Swiec ie. Prawdziwy biznes. w sukces? Łukasz wejchert. o składki. Jak zmienić. koniec wyścigu

Transkrypt

1 Cena 9,80 (w tym 7% VAT) Październik (10/2010) Prawdziwy biznes w Wirtual nym Swiec ie Łukasz wejchert koniec wyścigu o składki Piotr M. Śliwicki prezes Grupy Ergo Hestia Jak zmienić Upadek w sukces? case PKM DUDA Nr. ind we wszechświecie zegarków iwc historia firmy z schaffhausen

2 Październik 2010zawartość manager 360 o Łukasz Wejchert W wirtualnym świecie str. 12 Piotr M. Śliwicki str. 18 Maciej Duda str. 24 Robert Kwiatkowski str. 52 Grzegorz Fibakiewicz str. 38 Krzysztof Dudek str. 58 We wszechświecie IWC str. 89 BIZNES DZISIAJ 6 Dariusz Jarosz: Mistrz ciętej riposty 8 Andrzej Nierychło: Tanie latanie? 10 Wiktor Legowicz: Australia na kredyt 11 Cezary Stolarczyk: Do pracy, czyli do grobu MANAGER Łukasz Wejchert: W wirtualnym świecie RYNEK 18 Piotr M. Śliwicki: Koniec wyścigu o składki 24 Maciej Duda: Jak zmienić upadek w sukces? 34 Wojciech Giełżyński: Redisówka, ałun, binokle i getry 38 Grzegorz Fibakiewicz: Prosto na parkiet 42 Samochodowy self service 44 Inkubator biznesu 46 5 lat po huraganie LUDZIE 52 Robert Kwiatkowski: Telewizja na krawędzi 58 Krzysztof Dudek: Kultura przynosi zyski INWESTYCJE 62 Jednośladowa inwestycja 64 Lech Potyński: Motocykle jak stare wino RAPORT 66 Pod znakiem konsolidacji 72 Nasza przyszłość w rękach OFE NAUKA 76 Informatyka kształtuje przyszłość Technopolis 80 Rodzinna terenówka 83 Ćwierć miliarda na plaży 84 Dostawcze jak osobowe 88 Ekstremalne fotografowanie Just QUALITY 89 We wszechświecie IWC 94 Henrik Ekdah: Globalny wymiar luksusu 96 Telefon z logo TAG Heuer 98 Wielka sztuka, wielkie pieniądze 102 W kadrze managera DUTY FREE 104 Ostróda po raz Brzuchomówca Przygody roślinożercy 106 Mariusz Gzyl By żyło się lepiej, a umierało trudniej 3

3 biznes dzisiaj Opinie Termin: 30 dni By uniknąć opóźnień płatności zagrażających płynności finansowej przedsiębiorstw, maksymalny termin regulowania wierzytelności w Unii Europejskiej będzie wynosił 30 dni stanowi nowa unijna dyrektywa, uzgodniona przez eurodeputowanych i kraje członkowskie. W wyjątkowych okolicznościach ten termin będzie mógł być przedłużony do 60 dni. Takie terminy obowiązujące zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym wprowadzono głównie z myślą o małych i średnich firmach, w przypadku których opóźnione płatności za dostarczone towary i usługi zagrażają płynności finansowej, a co za tym idzie przetrwaniu na rynku. Jestem niezmiernie zadowolona, że PE zdołał zagwarantować ogólny, 30-dniowy termin zarówno w przypadku instytucji publicznych, jak i transakcji biznesowych cieszyła się sprawozdawczyni, niemiecka socjalistka Barbara Weiler. PE zabezpieczył równe szanse i jasne zasady dla wszystkich, z korzyścią dla małych i średnich firm. Porozumienie oznacza, że takie przedsiębiorstwa nie będą dłużej zmuszane do tego, by pełnić rolę banków dla firm publicznych i wielkich koncernów. Uzgodniona nowelizacja unijnej dyrektywy z 2002 r. zakłada również, że w przypadku opóźnionych płatności mają obowiązywać dodatkowe odsetki w wysokości 8 proc. oraz ryczałtowa opłata w wysokości 40 euro na pokrycie kosztów odzyskania długu. W pracach nad nowelizacją dyrektywy eurodeputowani wskazywali, że niezapłacone rachunki to domena firm państwowych, a nie prywatnych, a wiele przedsiębiorstw prywatnych startujących w przetargach publicznych godzi się z góry z tym, że okresy zapłaty za wykonane prace sięgają często kilkudziesięciu dni. Szereg badań pokazuje, że spółki wymieniają opóźnienia w otrzymywaniu należności jako jedno z największych zagrożeń dla ich przetrwania. Najbardziej wrażliwe są małe i średnie firmy mające niewielką liczbę klientów. Jednocześnie coraz większa liczba firm działających w UE ma trudności z terminowym regulowaniem swoich zobowiązań. Spóźniona zapłata to niemal powszechnie obowiązujący standard. Kryzys gospodarczy jeszcze pogłębił ten problem, dodatkowo utrudniając firmom przezwyciężenie skutków recesji. Porozumienie musi być jeszcze zatwierdzone przez ministrów 27 oraz Parlament Europejski na sesji plenarnej. Na podstawie informacji Edytorial Redaktor naczelny Wirus blokady Opóźnione płatności są jak groźne bakterie atakują i osłabiają gospodarkę. Czasem działają jak prawdziwi killerzy, doprowadzając do upadku firmy, które dobrze sobie radzą, ale mają wielu dłużników. Tak jak w organizmie osłabione narządy atakują pasożyty: nieuczciwi konkurenci, agresywne firmy windykacyjne, brutalni komornicy, handlarze długami. Czasem upadek firmy czekającej na należności zaczyna się od prostej blokady konta. Wystarczy, że nie zapłaci na czas podatku VAT którego sama wcześniej nie otrzymała Piotr Cegłowski a już Urząd Skarbowy blokuje konto, uniemożliwiając normalną działalność. Czasem przybiera to chore formy. Jeden z naszych czytelników adwokat z zachodnich rubieży Polski poskarżył się nam, że już kilka razy nie miał dostępu do konta, na którym przechowywał kilkadziesiąt tysięcy złotych, ponieważ zablokowano je z powodu długu na poziomie 200 zł. Procedura odblokowywania zajmowała mu zwykle kilka dni, więc obecnie trzyma pieniądze w skarpecie. Nierzadko zdarza się, że zablokowani uruchamiają nowe konta bankowe choćby na jeden dzień, żeby przejąć część należności i prowadzić normalną działalność Kwoty pozostające poza oficjalnym, bankowym obrotem z dnia na dzień rosną. To patologia, która może mieć bardzo poważne negatywne skutki. Słowem szara strefa będzie się poszerzać. Spora w tym wina niektórych banków, które chcą być bardziej papieskie od papieża w kontaktach z organami skarbowymi, zapominając o tym, że powinny reprezentować interesy klientów. Miejmy nadzieję, że ta spirala wreszcie przestanie się nakręcać, gdy Komisja Europejska zgodnie z wieloma zapowiedziami przedstawi wreszcie plan skutecznego przeciwdziałania opóźnianiu płatności i ich licznym negatywnym skutkom. Wydaje mi się, że to problem nieporównywalnie ważniejszy niż krzyże, pomniki, partyjne przepychanki i inne sztuczne byty, którymi żywią się dziś media. Redaktor naczelny Piotr Cegłowski p.ceglowski@managermba.pl Zast. red. naczelnego Tomasz Miarecki t.miarecki@managermba.pl Sekretarz redakcji Grzegorz Stech g.stech@managermba.pl Dyrektor artystyczny Maja Hałko m.halko@managermba.pl Rynek Leszek Cieloch l.cieloch@managermba.pl Inwestycje Piotr Stefański p.stefanski@managermba.pl Ludzie Andrzej Mroziński a.mrozinski@managermba.pl Nauka Grzegorz Dąbrowski g.dabrowski@managermba.pl Technopolis, Just Quality Barbara Grabowska b.grabowska@managermba.pl Felietony, komentarze Wojciech Giełżyński, Mariusz Gzyl, Dariusz Jarosz, Andrzej Nierychło Korespondenci zagraniczni Cezary Stolarczyk (USA), Günter Starzinger (Austria), Oliver Stollorcz (Niemcy) Dział foto Tomasz Kuczyński t.kuczynski@managermba.pl Mariusz Szachowski m.szachowski@managermba.pl Studio Krzysztof Krawczyk k.krawczyk@managermba.pl Siedziba redakcji ul. Srebrna 3 lok Warszawa tel./fax: CEO & Dyrektor biura reklamy Jarek Dotka j.dotka@managermba.pl Reklama Mariusz Malinowski kom m.malinowski@managermba.pl Krzysztof Łabuszewski kom k.labuszewski@managermba.pl Joanna Biedrzycka kom j.biedrzycka@managermba.pl Paulina Stec kom p.stec@managermba.pl Patrycja Żach kom p.zach@managermba.pl Wydawnictwo Business Magazine Manager ul. Zagorzycka Warszawa biuro@managermba.pl Management Business Association Prezes Maciej Siembieda m.siembieda@managermba.pl 4

4 biznes dzisiaj Mistrz ciętej riposty FELIETON Obecnie Hitem YouTuba jest stary jak świat skecz pociągowy pt. Liwko w doskonałej obsadzie duetu renomowanych aktorów Mariana Opani i Krzysztofa Kowalewskiego. Historyjka jest uznawana za mistrzostwo oraz wirtuozerię tzw. sztuki ciętej riposty, a przedstawia się mniej więcej tak. Dwóch gości siada naprzeciwko siebie w przedziale kolejowym. Chyba będziemy podróżowali razem mówi do Kowalewskiego Opania, Kowalewski mówi: Wobec tego ja się przedstawię, nazywam się Liwko. Opania nie odrywając wzroku od gazety z szyderczym uśmiechem mimowolnie rzuca Liwko, Liwko idź po piwko. Kowalewski wyraźnie dotknięty pyta: A przepraszam, a jak pańska godność? Ja drogi panie nazywam się Baton. Kowalewski poirytowany próbuje ułożyć wierszyk. Baton, Baton... W końcu nie wytrzymuje i wypala: Baton, Baton, orzesz ty chu... Ta historyjka jak ulał pasuje do ostatnich dwóch sytuacji, w których naprzeciwko siebie usiadł akcjonariat dwóch spółek, jednej notowanej na NewConnect, a drugiej giełdowej. Prekursorem mistrzostwa ciętej riposty na rynku kapitałowym była jednak pierwsza z nich i osiągnęła w tym niemal mistrzostwo świata. Mowa tutaj o słynnej firmie Inifintiti, która pod wodzą Piotra Tymochowicza miała, poprzez portal Polaris Gate, uczynić nas niemal nieśmiertelnymi. Po wejściu na NewConnect, gdy kurs zaczął się dynamicznie staczać w dół, najwięksi akcjonariusze stwierdzili mnie więcej tak. Ponieważ spółka potrzebuje pieniędzy, to my, jako Dobrzy Wujkowie, sprzedaliśmy cześć naszych akcji na rynku, żeby pieniądze ze sprzedaży pożyczyć spółce na rozwój, dalej zachowując nad nią kontrolę. Zirytowana druga strona, która kupowała papiery po coraz niższym kursie, odpowiedziała mniej więcej tak: Dobrzy Wujkowie, Dobrzy Wujkowie, orzesz Wy... Dariusz Jarosz prezes Martis CONSULTING, wieloletni prezes i redaktor naczelny Gazety Giełdy Parkiet Nie upłynęło zbyt dużo wody w Wiśle, a metoda na Dobrego Wujka została powtórzona w Optimusie, choć trzeba przyznać, że w trochę szlachetniejszej formie. Ta z kolei spółka o długim giełdowym stażu i znakomicie rozpoznawalnym brandzie również ma problemy z finansowaniem rozwoju. Główni akcjonariusze, zwani Dobrymi Wujkami, siadając naprzeciwko pozostałych oznajmili: Sprzedamy część papierów po znacznie niższej cenie niż giełdowy kurs, już czekającemu nabywcy, a pieniądze pożyczymy spółce na rozwój. Taka deklaracja wywołała ripostę w postaci gwałtownej przeceny oraz komentarze drugiej strony, nabywającej drożej na giełdzie papiery, mniej więcej takie. Dobrzy Wujkowie, Dobrzy Wujkowie, orzesz Wy... Mógłby ktoś jednak powiedzieć, pieniądz to pieniądz i nie ma tu miejsca na sentymenty, kulturalne zachowania czy jakieś Dobre Praktyki, bo dobro firmy jest najważniejsze. A że przy okazji ktoś oberwie, to jego sprawa i musi mieć to wkalkulowane wsiadając do przedziału i nawiązując romans z rynkiem oraz relacje z pozostałymi graczami. A to, że gracze grają lekko znaczonymi kartami, to już zupełnie inna sprawa. Warszawski rynek rozrasta się do takich rozmiarów, że nad sprawami, które jeszcze nie tak dawno byłyby szeroko komentowane i piętnowane, przechodzi się do porządku dziennego. Moją perełką wyznaczającą ostatnio kanony eleganckiego zachowania jest ulubiona przez inwestorów instytucjonalnych giełdowa spółka LPP. Otóż spółka przyjęła program motywacyjny dla pracowników. Brzmi on mniej więcej tak. Program na lata jest skierowany do kluczowych pracowników handlujących odzieżą Reserved, Cropp, House i Mohito. Spółka nie ujawnia, jakie warunki muszą spełniać, by otrzymać papiery, zastrzegając, że dla każdego roku ustali je Rada Nadzorcza. Ale jak je ustali, to także nie ujawni. LPP ujawniło za to, że akcje będą po 2 zł (na giełdzie są po około 1800 zł) i będzie ich maksymalnie 15 tys. sztuk. Czyli obecnie warte są 27 mln zł. Nie wiem zatem, czy jest to program motywacyjny, czy też jest to program niemal darmowego rozdawania akcji, będący integralną częścią wynagrodzenia pracowników w najbliższych latach sfinansowany przez drugą stronę kupującą na GPW. Nie wiem też, co na to druga strona, złożona w większości przez dużych inwestorów instytucjonalnych. Na razie druga strona taktownie milczy. Dariusz Jarosz 360 dla Biznesu i g owa ma wolne! Zdejmij z siebie ciężar organizacji programu wsparcia sprzedaży. Wybierz ofertę Sodexo Motivation Solutions w zakresie skutecznej motywacji Klientów, Kontrahentów i Konsumentów i daj swojej głowie wolne. 6

5 biznes dzisiaj Tanie latanie? FELIETON Model biznesowy tak zwanych tanich linii lotniczych wymyślono następująco: niska cena za uproszczoną usługę. Jak to dzisiaj wygląda w praktyce? Proszę bardzo. Do eksperymentu wybieram linie, których nazwy nie wymienię, bo nie mam ochoty być włóczony po sądach. Dla ułatwienia dodaję, że te linie namolnie twierdzą, że są największe w Polsce (kilka tak twierdzi, he, he). Już na pierwszej firmowej stronie internetowej atakuje oczy umieszczona w centralnym miejscu autoreklama Najlepsze oferty. Na chybił trafił wybieram jedną z tych ofert: Pernambuco od 80 zł. Oczywiście, rozumiem magiczną rolę przyimka od przy opisach cen w tekstach reklamowych. Nie liczę więc na przelot za 80 złotych, no ale przecież to nadal najlepsza oferta. Wstawiam daty, wylot za 10 dni, powrót za 15. Kliknięcie i system odpowiada: w zadanych terminach przelot będzie kosztował 1100 złotych. Pal sześć te 80, czyli 160 z powrotem, ale 1100?... To są jeszcze tanie linie? Ale idźmy dalej. Trzeba się zarejestrować, czyli mówiąc po ludzku przedstawić. To akurat rozumiem, linia lotnicza ma prawo wiedzieć, z kim ma przyjemność. Wypełniam, klikam. Ciekawe, z 1100 zrobiło się w tym momencie 1078 zł. Ale dopiero teraz zaczynają się prawdziwe jaja. Otwiera się strona, na której proponuje się rozmaite dodatkowe usługi i ułatwienia, wszystkie rzecz jasna odpłatne. Po pierwsze, możliwość przyszłych zmian w rezerwacji. Konstrukcja tej usługi jest powalająca. Same zmiany będą darmowe, ale za ich możliwość trzeba z góry zapłacić, drobne 90 zł (45 razy 2, bo przeloty tam i z powrotem traktowane są osobno). W przeciwnym wypadku każda zmiana daty, godziny itp. kosztuje 135 zł, gdy dokonywana jest przez Internet i 203 zł, jeśli przez telefon. No, ale nie ma przymusu dokonywania zmian. Po drugie, za 23 zł (przelot w jedną stronę) mogę wykupić miejsce z dodatkową przestrzenią na nogi. Chodzi o miejsce w rzędzie przy wyjściu awaryjnym, którego fotele są nieco bardziej odsunięte. Ciekawe, że z tej możliwości wyłączeni są pasażerowie otyli, chociaż wydawałoby się, że to jest propozycja właśnie dla nich. Przy okazji powstaje problem kto i w jakim trybie będzie decydował, który pasażer jest otyły, a który tylko gruby, ale zostawmy te frapujące rozważania. Jeszcze ciekawsze jest, że jeżeli za tę dodatkową przestrzeń będę chciał dopłacić w kasie na lotnisku, to zapłacę już 46 zł. Kolejna proponowana dopłata dotyczy pierwszeństwa wejścia do samolotu, rzecz z pozoru niegłupia przy braku numerowanych miejsc. Do zapłaty 18 zł przez Internet i dwa razy więcej na lotnisku. Tylko co się będzie działo, gdy wszyscy pasażerowie zapłacą za pierwszeństwo? Dadzą im przy schodkach maczety i pałki? Następny haczyk to zabezpieczenie na wypadek opóźnienia lotu, koszt 45 zł. Za te pieniądze mam otrzymać kredyt 450 zł (zgaduję, że chodzi o zakup biletu w przyszłości), jeśli lot opóźni się o więcej niż 2 godziny. Pomysł iście genialny. Te linie znane są z notorycznych opóźnień, a pasażerowie jeszcze za to zapłacą. Jeszcze tylko 5 zł za potwierdzenie rezerwacji SMSem (ile średnio kosztuje SMS?, chyba ze 20 groszy ) oraz zupełnie naiwna próba naciągnięcia na dodatkowe ubezpieczenie podróżne i już pasażer-jeleń przechodzi na najbardziej niebezpieczny grunt w całej procedurze, czyli do opłat za bagaż. Otóż cena biletu nie obejmuje bagażu. Bez dodatkowych opłat wolno zabrać na pokład tylko jedną niewielką rzecz rozmiarów wypchanej aktówki. Nie zapomniano dodać, że bezpłatnie wolno przewieźć telefon komórkowy i płaszcz (ten darmowy płaszcz jest rozczulający, ale jak będzie z kurtką i czapką?). Za pozostały bagaż płacić, po 68 złotych od sztuki. Gdy ktoś bierze na urlop dwie walizki, niech doliczy do ceny biletu 272 zł. Te ceny dotyczą rezerwacji przez Internet. Proszę zwrócić uwagę, że wymagane jest dokładne zadeklarowanie liczby sztuk bagażu, jeśli nawet kupuje się bilet z wielomiesięcznym wyprzedzeniem, do czego skądinąd linie lotnicze usilnie namawiają. Ceny żądane na lotnisku są wyższe o 100 procent. Na koniec procedury nabywania biletu należy zań zapłacić. Tyle, że za zapłatę jest opłata; za przelew 11 zł, za płatność kartą 23 zł. Za darmo linie lotnicze łaskawie zgadzają się przyjąć pieniądze tylko w kasie banku, w którym same mają konto; bardzo to ciekawa propozycja dla mieszkańców mniejszych miejscowości. Andrzej Nierychło Dziennikarz TV Biznes, wieloletni szef Pulsu Biznesu Wreszcie możemy lecieć. Ale żeby odlecieć, trzeba się na lotnisku odprawić. A taka odprawa jest płatna. Jeżeli zamówię sobie odprawę przy zakupie biletu przez Internet, zapłacę 23 zł, na samym lotnisku skasują mnie już na 46 zł. Jest jedyna możliwość bezpłatnej odprawy, samemu przez Internet, ale jest to czynność bardziej skomplikowana od zakupu biletu i wymaga obycia z komputerem i Internetem oraz drukarki, co skutecznie eliminuje część pasażerów. Bardzo zgrubnie obliczyłem, że cena mojego biletu do Pernambuco od 80 zł przekroczy 1500 zł i to po wybraniu tylko tych dodatkowych opcji, które wydają się rzeczywiście mieć jakikolwiek sens. Ale i tak jestem do przodu, bo bilet mógłby kosztować jeszcze więcej, gdybym kupował go nie przez Internet, ale przez telefon. Linie lotnicze doliczą sobie wówczas 32 zł za samą przyjemność rozmowy z telefonistą i jego odpowiedzialną pracę. Za tę rozmowę zapłacę zresztą dwa razy, bo i to jest największe kuriozum wielkie linie lotnicze pozwalają się skomunikować telefonicznie tylko i wyłącznie za pośrednictwem numeru z serii 700 czyli ekstradrogiego, 3,66 zł za minutę. Dotyczy to wszystkich możliwych kontaktów, także w sprawach reklamacyjnych i interwencyjnych. To już nie jest żenujące naciąganie klientów, to jest zwykła granda, która winna spowodować interwencję UOKiK. Miało być byle jak, ale za to tanio. Tanio już nie jest, za to bylejakość rozwinęła się nad podziw i urosła do pułapu dziadostwa. Andrzej Nierychło 8

6 biznes dzisiaj felieton FELIETON biznes dzisiaj M Australia na kredyt Do pracy, czyli do grobu Przed miesiącem przedstawiłem sylwetkę Józefa SŁużałka, ekonomisty z Australii. Często prezentuje bardzo kontrowersyjne poglądy na otaczającą nas rzeczywistość ekonomiczną. I tym razem zaskoczył mnie podczas niedawnej rozmowy. Po czyjej stronie racja warto przemyśleć Człowiek wychodzi do pracy wiedząc, że następnym pomieszczeniem, w którym się znajdzie, będzie kostnica. Taki scenariusz nie jest, oczywiście, częsty, lecz staje się coraz poważniejszym problemem. WL Dzisiaj Australia jest jednym z najbogatszych państw na świecie. JS Tak, jesteśmy potęgą w minerałach i mamy bardzo wydajne rolnictwo. Tylko, że to wszystko do nas już nie należy, dawno temu zostało zglobalizowane. A my żyjemy na kredyt. Nasze spłaty długu już przekroczyły 100 mln dziennie i rosną coraz szybciej. WL A co na to rząd, który sami wybraliście? JS My nie wybieramy, my tylko głosujemy na polityków wybranych i sponsorowanych przez instytucje globalizacyjne. Dlatego ten nasz rząd nie informuje nas ani o wysokości zadłużenia, ani kim są wierzyciele. WL Przecież mass media i politycy mówią o zadłużeniu kraju. JS Jest kilka rodzajów długów, akurat ten, o którym nas informują, jest bez większego znaczenia. Wiktor legowicz Autor jest publicystą ekonomicznym radiowej Trójki WL Dług długiem, ale macie nowoczesny przemysł i dobrych managerów. JS Ale ten nowoczesny przemysł do nas nie należy. A nasi dobrzy managerowie pracują, ale poza granicami kraju, o czym często się mówi w radio i TV. Zaś ci, którzy zarządzają korporacjami to przeważnie obcokrajowcy. Ich nie obchodzi los Australii, tylko zysk korporacji i kontrolowanie nas. Proszę nie zapominać, że globalizacja to w pierwszym rzędzie system kontroli doprowadzony do perfekcji. WL A jak ci managerowie są traktowani przez rząd? JS Oni stoją ponad prawem tak samo jak i korporacje, którymi zarządzają. Łatwiej by było powiedzieć, jak oni traktują nasz rząd. Po macoszemu. Niedawno zmienili nam premiera federalnego, bo ten chciał wprowadzić podatek od minerałów. Tak naprawdę to oni tu rządzą. Głos w dyskusji internetowej na Polska Forum: Ktoś, kto mówi że w Australii nie ma kryzysu, po prostu kłamie. Mieszkam tu z mężem od 2 lat. W końcu udało się nam załapać do pracy, mąż do stałej (jest informatykiem), ja do sklepu. Znalezienie pracy dla nowego emigranta graniczy niemalże z cudem. Wszędzie są zwolnienia: w kopalniach, handlu, branży finansowej i budowlanej. Rząd przyjął wprawdzie plan ratunkowy, ale specjaliści twierdzą, że do niczego. Ludzie, którzy pobrali kredyty nierzadko potracili mieszkania. Ceny najmu rosną z miesiąca na miesiąc, bo nie buduje się nowych mieszkań, WL Jak to możliwe? JS Po prostu w każdej partii większością są członkowie Tax-exempt foundation i ci, którzy są na liście płac w korporacjach, a tajemnice korporacyjne są zalegalizowane przez rząd. I tylko opozycja pozaparlamentarna o tym mówi. WL A co na to dziennikarze? JS Oni tylko spekulują i plotkują o powiązaniach polityków z instytucjami globalizacyjnymi. WL A to nie wróży niczego dobrego dla Australii. Czyżby nowy kryzys? JS Jaki nowy, przecież ten dopiero się zaczął. Chociaż w najbliższych latach Australii nic złego nie grozi. Uczciwie spłacamy długi głosowaniami w ONZ i udziałem w wojnach globalizacyjnych. WL Jakie wojny, to są misje pod sztandarem ONZ. JS I to jest tragedia tego świata. ONZ występuje jako instytucja globalizacyjna i jako zrzeszenie niewypłacalnych dłużników. WL A wiadomo, że dłużnik jest niewolnikiem wierzyciela. JS My też zastanawiamy się, kiedy wierzyciele przyjdą po swoje i rozdzielą Australię pomiędzy siebie. A obcy managerowie będą im w tym pomagali. ceny żywności gnają w górę. Do tego doszły podwyżki transportu publicznego, który i tak był drogi. Prawa do świadczeń socjalnych nabywa się dopiero po 4 latach. Dodam, że mieszkam koło Sydney. Ale z perspektywy czasu widzę, że lepiej było zostać w Irlandii. Wspólnym mianownikiem rosnącej liczby samobójstw jest to, że mają miejsce w pracy albo są związane z pracą. Niedawno świat dowiedział się o ciągu samobójstw w chińskiej fabryce. Wcześniej donoszono o odbieraniu sobie życia przez nie mogących znieść stresu pracowników francuskiego przedsiębiorstwa. Teraz coraz częściej mają to u siebie Amerykanie. 60-letni Phil Pagano, dyrektor w zarządzie chicagowskiej kolei miejskiej, rzucił się 7 maja pod pociąg i poniósł śmierć. Również w maju 59-letni prawnik Mark Levy z Maryland zginął od własnej kuli, gdy dowiedział się, że traci pracę. W ubiegłym roku rachmistrz spisowy William Sparkman, 51 lat, wykupił dwie polisy na życie i powiesił się w pracy. Liczba samobójstw w miejscu zatrudnienia była w roku 2008 (to ostatni, z jakiego dostępne są dane statystyczne) najwyższa od czasu, kiedy rządowy Department of Labour zaczął oficjalnie zbierać tego typu informacje. Samobójstw w pracy było 251, o 28 proc. więcej niż w roku Zajmujący się problemem samobójstw pracowników Charles Lattarulo, dyrektor w firmie Harris, Rothenberg International stwierdza, że zaobserwowano gwałtowny wzrost zamachów na własne życie w pracy lub w związku z nią po grudniu 2008 roku. Kiedyś mieliśmy jedno doniesienie na tydzień, dwa; teraz zawiadomienia o samobójstwach napływają codziennie. Lattarulo twierdzi, że w roku 2009 liczba samobójstw wzrosła o 75 proc. w stosunku do roku poprzedniego: Rejestrujemy rosnącą liczbę zagrożeń dla życia pracownika oraz innych w miejscu pracy. Ten wzrost zaczął się, gdy gospodarka zaczęła dołować. Ludzie widzą, jak ich koledzy tracą pracę, są pod presją, by pracować w nadgodzinach, boją się brać urlopy czy nawet przerwy na lunch. Dawni koledzy z pracy zaczynają patrzyć na siebie jako na konkurentów, nie tylko do podwyżki, ale i do zachowania pracy zapewniającej środki utrzymania. Mamy wciąż przypadki, że ludzie zabijają się w pracy i zostawiają notatkę: Wszystko przez to miejsce. Pracownicy są znacznie bardziej zestresowani mówi C. Lattarulo. Paradoksalne, ale ogłaszane przez media i polityków wychodzenie gospodarki USA na prostą jeszcze pogarsza sytuację. Ludzie słyszą, że jest lepiej, ale tego wokół siebie nie dostrzegają. Ich najbliżsi są wciąż bez pracy, bossowie zarządzają redukcje zatrudnienia lub nimi grożą. To rodzi depresje, obwinianie się o brak zdolności, poczucie ciągłego zagrożenia utraty podstaw bytu materialnego. Najczęstszym narzędziem samobójcy jest pistolet, użyty w 130 zamachach na życie w roku 2008, drugie miejsce zajmuje sznur: powiesiło się w pracy 78 osób. Liczba przypadków zastrzelenia się w pracy wzrosła między rokiem 2007 a 2008 o 48 proc. Najbardziej podatni na zamachy samobójcze w związku z zatrudnieniem są biali mężczyźni w średnim wieku, lat. To oni popełniają 95 proc. samobójstw. Szalejące bezrobocie odciska na nich swe piętno, konstatuje psycholog przemysłowy Roger Hawkins. Uważają się za odpowiedzialnych za utrzymanie rodzin, starają się ukrywać swe napięcia i udawać, że wszystko jest w porządku, ale są pod ciągłą presją konieczności zabezpieczenia finansowego podstawy bytu najbliższych. CEzary stolarczyk publicysta, mieszka w USA, inwestuje na rynku nieruchomości Związek liczby samobójstw ze stanem gospodarki nie jest żadnym zaskoczeniem dla znawców zjawiska. Wiedzą, że kiedy w latach kraje Azji przeżywały ekonomiczne załamanie, liczba samobójstw dramatycznie wzrosła. Problemy psychiczne prowadzące do targnięcia się na życie zaczynają się z reguły w pracy. Pojawia się rozpacz, cały świat widzi się w czarnych barwach, nie ma możliwości ucieczki mówi psycholog zajmujący się problematyką pracy, Thierry Guedj, profesor Boston University. Wielu pracodawców usiłuje eksploatować pracowników zmuszając ich, by pracowali więcej za mniejsze pieniądze. Wielu zatrudnionych jest doprowadzonych do ostateczności przez swych przełożonych. Odczuwają stany zagrożenia, cierpią na bezsenność, towarzyszy im permanentna nadwrażliwość. Wszystko to odbija się na zdrowiu. Konsekwencją są nie tylko samobójstwa, ale zawały serca i inne ciężkie choroby. Z pewnością te zagrożenia i spostrzeżenia nie odnoszą się tylko do Ameryki. (cs) 10 11

7 ANAGER 360 o M Prawdziwy biznes w Wirtualnym Swiecie rozmowa z Łukaszem Wejchertem Członkiem Komitetu Wykonawczego Grupy ITI Prezesem Zarządu Grupy Onet.pl Wiceprezesem Grupy TVN ds. online Fot. Mariusz Szachowski/Fototaxi

8 ANAGER 360 o MPrzed rokiem opublikowaliśmy ostatni wywiad z pańskim ojcem Janem Wejchertem. Nigdy nie zapomnę spotkania, podczas którego autoryzowaliśmy tekst. Był charyzmatyczny, konkretny, a jednocześnie przyjacielski i dowcipny. Choć odniósł olbrzymi sukces, pozostał sobą. Czego nauczył się pan od ojca? Mieliśmy bardzo silne relacje emocjonalne, pozostając kumplami, a zarazem partnerami w biznesie. Ojciec często powtarzał, że trzeba włożyć ciężką pracę w to, co się chce osiągnąć. Kierował się prostymi zasadami na pierwszym miejscu stawiając uczciwość, dzięki której znacznie łatwiej się żyje. Umiał osiągnąć doskonały balans poświęcał mnóstwo czasu sprawom zawodowym, a jednocześnie uprawiał sport, szukał inspiracji w różnych środowiskach. Chętnie spotykał się z artystami, aktorami, ale też z piłkarzami. Podziwiałem jego umiejętność planowania, która szła w parze z dbałością o firmę i partnerów biznesowych. Walcząc z nieuleczalną chorobą, o której wiedzieli tylko najbliżsi, zadbał o to, żeby firma sprawnie funkcjonowała, gdyby go zabrakło Zastąpił pan ojca w zarządzie Holdingu ITI. Dziś widzę, jak dobrze przygotował mnie do tej roli. Nigdy nie starał się w instrumentalny sposób sterować moimi działaniami. Z dużym wyczuciem udzielał trafnych rad, czekając zarazem na moją inicjatywę. Rzec można, że ITI to firma rodzinna, w której nastąpiła zmiana pokoleniowa. Piotr Walter, z którym bardzo blisko współpracuję, przejął po swoim ojcu zarządzanie telewizją. Dla nas obu to naturalny proces. Podobnie dzieje się w wielkich światowych koncernach, ale też w małych firmach, o których niewiele mówi się w mediach. Prawdziwym problemem dla przedsiębiorstwa i jego kontrahentów mógłby być brak sukcesji. Jest pan świetnie przygotowany do kariery managerskiej. Zdobył pan wykształcenie w renomowanych szkołach za granicą. Cała moja edukacja odbyła się poza Polską. Wyjechałem z kraju mając 6 lat. Moi przyjaciele czasem żartują na temat słów, które nieświadomie przekręcam. Cóż takie są skutki wielojęzyczności. Jako dziecko mieszkałem koło Kopenhagi, również w Danii ukończyłem średnią szkołę z internatem. W Polsce taki model edukacji nie jest popularny, choć w Anglii, USA, a nawet Japonii to właśnie elitarne szkoły średnie ukierunkowują na całe życie. Są kuźnią kadr dla biznesu i polityki. Większość kluczowych posad w Anglii zajmują na przykład absolwenci Eton. Moja szkoła Herlufsholm Kostskole miała podobne tradycje. Choć wiele się w niej nauczyłem, to jednak miałbym poważne opory, żeby wysłać w przyszłości swoje dzieci do tego rodzaju placówki dydaktycznej. Młody człowiek mieszkając w internacie, uczy się samodzielności. Oznacza to również oderwanie od spraw, którymi na co dzień żyje rodzina. Chyba polski model jest więc lepszy. Studia kończył pan w Irlandii? W Portobello Business College, gdzie jak nietrudno się domyślić zdecydowałem się na ekonomię i biznes. W trakcie studiów zacząłem pracę w londyńskim oddziale Merrill Lynch, gdzie wcześniej miałem praktykę wakacyjną. O tym, że nie zostałem na dłużej w Anglii, zdecydowała rozmowa z Bruno Valsangiacomo, partnerem biznesowym mojego ojca. Stwierdził: Czym prędzej wracaj do Polski. Tutaj masz znacznie większe szanse na ciekawą pracę. Za granicą będziesz przez całe lata nosił teczkę za prezesem I tak w 1995 roku podjąłem pracę w ING Barrings w Warszawie, gdzie na początku też nosiłem teczkę za szefem, ale szybko spełniły się przepowiednie Bruno i mogłem zająć się naprawdę ciekawymi projektami finansowymi. Dlaczego nie w ITI? Mój ojciec uważał, że powinienem zdobyć doświadczenie pracując dla dobrych firm, poznać rynek. Podobną drogę wybrała moja siostra Agata, która dość długo pracowała dla Procter & Gamble. Kolejne doświadczenia zdobyłem w Deutsche Morgan Grenfell, gdzie zdobyłem pierwsze doświadczenia jako manager. Od dłuższego czasu miałem jednak ochotę zacząć działać na własny rachunek. Najbardziej interesował mnie biznes internetowy. Podczas studiów wspólnie z kolegą usiłowaliśmy namówić rodziców, żeby pomogli nam sfinansować założenie firmy podobnej do America OnLine. Konkurencja była wówczas niewielka, mieliśmy duże szanse na sukces. Usłyszeliśmy jednak sakramentalne: Najpierw skończcie studia. Tak wiec bezpowrotnie minęło kilka lat decydujących o kształcie biznesu online, zanim miałem szansę zrealizować swoje pomysły. Wielka szkoda. Na pytanie, czego najbardziej żałuję, odpowiadam zawsze: Tego, że to nie ja wymyśliłem Google. Nie podbił pan wprawdzie świata, ale w polskiej skali rozwój Onetu to fantastyczny sukces. Zwłaszcza jeśli się pamięta, w jak młodym wieku udało się panu zawojować rynek. W 1998 roku, kiedy przeszedłem do biznesu internetowego, miałem 25 lat. Proszę pamiętać, że twórcy najważniejszych światowych witryn tworzyli je najczęściej jeszcze jako studenci. Mój pomysł polegał na uruchomieniu portalu rozrywkowego Tenbit, adresowanego do młodych użytkowników Internetu. Doświadczenia, które zdobyłem, bardzo przydały mi się w kolejnych latach. Zbieg okoliczności zdecydował, że Onet trafił do naszej grupy kapitałowej. Stało się tak za sprawą obsługującego ITI BRE Banku, który nabył firmę Optimus, a wraz z dobrodziejstwem inwentarza Na pytanie, czego najbardziej żałuję, odpowiadam zawsze: Tego, ze to nie ja wymysliłem Google. Holding ITI to czołowa prywatna polska grupa działająca w zakresie mediów, multimediów, internetu i rozrywki, mająca udziały w m.in. w grupie TVN, Multikinie, ITI Cinema, Klubie piłkarskim Legia oraz w Tygodniku Powszechnym. Grupa Onet.pl jest częścią Grupy TVN wiodącego polskiego nadawcy telewizyjnego będącego właścicielem telewizji TVN, całodobowego kanału informacyjnego TVN24, kanału biznesowego TVN CNBC Biznes oraz grupy kanałów tematycznych. Do Onetu należy szereg wiodących polskich przedsięwzięć internetowych, w tym Onet.pl największy polski portal horyzontalny, Sympatia.pl wiodący serwis randkowy, OnetBlog i Blog.pl największe platformy blogowe oraz Zumi.pl pierwszy polski lokalizator internetowy. Onet. Bank chętnie pozbył się portalu, a ja złapałem wiatr w żagle. Był rok W tamtym okresie Internet działał zupełnie inaczej niż dziś. Dominującym dostawcą była TP. Na rynku pojawiło się wiele portali, takich jak Wirtualna Polska, Onet, Ahoj, Poland.com czy Arena, które tworząc katalogi stron i wyszukiwarki, pomagały internautom znajdować dostęp do poszukiwanych treści. Ten model stracił rację bytu wraz z pojawieniem się Google. Dziś wiele firm z tamtego okresu już nie istnieje. Tak również mogłoby się stać z Onetem, gdybyśmy nie wybrali własnej drogi rozwoju firmy. W chwili przejęcia przychody wynosiły 7 mln zł rocznie, a EBITA była negatywna. W ciągu dwóch lat, nie zmieniając zatrudnienia na poziomie 220 osób, zwiększyliśmy liczbę serwerów z 38 do 700, przychody wzrosły do 50 mln zł, a EBIDA poszybowała w górę do 38 proc. Zdecydowaliśmy się stworzyć portal informacyjny z prawdziwego zdarzenia, taki, w którym internauci zatrzymują się na dłużej. Jaka jest obecna kondycja Onetu? Portal ten jest jednym z elementów silnej grupy, w skład której wchodzą również: Zumi, Sympatia, Plejada, PCLab czy Digart. W ciągu ostatnich 5 lat zatrudnienie wrosło czterokrotnie do 880 pracowników, liczba serwerów do 1650, przychody do 208 milionów, przy wskaźniku EBIDA sięgającym nawet 40 proc. To jest zupełnie inna firma niż Onet przed 10 laty

9 MANAGER 360 o Dziś można z ogromną dozą prawdopodobieństwa powiedzieć, że kolejnymi przegrywającymi będą wszyscy ci, którzy nie chcą lub nie umieją dostrzec eksplozji zainteresowania urządzeniami mobilnymi. Już za chwilę będzie ich więcej niż stacjonarnych. Moje biznesowe motto brzmi: Trzeba odpowiednio wcześnie zauważać trendy. Wiele mówi się ostatnio o problemach prasy, której firmy internetowe kradną kontent. Nas to nie dotyczy. Mamy kilkuset dostawców treści agencje informacyjne, gazety, banki zdjęć i producentów treści wideo, z którymi łączą nas podpisane umowy, na podstawie których tworzymy treści dla naszych użytkowników. To, co dzieje się w sieci, jest transparentne. Łatwo stwierdzić, kto bezprawnie korzysta z cudzych zasobów. Nie demonizowałbym tego zagadnienia, bo na koniec dnia chodzi o to, że branża prasowa w porę nie zmieniła swojego modelu biznesowego. Podaż treści regulowana jest przez popyt. Kiedyś podaż była mała, więc za kontent płaciło się więcej. Dziś podaż treści tekstowych, zdjęciowych i wideo jest ogromna. Internet odegrał w tym niemałą rolę. CO LUBI? Co lubi Łukasz Wejchert? Zegarki uważa, że to relikt starej technologii. Wystarcza mu zegar w komórce Pióra na co dzień używa jednorazowych długopisów. W ważnych chwilach sięga po Montblanc, które odziedziczył po ojcu Ubrania najchętniej: dżinsy, dobrej jakości koszula. Kiedy trzeba wkłada klasyczny garnitur. Nie interesują go marki, tylko jakość Wypoczynek podróżuje z żoną i trzema synami w wieku 5, 7 i 9 lat. Najchętniej odwiedza Włochy, Francję, Hiszpanię. Ceni Ibizę, na której, poza głównymi ośrodkami turystycznymi, jest oaza spokoju Kuchnia włoska, ciągle szuka nowych smaków Samochód Jeep Grand Cherokee, którego wybrał ze względów praktycznych. Jest mu potrzebne duże auto, by zmieścić rodzinę hobby bardzo lubi sport tenisa, biegi, piłkę nożną, golfa Mówi się, że trendy w biznesie są zwykle doskonale widoczne, tylko firmy nie chcą ich dostrzegać. I właśnie dlatego przegrywają. Niektórzy managerowie, jak kapitan tonącego okrętu, zamiast podjąć działania naprawcze lub zorganizować sprawną ewakuację, czekają, aż odwróci się tendencja. A takie cuda się nie zdarzają. Co jest dla pana największym atutem Internetu? Nigdzie w gospodarce, tak dobrze i wyraziście nie działają zasady wolnego rynku. Konkurencja nigdy nie daje spać spokojnie. Zmiany są szybkie i radykalne. Jest w tym jakiś pierwiastek anarchistyczny, ale dzięki temu nigdy się nie nudzę. Moja żona z pewnym wyrzutem powtarza co jakiś czas, że praca to moje hobby. Ja naprawdę lubię to, co robię, chociaż tym, co mi się nie udało w Internecie mógłbym wytapetować całe biuro. Wprawdzie przychody rosną średnio o 30 proc. rocznie, nie możemy jednak zwolnić tempa rozwoju. Nie zaprzestaliśmy inwestycji nawet w okresie kryzysu. Kiedy nasi konkurenci cięli koszy i zwalniali pracowników, my zatrudniliśmy 80 osób, głównie w sprzedaży i inwestowaliśmy w nowe serwisy. Jakie cechy wyróżniają pańskich współpracowników? Cenię ludzi z pasją. Uważam, że najważniejszym zadaniem managera jest budowa zespołu. Tak więc uprawiam coś, co można nazwać aktywnym HR. Szukam ludzi, którzy wniosą do firmy ciekawe pomysły, jednocześnie będą umieli konsekwentnie je realizować. Koledzy z zespołu wiedzą, że każdy z nich może jasno i wyraźnie zaprezentować swoje stanowisko. Nierzadko zdarza mi się więc słyszeć, że nie mam racji. Tego typu relacje najlepiej służą firmie. A to ona jest najważniejsza. Czego pan najbardziej nie lubi? Nie toleruję arogancji. Nieodpowiedni stosunek do współpracowników, do kontrahentów, próby traktowania klientów z pozycji silniejszego to niedopuszczalne działania, które mogą w konsekwencji bardzo zaszkodzić firmie. Piotr Cegłowski boutique hublot warsaw Plac Piłsudskiego Warszawa tel fax Hublot TV on: 16 Hublot TV on:

10 RYNEK M koniec Wyścigu o składki Rozmowa z Piotrem M. Śliwickim, prezesem Grupy Ergo Hestia. Bardzo rzadko wypowiada się pan w mediach. To prawda. Ostrożnie dopasowuję podaż do popytu. Tym razem zależy mi na zainicjowaniu dyskusji nad kondycją polskiego rynku ubezpieczeń, który znalazł się w niebezpiecznej pułapce. Wszyscy poważni gracze notują straty, zwłaszcza z tytułu ubezpieczeń komunikacyjnych. Tymczasem klienci firm ubezpieczeniowych wypowiadający się w Internecie wymyślają wam od krwiopijców Owszem, krew płynie, ale w przeciwną stronę. Ale czy klienci powinni być z tego długofalowo zadowoleni? Nie sądzę. Ubezpieczenia komunikacyjne w całej branży przestały być opłacalne. W przypadku obowiązkowego OC negatywna tendencja była widoczna już od dłuższego czasu. W zeszłym roku po raz pierwszy odnotowaliśmy straty w AC. Jak w każdym innym biznesie, nie możemy pozwolić sobie na to, by koszty były trwale większe niż przychody. Trzeba pamiętać, że firma ubezpieczeniowa jest przede wszystkim zarządcą pieniędzy wpłacanych przez klientów, którzy budują wspólny fundusz i w ten sposób chronią się przed różnymi zdarzeniami losowymi. Mówiąc obrazowo: zakład ubezpieczeń składa się wirtualnie z dwóch firm. Jedna z nich to fundusz gromadzący środki, a drugi to firma, która nimi zarządza. Czy udziałowcy firmy lub beneficjenci funduszu skłonni byliby poprzeć zarząd, który naraża ich na straty? 18 19

11 RYNEK Kryzys pokazał, jak wiele można zaoszczędzić tnąc koszty jeszcze do niedawna uważane za niezbędne. Biorąc pod uwagę polską relację kosztów działalności do przychodów z tytułu składek, nie mamy się czego wstydzić. Koszty działalności to ok. 31 proc. sumy przychodów czyli standard europejski. Podobnie jak nasi konkurenci, znaleźliśmy się jednak w takim punkcie, w którym różne ograniczenia, szukanie rezerw i oszczędności już nie wystarczają. Większość firm ubezpieczeniowych wstrzymała inwestycje i obniżyła jakość zarządzania. Przez drastyczne posunięcia oszczędnościowe pogarsza się jakość obsługi. Obniża się zdolność do modernizacji całej branży. A szkoda, przed nami jeszcze wiele wyzwań Maluje pan obraz w ciemnych barwach. Co spowodowało kryzys w branży? Najłatwiej byłoby powiedzieć, że wyścig o wolumen zbieranych składek. To jednak nie wyczerpuje tematu. Na stan, w którym obecnie się znaleźliśmy ma wpływ szereg różnych czynników. Od dawna zwracamy uwagę na to, że malejące składki muszą finansować coraz wyższe koszty. Nie sprzyja nam również orzecznictwo dotyczące wypłat świadczeń i odszkodowań. Jest nieustabilizowane. Zgodnie z Zasadami Europejskiego Prawa Czynów Niedozwolonych, w przypadku roszczeń o zadośćuczynienie podobne sumy odszkodowań powinny być zasądzane za obiektywnie podobne szkody. Zasady tej, niestety, nie stosują sądy powszechne w Polsce. Dzieje się tak ze szkodą dla interesów zarówno ubezpieczycieli, jak i klientów. W większości krajów Europy generalnie wiadomo, jakie pieniądze można otrzymać w określonej sytuacji. U nas to loteria. Walka o wysokość składek pokazała, że reguły niczym nieskrępowanej konkurencji czasem wcale nie działają na korzyść klienta. Za OC i AC już dziś trzeba zapłacić więcej niż przed rokiem. A to z kolei powoduje, że klienci traktują ubezpieczycieli coraz bardziej nieufnie. Doświadczenia poprzedniego systemu spowodowały, że typowy Polak nie ufa nikomu i niczemu. Poza tym, jest Zosią Samosią. Kiedyś naprawiał Syrenę leżąc pod nią godzinami, żeby nie dać zarobić mechanikowi. Dzisiaj również ubezpieczenie traktuje jak zło konieczne. W efekcie nasz nieufny statystyczny rodak spekuluje losem swoim i swoich bliskich nie ubezpiecza się, wychodząc z założenia, że w razie czego pomoże mu rodzina. Kiedy dochodzi do nieszczęścia, ubolewa w telewizji nad stratami spowodowanymi przez powódź, huragan czy srogą zimę. A jeśli już zdecyduje się na wykupienie polisy, oczekuje super serwisu za małe pieniądze. A to sprzeczność sama w sobie. Dobrą ilustrację takiego sposobu myślenia stanowi kondycja firm taksówkowych. W wyniku walki konkurencyjnej utrzymują one bardzo niskie stawki kosztem jakości usług. Z roku na rok taksówkarze jeżdżą coraz gorszymi autami. Kolejnym elementem spadku po realnym socjalizmie jest przekonanie, że na szkodzie komunikacyjnej można, a nawet trzeba zarobić. Najlepiej ilustruje to statystyka. Na przykład, na Słowacji średnia szkoda z OC jest o 30 proc. niższa niż w Polsce. Z kolei średnia składka na ubezpieczenie OC wynosi tam znacznie więcej: u nas 120 euro, na Słowacji 170 euro. Dla porównania, w Niemczech jest to 250 euro, a we Włoszech nawet 400. Co gorsza w ciągu ostatniego roku częstość szkód z tytułu OC wzrosła u nas o 7 proc., a wysokość wypłat o 6-7 proc. W Polsce klienci zarabiają kosztem środków własnych branży. Jedno to cena za usługę, drugie to walka z patologią. Chcąc ograniczyć szturm na kasy w wykonaniu przestępców ubezpieczeniowych, wprowadzamy w życie programy antywyłudzeniowe. Także i w tym przypadku niezastąpiona okazała się statystyka. W ramach jednego z pakietów dealerskich pojawiło się, na przykład, średnio 117 szkód na 100 samochodów To kilkakrotnie więcej niż zwykle. Jak łatwo się domyślić, większość z nich były to tak zwane szkody parkingowe, przy których nie trzeba przedstawiać świadka. Czy ubezpieczyciele mogliby oczyścić rynek z oszustów i kombinatorów, przygotowując czarną listę? Zgodnie z przepisami, tego rodzaju lista nie może oficjalnie funkcjonować. Wdrożeniem systemów antywyłudzeniowych podobnych do naszego zainteresowały się konkurencyjne zakłady ubezpieczeniowe, co cieszy, ponieważ wspólnie powinniśmy eliminować patologię z rynku. Skoro wiadomo, kto oszukuje, można z nim nie zawierać kolejnej umowy. To złożony problem. W naszej branży obowiązuje zasada: o tym, jaki jesteś sprawny, decyduje, ile składki zbierzesz. Budując pozycję rynkową, godziliśmy się więc na pewne kompromisy. Podobnie jak nasi konkurenci, nie zawsze dość wnikliwie przyglądaliśmy się wynikom w określonych segmentach. Kryzys branży spowodował, że musieliśmy przeorientować strategię. W Ergo Hestii w 2009 roku zdecydowaliśmy się na pięć relatywnie niewielkich podwyżek taryf. W kwietniu tego roku wprowadziliśmy kolejną, najpoważniejszą korektę w górę. Nie mogło się to, rzecz jasna, nie odbić na dynamice sprzedaży. Obecnie w ubezpieczeniach klientów indywidualnych jest ona stuprocentowa, co oznacza, że odtwarzamy wysokość składki. Wcześniej, w zeszłym roku, nasza dynamika wynosiła 121 proc. teraz się obniża. Jestem przekonany, że to jednak dobry kierunek, jeśli nawet dziś coś stracimy, to w konsekwencji zyskamy w perspektywie 2-5 lat. Rynek otrzymał wyraźny sygnał, że pańska firma nie bierze udziału w wojnie o wysokość składek. Ktoś musiał to zrobić pierwszy. Co więcej chciałbym zachęcić do poważnej dyskusji o przyszłości ubezpieczeń w Polsce. Martwi mnie to, że nadal nie dorobiliśmy się solidarności w dostatku, obowiązuje u nas jedynie solidarność w biedzie. Wielu problemów społecznych można by uniknąć, gdyby zakres obowiązkowych ubezpieczeń był szerszy. Jeśli tworzylibyśmy system ochronny w czasach dostatku. A tak dyskusja ożywa podczas klęsk żywiołowych i zamiera chwilę po nich. Nic nie zmieniło się w tym względzie nawet po fatalnym doświadczeniu powodzi w 1997 roku. Obowiązujący system polega na tym, że poszkodowanym płaci się zapomogi z naszych podatków. Jestem przekonany, że czymś znacznie bardziej naturalnym i efektywnym jest promocja powszechnych ubezpieczeń. Zgodnie ze starą zasadą wszystkiego nie da się ubezpieczyć. Można jednak w racjonalny sposób ograniczyć ryzyko. Ubezpieczenia są potrzebne i odgrywają ważną społeczną rolę. Skoro już mowa o społecznym kontekście ubezpieczeń, warto poruszyć kolejny ważny problem: pomoc dla osób poszkodowanych w wypadkach. Znam hiszpański ośrodek specjalizujący się w przywracaniu sprawności ofiarom wypadków. Aż w 97 proc. jest on finansowany przez firmy ubezpieczeniowe, które kierują się w takim samym stopniu szlachetnymi pobudkami, jak i rachunkiem ekonomicznym. Kiedyś na pytanie co ubezpieczamy: funkcję czy jakość życia odpowiedziałem, że jakości egzystencji nie można wyliczyć i jest ona w związku z tym niemożliwa do ubezpieczenia. W związku z tym powinniśmy się koncentrować na przywracaniu funkcji życiowych. Na tym, by nie produkować kolejnych nieszczęśliwych rencistów. Mamy do odegrania ważną społeczną rolę. Sposób, w jaki mówi pan o problemach branży, dowodzi, że interesuje pana coś więcej niż tylko uprawa własnego ogródka. Żartobliwie mówiąc, dowodzi to, że nie marnował pan czasu jako doradca w firmie późniejszego premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego. Jak trafił pan do ubezpieczeń? Ukończyłem Wydział Budowy Maszyn na politechnice. Równolegle skończyłem Handel Zagraniczny na uniwersytecie. Później trafiłem na studia do Niemiec. Wspólnie z Grzegorzem Szatkowskim, dziś wiceprezesem firmy, zdecydowaliśmy się na studia biznesowe. Pozwoliło mi to na podjęcie pracy w firmie doradczej w Düsseldorfie, gdzie m.in. praktykowałem przy debiucie Villeroy & Boch. Zmiany zachodzące w 1989 roku spowodowały, że jako młodzi konsultanci przeprowadzaliśmy transakcje, które mogły zawrócić w głowie Któregoś dnia podjęliśmy współpracę z małą spółką, która handlowała elektroniką, aby sfinansować wejście w świat ubezpieczeń. Nazywała się Hestia Kiedy padła propozycja, bym został jej prezesem, w pierwszym odruchu odmówiłem, mówiąc, że z trudnością odróżniam AC od OC. Jednak stało się. Postanowiłem przemóc w sobie odwieczną słabość konsultanta i spróbować zmierzyć się z decyzjami i ich skutkami. Z dzisiejszego punktu widzenia 20 21

12 RYNEK oceniam, że na sukces firmy złożyła się młodzieńcza brawura, stanowiąca swoisty koktajl pychy i odwagi. Cechowała ona zarówno mnie, jak i cały nasz zespół. Początkowo skoncentrowaliśmy się na sektorze wielkoprzemysłowym. Wprowadziliśmy m.in. innowacyjne rozwiązania ubezpieczeniowe dla górnictwa. Przełom stanowiło wejście w 1994 roku inwestora niemieckiej firmy ubezpieczeniowej Alte Leipziger. Zgodnie z zasadą, że wszystko robimy sami, również sami znaleźliśmy partnera, który wydawał się nam kluczowy na tamtym etapie rozwoju firmy. Po kolejnych sześciu latach dojrzeliśmy do następnej zasadniczej zmiany. Przeprowadziliśmy proces kolejnej zmiany akcjonariusza i w 2000 roku Hestia stała się członkiem rodziny ERGO jednego z największych konsorcjów finansowych w Europie, którego akcjonariuszem jest Munich Re, największy reasekurator na świecie. Chociaż jako grupa osób współtworzących firmę, zdecydowaliśmy się odsprzedać nasze udziały, nadal pozostaliśmy w zarządzie, zachowując w dodatku dużą autonomię. W ramach tej autonomii przeprowadziliśmy np. zakup PTE PBK (później Ergo Hestia), jak również Towarzystwa Ubezpieczeń PBK. Wiąże się z nim pierwsza na polskim rynku operacja przeniesienia portfela, której dokonaliśmy przenosząc klientów z TU PBK do Ergo Hestii. A licencję ubezpieczeniową TU PBK wykorzystaliśmy i to też pomysł autorski do stworzenia nowego towarzystwa ubezpieczeń MTU, które odniosło duży sukces na rynku i jest w pierwszej dziesiątce największych w Polsce towarzystw majątkowych. Czy w związku z tym przetrwa nazwa Hestia? Widoczna z okien pańskiego gabinetu nowa hala sportowa w Sopocie nosi nazwę ERGO Arena. Adres firmy to z kolei ul. Hestii 1. Trudno o lepszy. Niełatwo chyba byłoby przemianować ulicę na Ergo? W takich sprawach potrzebne jest wyczucie i rozwaga. Czy rozstać się z marką, która jest doskonale rozpoznawalna i dobrze się kojarzy? A z drugiej strony nie sposób odmówić racji koncernom, które wzmacniają główny brand, rezygnując z innych marek. Jest pan prezesem tej samej firmy od prawie 20 lat, co trzeba zrobić, by zwolnił pan kogoś ze swojego zespołu? Nie toleruję niekompetencji, nielojalności i braku zaangażowania. Najważniejsze jest więc to, by skompletować zespół w taki sposób, by nie trzeba było sięgać do tak drastycznych środków. W pierwszych latach, startując od zera byliśmy zmuszeni dobierać zespół w tak krótkim czasie, że niewątpliwie rotacja była duża. Myślę, że pogubiliśmy przez to kilka talentów. Cóż taka jest cena szybkiego rozwoju. Dziś wygląda to już inaczej. Dzisiaj wiem, że na sukces firmy złożyła się młodzieńcza brawura, stanowiąca swoisty koktajl pychy i odwagi. Należy pan do nielicznych w Polsce managerów, których pozazawodowe pasje w pozytywny sposób oddziałują na firmę. Myślę o znakomitej kolekcji sztuki, która nie tylko zdobi biura, ale też stanowi świetną inwestycję. Tą pasją zaraziłem również kolegów. Namówiłem ich do kolekcjonowania malarstwa holenderskiego XVII wieku. Z powiększaniem firmowej kolekcji wiążą się anegdoty, dotyczące choćby alpinistów, którzy jeden z dużych obrazów musieli przetransportować przez okno na piątym piętrze. W naszej kolekcji jest też sporo dzieł artystów współczesnych. Od 10 lat organizujemy konkurs Artystyczna podróż Hestii dla studentów IV i V roku wydziałów malarstwa, rzeźby i grafiki akademii sztuk pięknych działających na terenie Polski. Najlepszych wysyłamy na staż do Walencji i Nowego Jorku. Przez lata organizowaliśmy konkurs o indeks ASP dla tysięcy absolwentów średnich szkół artystycznych. Liczymy na to, że spłacimy dług wobec losu, jak i 20 lat temu zaciągnęliśmy jako młodzież, która otrzymała swoją szansę. Mam wrażenie, że w tle promocji sztuki czai się zachęta, by kupić kolejne ubezpieczenie. Odpowiem pytaniem czy warto myśleć o budowaniu jakiejkolwiek kolekcji, która byłaby nieubezpieczona? 22

13 RYNEK Jak zmienić Upadek w sukces? Maciej Duda to manager, który używając wojskowej terminologii równie dobrze sprawdza się w warunkach wojny i pokoju. Kierowany przez niego rodzinny biznes Polski Koncern Mięsny Duda po kilkunastu latach błyskawicznego rozwoju znalazł się na krawędzi przepaści. Przetrwał i to wzmocniony

14 RYNEK M Chcąc zrozumieć genezę tego sukcesu, należy cofnąć się do źródeł. Przełom ustrojowy skłonił Marka Dudę, wielkopolskiego rolnika z dziada pradziada, do założenia własnego biznesu. W roku 1990 uruchomił ubojnię. Zamiast kupić sobie nowe auto lub dom, inwestował w rozwój interesu. Co roku na odziedziczonej po przodkach ziemi powstawały nowe hale. W 1996 r. firma przekształciła się w spółkę cywilną, której udziałowcami zostały dzieci Marka Dudy: Bogna i Maciej. Kolejne etapy, dobrze ilustrujące rozwój biznesu, to kolejne zmiany organizacyjne: 2000 r. spółka z o.o., 2001 r. spółka akcyjna, a w 2002 r. debiut na GPW. Nasi najważniejsi partnerzy, czyli rolnicy, od których kupujemy żywiec, zawsze mogli się czuć bezpiecznie mówi Maciej Duda. Kiedy nasza firma znalazła się na niebezpiecznym zakręcie, postanowiliśmy razem z ojcem, że w przypadku klapy, spłacimy wszystkie zobowiązania z prywatnych środków. Świadomość, że wspólnie z kontrahentami możemy sobie nawzajem ufać, pomogła nam przetrwać kryzys. Dzisiejszy prezes koncernu bardzo wcześnie zaangażował się w rodzinny biznes. Zajmował się skupem zwierząt od rolników. Jeździł i osobiście dopinał transakcje. Wiedział, że firmie bardziej niż sprawne ręce potrzebne są umiejętności managerskie. Zdecydował się na studia w dziedzinie zarządzania i marketingu, a następnie upatrując w giełdzie szans na rozwój firmy ukończył podyplomowy wydział inwestycji kapitałowych w Wyższej Szkole Bankowej w Poznaniu, a także Międzynarodowe Stosunki Polityczne i Gospodarcze w Dolnośląskiej Szkole Wyższej. W 2002 roku, mając zaledwie 29 lat, wprowadził firmę na parkiet. Pieniądze z giełdy pozwoliły młodemu prezesowi rozwinąć skrzydła. Postawił na akwizycje. W 2002 roku w ciągu kwadransa ustalił zakup firmy Net Brokers z prezesem Adamem Wierzbowskim na czele. Decyzja ta pokazała inwestorom giełdowym nowy kierunek ekspansji hurtowy handel mięsem i artykułami spożywczymi. Wkrótce potem koncern rozrósł się o blisko 30 kolejnych firm. Charakterystyczne jest to, że wielu dotychczasowych właścicieli to dziś managerowie PKM Duda. Lubię pracować z osobami, które znam od dawna i mam do nich zaufanie stwierdza prezes. Bardzo trudno podjąć mi decyzję o zwolnieniu. Od ojca nauczyłem się, że warto, a nawet trzeba walczyć o pracowników, nawet tych, którym z jakiegoś powodu zdarzyło się skręcić w złym kierunku. W wielu firmach takich ludzi po prostu się skreśla. My działamy inaczej, zgodnie z zasadami rodzinnej firmy: Zbłądziłeś, możesz liczyć na wybaczenie, ale nie powtarzaj drugi raz tego błędu. Kulturę organizacyjną wypracował ojciec, który jest duchem opiekuńczym firmy. Pracownicy bardzo go szanują, ale jednocześnie budzi respekt, ponieważ jest twardy i bezkompromisowy. Przez kilka lat Maciej Duda trzymał firmę silną ręką. Z czasem zaczął przekazywać coraz więcej kompetencji innym managerom. Jego najbliższym współpracownikiem jest wiceprezes Roman Miler, który z początkiem lat 90. zaczynał karierę w ubojni jako brygadzista zmiany ubojowej, następnie został kierownikiem zakładu, a później dyrektorem produkcji. Zna branżę jak mało kto, i jest powszechnie szanowany w branży. Z zawodu technik technologii przetwórstwa spożywczego o specjalności mięsnej, obecnie wzorem szefa studiuje marketing i zarządzanie. Szybki rozwój biznesu, w tym zwłaszcza eksportu, spowodował, że koncern musiał profesjonalnie zarządzać finansami i zabezpieczać się przed zmiennością kursów walut. Przez lata, dzięki operacjom finansowym, zarabiał niemałe pieniądze. W 2008 r. wyspecjalizowani doradcy rekomendowali opcje walutowe. Wydawało się, że to racjonalne rozwiązanie, zwłaszcza w kontekście rosnącej w siłę złotówki i kontraktów eksportowych denominowanych w euro i dolarach. Na przełomie 2008 i 2009 roku nastąpiło załamanie na rynkach finansowych podkreśla Maciej Duda. Z dnia na dzień straciliśmy kilkadziesiąt milionów złotych. Banki, które jeszcze kilka tygodni wcześniej kusiły zyskami z tytułu opcji, zaczęły domagać się zwrotu pieniędzy. Delikatnie mówiąc, zrobiło się gorąco. Firma znalazła się w poważnym niebezpieczeństwie. W każdej Z dnia na dzień straciliśmy kilkadziesiąt milionów złotych. Banki, które jeszcze kilka tygodni wcześniej kusiły zyskami z tytułu opcji, zaczęły domagać się zwrotu pieniędzy. chwili któryś z banków mógł wszcząć postępowanie upadłościowe. W takiej sytuacji, gdy przewraca się jeden klocek, działa zasada domina. Na szczęście, udało nam się zrobić ruch wyprzedzający. Maciej Duda zgłosił wniosek o postępowanie naprawcze, co spowodowało, że wierzyciele musieli zasiąść do negocjacji. Warunkiem takiego rozwiązania był brak przeterminowanych zobowiązań. Warto to odnotować, ponieważ na naszym rynku tylko nieliczne firmy płacą w terminie Chcąc się uporać z tą kwestią na tydzień zamknięto biuro, żeby nikt nie mógł w przyspieszonym tempie rozpocząć postępowania upadłościowego. Precedens ten spowodował, że obecnie zmieniły się stosowne zapisy w umowach i wystarczą dwa dni oczekiwania, by uznać wręczenie wezwania za skuteczne. Specjaliści żartobliwie nazywają to rozporządzenie klauzulą antydudowską. Dla postępowania naprawczego ważne było również to, że koncern nie stracił płynności, a produkcja przebiegała bez przeszkód. Pozytywnie zachowały się też banki, które uznały, że wspólne działanie przyniesie lepsze efekty niż próby jak najszybszego odzyskania pieniędzy przed innymi. Pod wodzą Kredyt Banku S.A., pozostałe banki, czyli ING Bank Śląski S.A., PKO BP S.A., Bank Handlowy w Warszawie S.A. BRE Bank S.A. Bank Zachodni WBK S.A. i PeKaO S.A. usiadły do stołu. Po 4 miesiącach trudnych negocjacji udało się zawrzeć ugodę ze wszystkimi bankami. Dokonana restrukturyzacja finansowa PKM Duda jest właściwie pierwszą przeprowadzoną w takiej skali na rynku polskim, z udziałem tak dużej liczby banków. CO Co lubilubi? MACIEJ DUDA? Zegarki Vacheron Constantin Pióra zaczął używać pióra Cartier Ubrania na miarę, z warszawskiej pracowni Tomasza Ossolińskiego. Buty również zamawia na miarę Wypoczynek Bałtyk, najchętniej Jurata i Sopot. Zimą wyjeżdża na narty do Austrii lub Szwajcarii. Każdą wolną chwilę spędza z rodziną, ma 3 dzieci Kuchnia polska i włoska. Najbardziej cenię talent kulinarny mamy, choć mówię to z pewną obawą, ponieważ moja żona również doskonale gotuje Samochód Mercedes klasy S hobby piłka nożna Ostatecznie banki zgodziły się na konwersję zadłużenia na akcje, przejmując 57 proc. walorów. Charakterystyczne jest to, że jednym z podstawowych warunków wierzycieli było pozostawienie kierowania firmą rodzinie Dudów, która w dodatku ma prawo pierwokupu akcji do 2012 roku. Banki delegowały 6 swoich przedstawicieli do rady nadzorczej, a do zarządu Spółki powołano nowego członka Dariusz Formela, który odpowiada za projekt restrukturyzacji operacyjnej Duda W połowie negocjacji czuliśmy już, że się dogadamy wspomina prezes. Trzeba było tylko uzgodnić warunki możliwe do zaakceptowania dla obu stron. Kosztowało nas to dużo zdrowia, ale jak głosi stare porzekadło, nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło. Postanowiliśmy zreformować firmę, zaczynając od restrukturyzacji kosztów i zwiększenia efektywności. Nasze centralne biuro zakupów zaczęło organizować przetargi na wszystko z wyjątkiem zakupów żywca, co przyniosło znaczące oszczędności. Założyliśmy, że do roku 2012 przejmiemy od banków pełną kontrolę nad firmą. I wszystko wskazuje na to, że te założenia uda się zrealizować. W maju tego roku nastąpił nawrót do ofensywnej strategii, polegającej na dalszym rozwoju dystrybucji, już dziś jednej z największych w kraju, ale przede wszystkim na przejęciach w sektorze przetwórczym. Na ten cel przeznaczono 100 mln zł. W czerwcu firma przeprowadziła emisję akcji, pozyskując ponad 90 mln zł., to znak, że inwestorzy zaczęli doceniać wysiłki restrukturyzacyjne i zaakceptowali nowe cele rozwojowe. Firma uruchomiła ponadto program motywacyjny dla managerów MBO, w ramach którego premiowani będą ci, którzy najlepiej zrealizują swoje cele. Uwiarygodnieniem dla tych ambitnych celów są tegoroczne wyniki koncernu. Pierwsze półrocze 2010 r. było bardzo dobre, zysk operacyjny przekroczył 31,5 mln zł., a zysk netto wyniósł prawie 18 mln zł. Kiedy patrzę na swoje dzieci układające klocki, myślę o tym, że nasza firma rozwija się w podobny sposób podsumowuje Maciej Duda. Zaczęliśmy od ubojni i rozbioru mięsa, logiczne jest więc dołożenie dużego klocka przetwórstwa i kolejnych klocków do dystrybucji. Używając terminologii piłkarskiej, jestem przekonany, że najważniejsze puchary dopiero przed nami. Do zobaczenia w finale kończy Maciej Duda

15 Wąska klatka schodowa, mrok. Wybiegła najszybciej jak mogła, bez torebki, telefonu, cały czas czując za plecami jego cień. Stukot obcasów niesie się echem w przestrzeni garażu. Szybciej, musi biec szybciej! Zdejmuje buty, wybiega boso wprost przed nadjeżdżające Audi R8 Spyder

16 odele: Anita Borowska, Mariusz Malinowski Makijaż: Ola Bucholc Ubrania: Tru Trussardi Miejsce: Platinum Towers Foto: Mariusz Szachowski Fototaxi Produkcja sesji: Maja Hałko, Mariusz Malinowski, Celebration Events Koncepcja sesji i nadzór: Michał Woźnicki Zero,2 Inżynieria Marki Rozpędzone Audi R8 Spyder hamuje tuż przed nią. Na zmarzniętych stopach czuje żar rozgrzanego silnika. To jej ostatnia szansa, natychmiast wsiada do auta, z dali garażu słychać warkot motocykla. Ruszają z piskiem opon.

17 Za pomoc w realizacji sesji dziękujemy: Platinum Towers wieże apartamentowe w centrum Warszawy Kulczyk Tradex Audi R8 Spyder TRU TRUSSARDI, TRS Polska, Uczucie strachu mija. Drgnęła tylko jeszcze na dźwięk uderzenia klapsa filmowego kończącego scenę ucieczki. Spełnienie, zadowolenie i gratulacje od reżysera, który do kluczowej sceny pościgu wybrał sportowe Audi R8 Spyder. Trwają przygotowania do następnej sceny.

18 RYNEK M Redisówka, ałun, binokle i getry Tempora mutantur et nos mutamur in illis. Kto z czytelników zna jeszcze łacinę? Kto wie, że cytowane zdanie znaczy: Czasy się zmieniają i my wraz z nimi? Przypuszczam, że wiedzę taką posiadł kiedyś, dawno, gdy łacina była jeszcze w szkołach może co czwarty z czytelników. A najwyżej co setny wie, iż sentencja ta pochodzi z IX wieku i jest przypisywana Lotariuszowi, władcy państwa Franków. Wojciech Giełżyński o przedmiotach codziennego użytku, które zniknęły z naszego życia Zmienia się świat, i to szybko. Weźmy taka Islandię. Jeszcze parę lat temu była wymarzonym krajem do osiedlenia i zarabiania, i nagle, niespodziewanie, w efekcie ciężkiego kryzysu bankowego i jeszcze cięższej erupcji pyłu wulkanicznego wszyscy z niej uciekają, nawet foki podobno. Redisówka Ale przejdźmy do materialnych konkretów. Kiedy byłem uczniem, bardzo pilnym, szkoły powszechnej (dziś zwą się one podstawówkami), najbardziej lubiłem pisać, co zresztą pozostało moją pasją po dziś dzień. Do pisania trzeba było mieć podówczas: pióro, złożone z obsadki i stalówki (stalówki były w wielu odmianach, na przykład krzyżówki i redisówki), dalej kałamarz i atrament do tegoż kałamarza (ongiś atrament zwano inkaustem ), oraz bibułę, albo lepiej suszkę, służącą, jak sama nazwa wskazuje, do wysuszania atramentu. To wszystko jest zamierzchłą przeszłością. To wszystko jest zbędne. Teraz wystarczy długopis (ewentualnie komputer, bo ręczne pisanie kulfonami na papierze stało się dowodem zacofania). Kiedy byłem już młodzieńcem prawie dojrzałym, to znaczy tuż po wojnie światowej (ale tej drugiej, nie pierwszej), bardzo dbałem o higienę osobistą; co mi zostało do dziś. Do szorowania zębów używałem mydełka do mycia zębów lub proszku do mycia zębów, bo pasty w tubkach do mycia zębów, teraz w stu odmianach, jeszcze nie było, pojawiła się znacznie później. A do golenia bo nigdy nie lubiłem mieć zarostu używałem żyletek, najchętniej marki Gillette. Żyletek także była wielka rozmaitość, bo golili się prawie wszyscy panowie, którzy maja różne gusty. Trzeba było jeszcze mieć pędzel. A dziś? Owszem, żyletki jeszcze tu i ówdzie można zobaczyć, lecz to przyrząd schyłkowy, przydatny głównie do temperówek (ale one też zanikają, wraz z ołówkami, bo długopis wypiera wszystkie przyrządy piszące, nawet wieczne pióra, ongiś symbol wysokiego statusu społecznego, jeśli miały szczerozłote stalówki). Do golenia żyletek używają chyba już tylko wiekowi starcy, nieufni wobec wszelkich nowostek. Bez porównania łatwiej, szybciej i dokładniej można się ogolić jednorazówką, maszynką do golenia o dwóch lub nawet trzech ostrzach, najlepiej marki Wilkinson Sword (albo, po staremu, Gillette). Ciekawe: elektryczne maszynki do golenia, które przed kilkunastu laty były symbolem postępowości, schodzą w cień, bo golą o wiele gorzej niżeli te ręczne. To przypadek wyjątkowy: postęp technologiczny dał efekt ujemny! Ałun WReferując problematykę golenia się, tak istotną dla mężczyzn (dla kobiet też, żeby ich nie drapali przy całowaniu) uszedł mej pamięci ałun! To był tak, sprzedawany w aptekach minerał, w kształcie małego sześcioboku o skomplikowanym wzorze chemicznym: KA 1/SO 4/2 12 H2O. Służył do tamowania krwi, gdy ktoś się zaciął w policzek żyletką, co się zdarzało praktycznie co drugi dzień. I nagle ałun zniknął! Przez pewien czas zastępowały go tak zwane sztyfciki o podobnym działaniu, ale ich też nie ma! Farmaceutki, gdy je o ałun albo sztyfciki zapytać, szeroko otwierają oczy i powiadają: w ogóle o czymś takim nie słyszałam! I radzą: jeśli krwawienie nie ustanie, należy udać się na pogotowie lub do szpitalnej lecznicy. Giną żyletki, gina pióra wieczne, zginął ałun, ale najbardziej i to nagle zabrakło syfonów z wodą sodową. Teraz, owszem, jest wielki wybór wód mineralnych, gazowanych albo niegazowanych Nałęczowianka, Muszynianka, Cisowianka i tak dalej a wody w syfonach nie ma! Dawniej nie było domu bez syfonu lub dwóch, a puste za złotówkę z groszami można było wymienić na pełne w każdym sklepie. Teraz o wodzie sodowej słuch zaginął. A co to był syfon młódź szkolna nie wie nic, niekiedy myli go z syfem... A kto z Szanownych PT Czytelników (na marginesie przypomnę, że zapomniany zwrot grzecznościowy PT oznacza Pełnym Tytułem) pamięta, że ileś tam lat temu on (czy też jego rodzice) nie mieli jeszcze... lodówki? Że lód, nie wiadomo czemu zabarwiony lekko na różowo, sprzedawano w sklepach spożywczych, w wielkich, bodajże dziesięcio- czy dwunastokilogramowych blokach? Zanim się dowlekło ten blok do domu, on kapał i kapał, jedna dziesiąta jego definitywnie ubywała. Nota bene, to wcale nie była taka wielka strata, bywały bez porównania gorsze! W Nepalu poznałem nader sympatycznego i przedsiębiorczego Ukraińca z Odessy, Borysa Lissaniewicza, który swego czasu organizował w tym himalajskim królestwie królewskie przyjecie dla Elżbiety II, monarchini Wielkiej Brytanii. W tamtym czasie w Nepalu nie było dosłownie niczego, co było niezbędne na taką galową okazję: wszystko trzeba było górskimi przełęczami dowozić z Indii na grzbietach jaków i wielbłądów. A potem przeładować na grzbiety 372 słoni, zatrudnionych w obsłudze bankietu. Dziesięć słoni najbardziej okazałych przekształcono w słonio-bary, które trzeba było obłożyć lodem, żeby whisky i gin nie straciły smaku. Lód także transportowano z Indii. Niestety, do miejsca przeznaczania docierała najwyżej jedna dziesiąta lodowego ładunku, reszta rozpływała się w drodze. Balia z wyżymaczką Redisówki Jeszcze większe problemy niż z chłodzeniem były swego czasu z praniem, dopóki jakiś geniusz nie wymyślił pralki, która nie tylko idealnie usuwa brudy, ale dodatkowo wyżyma to, co uprane zostało, czyli czyni to mniej mokrym. Role pralek spełniały dawniej balie, kolosalne drewniane misy, mniej więcej dwumetrowej średnicy. W tym się bieliznę moczyło, w tym się ją namydlało (mydło było, jest i będzie wieczne!), i ugniatało się, miesiło, potem spłukiwało paroma wiadrami czystej wody. Wszystkie te czynności wymagały sporego wysiłku, przeto do prania zapędzano także mężów i synów, nawet nieletnich; pamiętam, bo sam tego doświadczałem! A potem trzeba było wyżąć to wszystko, ale tak, żeby nie porozrywać co delikatniejszych upranych sztuk. W tej ostatniej czynności pomagały wyżymaczki, złożone z korby i dwóch miękkich wałków plastikowych: ich obsługa także wymagała sporego wysiłku mięśniowego. Ciekaw jestem, czy ktoś z PT Czytelników ma jeszcze na strychu albo w piwnicy zabytkową balię z wyżymaczką? Teraz co nieco o kwestiach oświetleniowych. Świece to jeszcze nie jest absolutna przeszłość, bo na wieczorne przyjęcia wypada ustawić je na biesiadnym stole, żeby tworzyły nastrój. Pożyteczne są także przy różnych obrzędach cmentarnych. Te malutkie świeczki niezbędne są na choince. No, a przede wszystkim trzeba choćby jedną świecę trzymać na wszelki wypadek w szufladzie, bo a nuż raptem wysiądzie elektryka? Lampy naftowej chyba już nie używa nikt, ich zapalanie sprawia różne kłopoty, mogą wywołać pożar! Chyba że ktoś mieszka w podlaskim przysiółku lub tuż przy wschodniej granicy, bo tam podobno jeszcze nie wszędzie dotarły żarówki. Jest jednak pytanie nowe: czy aby tradycyjne żarówki o gruszkowatym kształcie nie powinny zostać zastąpione przez te energooszczędne, o nietypowych formach i emitujących jakby łagodniejsze światło? Wygląda na to, że nasze dziatki będą te tradycyjne żarówki dzisiejsze oglądać tak, jak my kałamarze. Getry Przechodzimy teraz w sferę ubiorów. Tutaj moda zmienia się prawie co roku, ale owe zmiany nie są zaskakujące ani radykalne. Ze strojów męskich wyginęły Alun 34 35

19 jedynie cylindry, bo fraki jeszcze nie całkiem, a smokingi wracają, i słusznie, to elegancki strój. Natomiast definitywnie chyba przepadły getry. Czy ktoś je w ogóle kiedykolwiek widział? To było dziwaczne uzupełnienie... półbutów, owijające kostki, żeby nogi nie marzły od dołu. Kiedyś nie było dżentelmenów bezgetrowych. Teraz getrów nie ma wcale. A dżentelmeni są rzadcy jak rarogi. W modzie damskiej, nie wiedzieć czemu, całkiem zaginęły woalki, takie na wpół przezroczyste dodatki do kapeluszy. Teraz nosi się je tylko na pogrzeby. Kiedyś każda pani zawsze miała tę leciutka zasłonę twarzy. Ładne wyglądały wtedy jeszcze ładniej, bo ciut tajemniczo, brzydkie nieco mniej brzydko. Nota bene, kapelusze też są w pewnym kryzysie. Ostatnia damą, która zawsze i wszędzie nosiła kapelusz na balu, na dancingu, na party, w teatrze, była przed paroma dziesięcioleciami Majka Wachowiak, w której się co nieco podkochiwałem beznadziejnie, bo ona wolała Gustawa Holoubka (ja jej się nie dziwię!) Mila polska Binokle W dziedzinie miar Polacy dawno zapomnieli o milach (mila polska ongiś liczyła 7146 metrów, a nawet od roku metry) oraz o skali temperatur, która wedle termometrów Reaumura za punkt wrzenia przyjmowała stopni, zaś wedle termometrów Fahrenheita aż 212. Tamte dawne miary do dziś są respektowane jedynie w krajach cywilizacyjnie zapóźnionych, jak Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, gdzie nadal mierzy się odległości w milach angielskich 1609,34 metra, a wagę w funtach, po 454 gramy. Reszta świata przeszła i słusznie na system metryczny. Przejdźmy do rozrywek. Jeszcze niedawno wszystkie dzieci, a nawet już całkiem dojrzałe panienki, namiętnie uprawiały hula-hop, to jest kręcenia biodrami dużych, ale lekkich obręczy. A nieco dawniej na topie było serso, czyli ciskanie małymi krążkami i zręczne łapanie ich na drążki. Obie te zabawy przeszły do historii. Trwają natomiast hulajnogi, choć i one tracą dawną popularność. Patefon, czyli gramofon (w kwestii, która nazwa tego instrumentu jest wcześniejsza istnieje spór między ekspertami) był kilkadziesiąt lat temu wszechobecny. Teraz zeszedł do lamusa wraz ze stertami płyt. Zastąpiły go znacznie doskonalsze aparatury muzyczne, które każdy może sobie w domu zainstalować: wydatek umiarkowany, jakość emisji o wiele lepsza niż z płyt już po niedługim ich użytkowaniu. Niech sobie leżą w piwnicy. Może kiedyś zechce nam się posłuchać Czy pamiętasz te noc w Zakopanem? w aranżacji z czasów naszych dziadków? Spirytyzm A czy ktoś jeszcze wywołuje duchy? Co z seansami spirytystycznymi, z wirującym talerzykiem, który krążył na planszy od literki do literki i odpowiadał sensownie lub tajemniczo na zadawane pytania? Sam się tym podniecałem co najmniej raz na miesiąc. Ongiś, w mrocznych latach stalinizmu, nie było innych choćby w przybliżeniu tak ekscytujących rozrywek. Teraz o wywoływaniu duchów nic nie słychać. Czyżby one wyginęły, te duchy? A może wyparowała gdzieś wiara, że one istnieją i chcą sobie z nami pogadać? Ja mogę powiedzieć tylko tyle na ten temat, że wielokrotnie wcale nie popychałem palcami talerzyka, a on mimo to wirował jak opętany, przynosząc różne wieści z zaświatów. Nie wykluczam oczywiście, że wtedy inni z uczestników seansu talerzykiem manipulowali, skoro latał bez mego wsparcia, ale dowieść tego bym nie mógł. Wolę się nie narażać ani swym kompanom z seansów, ani zjawom z zaświatów. Stop! Dość metafizyki! Powracam do ziemskich realiów, do pospolitego życia. I zapytuję: czy ktoś z młodych czytelników jechał kiedyś dorożką? Czy choćby ją obejrzał na warszawskiej Starówce, gdzie do dziś wegetuje na Rynku jedna, niekiedy aż dwie dorożki, czekając na zagranicznych turystów, dla których to jest polska egzotyka? Dość tego! Młodzi są zmaterializowani. W duchy nie wierzą, nie znają wiersza Gałczyńskiego o zaczarowanej dorożce. No to, na koniec, o dwóch męskich dodatkach: sygnecie i binoklach. Sygnet się nosiło na palcu. W swym oczku miał wyryty herb (moim jest Starykoń!). Kto nie miał sygnetu, nie był ze szlacheckiego rodu, nie mógł brylować w towarzystwie ani pieczętować swym sygnetem żadnego listu ani dokumentu. Ważniejsze dla mnie są binokle. Dzięki binoklom mego Taty, ja żyję na tym świecie. Binokle inaczej cwikiery były to okulary bez uchwytów na uszy, trzymając się na nosie dzięki sprężynce zaciskowej. W 1920 roku Tata poszedł ochotniczo do 201 pułku piechoty, oczywiście w binoklach. Bił się pod Surażem nad Narwią z bolszewikami, został ranny w nogę. Leżał w rowie i czekał, że przyjdą bolszewicy i go zabiją. Drogą uciekła z pola bitwy dorożka z kilkoma oficerami. Zatrzymali się na moment. To nasz... Bierzemy go? Nie zmieści się... Ale on jest inteligent, bo w binoklach! Bierzemy. Wzięli Tatę i dowieźli do Szpitala Ujazdowskiego. Gdyby go zostawili, ja bym się nie narodził. Wojciech Giełżyński 36

20 RYNEK Pro sto na parkiet Rozmowa z Grzegorzem Fibakiewiczem, prezesem zarządu Kolporter SA Fakty są takie, że prasa jest w znacznie lepszej kondycji niż mogłoby to wynikać z zapowiedzi jej rychłego końca. Z danych wydawców prasy wynika, że sprzedaż wydań w wersji elektronicznej to zaledwie ułamek procenta naszego biznesu Nie twierdzę oczywiście, że dzienniki w dłuższej perspektywie wygrają z Internetem, ale też nic nie wróży ich rychłego końca Zgodnie z kasandrycznymi wizjami końca prasy, powinien pan gasić światło. Tymczasem Kolporter wybiera się na giełdę. Zamiast o wizjach propagowanych przez lobby mediów elektronicznych, wolałbym porozmawiać o procesach zachodzących na rynku. Zgodnie ze starą, mądrą zasadą, gentelmani o faktach nie dyskutują. A fakty są takie, że prasa jest w znacznie lepszej kondycji niż mogłoby to wynikać z zapowiedzi jej rychłego końca. Z danych wydawców prasy wynika, że sprzedaż wydań w wersji elektronicznej to zaledwie ułamek procenta naszego biznesu. Nie twierdzę oczywiście, że dzienniki w dłuższej perspektywie wygrają z Internetem, ale też nic nie wróży ich rychłego końca. Prasa kolorowa, która coraz bardziej się specjalizuje, ma grono wiernych odbiorców. Niektóre tytuły znikają, na ich miejscu pojawiają się nowe. Proszę pamiętać o tym, że zgodnie z zapowiedziami ekspertów, radio miało zabić koncerty na żywo, telewizja kina, a Internet telewizję. Każde z tych mediów znalazło swoją niszę i zapewne tak też będzie z prasą. W każdym razie bez obaw patrzę na przyszłość naszego biznesu. W dziedzinie kolportażu w ostatnich latach miało miejsce wiele ważnych zmian, o których niewiele pisano, ponieważ to znacznie mniej efektowny temat niż śmierć prasy. Najbardziej znamienna zmiana polega na ograniczeniu liczby małych punktów sprzedaży, które mówiąc obrazowo zostały zjedzone przez centra handlowe i supermarkety. Z naszego punktu widzenia, nie ma to wpływu na biznes, ale też nie cieszy Choć do większości małych punktów prasę dostarcza wasz główny konkurent Ruch. Ze względu na różne wizje rozwoju biznesu, działamy w różnych segmentach rynku. Najwyraźniej nasza strategia była prawidłowa, ponieważ w tym roku wyprzedziliśmy Ruch, który jeszcze kilkanaście lat temu dyktował warunki z pozycji monopolisty. Co wyróżniało strategię Kolportera? Przypomnę, że zaczynaliśmy od zera, 20 lat temu. Na rynku było wtedy oprócz Ruchu ponad 100 regionalnych firm kolporterskich. Bardzo szybko zaczęliśmy budować sieć ogólnopolską, w szczytowym okresie mieliśmy aż 40 oddziałów. To nasza firma jako pierwsza w Polsce z powodzeniem wprowadziła prasę do sklepów spożywczych okazało się, że to bardzo atrakcyjna rynkowa nisza dziś sprzedaż prasy w takich sklepach jest znacznie wyższa niż w tradycyjnych kioskach. Skutecznie udało nam się też zawalczyć o sieci hipermarketów i stacje benzynowe. Chcąc spełnić ich wysokie oczekiwania, musieliśmy stworzyć sieć nowoczesnych oddziałów, a jednocześnie zadbać o informatyzację procesu dystrybucji. Szybko zrezygnowaliśmy z prowadzenia własnych kiosków, odsprzedaliśmy je ajentom. Postanowiliśmy za to utworzyć sieć saloników prasowych, które, zgodnie z naszymi przewidywaniami, nadają dziś ton rynkowi prasy. Fundament waszego biznesu stanowią punkty partnerskie, w których Kolporter sprzedaje gazety. Trwałe relacje z właścicielami placówek handlowych zbudowaliśmy przekazując im m.in. regały do ekspozycji prasy. Oznaczało to, rzecz jasna, znaczne nakłady, ale były to dobrze zainwestowane pieniądze. W sumie wyposażyliśmy kilkanaście tysięcy stoisk patronackich, jak je nazywamy. Warto podkreślić, że, statystycznie rzecz biorąc, w każdym punkcie wyposażonym w dostarczone przez nas meble sprzedaż rosła o kilkadziesiąt procent. Wśród wydawców spore poruszenie wywołało odstąpienie kolporterów od, fundamentalnego dotychczas, procentowego systemu naliczania należności za sprzedaż prasy. Musieliśmy zastrzec sobie pewne minima kwotowe, do czego zmusiła nas wojna cenowa, jaka rozegrała się na rynku prasowym. Proszę sobie wyobrazić, że z dnia na dzień bardzo ważny partner trzykrotnie obniża cenę gazety, od której naliczamy określoną w procentach prowizję. Tego typu zmiana dla firmy kolporterskiej może oznaczać poważne kłopoty, bowiem koszty stałe nie ulegają zmianie, a wpływy zostają drastycznie zredukowane. Najwyraźniej nasza strategia była prawidłowa, ponieważ w tym roku wreszcie wyprzedziliśmy Ruch 38 39