Arkusz kalkulacyjny jako praktyczne narzdzie do opracowania wyników statycznej próby rozcigania

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Arkusz kalkulacyjny jako praktyczne narzdzie do opracowania wyników statycznej próby rozcigania"

Transkrypt

1 Arkusz kalkulacyjny jako praktyczne narzdzie do opracowania wyników statycznej próby rozcigania - na podstawie zarejestrowanych komputerowo w plikach dyskowych wartoci wydłuenia i obcienia próbki Opracował: K. Zarbski

2 Spis Treci 1. IMPORT DANYCH Z PLIKU DYSKOWEGO WYKRELANIE KRZYWEJ ROZCIGANIA WYZNACZENIE GRANICY WYTRZYMAŁOCI NA ROZCIGANIE (R m ) BADANEGO MATERIAŁU WPROWADZENIE WYMIARÓW PRÓBKI: OBLICZENIE POLA POWIERZCHNI PRZEKROJU POPRZECZNEGO PRÓBKI WYZNACZENIE MAKSYMALNEJ SIŁY ROZCIGAJCEJ OBLICZENIE GRANICY WYTRZYMAŁOCI NA ROZCIGANIE R m WYZNACZENIE UMOWNEJ GRANICY PLASTYCZNOCI (R p02 ) WYZNACZANIE ZAKRESU ODKSZTAŁCE SPR YSTYCH WYZNACZENIE WSPÓŁCZYNNIKÓW FUNKCJI APROKSYMUJCEJ WYZNACZENIE WARTOCI SIŁY ROZCIGAJCEJ ODPOWIADAJCEJ UMOWNEJ GRANICY PLASTYCZNOCI WYKRES KRZYWEJ ROZCIGANIA W UKŁADZIE WSPÓŁRZDNYCH: NAPRENIE UMOWNE WYDŁUENIE JEDNOSTKOWE σ - ε PRZELICZENIE WSPÓŁRZDNYCH WYKRESU ROZCIGANIA NA NOWE WSPÓŁRZDNE WYKRELENIE KRZYWEJ ROZCIGANIA W NOWYM UKŁADZIE WSPÓŁRZDNYCH σ ε RZECZYWISTA KRZYWA ROZCIGANIA WYZNACZENIE WARTOCI NAPR ENIA W CELU WYKRELENIA RZECZYWISTEJ KRZYWEJ ROZCIGANIA WYKRELENIE RZECZYWISTEJ KRZYWEJ ROZCIGANIA WYZNACZENIE KRZYWEJ WZMOCNIENIA Z PRÓBY ROZCIGANIA WYDZIELENIE ZAKRESU ODKSZTAŁCE RÓWNOMIERNYCH OBLICZENIE ODKSZTAŁCENIA TRWAŁEGO OBLICZENIE ODKSZTAŁCENIA ZASTPCZEGO WYKRELENIE KRZYWEJ WZMOCNIENIA APROKSYMACJA KRZYWEJ WZMOCNIENIA ZASTOSOWANE FORMUŁY OBLICZENIOWE SPIS ILUSTRACJI

3 1. Import danych z pliku dyskowego. Dane zarejestrowane podczas realizacji statycznej próby rozcigania powinny obejmowa wartoci odkształcenia (wydłuenia) bezwzgldnego bazy pomiarowej L 0 wyraone w milimetrach oraz odpowiadajce mu wartoci siły rozcigajcej w niutonach. Jeli zapis przedstawia wartoci napicia w [V], lub w punktach wynikajcych z rozdzielczoci przetwornika analogowo-cyfrowego, to wówczas naley je przeliczy na odpowiednie jednostki fizyczne, a wic jednostki wydłuenia i siły. Spotykanym najczciej sposobem zapisywania danych pomiarowych jest umieszczenie ich w pliku tekstowym, w którym poszczególne wartoci oddzielone s od siebie separatorem w postaci znaku tabulacji lub spacji. Tak włanie jest w prezentowanym przykładzie. Dodatkowo plik zawiera informacje dotyczce parametrów akwizycji, rodzaju materiału i wymiarów próbki. Pierwsza kolumna podaje numer kolejny pobranej pary danych, dwie nastpne przedstawiaj wartoci wydłuenia i siły rozcigajcej (patrz rysunek 1.1). Rys. 1.1 Przykładowy plik danych z programu DasTp. eby zaimportowa dane z pliku tekstowego w programie Excel naley wykona kolejno nastpujce czynnoci: 1. Wybra z menu <Plik> pozycj <Otwórz>. z listy rozwijanej Pliki typu: wybra pozycj Pliki tekstowe lub Wszystkie pliki, zaznaczy odpowiedni plik i nacisn przycisk <Otwórz> - otworzy si okno Kreatora importu tekstu. 2. Format, w jakim zapisane s pliki pozwala w wikszoci przypadków bez dodatkowych czynnoci i naciniciu przycisku <Zakocz> w oknie Kreatora importu tekstu uzyska 3

4 dostp do zapisanych danych. Naley jedynie zwróci uwag na to, e jeli separatorem dziesitnym liczb w pliku z danymi jest kropka (notacja amerykaska), a w Ustawieniach regionalnych w Panelu sterowania Windows jako separator dziesitny wybrany został przecinek, co jest zgodne z polskim zapisem liczb dziesitnych, to wówczas Excel bdzie traktował liczby z pliku danych jak tekst, co wykluczy dokonywanie na nich jakichkolwiek operacji matematycznych. w celu usunicia skutków tej niezgodnoci naley zamieni w pliku kropki na przecinki. Moemy tego dokona w oknie Kreatora importu tekstu w kroku 3 z 3, do którego dochodzimy, dwukrotnie naciskajc przycisk <Dalej>, a nastpnie naciskajc przycisk <Zaawansowane> (rys. 1.2). Rys. 1.2 Import danych - ustawienie separatora dziesitnego W wyniku wykonanych czynnoci plik z danymi powinien zosta otwarty a dane dostpne do dalszych operacji. Aby uchroni zawarto pliku z danymi oryginalnymi, wskazane jest na by otwarty plik zapisa w formacie Skoroszytu Excel. W tym celu naley z menu <Plik>, wybra pozycj <Zapisz jako>, okreli typ zapisu jako Skoroszyt Microsoft Excel, wpisa nazw pliku i nacisn przycisk <Zapisz>. Poniewa informacje dodatkowe umieszczone w nagłówku pliku nie bd wykorzystywane podczas dalszej pracy z danymi, moemy je usun, zaznaczajc odpowiedni zakres komórek i naciskajc przycisk <DELETE> z klawiatury lub wybierajc z menu <Edycja> pozycje Wyczy i dalej Wszystko. w prezentowanym przykładzie 4

5 usunito równie pierwsz kolumn i pierwszych kilka wierszy arkusza pozostawiajc jedynie cztery wolne wiersze od góry nad tabel z danymi. 2. Wykrelanie krzywej rozci gania. Pierwsz operacj, jak wykonujemy wykorzystujc dane z pliku jest wstawienie do skoroszytu wykresu krzywej rozcigania w układzie współrzdnych F- L. Mona tego dokona na kilka rónych sposobów. Oto jeden z nich: 1. Zaznaczy wszystkie dane w obu kolumnach; np. za pomoc myszki wybra dwie pierwsze komórki z danymi (w naszym przykładzie s to komórki A6 i B6) i trzymajc wcinite na klawiaturze przyciski CTRL i SHIFT nacisn klawisz ze strzałk w dół - zaznaczone zostan wszystkie komórki z danymi w obu kolumnach A i B. 2. Naprowadzi wskanik myszki na zakładk z nazw arkusza, przycisn PKM (Prawy Klawisz Myszy), wybra z menu podrcznego pozycj <Wstaw>, <Wykres> i zatwierdzi przyciskiem OK. Otwarty zostanie Kreator wykresów, Krok 1 Typ wykresu, co prezentuje rysunek 2.1. Rys. 2.1 Wstawianie do skoroszytu wykresu rozci gania (1) 5

6 3. W zakładce Standardowe typy, z listy Typ wykresu wybra pozycj; XY (Punktowy) i nacisn dwukrotnie przycisk <Dalej>, co spowoduje przejcie do kroku 3 kreatora. 4. W zakładce Tytuły Wpisa w okienkach edycyjnych tytuły wykresu oraz osi współrzdnych (rysunek 2.2) i nacisn przycisk <Dalej>, a nastpnie <Zakocz>. Rys. 2.2 Wstawianie do skoroszytu wykresu rozci gania (2) W efekcie do skoroszytu wstawiony zostanie dodatkowy arkusz o nazwie Wykres1. w dolnej czci okna pojawi si zakładka z t nazw. Moemy wszystkim arkuszom dostpnym w naszym skoroszycie nada własne nazwy. Niech arkusz z danymi nosi nazw Dane i obl., a arkusz z krzyw rozcigania Wykres F(L). Zmian nazwy arkusza mona wykona poprzez ustawienie kursora myszki w obszarze nazwy zakładki arkusza i kliknicie PKM, wybranie z menu podrcznego pozycji <Zmie nazw> wpisanie odpowiedniej nazwy i zatwierdzenie jej klawiszem <ENTER>. 3. Wyznaczenie granicy wytrzymałoci na rozci ganie (R m ) badanego materiału. Aby wyznaczy wytrzymało na rozciganie naley okreli maksymaln sił obciajc osignit podczas próby i odnie j do przekroju pocztkowego próbki. w tym celu musimy poda rednic próbki, która posłuy do obliczenia pola powierzchni jej przekroju pocztkowego (dla próbki walcowej). Nastpnie naley wyznaczy maksymaln 6

7 sił rozcigajc i dzielc jej warto przez pole powierzchni przekroju poprzecznego próbki wyliczy naprenie umowne odpowiadajce wytrzymałoci na rozciganie R m, zgodnie z zalenoci; R Fm N S 0 mm m = Wprowadzenie wymiarów próbki: eby wprowadzi do arkusza wymiary pocztkowe próbki naley wykona nastpujce czynnoci: 1. Przy pomocy myszki wybra komórk A1 i wpisa tekst d0. 2. Naprowadzi kursor na komórk poniej i klikn LKM (Lewy Klawisz Myszki) zostanie zaznaczona komórka A2. 3. Z menu głównego wybra pozycj <Wstaw>, <Nazwa> i <Definiuj>. Pojawi si okno Definiuj nazwy z podkrelon nazw d0 (rysunek 3.1). Nacinicie przycisku <Dodaj> i <OK>. spowoduje, e od tej chwili komórka A2 bdzie nosi nazw d0. Wpisanie tej nazwy do dowolnej formuły obliczeniowej bdzie wskazywało na jej zawarto liczbow. Rys. 3.1 Wprowadzanie nazwy komórki. 4. Wprowadzi warto odpowiadajc rednicy próbki w milimetrach, w tym przykładzie jest to liczba Obliczenie pola powierzchni przekroju poprzecznego próbki Kolejnym krokiem jest obliczenie pola powierzchni przekroju pocztkowego próbki - S 0. w tym celu wpiszemy w komórk B1 tekst S0, a nastpnie zdefiniujemy nazw komórki B2 7

8 jako S0 (wykonujc czynnoci identyczne jak w punktach 1 do 3 w rozdziale 3.1). eby obliczy pole powierzchni wpisujemy w komórk B2 odpowiednie wyraenie matematyczny. W tym celu naley wykona nastpujce czynnoci: 1. Zaznaczy komórk B2 poprzez nacinicie LKM, w chwili, gdy wskazuje j kursor myszy. 2. Wpisa do zaznaczonej komórki wyraenie =(Pi()*d0^2)/4. 3. Nacisn klawisz <ENTER> lub zatwierdzi symbolem <Wpis> w pasku formuły (rysunek 3.2) Rys. 3.2 Wprowadzenie wyraenia obliczaj cego pole powierzchni przekroju próbki walcowej Wyznaczenie maksymalnej siły rozcigajcej W celu odnalezienie maksymalnej wartoci siły rozcigajcej trzeba wykona kolejno nastpujce czynnoci: 1. Zaznaczy komórk C1 i wpisa tekst Fm. 2. Zaznaczy komórk C2 i zdefiniowa jej nazw jako Fm. 3. Wpisa w komórce C2 wyraenie: =MAX( 4. Zaznaczy pierwsz komórk w kolumnie z wartociami siły (w tym przykładzie B6) 5. Trzymajc wcinite klawisze CTRL i SHIFT nacisn klawisz ze strzałk w dół - zaznaczone zostan wszystkie komórki nie puste, czyli z zawartoci liczbow w kolumnie B. w prezentowanym przykładzie zaznaczony zostanie obszar komórek B6:B1293 i odpowiedni zapis uzupełni wyraenie matematyczne w komórce C2. 6. Uzupełni wyraenie poprzez zamknicie nawiasu. w prezentowanym przykładzie wpisana formuła powinna wyglda w ten sposób: =MAX(B6:B1153) 7. Nacisn klawisz <ENTER> lub zatwierdzi symbolem <Wpis> w pasku formuły (rysunek 3.3) 8

9 Rys. 3.3 Wyznaczenie maksymalnej siły rozci gaj cej. W wyniku wykonanych czynnoci w komórce C2 powinna pojawi si warto odpowiadajca maksymalnej sile rozcigajcej zarejestrowana podczas próby Obliczenie granicy wytrzymałoci na rozciganie R m Pozostaje ju tylko obliczy wytrzymało na rozciganie badanego materiału. w tym celu naley wykona kolejno nastpujce czynnoci; 1. Zaznaczy komórk D1 i wpisa tekst Rm. 2. Zaznaczy komórk D2 i zdefiniowa jej nazw jako Rm. 3. Wpisa do komórki D2 wyraenie: =Fm/S0 i nacinij klawisz <ENTER>. Aby uzyska wynik zaokrglony do okrelonej liczby cyfr, mona uy wbudowanej funkcji Excela ZAOKR(liczba; liczba_cyfr). w tym celu poddajemy edycji wyraenie w komórce D2 i doprowadzamy do nastpujcej postaci: =ZAOKR(Fm/S0;0), - wynik zaokrglony zostaje do całoci (rys. 3.4). Rys. 3.4 Obliczenie wytrzymałoci na rozci ganie 9

10 4. Wyznaczenie umownej granicy plastycznoci (R p02 ) W wikszoci metali nie wystpuje zjawisko wyranej granicy plastycznoci. w tych przypadkach wyznaczana jest umown granic plastycznoci, czyli naprenie umowne wywołujce okrelon warto odkształcenia trwałego (najczciej 0,2% wydłuenia bazy pomiarowej), co oznaczane jest symbolem R p02., przy czym R F N mm p02 p 02 = 2 S0 Umown granic plastycznoci mona wyznaczy w sposób przybliony, metod graficzn na podstawie wykresu rozcigania. Na osi odcitych odkładamy odcinek odpowiadajcy ε = 0,2%L o i z tego punktu prowadzimy prost równoległ do pocztkowego prostoliniowego fragmentu krzywej rozcigania. Prost t prowadzimy do momentu przecicia si z krzyw rozcigania. Rzdna punktu przecicia okrela warto siły rozcigajcej wywołujcej trwałe odkształcenie 0,2%. W celu wyznaczenia umownej granicy plastycznoci naley wykona nastpujce czynnoci: 1. Wyznaczy zakres odkształce sprystych i aproksymowa je funkcj liniow postaci y = mx + b 2. Poprowadzi prost równoległ do wyznaczonej linii prostej odpowiadajcej odkształceniom sprystym z punktu na osi odcitych przesunitego wzgldem pocztku wykresu o 0,2% długoci bazy pomiarowej L 0 do miejsca przecicia si jej z krzyw rozcigania. 3. Wyznaczy punkt przecicia si tej prostej z krzyw rozcigania. Rzdna tego punktu to warto siły, która odpowiada sile wywołujcej naprenie uznawane za umown granic plastycznoci. 4. Obliczy warto umownej granicy plastycznoci dzielc wyznaczon warto siły przez pole powierzchni przekroju pocztkowego próbki 4.1. Wyznaczanie zakresu odkształce sprystych Zakres odkształce sprystych wyznaczamy arbitralnie na podstawie wykresu krzywej rozcigania. w tym celu w otwartym arkuszu z wykresem naley naprowadzamy wskanik myszy na lini wykresu w miejsce, gdzie uznajemy, e koczy si jego fragment najbardziej 10

11 zbliony swym charakterem do linii prostej (rys. 4.1). Na ekranie pokae si okienko informujce o współrzdnych wskazanego punktu. Rys. 4.1 Wyznaczenie zakresu odkształce sprystych Nastpnie naley odnale w tabeli danych połoenie, a właciwie numer wiersza komórek z wartociami siły i odkształcenia odpowiadajcymi współrzdnym wyznaczonego punktu (dla przykładu pokazanego na rysunku 4.1 szukamy pozycji komórek z par współrzdnych (0,081; 14175,9)). w tym celu naley wykona nastpujce czynnoci; 1. Otworzy arkusz z tabel danych. 2. Z menu <Edycja> wybra pozycj <Znajd>. 3. W okienku edycyjnym wpisa warto jednej ze współrzdnych, np. 0,081, a nastpnie nacisn przycisk <Znajd nastpny>. w tabeli zaznaczona zostanie komórka z poszukiwan wartoci (rys. 4.2), moemy, wic nacisn przycisk <Zamknij>. 4. Zapamitujemy numer wiersza, w którym znajduje si wskazana komórka. 11

12 Rys. 4.2 Wskazywanie w tabeli połoenia komórek z poszukiwanymi wartociami Zakres, który obejmuje odkształcenia proporcjonalne to dane zapisane w komórkach tabeli od pozycji pierwszej w tabeli, tj. od wiersza nr 6 do pozycji we wskazanym wierszu. Dla prezentowanego tu przykładu jest to zakres komórek (A6:A712) z wartociami odkształcenia i odpowiadajcy mu zakres komórek z wartociami siły (B6:B712) Wyznaczenie współczynników funkcji aproksymujcej. Po ustaleniu zakresu komórek naley obliczy współczynniki równania liniowego, aproksymujcego wyznaczony przez nas arbitralnie zakres odkształce sprystych. Jednym ze sposobów jest wykorzystanie w tym celu wbudowanych funkcji Excela o nazwach: NACHYLENIE i ODCITA. Funkcja NACHYLENIE zwraca nachylenie liniowego wykresu regresji dla podanych punktów danych w argumentach znane_y i znane_x, przy czym znane_y to na naszym arkuszu zakres komórek z wartociami siły a znane_x to odpowiadajcy mu zakres komórek z wartociami odkształcenia. Funkcja ODCITA oblicza punkt, w którym linia wyznaczona na podstawie znanych wartoci y i znanych wartoci x przetnie o y. Jeli przyjmiemy, e linia regresji opisana jest zalenoci y = mx + b, to funkcja NACHYLENIE wyznacza współczynnik kierunkowy m, natomiast funkcja ODCITA podaje wolny wyraz b z tego równania. W celu obliczenia nachylenia linii regresji naley wykona nastpujce czynnoci: 1. Zaznaczy, (przez kliknicie mysz) komórk E1 i wpisa tekst nachylenie, 12

13 2. Zaznaczy komórk poniej (E2) i zdefiniowa jej nazw jako nachylenie, poprzez wykonanie znanej ju sekwencji polece z menu głównego: <Wstaw -> Nazwa -> Dodaj -> OK. 3. Wpisa znak równoci i z listy dostpnych funkcji (funkcje statystyczne) wybra NACHYLENIE (rysunek 4.3) Rys. 4.3 Wyznaczanie współczynników równania regresji liniowej (1) 4. Po ukazaniu si okienka dialogowego słucemu podaniu argumentów funkcji odpowiedniego postaci odpowiedniego zakresu danych, wpisujemy dla argumentu Znane_y; B6:B712, co odpowiada zakresowi siły dla odkształce sprystych, a dla argumentu Znane_x; A6:A712, czyli zakres komórek z wartociami odkształcenia (rysunek 4.4). Po naciniciu przycisku OK., o ile argumenty zostały wprowadzone poprawnie, w komórce pojawi si liczba odpowiadajca poszukiwanej przez nas warto nachylenia linii regresji. Prawidłowo sformułowane wyraeni w komórce E2 ma nastpujc posta: =NACHYLENIE(B6:B712;A6:A712) Rys. 4.4 Wyznaczanie współczynników równania regresji liniowej (2) Analogicznie, w celu obliczenia wartoci wyrazu wolnego przy pomocy funkcji ODCITA, naley wykona nastpujce czynnoci; 1. Zaznaczy komórk F1 i wpisa tekst odcita 13

14 2. Zaznaczy komórk poniej (F2) i zdefiniowa jej nazw jako odcita. (przypominam sekwencj polece: z menu głównego <Wstaw -> Nazwa -> Dodaj -> OK. 3. Wpisa znak równoci i z listy dostpnych funkcji wybra funkcj ODCITA (rys. 4.5) Rys. 4.5 Wyznaczanie współczynników równania regresji liniowej (3) 4. Po ukazaniu si okienka dialogowego do podania odpowiedniego zakresu danych odpowiadajcego argumentom funkcji wpisa dla argumentu Znane_y; B6:B712, co odpowiada zakresowi siły, oraz dla argumentu Znane_x; A6:A712, czyli zakres komórek identyczny z tym, który słuył jako argumenty funkcji NACHYLENIE (rys.4.6). Prawidłowo sformułowane wyraenie w komórce F2 ma posta: =ODCITA(B6:B712;A6:A712) Rys. 4.6 Wyznaczanie współczynników równania regresji liniowej (4) Po wykonaniu powyszych czynnoci otrzymujemy w komórce E2 warto współczynnika m, a w komórce F2 wyrazu wolnego b poszukiwanego równania regresji liniowej wybranego zakresu komórek (rys. 4.7). 14

15 Rys. 4.7 Wyznaczanie współczynników równania regresji liniowej (5) 4.3. Wyznaczenie wartoci siły rozcigajcej odpowiadajcej umownej granicy plastycznoci Majc wyznaczone równanie aproksymujce zakres sprysty wykresu rozcigania moemy przystpi do wyznaczenia siły odpowiadajcej umownej granicy plastycznoci. W tym celu umiecimy na jednym arkuszu wykres krzywej rozcigania oraz prostej bdcej obrazem funkcji aproksymujcej od punktu wskazujcego trwałe wydłuenie próbki o 0,2% długoci bazy pomiarowej. w miejscu przecicia si tych dwóch wykresów naley odczyta warto siły obciajcej. Wykres słucy obliczeniu umownej granicy plastycznoci umieszczony zostanie w odrbnym arkuszu, co przedstawia punkt 3 poniszej listy czynnoci. Najpierw obliczamy warto funkcji aproksymujcej dla danego odkształcenia i przesunitej o 0,2% bazy pomiarowej L 0 w prawo na osi odcitych. W tym celu naley wykona nastpujce czynnoci: 1. W komórce C3 wpisa wyraenie; =(A6-0,2%*L0)*nachylenie-odcita, które podaje warto siły rozcigajcej zgodnie z wyznaczonym równaniem prostej i przesuwa t prost o 0,2% długoci bazy pomiarowej 2. Skopiowa wpisane wyraenie do komórek poniej a do komórki C712. w tym celu mona: a. Zaznaczy komórk C3 b. W menu <Edycja> klikn polecenie <Kopiuj>. c. Zaznaczy zakres komórek C4:C712 15

16 d. Aby skopiowa tylko formuł, w menu Edycja klikn polecenie Wklej specjalnie, a nastpnie klikn polecenie Formuły lub Formuły i formaty liczb.(rysunek 4.8). Rys. 4.8 Kopiowanie wyraenia obliczaj cego warto funkcji aproksymuj cej 3. Skopiowa arkusz z wykresem krzywej rozcigania: a. Umieci kursor w obszarze zakładki arkusza Wykres F(L) i nacisn PKM, b. Z otwartego menu podrcznego wybra pozycj <Przenie lub kopiuj>, c. W otwartym okienku wybra pozycj (przenie na koniec) i zaznaczy opcj Utwórz kopi, a nastpnie nacisn przycisk OK. (rysunek 4.9). Rys. 4.9 Kopiowania arkusza z wykresem 16

17 d. Zmieni nazw arkusza np. na Um.Gr.Pl. 4. Doda do wykresu krzywej rozcigania wykres prostej aproksymujcej: a. Zaznaczy zakres komórek z obliczonymi wartociami funkcji: w naszym przykładzie jest zakres C6:C712 b. Aby skopiowa dane z menu <Edycja> wybra polecenie <Kopiuj> c. Otworzy do edycji arkusz z wykresem o nazwie Um.Gr.Pl d. eby wstawi skopiowane dane z menu <Edycja> wybra pozycj <Wklej specjalnie> e. W otwartym okienku zaznaczy nastpujce opcje: (patrz rysunek 4.10) Dodaj komórki jako: - Nowe serie Wartoci (Y): - Kolumny f. Nacisn przycisk OK,- na wykresie pojawi si linia prosta Rys Dodawanie nowej serii danych do wykresu 5. Sformatowa odpowiednio wykres, tj. wyskalowa tak jego osie by rozcign zakres odkształcenia i nie wywietla wartoci ujemnych: a. Ustali minimum osi (Y) na warto 0. b. Ustali maksimum osi (X) na warto, która uwzgldni jedynie pocztkowy zakres odkształcenia próbki: - dla bazy pomiarowej 25 [mm] tak wartoci moe by np. 1 [mm] (rys.4.11) 17

18 Rys Wyznaczanie granicy plastycznoci 6. Skorygowa zakres danych dla linii prostej tak, aby przeciła ona krzyw rozcigania. W prezentowanym tu przykładzie naley przedłuy prost tak by uwzgldniała ona zakres odkształcenia bezwzgldnego bliski 0,2[mm]. w tym celu naley: a. Otworzy do edycji arkusz Dane i obl. b. Zaznaczy ostatni komórk z danymi w kolumnie C; - tutaj C712 c. Z menu <Edycja> wybra polecenie <Kopiuj>. d. Zaznaczy zakres komórek C713:C869, tj. do chwili a zaznaczony obszar bdzie odnosił si do komórki w kolumnie A z wartoci 0,2, czyli do wartoci odkształcenia, dla którego wykresy prostej i krzywa rozcigania powinny si przeci. e. Aby skopiowa tylko formuł, w menu Edycja klikn polecenie Wklej specjalnie, a nastpnie zaznaczenie opcji Formuły lub Formuły i formaty liczb 7. Otworzy arkusz wykresu o nazwie Um.Gr.Pl 8. Z menu <Wykres> wybra polecenie <Dane ródłowe> 9. W otwartym oknie z listy serii wybra t, która opisuje lini prost tu Serie2 10. W okienku edycyjnym <Wartoci Y> wprowadzi odpowiedni korekt zakresu danych (rysunek 4.12) 18

19 Rys Korekta zakresu danych serii wykresu Teraz moemy przystpi do ustalenia punktu przecicia prostej z wykresem krzywej rozcigania i odczytania jego współrzdnych. Rzdna tego punktu (współrzdna y) to warto siły rozcigajcej, która odpowiada umownej granicy plastycznoci. w prezentowanym przykładzie jest to [N] (rysunek 4.13). w dalszym cigu naley: Rys Wyznaczenie siły rozci gaj cej dla umownej granicy plastycznoci 19

20 11. Otworzy arkusz Dane i obl. i wpisa w komórce G1 tekst Fp 12. Zdefiniowa nazw komórki G2 jako Fp 13. Wpisa do komórki G2 warto W komórce H2 wpisa tekst Rp Do komórki H3 wpisa formuł: =ZAOKR(Fp/S0;0) 16. Zdefiniowa nazw komórki H3 jako Rp02 W prezentowanym przykładzie umowna granica plastycznoci badanego materiału wynosi, 560 [N/mm 2 ] 5. Wykres krzywej rozci gania w układzie współrzdnych: naprenie umowne wydłuenie jednostkowe σ - ε Wykonany wczeniej wykres w układzie współrzdnych prostoktnych: siła rozcigajca F wydłuenie L, jest podstawowym wynikiem próby rozcigania. Aby umoliwi porównywanie wyników dla dwóch materiałów przy rónych przekrojach poprzecznych stosowanych próbek wykres ten przeliczany jest na nowe współrzdne, a mianowicie naprenie umowne (pozorne, nominalne) i odkształcenie. Naprenie umowne wyraone jest zalenoci: σ F N S0 mm = 2. Jako miar odkształcenia zazwyczaj stosuje si odkształcenie umowne (wydłuenie jednostkowe) wyraone zalenoci: moe by równie wyraone w [%]. L ε =. Odkształcenie umowne L Przeliczenie współrzdnych wykresu rozcigania na nowe współrzdne. Aby przeliczy współrzdne wykresu rozcigania naley wykona nastpujce czynnoci: 1. Otworzy arkusz Dane i obl. 2. Zaznaczy komórk D5 i wpisa tekst - ε [%] 20

21 3. Zaznaczy komórk E5 i wpisa tekst σ [N/mm 2 ] 4. Do komórki D6 wpisa wyraenie obliczajce wydłuenie jednostkowe w procentach: =ZAOKR((A6/L0)*100;3). Zastosowanie funkcji ZAOKR() pozwala zaokrgli wartoci obliczone do trzeciego miejsca po przecinku. 5. Do komórki E5 wpisa wyraenie obliczajce naprenie umowne: =ZAOKR(B6/S0;1). Zastosowanie funkcji ZAOKR() pozwala zaokrgli wartoci obliczone do pierwszego miejsca po przecinku. 6. Zaznaczy komórki D6 i E6 i skopiowa ich zawarto do schowka np. poprzez uycie kombinacji klawiszy CTRL+C. 7. Zaznaczy obszar komórek D7:E1293 i wstawi tam tre formuły przez uycie polecenia <Edycja>, <Wklej specjalnie> i zaznaczenie opcji, Formuły lub Formuły i formaty liczb (rysunek 5.1) Rys. 5.1 Przeliczenie współrzdnych wykresu rozci gania 5.2. współrzdnych σ ε 5.2. Wykrelenie krzywej rozcigania w nowym układzie Wykres umownej krzywej rozcigania umiecimy w nowym arkuszu opracowywanego skoroszytu. w tym celu naley wykona nastpujce czynnoci: 1. W arkuszu Dane i obl. zaznaczy zakres komórek z obliczonymi wartociami wydłuenia jednostkowego i naprenia umownego w prezentowanym przykładzie jest to zakres komórek D6:E

22 2. Naprowadzi przy pomocy myszki kursor na zakładk z nazw arkusza i przycisn PKM (Prawy Klawisz Myszki), a nastpnie wybra z menu podrcznego pozycj <Wstaw>, <Wykres> i zatwierdzi przyciskiem OK. 3. W zakładce Standardowe typy, z listy Typ wykresu wybra pozycj; XY (Punktowy) i nacisn dwukrotnie przycisk <Dalej>, co spowoduje przejcie do kroku 3 kreatora wykresów (rys. 5.2). Rys. 5.2 Wklejanie arkusza z wykresem krzywej rozci gania w nowym układzie współrzdnych 4. Wpisa odpowiednie informacje dotyczce tytułu wykresu oraz osi współrzdnych i nacisn przycisk <Dalej>, a nastpnie <Zakocz> 5. Zmieni nazw arkusza z wykresem np. na Krz.Rozc. 6. Sformatowa odpowiednio seri danych, obszar wykresu oraz osie układu współrzdnych i ich tytuły. 6. Rzeczywista krzywa rozci gania Przeliczany z wykresu F L wykres we współrzdnych σ ε odnosi si do stałego pocztkowego przekroju poprzecznego próbki S 0. Jednak w czasie rozcigania przekrój próbki si zmienia. Pod wpływem zadawanego obcienia, z pominiciem obszaru odkształce sprystych, ma miejsce towarzyszce wydłuaniu próbki, stopniowe zmniejszanie si przekroju poprzecznego. 22

23 Załoenie niezmiennoci objtoci materiału podczas rozcigania pozwala na obliczenie L0 1 chwilowego pola przekroju próbki z zalenoci: S = S0 = S0 ; L 1 + ε gdzie: S rzeczywisty przekrój próbki przy danym obcieniu F, a L aktualna długo bazy pomiarowej opisana zalenoci: L = L (1 + ) 0 ε F F Z powyszego wynika, e: σ = = (1 + ε ) = σ (1 + ε ) S S rz Wyznaczenie wartoci naprenia w celu wykrelenia rzeczywistej krzywej rozcigania W celu przeliczenia wartoci naprenia umownego na rzeczywiste naley wykona nastpujce czynnoci: 1. Otworzy arkusz Dane i obl. 2. Wpisa w komórce F5 tekst σ rz [N/mm 2 ] 3. Poniewa rzeczywist krzyw rozcigania bdziemy budowali do momentu wystpienia granicy wytrzymałoci na rozciganie, wic musimy odnale adres komórki, w której naprenie umowne osiga swoje maksimum. w tym celu musimy: a. W komórce D3 wpisa tekst; Pozycja Rm b. W komórce D4 wpisa wyraenie wyszukujce numer wiersza, w którym znajduje si komórka z wartoci R m : =PODAJ.POZYCJ(Rm;E6:E1293;0)+WIERSZ(E5) 4. Obliczy warto naprenia rzeczywistego. w komórce F6 wpisa wyraenie w nastpujcej postaci: =ZAOKR(E6*(1+D6/100);1) 5. Skopiowa zawarto komórki F6 do schowka 6. Zaznaczy obszar komórek od F7 do Fn, gdzie n to liczba z komórki D4 (pozycja maksimum w kolumnie z wartociami naprenia umownego), w naszym przykładzie to liczba 1196, a zaznaczony obszar komórek to F7:F1196. komórek naley; a. Zaznaczy komórk F5. b. Nacisn klawisz F8 c. Nacisn klawisz F5, - pojawi si okno dialogowe Id do eby zaznaczy dany obszar 23

24 d. Wpisa w oknie dialogowym adres komórki w kolumnie F o numerze wiersza odpowiadajcym numerowi wiersza komórki z wartoci, Rm, czyli F1196 (rysunek 6.1 pokazuje prawidłowo wypełnione okno dialogowe) e. Nacisn klawisz <ENTER> lub <OK> Rys. 6.1 Prawidłowo wypełnione okno dialogowe 'Id do' 6.2. Wykrelenie rzeczywistej krzywej rozcigania Rzeczywisty wykres rozcigania moe zosta dodany jako druga seria danych do wykresu umownej krzywej rozcigania. w tym celu naley wykona czynnoci podobne do tych, jakie wykonalimy podczas dodawania wykresu prostej do wykresu F(L), co zostało omówione w rozdziale W arkuszu Dane i obl. Zaznaczy zakres komórek F6:F1196, (patrz punkt 6a do 6e w rozdziale 6.1) 2. Z menu <Edycja> wybra polecenie <Kopiuj> w celu skopiowania zawartoci komórek do schowka. 3. Otworzy do edycji arkusz Krz. Rozc.. 4. Z menu <Edycja> wybra polecenie <Wklej specjalnie> 5. W otwartym okienku zaznaczy nastpujce opcje: (patrz rysunek 4.10) Dodaj komórki jako: - Nowe serie Wartoci (Y): - Kolumny 24

25 6. Nacisn przycisk OK,- na wykresie pojawi si krzywa bdca obrazem rzeczywistej krzywej rozcigania. 7. Obszar wykresu, tytuły wykresu i osi, tekst legendy oraz serie danych sformatowa w odpowiedni sposób. Rysunek 6.2 przedstawia przykładowy wygld odpowiednio sformatowanego wykresu krzywych rozcigania. Rys. 6.2 Wykres krzywych rozci gania: umownej i rzeczywistej 7. Wyznaczenie krzywej wzmocnienia z próby rozci gania. Krzywe wzmocnienia, pozwalajce na okrelenie charakterystyki wzmocnienia odkształcanego materiału wyznacza si najczciej z próby spczania w warunkach eliminujcych wpływ tarcia z próby skrcania lub z próby rozcigania. Dokładne wyznaczenie napre uplastyczniajcych σ p w próbie jednoosiowego rozcigania jest moliwe jedynie w zakresie odkształce równomiernych i obejmuje niewielki zakres odkształce Aby wyznaczy krzyw wzmocnienia na podstawie danych rzeczywistych ze statycznej próby rozcigania trzeba zastosowa nastpujcy algorytm postpowania: 1. Naley wydzieli dane w zakresie: od przekroczenia granicy plastycznoci do osignicia granicy wytrzymałoci na rozciganie. 25

26 2. Dla wydzielonego zakresu danych wyznaczy wydłuenie trwałe próbki, czyli wydłuenie pomniejszone o warto odkształce sprystych 3. Obliczy odkształcenie zastpczeε, jako odkształcenia rzeczywistego według zalenoci l ε = ln 1 l 0 4. Utworzy wykres w układzie współrzdnych prostoktnych: naprenie uplastyczniajce odkształcenie zastpcze; σ ε 5. Aproksymowa otrzymany wykres danych rzeczywistych krzyw potgow postaci n σ = Cε lub wielomianem stopnia najlepiej oddajcego charakter tej krzywej. pl n 7.1. Wydzielenie zakresu odkształce równomiernych Aby wydzieli równomiernych tabeli danych zakres odkształce równomiernych naley wybra zakres danych od przekroczenia granicy plastycznoci do momentu osignicia granicy wytrzymałoci na rozciganie. Pozycj komórki z wartoci maksymaln naprenia (w kolumnie σ[n/mm 2 ]) wyznaczylimy ju wczeniej, teraz zrobimy to samo dla wartoci naprenia odpowiadajcego umownej granicy plastycznoci. w tym celu naley wykona nastpujce czynnoci: 1. W komórce H3 wpisa tekst; Pozycja Rp 2. W komórce H4 wpisa wyraenie wyszukujce numer wiersza, w którym znajduje si komórka z wartoci R p02 w postaci: =PODAJ.POZYCJ(Rp02;E6:E1196;1)+WIERSZ(E5) Poniewa komórka Rp02 zawiera zaokrglon warto obliczonego naprenia, wic w wyraeniu PODAJ.POZYCJ(szukana_warto;przeszukiwana_tab;typ_porównania) jako argumentu typu porównania uyto, 1 co powoduje, e funkcja znajdzie najwiksz warto, która jest mniejsza lub równa wartoci szukanej. z kolei ograniczamy zakres poszukiwania tej wartoci do miejsca w tabeli, gdzie znajduje si maksymalna warto naprenia tj. do wiersza numer W ten sposób ustalilimy zakres danych odpowiadajcych odkształceniu równomiernemu. w prezentowanym przykładzie obejmuje on komórki od wiersza 783 do Moemy, teraz skopiowa zawarto danych oryginalnych tego zakresu tabeli i przystpi do dalszych 26

27 czynnoci majcych na celu wyznaczenie krzywej wzmocnienia. w tym celu naley wykona nastpujce czynnoci: 3. Z menu <Edycja> wybra polecenie <Przejd do> 4. W otwartym okienku dialogowym wpisa adres komórki Anw; gdzie nw to numer wiersza z komórki H4, w naszym przykładzie A783 i nacisn <ENTER> lub <OK>, zaznaczona zostanie komórka A Nacisn klawisz F8, a nastpnie F5 6. W otwartym oknie dialogowym wpisa adres Bnw, gdzie nw to liczba wskazujca na numer wiersza z komórki D4, w tym przykładzie B1196 i nacisn <ENTER> lub <OK>. Zaznaczony zostanie obszar komórek A783:B Kopiujemy w dowolny sposób zawarto zaznaczonych komórek do schowka, np. uywajc kombinacji klawiszy CTRL+C 8. Zaznaczy komórk G6 i wstawi tam zawarto schowka, np. kombinacj klawiszy CTRL+V. 9. W komórce G5 wpisa tekst Lr, a w komórce H5 tekst Fr 7.2. Obliczenie odkształcenia trwałego Aby obliczy odkształcenie trwałe badanej próbki, dla kadego punktu danych naley odj warto odkształce sprystych. w tym celu trzeba wykona nastpujce czynnoci; 1. Wpisa w komórce I5 tekst Od. Trw. 2. W komórce I6 wpisa wyraenie w postaci ; =G6-((H6-odcita)/nachylenie) 7.3. Obliczenie odkształcenia zastpczego 1. W komórce J5 wpisa tekst Odk.Zast. 2. W komórce J6 wpisa wyraenie: =LN((L0+I6)/L0). 3. Zaznaczy komórki I6 i J6 i skopiowa ich zawarto do schowka np. poprzez uycie kombinacji klawiszy CTRL+C 27

Statyczna próba skrcania

Statyczna próba skrcania Laboratorium z Wytrzymałoci Materiałów Statyczna próba skrcania Instrukcja uzupełniajca Opracował: Łukasz Blacha Politechnika Opolska Katedra Mechaniki i PKM Opole, 2011 2 Wprowadzenie Do celów wiczenia

Bardziej szczegółowo

Zadania do wykonaj przed przyst!pieniem do pracy:

Zadania do wykonaj przed przyst!pieniem do pracy: wiczenie 3 Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie kwerend, formularzy Cel wiczenia: Zapoznanie si ze sposobami konstruowania formularzy operujcych na danych z tabel oraz metodami tworzenia kwerend

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Grayna Napieralska Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Koniecznym i bardzo wanym elementem pracy dydaktycznej nauczyciela jest badanie wyników nauczania. Prawidłow analiz

Bardziej szczegółowo

Jak korzystać z Excela?

Jak korzystać z Excela? 1 Jak korzystać z Excela? 1. Dane liczbowe, wprowadzone (zaimportowane) do arkusza kalkulacyjnego w Excelu mogą przyjmować różne kategorie, np. ogólne, liczbowe, walutowe, księgowe, naukowe, itd. Jeśli

Bardziej szczegółowo

Arkusz kalkulacyjny EXCEL

Arkusz kalkulacyjny EXCEL ARKUSZ KALKULACYJNY EXCEL 1 Arkusz kalkulacyjny EXCEL Aby obrysować tabelę krawędziami należy: 1. Zaznaczyć komórki, które chcemy obrysować. 2. Kursor myszy ustawić na menu FORMAT i raz kliknąć lewym klawiszem

Bardziej szczegółowo

Podstawowe obiekty AutoCAD-a

Podstawowe obiekty AutoCAD-a LINIA Podstawowe obiekty AutoCAD-a Zad1: Narysowa lini o pocztku w punkcie o współrzdnych (100, 50) i kocu w punkcie (200, 150) 1. Wybierz polecenie rysowania linii, np. poprzez kilknicie ikony. W wierszu

Bardziej szczegółowo

WyŜsza Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy MS EXCEL CZ.2

WyŜsza Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy MS EXCEL CZ.2 - 1 - MS EXCEL CZ.2 FUNKCJE Program Excel zawiera ok. 200 funkcji, będących predefiniowanymi formułami, słuŝącymi do wykonywania określonych obliczeń. KaŜda funkcja składa się z nazwy funkcji, która określa

Bardziej szczegółowo

Kolumna Zeszyt Komórka Wiersz Tabela arkusza Zakładki arkuszy

Kolumna Zeszyt Komórka Wiersz Tabela arkusza Zakładki arkuszy 1 Podstawowym przeznaczeniem arkusza kalkulacyjnego jest najczęściej opracowanie danych liczbowych i prezentowanie ich formie graficznej. Ale formuła arkusza kalkulacyjnego jest na tyle elastyczna, że

Bardziej szczegółowo

Praktyczne wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego w pracy nauczyciela część 1

Praktyczne wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego w pracy nauczyciela część 1 Praktyczne wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego w pracy nauczyciela część 1 Katarzyna Nawrot Spis treści: 1. Podstawowe pojęcia a. Arkusz kalkulacyjny b. Komórka c. Zakres komórek d. Formuła e. Pasek formuły

Bardziej szczegółowo

4.Arkusz kalkulacyjny Calc

4.Arkusz kalkulacyjny Calc 4.Arkusz kalkulacyjny Calc 4.1. Okno programu Calc Arkusz kalkulacyjny Calc jest zawarty w bezpłatnym pakiecie OpenOffice.org 2.4. Można go uruchomić, podobnie jak inne aplikacje tego środowiska, wybierając

Bardziej szczegółowo

I. Zapoznanie z arkuszem kalkulacyjnym nazwa II. Wprowadzanie danych III. Tworzenie formuł IV. Formatowanie arkusza Format Komórki Czcionka

I. Zapoznanie z arkuszem kalkulacyjnym nazwa II. Wprowadzanie danych III. Tworzenie formuł IV. Formatowanie arkusza Format Komórki Czcionka I. Zapoznanie z arkuszem kalkulacyjnym Program Excel słuy do tworzenia elektronicznego arkusza kalkulacyjnego, który umoliwia dokumentowanie i analiz danych numerycznych. Dane s uporzdkowane w wiersze

Bardziej szczegółowo

TABELE I WYKRESY W EXCELU I ACCESSIE

TABELE I WYKRESY W EXCELU I ACCESSIE TABELE I WYKRESY W EXCELU I ACCESSIE Adresowanie w Excelu A B C D 1 A1 $B1 C$1 $D$1 2 3 A B C D 1 15 =A1 2 =$A1 3 =A$1 4 =$A$1 Przesunąć w dół, w bok i w dół i bok Przekopiować w dół, w bok i w dół i bok

Bardziej szczegółowo

Struktura dokumentu w arkuszu kalkulacyjnym MS EXCEL

Struktura dokumentu w arkuszu kalkulacyjnym MS EXCEL Lekcja 1. Strona 1 z 13 Struktura dokumentu w arkuszu kalkulacyjnym MS EXCEL Zeszyt Nowy plik programu Excel nazywany zeszytem lub skoroszytem składa się na ogół z trzech arkuszy. Przykładowe okno z otwartym

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi programu Pilot PS 5rc

Instrukcja obsługi programu Pilot PS 5rc Instrukcja obsługi programu Pilot PS 5rc Spis treci 1.Wprowadzenie....3 2. Wymagania....3 3. Instalacja oprogramowania...3 4. Uruchomienie Programu...5 4.1. Menu główne...5 4.2. Zakładki...6 5. Praca z

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia nr 4. Arkusz kalkulacyjny i programy do obliczeń statystycznych

Ćwiczenia nr 4. Arkusz kalkulacyjny i programy do obliczeń statystycznych Ćwiczenia nr 4 Arkusz kalkulacyjny i programy do obliczeń statystycznych Arkusz kalkulacyjny składa się z komórek powstałych z przecięcia wierszy, oznaczających zwykle przypadki, z kolumnami, oznaczającymi

Bardziej szczegółowo

Arkusz kalkulacyjny MS Excel

Arkusz kalkulacyjny MS Excel Arkusz kalkulacyjny MS Excel I. Wprowadzenie do arkusza kalkulacyjnego Program Excel służy do tworzenia elektronicznego arkusza kalkulacyjnego, który umożliwia dokumentowanie i analizę danych numerycznych.

Bardziej szczegółowo

Obliczenia inżynierskie arkusz kalkulacyjny. Technologie informacyjne

Obliczenia inżynierskie arkusz kalkulacyjny. Technologie informacyjne Obliczenia inżynierskie arkusz kalkulacyjny Technologie informacyjne Wprowadzanie i modyfikacja danych Program Excel rozróżnia trzy typy danych: Etykiety tak określa sie wpisywany tekst: tytuł tabeli,

Bardziej szczegółowo

Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy

Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy Podstawowe informacje o skoroszycie Excel jest najczęściej wykorzystywany do tworzenia skoroszytów. Skoroszyt jest zbiorem informacji, które są przechowywane w

Bardziej szczegółowo

Trik 1 Edycja wykresu bezpośrednio w dokumencie Worda

Trik 1 Edycja wykresu bezpośrednio w dokumencie Worda :: Trik 1. Edycja wykresu bezpośrednio w dokumencie Worda :: Trik 2. Automatyczne usuwanie nadanych nazw zakresów :: Trik 3. Warunki przy określaniu jednostek miary :: Trik 4. Najszybszy sposób podświetlenia

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ KALKULACYJNY MICROSOFT EXCEL cz.2 Formuły i funkcje macierzowe, obliczenia na liczbach zespolonych, wykonywanie i formatowanie wykresów.

ARKUSZ KALKULACYJNY MICROSOFT EXCEL cz.2 Formuły i funkcje macierzowe, obliczenia na liczbach zespolonych, wykonywanie i formatowanie wykresów. Wydział Elektryczny Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Metrologii Instrukcja do pracowni z przedmiotu Podstawy Informatyki Kod przedmiotu: ENS1C 100 003 oraz ENZ1C 100 003 Ćwiczenie pt. ARKUSZ KALKULACYJNY

Bardziej szczegółowo

TABELE I WYKRESY W EXCELU I ACCESSIE

TABELE I WYKRESY W EXCELU I ACCESSIE TABELE I WYKRESY W EXCELU I ACCESSIE 1. Tabele wykonane w Excelu na pierwszych ćwiczeniach Wielkość prób samce samice wiosna/lato 12 6 jesień 6 7 zima 10 9 Średni ciężar osobnika SD ciężaru osobnika samce

Bardziej szczegółowo

ZPKSoft. Kreator dokumentów. Wstp. Przeznaczenie. Definicje

ZPKSoft. Kreator dokumentów. Wstp. Przeznaczenie. Definicje ZPKSoft Kreator dokumentów Wstp Kreator dokumentów jest aplikacj sieciow typu klient serwer, dedykowan dla serwera InterBase. Aplikacja pracuje w rodowisku Windows. Jest dostosowana do współpracy z systemem

Bardziej szczegółowo

Arkusz strona zawierająca informacje. Dokumenty Excela są jakby skoroszytami podzielonymi na pojedyncze arkusze.

Arkusz strona zawierająca informacje. Dokumenty Excela są jakby skoroszytami podzielonymi na pojedyncze arkusze. ARKUSZ KALKULACYJNY Arkusz strona zawierająca informacje Dokumenty Excela są jakby skoroszytami podzielonymi na pojedyncze arkusze. Obszar roboczy fragment ekranu, na którym dokonywane są obliczenia Wiersze

Bardziej szczegółowo

Arkusz kalkulacyjny. R. Robert Gajewski omklnx.il.pw.edu.pl/~rgajewski

Arkusz kalkulacyjny. R. Robert Gajewski omklnx.il.pw.edu.pl/~rgajewski Arkusz kalkulacyjny R. Robert Gajewski omklnx.il.pw.edu.pl/~rgajewski www.il.pw.edu.pl/~rg s-rg@siwy.il.pw.edu.pl O arkuszach ogólnie! Arkusz kalkulacyjny (spreadshit) to komputerowy program umożliwiający

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz.4 Slajd 1 Excel Slajd 2 Wykresy Najlepszym sposobem prezentacji danych jest prezentacja graficzna. Z pomocą

Bardziej szczegółowo

Trik 1 Autorejestrowanie zmian dokonanych w obliczeniach

Trik 1 Autorejestrowanie zmian dokonanych w obliczeniach :: Trik 1. Autorejestrowanie zmian dokonanych w obliczeniach :: Trik 2. Czytelne formatowanie walutowe :: Trik 3. Optymalny układ wykresu punktowego :: Trik 4. Szybkie oznaczenie wszystkich komórek z formułami

Bardziej szczegółowo

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter.

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter. OPIS PROGRAMU TPREZENTER. Program TPrezenter przeznaczony jest do pełnej graficznej prezentacji danych bieżących lub archiwalnych dla systemów serii AL154. Umożliwia wygodną i dokładną analizę na monitorze

Bardziej szczegółowo

Dodawanie grafiki i obiektów

Dodawanie grafiki i obiektów Dodawanie grafiki i obiektów Word nie jest edytorem obiektów graficznych, ale oferuje kilka opcji, dzięki którym można dokonywać niewielkich zmian w rysunku. W Wordzie możesz zmieniać rozmiar obiektu graficznego,

Bardziej szczegółowo

Trik 1 Formatowanie przenoszone z wykresu na wykres

Trik 1 Formatowanie przenoszone z wykresu na wykres :: Trik 1. Formatowanie przenoszone z wykresu na wykres :: Trik 2. Dostosowanie kolejności danych w tabeli przestawnej :: Trik 3. Wyznaczanie najmniejszej wartości z pominięciem liczb ujemnych :: Trik

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Excel Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz.4 Slajd 1 Slajd 2 Najlepszym sposobem prezentacji danych jest prezentacja graficzna. Z pomocą wykresu

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH

LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI INSTYTUT INFORMATYKI I ELEKTROTECHNIKI ZAKŁAD INŻYNIERII KOMPUTEROWEJ Przygotował: dr inż. Janusz Jabłoński LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH Jeżeli nie jest potrzebna

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1 Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Informatyka Arkusz kalkulacyjny 2010 dla WINDOWS cz. 1 Slajd 1 Slajd 2 Ogólne informacje Arkusz kalkulacyjny podstawowe narzędzie pracy menadżera Arkusz kalkulacyjny

Bardziej szczegółowo

str. 1 Excel ćwiczenia 1 Podstawy użytkowania komputerów

str. 1 Excel ćwiczenia 1 Podstawy użytkowania komputerów Excel ćwiczenia 1 Rozdział 1 Zapoznanie się z arkuszem kalkulacyjnym Program Excel służy do tworzenia elektronicznego arkusza kalkulacyjnego, który umożliwia dokumentowanie i analizę danych numerycznych.

Bardziej szczegółowo

Temat: Arkusze kalkulacyjne. Program Microsoft Office Excel. Podstawy

Temat: Arkusze kalkulacyjne. Program Microsoft Office Excel. Podstawy Temat: Arkusze kalkulacyjne. Program Microsoft Office Excel. Podstawy Arkusz kalkulacyjny to program przeznaczony do wykonywania różnego rodzaju obliczeń oraz prezentowania i analizowania ich wyników.

Bardziej szczegółowo

Zadanie 8. Dołączanie obiektów

Zadanie 8. Dołączanie obiektów Zadanie 8. Dołączanie obiektów Edytor Word umożliwia dołączanie do dokumentów różnych obiektów. Mogą to być gotowe obiekty graficzne z galerii klipów, równania, obrazy ze skanera lub aparatu cyfrowego.

Bardziej szczegółowo

Krótki przewodnik po Open Calc

Krótki przewodnik po Open Calc Krótki przewodnik po Open Calc Uwaga. Po szczegółową pomoc odsyłam do pliku pomocy. W arkuszu kalkulacyjnym możemy sporządzić dowolne zestawienia i przeliczenia danych w sposób elegancki i automatyczny.

Bardziej szczegółowo

Co to jest arkusz kalkulacyjny?

Co to jest arkusz kalkulacyjny? Co to jest arkusz kalkulacyjny? Arkusz kalkulacyjny jest programem służącym do wykonywania obliczeń matematycznych. Za jego pomocą możemy również w czytelny sposób, wykonane obliczenia przedstawić w postaci

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z informatyki dla klasy szóstej szkoły podstawowej.

Wymagania edukacyjne z informatyki dla klasy szóstej szkoły podstawowej. Wymagania edukacyjne z informatyki dla klasy szóstej szkoły podstawowej. Dział Zagadnienia Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Arkusz kalkulacyjny (Microsoft Excel i OpenOffice) Uruchomienie

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJE DO ARKUSZA KALKULACYJNEGO Excel 2003

INSTRUKCJE DO ARKUSZA KALKULACYJNEGO Excel 2003 INSTRUKCJE DO ARKUSZA KALKULACYJNEGO Excel 2003 Formatowanie arkusza: Ćwiczenie 1 Przygotujmy tabelkę w arkuszu kalkulacyjnym (jak na rysunku). 1. Nazwę Arkusza1 zmieniamy na nazwę Ćw1 Naciskamy prawym

Bardziej szczegółowo

najlepszych trików Excelu

najlepszych trików Excelu 70 najlepszych trików W Excelu 70 najlepszych trików w Excelu Spis treści Formatowanie czytelne i przejrzyste zestawienia...3 Wyświetlanie tylko wartości dodatnich...3 Szybkie dopasowanie szerokości kolumny...3

Bardziej szczegółowo

Excel 2007 PL. Pierwsza pomoc

Excel 2007 PL. Pierwsza pomoc . Pierwsza pomoc Autor: Bartosz Gajda ISBN: 978-83-246-1095-2 Format: A5, stron: 92 Kto w dzisiejszych zwariowanych czasach chcia³by traciæ cenne godziny na robienie papierowych sprawozdañ i zestawieñ?

Bardziej szczegółowo

Opera 9.10. Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA

Opera 9.10. Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA Opera 9.10 Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10 wersja 1.1 Spis treci 1. INSTALACJA WŁASNEGO CERTYFIKATU Z PLIKU *.PFX... 3 2. WYKONYWANIE KOPII BEZPIECZESTWA WŁASNEGO

Bardziej szczegółowo

System midzybankowej informacji gospodarczej Dokumenty Zastrzeone MIG DZ ver. 2.0. Aplikacja WWW ver. 2.1 Instrukcja Obsługi

System midzybankowej informacji gospodarczej Dokumenty Zastrzeone MIG DZ ver. 2.0. Aplikacja WWW ver. 2.1 Instrukcja Obsługi System midzybankowej informacji gospodarczej Dokumenty Zastrzeone MIG DZ ver. 2.0. Aplikacja WWW ver. 2.1 Instrukcja Obsługi 1.Wymagania techniczne 1.1. Wymagania sprztowe - minimalne : komputer PC Intel

Bardziej szczegółowo

Rys. 1. DuŜa liczba nazw zakresów. Rys. 2. Procedura usuwająca wszystkie nazwy w skoroszycie

Rys. 1. DuŜa liczba nazw zakresów. Rys. 2. Procedura usuwająca wszystkie nazwy w skoroszycie :: Trik 1. Hurtowe usuwanie niepotrzebnych nazw zakresów :: Trik 2. WyróŜnianie powtórzonych wartości w kolumnie :: Trik 3. Oznaczenie wierszy kolejnymi literami alfabetu :: Trik 4. Obliczanie dziennych

Bardziej szczegółowo

Opis arkusza i odwolamnia.doc 1

Opis arkusza i odwolamnia.doc 1 Opis arkusza i odwolamnia.doc 1 Arkusz kalkulacyjny Wygl d okna programu cz ci do wpisywania przelicze : Pokazuje adres aktywnej komórki Komórka o adresie D5 Ka d komórk mo emy wybrać (uaktywni ) klikn

Bardziej szczegółowo

Poradnik korzystania z serwisu UNET: Dostp do poczty elektronicznej ze strony WWW

Poradnik korzystania z serwisu UNET: Dostp do poczty elektronicznej ze strony WWW Poradnik korzystania z serwisu UNET: Dostp do poczty elektronicznej ze strony WWW W przypadku braku stosownego oprogramowania słucego do komunikacji z systemem pocztowym UNET uytkownik ma moliwo skorzystania

Bardziej szczegółowo

Przewodnik dla każdego po: Dla każdego coś miłego Microsoft Excel 2010

Przewodnik dla każdego po: Dla każdego coś miłego Microsoft Excel 2010 Przewodnik dla każdego po: Dla każdego coś miłego Microsoft Excel 2010 Czym jest Excel 2010 Excel jest programem umożliwiającym tworzenie tabel, a także obliczanie i analizowanie danych. Należy do typu

Bardziej szczegółowo

Przy dokonywaniu analiz ekonomicznych, np. sprzedażowych, bardzo

Przy dokonywaniu analiz ekonomicznych, np. sprzedażowych, bardzo Sprawdź, jak możesz przewidzieć wartość sprzedaży w nadchodzących okresach Prognozowanie w Excelu Systemy informatyczne w zarządzaniu 13/01 Przy dokonywaniu analiz ekonomicznych, np. sprzedażowych, bardzo

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi programu CalcuLuX 4.0

Instrukcja obsługi programu CalcuLuX 4.0 Instrukcja obsługi programu CalcuLuX 4.0 Katarzyna Jach Marcin Kuliski Politechnika Wrocławska Program CalcuLuX jest narzdziem wspomagajcym proces projektowania owietlenia, opracowanym przez Philips Lighting.

Bardziej szczegółowo

Pracownia Informatyczna Instytut Technologii Mechanicznej Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki. Podstawy Informatyki i algorytmizacji

Pracownia Informatyczna Instytut Technologii Mechanicznej Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki. Podstawy Informatyki i algorytmizacji Pracownia Informatyczna Instytut Technologii Mechanicznej Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki Podstawy Informatyki i algorytmizacji wykład 1 dr inż. Maria Lachowicz Wprowadzenie Dlaczego arkusz

Bardziej szczegółowo

JAK PROSTO I SKUTECZNIE WYKORZYSTAĆ ARKUSZ KALKULACYJNY DO OBLICZENIA PARAMETRÓW PROSTEJ METODĄ NAJMNIEJSZYCH KWADRATÓW

JAK PROSTO I SKUTECZNIE WYKORZYSTAĆ ARKUSZ KALKULACYJNY DO OBLICZENIA PARAMETRÓW PROSTEJ METODĄ NAJMNIEJSZYCH KWADRATÓW JAK PROSTO I SKUTECZNIE WYKORZYSTAĆ ARKUSZ KALKULACYJNY DO OBLICZENIA PARAMETRÓW PROSTEJ METODĄ NAJMNIEJSZYCH KWADRATÓW Z tego dokumentu dowiesz się jak wykorzystać wbudowane funkcje arkusza kalkulacyjnego

Bardziej szczegółowo

Podręczna pomoc Microsoft Excel 2007

Podręczna pomoc Microsoft Excel 2007 Podręczna pomoc Microsoft Excel 2007 Klawisze skrótów... 1 Podstawowe funkcje... 2 Narzędzie Szukaj wyniku... 3 Aktywowanie dodatków... 4 Narzędzie Solver (dodatek)... 6 Narzędzie Tabela przestawna...

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia nr 2. Edycja tekstu (Microsoft Word)

Ćwiczenia nr 2. Edycja tekstu (Microsoft Word) Dostosowywanie paska zadań Ćwiczenia nr 2 Edycja tekstu (Microsoft Word) Domyślnie program Word proponuje paski narzędzi Standardowy oraz Formatowanie z zestawem opcji widocznym poniżej: Można jednak zmodyfikować

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADOWY TEST EGZAMINACYJNY

PRZYKŁADOWY TEST EGZAMINACYJNY European Computer Competence Certificate PRZYKŁADOWY TEST EGZAMINACYJNY Europejskiego Certyfikatu Kompetencji Informatycznych ECCC Moduł: IT M3 Arkusze kalkulacyjne Poziom: B Średniozaawansowany FUNDACJA

Bardziej szczegółowo

Rys. 1. Aktywne linki będą wstawiane za pomocą rozwijanej listy

Rys. 1. Aktywne linki będą wstawiane za pomocą rozwijanej listy :: Trik 1. Lista rozwijana z aktywnymi hiperłączami :: Trik 2. Łączenie tabel o róŝnym układzie kolumn :: Trik 3. Automatyczne zapisywanie zmian przy zamykaniu skoroszytu :: Trik 4. Linie siatki arkusza

Bardziej szczegółowo

Podstawowe czynnos ci w programie Excel

Podstawowe czynnos ci w programie Excel Podstawowe czynnos ci w programie Excel Program Excel to zaawansowana aplikacja do obsługi arkuszy kalkulacyjnych i analizy danych, jednak aby w pełni wykorzystać jej możliwości, należy najpierw poznać

Bardziej szczegółowo

Tworzenie i modyfikowanie wykresów

Tworzenie i modyfikowanie wykresów Tworzenie i modyfikowanie wykresów Aby utworzyć wykres: Zaznacz dane, które mają być zilustrowane na wykresie: I sposób szybkie tworzenie wykresu Naciśnij na klawiaturze klawisz funkcyjny F11 (na osobnym

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do MS Excel

Wprowadzenie do MS Excel Wprowadzenie do MS Excel Czym jest Excel? Excel jest programem umożliwiającym tworzenie tabel, a także obliczanie i analizowanie danych. Należy do typu programów nazywanych arkuszami kalkulacyjnymi. W

Bardziej szczegółowo

Skróty klawiaturowe w programie Microsoft Excel 2013

Skróty klawiaturowe w programie Microsoft Excel 2013 y klawiaturowe w programie Microsoft Excel 2013 Przewodnik y klawiaturowe w programie Microsoft Excel 2013 zawiera ponad 200 różnych kombinacji klawiszy wraz z opisem ich działania, których użycie pozwala

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. Regresja liniowa, współczynnik zmienności, współczynnik korelacji liniowej, współczynnik korelacji wielorakiej

Ekonometria. Regresja liniowa, współczynnik zmienności, współczynnik korelacji liniowej, współczynnik korelacji wielorakiej Regresja liniowa, współczynnik zmienności, współczynnik korelacji liniowej, współczynnik korelacji wielorakiej Paweł Cibis pawel@cibis.pl 23 lutego 2007 1 Regresja liniowa 2 wzory funkcje 3 Korelacja liniowa

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1 - Arkusze kalkulacyjne

Ćwiczenie 1 - Arkusze kalkulacyjne Ćwiczenie 1 - Arkusze kalkulacyjne 1. Uruchomić program Excel, utworzyć plik o nazwie Ćwiczenia_excel.xls, a następnie zapisać go na dysku D w swoim folderze. 2. Ćwiczenia wstępne Zaznaczyć pojedynczą

Bardziej szczegółowo

Trik 1 Wartości prognozowane bardziej czytelne na wykresie

Trik 1 Wartości prognozowane bardziej czytelne na wykresie :: Trik 1. Wartości prognozowane bardziej czytelne na wykresie :: Trik 2. Szybkie łączenie danych z 2 zestawień :: Trik 3. Problem z zaokrąglaniem kwot do pełnej złotówki :: Trik 4. Wyodrębnianie informacji

Bardziej szczegółowo

Instrukcja właściwego wykonania wykresów na zajęcia dydaktyczne.

Instrukcja właściwego wykonania wykresów na zajęcia dydaktyczne. Instrukcja właściwego wykonania wykresów na zajęcia dydaktyczne. 1. Wstęp Opracował: Michał Dyjak, Fizyka II r. Instrukcja dla studentów, opisująca krok po kroku jak prawidłowo sformatować wykres na potrzeby

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 2

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 2 Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 2 Slajd 1 Excel Slajd 2 Redagowanie danych Wprowadzanie danych do pustej komórki Po kliknięciu na komórkę

Bardziej szczegółowo

1. Przypisy, indeks i spisy.

1. Przypisy, indeks i spisy. 1. Przypisy, indeks i spisy. (Wstaw Odwołanie Przypis dolny - ) (Wstaw Odwołanie Indeks i spisy - ) Przypisy dolne i końcowe w drukowanych dokumentach umożliwiają umieszczanie w dokumencie objaśnień, komentarzy

Bardziej szczegółowo

Program szkoleniowy. 16 h dydaktycznych (12 h zegarowych) NAZWA SZCZEGÓŁY CZAS. Skróty dostępu do narzędzi

Program szkoleniowy. 16 h dydaktycznych (12 h zegarowych) NAZWA SZCZEGÓŁY CZAS. Skróty dostępu do narzędzi Program szkoleniowy Microsoft Excel Poziom Podstawowy 16 h dydaktycznych (12 h zegarowych) NAZWA SZCZEGÓŁY CZAS 1. Skróty klawiszowe Skróty do przeglądania arkusza Skróty dostępu do narzędzi Skróty dotyczące

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1 Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 1 Slajd 1 Excel Slajd 2 Ogólne informacje Arkusz kalkulacyjny podstawowe narzędzie pracy menadżera Arkusz

Bardziej szczegółowo

Praca w edytorze WORD

Praca w edytorze WORD 1 Praca w edytorze WORD Interfejs Cały interfejs tworzy pojedynczy mechanizm. Głównym jego elementem jest wstęga. Wstęga jest podzielona na karty. Zawierają one wszystkie opcje formatowania dokumentu.

Bardziej szczegółowo

Temat 10 : Poznajemy zasady pracy w edytorze tekstu Word.

Temat 10 : Poznajemy zasady pracy w edytorze tekstu Word. Temat 10 : Poznajemy zasady pracy w edytorze tekstu Word. 1. Edytor tekstu WORD to program (edytor) do tworzenia dokumentów tekstowych (rozszerzenia:.doc (97-2003),.docx nowszy). 2. Budowa okna edytora

Bardziej szczegółowo

Microsoft Excel. Podstawowe informacje

Microsoft Excel. Podstawowe informacje Microsoft Excel Podstawowe informacje Kolumny (A,B,...,Z,AA, AB,..) Wiersze Komórki Wybór aktualnego arkusza Zawartość komórek Dane Wartości tekstowe Wartości numeryczne Szczególnym przypadkiem są data

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi programu DIALux 2.6

Instrukcja obsługi programu DIALux 2.6 Instrukcja obsługi programu DIALux 2.6 Marcin Kuliski Politechnika Wrocławska Program DIALux słuy do projektowania sztucznego owietlenia pomieszcze zamknitych, terenów otwartych oraz dróg. Jego najnowsze,

Bardziej szczegółowo

Komputerowa Ksiga Podatkowa Wersja 11.4 ZAKOCZENIE ROKU

Komputerowa Ksiga Podatkowa Wersja 11.4 ZAKOCZENIE ROKU Komputerowa Ksiga Podatkowa Wersja 11.4 ZAKOCZENIE ROKU Przed przystpieniem do liczenia deklaracji PIT-36, PIT-37, PIT-O i zestawienia PIT-D naley zapozna si z objanieniami do powyszych deklaracji. Uwaga:

Bardziej szczegółowo

TEMAT : Przykłady innych funkcji i ich wykresy.

TEMAT : Przykłady innych funkcji i ich wykresy. Elżbieta Kołodziej e-mail: efreet@pf.pl matematyka, informatyka Gimnazjum Nr 5 37-450 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 55 SCENARIUSZ LEKCJI PRZEPROWADZONEJ W KLASIE III TEMAT : Przykłady innych funkcji

Bardziej szczegółowo

obsług dowolnego typu formularzy (np. formularzy ankietowych), pobieranie wzorców formularzy z serwera centralnego,

obsług dowolnego typu formularzy (np. formularzy ankietowych), pobieranie wzorców formularzy z serwera centralnego, Wstp GeForms to program przeznaczony na telefony komórkowe (tzw. midlet) z obsług Javy (J2ME) umoliwiajcy wprowadzanie danych według rónorodnych wzorców. Wzory formularzy s pobierane z serwera centralnego

Bardziej szczegółowo

Program SMS4 Monitor

Program SMS4 Monitor Program SMS4 Monitor INSTRUKCJA OBSŁUGI Wersja 1.0 Spis treci 1. Opis ogólny... 2 2. Instalacja i wymagania programu... 2 3. Ustawienia programu... 2 4. Opis wskaników w oknie aplikacji... 3 5. Opcje uruchomienia

Bardziej szczegółowo

Przed rozpoczęciem pracy otwórz nowy plik (Ctrl +N) wykorzystując szablon acadiso.dwt

Przed rozpoczęciem pracy otwórz nowy plik (Ctrl +N) wykorzystując szablon acadiso.dwt Przed rozpoczęciem pracy otwórz nowy plik (Ctrl +N) wykorzystując szablon acadiso.dwt Zadanie: Utwórz szablon rysunkowy składający się z: - warstw - tabelki rysunkowej w postaci bloku (według wzoru poniżej)

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA OTWIERANIA PLIKU DPT (data point table)

INSTRUKCJA OTWIERANIA PLIKU DPT (data point table) INSTRUKCJA OTWIERANIA PLIKU DPT (data point table) Plik DPT jest tekstowym zapisem widma. Otwarty w notatniku wygląda następująco: Aby móc stworzyć wykres, należy tak zaimportować plik do arkusza kalkulacyjnego,

Bardziej szczegółowo

( x) Równanie regresji liniowej ma postać. By obliczyć współczynniki a i b należy posłużyć się następującymi wzorami 1 : Gdzie:

( x) Równanie regresji liniowej ma postać. By obliczyć współczynniki a i b należy posłużyć się następującymi wzorami 1 : Gdzie: ma postać y = ax + b Równanie regresji liniowej By obliczyć współczynniki a i b należy posłużyć się następującymi wzorami 1 : xy b = a = b lub x Gdzie: xy = też a = x = ( b ) i to dane empiryczne, a ilość

Bardziej szczegółowo

FORMUŁY AUTOSUMOWANIE SUMA

FORMUŁY AUTOSUMOWANIE SUMA Wskazówki do wykonania Ćwiczenia 1, ocena sprawdzianu (Excel 2007) Autor: dr Mariusz Giero 1. Pobierz plik do pracy. W pracy należy wykonać obliczenia we wszystkich żółtych polach oraz utworzyć wykresy

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Ergonomii Politechniki Wrocławskiej (http://ergonomia.ioz.pwr.wroc.pl)

Laboratorium Ergonomii Politechniki Wrocławskiej (http://ergonomia.ioz.pwr.wroc.pl) KLM - krótka instrukcja obsługi. Aby skorzysta z kalkulatora metody KLM trzeba najpierw przygotowa obrazy badanych ekranów (interfejsów) w formie map bitowych Windows (bmp). Wszystkie mapy zapamita w folderze,

Bardziej szczegółowo

Przenoszenie, kopiowanie formuł

Przenoszenie, kopiowanie formuł Przenoszenie, kopiowanie formuł Jeżeli będziemy kopiowali komórki wypełnione tekstem lub liczbami możemy wykorzystywać tradycyjny sposób kopiowania lub przenoszenia zawartości w inne miejsce. Jednak przy

Bardziej szczegółowo

Informatyka dla klas I wykresy funkcji

Informatyka dla klas I wykresy funkcji 2013 mgr Jerzy Wałaszek I LO w Tarnowie Informatyka dla klas I wykresy funkcji Prezentowane materiały są przeznaczone dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Autor artykułu: mgr Jerzy Wałaszek, wersja1.0

Bardziej szczegółowo

BIBLIOTEKA LOKALNE CENTRUM WIEDZY PRAKTYCZNEJ PRZEWODNIK PO NARZĘDZIACH WARSZTAT NR 1: ARKUSZE KALKULACYJNE - MINI SKRYPT

BIBLIOTEKA LOKALNE CENTRUM WIEDZY PRAKTYCZNEJ PRZEWODNIK PO NARZĘDZIACH WARSZTAT NR 1: ARKUSZE KALKULACYJNE - MINI SKRYPT BIBLIOTEKA LOKALNE CENTRUM WIEDZY PRAKTYCZNEJ PRZEWODNIK PO NARZĘDZIACH WARSZTAT NR 1: ARKUSZE KALKULACYJNE - MINI SKRYPT 1. Wprowadzenie Arkusze kalkulacyjne Google umożliwiają łatwe tworzenie, udostępnianie

Bardziej szczegółowo

LibreOffice Impress. Poziom podstawowy. Materiały szkoleniowe

LibreOffice Impress. Poziom podstawowy. Materiały szkoleniowe LibreOffice Impress Poziom podstawowy Materiały szkoleniowe Nota Materiał powstał w ramach realizacji projektu e-kompetencje bez barier dofinansowanego z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa działanie

Bardziej szczegółowo

EXCEL wprowadzenie Ćwiczenia

EXCEL wprowadzenie Ćwiczenia EXCEL wprowadzenie Ćwiczenia 1. Nadaj nazwę arkuszowi Ćwiczenie 1 W lewej, dolnej części okna programu znajdują się nazwy otwartych arkuszy programu (Arkusz 1..). Zmiana nazwy, w tym celu należy kliknąć

Bardziej szczegółowo

Arkusz kalkulacyjny MS Excel 2010 PL.

Arkusz kalkulacyjny MS Excel 2010 PL. Arkusz kalkulacyjny MS Excel 2010 PL. Microsoft Excel to aplikacja, która jest powszechnie używana w firmach i instytucjach, a także przez użytkowników domowych. Jej główne zastosowanie to dokonywanie

Bardziej szczegółowo

Excel. Zadania. Nazwisko:

Excel. Zadania. Nazwisko: Excel. Zadania Zadanie 1. Utwórz arkusz do generowania serii zadań testowych na dodawanie. Pierwszy składnik jest jedno- lub dwucyfrowy, drugi jest jednocyfrowy. Wydrukowany arkusz może wyglądać przykładowo

Bardziej szczegółowo

1.1 Wykorzystanie programu Microsoft Excel w rekonstrukcji wypadków drogowych - wprowadzenie.

1.1 Wykorzystanie programu Microsoft Excel w rekonstrukcji wypadków drogowych - wprowadzenie. 1.1 Wykorzystanie programu Microsoft Excel w rekonstrukcji wypadków drogowych - wprowadzenie. Microsoft Excel jest arkuszem kalkulacyjnym. Program słuŝy do głównie obliczeń: finansowych, technicznych,

Bardziej szczegółowo

Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie tabel i powiza, manipulowanie danymi. Zadania do wykonani przed przystpieniem do pracy:

Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie tabel i powiza, manipulowanie danymi. Zadania do wykonani przed przystpieniem do pracy: wiczenie 2 Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie tabel i powiza, manipulowanie danymi. Cel wiczenia: Zapoznanie si ze sposobami konstruowania tabel, powiza pomidzy tabelami oraz metodami manipulowania

Bardziej szczegółowo

Usługi Informatyczne "SZANSA" - Gabriela Ciszyńska-Matuszek ul. Świerkowa 25, Bielsko-Biała

Usługi Informatyczne SZANSA - Gabriela Ciszyńska-Matuszek ul. Świerkowa 25, Bielsko-Biała Usługi Informatyczne "SZANSA" - Gabriela Ciszyńska-Matuszek ul. Świerkowa 25, 43-305 Bielsko-Biała NIP 937-22-97-52 tel. +48 33 488 89 39 zwcad@zwcad.pl www.zwcad.pl Aplikacja do rysowania wykresów i oznaczania

Bardziej szczegółowo

Wstęp 7 Rozdział 1. OpenOffice.ux.pl Writer środowisko pracy 9

Wstęp 7 Rozdział 1. OpenOffice.ux.pl Writer środowisko pracy 9 Wstęp 7 Rozdział 1. OpenOffice.ux.pl Writer środowisko pracy 9 Uruchamianie edytora OpenOffice.ux.pl Writer 9 Dostosowywanie środowiska pracy 11 Menu Widok 14 Ustawienia dokumentu 16 Rozdział 2. OpenOffice

Bardziej szczegółowo

BAZA_1 Temat: Tworzenie i modyfikowanie formularzy.

BAZA_1 Temat: Tworzenie i modyfikowanie formularzy. BAZA_1 Temat: Tworzenie i modyfikowanie formularzy. Do wprowadzania danych do tabel słuŝą formularze. Dlatego zanim przystąpimy do wypełniania danymi nowo utworzonych tabel, najpierw przygotujemy odpowiednie

Bardziej szczegółowo

ABC 2002/XP PL EXCEL. Autor: Edward C. Willett, Steve Cummings. Rozdział 1. Podstawy pracy z programem (9) Uruchamianie programu (9)

ABC 2002/XP PL EXCEL. Autor: Edward C. Willett, Steve Cummings. Rozdział 1. Podstawy pracy z programem (9) Uruchamianie programu (9) ABC 2002/XP PL EXCEL Autor: Edward C. Willett, Steve Cummings Rozdział 1. Podstawy pracy z programem (9) Uruchamianie programu (9) Obszar roboczy programu (10) o Pasek tytułowy (10) o Przyciski Minimalizuj

Bardziej szczegółowo

Rys. 1. Daty rozpoczęcia i zakończenia uŝytkowania maszyn

Rys. 1. Daty rozpoczęcia i zakończenia uŝytkowania maszyn :: Trik 1. Wykres przedziałów czasowych :: Trik 2. Większa liczba warunków w formatowaniu warunkowym :: Trik 3. Podsumowanie liczb niepoprawnie wprowadzonych do komórek :: Trik 4. Podpis i dane kontaktowe

Bardziej szczegółowo

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 2

Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 2 Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania Excel Informatyka Arkusz kalkulacyjny Excel 2010 dla WINDOWS cz. 2 Slajd 1 Slajd 2 Wprowadzanie danych do pustej komórki Po kliknięciu na komórkę rozpoczynamy wprowadzanie

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi dodatku InsERT GT Smart Documents

Instrukcja obsługi dodatku InsERT GT Smart Documents Instrukcja obsługi dodatku InsERT GT Smart Documents InsERT, grudzie 2003 http://www.insert.com.pl/office2003 InsERT GT Smart Documents to przygotowany przez firm InsERT specjalny dodatek, umoliwiajcy

Bardziej szczegółowo

Arkusz kalkulacyjny EXCEL poziom średniozaawansowany Materiały szkoleniowe

Arkusz kalkulacyjny EXCEL poziom średniozaawansowany Materiały szkoleniowe Arkusz kalkulacyjny EXCEL poziom średniozaawansowany Materiały szkoleniowe Nota Materiał powstał w ramach realizacji projektu e-kompetencje bez barier dofinansowanego z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi. Generatora CSV

Instrukcja obsługi. Generatora CSV Instrukcja obsługi Generatora CSV Spis treści: 1. Wstęp 2. Praca z programem Generator CSV 2.1. Rozpoczęcie pracy 2.2. Sprawdzanie docelowego pliku CSV 2.3 Korekta błędów w docelowym pliku CSV 2.3.1. Odnajdywanie

Bardziej szczegółowo

Formularz pierwszej oceny w służbie cywilnej

Formularz pierwszej oceny w służbie cywilnej Narzędzie informatyczne wspomagające dokonywanie pierwszej oceny w służbie cywilnej przygotowane w ramach projektu pn. Strategia zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej współfinansowanego przez

Bardziej szczegółowo

Nagrywanie Makr. Na karcie Dostosowywanie Wstążki zaznaczamy kartę Deweloper.

Nagrywanie Makr. Na karcie Dostosowywanie Wstążki zaznaczamy kartę Deweloper. Nagrywanie Makr Wiele rozwiązań z wykorzystaniem makr można używać nawet bez znajomości poleceń i struktury języka programowania Visual Basic for Applications. Pozwala na to opcja nagrywania makr, którą

Bardziej szczegółowo