WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE I LICEUM

Transkrypt

1 Nauczyciel: mgr Artur Fijałkowski WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE I LICEUM Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania przewidziane dla oceny bardzo dobrej, a ponadto, np.: ma wiedzę i umiejętności wykraczające poza Podstawę programową, posługuje się nimi w różnych trudnych sytuacjach problemowych czyta dodatkowe lektury wskazane przez nauczyciela lub samodzielnie pogłębia swoją wiedzę polonistyczną i kulturoznawczą, wykonuje dodatkowe prace zadawane przez nauczyciela, odczytuje kody kulturowe, rozpoznaje znaki tradycji wpisane w dzieła, wskazuje uniwersalne lub indywidualne wartości etyczne i estetyczne wpisane w utwór. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą oraz: W zakresie odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji: charakteryzuje podstawowe chwyty erystyczne, odróżnia od siebie wypowiedź perswazyjną i manipulacyjną, potrafi zanalizować okres retoryczny jako zamkniętą całość myślowo-stylistyczną, wykorzystuje analizowane teksty naukowe (krytyczno- i teoretycznoliterackie), popularnonaukowe i filozoficzne jako kontekst interpretacyjny dla utworów literackich, samodzielnie gromadzi i porządkuje materiały z różnych źródeł dotyczące języka, literatury, filmu i innych dziedzin sztuki, W zakresie analizy i interpretacji tekstów kultury: omawia przemiany gatunkowe w obrębie dramatu, wskazuje i opisuje charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia, rozpoznaje nawiązania do poetyki renesansu, baroku i oświecenia w literaturze współczesnej, sprawnie porównuje sposoby realizacji tego samego motywu w dwóch tekstach literackich, interpretuje dzieło literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym), objaśnia sposoby i mechanizmy reinterpretacji toposów, mitów i symboli literatury wcześniejszych epok w tekstach współczesnych, dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego, posługując się terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką,

2 rozpoznaje i odczytuje przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne, paraboliczne), dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu specyficznych dla danej dziedziny sztuki, dostrzega zależności między tekstem literackim a innymi tekstami kultury, interpretuje głosowo wygłaszane z pamięci utwory poetyckie i prozatorskie, W zakresie świadomość językowej: wymienia i krótko charakteryzuje zabytki piśmiennictwa polskiego, W zakresie tworzenia własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych: podporządkowuje kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu, skutecznie unika szablonów i schematów językowych, posługuje się bogatą terminologią (unikając pseudonaukowości), posługuje się stylem stosownym do sytuacji, komunikatywnym, o wyraźnych cechach indywidualnych, funkcjonalnie wykorzystuje pozawerbalne środki komunikacji (mowa ciała, intonacja, ton głosu) w wypowiedzi ustnej, redaguje dłuższe wypowiedzi pisemne wskazane przez nauczyciela: pamięta o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym, dba o klarowną koncepcję rozwinięcia problemów poruszanych w analizowanym tekście / analizowanych tekstach, umieszcza w pracy własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, posługuje się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną oraz: W zakresie odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji: rozpoznaje i określa typ nadawcy i adresata tekstu, rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu, nazywa środki językowe i określa ich funkcje w tekście, wskazuje cechy gatunkowe tekstu, odróżnia retorykę od erystyki, objaśnia mechanizmy powstawania wypowiedzi ironicznej, wyszukuje różnorodne pozycje z literatury przedmiotu służącej realizacji zadanego tematu, korzysta z różnorodnych źródeł informacji, W zakresie analizy i interpretacji tekstów kultury: wymienia głównych twórców kultury (nauki, sztuki, filozofii) i ich dzieła w omawianych epokach, określa funkcję środków językowych zastosowanych w tekście, wskazuje dominantę kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonuje analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego, definiuje tragizm jako kategorię estetyczną, odwołując się do omówionych utworów,

3 wskazuje związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok, porównuje wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w poznanych tekstach kultury, porównuje - zgodnie z przyjętym przez siebie kryterium - utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne), sprawnie omawia motywy literackie poznane na lekcjach, odwołując się do treści utworów, wskazuje nawiązania do światopoglądu i estetyki antyku w renesansie oraz światopoglądu i estetyki średniowiecza w baroku oraz objaśnia przyczynę ich występowania, rozpoznaje nawiązania do idei literatury starożytnej, średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia w literaturze współczesnej, ocenia postawy bohaterów literackich, podejmuje próby interpretacji głosowej wygłaszanych z pamięci utworów poetyckich i prozatorskich, W zakresie świadomość językowej: omawia relacje pomiędzy różnymi podsystemami języka, przyporządkowuje charakterystyczne środki językowe poszczególnym funkcjom językowym, przedstawia pochodzenie polszczyzny, objaśnia pojęcie neosemantyzacji, wskazuje niewerbalne środki komunikacji, wymienia podstawowe typy stylizacji, W zakresie tworzenia własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych: selekcjonuje materiał, przywołuje informacje istotne z punktu widzenia tematu, posługuje się terminologią historycznoliteracką, teoretycznoliteracką oraz językoznawczą, formułuje hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu, przestrzega zasad etyki językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji, zajmuje i uzasadnia stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce, posługuje się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi, posługuje się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii i składni), redaguje dłuższe wypowiedzi pisemne wskazane przez nauczyciela: w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystuje materiał literacki i historycznoliteracki, łączy akapity, używając wskaźników zespolenia, stosuje urozmaiconą leksykę i składnię, dba o poprawność i jednorodność stylu. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą oraz: W zakresie odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji:

4 odróżnia prawdę od fałszu i szczerość od kłamstwa w wypowiedzi językowej, rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu, rozpoznaje ironię w tekście, formułuje tezę tekstu bądź fragmentu tekstu, podaje argumenty na rzecz tezy, odróżnia argumenty od przykładów oraz tezę od hipotezy, rozpoznaje relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu, określa funkcję środków językowych w tekście retorycznym, wyszukuje podstawowe pozycje z literatury przedmiotu służące realizacji zadanego tematu, samodzielnie korzysta ze słowników i leksykonów, W zakresie analizy i interpretacji tekstów kultury: określa tematykę wszystkich omawianych utworów literackich, podaje najważniejsze cechy rodzajowe tekstów lirycznych, epickich i dramatycznych, objaśnia różnicę między literaturą a publicystyką oraz literaturą a retoryką, wskazuje podstawowe cechy wszystkich omawianych gatunków literackich, porównuje wizerunki Maryi w liryce średniowiecza, postawę podmiotu lirycznego w pieśniach i trenach Jana Kochanowskiego oraz tragizm bohaterów tragedii antycznej i szekspirowskiej, charakteryzuje wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych tekstów kultury, kojarzy fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi, rozpoznaje cechy charakterystyczne sztuki omawianych epok, opisuje poznane motywy literackie w stopniu podstawowym, odwołując się do omówionych utworów, charakteryzuje wizję świata i człowieka w poznanych utworach literackich, porównuje utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne), wykorzystuje podstawowe konteksty do analizy i interpretacji różnych tekstów kultury, odczytuje nawiązania do epok dawnych w omawianych utworach z literatury współczesnej, odczytuje znaczenie podstawowych symboli w omawianych tekstach kultury, wygłaszając z pamięci fragmenty poezji lub prozy, próbuje podkreślić głosowo najważniejsze treści tekstu, W zakresie świadomość językowej: rozpoznaje w tekście sześć elementów aktu komunikacji językowej, określa dominującą w tekście funkcję wypowiedzi, objaśnia, na czym polega specyfika budowy języka jako systemu znaków, podaje genezę i objaśnia znaczenie najczęściej pojawiających się w tekstach związków frazeologicznych o pochodzeniu biblijnym i mitologicznym, wskazuje w tekście archaizmy fonetyczne, leksykalne i składniowe,

5 rozpoznaje w tekście synonimię, homonimię, antonimię i polisemię, objaśnia pojęcie stylizacji, W zakresie tworzenia własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych: układa szkicowy plan oraz przygotowuje na jego podstawie wypowiedź ustną bądź pisemną, komponuje wypowiedź składającą się ze wstępu, rozwinięcia, zakończenia, formułuje wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu, posługuje się cytatami w funkcji argumentacyjnej, posługuje się na ogół poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), zabiera głos w dyskusji, przestrzega zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, redaguje dłuższe wypowiedzi pisemne wskazane przez nauczyciela: formułuje tezę / hipotezę, dobiera argumenty uzasadniające tezę, prezentuje własną koncepcję rozwinięcia tematu, podejmuje próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny, dba o poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną, wykonuje działania na tekście cudzym (np. streszcza, parafrazuje). Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: W zakresie odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji: odtwarza informacje sformułowane wprost, odczytuje sens fragmentów (zdań, grypy zdań, akapitów), wyodrębnia główną myśl całego tekstu, wskazuje nadawcę i adresata tekstu, próbuje sformułować poprawną tezę tekstu lub fragmentu tekstu, oddziela informację od opinii, wskazuje w tekście retorycznym najważniejsze środki językowe służące przekonywaniu, wybiera podstawowe teksty literackie służące do realizacji zadanego tematu, posługując się wybranym źródłem informacji, podejmuje próbę znalezienia literatury przedmiotu służącej realizacji zadanego tematu, W zakresie analizy i interpretacji tekstów kultury: przyporządkowuje epoce nazwiska pisarzy omawianych na lekcjach oraz wymienia ich dzieła, przyporządkowuje autorowi tytuły i głównych bohaterów utworów literackich omawianych na lekcjach, określa tematykę omawianych utworów literackich, odróżnia od siebie tekst liryczny, epicki i dramatyczny, posługuje się pojęciami: podmiot liryczny, adresat liryczny, narrator, dialog, monolog, wskazuje podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych epok gatunków literackich,

6 posługuje się kluczowymi dla rozumienia omawianych epok pojęciami, nazywa najważniejsze prądy umysłowe, filozoficzne i artystyczne omawianych epok oraz wskazuje ich cechy, wskazuje w dziełach omawianych na lekcji realizację najważniejszych prądów umysłowych, filozoficznych i artystycznych danej epoki, streszcza główne wątki utworów epickich i dramatycznych omawianych na lekcjach, charakteryzuje głównych bohaterów literackich utworów epickich i dramatycznych wskazanych przez nauczyciela, rozpoznaje najważniejsze środki i zabiegi stylistyczne w utworach literackich omawianych epok (m.in. epitet, metaforę, porównanie, apostrofę, pytanie retoryczne), analizuje omawiane utwory, uwzględniając najważniejsze kategorie opisu (podmiot / adresat liryczny, narrator, świat przedstawiony), podejmuje próby porównywania utworów literackich lub ich fragmentów, dostrzega- z pomocą nauczyciela - podobieństwa i różnice, próbuje wykorzystać podstawowe konteksty do analizy i interpretacji utworów literackich, określa przybliżone ramy chronologiczne antyku, średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia, objaśnia znaczenie nazw omawianych epok literackich, odczytuje znaczenie podstawowych symboli w omawianych na lekcjach tekstach kultury, wygłasza z pamięci fragmenty prozy i poezji, stosując poprawną intonację i uwzględniając interpunkcję utworu, W zakresie świadomość językowej: wymienia nadawcę, odbiorcę i komunikat jako trzy najważniejsze elementy aktu komunikacji językowej, odróżnia od siebie teksty pełniące funkcję informatywną, impresywną i ekspresywną, objaśnia istotę znaku, posługuje się pojęciem archaizm, objaśnia istotę związku frazeologicznego, objaśnia znaczenie omawianych na lekcji związków frazeologicznych o pochodzeniu biblijnym i mitologicznym, odróżnia od siebie synonimy, homonimy i antonimy, posługuje się pojęciem styl, W zakresie tworzenia własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych: posługuje się komunikatywnie językiem w mowie i w piśmie, wypowiada się w mowie i w piśmie na zadany temat, w sposób świadczący o co najmniej częściowym zrozumieniu tematu, odnosi się w wypowiedzi do poznanych tekstów kultury,

7 redaguje dłuższe wypowiedzi pisemne wskazane przez nauczyciela: rozumie temat pracy, formułuje częściową tezę / hipotezę, stara się właściwie dobrać argumenty uzasadniające tezę, stara się zachować trójdzielność kompozycyjną, potrafi wprowadzać do pracy cytaty z utworów, pisze prace językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych, próbuje wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować), przestrzega zasad etykiety językowej podczas rozmowy. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań przewidzianych dla oceny dopuszczającej. SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW Forma PK (prace klasowe) S (sprawdziany) TC (testy sprawdzające umiejętność pracy z tekstem i wykonywania działań na tekście) K (kartkówki) OU (odpowiedzi ustne) PD (prace Waga danej formy Objaśnienia oceniania W3 Prace typu maturalnego (pisanie własnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu) W3 Sprawdziany z bloków tematycznych, epok literackich, treści, problematyki i poetyki lektur, sprawdziany językowe i stylistyczne. Sprawdziany (kilkunastominutowe) z treści lektur. Testy typu maturalnego rozwiązywane w szkole. Testy typu maturalnego rozwiązywane w domu. Kartkówki z trzech ostatnich tematów. Obejmują materiał z trzech ostatnich tematów. Odpowiedzi z materiału, który uczniowie mieli opracować samodzielnie; przygotowanie i omówienie prezentacji multimedialnej / plakatu, wygłoszenie (nie: przeczytanie) referatu. Odpowiedzi typu maturalnego. Dłuższe prace pisemne (np. rozprawka, recenzja, analiza i interpretacja wiersza, interpretacja

8 domowe) KP (karty pracy) P (projekty, prace zespołowe) A (aktywność - praca na lekcji) lub porównawcza, wypowiedź argumentacyjna). Krótsze prace pisemne (np. notatki, streszczenia) Karty pracy zadawane jako samodzielna praca ucznia w domu (np. karty analityczno-interpretacyjne, karty powtórzeniowe, karty pracy do lektur) - waga zależy od stopnia trudności zadania i jest określana za każdym razem w momencie zadania pracy. Ocena za zrealizowany projekt (indywidualny bądź zespołowy) Praca na lekcji oceniana jest za pomocą znaków "+" i "-". Pięć uzyskanych "+" stanowi równowartość oceny bardzo dobrej, pięć "-" - równowartość oceny niedostatecznej. WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA ROCZNEJ OCENY KLASYFIKACYJNEJ Warunki uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej: podejście do wszystkich prac klasowych i sprawdzianów, korzystanie na bieżąco z możliwości poprawy sprawdzianów, prac klasowych, a także innych ocen bieżących, systematyczne oddawanie prac domowych, brak nieusprawiedliwionej nieobecności podczas zajęć, na których była przeprowadzana zapowiedziana np. praca klasowa, kartkówka itp. Tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej: napisanie sprawdzianu na co najmniej taką ocenę, o jaką ubiega się uczeń. ZASADY OBOWIĄZUJĄCE NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO 1. Uczeń ma prawo do zgłoszenia nieprzygotowania bez podawania jego przyczyny trzy razy w semestrze. Fakt ten zgłasza nauczycielowi na początku lekcji (podczas sprawdzania listy obecności). Nieprzygotowanie musi być uzupełnione. 2. Nieprzygotowanie, o którym mowa w punkcie 1. nie może dotyczyć nieprzeczytanej lektury, zapowiedzianej pracy kontrolnej (pracy klasowej, sprawdzianu, kartkówki, odpowiedzi ustnej), zapowiedzianego powtórzenia i pracy domowej zadanej z kilkudniowym wyprzedzeniem. 3. Uczeń ma prawo do nieprzygotowania, jeżeli był nieobecny w szkole z przyczyn usprawiedliwionych przez co najmniej 3 dni.

9 4. Po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności (co najmniej tygodniowej) uczeń otrzymuje od nauczyciela termin uzupełnienia wiadomości. 5. Uczeń ma prawo poprawić każdą ocenę z pracy klasowej, sprawdzianu, odpowiedzi ustnej oraz pracy domowej. Poprawa oceny polega na wykonaniu analogicznego zadania, dotyczącego tej samej partii materiału, z której ustalono ocenę poprawianą. Uczeń daną ocenę może poprawić tylko raz. 6. Na poprawę oceny, o której mowa w punkcie 5., uczeń ma dwa tygodnie od momentu oddania pracy przez nauczyciela. Po upłynięciu tego terminu możliwość poprawy wygasa. Termin poprawy wyznacza nauczyciel. 7. Poprawa oznacza dopisanie w dzienniku drugiej oceny tej samej wagi co ocena poprawiana, nie zaś usunięcie poprawianej oceny. 8. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może w zapowiedzianym terminie napisać z całą klasą wypracowania, testu lub zapowiedzianej kartkówki, zalicza pisemnie dany zakres materiału w terminie wyznaczonym przez nauczyciela, jednak nie dłuższym niż dwa tygodnie. 9. Jeżeli w trakcie nieobecności ucznia wypadał termin oddania pracy domowej (np. karty pracy, wypracowania), a uczeń był obecny podczas jej zadawania, oddaje pracę na pierwszej lekcji po powrocie do szkoły; jeżeli praca była zadana podczas nieobecności ucznia - termin wykonania pracy ustala nauczyciel. 10. Jeżeli uczeń zostaje zwolniony ze szkoły w trakcie lekcji, a przed lekcją języka polskiego, na którą była zadana praca, zgłasza się do nauczyciela przed wyjściem ze szkoły i przekazuje wykonaną w domu pracę; taka sama procedura obowiązuje, jeśli uczeń przychodzi do szkoły po lekcji języka polskiego (taka nieobecność na lekcji będzie równoznaczna z brakiem zadania domowego, za co uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną). 11. Uczeń ma obowiązek przygotowania się do każdych zajęć, co wyraża się w: posiadaniu podręcznika, posiadaniu zeszytu z uzupełnionymi notatkami, wykonaniu pracy domowej, opanowaniu materiału z zakresu trzech ostatnich tematów, przeczytaniu lektury, opanowaniu i utrwaleniu wskazanego przez nauczyciela materiału. 12. Uczeń ma obowiązek uzupełnienia notatek lekcyjnych z zajęć, na których był nieobecny. 13. Nauczyciel, po zapoznaniu się z zaleceniami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, dopasowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb ucznia (np. zwalania ucznia z odpowiadania na forum klasy, wydłuża mu czas pisania prac kontrolnych, różnicuje pod względem trudności zadawane prace domowe, ocenia zawartość merytoryczną pracy pisemnej, a nie błędów).