanych systemów plików Korzystanie z polecenia mount do montowania systemów plików Korzystanie z polecenia umount Korzystanie z polecenia mkfs do utworzenia systemu plików Dodawanie dysku twardego Sprawdzanie ilo ci wolnego miejsca Wy wietlanie dost pnej powierzchni dyskowej za pomoc polecenia df Sprawdzanie zu ycia miejsca na dysku za pomoc polecenia du Okre lanie zu ycia miejsca na dysku za pomoc polecenia find Podsumowanie Rozdzia 11. Konfiguracja sieci Nawi zywanie po czenia z sieci Nawi zywanie po czenia komutowanego Dost p szerokopasmowy dla pojedynczego komputera Dost p szerokopasmowy dla wielu komputerów czenie serwerów Nawi zywanie po czenia za pomoc innego wyposa enia Nawi zywanie po czenia z internetem za pomoc Ethernetu Konfiguracja Ethernetu podczas instalacji systemu Konfiguracja Ethernetu w rodowisku graficznym U ywanie interfejsu graficznego narz dzia Konfiguracja sieci w Fedorze Identyfikacja innych komputerów (w z y i DNS) Zrozumienie po czenia z internetem Nawi zywanie po czenia z internetem za pomoc po czenia komutowanego Pobieranie informacji Utworzenie po czenia komutowanego PPP Tworzenie po czenia komutowanego za pomoc kreatora po czenia z internetem Uruchamianie po czenia PPP Uruchamianie po czenia PPP na danie Sprawdzanie po czenia PPP Nawi zywanie po czenia z internetem za pomoc sieci bezprzewodowej Podsumowanie...349

8 12 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Rozdzia 12. U ywanie narz dzi sieciowych Narz dzia do przegl dania internetu Transfer plików Pobieranie plików za pomoc wget Transfer plików za pomoc curl Transfer plików za pomoc polece FTP U ywanie narz dzi SSH do transferu plików U ywanie narz dzi systemu Windows do transferu plików Wspó dzielenie zdalnych katalogów Wspó dzielenie zdalnych katalogów poprzez NFS Wspó dzielenie zdalnych katalogów poprzez Samb Wspó dzielenie zdalnych katalogów za pomoc SSHFS Czat z przyjació mi poprzez IRC U ywanie tekstowych klientów poczty Zarz dzanie poczt za pomoc klienta mail Zarz dzanie poczt za pomoc klienta mutt Podsumowanie Rozdzia 13. Bezpiecze stwo systemu Linux Lista kontrolna bezpiecze stwa Linuksa Wyszukiwanie zasobów dotycz cych bezpiecze stwa danej dystrybucji Wyszukiwanie ogólnych zasobów dotycz cych bezpiecze stwa Bezpieczne korzystanie z Linuksa U ywanie zabezpieczenia w postaci has a Wybór dobrego has a Korzystanie z pliku hase shadow Korzystanie z plików dzienników zdarze Rola demona syslogd Przekierowanie komunikatów zdarze do serwera zdarze za pomoc syslogd Zrozumienie komunikatów pliku dziennika zdarze U ywanie narz dzi bezpiecznej pow oki Uruchamianie us ugi ssh U ywanie polece ssh, sftp i scp U ywanie polece ssh, scp i sftp bez hase Zabezpieczanie serwerów Linux Nadzór dost pu do us ug za pomoc os on TCP Zrozumienie techniki ataków Ochrona przed atakami typu DoS Ochrona przed rozproszonymi atakami typu DDoS Ochrona przed atakami intruzów Zabezpieczanie serwerów za pomoc SELinux Ochrona serwerów sieciowych za pomoc certyfikatów i szyfrowania U ywanie narz dzi bezpiecze stwa systemu Linux uruchamianego z no nika Zalety zwi zane z bezpiecze stwem dystrybucji dzia aj cych z no nika Korzystanie z narz dzia INSERT do wykrywania kodu typu rootkit Podsumowanie...419

9 Spis tre ci 13 Rozdzia 14. Tworzenie u ytecznych skryptów pow oki Zrozumienie skryptów pow oki Uruchamianie i usuwanie b dów ze skryptów pow oki Zrozumienie zmiennych pow oki Wykonywanie operacji arytmetycznych w skryptach pow oki U ywanie konstrukcji programistycznych w skryptach pow oki Pewne u yteczne programy zewn trzne Wypróbowanie pewnych prostych skryptów pow oki Podsumowanie Cz IV Serwery w systemie Linux Rozdzia 15. Serwer Komponenty serwera WWW (Apache, MySQL i PHP) Apache MySQL PHP Konfiguracja serwera Instalacja Apache Instalacja PHP Instalacja MySQL Dzia anie serwera Edycja plików konfiguracyjnych serwera Apache Dodawanie serwera wirtualnego do serwera Apache Dane u ytkownika i ustawienie modu u UserDir Instalacja aplikacji sieciowej Coppermine Photo Gallery Rozwi zywanie problemów z serwerem B dy konfiguracyjne B dy braku dost pu i wewn trzny b d serwera Zabezpieczanie komunikacji internetowej za pomoc protoko ów SSL i TLS Generowanie w asnych kluczy Konfiguracja serwera Apache w celu obs ugi SSL i TLS Podsumowanie Rozdzia 16. Serwer poczty Wewn trzne dzia anie internetowego serwera poczty elektronicznej Informacje o wykorzystanym systemie oraz oprogramowaniu Przygotowanie systemu Konfiguracja DNS dla dostawy bezpo redniej Konfiguracja dla pobierania poczty z komputera pocztowego Instalacja i konfiguracja oprogramowania serwera poczty Instalacja pakietów Exim i Courier Instalacja ClamAV i SpamAssassin Testowanie i rozwi zywanie problemów Sprawdzanie plików dzienników zdarze Najcz ciej wyst puj ce b dy (i sposoby ich rozwi zywania) Konfiguracja klientów poczty Konfiguracja Fetchmail Konfiguracja poczty web mail Zabezpieczanie komunikacji za pomoc SSL i TLS Podsumowanie...479

10 14 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Rozdzia 17. Serwer wydruku System CUPS Konfiguracja drukarek Administracja systemem CUPS za pomoc interfejsu przegl darki U ywanie narz dzia konfiguracji drukarki Praca z serwerem CUPS Konfiguracja serwera CUPS (plik cupsd.conf) Uruchamianie serwera CUPS R czna konfiguracja opcji drukarki CUPS Korzystanie z polece druku Drukowanie za pomoc polecenia lpr Wy wietlanie stanu za pomoc polecenia lpc Usuwanie zada wydruku za pomoc polecenia lprm Konfiguracja serwera wydruku Konfiguracja drukarki wspó dzielonej CUPS Konfiguracja drukarki wspó dzielonej Samba Podsumowanie Rozdzia 18. Serwer plików Konfiguracja serwera plików NFS Pobieranie NFS Wspó dzielenie systemów plików NFS U ywanie systemów plików NFS Odmontowanie systemów plików NFS Inne operacje, które mo na wykona za pomoc NFS Kwestie bezpiecze stwa zwi zane z NFS Konfiguracja serwera plików Samba Pobieranie i instalacja serwera Samba Konfiguracja serwera Samba za pomoc narz dzia SWAT Praca z plikami i poleceniami serwera Samba U ywanie wspó dzielonych katalogów Samba Rozwi zywanie problemów zwi zanych z serwerem Samba Podsumowanie Cz V Wybór i instalacja dystrybucji systemu Linux Rozdzia 19. Dystrybucja Ubuntu Ogólny opis Ubuntu Wydania Ubuntu Instalator Ubuntu Ubuntu jako komputer biurkowy Ubuntu jako serwer Produkty uboczne Ubuntu Wyzwania stoj ce przed Ubuntu Instalacja dystrybucji Ubuntu Rozpocz cie pracy z dystrybucj Ubuntu Wypróbowanie rodowiska graficznego Instalacja dodatkowego oprogramowania Wi cej informacji na temat Ubuntu Podsumowanie...564

11 Spis tre ci 15 Rozdzia 20. Dystrybucje Fedora i Red Hat Enterprise Linux Zag bianie si w funkcje Instalator Red Hat (Anaconda) Produkty pochodne, zestawy instalacyjne i p yty typu live CD Oprogramowanie w formacie RPM Package Management Najnowsze technologie rodowiska graficznego Narz dzia do konfiguracji systemu Poznanie dystrybucji Red Hat Enterprise Linux Red Hat Network i serwery Satellite Red Hat Enterprise Virtualization Przetwarzanie w chmurach i Red Hat Poznanie dystrybucji Fedora Wzrastaj ca spo eczno wspieraj ca Fedor Do czenie do grup SIG Fedory Fora i listy dyskusyjne Instalacja systemu Fedora Rozpocz cie instalacji Uruchomienie narz dzia Agent instalacji Podsumowanie Rozdzia 21. Dystrybucja Debian GNU/Linux Opis systemu Debian GNU/Linux Pakiety Debiana Narz dzia Debiana do zarz dzania pakietami Wydania Debiana Uzyskanie pomocy w Debianie Instalacja systemu Debian GNU/Linux Wymagania sprz towe oraz planowanie instalacji Uruchomienie instalatora Zarz dzanie systemem Debian Konfiguracja po cze sieciowych Zarz dzanie pakietami za pomoc narz dzia APT Zarz dzanie pakietami za pomoc narz dzia dpkg Instalacja zestawów pakietów (zada ) za pomoc narz dzia tasksel Alternatywy, zmiany i uniewa nienia Zarz dzanie konfiguracj pakietu za pomoc narz dzia debconf Podsumowanie Rozdzia 22. Dystrybucje SUSE Linux i opensuse Linux Zrozumienie systemów SUSE Linux Enterprise i opensuse Zawarto systemu SUSE Instalacja i konfiguracja za pomoc narz dzia YaST Zarz dzanie pakietami RPM Automatyczne uaktualnienie oprogramowania Instalacja systemu opensuse Rozpocz cie pracy z systemem SUSE Podsumowanie...617

12 16 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Rozdzia 23. Dystrybucja PCLinuxOS Rozpocz cie pracy z PCLinuxOS Poznajemy system PCLinuxOS Instalacja dodatkowych aplikacji Instalacja systemu PCLinuxOS Rozpocz cie instalacji Konfiguracja po instalacji Remastering systemu PCLinuxOS Podsumowanie Rozdzia 24. Dystrybucje systemu Linux dzia aj ce z no nika Ogólny opis dystrybucji Linuksa dzia aj cych z no nika Wybór dystrybucji Linuksa dzia aj cej z no nika Zrozumienie systemu KNOPPIX Prezentacja systemu Linux z p yty live CD Dystrybucje ratunkowe oraz zwi zane z bezpiecze stwem Dystrybucje demonstracyjne Dystrybucje multimedialne Prostsze rodowiska graficzne Dystrybucje startowe do specjalnych celów Dostosowanie do w asnych potrzeb dystrybucji dzia aj cej z no nika Utworzenie p yty live CD za pomoc Fedory Podsumowanie Cz VI Programowanie w systemie Linux Rozdzia 25. Programowanie rodowisk i interfejsów Zrozumienie rodowiska programistycznego Korzystanie ze rodowisk programistycznych Linuksa rodowisko programistyczne w Linuksie Graficzne rodowiska programistyczne Tekstowe rodowisko programowania Interfejsy programowe Linuksa Tworzenie interfejsów tekstowych Tworzenie interfejsów graficznych Interfejs programowania aplikacji (API) Podsumowanie Rozdzia 26. Narz dzia i dodatki programistyczne Dobrze zaopatrzony pakiet narz dziowy Korzystanie z kompilatora GCC Kompilacja wielu plików kodu ród owego Opcje kompilatora GCC Automatyzacja kompilacji za pomoc make Biblioteki narz dziowe Polecenie nm Polecenie ar Polecenie ldd Polecenie ldconfig Zmienne rodowiskowe i pliki konfiguracyjne...705

13 Spis tre ci 17 Kontrola kodu ród owego Kontrola kodu ród owego za pomoc RCS Kontrola kodu ród owego za pomoc CVS Usuwanie b dów za pomoc debuggera GNU Uruchamianie narz dzia GDB Przegl danie kodu w debuggerze Analiza danych Ustawianie punktów kontrolnych Praca z kodem ród owym Podsumowanie Dodatki Dodatek A No niki Dystrybucje Linuksa na p ycie DVD Fedora Linux KNOPPIX Linux Slackware Linux Ubuntu Linux AntiX Linux BackTrack 3 Linux Security Suite Gentoo Linux opensuse Linux PCLinuxOS Inside Security Rescue Toolkit Puppy Linux Debian GNU/Linux Damn Small Linux SystemRescueCd Coyote Linux Tiny Core Linux SLAX CentOS Tworzenie p yty CD lub DVD z systemem Linux Pobieranie kodu ród owego Dodatek B Powszechna Licencja Publiczna Skorowidz

14 Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux W tym rozdziale: Komputer dla systemu Linux. Instalacja systemu Linux. Konfiguracja rodowiska pracy. Dodawanie aplikacji do systemu. Migracja z systemu Windows. Przed porzuceniem systemu Windows lub Mac na rzecz Linuksa jako podstawowego systemu biurowego w pierwszej kolejno ci trzeba si upewni o mo liwo ci instalacji wszystkich wymaganych aplikacji. Oznacza to konieczno sprawdzenia: mo liwo ci uruchamiania aplikacji potrzebnych do wykonywania pracy, odtwarzania plików multimedialnych, a tak e przeprowadzania komunikacji poprzez internet; mo liwo ci przeniesienia pracy oraz wszystkich elementów potrzebnych do jej wykonywania (dokumenty, pliki muzyczne, arkusze kalkulacyjne itd.) ze starego systemu do nowo zainstalowanego Linuksa. Otrzymanie doskona ego rodowiska pracy w Linuksie wymaga w o enia nieco wysi ku. Dzi ki wykorzystaniu podstawowej instalacji systemu Linux, po czenia z internetem oraz informacji zawartych w niniejszej ksi ce Czytelnik powinien by w stanie skonfigurowa system w sposób podobny do posiadanej wcze niej instalacji Windows b d Mac, a pod niektórymi wzgl dami otrzyma nawet znacznie lepsze rodowisko pracy. W tym rozdziale zostanie dok adnie omówiony proces instalacji systemu Linux oraz jego konfiguracji, dzi ki czemu proces migracji do Linuksa powinien by maksymalnie atwy. Proces b dzie przedstawiony na przyk adzie konkretnej dystrybucji systemu Linux. Czytelnik pozna kolejne kroki prowadz ce do otrzymania wygodnego systemu biurowego, a tak e sugerowane sposoby jego optymalizacji.

15 44 Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux Informacje przedstawione w rozdziale pochodz z wielu róde, w tym tak e z dokumentu The Perfect Desktop znajduj cego si na witrynie Wprawdzie w rozdziale skoncentrowano si na Fedorze, ale na wymienionej witrynie znajduj si równie odpowiednie dokumenty przeznaczone m.in. dla dystrybucji Ubuntu, PCLinuxOS oraz innych. Poniewa cz oprogramowania przedstawiona w rozdziale oraz wymienionych dokumentach zawiera elementy, które nie s w pe ni wolne, nale y zapozna si z ramk Wykraczaj c poza wolne oprogramowanie, zawieraj c informacje na temat tych elementów. Wykraczaj c poza wolne oprogramowanie Za ka dym razem podczas dodawania oprogramowania do systemu nale y sobie zada pytanie dotycz ce jako ci, bezpiecze stwa oraz licencji danego oprogramowania. Z o liwe oprogramowanie mo e pozwoli z ym ludziom na uzyskanie dost pu do komputera u ytkownika. Z kolei kiepsko utworzone oprogramowanie mo e znacznie obni y wydajno dzia ania systemu. Natomiast oprogramowanie zawieraj ce elementy, które nie s w pe ni wolne (kod w asno ciowy b d opatentowane pomys y), mo e narazi u ytkownika na problemy z prawem. Ograniczenie si do oprogramowania dostarczanego wraz z dystrybucj systemu Linux, które zosta o szczegó owo sprawdzone pod wzgl dem jako ci i licencji (jak ma to miejsce w przypadku oprogramowania dostarczanego w ramach projektu Fedora), to najlepszy sposób zachowania bezpiecze stwa i sprawnie funkcjonuj cego systemu. Warto w tym miejscu przypomnie, e wykroczenie poza wymienione bezpieczne granice mo e si wi za z ryzykiem. Przedstawione w tym miejscu wskazówki maj jedynie charakter informacyjny. Podczas omawiania oprogramowania, które Czytelnik mo e chcie instalowa w systemie Linux, autor b dzie zwraca uwag, je li oprogramowanie nie b dzie w pe ni wolne. Tego rodzaju oprogramowanie mo e zalicza si do wielu kategorii, mi dzy innymi: Chronione patentami wprawdzie cz oprogramowania zosta a w ca o ci ponownie utworzona jako wolne oprogramowanie, to jednak pewna osoba b d firma mog a opatentowa jakie koncepcje zastosowane w danym oprogramowaniu. Na przyk ad dost pne jest wolne oprogramowanie pozwalaj ce na odtwarzanie plików audio w formacie MP3, ale firma pobiera op aty zwi zane z patentem dotycz cym kodeka MP3. Bezp atne, ale nie wolne podstawowe za o enia oprogramowania open source obejmuj mo liwo przegl dania, modyfikowania i bezp atnego rozpowszechniania kodu ród owego. Wyst puje jednak kod w asno ciowy, na przyk ad pozwalaj cy na odtwarzania plików Flash lub odczyt dokumentów PDF firmy Adobe, który pozostaje bezp atny, cho z ograniczeniami w innych obszarach. Aplikacje w asno ciowe u ytkownik móg zakupi program dzia aj cy w systemie Windows i stwierdzi, e ta aplikacja jest mu niezb dna do pracy w nowym rodowisku Linuksa. Je eli nie mo na znale odpowiednika tego programu dla systemu Linux, aplikacj t bardzo cz sto mo na uruchomi za pomoc oprogramowania wine (dostarczaj cego rodowiska pozwalaj cego na u ywanie aplikacji Windows) lub poprzez uruchomienie pe nego systemu Windows dzi ki mo liwo ci wirtualizacji systemu operacyjnego w Linuksie. Jednak mo liwo uruchamiania danej aplikacji w systemie Linux mo e by nieobs ugiwana (lub nawet nielegalna), wi c u ytkownik nie b dzie móg modyfikowa b d rozprowadza tej aplikacji. Kiedy tego rodzaju zagro enia pojawi si podczas przedstawiania materia u, Czytelnik zostanie poinformowany o ryzyku zwi zanym z u ywaniem oprogramowania, które nie jest w pe ni wolne; zostan tak e wskazane ewentualne rozwi zania.

16 Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux 45 Rozpocz cie pracy w rodowisku Linux Warto pami ta o jednym: je eli Czytelnik nie b dzie potrafi skonfigurowa Linuksa podobnie jak u ywanego obecnie systemu Windows lub Mac, to prawdopodobnie nie b dzie w stanie u ywa systemu Linux do codziennej pracy. Z tego powodu w tym rozdziale zostan przedstawione krok po kroku procesy tworzenia doskona ego rodowiska do pracy w Linuksie. Nie ka de oprogramowanie i nie wszystkie ustawienia rodowiska b d od razu doskonale dopasowane do wymaga u ytkownika. Jednak dzi ki omówieniu dost pnych opcji w zakresie dodawania aplikacji, optymalizacji systemu i przeniesienia danych (dokumentów, plików muzycznych itd.) do systemu Linux Czytelnik nie powinien t skni za poprzednim systemem operacyjnym. Wprawdzie w ksi ce jest wielokrotnie podkre lana wolno wyboru systemu Linux i sposobu jego u ywania, to jednak procedura tworzenia doskona ego rodowiska zostanie przedstawiona na przyk adzie konkretnej dystrybucji Linuksa. Nast pnie, maj c opanowane podstawy przedstawione w tym rozdziale, Czytelnik b dzie móg zastosowa informacje znajduj ce si w pozosta ej cz ci ksi ki do dowolnie wybranej dystrybucji. Aby utworzy rodowisko omówione w tym rozdziale, b dzie potrzebny komputer po- czony z internetem. Nast pnie Czytelnik zainstaluje dystrybucj Fedora znajduj c si na p ycie DVD do czonej do ksi ki. Je eli jednak Czytelnik chce rozpocz przygod z Linuksem, u ywaj c innej dystrybucji, wówczas mo e zainstalowa inny system Linux (lista dystrybucji do czonych do ksi ki znajduje si w dodatku A). W wielu przypadkach informacje znajduj ce si w tym rozdziale mo na wykorzysta do otrzymania tych samych wyników w innej dystrybucji. Krok 1. Wybór komputera Dystrybucje systemu Linux (w tym wiele do czonych do niniejszej ksi ki) mog dzia a na niemal dowolnym komputerze, pocz wszy od wyposa onego w procesor 486 a po najnowsze serwery klasy przemys owej. Jednak w celu uzyskania najlepszych wyników zalecane jest u ycie komputera PC o nieco wi kszych mo liwo ciach. Wybór sprz tu komputerowego W tabeli 2.1 wymieniono zalecenia dotycz ce komputera, na którym ma by zainstalowana dystrybucja Fedora znajduj ca si na p ycie DVD do czonej do ksi ki. W zale no ci od przeznaczenia systemu Linux mo e wyst pi potrzeba u ycia dodatkowego sprz tu komputerowego. Przyk adowo u ytkownik mo e chcie doda kamer internetow, skaner, g o niki, drukark lub zewn trzn pami masow. Jednak komponentem, którego dodanie wi e si z najwi kszym wyzwaniem, jest karta sieci bezprzewodowej.

17 46 Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux Tabela 2.1. Wybór komputera dla dystrybucji Fedora Wymaganie Procesor Pami Pami masowa Opis Nale y wybra procesor minimum Pentium Pro 400 MHz. Wprawdzie to minimum, ale do wygodnej pracy zalecany jest procesor pracuj cy z cz stotliwo ci co najmniej 1 GHz. Na p ycie znajduj si 32-bitowe wersje systemów Linux, ale one dzia aj równie z procesorami 64-bitowymi. (64-bitowe wersje dystrybucji mo na pobra samemu z witryn producentów dystrybucji). Minimalna zalecana ilo pami ci RAM to 512 MB, ale niektóre wi ksze aplikacje nie dzia aj zbyt dobrze w komputerze wyposa onym w mniej ni 1 GB pami ci RAM. Aplikacje s u ce do takich zada, jak edycja wideo lub projektowanie CAD/CAM, mog wymaga jeszcze wi cej pami ci RAM. (Obecnie komputer u ywany przez zaawansowanego u ytkownika posiada przeci tnie od 2 do 4 GB pami ci RAM). Zalecane jest przygotowanie przynajmniej 5 GB wolnej pami ci na dysku (im wi cej, tym lepiej). Aby uzyska tak ilo pami ci masowej, komputer: nie powinien posiada zainstalowanego systemu operacyjnego (b d zawiera system przeznaczony do usuni cia) lub posiada wolne miejsce na dysku twardym, które nie jest u ywane przez inny system operacyjny (nie chodzi tutaj o wolne miejsce w partycji Windows to musi by miejsce, które nie jest przypisane adnej partycji), lub posiada port USB, do którego mo na pod czy nap d pami ci masowej USB. Na potrzeby Linuksa mo na zakupi pendrive USB o pojemno ci 8 lub 16 GB. (W przypadku takiego rozwi zania przygotowany nap d USB b dzie mo na pó niej wykorzystywa do uruchamiania niemal ka dego komputera wyposa onego w port USB. Wprawdzie taki system b dzie dzia a wolniej od zainstalowanego na dysku twardym, ale i tak szybciej od uruchomionego z p yty live CD). Inny osprz t Potrzebne b d nap d DVD i karta sieciowa. Komputer musi umo liwia rozruch z p yty DVD, a kart sieciow nale y po czy z internetem. Ponadto, cho system Linux mo e dzia a bez wymienionych dalej komponentów, to jednak przedstawiona tutaj procedura zak ada u ycie klawiatury, monitora i myszy. Wybór osprz tu sieciowego Po przygotowaniu komputera przeznaczonego dla Linuksa trzeba si upewni o dost pno- ci po czenia z internetem. Po czenie przewodowe niemal zawsze i bez adnych problemów dzia a od razu. Gorzej jest jednak w przypadku kart sieci bezprzewodowych. Pewne karty sieci bezprzewodowej dzia aj od razu w Linuksie. Przyk adowo sterowniki kart sieci bezprzewodowej dla Linuksa s umieszczone w Fedorze oraz innych dystrybucjach. Niektóre mog wymaga uaktualnienia oprogramowania firmware, natomiast inne b d u ywa sterowników dostarczonych z systemem. Karty sieci bezprzewodowej Intel IPW to przyk ady kart wymagaj cych do prawid owego dzia ania uaktualnienia oprogramowania firmware. Kilka wyda wstecz wydawcy Fedory, Ubuntu oraz kilku innych dystrybucji ugi li si i do czyli oprogramowanie firmware przeznaczone dla kart sieci bezprzewodowych Intel IPW.

18 Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux 47 Je eli posiadana przez Czytelnika karta sieci bezprzewodowej nie dzia a, czasami warto oszcz dzi sobie problemów i zaopatrzy si w kart, która jest bezproblemowo obs ugiwana przez system Linux. Wi cej informacji na temat kart sieci bezprzewodowych obs ugiwanych w Linuksie mo na znale na stronie W celu zmuszenia do prawid owego dzia ania karty sieci bezprzewodowej, która nie jest obs ugiwana w Linuksie, przydatne mog si okaza dwa projekty. Pierwszy z nich to Linuxant DriverLoader ( przeznaczony dla kart nieposiadaj cych wymaganego firmware. Natomiast drugi, NDISwrapper ( zawiera informacje o sposobach u ycia sterowników Windows w systemie Linux. Krok 2. Instalacja systemu Linux Na p ycie DVD do czonej do ksi ki znajduje si wiele dystrybucji systemu Linux, mi dzy innymi pe ne wersje Fedory, Ubuntu, PCLinuxOS oraz inne. L ejsze dystrybucje Linuksa to mi dzy innymi Damn Small Linux, Puppy Linux oraz SLAX. W przedstawionej poni ej procedurze wykorzystano dystrybucj Fedora. Istnieje wiele powodów, dla których w omawianym przyk adzie u yto dystrybucji Fedora. Oprogramowanie znajduj ce si w Fedorze zosta o dok adnie sprawdzone i mo na je dalej rozpowszechnia. A zatem jedynie od u ytkownika zale y, czy w systemie zostanie zainstalowane jakiekolwiek oprogramowanie, które nie jest w pe ni wolne. Ponadto Fedora zosta a opracowana na bazie Red Hat Enterprise Linux, czyli najpopularniejszego na wiecie systemu Linux o jako ci przemys owej. Dlatego te umiej tno ci nabyte podczas pracy z Fedor mo na bardzo atwo wykorzysta w pó niejszym okresie, na przyk ad w pracy na stanowisku profesjonalnego programisty oprogramowania, analityka systemów b d administratora systemów. Rozpocz cie pracy z Fedor Poni ej wymieniono podstawowe kroki pozwalaj ce na instalacj Fedory na dysku twardym komputera, jak równie kilka operacji przygotowuj cych system do dodawania oprogramowania w dalszej cz ci ca ego procesu: 1. Przygotowanie sprz tu komputerowego. W pierwszej kolejno ci nale y zaopatrzy si w komputer, wskazówki na temat jego parametrów przedstawiono w tabeli Rozpocz cie instalacji. Do nap du DVD trzeba w o y p yt DVD do czon do ksi ki, a nast pnie ponownie uruchomi komputer. Na wy wietlonym ekranie rozruchowym trzeba wybra opcj fedora. 3. Przeprowadzenie instalacji. Nast pnie, korzystaj c z informacji przedstawionych w rozdziale 20., nale y zainstalowa system Fedora, uruchomi ponownie komputer po instalacji, przeprowadzi procedur pierwszego uruchomienia i po raz pierwszy zalogowa si do systemu. (Nie wolno zapomnie hase utworzonych dla u ytkownika root oraz zwyk ego u ytkownika przeznaczonego do codziennej pracy z systemem).

19 48 Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux 4. Konfiguracja po czenia z internetem. W przypadku przewodowego po czenia z internetem u ytkownik mo e ju mie skonfigurowane po czenie z internetem. Aby to sprawdzi, trzeba uruchomi przegl dark internetow Firefox i spróbowa odwiedzi dowoln witryn. W celu nawi zania po czenia z sieci bezprzewodow nale y klikn ikon mened era sieci wy wietlan w górnym panelu i wybra sie. Je eli adna z wymienionych metod nie dzia a, trzeba przej do rozdzia u 11., w którym przedstawiono informacje dotycz ce konfiguracji interfejsów sieciowych. 5. Aktualizacja systemu. W systemie nale y wybra opcj System/Administracja/ Aktualizacja oprogramowania. (Warto zwróci uwag na podawan ilo wolnego miejsca wymaganego do przeprowadzenia aktualizacji i upewni si, e si j posiada). Klikni cie przycisku Zainstaluj aktualizacje spowoduje rozpocz cie pobierania pakietów i ich instalacj. Przygotowanie do instalacji dodatkowego oprogramowania Repozytorium Fedory zawiera jedynie to oprogramowanie, które jest w pe ni wolne i mo e by bez problemów rozpowszechniane. Jednak w pewnych sytuacjach mo e wyst pi konieczno wykroczenia poza repozytorium Fedory. Wcze niej nale y dok adnie zrozumie, czym s repozytoria firm trzecich: w porównaniu do repozytoriów Fedory charakteryzuj si mniej cis ymi wymaganiami w zakresie rozpowszechniania i wykorzystywania patentów; mog wprowadza pewne konflikty mi dzy oprogramowaniem; mog zawiera oprogramowanie, które nie jest w pe ni open source, ale pozostaje bezp atne do u ytku osobistego, a jego rozpowszechnianie mo e by niemo liwe; mo e spowolni proces instalacji wszystkich pakietów (poniewa metadane s pobierane dla ka dego u ywanego repozytorium). Z wymienionych powodów autor odradza w czanie jakichkolwiek repozytoriów dodatkowych lub w czenie jedynie repozytorium RPM Fusion. Wspomniane repozytorium RPM Fusion to po czenie kilku popularnych repozytoriów firm trzecich dla Fedory (Freshrpms, Livna.org oraz Dribble). Wi cej informacji na temat tego repozytorium mo na znale w dokumencie FAQ ( Procedura w czenia wymienionego repozytorium przedstawia si nast puj co: 1. Pierwszy krok to uruchomienie narz dzia Terminal. 2. Teraz trzeba wyda polecenie su- i poda has o u ytkownika root. 3. Nast pnie nale y poda poni sze polecenie (poniewa jest zbyt d ugie, aby zmie ci o si w jednym wierszu, musia o zosta podzielone na dwa; nale y si upewni, e zosta o wprowadzone bez adnych spacji mi dzy wierszami): # rpm -Uvh rpmfusion-free-release-stable.noarch.rpm

20 Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux 49 Repozytorium RPM Fusion zawiera takie elementy, jak na przyk ad kodeki wymagane do odtwarzania plików multimedialnych w wielu popularnych formatach. W czenie repozytorium nast puje po wydaniu poni szego polecenia (ponownie jest to pojedyncze polecenie, które nie zmie ci o si w jednym wierszu, a mi dzy wierszami nie ma adnej spacji): # rpm -Uhv rpmfusion-nonfree-release-stable.noarch.rpm Wi kszo innych repozytoriów firm trzecich mo e zawiera oprogramowanie interesuj ce Czytelnika, ale niezaliczaj ce si do kategorii open source. W czanie tego rodzaju repozytoriów zostanie przedstawione w dalszej cz ci rozdzia u, gdy Czytelnik dowie si, jak doda repozytorium Skype i oprogramowanie firmy Adobe. Sprawdzanie dost pno ci oprogramowania Rysunek 2.1. Sprawdzanie repozytoriów u ywanych przez Fedor Gdy repozytoria zosta y ju zdefiniowane i s dost pne, istnieje mo liwo wy wietlenia dost pnych pakietów oprogramowania oraz wybrania tych, które maj zosta zainstalowane. Z menu System/Administracja nale y wybra opcj Dodaj/usu oprogramowanie. Na ekranie zostanie wy wietlone okno pozwalaj ce na dodawanie i usuwanie oprogramowania. W wy wietlonym oknie trzeba wybra opcj System/ ród a oprogramowania. Na rysunku 2.1 pokazano przyk adowe okno ród a oprogramowania. Na rysunku wida, e w czone jest podstawowe repozytorium Fedora oraz Fedora Updates. Ponadto w czone s równie repozytoria RPM Fusion (zarówno Free, jak i Nonfree). Repozytoria Updates zawieraj pakiety oprogramowania, które zosta o uaktualnione od chwili pierwszego wydania danej wersji Fedory. Na tym etapie system Linux powinien by gotowy do przeprowadzenia optymalizacji systemu oraz instalacji wymaganego oprogramowania dodatkowego z repozytoriów Fedory. Jednak przed przej ciem do tych zada warto po wi ci chwil na zapoznanie si