Oddziaływanie na środowisko i pomoc publiczna w projektach inwestycyjnych dla przedsiębiorstw.

Transkrypt

1 Oddziaływanie na środowisko i pomoc publiczna w projektach inwestycyjnych dla przedsiębiorstw. Twardym orzechem do zgryzienia dla przedsiębiorców ubiegających się o dotacje z funduszy europejskich są procedury wynikające z przepisów w zakresie ochrony środowiska. Najwięcej zmagań z procedurami wynikającymi ze wspólnotowego prawodawstwa czeka tych, którzy w ramach swoich projektów przewidują budowę lub choćby remont. Każda inwestycja, do zrealizowania której niezbędne jest wydanie pozwolenia na budowę lub zgłoszenia budowy, zmusza przedsiębiorcę do uzyskania stosownej dokumentacji poświadczającej, że planowane przez niego przedsięwzięcie nie będzie naruszało środowiska naturalnego. Często po złożeniu wniosku o dofinansowanie okazuje się, ze przedsiębiorca nie dysponuje stosowną dokumentacją, a czas na jej uzupełnienie ma tylko do dnia zakończenia oceny formalnej. Na szczególnie długą i wyboistą drogę po europejskie fundusze muszą się przygotować ci, których przedsięwzięcie znajduje się na liście objętej I lub II Aneksem Dyrektywy OOŚ (Dyrektywa Rady nr 85/337/EWG z 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne - dyrektywa OOŚ). Przedsiębiorcy planujący w ramach inwestycji wykonanie prac budowlanych, remontu lub chcący przystąpić do budowy zupełnie nowego obiektu muszą się liczyć z koniecznością spełnienia wymagań nałożonych przez prawo ochrony środowiska. Bardzo często podczas oceny formalnej wniosków o dofinansowanie okazuje się, że przedsiębiorca nie dołączył do wniosku wymaganych załączników w zakresie oddziaływania na środowisko, ponieważ nie posiadał informacji, że planowane przez niego przedsięwzięcie wymaga uzyskania stosownych 1 / 10

2 zaświadczeń. Oddziaływanie na środowisko Pierwszym etapem procesu inwestycyjnego powinno być wystąpienie przez przedsiębiorcę z wnioskiem o wydanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych, w przypadku przedsięwzięć inwestycyjnych mogących znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Wydanie decyzji o tych uwarunkowaniach może wymagać przeprowadzenia przez właściwy organ (może nim być wójt, burmistrz lub prezydent miasta) postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Postępowanie to jest prowadzone z udziałem regionalnego dyrektora ochrony środowiska i właściwego inspektora sanitarnego. W przypadku przedsięwzięć zawsze znacząco oddziałujących na środowisko, wnioskodawca jest zobowiązany do przedłożenia raportu o oddziaływaniu inwestycji na środowisko. Jeżeli przedsięwzięcie oddziałuje jedynie potencjalnie, sporządzenie raportu może nie być konieczne. W trakcie prowadzenia postępowania w odniesieniu do inwestycji wymagających oceny oddziaływania na środowisko, informację o planowanym przedsięwzięciu podaje się do publicznej wiadomości, aby umożliwić zainteresowanej społeczności składanie uwag i wniosków. Organ wydaje decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych biorąc pod uwagę przebieg i wyniki całego postępowania (opinie, uzgodnienia, wyniki konsultacji społecznych itp.). Najpierw należy uzyskać decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych, a dopiero później starać się o pozwolenie na budowę czy decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko terenu. Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko określa oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.), ale organ i tak każdą sprawę powinien badać indywidualnie. 2 / 10

3 Rozporządzenie wymienia jako przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko i wymagające sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, m.in. wyrób substancji służących do wytwarzania środków ochrony roślin, wytwarzania podstawowych produktów chemii organicznej, instalacje do wytopu surówki żelaza, stacje demontażu pojazdów, instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, choćby do krakingu odpadów (kraking wykorzystywany jest w procesie przerobu odpadów na paliwo). Uwaga na obszar Natura 2000 Natomiast do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko można zaliczyć instalacje do obróbki metali żelaznych, np. kuźnie, instalacje do produkcji betonu, instalacje do garbowania lub uszlachetniania skór, tartaki, stolarnie, zespoły zabudowy przemysłowej na terenie o powierzchni nie mniejszej niż 1 hektar, również punkty zbierania lub przeładunku odpadów, w tym złomu. Zatem aby ubiegać się o dofinansowanie inwestycji z funduszy europejskich należy w przypadku pierwszej i drugiej grupy przedsięwzięć mogących znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko dołączyć do wniosku: decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach obejmującą m.in. streszczenie raportu OOŚ, wyniki konsultacji z właściwymi organami administracji publicznej, wyniki konsultacji społecznych, a nawet postępowania transgranicznego - jeśli było przewidziane. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest kwestia ochrony obszarów Natura Nawet jeżeli projekt, który przedsiębiorca zamierza zrealizować nie jest objęty rozporządzeniem, o którym 3 / 10

4 mowa powyżej, nie zwalnia to przedsiębiorcy z obowiązku przedłożenia wraz z wnioskiem o dofinansowanie zaświadczeń potwierdzających, że projekt nie oddziałuje znacząco na obszar Natura 2000 (chodzi o rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko - Dz. U. Nr257, poz. 2573, z późn. zm.). Organ rozważa Taki wymóg dotyczy wszystkich projektów, w ramach których podejmowane przez przedsiębiorcę czynności wymagają pozwolenia na budowę lub zgłoszenia budowy, a także przedsięwzięć obejmujących instalację urządzeń objętych wymienionym rozporządzeniem. Organ uprawniony do wydania pozwolenia na budowę jest zobowiązany do rozważenia, przed wydaniem pozwolenia, czy inwestycja może potencjalnie znacząco oddziaływać na Obszar Natura Wskutek czego może nałożyć na przedsiębiorcę obowiązek uzyskania postanowienia od regionalnego dyrektora ochrony środowiska o braku potrzeby bądź obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na wspomniany obszar. Jeżeli dyrektor stwierdzi, że przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, to wtedy zachodzi konieczność sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 i wydania postanowienia w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura Następnie organ właściwy do wydania decyzji (np. pozwolenia na budowę) wydaje decyzję z uwzględnieniem warunków realizacji przedsięwzięcia, określonych w postanowieniu regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Wydając tę decyzję organ może nałożyć na 4 / 10

5 przedsiębiorcę dodatkowe obowiązki, przykładowo w postaci wykonania kompensacji przyrodniczej lub ograniczenia oraz monitorowania oddziaływania na środowisko. Jeżeli regionalny dyrektor uzna, że projekt nie oddziałuje znacząco na obszar Natura 2000, wtedy w drodze postanowienia stwierdzi brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura Dokumenty z przeprowadzonego postępowania przedsiębiorca jest zobowiązany dołączyć do wniosku o dofinansowanie. Opłaty za środowisko Osobnym problemem, którego przedsiębiorcy starający się o dotację często nie są świadomi, jest istnienie obowiązku wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska (zgodnie z ustawą,,prawo ochrony środowiska''). Ustawa precyzuje (art. 273) że każdy podmiot korzystający ze środowiska wnosi opłaty za: wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód, składowanie odpadów. Opłaty te powinny być wnoszone raz na pół roku na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystanie ze środowiska. Przykładowo termin składania sprawozdań i wnoszenia opłat za pierwsze półrocze 2009 r. minął 31 lipca 2009 r. Co bardzo istotne, przedsiębiorca we własnym zakresie ustala wysokość należnej opłaty. Niewielu przedsiębiorców zdaje sobie sprawę z faktu, że ten obowiązek spoczywa również na nich. Przedsiębiorca musi złożyć sprawozdanie i jeśli zajdzie taka potrzeba, uiścić należne opłaty. Obowiązek składania sprawozdań ma na przykład wtedy, gdy posiada samochód, który użytkuje na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, a faktury za benzynę zostały wystawione na firmę. 5 / 10

6 W jaki sposób obliczyć wysokość opłaty? Szczegółowe zasady znajdują się w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (rozporządzenie Rady Ministrów z 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska - Dz. U. 2005, Nr 260 poz. 2176). Przedsiębiorca jest zobowiązany nie tylko wnosić opłaty, ale również prowadzić i aktualizować co pół roku ewidencję ilości oraz rodzajów wprowadzanych gazów i pyłów, składu i ilości ścieków, ilości i jakości pobranej wody. Zgłoszenia wymienionych informacji dokonuje się na specjalnych formularzach dostępnych na stronach internetowych urzędów marszałkowskich. Informacją, która na pewno zainteresuje przedsiębiorców jest zwolnienie z wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, jeśli ich półroczna wysokość nie przekracza 400 zł. Jakkolwiek nadal pozostaje obowiązek przekazywania sprawozdań zawierających dane o zakresie korzystania ze środowiska i wysokości ewentualnych opłat. Uregulowanie wszelkich zaległości w zakresie opłat za korzystanie ze środowiska jest niezbędne w przypadku ubiegania się o dotacje z funduszy europejskich. Składając wniosek o dofinansowanie przedsiębiorca oświadcza, że nie zalega z opłatami za korzystanie ze środowiska. Na późniejszym etapie, czyli po wyborze projektu do realizacji, przedsiębiorca powinien przedstawić stosowne zaświadczenie o uregulowaniu kwestii opłat środowiskowych w urzędzie marszałkowskim. W sytuacji, w której przedsiębiorca nie uregulował swoich zobowiązań i zalega z opłatami za korzystanie ze środowiska, bądź nie dołączył stosownego zaświadczenia o niezaleganiu z opłatami za korzystanie ze środowiska, dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej nie powinno zostać przyznane. Jaką pomoc wybrać? Zagadnienie pomocy publicznej wielu przedsiębiorcom sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw jest obce. Często po raz pierwszy spotykają się ze skomplikowanymi 6 / 10

7 procedurami pomocy publicznej właśnie w momencie aplikowania o unijne wsparcie. Nie każdy przedsiębiorca zdaje sobie sprawę, że częściowa refundacja wydatków poniesionych na inwestycję z funduszy europejskich jest pomocą publiczną. Wtedy pojawia się trudne pytanie: jaką pomoc mam wybrać dla swojej firmy? Która jest dla mnie najkorzystniejsza? Pomoc publiczna to wszelkiego rodzaju wsparcie uzyskane przez przedsiębiorstwo od państwa lub samorządu na podstawie indywidualnych wniosków przedsiębiorcy lub programów pomocowych. W ramach regionalnych programów operacyjnych przedsiębiorcy głównie ubiegają się o refundację poniesionych wydatków inwestycyjnych, a zatem najczęstsza forma pomocy z jakiej mogą skorzystać, to regionalna pomoc inwestycyjna (RPI) lub pomoc de minimis. Każda z tych form pomocy ma swoje zasady i jest obwarowana pewnymi ograniczeniami. Jedynie wtedy, gdy przedsiębiorca pozna je odpowiednio wcześnie, a najlepiej jeszcze przed sformułowaniem wniosku o unijną dotację, będzie w stanie wybrać pomoc najkorzystniejszą dla swojej firmy. W innym przypadku może się okazać, że nieprzemyślany wybór formy pomocy będzie skutkował odrzuceniem wniosku ze względu na niespełnienie kryteriów warunkujących przyznanie danej formy pomocy. W dniu 1 stycznia 2009 r. weszło w życie rozporządzenie ministra rozwoju regionalnego, zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych. Dzięki zmianie wprowadzonej przez rozporządzenie, moment rozpoczęcia kwalifikowania wydatków jest obecnie taki sam, zarówno w przypadku RPI, jak i pomocy de minimis. Oznacza to, że przedsiębiorca może rozpocząć prace związane z realizacją inwestycji zaraz po złożeniu wniosku o dofinansowanie, niezależnie od tego, jaką formę pomocy wybrał. Co to jest nowa inwestycja... 7 / 10

8 Jeżeli firma stara się o dotację w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej, to planowane przedsięwzięcie musi spełniać definicję nowej inwestycji". Szczegółowe kryteria nowej inwestycji zawarte są w rozporządzeniu ministra rozwoju regionalnego z 11 października 2007 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych Projekt musi zakładać wprowadzenie nowych dodatkowych produktów lub zasadniczą zmianę dotyczącą procesu produkcyjnego". Przez produkt należy również rozumieć nową usługę, nieoferowaną dotychczas przez przedsiębiorstwo. Należy pamiętać że nie jest nowym produktem albo usługą zwykła modernizacja: konieczne jest zatem rozszerzenie oferty i wprowadzenie nowych produktów obok produktów już wytwarzanych. Nie jest natomiast przeszkodą zakup używanych środków trwałych, ale tylko w odniesieniu do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Jeżeli mały przedsiębiorca w ramach swojego projektu planuje budowę hali produkcyjnej oraz zakup linii technologicznej do produkcji plastikowych butelek, to jego projekt będzie zgodny z definicją nowej inwestycji nawet jeżeli zakupiona linia technologiczna będzie używanym środkiem trwałym. Baczną uwagę przedsiębiorca musi zwrócić na fakt, że kwalifikowane są jedynie wydatki niezbędne do zrealizowania nowej inwestycji". Zatem gdyby przedsiębiorca oprócz hali i linii technologicznej planował jeszcze wymianę sprzętu komputerowego w firmie, to ten wydatek zostałby uznany za niekwalifikowany. Zakup nowych komputerów nie byłby niezbędny do uruchomienia linii technologicznej, w rezultacie przedsiębiorca mógłby zrealizować swoją nową inwestycję" bez ponoszenia tego wydatku. Ponadto katalog wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej jest węższy niż katalog wydatków kwalifikowanych w ramach pomocy de minimis....a co jest pomocą de minimis? 8 / 10

9 Przedsiębiorca, który planuje skorzystać z dotacji w ramach pomocy de minimis nie musi udowadniać, że projekt spełnia warunki nowej inwestycji. Pomoc taka ze względu na ograniczoną wysokość nie jest uznawana za pomoc publiczną. Państwo może jej udzielić przedsiębiorcy bez konieczności uzgadniania warunków z Komisją Europejską. Jednak w przypadku, gdy przedsiębiorca chce starać się o pomoc de mini mis, musi pamiętać o obowiązującym limicie tys. euro w ciągu trzech kolejnych lat kalendarzowych. Warto wspomnieć, że pomoc udzielana w postaci zwolnień podatkowych czy jednorazowej amortyzacji również stanowi pomoc de minimis, a zatem każdorazowe korzystanie z tych form zmniejsza dostępny limit (200 tys. euro) pomocy de minimis. Nietrudno zauważyć, że ubieganie się o dofinansowanie z funduszy europejskich jest dla przedsiębiorcy niemałym wyzwaniem. Jeszcze zanim dojdzie do złożenia wniosku o dofinansowanie musi zgłębić wiele zagadnień, które dotychczas go nie dotyczyły. Najważniejsze, aby potrzebne informacje uzyskał zanim przystąpi do wypełniania projektowej dokumentacji, aby te nowinki" nie były dla niego zaskoczeniem. Skutecznym sposobem na pozyskanie podstawowych informacji mogłaby się okazać wizyta w punkcie konsultacyjnym instytucji, która odpowiada za wdrażanie programu, w ramach którego chce ubiegać się o wsparcie. Wiele ważnych informacji instytucje wdrażające unijne fundusze zamieszczają na swoich stronach internetowych, na pewno warto korzystać z dostępnych infolinii i informacyjnych adresów mailowych. Po pomoc można się również udać do lokalnych instytucji otoczenia biznesu, służących wsparciem i radą oraz punktów konsultacyjnych działających pod patronatem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości w ramach Krajowego Systemu Usług. * * * 9 / 10

10 Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości zaprasza wszystkich przedsiębiorców zainteresowanych dotacjami w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , II oś priorytetowa Gospodarka Regionalnej Szansy, na konsultacje w swojej siedzibie na ul. Kordylewskiego 11 w Krakowie, w godzinach od 8.00 do Infolinia / 10