Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego (RSI WKP)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego (RSI WKP)"

Transkrypt

1 Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego (RSI WKP) Dokument opracowany w ramach procesu aktualizacji RSI WKP do roku 2020 wraz opracowaniem krótkookresowego Planu Działań w okresie przejściowym Czerwiec 2012 Wersja wstępna z dnia

2 Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego (RSI WKP) Dokument opracowany w ramach procesu aktualizacji RSI WKP do roku 2020 wraz opracowaniem krótkookresowego Planu Działań w okresie przejściowym , Warszawa PAG Uniconsult Migdałowa Warszawa T. (22) F. (22) biuro@pag-uniconsult.pl Wersja wstępna z dnia

3 Spis treści 1. Wprowadzenie Przedmiot ewaluacji Koncepcja i cel badania ewaluacyjnego Opis metodologii ewaluacji Źródła informacji do badania ewaluacyjnego Badanie podstawowe Badania uzupełniające i pogłębiające Techniki analizy danych Charakterystyka ogólna Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 r Postad strukturalna dokumentów strategicznych Określenie kluczowych obszarów interwencji do badania ewaluacyjnego Realizacja strategii ustalenia z badao ilościowych i jakościowych Priorytety, cele i działania w ramach RSI WK-P Mechanizm wdrażania i monitoringu Odzwierciedlenie celów, priorytetów i działao RSI WK-P w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Wyniki interwencji w sferze ułatwiania dostępu do źródeł finansowania innowacji Realizacja odpowiednich postanowieo RSI stan rozwoju instrumentów finansowych w regionie Instrumenty inżynierii finansowej - analiza wyników zrealizowanych wywiadów Instrumenty inżynierii finansowej podstawowe wnioski Analiza potrzeb sektora MŚP w zakresie wspomagania innowacyjności (wyniki badania ilościowego) Wnioski i rekomendacje Informacje formalne o przebiegu badania

4 1. Wprowadzenie Niniejszy dokument stanowi raport z przeprowadzonej ewaluacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku W pierwszej jego części (roz. 1. oraz 2.) przedstawione zostały informacje wprowadzające, charakteryzujące bardziej szczegółowo przedmiot ewaluacji, jej koncepcję i cele. Przedstawiono tu również w sposób syntetyczny opis zastosowanej metodologii. W drugiej części opracowania (roz. 3 i 4) przedstawiono ustalenia merytoryczne ewaluacji oraz wnioski i rekomendacje (roz. 6 i 7), wspomagające proces aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji do roku Przedmiot ewaluacji Prezentowane w niniejszym opracowaniu badanie (ewaluacja ex post) dotyczy oceny rezultatów i oddziaływania Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego, opracowanej w latach i przyjętej do realizacji stosowną uchwałą Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego w grudniu 2005 r. 1 W ewaluacji uwzględniono również drugi (późniejszy) dokument strategiczny, również odnoszący się do problematyki wspierania innowacyjności w regionie, a mianowicie Regionalną Strategię Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego z 2007 r. Ta druga strategia opracowana została jako dokument aktualizujący strategię z 2005 r. i podobnie jak jej poprzedniczka, obejmowała okres do 2015 roku 2. Strategia z 2007 r. nie uzyskała jednak podstawy normatywnej nie została przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego (dlatego też rozstrzygnięcia zawarte w tej strategii brane są pod uwagę pomocniczo, a sam dokument należy traktowad jako projekt aktualizacyjny strategii przyjętej w roku 2005) Cel i koncepcja badania ewaluacyjnego Prezentowana ewaluacja stanowi etap wykonawczy szerszego zadania, jakim jest realizacja projektu, w warstwie merytorycznej obejmującego aktualizację Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego (do roku 2020) oraz opracowanie (krótkookresowego) Planu Działao na lata Charakter tego projektu wyznacza bezpośredni cel badania ewaluacyjnego, jako jego elementu składowego. Celem ewaluacji jest więc przede wszystkim identyfikacja sukcesów i niepowodzeo związanych z realizacją przyjętej RSI, a także ocena przyjętych w niej rozstrzygnięd strategicznych, układu priorytetów rozwiązao, jak i zaplanowanych ścieżek interwencji. Zakłada się, że wyniki tej oceny powinny posłużyd jako punkt wyjścia do procesu aktualizacji strategii do roku 2020 (de facto opracowania nowego, odpowiednio zweryfikowanego dokumentu planistycznego). Rozpoznanie problemów, zarówno związanych z postacią, jak i systemem wdrażania RSI, pozwoli na odpowiednie zmodyfikowanie (zależnie od stwierdzonego stanu) ostatecznego dokumentu strategii. Ogólny cel ewaluacji obejmuje wiązkę celów szczegółowych, na którą składają się: 1 Uchwała Nr XLI/587/05 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 12 grudnia 2005 r. w sprawie Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 r. 2 Strategia powstała w ramach projektu pt. Regionalna Strategia Innowacji w Województwie Kujawsko- Pomorskim KUJPOMRIS, współfinansowanego ze środków 6. Programu Ramowego Badao i Rozwoju Technicznego Unii Europejskiej. Dokument strategii i materiały uzupełniające zob. 3 W dalszej treści niniejszego dokumentu dla określenia ewaluowanej strategii używany będzie skrót RSI (zamiennie RSI WK-P) lub termin strategia. 4

5 określenie stopnia realizacji celów RSI, określenie kluczowych czynników wpływających na wdrażanie strategii w okresie przed badaniem, zidentyfikowanie niezaplanowanych efektów realizacji strategii, przeprowadzenie przeglądu działao zrealizowanych w dotychczasowym procesie wdrażania RSI oraz wypracowanie wniosków, wynikających z przeprowadzonych analiz, niezbędnych, jako czynnik wspomagający proces opracowywania zaktualizowanej wersji RSI województwa kujawsko-pomorskiego (do roku 2020) wraz z Planem Działao. 2. Opis metodologii ewaluacji 2.1. Źródła informacji do badania ewaluacyjnego W koncepcji badania założono przeprowadzenie ewaluacji w oparciu o dwa źródła danych dane zastane, pozyskiwane z istniejących dokumentów, dotyczących RSI oraz dane gromadzone w wyniku badao empirycznych, głównie przy zastosowaniu metod jakościowych i posiłkowo, metody ilościowej. Oba źródła wykorzystywane były w ramach dwóch typów badao szczegółowych, tzw. badania podstawowego oraz trzech badao uzupełniających i pogłębiających wybrane zagadnienia Badanie podstawowe Badanie podstawowe zaprojektowane zostało jako główne źródło, z którego pozyskano materiał badawczy dla potrzeb ewaluacji. Badanie to oparto na metodzie jakościowej. W związku z tym zastosowano w nim techniki badawcze w postaci: indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI), prowadzonych z przedstawicielami tzw. perspektywy systemowej (N=5, reprezentanci samorządu wojewódzkiego), indywidualnych wywiadów telefonicznych (ITI) (N=10, z przedstawicielami instytucji, realizującymi projekty, które można klasyfikowad jako służące realizacji działao wspierających przewidzianych w RSI), zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) (N=4, prowadzonych w trzech grupach respondentów, a więc pośród: (i) osób reprezentujących sektor szkolnictwa wyższego oraz instytucji badawczo-rozwojowych [2 wywiady], (ii) przedstawicieli środowiska instytucji otoczenia biznesu, funkcjonujących w województwie kujawsko-pomorskim oraz (iii) przedstawicieli władz samorządu terytorialnego województwa zarówno na szczeblu gmin, powiatów, jak i na poziomie województwa), panelu eksperckiego, służącego przedyskutowaniu wniosków z ewaluacji oraz wskazao dla celów planowania strategicznego w ramach aktualizowanej RSI. W badaniu ewaluacyjnym wykorzystano również informacje pochodzące ze źródeł zastanych, odnoszące się bezpośrednio do analizowanej RSI, jak i o charakterze pośrednim (w tym 4 Należy w tym miejscu zaznaczyd, że cel badao uzupełniających / pogłębiających ustalono szerzej niż tylko zasilenie informacyjne ewaluacji. Wyniki tych badao wykorzystywane będą również, jako samodzielne źródło informacji, wspomagające proces planowania strategicznego dla potrzeb tworzenia zaktualizowanej wersji RSI (do 2020 r.). Dlatego też badania te są nadal kontynuowane (i cząstkowo posłużyły do zasilenia potrzeb ewaluacyjnych). 5

6 przypadku były to głównie inne opracowania, dotyczące oceny i monitoringu regionalnych strategii innowacji) Badania uzupełniające i pogłębiające W tej grupie pozyskiwano informacje dla celów ewaluacji z trzech badao tematycznych. Ich zakres merytoryczny ustalono biorąc pod uwagę przede wszystkim potrzeby procesu opracowywania zaktualizowanej RSI, niemniej pewne ich elementy były przydatne do pogłębienia wiedzy / informacji, gromadzonych w ramach badania podstawowego. W badaniach tych uwzględniono trzy następujące zakresy merytoryczne: kształt sektora instytucji proinnowacyjnych w województwie kujawsko-pomorskim, jako tworzących źródło podaży rozwiązao innowacyjnych oraz sferę wspierania procesów biznesowych, w tym o charakterze proinnowacyjnym (jakie instytucje otoczenia proinnowacyjnego funkcjonują w województwie, jaka jest ich oferta w dziedzinie wspomagania procesów innowacyjności oraz jaki jest potencjał tej grupy instytucji?), potrzeby innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie-kujawsko pomorskim w zakresie usług proinnowacyjnych (strona popytowa problematyki innowacyjności) jakie jest zapotrzebowanie firm w regionie (sektor MŚP) na usługi wzmacniające ich innowacyjnośd, popyt ze strony sfery przedsiębiorstw (sektor MŚP) w województwie kujawskopomorskim na instrumenty inżynierii finansowej jaka jest zdolnośd instrumentów inżynierii finansowej w regionie oraz, czy w wystarczającym stopniu są one ukierunkowane na zagadnienia wspierania przedsięwzięd / przedsiębiorstw, które charakteryzowad można jako innowacyjne. Zagadnienie to dotyczy problemu istnienia i dostępności źródeł finansowania zewnętrznego, ukierunkowanego na finansowanie innowacyjnych przedsięwzięd / przedsiębiorstw. W ramach wyżej wymienionych badao znalazły zastosowanie rozmaite techniki badawcze, dobrane odpowiednio do tematyki danego badania. W badaniach pozyskiwano informacje, zarówno ze źródeł zastanych, a także gromadzono je w toku badao empirycznych (wywiady indywidualne, wywiady telefoniczne, zogniskowany wywiad grupowy zastosowanie znalazły techniki analogiczne jak w badaniu podstawowym oraz dodatkowo studia przypadków innowacyjnych przedsiębiorstw). W ramach badao ilościowych przeprowadzono wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo (CATI), realizowane na próbie przedsiębiorców województwa kujawsko-pomorskiego (N=300, MŚP) oraz instytucji otoczenia biznesu (N=100 maksymalnie) Techniki analizy danych Główne techniki analizy danych dostosowane zostały odpowiednio do charakteru wykorzystanych technik badawczych, a więc przede wszystkim technik w ramach metody jakościowej (analiza treści wywiadów, formułowanie wniosków cząstkowych o charakterze jakościowym, synteza stanowisk respondentów w oparciu o empiryczny materiał źródłowy i podsumowująca dyskusja ekspercka). W niniejszym opracowaniu znalazły się bezpośrednie odwołania do opinii pozyskanych w trakcie wywiadów grupowych i indywidualnych. Opinie te są cytowane wraz ze wskazaniem ich źródła, co odpowiednio zaznaczono jako: 6

7 IDI opinie pochodzące z pogłębionych wywiadów indywidualnych oraz FGI stanowiska zaczerpnięte z wypowiedzi i dyskusji podczas zogniskowanych wywiadów grupowych. W przypadku zogniskowanych wywiadów grupowych wskazano również rodzaj wywiadu, a więc: FGI-IP wywiad z respondentami reprezentującymi proinnowacyjne instytucje otoczenia biznesu, FGI-JST jednostki samorządu terytorialnego oraz FGI-N przedstawicielami regionalnej sfery badawczo-rozwojowej i instytucji nauki. W przypadku badania ilościowego dokonano standardowej obróbki statystycznej, uzyskując w ten sposób szerszy obraz badanej populacji. W ewaluacji wykorzystano również wiedzę ekspertów zaangażowanych w realizację badao uzupełniających / pogłębiających i badania podstawowego. UWAGA: W punkcie 4.5. niniejszego dokumentu (Analiza potrzeb sektora MŚP w zakresie wspomagania innowacyjności) przedstawiono wyniki prowadzonego badania ilościowego na losowej próbie mikro, małych i średnich firm z województwa kujawsko-pomorskiego. Pragniemy zaznaczyd, że wyniki te mają charakter cząstkowy. W momencie sporządzania opisu zrealizowana była około połowa założonej próby badawczej. Z tego też względu prezentowane informacje należy traktowad jako wstępne. Z uwagi na aktualny etap badania, autorzy ograniczyli opis wyników, w tym ewentualne konkluzje. 7

8 3. Charakterystyka ogólna przedmiotu badania Regionalnej Strategii Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 r Postad strukturalna dokumentów strategicznych Schemat na str. 8 prezentuje układ strukturalny RSI przyjętej przez Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego w roku W strukturze dokumentu wyodrębniono cel strategiczny, 3 priorytety rozwojowe oraz 11 celów operacyjnych, którym przyporządkowano łącznie 49 działao i poddziałao. W grupie priorytetów uwzględniono trzy kluczowe zagadnienia rozwojowe, a mianowicie: i) rozwój gospodarki opartej na wiedzy priorytet adresowany przede wszystkim do sfery przedsiębiorstw w celu zapewnienia warunków do tworzenia i wykorzystywania wiedzy założono w tym priorytecie wsparcie rozwoju e-gospodarki oraz infrastruktury wzmacniającej restrukturyzację sektorów tradycyjnych, a także wspieranie sektorów charakteryzujących się dużym potencjałem innowacyjnym oraz sektora wysokich technologii (stosownie do zawartej w strategii diagnozy), ii) kształtowanie sfery współpracy sektora gospodarki i nauki w województwie w tym priorytecie położono nacisk na stymulowanie powiązao pomiędzy sferą nauki a sferą gospodarki w celu ukierunkowania prac badawczych na rozwiązywanie określonych problemów sektora gospodarczego. Nacisk położony został na koniecznośd rozwoju infrastruktury i zasobów ludzkich oraz wprowadzania zmian w zasadach organizacji i funkcjonowania podmiotów sektora badawczo-rozwojowego, iii) kształtowanie proinnowacyjnego otoczenia w regionie w priorytecie trzecim przewidziano wsparcie instytucji otoczenia biznesu w zakresie podnoszenia potencjału organizacyjnego i merytorycznego (zasobów ludzkich), co miało umożliwid instytucjom otoczenia biznesu skuteczną realizację zadao w postaci pośrednictwa pomiędzy sektorem nauki i gospodarki. Uwzględniono tu również zapewnienie rozwoju instrumentów wsparcia finansowego na realizację działao innowacyjnych. W zaktualizowanej w roku 2007 strategii utrzymano powyższy układ. Niezmieniony pozostał cel strategiczny oraz schemat priorytetów, przy czym ich katalog rozszerzono o dodatkowy (czwarty) priorytet, uwypuklający silniej kwestie społeczne innowacyjności (nazwa priorytetu rozwój społeczeostwa innowacyjnego ). W ramach tej aktualizacji dokonano również rekonstrukcji celów operacyjnych i przyporządkowanych im działao. Kierunek zmian był pozytywny i polegał na ograniczeniu (chod ostatecznie w sumie niewielkim) liczby celów operacyjnych oraz towarzyszących im działao. Ostatecznie, w tej wersji strategii uwzględnionych zostało 10 celów operacyjnych oraz 44 działania i poddziałania. W zasadzie utrzymano dotychczasowy (podobny) kształt celów operacyjnych, dokonując ich niewielkiej komasacji oraz przesunięd w ramach poszczególnych priorytetów, tak aby ich umiejscowienie trafniej odpowiadało obszarowi tematycznemu priorytetu 5. W sumie jednak ogólna postad 5 Jeszcze przed rekonstrukcją z 2007 r., biorąc pod uwagę liczbę priorytetów, RSI WK-P mieści się w grupie dokumentów o niewielkiej liczebności priorytetów, co należy uznawad za rozwiązanie z gruntu prawidłowe, nie powodujące zbytniego rozdrobnienia obszarów interwencji. Na przeciwległym biegunie wskazad można dokumenty innych RSI, w których uwzględniono nawet 10 obszarów priorytetowych. Zob. Raport z inwentaryzacji regionalnych strategii innowacji (RSI) w Polsce, PARP 2005, s. 18 i n. 8

9 CEL STRATEGICZNY Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województw Kujawsko-Pomorskiego Kujawsko-Pomorskie regionem wysokiej innowacyjności gospodarki RSI WK-P 2005 PRIORYTETY I. Rozwój firm w kierunku gospodarki opartej na wiedzy II. Efektywny system współpracy gospodarki i nauki w regionie III. Proinnowacyjne otoczenie biznesu CELE OPERACYJNE 1.1 Rozwój e-gospodarki 1.2 Procesy restrukturyzacji tradycyjnych dziedzin gospodarki i dostosowanie ich do wymogów współczesności 1.3 Wspieranie innowacyjności w ważnych gospodarczo obszarach produkcji Jednostki naukowo-badawcze realizatorem oczekiwao przedsiębiorstw oraz kreatorem nowych produktów 2.2 Ścisła współpraca uczelni, sektora B+R z przedsiębiorstwami w obszarze kreowania celów rynkowych Powszechny dostęp do informacji dla przedsiębiorstw 3.2 Sied instytucji działających na rzecz innowacyjności Proinnowacyjny system edukacji System finansowego wspierania przedsiębiorstw 4 Liczba działao i poddziałao w ramach celu operacyjnego 3.4 Proinnowacyjny klimat i styl działania władz regionu Sprawny system przyciągania inwestorów z sektora high-tech 2 9

10 CEL STRATEGICZNY Kujawsko-Pomorskie regionem wysokiej innowacyjności gospodarki RSI WK-P 2007 PRIORYTETY II. Rozwój firm w kierunku gospodarki opartej na wiedzy I. Rozwój społeczeostwa innowacyjnego III. Efektywny system współpracy gospodarki i nauki w regionie 4.1 Rozwój społeczeostwa kreatywnego IV. Proinnowacyjne otoczenie biznesu 4.2 Rozwój kadr dla innowacyjności CELE OPERACYJNE / / Nowy priorytet RSI Zmodyfikowane cele operacyjne 10

11 oraz zawartośd merytoryczna strategii pozostała podobna, pomijając pewne nowe kategorie działao oraz wyodrębniony nowy priorytet. W wyniku wspomnianego zabiegu, skutkującego zaprojektowaniem dodatkowego priorytetu, skoncentrowano w nim takie kwestie jak: promocja innowacyjności i postaw proinnowacyjnych, rozwój sfery edukacji i szkolnictwa regionalnego na rzecz wzmacniania innowacyjności i kreatywności społeczeostwa, kształtowanie zasobu proinnowacyjnych kadr dla sfery gospodarczej. Zabieg ten, szczególnie w świetle już rozpowszechnionego, szerokiego pojmowania innowacyjności, a więc rozciągania jej na sferę społeczną i eksponowania otwartego modelu innowacyjności 6, a także szczególnie ważnego zagadnienia promowania postawy innowacyjnej i kreatywności w społeczeostwie, uznad należy za prawidłowo obrany kierunek zmian. Potwierdzają to także opinie respondentów badao jakościowych, przeprowadzonych w ramach niniejszej ewaluacji (przykładowo: *w RSI+ mamy jeszcze czwartą grupę celów *w ramach nowego priorytetu+, czyli rozwój społeczeostwa innowacyjnego *i w związku z tym+ należy uzupełnid, że wszystkie nasze działania skierowane są na docieranie i budowanie stałego kontaktu, rzeczywistego interfejsu ze sferą biznesu, ale nadal takie działania muszą byd wspierane, także wobec społeczeostwa, które musi byd świadome *proinnowacyjne+ /FGI-N/ 7 (szerzej na ten temat piszemy w dalszej części niniejszego raportu), w których nie podważano zasadności takiego właśnie ukształtowania priorytetów strategii innowacji, zaznaczając jednak, że w dużej mierze jest to wynikiem ogromnej ich pojemności i że nadal niezbędne jest oddziaływanie w określonych początkowo sferach. W rezultacie sformułowania tematyczne priorytetów pozostają nadal aktualne, co zresztą (dla przeważającej liczby respondentów) oznacza raczej zbyt słabe oddziaływanie strategii w życiu realnym. Nie stanowi to jednak krytyki samej struktury strategii i wynikających z niej, ustalonych obszarów interwencji, ale raczej niedomagania w sferze wdrożeniowej. Jest to zatem ważne spostrzeżenie, bowiem biorąc pod uwagę uwzględnione w RSI obszary interwencji ich zakres uznad należy za dobrany co do zasady trafnie, adresujący kluczowe (można powiedzied tradycyjne) ograniczenia regionalnych potencjałów innowacyjnych (spotykane, aczkolwiek z różnym nasileniem, we wszystkich regionach Polski). Pośród tych ograniczeo podstawowe znaczenie przypisywad należy następującym 8 : słaba współpraca sektora przedsiębiorstw (w szczególności MŚP) z nauką, często niezależnie od poziomu placówek naukowych, skutkująca nikłym poziomem komercjalizacji badao, niewielki stopieo współuczestnictwa sfery nauki i przedsiębiorstw we wspólnych przedsięwzięciach badawczo-rozwojowych, niedostosowanie programów edukacyjnych do potrzeb gospodarki oraz brak umiejętności menadżerskich po stronie kadry nauki; brak systemowych rozwiązao, 6 Zob. Olechnicka A. (2007), Innowacyjnośd polskich regionów *w:+ Gorzelak G. (red) Polska regionalna i lokalna w świetle badao EUROREG-u, Warszawa, s Warto w tym miejscu dodad, że podczas wszystkich zogniskowanych wywiadów grupowych respondenci bardzo silnie podkreślali znaczenie działao strategicznych, odnoszących się do sfery szkolnictwa i edukacji, dostosowywania programów nauczania do potrzeb sfery gospodarczej, tworzenia warunków sprzyjających kształtowaniu / rozwijaniu powiązao sfery gospodarczej, społecznej, naukowej i edukacyjnej, które powinny sprzyjad i motywowad do nawiązywania różnych form współpracy oraz wywoływania, generalnego, proinnowacyjnego nastawienia całej społeczności regionalnej. 8 Por. także Raport z inwentaryzacji / /, op. cit., s

12 aktywizujących prowadzenie prac badawczo-rozwojowych przez pracowników nauki, brak zainteresowania sfery przedsiębiorców współpracą z jednostkami naukowymi z uwagi na przeświadczenie o niskiej efektywności takiej współpracy, nie gwarantującej korzyści gospodarczych, rozmijanie się oferty naukowej i badawczej z oczekiwaniami i potrzebami technologicznymi przedsiębiorców, dyktowanymi kształtowaniem się rynku i nasilaniem konkurencji, występowanie poważnych ograniczeo w dostępie do źródeł finansowania zewnętrznego i udziałowego, kierowanych na finansowanie najbardziej ryzykownych faz rozwojowych biznesu innowacyjnego, ograniczona atrakcyjnośd oferty instytucji otoczenia biznesu, która najczęściej koncentruje się na usługach o charakterze podstawowym, trudna dostępnośd i niska atrakcyjnośd oferty w zakresie działao innowacyjnych, najczęściej wynikająca z ograniczonego potencjału tych instytucji w zakresie oferowania usług specjalistycznych, postrzeganie zjawiska innowacyjności jako wyizolowanego procesu, nie wiążącego się z relacjami współpracy i koniecznością budowy ogólnospołecznego konsensusu na rzecz innowacyjności. Rys Analiza porównawcza regionalnych strategii innowacji w Polsce w obszarze jakości celów strategicznych i priorytetów (RSI WK-P na innych RSI w Polsce). Źródło: Analiza dokumentów ewaluujących RSI w Polsce, Warszawa Generalnie, pozytywna opinia na temat układu i postaci celów strategicznych / priorytetów RSI WK-P znajduje również potwierdzenie w ocenach zewnętrznych. W jednej z takich rozwiniętych ewaluacji 9, wskazuje się przypadek województwa kujawsko-pomorskiego jako 9 Zob. Klepka M., Gralak A. Analiza dokumentów ewaluujących RSI w Polsce, Warszawa 2009, s Dokonując oceny RSI według kryterium postaci celów strategicznych / priorytetów autorzy odwoływali się do 6 kryteriów szczegółowych, a mianowicie: (i) komunikatywności / przejrzystości celów, priorytetów i kierunków 12

13 mieszczący się górnym przedziale ocen średnich zarówno w odniesieniu do celów i priorytetów, jak i jasności i użyteczności dokumentu RSI w dziedzinie priorytetyzacji działao (por. rys 1). Oznacza to, że układ celów strategicznych / priorytetów oraz gradację ich znaczenia można z uznad za co do zasady - prawidłowe i zadowalające (co oczywiście nie wyklucza potrzeby dalszego doskonalenia) Identyfikacja kluczowych obszarów interwencji do badania ewaluacyjnego Akceptowalna postad układu celów strategicznych i priorytetów RSI WK-P nie zapewnia automatycznej trafności przyjętych rozwiązao oraz koocowej użyteczności wypracowanej strategii. Decydujące znaczenie odgrywają bowiem zaprojektowane w strategii wiązki działao, towarzyszące im wskazania w zakresie typów projektów i beneficjentów ewentualnego wsparcia, którego celem jest realizacja RSI a ostatecznie jej celów operacyjnych i celu strategicznego, a także uwzględnione w strategii projekty pilotażowe. Kluczowe znaczenie ma zatem sposób konstrukcji dokumentu strategicznego w tych dziedzinach oraz użytecznośd dokonanych opisów. Jakośd zapisów strategii w tym zakresie decyduje o łatwości przełożenia celów, działao i projektów do sfery wdrożeniowej, co ma szczególne znaczenie w procesach programowania wydatków publicznych w ramach funkcji wspierającej władzy publicznej. Ze wspomnianą powyżej kwestią użyteczności opisu wiązek działao wiąże się również zaprojektowanie odpowiedniego instrumentarium przełożenia zapisów RSI (mechanizm wdrażania strategii) na zewnętrzne źródła wsparcia, które mogą (i powinny) byd wykorzystywane do wspierania działao i projektów umieszczonych w strategii. Mechanizm taki powoduje, iż strategia staje się dokumentem sterującym programowaniem wsparcia publicznego z dostępnych źródeł (zewnętrznych, jak i wewnętrznych np. w ramach regionalnego programu operacyjnego) 10. Nie oznacza to, że sfera wdrożeniowa strategii musi opierad się wyłącznie na takich źródłach, ale oczywistym jest również, iż stanowią one istotny czynnik, decydujący o skuteczności wdrażania RSI. Można w tym miejscu zacytowad jedną z opinii na ten temat, a mianowicie: Jakakolwiek regionalna strategia pozbawiona konkretnego instrumentu finansowego nie ma żadnych szans powodzenia /IDI/. działao, (ii) orientacji na innowacje, tzn. związku celów / priorytetów z rozwojem innowacyjnym województwa, (iii) korelacji celów / priorytetów z potrzebami zidentyfikowanymi w diagnozie, (iv) korelacji celów / priorytetów z ustaleniami analizy SWOT, (v) trafności doboru celów / priorytetów w świetle zidentyfikowanych potrzeb rozwojowych regionu oraz (vi) ukierunkowania celów na stymulowanie rozwoju i eliminowanie barier. W przypadku kryterium priorytetyzacji brano pod uwagę jakośd projektów pilotażowych i planów działao w zakresie wdrażania RSI. 10 Ten aspekt nabiera szczególnego znaczenia obecnie, w sytuacji wprowadzania nowej metodyki tworzenia regionalnych strategii innowacji (tzw. RIS 3), bardzo wyraźnie i silnie odwołującej się do osadzania rozwiązao strategicznych w dziedzinie innowacyjności na tzw. inteligentnych potencjałach regionalnych (smart specialisation). W ramach nowej unijnej polityki spójności, uwzględnienie inteligentnej specjalizacji proponowane jest jako warunek konieczny, oznaczający iż każdy kraj / region członkowski musi posiadad odpowiednio skonstruowaną strategię (RSI) w celu pozyskiwania wsparcia finansowego z funduszy strukturalnych, do wykorzystania na finansowanie działao w sferze innowacyjności. Zakłada się, że warunek ten będzie mied szczególne zastosowanie w odniesieniu do dwóch, następujących celów tematycznych Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: (i) rozwój sfery badawczej, technologii i innowacji oraz (ii) ułatwianie dostępu do i wykorzystania technologii ICT. Zob. Guide to Research and Innovation Strategies for Smart Specialisation, Smart Specialisation Platform, March 2012, s

14 Kolejnym, istotnym elementem analizy RSI jest obszar monitoringu i ewaluacji rezultatów i oddziaływania RSI. Mechanizm monitorująco-ewaluacyjny i towarzyszące mu rozwiązania strukturalne w poważnym stopniu wpływają na sferę realizacyjną strategii, ograniczając niebezpieczeostwo tylko formalnego istnienia tego dokumentu. Z oczywistych powodów rozwiązania w tym obszarze mają również wpływ motywujący (w jakimś stopniu wymuszający) procesy wdrażania strategii, przynajmniej w tej jej części, w której jest ona wyposażana w publiczne środki finansowe, dedykowane na cele realizacji strategii w ramach publicznych działao interwencyjnych (w analizowanym tu przypadku pozostających w gestii władz samorządu regionalnego stopnia wojewódzkiego). Mechanizm monitorująco-ewaluacyjny jest również nieodzowny jako źródło generujące informacje, w oparciu o które możliwa jest weryfikacja celów operacyjnych RSI, stosownie do wyników obserwacji rezultatów wdrożeniowych, jak i w celu odpowiedniego uwzględnienia zmian zachodzących w otoczeniu społeczno-gospodarczym. Tempo zmian, z którym mamy współcześnie do czynienia stanowi pozadyskusyjny czynnik, uzasadniający istnienie tego rodzaju rozwiązao. Poza tym, niezbędnym uzupełnieniem rozwiązao w zakresie wdrażania, monitoringu i ewaluacji strategii jest istnienie przejrzystego i dobrze zorganizowanego mechanizmu, ułatwiającego wywoływanie współpracy i konsensusu społecznego wokół priorytetów i celów, a także w sferze oceny rezultatów i oddziaływania strategii oraz wprowadzania do niej zależnie od stwierdzonych potrzeb odpowiednich modyfikacji. Przedstawione powyżej dziedziny uznajemy za pierwszorzędne obszary ewaluacji RSI WKP, umożliwiające sformułowanie oceny jej trafności. Jednak poza tym, jako istotny element szczegółowy uwzględnid należy odzwierciedlony w RSI WK-P obszar, dotyczący rozwoju instrumentów inżynierii finansowej. Obszar ten obecny jest we wszystkich strategiach innowacyjności i stanowi jedno z kluczowych zagadnieo wspierania wszelkich przedsięwzięd innowacyjnych. Bez wątpienia, aspekt finansowania procesów innowacyjnych ma podstawowe znaczenie dla zapewnienia odpowiednich warunków do podejmowania i wdrażania niekonwencjonalnych przedsięwzięd. Jednocześnie, pomimo powszechnego uznania wagi tego elementu dla kształtowania regionalnego (jak i krajowego) systemu innowacji, wciąż istnieje potrzeba dalszego wspomagania instrumentów inżynierii finansowej. W pierwszym rzędzie chodzi tu o te instrumenty, których oferta finansowania prawidłowo adresuje problematykę innowacyjności, szczególnie w świetle wysokiego poziomu ryzyka związanego z wdrażaniem tego rodzaju przedsięwzięd. Na koniec wreszcie, istotne znaczenie dla kształtowania nowej, zaktualizowanej RSI WK-P, mają stanowiska przedsiębiorców, reprezentujących regionalny sektor MŚP, w sprawie odczuwanych przez nich potrzeb w zakresie wspierania innowacyjności. Wiedza pozyskana w ramach jednego z badao uzupełniających / pogłębiających, wspomagających niniejszą ewaluację, pozwala również na zidentyfikowanie przyszłych obszarów interwencji, a także pośrednią ocenę efektów funkcjonowania badanej Regionalnej Strategii Innowacji w województwie kujawsko-pomorskim. 14

15 4. Realizacja strategii ustalenia z badao ilościowych i jakościowych 4.1. Priorytety, cele i działania w ramach RSI WK-P Jak już zaznaczono, zawarty w RSI WK-P układ priorytetów uznad można za prawidłowy. Równocześnie jednak priorytety te pozostają nadal aktualne, a pośród nich w szczególności priorytet drugi, czyli kształtowanie sfery współpracy sektora gospodarki i nauki w województwie. Dokonując ogólnej oceny realizowanej dotąd regionalnej polityki wspierania innowacyjności, respondenci badao jakościowych niemal powszechnie wskazywali, iż to właśnie w zakresie tego priorytetu, w największym stopniu nie udało się osiągnąd satysfakcjonujących rezultatów (przykładowo: / / [wszystkie] priorytety strategii pozostają wciąż zasadne / / natomiast z punktu widzenia regionu, najgorzej jest z drugim obszarem *priorytetem+, czyli efektywnym systemem współpracy nauki i gospodarki, gdyż do tej pory mamy z tym bardzo poważne problemy /.../ to właśnie tu wciąż najbardziej różnią się stanowiska i potrzeby sfery nauki i gospodarki, a jeśli chodzi o pozostałe obszary, to w ich ramach można by zidentyfikowad działania, które zostały wykonane z dobrym rezultatem /FGI-IP/). Sfera współpracy nauki i biznesu powinna zatem stanowid kluczowy przedmiot aktualizowanej strategii. Naturalnie konieczne są również działania w dziedzinach pozostałych priorytetów, przy czym w ich zakresach udaje się łatwiej identyfikowad osiągnięte już, pozytywne rezultaty (np. w sferze rozwoju instrumentów inżynierii finansowej). Istotne znaczenie przypisywad należy również działaniom w ramach czwartego priorytetu, nie istniejącego w oficjalnej, pierwotnej wersji strategii ( Zbyt mało uwagi zwraca się na kształtowanie postaw proinnowacyjnych wśród ludzi, młodzieży / / wciąż jest to kwestia niewystarczająco uwzględniana, /FGI-N/). Zdaniem większości respondentów badao jakościowych, obecnie musi byd on wyraźniej uwypuklony w strategii innowacji, gdyż i w tym zakresie mamy do czynienia z poważnymi i narastającymi wyzwaniami (np. można tu wskazad na coraz silniejsze niedostosowania strukturalne w zakresie umiejętności i kwalifikacji kadr w zestawieniu z potrzebami przedsiębiorstw, drenaż mózgów, konsekwencje niżu demograficznego, głęboką indywidualizację postaw oraz brak chęci do współpracy, a także i wiele innych). RSI WK-P uwzględnia stosunkowo liczny zestaw celów operacyjnych, przy czym ich zawartośd merytoryczna nie wzbudza kontrowersji. Z punktu widzenia problematyki wspierania innowacyjności cele te sformułowano trafnie. Pewien problem sprawiała jednak liczebnośd wyznaczonych celów. W rezultacie, jak wskazywali niektórzy z respondentów, w obecnym kształcie, strategia dotyczy bardzo szerokiego spektrum zagadnieo. Ujmowano to w następujący sposób: / / jest to strategia o wszystkim, na każdy temat i w każdej sprawie *związanej z innowacyjnością] /IDI/ oraz / / ten przykład pokazuje, jak ktoś w tym dokumencie starał się uwzględnid wszystkie sprawy i zaspokoid wszelkie oczekiwania /IDI/. Oczywiście, dokonując oceny układu celów operacyjnych trzeba brad pod uwagę kontekst tworzenia strategii (połowa lat 2000) i stosowane wówczas modelowe podejście, które zmierzało do bardzo szerokiego i kompleksowego ujęcia całej analizowanej problematyki (z propozycją tzw. projektów pilotażowych). W wielu sytuacjach mogło to jednak prowadzid do nadmiernej i niepożądanej fragmentaryzacji problemów dotyczących innowacyjności, a w konsekwencji pojawiania się określonych trudności koordynacyjnych na etapie zarządzania i 15

16 monitorowania rezultatów strategii 11. Ponadto, to nadmiernie szerokie ujęcie zakresu planistycznego wymagało precyzyjnej priorytetyzacji celów, a byd może nawet przewidywanych w ramach tych celów zadao. Brak tego rodzaju priorytetyzacji skutkuje najczęściej rozdrobnieniem środków finansowych, które mogą byd realnie asygnowane na odzwierciedlone w strategii działania występuje wtedy tendencja do, w miarę możliwości, częściowego zaspokajania wszystkich potrzeb lub też całkowitej z nich rezygnacji na rzecz zupełnie innych, lepiej dopracowanych projektów, które niekoniecznie odpowiadają wyartykułowanym w strategii celom. W dokumencie RSI WK-P element priorytetyzacji nie został dośd precyzyjnie rozstrzygnięty, wyjąwszy grupę tzw. projektów pilotażowych (z których zresztą częśd udało się skutecznie zrealizowad np. Regionalne Centrum Innowacyjności na Uniwersytecie Techniczno- Przyrodniczym w Bydgoszczy, Toruoski Park Technologiczny). Identyfikacja projektów pilotażowych w strategii przemawiała za przyznaniem im pierwszorzędnego priorytetu wdrożeniowego, co jednak nie wystąpiło w odniesieniu do całego katalogu celów operacyjnych, jak i innych działao. Ponadto, niektóre z projektów pilotażowych opisano w sposób zdecydowanie niewystarczający np. projekt utworzenia funduszu seed-capital, co mogło skutkowad niepodjęciem jego realizacji. W konsekwencji strategia tylko w ograniczonym stopniu uzyskała walor operacyjny, co uczyniło ją bardzo trudno transferowalną na poziom konkretnych rozstrzygnięd (np. w okresie programowania działao wspierających w ramach regionalnego programu operacyjnego), które mogłyby skutecznie sterowad procesem przydziału środków finansowych, a poprzez to wpływad na realizację określonych zamierzeo (odpowiadających celom i działaniom zapisanym w strategii) 12. Tak więc, w RSI WK-P wskazano szereg działao w ramach poszczególnych celów operacyjnych, poprzestając jednak tylko na podaniu ich nazw (w zawartym w strategii harmonogramie określono jedynie ramy czasowe i źródła finansowania). Brak chodby minimalnej operacjonalizacji działao zapewne zdecydowanie utrudnił ich uwzględnienie w sferze wykonawczej ( Związek pomiędzy RPO a RSI na poziomie dokumentu programowego, jakim jest regionalny program operacyjny jest bardzo luźny /IDI/), w sytuacji gdy regionalny program operacyjny może i powinien byd, przynajmniej w części, instrumentem finansowym realizacji strategii. Analizując powyższy problem należy pamiętad, że w perspektywie programowania środków unijnych na lata , w dokumentach ogólnych, dotyczących sposobów i procesu programowania wsparcia, jako główny rezultat strategii innowacji wysuwano potrzebę animacji i generowania projektów oraz włączania ich w nurt finansowania środkami funduszy strukturalnych. W świetle tych wskazao kluczowe znaczenie należało przypisywad procesowi komunikacji na poziomie regionalnym pomiędzy RSI (systemem zarządzania strategią) a instytucjami zarządzającymi programami regionalnymi i pośredniczącymi w Programie 11 Szczególnie w sytuacji niewystarczającego doprecyzowania postaci organizacyjnej i funkcjonalnej systemu zarządzania, monitorowania i ewaluacji strategii piszemy o tym w punkcie 4.3. Mechanizmy wdrażania i monitoringu. Przy czym już w tym miejscu chcemy zaznaczyd, że brak takiego systemu (szczególnie obejmującego funkcję zarządzania) zapewne skutkował także konsekwencjami w zakresie niezbędnego doprecyzowania strategii i jej pełniejszego uwzględnienia w dostępnym instrumentarium finansowania interwencji, za jaki służyd może regionalny program operacyjny. 12 Przypomnijmy chodby fakt, iż w strategii nie dokonano próby oszacowania niezbędnych (oczekiwanych) nakładów na poszczególne cele, wskazując jedynie (i to bardzo ogólnie) możliwe źródła finansowania działao w ramach poszczególnych celów operacyjnych. 16

17 Operacyjnym Kapitał Ludzki. Przedmiotem komunikacji powinien był byd przede wszystkim obszar doprogramowania konkursów organizowanych przez instytucje zarządzające i pośredniczące w zakresie dopuszczalnym przez procedury / zasady przygotowania projektów systemowych oraz definiowania kryteriów selekcji projektów. Rezultatem takiej komunikacji powinno więc byd budowanie akceptacji dla rodzaju projektów RSI i ich oddziaływania, zakorzenienie zapisów strategii i zdefiniowanych w nich priorytetów / celów operacyjnych w procedurach wyłaniania projektów w ramach programów operacyjnych oraz tworzenie mechanizmów koordynacji i koncentracji wsparcia na priorytetowych kierunkach działao określonych w strategii innowacji 13. Aby to umożliwid niezbędne więc było wyposażenie RSI w system krótkoterminowych planów działao, obejmujących około dwu trzyletnie okresy, rozumianych jako podstawowe dokumenty służące wdrażaniu RSI. Plan taki powinien składad się (w jego minimalnym zakresie) z następujących elementów 14 : Rys katalogu konkretnych inicjatyw służących wdrażaniu RSI, z uwzględnieniem ich celów szczegółowych i kształtu merytorycznego / organizacyjnego, określenia ram czasowych ich realizacji, charakterystyki zasobów niezbędnych do skutecznego przeprowadzenia tych inicjatyw oraz wskazania potencjalnych źródeł finansowania. Zarządzanie wdrażaniem RSI. Instrumenty finansowe / wdrożeniowe Działania / projekty RSI Priorytety / cele / działania Plan działao 2 3 lata (cykl) Ewaluacja Wdrożenie Monitoring 13 Zob. Klepka M., Opieczyoski M., Przywództwo, współpraca i doskonalenie, czyli co świadczy o sukcesie wdrażania Regionalnych Strategii Innowacji, PARP, Warszawa 2009, s. 23. Jak podkreślono w raporcie G. Gorzelaka (współautor) Polskie regionalne strategie innowacji: ocena i wnioski dla dalszych działao (MRR, Warszawa 2006 brak dobrze zdefiniowanych instrumentów interwencji jest drugą podstawową przyczyną, obok braku struktury zarządzania, która może spowodowad niepowodzenie we wdrażaniu strategii. 14 Zob. Innovating Regions of Europe. RSI Methodological Guide. Stage 2, IRE Secretariat, Luxemburg

18 Należy w tym miejscu poczynid dodatkową uwagę, że w obecnej sytuacji, w świetle założeo metodologii RIS 3, należy oczekiwad większej koncentracji celów operacyjnych z uwagi na koniecznośd oparcia działao interwencyjnych z uwzględnieniem dziedzin inteligentnej specjalizacji regionu, co jednocześnie może ułatwiad operacjonalizację ewentualnych działao wspierających. Oczywiście, strategia nie powinna byd też dokumentem nad wyraz konkretnym, ale w takiej sytuacji powinna zostad wyposażona we wspomniany powyżej plan działao (wdrażania), zawierający bardziej precyzyjne opisy uwzględnionych w jej ramach interwencji (chod oczywiście trudno jest tu wskazad model, który w sposób ostateczny obrazowałby minimalny stopieo szczegółowości opisów takiego planu). Odnosząc wskazane postulaty do przypadku RSI WK-P należy skonkludowad, że poziom operacjonalizacji strategii innowacji nie musi byd koniecznie bardzo szczegółowy, ale na pewno nie powinien byd to zupełny brak jakiegokolwiek opisu i bliższych założeo wdrożeniowych. Niestety w analizowanym dokumencie nie udało się w odpowiednim zakresie spełnid tych postulatów i w rezultacie / / strategia tylko w nieznacznym stopniu posiadała zdolnośd ukierunkowywania wydatkowania środków publicznych, przeznaczonych na określone działania wspierające (instrumenty interwencji) w dziedzinie innowacyjności /IDI/. Należy przy tym pamiętad, że krótki okres objęty planem działao implikuje koniecznośd ustanowienia sprawnego systemu zarządzania strategią, którego jednym z głównych zadao staje się okresowa aktualizacja planu, z wypracowaniem niezbędnym dla niej konsensusu społecznego i odpowiednim przełożeniem na określone instrumenty finansowania. W przypadku RSI WK-P systemu takiego jednak nie zapewniono. W sumie więc, brak odpowiednio uszczegółowionego planu działao wraz z towarzyszącym temu brakiem struktur zarządzania strategią i koordynacji z innymi instrumentami finansowymi musiał spowodowad określone problemy wdrożeniowe. Na tym tle, oprócz konieczności tworzenia odpowiedniej zawartości planu działao, towarzyszącemu aktualizowanej strategii, rodzi się inny dośd oczywisty postulat, a mianowicie scalenie funkcji zarządzania RSI z funkcją kształtowania zadao wspierających w ramach programowania regionalnego środków unijnych (RPO), ewentualnie, zapewnienie odpowiedniego mechanizmu koordynacji tych funkcji (niezależnie od przypadku wraz z mechanizmem konsultacyjnym, kształtującym partnerstwo regionalne w procesie rozwoju województwa i wspierania innowacyjności). Konkluzja, wynikająca z powołanej opinii, wskazującej na nieznaczną tylko zdolnośd RSI WK-P do ukierunkowywania wsparcia publicznego, nie oznacza bynajmniej, że założenia strategii nie były w ogóle realizowane, czy też nie znalazły odzwierciedlenia w Regionalnym Programie Operacyjnym województwa. Analiza zrealizowanych projektów wskazuje, że częśd z nich została wdrożona, a także, że podejmowano realizację działao i projektów, które pozostawały zgodne z celami wytycznymi w strategii 15. W działaniach wspierających starano się także uwzględniad kryteria selekcji projektów, które prowadziłyby do wyboru projektów, wpisujących się w założenia RSI WK-P; jak ujął to jeden z respondentów wywiadu: / / dokument ten [RSI WK-P] jest wykorzystywany przy konstrukcji kryteriów do RPO czy PO KL u, 15 Piszemy o tym szerzej w podrozdziałach 4.3. i 4.4. niniejszego dokumentu, dotyczących, odpowiednio: przykładów obecności działao / projektów RSI WK-P w Regionalnym Programie Operacyjnych oraz interwencji (zresztą bardzo skutecznej) w sferze rozwoju instrumentów inżynierii finansowej w województwie kujawskopomorskim. 18

19 czyli nie jest to dokument zupełnie martwy, takie stwierdzenie byłoby przesadą, ale stopieo jego wykorzystania nie jest satysfakcjonujący / / jest po prostu zbyt mało operacyjny / / przykładany jest do kryteriów, przykładowo: w konkursie dotyczącym obszarów wiejskich nie wymagamy od mikroprzedsiębiorstw, aby funkcjonowały w takich branżach jak informatyka, czy też inne wskazane w RIS ie. Natomiast w aglomeracji bydgosko-toruoskiej, w której mamy do czynienia ze znacznym zagęszczeniem bardziej rozwiniętej technologicznie przedsiębiorczości, zdecydowaliśmy się premiowad tych, którzy działają w branżach zdefiniowanych jako strategiczne w Regionalnej Strategii Innowacji /IDI/. Jednak na etapie programowania procesy te, z uwagi na niewystarczającą precyzję RSI, brak priorytetyzacji i brak mechanizmu zarządzania RSI były utrudnione, a w konsekwencji często wymagały wdrożenia pełnego procesu planistycznego. Pomimo zidentyfikowanych ułomności w konstrukcji RSI WK-P, od momentu przyjęcia strategii, aż do chwili obecnej udało się zrealizowad niektóre z zakładanych pierwotnie działao. Ich wdrożenie rodzi więc raczej pozytywny obraz, szczególnie w świetle wskazanych braków. Po pierwsze, można by tu przywoład szereg projektów zrealizowanych jeszcze w pierwszej fazie wdrażania RSI ( ), opartych na realizowanym ówcześnie Zintegrowanym Programie Rozwoju Regionalnego, w ramach Działania 2.6. W przypadku województwa kujawsko-pomorskiego było to 19 zakrojonych na różną skalę projektów (o wartości od kilkuset do około 2,5 mln zł). Ewaluacja zewnętrzna 16 tych projektów doprowadziła do sformułowania kilku interesujących obserwacji. Mianowicie, podkreślono generalnie pozytywne oddziaływanie tych projektów na rozwój innowacyjności i usuwanie barier związanych ze wspieraniem regionalnego systemu innowacyjności oraz ich (na ogół) zgodnośd z RIS, która jednak w dużym stopniu wynikała z ogólności założeo strategii innowacji. Jednocześnie zwrócono uwagę na dyskusyjną trwałośd niektórych z nich (brak kontynuacji) oraz brak wiedzy na temat faktycznych efektów. Stwierdzono, że wynikało to z nieistnienia odpowiedniego systemu monitoringu i ewaluacji bieżącej, a więc istotnych elementów szerszego mechanizmu zarządzania strategią. Natomiast jako bardzo ważny efekt projektów wskazano zmniejszenie barier komunikacyjnych oraz tworzenie platform współpracy pomiędzy rozmaitymi środowiskami regionalnymi, podkreślając potrzebę kontynuacji w tym zakresie 17. Później pojawiły się kolejne projekty wpisujące się w strategię, realizowane już w ramach obecnego okresu programowania środków unijnych, dla których instrumenty finansowania stanowiły, zarówno Regionalny Program Operacyjny, jak i programy szczebla ogólnokrajowego (w tym komponent regionalny PO KL) do przykładowych z nich odwołujemy się w dalszej części raportu. Poza tym należy zwrócid uwagę na projekty realizowane przez główną instytucję otoczenia biznesu w województwie, tj. Toruoską Agencję Rozwoju Regionalnego. W dotychczasowym okresie realizacji RSI TARR zrealizowała szereg aktywności wpisujących się w dziedziny planowania uwzględnione w RSI (23 projekty 18 ). 16 Zob. PAG Uniconsult Analiza wpływu projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, , na wzrost potencjału regionów w sferze innowacji, MRR, grudzieo Op. cit., s Na podstawie sprawozdania przekazanego w ramach niniejszej ewaluacji Kluczowe projekty Toruoskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. stymulujące innowacyjnośd w województwie kujawsko-pomorskim, TARR S.A., maj

20 Należy wreszcie dodad, że niektóre z projektów wspierania innowacyjności w województwie kujawsko-pomorskim, służące realizacji RSI podlegały ocenom zewnętrznym, wyniki których sklasyfikowano je jako przykłady dobrych praktyk 19 (10 projektów, w tym m.in. Regionalne Centrum Innowacyjności w Bydgoszczy oraz Bydgoski Klaster Przemysłowy, czy rozwój usług wspierania eksportu) Mechanizmy wdrażania i monitoringu Procesy wdrażania i monitoringu każdej regionalnej strategii innowacji stanowią kluczowy mechanizm realizacji założonych w strategii celów i przyporządkowanych im działao. Służą one realizacji rozmaitych funkcji, w tym wywoływaniu i podtrzymywaniu zjawiska partnerstwa społecznego na rzecz rozwoju i kształtowania regionalnego systemu innowacyjności 20. Z tego też względu procesy te powinny znaleźd właściwe odzwierciedlenie w samej strategii, a ich dobrze zorganizowane i systematyczne wdrażanie gwarantuje urzeczywistnienie praktycznego znaczenia strategii. Rys Analiza porównawcza regionalnych strategii innowacji w Polsce w obszarze struktur wdrażania oraz mechanizmów monitoringu i ewaluacji (RSI WK-P na innych RSI w Polsce) 21. Źródło: opracowanie na podstawie danych z Analiza dokumentów ewaluujących RSI w Polsce, Warszawa Zob. Rogut A., Piasecki B., Klepka M. Czyż P. Dobre praktyki wdrażania Regionalnych Strategii Innowacji w Polsce, PARP, Warszawa 2009, s. 20 Zob. Klepka M., Opieczyoski M., Przywództwo, współpraca / /, op. cit., s. 26 i n. 21 Prezentowana ocena jest wynikiem eksperckiej oceny jakościowej dokumentów RSI w Polsce, opartej na zespole kryteriów, spośród których za najważniejsze uznajemy w odniesieniu do struktury wdrażania RSI: (i) obecnośd w systemie zarządzania trwałych i odpowiedzialnych instytucji regionalnych, (ii) logiczny układ i przejrzystośd opisu systemu, (iii) zakres opisu w kontekście uprawnieo i zadao, (iv) opis scenariusza prac związanego z powołaniem, rozwojem i modyfikacją struktury zarządzania oraz powoływaniem poszczególnych jednostek systemu, a w przypadku systemu monitoringu i ewaluacji: (i) opis założeo do ewaluacji, (ii) propozycja struktury organizacyjnej, (ii) katalog wskaźników i odpowiadających im mierników, (iii) wskazanie kamieni milowych oraz opis metodologii badao ewaluacyjnych i prowadzenia monitoringu. Kryteria te odzwierciedlają jednocześnie niezbędne elementy koniecznej operacjonalizacji obu systemów. 20

21 Jeśli chodzi o RSI WK-P, to określony w niej mechanizm wdrażania i monitoringu stanowi niewątpliwie najsłabszy element składowy strategii. Wniosek ten w pełni uzasadniają zarówno pozyskane w toku badania jakościowego opinie respondentów (w pełni zgodne co do braków i wadliwości tego mechanizmu), jak i analiza dokumentu strategii, a także oceny zewnętrzne. W ramach wykonanego dla celów niniejszej ewaluacji badania jakościowego, powszechnie spotykane były opinie, podkreślające formalny brak w strategii mechanizmu zarządzania i monitorowania, jak i niewystępowanie w odpowiedniej skali aktywności w zakresie koordynacji działao i modelowania strategii, stosownie do zmieniających się warunków zewnętrznych. Bardzo charakterystyczne były następujące stanowiska, zwracające uwagę na te dwa kluczowe problemy: Generalnie nikt nie pilnował jak przebiega realizacja strategii *RSI+, nie było żadnego monitoringu ani polityki w tym zakresie / / po jakimś czasie np. po roku, dwóch, trzech latach sprawdzamy rezultaty, co wyszło, co nie wyszło i co należy zmodyfikowad, zawsze nas uczono, że strategia nie jest dokumentem stałym, tylko zmiennym / / dlatego też strategia nie została zrealizowana, tak jak byd powinna. Jak coś się uchwala to trzeba to następnie weryfikowad, aby stwierdzid, w którym miejscu tak naprawdę jesteśmy /FGI-IP/ oraz Nie oceniamy realizacji na koniec tylko pomiędzy ustalonymi okresami, co dwa, trzy lata i wyciągamy wnioski / / tego zabrakło przy uchwalaniu tego dokumentu, nie było żadnej grupy monitorującej. Ktokolwiek powinien był się nad tym pochylid i to sprawdzid, to jest absolutnie sprawa podstawowa /FGI-IP/, a także Problem polega na tym, że obecna strategia zawiera bardzo słuszne tezy, natomiast brak jest jej mechanizmów wykonawczych / / trzeba wyjaśnid, czy to ma byd strategia samorządu województwa, ściślej mówiąc urzędu marszałkowskiego, czy też całej wspólnoty samorządowej, poprzez procesy uwidaczniające, że to jest nasza *wspólna+ strategia. Aby to stwierdzid powinniśmy mied mechanizmy monitorowania, finansowania, gdyż żadna strategia raczej nie wdroży się sama, gdy wyznaczone będą tylko kierunki w takiej sytuacji możemy mówid raczej o pewnych politykach, w tym przypadku polityce innowacyjnej / / sama strategia nic nie daje, musi byd wdrożona, dopiero wtedy możemy mówid o jakimś wpływie na innowacyjnośd /FGI-JST/. Respondenci wypowiadający się na analizowane tu kwestie, stali także na stanowisku, że ukształtowanie odpowiedniej postaci strukturalnofunkcjonalnej RSI leży w gestii władz samorządowych, jako inicjatora procesów planowania strategicznego w dziedzinie innowacyjności charakterystyczna jest tu następująca opinia: / / to jest sprawa urzędu. Instytucja powinna wyznaczyd strukturę, która odpowiadałaby za funkcję wdrażania i monitorowania. Rola partnerów społecznych jest raczej żadna, bo nie jesteśmy w stanie wymóc, ani wpływad na tego rodzaju decyzje, gdyż mają one charakter organizacyjny /FGI-IP/. Konkludując, problem braku istnienia efektywnego mechanizmu przełożenia RSI na rzeczywistośd jest nie tylko zauważany, ale także uznawany za kluczowy dla regionalnej praktyki wspierania innowacyjności. Oczywistym jest więc, że w modyfikowanej obecnie RSI WK-P niezbędne jest położenie znacznie większego nacisku na zaprojektowanie (a następnie wdrożenie) odpowiedniego, sprawnie funkcjonującego mechanizmu w sferze zarządzania realizacją strategii. W kontekście wyżej przedstawionych opinii należy jednak uzupełnid, że w obu wersjach RSI WK-P znalazły się opisy systemu wdrażania i monitoringu RSI. W opisach tych uwzględniono funkcje tych systemów, źródła informacji oraz wskaźniki. Wskazano także podmiot odpowiedzialny za ustanowienie systemu zarządzania i monitoringu (Zarząd Województwa) 21

22 oraz powołanie odpowiednich struktur (Komitetu Sterującego i Jednostki Monitorującej). W sumie jednak opis rozwiązao funkcjonalno-strukturalnych był bardzo zdawkowy, praktycznie nie rozstrzygający, czy nawet bardziej precyzyjnie nie wskazujący, jak taki system miałby wyglądad w praktyce 22. W rzeczywistości zatem, na poziomie RSI WK-P problematykę zarządzania i monitoringu pozostawiono jako zagadnienie nierozstrzygnięte, zakładając, że system taki zostanie skonstruowany przez władze samorządowe województwa. Ostatecznie można zgodzid się na takie rozwiązanie, pamiętając jednak, że niekoniecznie musi to motywowad do szybkiego wdrożenia oczekiwanego systemu. Natomiast w obu wersjach strategii znacznie większą uwagę skupiono na określeniu wskaźników monitorowania, jednak użytecznośd których w sytuacji braku właściciela tej funkcji, a także odpowiadających jej zadao i struktur okazała się bardzo ograniczona. W zapisach dotyczących funkcji zarządzania i monitorowania zabrakło zatem odpowiednio skonkretyzowanych propozycji, co do sposobu zarządzania, monitorowania i ewaluacji RSI WK-P. Obecnie, w kontekście dotychczasowego stopnia realizacji strategii, nasuwa się wniosek, iż w aktualizowanym dokumencie strategicznym problematyka zarządzania, monitoringu i ewaluacji musi znaleźd znacznie szersze odzwierciedlenie i że nie może poprzestawad wyłącznie na sporządzeniu bogatej listy wskaźników do szacowania rezultatów procesu wdrażania i badania oddziaływania strategii. Konieczne jest precyzyjne wskazanie projektu takiego systemu wraz z określeniem (w samej strategii) konkretnych zadao, dotyczących monitoringu i ewaluacji. Za przykład mogą tu posłużyd początkowe rozwiązania, zastosowane w ramach RSI województwa dolnośląskiego 23, następnie dopracowane w ramach trzech raportów doradczych, opisujących: zasady wdrażania Dolnośląskiej Strategii Innowacji 24, metodologię badao ewaluacyjnych i sposobu prowadzenia monitoringu realizacji strategii 25 oraz określających poziomy wyjściowe wskaźników do monitoringu 26. We wskazanym powyżej pierwszym raporcie, dotyczącym zasad wdrażania, dokonano dokładnego podziału funkcji i zadao (uwzględniając je w odniesieniu do urzędu marszałkowskiego oraz partnerów zewnętrznych), przedstawiono wariantowe propozycje rozwiązao strukturalnych oraz harmonogram budowy i uruchomienia systemu wdrażania i monitoringu. Z kolei w kolejnych dwóch raportach nie poprzestano na zdefiniowaniu wskaźników (kontekstowych i szczegółowych), ale także opisano częstotliwośd i sposoby gromadzenia danych przy wykorzystaniu różnych rodzajów badao (tam gdzie było to właściwe określono respondentów i próby badawcze). W ten sposób udało się uwzględnid w 22 W roku 2009 podjęto próbę zaprojektowania bardziej rozwiniętego systemu zarządzania strategią. Propozycję kształtu takiego systemu opisano w opracowaniu pt. Koncepcja funkcjonowania i koordynacji RSI w Województwie Kujawsko-Pomorskim praktyczny system obsługi innowacji (Strategia rozwoju Regionalnego Ośrodka Rozwoju Innowacyjności i Społeczeostwa Informacyjnego (RORIiSI) w Toruniu), Raport koocowy, Toruo, październik 2009 (autorzy M. Dondolewski, P. Jura). Obecnie trudno jest jednak uznad by propozycje te znalazły odpowiednie zastosowanie. 23 Zob. Klajbor T. Analiza dobrych praktyk systemów monitoringu i ewaluacji RSI w Polsce i UE, Gdaosk 2010, s. 47 i n. 24 Zob. Zasady wdrażania Dolnośląskiej Strategii Innowacji, Raport koocowy Zob. Metodologia badania / monitoringu stopnia realizacji DSI, Raport koocowy, Zob. Wskaźniki realizacji Dolnośląskiej Strategii Innowacji analiza stanu wyjściowego, Raport koocowy,

23 ramach szeroko rozumianego systemu zarządzania strategią wszystkie najważniejsze wyznaczniki, decydujące o skuteczności takiego systemu, gwarantującej nie tylko istnienie mechanizmu badania tendencji i stopnia realizacji, ale także co byd może jest nawet ważniejsze pośrednio wymuszającej zainteresowanie i motywującej do podejmowania konkretnych działao wdrożeniowych. Niestety, zapewne z rozmaitych przyczyn, takiego stanu nie udało się osiągnąd w oparciu o nazbyt ograniczone zapisy analizowanej RSI województwa kujawsko-pomorskiego. Pomijając inne przyczyny 27, na pewno jedną z podstawowych z nich okazał się brak wystarczająco rozwiniętych propozycji w treści strategii, dotyczących zarządzania procesem wdrażania i jego monitoringu. Jak zaznaczono wcześniej, w obszarze problematyki zarządzania i monitoringu, RSI WK-P skoncentrowana jest na specyfikacji wskaźników, obrazujących rezultaty wdrażania strategii. W strategii uchwalonej w 2005 r. zaproponowano wskaźniki do celu strategicznego, każdego z priorytetów i poszczególnych celów operacyjnych wraz z ich miernikami w sferze produktów i rezultatów. Niestety nie ustalono poziomów bazowych, ani nie wskazano źródeł danych, sposobów pozyskiwania informacji do określania poziomu wskaźników i częstotliwości badao. Zaproponowano także listę 8 wskaźników kontekstowych (także i tu nie wskazano źródeł danych nie wszystkie z tych wskaźników można łatwo kalkulowad, odwołując się do danych dostępnych publicznie). Niektóre z tych ułomności udało się wyeliminowad w RSI z 2007 r., w której wszystkie zaproponowane wskaźniki opisano bardziej szczegółowo, wskazując ich źródła danych (zastanych lub pochodzących z badao empirycznych). Podobnie jak poprzednio, wskaźniki te opisano dla wszystkich priorytetów i celów operacyjnych. Poza tym, ograniczono grupę wskaźników kontekstowych do 5. W przypadku obu grup wskaźników nie wskazano ich poziomów wyjściowych. W sumie, ocena tego elementu systemu monitorowania wypada znacznie korzystniej w przypadku projektu strategii z roku Może ona stanowid dobry punkt odniesienia do obecnie aktualizowanej RSI. W konkluzji tej części ewaluacji warto jeszcze poczynid dodatkowy komentarz. Mianowicie, w systemie monitorowania RSI WK-P nie wypowiedziano się również w sprawie oczekiwanych wartości docelowych wskaźników w horyzoncie realizacyjnym strategii. Jest to niewątpliwie trudny element o charakterze prognostycznym. Niemniej, nieobecnośd wartości docelowych w RSI WK-P była kolejnym czynnikiem, który nie wywoływał swoistej presji na realizację strategii. Kwestia ta nabiera jednak znaczenia w świetle przyjętego założenia, że aktualizowana obecnie strategia ma za zadanie znacząco zdynamizowad rozwój i znaczenie województwa kujawsko-pomorskiego w zakresie nowoczesnej, innowacyjnej gospodarki. Strategia ma celu osiągnięcie dynamicznego wzrostu wartości wskaźników określających 27 Niektóre z nich zostały zidentyfikowane w raporcie z Identyfikacji kierunków rozwoju sektora MŚP w województwie kujawsko-pomorskim, opracowanym w ramach Diagnozy trendów rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego (Toruo, 2010, s ). Jak wskazano w tym opracowaniu, uzasadniona jest (była) niekorzystna ocena rezultatów prac nad tworzeniem regionalnego systemu wspierania przedsiębiorczości i innowacyjności. Zdecydowało o tym zerwanie ciągłości prac na rzecz rozwoju innowacyjności regionu, które zbiegło się ze zmianą kadencji władz samorządowych województwa w 2006 roku. Zerwanie to polegało na nieuchwaleniu przez sejmik województwa projektu RSI, przygotowanego w ramach projektu KUJPOMRIS. Określone problemy uwidoczniły się również w obszarze współpracy władz samorządowych ze środowiskiem przedsiębiorców i naukowców. Zaprzestała działad Kujawsko-Pomorska Rada Przedsiębiorczości oraz nastąpił zanik kontaktów pomiędzy władzami samorządowymi województwa a sejmikiem gospodarczym. Należy w tym miejscu dodad, że obecnie kontakty te są odtwarzane, niemniej jednak trudno jest mówid, aby w ostatnich latach doszło do ugruntowania się partnerstwa na rzecz rozwoju innowacyjności województwa. 23

24 poziom innowacyjności regionu, a tym samym powinna przyczynid się do usytuowania województwa kujawsko-pomorskiego w czołowej piątce województw w Polsce. Oznacza to koniecznośd prognozowania sytuacji województwa względem pozostałych regionów w Polsce, co oczywiście bardzo utrudnia założenia, co do wartości docelowych wskaźników. Wydaje się, że w tej sferze badanie zmian sytuacji w województwie i jego pozycji może odwoływad się wyłącznie do pewnych wskaźników kontekstowych Odzwierciedlenie celów, priorytetów i działao RSI WK-P w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Dokumentem, który powinien wykorzystywad w maksymalnym stopniu kierunki działao i zarysy projektów opisane w RSI jest Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Jednym z jego 3 szczegółowych celów jest zwiększenie konkurencyjności gospodarki regionu, zakładające wzrost przedsiębiorczości mieszkaoców i poziomu innowacyjności przedsiębiorstw 28. W związku z realizacją tego celu zostało zaprojektowanych szereg działao szczegółowych. Najwięcej działao zmierzających do wzmocnienia innowacyjności firm regionu zawartych jest w ramach 5 Osi Priorytetowej Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw, a także (w mniejszym stopniu) w innych osiach priorytetowych. Kluczowy charakter ma działanie 5.4 RPO WK-P Wzmocnienie regionalnego potencjału badao i rozwoju technologii. W jego ramach zostały dotąd zawarte 4 umowy wszystkie projekty, których dotyczą mają charakter projektów kluczowych 29. Jeden z realizowanych projektów bezpośrednio nawiązuje aż do dwóch projektów pilotażowych, opisanych w Regionalnej Strategii Innowacji. Jest to projekt Realizacja II etapu Regionalnego Centrum Innowacyjności 30. Pierwszy etap projektu został sfinansowany w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego merytorycznie odpowiada mu projekt pilotażowy Regionalne Centrum Innowacyjności. Obecnie realizowany jest drugi etap projektu. Polega na utworzeniu sieci współpracujących ze sobą akredytowanych laboratoriów o profilu technicznym i technologicznym. Projekt odpowiada merytorycznie projektowi pilotażowemu Regionalne laboratoria techniczne i rolnicze centra rozwoju innowacyjności. Realizacja projektu finansowanego w ramach RPO WK-P jest już bardzo zaawansowana. Została utworzona i wyposażona znaczna częśd laboratoriów mają byd one ukierunkowane na ważne z punktu widzenia rozwoju regionu dziedziny badao, odpowiadające na potrzeby przemysłu, a zwłaszcza na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw i byd zorganizowane w formie Centrów Rozwoju Innowacyjności w dyscyplinach technicznych i rolniczych. W połowie 2011 roku rozpoczęła też działalnośd inna instytucja, której utworzenie zostało sfinansowane w ramach Działania Włocławski Inkubator Innowacji i Przedsiębiorczości. Jest w nim już ulokowanych kilkanaście firm. Również w ramach tego Działania Kujawsko-Pomorski Związek Pracodawców realizuje projekt Voucher Badawczy, w ramach którego przewidziano dwie formy wsparcia dla firm: 28 Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata , CCI 2007PL161 PO 006, zaktualizowana wersja z grudnia 2011 r., s De facto jest to 6 umów i aneksów do umów; dotyczą one jednak 4 przedsięwzięd. 30 Więcej informacji na 24

25 Voucher Badawczy (typ 1) na pierwszy kontakt z jednostką naukową, przeznaczony dla firm, które wcześniej nie współpracowały z jednostkami naukowymi / badawczorozwojowymi. Maksymalna wartośd wsparcia na zakup usług badawczych to złotych, może ona wynosid do 100% wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem oraz Voucher Badawczy (typ 2) na rozwój współpracy badawczo-rozwojowej, przeznaczony dla firm, które prowadziły już współpracę z jednostkami naukowymi / badawczo-rozwojowymi. Maksymalna wartośd wsparcia wynosi w tym przypadku złotych, zaś wielkośd wsparcia może wynosid do 80% wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem. Ogłoszono już 3 edycję naboru wniosków; w wyniku pierwszego naboru 31 wpłynęło 76 wniosków, z czego 58 zostało rozpatrzonych pozytywnie. Z wniosków, które otrzymają wsparcie 49 dotyczy pierwszego kontaktu z jednostką naukową (Typ 1), a 9 rozwoju podjętej już współpracy (Typ 2). Najwięcej planowanych przedsięwzięd badawczych związanych jest z innowacyjnością w dziedzinie elektroniki, informatyki i telekomunikacji 21 oraz chemii, biotechnologii i przemysłu spożywczego 14. Projekt Voucher Badawczy jest bardzo korzystnie oceniany przez przedstawicieli samorządu wojewódzkiego, jako mający wielkie znaczenie z punktu widzenia promowania idei współpracy instytucji z sektora nauki i gospodarki 32 : W przyszłości widziałbym to jako pewnego rodzaju rozwiązanie systemowe. Kujawsko-Pomorski Związek Pracodawców i Przedsiębiorców robi za nas dużo lepiej robotę promowania w zakresie styku nauki i przedsiębiorczości w województwie. / / Chcemy teraz zrobid coś takiego, abyśmy osieciowali vouchery innowacyjne na terenie całego województwa. Aby realizator projektu otrzymał kolejne pieniądze na następną edycję vouchera już na terenie całego województwa. / / Byd może [warto] także zrobid konkurs dedykowany tylko dla tych, którzy przeszli pomyślnie przez voucher /IDI/. Czwartym z projektów realizowanych w ramach tego Działania jest projekt Budowa Interdyscyplinarnego Centrum Nowoczesnych Technologii UMK w Toruniu. Przedmiotem projektu jest budowa i wyposażenie ICNT UMK w Toruniu, poprzez stworzenie infrastruktury badawczo-naukowej dla badao mających znaczenie aplikacyjne oraz w celu przyciągnięcia, stabilizacji oraz rozwoju kadry badawczej o najwyższych kwalifikacjach, warunkujących rozwój gospodarki województwa kujawsko-pomorskiego. Rezultaty prowadzonych badao i projektów naukowych w ramach ICNT będą nieodpłatnie udostępnione przedsiębiorcom, natomiast koszty badao zostaną sfinansowane ze środków ogólnych uczelni oraz ewentualnych grantów zewnętrznych, pozyskiwanych przez poszczególne zespoły badawcze. Dotychczasowy stopieo realizacji Działania należy ocenid na obecną chwilę, jako dośd ograniczony. Przykładowo jeden ze wskaźników produktu dla całej 5 Osi Priorytetowej (ale 31 Informacje zawarte na stronie: 32 Warto tu dodad, że tego rodzaju pozytywne opinie, odnoszą się także do podobnego programu wsparcia, realizowanego już wcześniej w skali ogólnokrajowej (finansowanego ze środków budżetowych bez udziału wsparcia unijnego) i poddanego pogłębionej ewaluacji. Zob. PAG Uniconsult Ocena skuteczności i efektywności programu Bon na Innowacje, listopad Wydaje się, że doświadczenia dotyczące tego programu warto uwzględnid w projektowaniu nowej edycji Voucher a Badawczego w województwie kujawsko-pomorskim, szczególnie w sytuacji ewentualnego rozszerzenia jego zasięgu. 25

26 dotyczący de facto opisywanego Działania) Liczba projektów dotyczących współpracy pomiędzy przedsiębiorcami a jednostkami badawczymi powinien osiągnąd wartośd docelową 20, tymczasem szacowana wartośd na koniec 2011 roku wynosiła zaledwie Wartośd dofinansowania, przewidzianego w ramach podpisanych już umów w ramach Działania 5.4 wynosi 109,5 mln. zł 34, podczas gdy alokacja na całe Działanie to prawie 95 milionów euro, w tym przewidywana kwota wsparcia ze środków publicznych (europejskich i krajowych) 76 milionów euro 35. Przyczyny takiej sytuacji są złożone; jeden z ogłoszonych w ramach Działania konkursów pozostał bowiem nierozstrzygnięty, ze względu na niewystarczającą jakośd złożonych wniosków żaden z nich nie spełnił minimalnych kryteriów, pozwalających na uzyskanie wsparcia 36. Przewiduje się jednak, że w ciągu 2012 roku w wyniku już ogłoszonych i planowanych do ogłoszenia konkursów sytuacja ta ulegnie zasadniczej zmianie: Kolejne dwa konkursy są przewidziane na listopad, wtedy zostaną ogłoszone. Kiedy będzie nabór trudno jeszcze powiedzied. Jeden przygotowywany konkurs ma dotyczyd funduszu badao i wdrożeo, zaś drugi ma byd przeznaczony na rozwój infrastruktury. Nie są jeszcze jednak znane szczegółowe warunki tych konkursów /IDI/. Także w tym cytacie widad zresztą wyraźne nawiązanie do RSI (fundusz badao i wdrożeo). Pozostałe projekty pilotażowe opisane w RSI albo są realizowane ze wsparciem pochodzącym z innych źródeł niż RPO (przykładem może byd Toruoski Park Technologiczny, którego kolejny etap rozbudowy jest finansowany ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka) albo też nie doczekały się w ogóle realizacji. Warto też zwrócid uwagę na fakt, że w przypadku wielu działao zawartych w Regionalnym Programie Operacyjnym wybrane kryteria oceny wniosków odnosiły się bezpośrednio do Regionalnej Strategii Innowacji. Poniżej prezentujemy tabelę opisującą poszczególne, właściwe Działania: Tab Kryteria oceny w ramach RPO WK-P nawiązujące do RSI WK-P. Działanie Działanie 4. 1 Rozwój infrastruktury społeczeostwa informacyjnego Działanie 4.2. Rozwój usług i aplikacji dla ludności Kryteria oceny Zgodnośd projektu ze Strategią Rozwoju Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata oraz Regionalną Strategią Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 roku do 3 pkt. Zgodnośd projektu ze Strategią Rozwoju Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata oraz Regionalną Strategią Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 roku, do 2 pkt kryterium oceny jakości projektu. 33 Sprawozdanie okresowe z realizacji programu operacyjnego za okres 1 lipca 31 grudnia 2011, załącznik 1, tabela 1 postęp rzeczowy programu operacyjnego. 34 Informacje zawarte na stronie wartośd zawartych umów na dofinansowanie projektów stan na 13 marca Szczegółowy opis osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata , Toruo, maj Warto jednak dodad, że w ramach ogłoszonego w początkach 2012 roku i skierowanego do firm konkursu, złożonych zostało 16 wniosków o dofinansowanie projektów na łączną kwotę 10,8 mln zł. wnioskowanego dofinansowania. 26

27 Działanie 4.3. Rozwój komercyjnych e-usług Działanie 5.1. Rozwój instytucji otoczenia biznesu Poddziałanie Wsparcie inwestycji przedsiębiorstw Działanie 5.4. Wzmocnienie regionalnego potencjału badao i rozwoju technologii Zgodnośd projektu ze Strategią Rozwoju Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata lub Regionalną Strategią Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 roku, do 6 pkt kryterium oceny jakości projektu. Ocena stopnia innowacyjności projektu - do 3 pkt. i kryterium oceny jakości projektu. Zgodnośd projektu ze Strategią Rozwoju Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata lub Regionalną Strategią Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 roku, do 4 pkt kryterium oceny jakości projektu Zgodnośd projektu ze Strategią Rozwoju Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata lub Regionalną Strategią Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 roku, do 2 pkt kryterium oceny jakości projektu. Zgodnośd projektu ze Strategią Rozwoju Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata oraz Regionalną Strategią Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 roku, do 4 pkt kryterium oceny jakości projektu oraz szereg kryteriów szczegółowych, odnoszących się do kwestii innowacyjności, współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw etc. Jak zatem widad, zgodnośd danego projektu z postanowieniami RSI odgrywała pewną rolę w przypadku szeregu działao, mających oczywiście merytoryczny związek z zakresem tematycznym RSI. Można się natomiast zastanawiad, na ile takie sformułowanie kryterium miało realnie znaczenie przy selekcji projektów (jaka była realnie jego moc odrzucająca ). Generalnie bowiem można założyd, że bardzo trudno odnaleźd projekty, które byłyby niezgodne z jedną z wymienionych w ich ramach strategii. Wskazuje na to zresztą fakt, że w przypadku wybranych, innych, niż powyżej opisane Działao, kryterium to miało charakter kryterium formalnego (dotyczyło ono generalnie kwestii komplementarności, natomiast było sformułowane w bardzo zbliżony sposób). Ponadto kwestie innowacyjności były pośrednio obecne w ramach kryteriów oceny jakości projektu dla Działania Wsparcie inwestycji przedsiębiorstw. W ocenie tej dużą rolę odgrywała kwestia poszerzenia oferty produktowej / usługowej lub wprowadzenie nowej (dla danego przedsiębiorstwa) technologii. Do postanowieo RSI bezpośrednio nawiązywało także Działanie 5.5. Promocja i rozwój markowych produktów, cieszące się dośd dużym zainteresowaniem przedsiębiorców i samorządów. Kontynuowane są także przewidziane w RSI działania, mające na celu ułatwienia dostępu do Internetu. Zdaniem przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego realny wpływ dokumentu RSI na sposób zaprojektowania RPO WK-P oczywiście istniał, chod przy innym zaprojektowaniu RSI mógłby byd znacznie większy. Nie jest to jednak sytuacja specyficzna dla regionu bardzo podobnie jest w innych województwach: RPO jest bardzo słabo związany z RIS. Zresztą to jest też ocena Komisji Europejskiej nie tylko w stosunku do naszego województwa. Generalnie jest tak, że Regionalne Programy Operacyjne w niewielkim stopniu są związane z RIS ami /IDI/. W tym kontekście, jako kluczową należy ocenid kwestię dośd dużego poziomu ogólności RSI, co bardzo utrudniało przełożenie strategii na konkretne działania operacyjne: Regionalna strategia innowacji jest dla mnie kluczowa z tego względu, że powinna mied niebagatelne 27

28 znaczenie przy programowaniu środków, programowaniu wydatkowania środków unijnych. Miałbym taką szczerą nadzieję, że nowy dokument, który uda nam się wypracowad będzie bardziej operacyjny. Wskaże pewne kierunki i obszary strategiczne, po to abyśmy mogli dokonywad tam koncentracji wydatkowania środków unijnych. Dzisiaj mamy w mojej ocenie dobry dokument polityczny, który uwzględnia pewnie interesy wszystkich, tyle, że przez to przestaje byd dokumentem operacyjnym, z tego względu, że w niewielkim stopniu kierunkuje wydatkowanie strumieni pieniężnych na określone działania. Należy liczyd, że w przyszłym [aktualizowanym] dokumencie to się zmieni /IDI/. Powyższa wypowiedź powinna byd dobrą wskazówką przy pracach nad aktualizacją RSI, chod trzeba oczywiście mied świadomośd, że opracowanie konkretnej i bardziej operacyjnej strategii jest zadaniem trudnym; zawsze bowiem znacznie łatwiej jest osiągnąd konsensus w sprawie dokumentu odpowiednio ogólnego, niż takiego, w którym wskazane są nie tylko konkretne priorytety, ale także zarysy projektów. Wiele zależed więc będzie od regionalnego konsensusu w tej sprawie. Tym bardziej zatem istotne staje się zaprojektowanie struktur wdrażania strategii, zdolnych do wypracowywania wspólnego stanowiska w toku wdrażania strategii. Założyd bowiem należy, że na poziomie aktualizowanego RSI wypracowywane będą kierunki wsparcia i zarysy konkretnych działao (bardziej rozwinięte w stosunku do pierwotnej wersji strategii), które to następnie będą transferowane do poziomu dokumentów bardzo operacyjnych w ramach procesu zarządzania wdrażaniem Wyniki interwencji w sferze ułatwiania dostępu do źródeł finansowania innowacji Jednym z konkretnych, zakładanych w ramach RSI, Działao była budowa systemu finansowego wspierania przedsiębiorstw (Działanie 1.4). Składało się ono z 3 elementów (Poddziałao), dotyczących: rozwoju funduszy pożyczkowych na poziomie powiatów (Poddziałanie 1.4.1), wzmocnienia i rozwoju instytucji poręczeo kredytowych (Poddziałanie 1.4.2), utworzenia [funduszu/y+ kapitału zalążkowego w regionie (Poddziałanie 1.4.3) oraz [funduszu/y+ kapitału wysokiego ryzyka (Poddziałanie 1.4.4) Realizacja odpowiednich postanowieo RSI stan rozwoju instrumentów finansowych w regionie Zamierzone działania udało się w znacznym stopniu zrealizowad bardzo korzystnie należy ocenid dostępnośd oferty funduszy pożyczkowych i poręczeniowych, znacznie słabiej natomiast prezentuje się oferta funduszy kapitałowych (niezależnie od ich rodzaju). Stało się tak przede wszystkim dzięki działaniom władz regionalnych i lokalnych i utworzeniu kilku aktywnych podmiotów, wsparciu dla nich przewidzianym w ramach RPO WK-P, w tym Inicjatywy JEREMIE 37, a także wsparciu z programów centralnych (przede wszystkim z Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, ). Jeśli chodzi o ofertę pożyczkową, to w regionie jest ona stosunkowo bogata: 37 Na temat uwarunkowao wdrażanie JEREMIE w regionie zob: Wpływ wdrożenia inicjatywy JEREMIE na terenie województwa kujawsko-pomorskiego na sytuację gospodarczą regionu ze szczególnym uwzględnieniem luki finansowej w zakresie dostępu MMŚP do zwrotnych instrumentów finansowych, Piotr Tamowicz, Toruo, wrzesieo 2010 r. 28

29 Największą instytucją pożyczkową w województwie kujawsko-pomorskim, a także jedną z większych na terenie całego kraju (plasuje się na początku drugiej dziesiątki pod względem wartości kapitału pożyczkowego wśród wszystkich około 70 funduszy działających w Polsce), jest toruoski Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o., oferujący pożyczki na terenie całego regionu za pośrednictwem placówek w Toruniu, Bydgoszczy, Grudziądzu, Włocławku i Sępólnie Krajeoskim. Pełni on także rolę Menedżera Funduszu Powierniczego JEREMIE. Z kolei Polska Fundacja Przedsiębiorczości z siedzibą w Szczecinie (największa instytucja pożyczkowa w Polsce), od 2010 roku prowadzi swą działalnośd w regionie kujawsko-pomorskim, poprzez swój oddział w Bydgoszczy, oferując pożyczki w ramach 3 programów (subfunduszy) pożyczkowych: Subregionalnego Funduszu Pożyczkowego "KUJAWIAK", Subregionalnego Funduszu Pożyczkowego "KUJAWIAK-INWESTYCJE" i Funduszu Pożyczkowego KUJAWIAK-JEREMIE. W Inowrocławiu działalnośd pożyczkową prowadzi Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości, funkcjonujący przy bydgoskim oddziale Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości Inowrocław od 1995 r. udziela pożyczek w oparciu o środki: TOR#10, PARP, a ostatnio także RPO WK-P (w ramach Inicjatywy JEREMIE). Poręczenia Kredytowe Sp. z o.o., podmiot z siedzibą w Warszawie, prowadzi od 2011 r. działalnośd pożyczkową w regionie, w ramach inicjatywy JEREMIE, poprzez swój oddział w Inowrocławiu. Poniżej prezentujemy wyniki aktywności pożyczkowej 3 wspomnianych funduszy pożyczkowych w roku 2012 (fundusz PK w Inowrocławiu nie udzielał jeszcze w tym czasie pożyczek). Rys Liczba pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe w regionie w 2011 roku. Źródło: Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy. 29

30 Rys Wartośd pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe w regionie w 2011 roku (w tys. zł.). Źródło: Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy. Wyniki te należy uznad za znaczące; niestety ze względu na brak aktualnych porównywalnych danych dla innych regionów, trudno jest dokonad porównao do sytuacji w innych województwach. Szacunkowo można jednak oceniad, że dostępnośd finansowania pożyczkowego w województwie jest na poziomie co najmniej przeciętnym, a zapewne nawet nieco wyższym. Z kolei fakt, że nie powstała zakładana w RSI sied funduszy na poziomie powiatów jest zrozumiały rynki powiatowe są przeważnie zbyt małe, aby zapewnid utrzymanie funduszowi pożyczkowemu, ograniczającemu swoją działalnośd do terenu powiatu (założenie to było błędne). Jeszcze bardziej rozwinięta jest oferta funduszy poręczeniowych. Województwo kujawskopomorskie jest jednym z niewielu regionów w Polsce, w którym ma miejsce realna konkurencja pomiędzy operującymi w regionie funduszami poręczeniowymi (co skądinąd ma zarówno swoje wady, jak i zalety; z punktu widzenia poręczeniobiorców jest jednak bezwzględnie korzystne). W regionie działają zatem: mający regionalny charakter Kujawsko-Pomorski Fundusz Poręczeo Kredytowych z siedzibą w Toruniu, ulokowane w 2 największych miastach regionu, jednakże prowadzące działalnośd w skali praktycznie całego województwa: Bydgoski Fundusz Poręczeo Kredytowych oraz Toruoski Fundusz Poręczeo Kredytowych. mające charakter subregionalnym: Fundusz Poręczeo Kredytowych przy Towarzystwie Rozwoju Gminy Płużnica, Grudziądzkie Poręczenia Kredytowe i Kujawskie Poręczenia Kredytowe z siedzibą we Włocławku. Województwo kujawsko-pomorskie znajduje się zatem w czołówce polskich regionów, jeśli chodzi o wielkośd kapitału poręczeniowego, przypadającą na 1 przedsiębiorstwo sektora MŚP, co obrazuje kolejna prezentacja. Wyprzedzają je jedynie województwa lubelskie i 30

31 podlaskie (prawdopodobnie ze względu na ich rolniczy charakter i mniejszą liczbę MŚP oraz bardzo znaczne finansowanie przyznane działającym w tych dwóch regionach funduszom o zasięgu regionalnym). Rys Kapitał poręczeniowy (w zł) przypadający na 1 przedsiębiorstwo sektora MŚP Źródło: Krajowe Stowarzyszenie Funduszy Poręczeniowych, raport na Poniżej prezentujemy wyniki aktywności poręczeniowej funduszy poręczeniowych regionie w roku Trzeba przy tym pamiętad, że de facto liczba i wartośd poręczeo mogła byd większa, gdyż z całą pewnością w regionie poręczeo udzielają także fundusze prowadzące działalnośd w skali ponadregionalnej, jak na przykład szczecioski Polfund. Rys Liczba poręczeo udzielonych przez fundusze poręczeniowe w regionie w 2011 roku. Źródło: Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy. 31

32 Rys Wartośd poręczeo udzielonych przez fundusze poręczeniowe w regionie w 2011 roku (w tys. zł). Źródło: Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy. Wyraźnie mniej udane są niestety rezultaty wprowadzania w życie postanowieo RSI, jeżeli chodzi o ofertę funduszy kapitałowych (w tym funduszy kapitału zalążkowego). W regionie nie ma głównej siedziby żaden fundusz kapitałowy, tymczasem w ramach RSI zakładano stworzenie takich funduszy. Warto jednak pamiętad, że oba główne miasta regionu są położone w niezbyt dużym oddaleniu od ośrodków, w których ulokowana są siedziby funduszy kapitałowych, takich jak Poznao, czy Gdaosk. W regionie działają z sukcesem fundusze operujące w skali ogólnopolskiej, na przykład związany z siecią akademickich inkubatorów przedsiębiorczości fundusz AIP Seed Capital. Z drugiej jednak strony warto wskazad, że udana realizacja projektu, na przykład w ramach Działania 3.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (polegającego na utworzeniu tzw. inkubatora inwestycyjnego, czyli de facto funduszu kapitałowego typu zalążkowego, oferującego dodatkowo kompleksowe wsparcie okołobiznesowe w ramach fazy pre- i inkubacyjnej), może mied znaczący efekt mnożnikowy wskazują na to doświadczenia szeregu najbardziej profesjonalnych realizatorów projektów w ramach tego Działania 38. W regionie kujawsko-pomorskim operują również sieci aniołów biznesu przykładowo ma tu swoją siedzibę najstarsza sied aniołów biznesu w Polsce, czyli Polban, działająca od 2003 roku 39. Biorąc pod uwagę założenia RSI, jeśli chodzi o stworzenie w regionie mocnego sektora funduszy pożyczkowych, poręczeniowych i kapitałowych, należy zwrócid uwagę na następujące kwestie: Województwo kujawsko-pomorskie ma jeden z najbardziej rozwiniętych sektorów poręczeniowych w Polsce. Jest to też ściśle związane z realizacją RSI; chod fundusz regionalny (K-PFPK) został utworzony jeszcze przed przyjęciem strategii, to jego 38 Zob. PAG Uniconsult Przeprowadzenie ewaluacji tematycznej Działania 3.1 PO IG pn. Inicjowanie działalności innowacyjnej ocena efektywności i skuteczności Działania 3.1 PO IG, Warszawa, siedziba stowarzyszenia znajduje się w Bydgoszczy, zaś główne biuro w Warszawie. 32

Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego (RSI WKP)

Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego (RSI WKP) Załącznik nr 4 Ewaluacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego (RSI WKP) Dokument opracowany w ramach procesu aktualizacji RSI WKP do roku 2020 wraz z opracowaniem krótkookresowego

Bardziej szczegółowo

Metodologia badania. Cele szczegółowe ewaluacji zakładają uzyskanie pogłębionych odpowiedzi na wskazane poniżej pytania ewaluacyjne:

Metodologia badania. Cele szczegółowe ewaluacji zakładają uzyskanie pogłębionych odpowiedzi na wskazane poniżej pytania ewaluacyjne: Ewaluacja ex post projektu systemowego PARP pt. Utworzenie i dokapitalizowanie Funduszu Pożyczkowego Wspierania Innowacji w ramach Pilotażu w III osi priorytetowej PO IG Metodologia badania Cel i przedmiot

Bardziej szczegółowo

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza Strona główna Działania PROJEKTY ZAKOŃCZONE Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania

Bardziej szczegółowo

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Proces systematycznego zbierania, analizowania publikowania wiarygodnych informacji,

Bardziej szczegółowo

OKRESOWY PLAN EWALUACJI

OKRESOWY PLAN EWALUACJI Zarząd Województwa Lubelskiego OKRESOWY PLAN EWALUACJI na rok REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO na lata 2007 2013 1 Lublin, grudzień 2010 r. Spis treści: Wprowadzenie 3 1. Lista

Bardziej szczegółowo

Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020

Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020 Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020 Gabriela Zenkner-Kłujszo Departament Polityki Regionalnej Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko Mazurskiego RIS Warmia

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata KONSULTACJE SPOŁECZNE

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata KONSULTACJE SPOŁECZNE Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata 2014-2020 KONSULTACJE SPOŁECZNE Proces opracowania RSI WK-P Dokument opracowany w okresie kwiecień październik 2012

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3 do Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata

Załącznik nr 3 do Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Załącznik do uchwały nr 2/14/15 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 14 stycznia r. w sprawie przyjęcia programu rozwoju pn. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego na

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA 2007-2013 Okresowy Plan Ewaluacji na rok 2014 i 2015 dla RPO WK-P na lata 2007-2013 Decyzja nr 178/2014 z dnia 10 grudnia 2014 roku

Bardziej szczegółowo

WSTĘPNE WYTYCZNE DO OCENY STRATEGII ZIT

WSTĘPNE WYTYCZNE DO OCENY STRATEGII ZIT Załącznik nr 1 do Stanowiska Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 10 czerwca 2014 r. w sprawie wstępnych wytycznych do oceny Strategii ZIT oraz Strategii Obszarów Rozwoju Społeczno-Gospodarczego

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia)

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia) Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia) Szczegółowe nakłady na realizację Programu Rozwoju Innowacji województwa lubuskiego. Dokument przedstawia

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Prezentacja podsumowująca część II badania ewaluacyjnego lokalnych (gminnych/powiatowych) strategii rozwiązywania problemów społecznych przyjętych do realizacji przez władze samorządowe w województwie

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego Projekt Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 Spotkania konsultacyjne Proces

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU GMINY. Oferta badawcza

STRATEGIA ROZWOJU GMINY. Oferta badawcza STRATEGIA ROZWOJU GMINY Oferta badawcza DLACZEGO WARTO? Strategia rozwoju stanowi długofalowy scenariusz rozwoju gminy. Zakłada cele i kierunki działań, a także narzędzia służące ich realizacji. Strategia

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH. projektu Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. Grudzień 2013 r.

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH. projektu Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. Grudzień 2013 r. RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH projektu Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 Grudzień 2013 r. 1 1. Podstawy prawne Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego Szczegółowe nakłady na realizację Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego. Dokument przedstawia w formie tabelarycznej szacunkową

Bardziej szczegółowo

Źródła finansowania Celów strategicznych Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020.

Źródła finansowania Celów strategicznych Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020. Załącznik do Uchwały Nr 2661/2016 Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 26 września 2016 r. Załącznik do Planu działania dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 przyjętego

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko- Pomorskiego Projekt Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 Spotkania konsultacyjne Proces

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU DLA LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA. Oferta badawcza

STRATEGIA ROZWOJU DLA LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA. Oferta badawcza STRATEGIA ROZWOJU DLA LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA Oferta badawcza DLACZEGO WARTO? Nowa perspektywa finansowania PROW 2014-2020, w ramach której kontynuowane będzie wdrażanie działania LEADER. Zgodnie z przyjętymi

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA PROJEKT

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA PROJEKT STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA 2014-2020 PROJEKT Opracowano: dr inż. Marcin Duda Kwidzyn 2014 Spis treści Wprowadzenie... 4 Metodologia prac... 5 Harmonogram prac...

Bardziej szczegółowo

Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020. Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r.

Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020. Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r. Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020 Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r. Uwarunkowania programowe Unia Europejska Strategia Europa 2020 Pakiet legislacyjny dla Polityki

Bardziej szczegółowo

Ocena spełnienia kryterium będzie polegała na przyznaniu wartości logicznych TAK, NIE.

Ocena spełnienia kryterium będzie polegała na przyznaniu wartości logicznych TAK, NIE. Załącznik do Uchwały nr 26/2016 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 Kryteria wyboru projektów w procedurze negocjacyjno - uzgodnieniowej przedsięwzięć

Bardziej szczegółowo

OKRESOWY PLAN EWALUACJI

OKRESOWY PLAN EWALUACJI Informacja na posiedzenie Zarządu OKRESOWY PLAN EWALUACJI Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na 2012 rok Wprowadzenie Podstawą formalną do przygotowania Okresowego planu ewaluacji Małopolskiego

Bardziej szczegółowo

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R Gorzów Wielkopolski, 4 marca 2013 r. Plan prezentacji Strategia Rozwoju

Bardziej szczegółowo

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza www.ris.mazovia.pl Projekt realizowany przez Samorząd Województwa Mazowieckiego w ramach Programu Operacyjnego

Bardziej szczegółowo

Departament Polityki Regionalnej, Wydział Zarządzania RPO, Biuro Ewaluacji RPO. Toruń, 4 październik 2011r.

Departament Polityki Regionalnej, Wydział Zarządzania RPO, Biuro Ewaluacji RPO. Toruń, 4 październik 2011r. Rekomendacje dotyczące akcji informacyjnej o komplementarności z badania ewaluacyjnego pt. Analiza efektów komplementarności wsparcia pomiędzy projektami dofinansowanymi w ramach programów z perspektywy

Bardziej szczegółowo

Okresowy plan ewaluacji Regionalnego Programu Operacyjnego. Województwa Podkarpackiego na lata na rok 2013

Okresowy plan ewaluacji Regionalnego Programu Operacyjnego. Województwa Podkarpackiego na lata na rok 2013 Załącznik do Uchwały Nr 198 / 4615 / 12 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 18 grudnia 2012 r. Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Podkarpackiego na

Bardziej szczegółowo

BADANIA EWALUACYJNE -WPROWADZENIE

BADANIA EWALUACYJNE -WPROWADZENIE BADANIA EWALUACYJNE -WPROWADZENIE EWALUACJA -POJĘCIE Ewaluacja = audyt, kontrola, monitoring; mogą był one elementem ewaluacji Audyt: kompleksowe i całościowe badanie mające na celu sprawdzenie zgodności

Bardziej szczegółowo

Z czego wynika SMART SPECIALIZATION STRATEGY?

Z czego wynika SMART SPECIALIZATION STRATEGY? Z czego wynika SMART SPECIALIZATION STRATEGY? Jednym ze zobowiązań dokumentu Unia Innowacji, programu w ramach strategii Europa 2020, jest opracowanie i wdrażanie strategii inteligentnej specjalizacji

Bardziej szczegółowo

POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata

POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020

Bardziej szczegółowo

Analiza komplementarności projektów RPO WL z innymi interwencjami finansowanymi ze środków UE na terenie Lubelszczyzny

Analiza komplementarności projektów RPO WL z innymi interwencjami finansowanymi ze środków UE na terenie Lubelszczyzny Badanie ewaluacyjne Analiza komplementarności projektów RPO WL z innymi interwencjami finansowanymi ze środków UE na terenie Lubelszczyzny CEL GŁÓWNY BADANIA Identyfikacja i ocena komplementarności projektów

Bardziej szczegółowo

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020.

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Raport Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2012 http://www.mac.gov.pl/raporty-i-dane/ 2 3% populacji firm w Polsce 1540 firm dużych Potencjał sektora

Bardziej szczegółowo

Do realizacja tego zadania zalicza się weryfikację poprawności rozwiązań zaproponowanych przez realizatora (wykonawcę), czyli:

Do realizacja tego zadania zalicza się weryfikację poprawności rozwiązań zaproponowanych przez realizatora (wykonawcę), czyli: Opis wymagań dotyczących usług w zakresie ewaluacji produktów projektu innowacyjnego w zakresie opracowania i wdrożenia koncepcji, metodyki oraz narzędzi badań wskaźników jakości życia i jakości usług

Bardziej szczegółowo

Regionalnego Programu Operacyjnego. Województwa Podkarpackiego. na rok Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

Regionalnego Programu Operacyjnego. Województwa Podkarpackiego. na rok Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego Załącznik do uchwały Nr 96/1549/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 19 lutego 2008 r. EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego

Bardziej szczegółowo

Projekty innowacyjne testujące (PIT) w PO KL - specyfika Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski, 30 listopada 1 grudnia 2011 r.

Projekty innowacyjne testujące (PIT) w PO KL - specyfika Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski, 30 listopada 1 grudnia 2011 r. Projekty innowacyjne testujące (PIT) w PO KL - specyfika Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski, 30 listopada 1 grudnia 2011 r. Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie

Dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie Dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie Badanie realizowane w ramach projektu współfinansowanego ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata

Bardziej szczegółowo

TYTUŁ PREZENTACJI. III wersja projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego r. Katowice

TYTUŁ PREZENTACJI. III wersja projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego r. Katowice TYTUŁ PREZENTACJI III wersja projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2014-2020 12.12.2013 r. Katowice Harmonogram prac opracowanie 3 wersji RPO WSL Wrzesieo/ październik 2013r.

Bardziej szczegółowo

Środki na projekty B+R i transfer technologii w RPO WM

Środki na projekty B+R i transfer technologii w RPO WM Środki na projekty B+R i transfer technologii w RPO WM 2014-2020 Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych Warszawa, 11 grudnia 2013 br. 1 Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych MIR:

Bardziej szczegółowo

UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Podstawowa dokumentacja konkursowa Podstawowa dokumentacja konkursowa Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013 Szczegółowy opis priorytetów RPO WZ Przewodnik do

Bardziej szczegółowo

Ewaluacja ex ante Programu Innowacje Społeczne

Ewaluacja ex ante Programu Innowacje Społeczne Ewaluacja ex ante Programu Innowacje Społeczne Cele Programu Innowacje Społeczne Cel główny Programu Wsparcie badań naukowych, prac rozwojowych oraz działań przygotowujących ich wyniki do wdrożenia w praktyce,

Bardziej szczegółowo

Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych. Radlin, 14 marca 2014 r.

Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych. Radlin, 14 marca 2014 r. Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych Radlin, 14 marca 2014 r. Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych Cele Obserwatoriów Specjalistycznych 1. Wsparcie i usprawnienie zarządzania

Bardziej szczegółowo

Rozdział XII. MONITORING I EWALUACJA

Rozdział XII. MONITORING I EWALUACJA Rozdział XII. MONITORING I EWALUACJA Prowadzenie monitoringu i ewaluacji realizacji LSR w całym okresie jej wdrażania jest procesem koniecznym dla sprawdzenia czy udaje się skutecznie osiągać cele zapisane

Bardziej szczegółowo

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Iwona Wendel Podsekretarz Stanu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 22 maja 2014

Bardziej szczegółowo

Ocena ex ante projektu Strategii Rozwoju Województwa 2011-2020

Ocena ex ante projektu Strategii Rozwoju Województwa 2011-2020 Ocena ex ante projektu Strategii Rozwoju Województwa 2011-2020 Zakres, metodologia i wyniki ewaluacji Jakub Szymański Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej UMWM 10modułów oceny ex ante 1. Ocena Strategii

Bardziej szczegółowo

Inteligentne Mazowsze w ramach RPO WM 2014 2020

Inteligentne Mazowsze w ramach RPO WM 2014 2020 Inteligentne Mazowsze w ramach RPO WM 2014 2020 Wydział Innowacyjności i Rozwoju Departament Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie 1 Siedlce,

Bardziej szczegółowo

Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań

Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań 2013 Joanna Podgórska Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań 2014-2020 II Forum Innowacji Transportowych

Bardziej szczegółowo

Wydział Innowacyjności i Rozwoju Departament Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie

Wydział Innowacyjności i Rozwoju Departament Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie Informacja na temat spełnienia warunku ex ante 1.1 dla EFSI oraz procesu przedsiębiorczego odkrywania w ramach inteligentnej specjalizacji województwa mazowieckiego Wydział Innowacyjności i Rozwoju Departament

Bardziej szczegółowo

XII. Monitoring i ewaluacja

XII. Monitoring i ewaluacja XII. Monitoring i ewaluacja W niniejszym rozdziale przedstawiono opis prowadzenia ewaluacji i monitoringu w ramach wdrażania LSR 2014-20 oraz funkcjonowania Stowarzyszenia Powiatu Opatowskiego. Celem prowadzonych

Bardziej szczegółowo

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r. PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Badanie ewaluacyjne dot. oceny systemu realizacji projektu systemowego pt. Zwiększenie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania sektora pozarządowego i dialogu obywatelskiego oraz doskonalenie umiejętności

Bardziej szczegółowo

Zielona Góra, 7 lipca 2014 r.

Zielona Góra, 7 lipca 2014 r. Zielona Góra, 7 lipca 2014 r. Wymiar terytorialny: Województwo Lubuskie, podobnie jak pozostałe regiony w Polsce, realizuje nową politykę regionalną z wykorzystaniem tzw. terytorialnego podejścia do prowadzenia

Bardziej szczegółowo

Jednostka Koordynująca Wdrażanie RIS. Śląska Rada Innowacji - Komisja Ekspertów ds. Programu Wykonawczego Ustalenia strategiczne

Jednostka Koordynująca Wdrażanie RIS. Śląska Rada Innowacji - Komisja Ekspertów ds. Programu Wykonawczego Ustalenia strategiczne Jednostka Koordynująca Wdrażanie RIS Śląska Rada Innowacji - Komisja Ekspertów ds. Programu Wykonawczego 2009-2010 Ustalenia strategiczne Programu Wykonawczego 2009-2010 dla Regionalnej Strategii Innowacji

Bardziej szczegółowo

Warunkowość ex-ante. Maciej Zathey Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

Warunkowość ex-ante. Maciej Zathey Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Maciej Zathey Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 1 Co to jest warunkowość ex-ante Zgodnie z projektem rozporządzenia ogólnego dla funduszy objętych

Bardziej szczegółowo

Inteligentne Specjalizacje Smart Specialisation. Departament Gospodarki Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu

Inteligentne Specjalizacje Smart Specialisation. Departament Gospodarki Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu Inteligentne Specjalizacje Smart Specialisation Departament Gospodarki Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu 01 Strategie badawcze i innowacyjne na rzecz inteligentnych specjalizacji

Bardziej szczegółowo

Współpraca ośrodków akademickich i przedsiębiorców w celu komercjalizacji wyników badań

Współpraca ośrodków akademickich i przedsiębiorców w celu komercjalizacji wyników badań Współpraca ośrodków akademickich i przedsiębiorców w celu Agata Zemska Zastępca Dyrektora Wydziału Gospodarki, Departament Rozwoju Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Strategia

Bardziej szczegółowo

System cyklicznej oceny potencjału sfery B+R+I (badanie, rozwój, innowacje) a specjalizacja regionu

System cyklicznej oceny potencjału sfery B+R+I (badanie, rozwój, innowacje) a specjalizacja regionu N a r o d o w y P r o g r a m F o r e s i g h t w d r o ż e n i e w y n i kó w System cyklicznej oceny potencjału sfery B+R+I (badanie, rozwój, innowacje) a specjalizacja regionu mgr inż. Jan Bondaruk

Bardziej szczegółowo

Działalność badawcza Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Warszawa, 27 maja 2009 r.

Działalność badawcza Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Warszawa, 27 maja 2009 r. 2009 Działalność badawcza Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Warszawa, 27 maja 2009 r. Warszawa, 27 maja 2009 r. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości PARP jest rządową agencją podległą Ministrowi

Bardziej szczegółowo

Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza raport z realizacji projektu

Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza raport z realizacji projektu Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza raport z realizacji projektu Konferencja Innowacyjność i e-rozwój Województwa Mazowieckiego Warszawa, dnia 26 października 2006 r. Regionalna Strategia Innowacji

Bardziej szczegółowo

DOŚWIADCZENIA PARP Z POPRZEDNIEJ PERSPEKTYWY W REALIZACJI PROGRAMÓW I PROJEKTÓW FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UE

DOŚWIADCZENIA PARP Z POPRZEDNIEJ PERSPEKTYWY W REALIZACJI PROGRAMÓW I PROJEKTÓW FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UE 2012 2011 Jakub Moskal Dyrektor, Departament Koordynacji Wdrażania Programów Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości DOŚWIADCZENIA PARP Z POPRZEDNIEJ PERSPEKTYWY W REALIZACJI PROGRAMÓW I PROJEKTÓW FINANSOWANYCH

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego. Program powinności wobec pokoleń

Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego. Program powinności wobec pokoleń Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego Program powinności wobec pokoleń Podstawa prawna Krajowe akty prawne: Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa Ustawa z dnia 6 grudnia

Bardziej szczegółowo

*Planowanych jest 98 naborów (72 - konkursowe, 26 - pozakonkursowych)

*Planowanych jest 98 naborów (72 - konkursowe, 26 - pozakonkursowych) Rozeznanie rynku dla zamówienia polegającego na wykonaniu badania ewaluacyjnego pn. Ewaluacja systemu wyboru i oceny projektów ze szczególnym uwzględnieniem kryteriów wyboru projektów w ramach Regionalnego

Bardziej szczegółowo

Część I. Kryteria oceny programowej

Część I. Kryteria oceny programowej Część I Kryteria oceny programowej 1. Jednostka formułuje koncepcję rozwoju ocenianego kierunku. 1) Koncepcja kształcenia nawiązuje do misji Uczelni oraz odpowiada celom określonym w strategii jednostki,

Bardziej szczegółowo

Źródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji

Źródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji Źródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji Agnieszka Matuszak 1 Strona 0 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA BADAŃ PRZEMYSŁOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH ORAZ WDROŻEŃ INNOWACJI Jednym

Bardziej szczegółowo

Partnerstwo w tworzeniu proinnowacyjnych usług IOB w ramach projektu pozakonkursowego SWM

Partnerstwo w tworzeniu proinnowacyjnych usług IOB w ramach projektu pozakonkursowego SWM Partnerstwo w tworzeniu proinnowacyjnych usług IOB w ramach projektu pozakonkursowego SWM Wydział Innowacyjności i Rozwoju Departament Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr /2011 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 2011 r.

Uchwała Nr /2011 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 2011 r. Projekt Zarządu Województwa Opolskiego Uchwała Nr /2011 z dnia 2011 r. w sprawie określenia zasad, trybu i harmonogramu opracowania strategii rozwoju województwa opolskiego Na podstawie art. 12 a ustawy

Bardziej szczegółowo

Marta Dolecka. Agenda Nauki i Innowacyjności

Marta Dolecka. Agenda Nauki i Innowacyjności Marta Dolecka Agenda Nauki i Innowacyjności Z czego wynika SMART SPECIALIZATION STRATEGY? Jednym ze zobowiązań dokumentu Unia Innowacji, programu w ramach strategii Europa 2020, jest opracowanie i wdrażanie

Bardziej szczegółowo

Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014

Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014 Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014 http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020/strony/ glowna.aspx 2 I Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowoprzemysłowe

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 18 grudnia 2014 r. Negocjacje POIR z KE 8-10 lipca br. (Warszawa)

Bardziej szczegółowo

Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji

Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji 2010 Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji Paweł Czyż Warszawa, maj 2010 WPROWADZENIE Ewolucja teorii wzrostu gospodarczego i podejścia do innowacji Od podejścia neoklasycznego

Bardziej szczegółowo

Programowanie polityki strukturalnej

Programowanie polityki strukturalnej Fundusze strukturalne są instrumentami polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten sposób wpływa się na zwiększenie

Bardziej szczegółowo

Wymiar miejski polityki spójno Zintegrowane Inwestycje Terytorialne. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 24 stycznia 2013 r.

Wymiar miejski polityki spójno Zintegrowane Inwestycje Terytorialne. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 24 stycznia 2013 r. Wymiar miejski polityki spójno jności Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 24 stycznia 2013 r. 1 Wymiar miejski częś ęścią wymiaru terytorialnego Wymiar miejski

Bardziej szczegółowo

Informacja na temat stanu prac nad przygotowaniem samorządu województwa do przyszłej perspektywy finansowej UE

Informacja na temat stanu prac nad przygotowaniem samorządu województwa do przyszłej perspektywy finansowej UE Informacja na temat stanu prac nad przygotowaniem samorządu województwa do przyszłej perspektywy finansowej UE 2014-2020 Michał Korolko Członek Zarządu Województwa Kujawsko - Pomorskiego Departament Rozwoju

Bardziej szczegółowo

OKRESOWY PLAN EWALUACJI REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA 2015 ROK

OKRESOWY PLAN EWALUACJI REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA 2015 ROK OKRESOWY PLAN EWALUACJI REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO 2007-2013 NA 2015 ROK Departament Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego

Bardziej szczegółowo

Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce. Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej MRR

Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce. Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej MRR Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej MRR 1 Cele realizacji ZIT w Polsce Wynikają z projektu UP oraz Zasad realizacji ZIT w

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ. Autor: Agnieszka Wojciechowska

ZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ. Autor: Agnieszka Wojciechowska ZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ Autor: Agnieszka Wojciechowska Istota zarządzania zmianą gospodarczą Czemu i komu służy Strategia Zarządzania Zmianą Gospodarczą na poziomie lokalnym? Istota zarządzania

Bardziej szczegółowo

Środki strukturalne na lata

Środki strukturalne na lata Środki strukturalne na lata 2007-2013 Prof. Tadeusz Więckowski Prorektor ds. Badań Naukowych i Współpracy z Gospodarką Plan wystąpienia: Część I Charakterystyka ogólna Część II Finansowanie infrastruktury

Bardziej szczegółowo

Dofinansowanie na rozwój działalności i wdrożenie innowacji

Dofinansowanie na rozwój działalności i wdrożenie innowacji RPO Lubuskie 2020 Oś Priorytetowa 1 Gospodarka i innowacje PI 3 c Zwiększone zastosowanie innowacji w przedsiębiorstwach sektora MŚP W ramach PI mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa mogą uzyskać wsparcie

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH PROJEKTU REGIONALNEJ STRATEGII INNOWACJI DLA MAZOWSZA WRAZ Z INTELIGENTNĄ SPECJALIZACJĄ REGIONU

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH PROJEKTU REGIONALNEJ STRATEGII INNOWACJI DLA MAZOWSZA WRAZ Z INTELIGENTNĄ SPECJALIZACJĄ REGIONU RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH PROJEKTU REGIONALNEJ STRATEGII INNOWACJI DLA MAZOWSZA 2014-2020 WRAZ Z INTELIGENTNĄ SPECJALIZACJĄ REGIONU 27 lutego 3 kwietnia 2014 WARSZAWA 2014 SPIS TREŚCI Strona ROZDZIAŁ

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego (RSI WKP)

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego (RSI WKP) Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego (RSI WKP) oraz opracowanie Planu Działań do zaktualizowanej RSI WKP na lata 2013-2015, a także innej niezbędnej dokumentacji

Bardziej szczegółowo

Rola klastrów w nowej perspektywie finansowej

Rola klastrów w nowej perspektywie finansowej 2 Rola klastrów w nowej perspektywie finansowej Umowa Partnerstwa określiła klastry jako bieguny wzrostu w skali całego kraju i poszczególnych regionów Klastry jako: skuteczny mechanizm koncentrowania

Bardziej szczegółowo

Metropolia warszawska 2.0

Metropolia warszawska 2.0 Metropolia warszawska 2.0 Konwencja Metropolitalna 27 maja 2017 r. Rozwój współpracy w Obszarze Metropolitalnym Warszawy Metropolia warszawska 2.0 Plan prezentacji: Uwarunkowania współpracy metropolitalnej

Bardziej szczegółowo

Proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji w województwie pomorskim

Proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji w województwie pomorskim Proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji w województwie pomorskim W odpowiedzi na potrzebę wypełnienia kryteriów unijnych związanych z wyborem pomorskich inteligentnych specjalizacji Samorząd

Bardziej szczegółowo

Komplementarność i partnerstwo na poziomie

Komplementarność i partnerstwo na poziomie Komplementarność i partnerstwo na poziomie regionalnym i krajowym dr Katarzyna Lotko-Czech Opole, 28 czerwca 2012 roku Komplementarność i partnerstwo - założenia - komplem mentarność partnerstwo Komisja

Bardziej szczegółowo

Możliwości pozyskania dofinansowania dla przedsiębiorców z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój

Możliwości pozyskania dofinansowania dla przedsiębiorców z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój Możliwości pozyskania dofinansowania dla przedsiębiorców z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój Struktura PO IR Osie priorytetowe 1. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa 2. Wsparcie

Bardziej szczegółowo

Budowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy. Dr Piotr Szamrowski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Budowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy. Dr Piotr Szamrowski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Budowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy Dr Piotr Szamrowski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Czym jest strategia? Strategia jest to kierunek i zakres działania,

Bardziej szczegółowo

ZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020.

ZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020. Załącznik do uchwały Sejmiku Województwa Śląskiego ZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020. 1. Podstawy aktualizacji strategii. Aktualizacja

Bardziej szczegółowo

PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA PODSUMOWANIE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STAROGARDZKIEGO NA LATA 2017-2020 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2021-2024 Po przyjęciu dokumentu pn. Program ochrony środowiska dla powiatu starogardzkiego

Bardziej szczegółowo

Akcje i strategie innowacyjne w zakresie ICT w regionach krajów w członkowskich UE podsumowanie rezultatów w piętnastu lat eksperymentów

Akcje i strategie innowacyjne w zakresie ICT w regionach krajów w członkowskich UE podsumowanie rezultatów w piętnastu lat eksperymentów Akcje i strategie innowacyjne w zakresie ICT w regionach krajów w członkowskich UE podsumowanie rezultatów w piętnastu lat eksperymentów Robert BARYS SMWI, 2006 Wiele pozostaje do zrobienia Innowacja nie

Bardziej szczegółowo

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Program Badań Stosowanych Projekty Badawcze Rozwojowe Projekty Celowe Inicjatywa Technologiczna Innotech Program Badań Stosowanych PBS Program Badań Stosowanych Narodowego

Bardziej szczegółowo

Ocena realizacji celu strategicznego RIS: Integracja środowisk społecznogospodarczych. Wanda M. Gaczek Józef Komorowski Rober Romanowski

Ocena realizacji celu strategicznego RIS: Integracja środowisk społecznogospodarczych. Wanda M. Gaczek Józef Komorowski Rober Romanowski Ocena realizacji celu strategicznego RIS: Integracja środowisk społecznogospodarczych regionu Wanda M. Gaczek Józef Komorowski Rober Romanowski Struktura opracowania 1. Źródła informacji, metoda oceny

Bardziej szczegółowo

Klaster. Powiązanie kooperacyjne (PK) Inicjatywa klastrowa (IK) DEFINICJE ROBOCZE najistotniejsze elementy

Klaster. Powiązanie kooperacyjne (PK) Inicjatywa klastrowa (IK) DEFINICJE ROBOCZE najistotniejsze elementy DEFINICJE ROBOCZE najistotniejsze elementy Klaster skupisko podmiotów występujących na danym terenie, ogół podmiotów w danej branży/sektorze gospodarki itd. Powiązanie kooperacyjne (PK) podstawowy, niesformalizowany

Bardziej szczegółowo

Strategia Badań i Innowacyjności (RIS3) Od absorpcji do rezultatów jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego

Strategia Badań i Innowacyjności (RIS3) Od absorpcji do rezultatów jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego Strategia Badań i Innowacyjności (RIS3) Od absorpcji do rezultatów jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego 2014-2020+ Spotkanie animacyjne 12.12.2013 r. Główne założenia: Efektywne środki unijne

Bardziej szczegółowo

Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014

Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014 Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014 Małgorzata Rudnicka Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego Wydział Innowacyjności

Bardziej szczegółowo

Stan prac nad inteligentnymi specjalizacjami na poziomie krajowym

Stan prac nad inteligentnymi specjalizacjami na poziomie krajowym Warszawa, 28 czerwca 2013 r. Stan prac nad inteligentnymi specjalizacjami na poziomie krajowym Zbigniew Kamieński, Zastępca Dyrektora Departament Innowacji i Przemysłu, Ministerstwo Gospodarki Koncepcja

Bardziej szczegółowo

Badanie ewaluacyjne Analiza potrzeb informacyjnych potencjalnych beneficjentów RPO WL

Badanie ewaluacyjne Analiza potrzeb informacyjnych potencjalnych beneficjentów RPO WL Badanie ewaluacyjne Analiza potrzeb informacyjnych potencjalnych beneficjentów RPO WL CEL GŁÓWNY BADANIA Rozpoznanie potrzeb informacyjnych beneficjentów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Bardziej szczegółowo

opracowanie 3 nowoczesnych metod służących identyfikacji, opisowi oraz optymalizacji procesów zarządzania w JST.

opracowanie 3 nowoczesnych metod służących identyfikacji, opisowi oraz optymalizacji procesów zarządzania w JST. Realizacja złożonych celów administracji publicznej wymaga skutecznego zarządzania i koordynacji. Coraz większe znaczenie w administracji państwowej, samorządowej, instytucjach państwowych nabierają rozwiązania

Bardziej szczegółowo

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 Marcin Łata Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Katowice, 16 maja

Bardziej szczegółowo

Prezentacja Dokumentu Strategii Zarządzania Zmianą Gospodarczą

Prezentacja Dokumentu Strategii Zarządzania Zmianą Gospodarczą KONFERENCJA w ramach projektu WYPRZEDZIĆ ZMIANĘ - PARTNERSTWO LOKALNE DLA ROZWOJU GOSPODARCZEGO POWIATU CHOJNICKIEGO Prezentacja Dokumentu Strategii Zarządzania Zmianą Gospodarczą Alicja Zajączkowska 6

Bardziej szczegółowo

Angażowanie interesariuszy

Angażowanie interesariuszy Grupa LOTOS S.A. - Zintegrowany Raport Roczny 2011 LOTOS Raport Roczny 2011 / Organizacja i jej Raport / Interesariusze / Angażowanie interesariuszy Angażowanie interesariuszy Strategia społecznej odpowiedzialności

Bardziej szczegółowo

Monitorowanie wdrażania ZSK prace prowadzone w ramach projektu. dr Agnieszka Chłoń-Domińczak

Monitorowanie wdrażania ZSK prace prowadzone w ramach projektu. dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Monitorowanie wdrażania ZSK prace prowadzone w ramach projektu dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Monitorowanie ZSK - cele Celem prac w obszarze monitorowania na I etapie wspierania wdrażania Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo